Professional Documents
Culture Documents
Özet in its region without any facility and the need for qualified staff.
There is no waste during the production of adobe. At the end of
Kerpiç, doğal ve sürdürülebilir bir yapı malzemesidir. Bunun
adobe building service life, demolition wastes of the structure
yanında kerpiç % 100 geri dönüşümlü ve atığı olmayan bir
is compatible with nature. Many researchers are working on
184 malzemedir. Kerpicin sağlıklı ve ekonomik olması, yöresel
improving the properties of the adobe in recent years. The
imkânlarla ve basit aletler kullanılarak kolayca üretilebilmesi,
obtained results indicated that adobe material can be used as
yapımında enerji kullanılmaması ve atmosfere CO2 gibi
a modern building material. In this study, adobe and its features
zararlı gaz salınımının hiç olmaması gibi önemli üstünlükleri
have been generally introduced. Also the studies relation with
vardır. Kerpiç herhangi bir tesis ve kalifiye elemana ihtiyaç
how improve the production and properties of the adobe were
duymadan bulunduğu bölgede rahatlıkla üretilebilir. Kerpicin
investigated. Besides, some adobe building samples in the
üretimi sırasında atık oluşmaz. Kerpiç yapı servis ömrünü
world were presented.
tamamladığında ortaya çıkan atıklar çevre ile uyumludur.
Son yıllarda çok sayıda araştırmacı kerpicin özelliklerinin Keywords: Sustainability, adobe, traditional production.
iyileştirilmesi yönünde çalışmalar yapmaktadır. Elde edilen
1. Giriş
sonuçlar, geleneksel bir yapı malzemesi olan kerpicin çağdaş
bir yapı malzemesi olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Günümüzde fosil enerji kaynaklarının hızla tükenmesi ve
Bu çalışmada, genel olarak kerpiç malzemesi ve özellikleri bunların yarattığı çevre sorunlarının artması nedeniyle,
tanıtılarak dünyadan örnekler verilmiş, yapım tekniği ve enerji tüketiminin denetimi ve yönetimi giderek önem
özelliklerinin iyileştirilebilmesi için yapılan araştırmalar kazanmaktadır. Kyoto protokolü kapsamında belirlenen
incelenmiştir. hedefler doğrultusunda, 1990 yılı ile kıyaslandığında 2020 yılı
itibarıyla; % 20 daha az enerji tüketimi, % 20 daha az karbon
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, kerpiç, geleneksel
emisyonu ve üretilen enerjinin % 20’sinin yenilenebilir enerji
üretim.
kaynaklarından karşılanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır
Abstract [1]. Enerji tüketiminin sektörlere göre dağılımına bakıldığında,
bina sektörü, sanayi ve ulaşımdan sonra, enerji verimliliğinin
Adobe is a natural and sustainable building material. Besides
sağlanabileceği öncelikli alanlardan birisi olarak görülmektedir.
adobe is 100% recyclable and no waste material. Adobe has
Stratejik Araştırma Gündemi (Strategic Research Agenda-
more superiority such as healthy and low cost. It can be easily
SRA) Vizyon 2003 raporunda, Avrupa yapı sektörünün müşteri-
produced using simple tools with local facilities, non using
kullanıcı gereksinimlerine yanıt verirken aynı zamanda da bilgi
energy for adobe building and zero emission of harmful gases
tabanlı ve sürdürülebilir bir yapı üretimine gