MODYUL 10: PAGGALANG SA BUHAY 2.

Katotohanan (Pangkaisipan)
3. Pagmamahal at pagmamalasakit sa kapuwa (Moral)
Ang Buhay ang pinakadakilang kaloob ng Diyos sa tao . Dapat lamang itong pahalagahan 4. Pananampalataya (Ispiritwal)
ng sinuman. Ang tao na siyang pinakamataas na uri sa lahat ng nilalang ng Diyos ay may 5. Paggalang (Panlipunan)
pananagutang mapayaman at mapabuti ang kalagayan ng bawat isang may buhay. 6. Katarungan (Panlipunan)
Baewat nialalang ay hindi maaaring mabuhay nang hindi umaasa sa tulong ng iba. Ang 7. Kapayapaan (Panlipunan)
pangangailangan ng isang nilalang na ibinibigay ng iba upang mabuhay ay nagpapatunay na ang 8. Kaayusan (Panlipunan)
pagbibigayan at pagtutulungannay plano mh Diyos sa pagpapanatili ng buhayng bawat nilalang. 9. Pagkalinga sa pamilya at salinlahi (Panlipunan) .
Biniyayaan ng Diyos ang tao ng isip, talino at kumpletongsangkap kaya naiiba siya sa ibang 10. Kasipagan (Pang-ekonomiya)
nilalang ba may buhay. Dahil sa pagkakaibang ito, may kakayahan ang tao na bigyan ng mataas na 11. Kalikasan at kapaligiran
pagpapahalaga ang kanyang buahy bilang dakilang handog ng Diyos sa kanya. 12. Pagkakaisa (Pampolitikal)
13. Kabayanihan (Pampolitikal)
Mga Isyung Moral Tungkol Sa Buhay 14. Kalayaan (Pampolitikal
15. Pagsunod sa batas (Pampolitika
A. Paggamit ng Droga 16. Pagsusulong ng kabutihang panlahat
B. Alkoholismo
C. Aborsiyon II. May pagmamahal sa bayan kung nauunawaan ang pangangailangang maglingkod sa
D. Pagpapatiwakal (Suicide) bayan at sa kapuwa.
E. Euthanasia
1. Alam kung kailan kikilos dahil sa angking karunungan.
MODYUL 11: PAGMAMAHAL SA BAYAN 2. Ibibigay ang nararapat para sa iba.
3. Kokontrolin ang sarili sa mga sitwasyong siya lang ang makikinabang.
Nasyonalismo – tumutukoy sa mga ideolohiyang pagkamakabayan at damdaming bumibigkis sa 4. Ginagawa ang tama at mabuting paghuhusga para sa kabutihang panlahat.
isang tao at sa iba pang may pagkakaparehong wika, kultura, at mga kaugalian o tradisyon.
Patriyotismo – isinaalang-alang nito ang kalikasan ng tao, kasama rito ang pagkakaiba-iba sa Mga Angkop na Kilos Bilang Pagpapamalas ng Pagmamahal sa Bayan
wika, kultura, at relihiyon na kung saan tuwiran nitong binibigyang-kahulugan ang kabutihang
panlahat. 1. Pagpapayaman ng kaalaman. Mag-aral nang mabuti.
Ang Kahalagahan ng Pagmamahal sa Bayan 2. Huwag magpapahuli, ang oras ay mahalaga.
3. Magkaroon ng disiplina sa pagpila at pumila nang maayos.
1. Nagiging daan upang makamit ang mga layunin. 4. Pag-awit ng Pambansang Awit nang may paggalang at dignidad.
2. Pinagbubuklod ang mga tao sa lipunan. 5. Katapatan. Maging totoo at tapat. Huwag mangopya o magpakopya.
3. Naiingatan at napahahalagahan ang karapatan at dignidad ng tao. 6. Maging responsable sa paggamit ng pinagkukunang yaman, magtipid ng tubig, magtanim ng
4. Napahahalagahan ang kultura, paniniwala at pagkakakilanlan. puno at huwag magtapon ng basura kahit saan.
Mga Pagpapahalaga na Indikasyon ng Pagmamahal sa Bayan Ayon sa Dimensiyon ng Tao 7. Iwasan ang mga gawain at libangang hindi kapaki-pakinabang.
I. Hinihikayat ang lahat na isabuhay ang mga birtud na makatutulong sa pag-unlad ng 8. Pagtangkilik sa sariling atin.
bansa na nakapaloob sa Panimula ng 1987 Konstitusyon ng Pilipinas. Sa kabuuan, ito ay 9. Pagpili ng tamang pinuno.
birtud na inuugnay (ni Santo Tomas De Aquino) sa patriyotismo. 10. Paggalang sa kapuwa.
11. Pagdarasal para sa bansa at kapuwa mamamayan.
1. Buhay (Pangkatawan)
a. Isang moral na obligasyon sa Diyos – nagmula ito sa Kaniya at walang sinuman ang maaaring
kumuha o bumawi kundi Siya.
b. Pagpapanatili ng malusog na pangangatawan at isipan.
c. Protektahan ang buhay bilang pagkilala sa dignidad ng tao.
MODYUL 12: PANGANGALAGA SA KALIKASAN
Ayon sa Aklat ng Genesis 1:27 – 31, nilalang ng Diyos ang tao ayon sa Kaniyang sariling
larawan bilang lalaki at babae. Binasbasan sila ng Diyos at binigyan ng tagubilin na magparami.
Kaakibat ng pagbabasbas na ito ay ang utos na punuin ang daigdig at magkaroon ng
kapangyarihan dito lalo na sa lahat ng Kaniyang nilalang.
Ang kalikasan ay tumutukoy sa lahat ng nakapaligid sa atin na maaaring may buhay o
wala. Ito ay kinabibilangan ng mga puno’t halaman, at lahat ng iba’t ibang uri ng hayop mula sa
maliit hanggang sa malaki. Maituturing ding bahagi ng kalikasan ang lahat ng salik na siyang
nagbibigay-daan o tumutugon sa mga pangangailangan ng mga nilalang na may buhay upang
ipagpatuloy ang kanilang buhay. Kabilang dito ang hangin, lupa, tubig, at iba pang mga anyo nito.
Ang kalikasan ay kaloob sa atin ng Diyos upang tayo ay patuloy na mabuhay. Samakatuwid, tayo
ay binubuhay ng kalikasan. Dahil dito, kung kaya’t binigyan Niya tayong lahat ng tungkulin at
pananagutang ito’y ating igalang at pangalagaan.
Mga Maling Pagtrato sa Kalikasan
1. Maling Pagtatapon ng basura.
2. Iligal na pagputol ng mga puno
3. Polusyon sa hangin, tubig, at lupa.
4. Pagkaubos ng mga natatanging species ng hayop at halaman sa kagubatan.
5. Malabis at mapanirang pangingisda
6. Ang pagko-convert ng mga lupang sakahan, iligal na pagmimina, at quarrying
7. Global warming at climate change
8. Komersiyalismo at urbanisasyon
Ang tunay na pangangalaga sa kalikasan ay pagpapakita ng paggalang sa kabutihang
panlahat na siya namang layunin kung bakit nilikha ng Diyos ang kalikasan. Marapat ding tandaan
na ang lahat ng bagay na nilalang ng Diyos kabilang na ang tao ay magkakaugnay. Kung kaya’t
anuman ang mangyari sa isa ay maaari ding maganap sa iba o kaya naman makaapekto sa iba. Ang
pangangalaga sa kapaligiran at sa kalikasan ay isang pananagutang panlipunan. Ang pananagutang
ito ay nangangahulugang nararapat nating isaalang-alang ang anumang epektong ginagawa natin
sa kalikasan
Ang tungkulin natin na pangalagaan ang ating kalikasan ay nakaugat sa katotohanang
lahat tayo ay mamamayan ng iisang mundo, dahil nabubuhasa kapaligiran ay nangangailangan ng
pagbabago sa uri ng pamumuhay (lifestyles) na nagpapakita ng moderasyon o katamtaman at
pagkontrol sa sarili at ng iba. Ang tungkulin nating ito ay hindi lamang para sa mga taong
namumuhay sa kasalukuyan sa panahong ito kundi higit sa mga taong maninirahan dito sa susunod
na panahon at henerasyon..
Ang Sampung Utos para sa Kalikasan
1. Ang tao na nilikha ng Diyos na kaniyang kawangis ang siyang nasa itaas ng lahat ng Kaniyang
mga nilikha ay marapat na may pananagutang gamitin at pangalagaan ang kalikasan bilang
pakikiisa sa banal na gawain ng pagliligtas.
2. Ang kalikasan ay hindi nararapat na gamitin bilang isang kasangkapan na maaa-ring
manipulahin at ilagay sa mas mataas na lugar na higit pa sa dignidad ng tao.
3. Ang responsibilidad na pang-ekolohikal ay gawaing para sa lahat bilang paggalang sa kalikasan
na para rin sa lahat, kabilang na ang mga henerasyon ngayon at ng sa hinaharap.
4. Sa pagharap sa mga suliraning pangkalikasan, nararapat na isaalang-alang muna ang etika at
dignidad ng tao bago ang makabagong teknolohiya.
5. Ang kalikasan ay hindi isang banal na reyalidad na taliwas sa paggamit ng tao
6. Ang politika ng kaunlaran ay nararapat na naaayon sa politika ng ekolohiya. Ang halaga at
tunguhin ng bawat pagpapaunlad sa kapaligiran ay nararapat na bigyang-pansin at timbangin nang
maayos
7. Ang pagtatapos o wakas ng pangmundong kahirapan ay may kaugnayan sa pangkalikasang
tanong na dapat nating tandaan, na ang lahat ng likas na yaman sa mundo ay kailangang ibahagi sa
bawat tao na may pagkakapantay-pantay
8. Ang karapatan sa isang malinis at maayos na kapaligiran ay kailangang protektahan sa
pamamagitan ng pang-internasyonal na pagkakaisa at layunin.
9. Ang pangangalaga sa kapaligiran ay nangangailangan ng pagbabago sa uri ng pamumuhay
(lifestyles) na nagpapakita ng moderasyon o katamtaman at pagkontrol sa sarili at ng iba.
10. Ang mga isyung pagkalikasan ay nangangailangan ng espiritwal na pagtugon bunga ng
paniniwala na ang lahat na nilikha ng Diyos ay Kaniyang kaloob kung saan mayroon tayong
responsibil
Mga karagdagang hakbang upang makatulong sa pagpapanumbalik at pagpapanatili sa kagandahan
at kasaganaan ng mundo na ang makikinabang ay ang tao.
1. Itapon ang basura sa tamang lugar.
2. Pagsasabuhay ng 4R. (reduce, re-use, recycle, replace}
3. Pagtatanim ng mga puno
4. Sundin ang batas at makipagtulungan sa mga tagapagpatupad nito
5. Mamuhay ng simple
The planet you do not save is the earth you will not live upon.
–Pope Benedict XVI
MODYUL 9: Pagmamahal sa Diyos
Espiritwalidad at Pananampalataya: Daan sa pakikipag-ugnayan sa Diyos at Kapuwa
Ang tao ang pinaka-espesyal sa lahat ng nilikha dahil hindi lamang katawan ang ibinigay
sa kaniya ng Diyos kundi pinagkalooban din siya ng espiritu na nagpapabukod-tangi at
nagpapakawangis sa kaniya sa Diyos. Ang espiritwalidad ay nagkakaroon ng diwa kung ang
espiritu ng tao ay sumasalamin sa kaibuturan ng kaniyang buhay kasama - ang kaniyang kilos,
damdamin, at kaisipan. Kaya’t anuman ang relihiyon ng isang tao, ang espiritwalidad ang
pinakarurok na punto kung saan niya nakakatagpo ang Diyos.
“Ang pananampalatayang walang kalakip na gawa ay patay” (Santiago 2:20). Ibig sabihin,
ang mabuting kilos at gawa ng tao ang siyang matibay na nagpapakita ng kaniyang
pananampalataya.
Iba’t-ibang uri ng relihiyon.
Kristiyanismo. Itinuturo nito ang buhay na halimbawa ng pag-asa, pag-ibig, at paniniwalang
ipinakita ni Hesukristo. Ang ilan sa mga mahalagang aral nito ay ang sumusunod:
a. Ang Diyos ay nasa ating lahat sa bawat pagkakataon ng ating buhay.
b. Tanggapin ang kalooban ng Diyos na may kagaanan at likas na pagsunod
c. Magmahalan at maging mapagpatawad sa bawat isa.
Islam. Ito ay itinatag ni Mohammed,
Limang Haligi ng Islam,
1. Pagpapahayag ng Tunay na Pagsamba. Ayon sa mga Muslim, walang ibang Diyos na karapat-
dapat pag-ukulan ng pagsamba maliban kay Allah
2. Pagdarasal 4.Itinakdang Taunang Kawanggawa
3. Pag-aayuno 5. Pagdalaw sa Meca
Buddhismo - ang paghihirap ng tao ay nag-uugat sa kaniyang pagnanasa. Ang pagnanasa ay
nagbubunga ng kasakiman, matinding galit sa kapuwa, at labis na pagpapahalaga sa materyal na
bagay. May apat na katotohanan na naliwanagan kay Sidharta Gautama, ang Budha (ibig sabihin
“The Enlightened One”):
1. Ang buhay ay dukha (kahirapan, pagdurusa).
2. Ang kahirapan ay bunga ng pagnanasa (‘taha’).
3. Ang pagnanasa ay malulunasan.
4. Ang lunas ay nasa walong landas (8 Fold Path) – tamang pananaw, tamang intensiyon, tamang
pananalita, tamang kilos, tamang kabuhayan, tamang pagsisikap, tamang kaisipan, tamang
atensiyon
Ang pananampalataya ay dapat ding alagaan upang mapanatili ang ningas nito.Naririto
ang ilan sa mga dapat gawin upang mapangalagaan ang ugnayan ng tao sa Diyos.
1. Panalangin 4. Pag-aaral ng Salita ng Diyos
2. Panahon ng Pananahimik o Pagninilay 5. Pagmamahal sa Kapuwa
3. Pagsisimba o Pagsamba 6. Pagbabasa ng mga aklat tungkol sa espiritwalidad
Apat na Uri ng Pagmamahal ayon kay C.S. Lewis.
1. Affection – Ito ay ang pagmamahal bilang magkakapatid, lalo na sa mga magkakapamilya
2. Philia – Ito ay pagmamahal ng magkakaibigan.
3. Eros – Ito ay pagmamahal batay sa pagnanais lamang ng isang tao.
4. Agape – Ito ang pinakamataas na uri ng pagmamahal,pagmamahal na walang kapalit.
Pagmamahal ng Diyos sa tao.
MODYUL 9: Pagmamahal sa Diyos
Espiritwalidad at Pananampalataya: Daan sa pakikipag-ugnayan sa Diyos at Kapuwa
Ang tao ang pinaka-espesyal sa lahat ng nilikha dahil hindi lamang katawan ang ibinigay
sa kaniya ng Diyos kundi pinagkalooban din siya ng espiritu na nagpapabukod-tangi at
nagpapakawangis sa kaniya sa Diyos. Ang espiritwalidad ay nagkakaroon ng diwa kung ang
espiritu ng tao ay sumasalamin sa kaibuturan ng kaniyang buhay kasama - ang kaniyang kilos,
damdamin, at kaisipan. Kaya’t anuman ang relihiyon ng isang tao, ang espiritwalidad ang
pinakarurok na punto kung saan niya nakakatagpo ang Diyos.
“Ang pananampalatayang walang kalakip na gawa ay patay” (Santiago 2:20). Ibig sabihin,
ang mabuting kilos at gawa ng tao ang siyang matibay na nagpapakita ng kaniyang
pananampalataya.
Iba’t-ibang uri ng relihiyon.
Kristiyanismo. Itinuturo nito ang buhay na halimbawa ng pag-asa, pag-ibig, at paniniwalang
ipinakita ni Hesukristo. Ang ilan sa mga mahalagang aral nito ay ang sumusunod:
a. Ang Diyos ay nasa ating lahat sa bawat pagkakataon ng ating buhay.
b. Tanggapin ang kalooban ng Diyos na may kagaanan at likas na pagsunod
c. Magmahalan at maging mapagpatawad sa bawat isa.
Islam. Ito ay itinatag ni Mohammed,
Limang Haligi ng Islam,
1. Pagpapahayag ng Tunay na Pagsamba. Ayon sa mga Muslim, walang ibang Diyos na karapat-
dapat pag-ukulan ng pagsamba maliban kay Allah
2. Pagdarasal 4.Itinakdang Taunang Kawanggawa
3. Pag-aayuno 5. Pagdalaw sa Meca
Buddhismo - ang paghihirap ng tao ay nag-uugat sa kaniyang pagnanasa. Ang pagnanasa ay
nagbubunga ng kasakiman, matinding galit sa kapuwa, at labis na pagpapahalaga sa materyal na
bagay. May apat na katotohanan na naliwanagan kay Sidharta Gautama, ang Budha (ibig sabihin
“The Enlightened One”):
1. Ang buhay ay dukha (kahirapan, pagdurusa).
2. Ang kahirapan ay bunga ng pagnanasa (‘taha’).
3. Ang pagnanasa ay malulunasan.
4. Ang lunas ay nasa walong landas (8 Fold Path) – tamang pananaw, tamang intensiyon, tamang
pananalita, tamang kilos, tamang kabuhayan, tamang pagsisikap, tamang kaisipan, tamang
atensiyon
Ang pananampalataya ay dapat ding alagaan upang mapanatili ang ningas nito.Naririto
ang ilan sa mga dapat gawin upang mapangalagaan ang ugnayan ng tao sa Diyos.
1. Panalangin 4. Pag-aaral ng Salita ng Diyos
2. Panahon ng Pananahimik o Pagninilay 5. Pagmamahal sa Kapuwa
3. Pagsisimba o Pagsamba 6. Pagbabasa ng mga aklat tungkol sa espiritwalidad
Apat na Uri ng Pagmamahal ayon kay C.S. Lewis.
1. Affection – Ito ay ang pagmamahal bilang magkakapatid, lalo na sa mga magkakapamilya
2. Philia – Ito ay pagmamahal ng magkakaibigan.
3. Eros – Ito ay pagmamahal batay sa pagnanais lamang ng isang tao.
4. Agape – Ito ang pinakamataas na uri ng pagmamahal,pagmamahal na walang kapalit.
Pagmamahal ng Diyos sa tao.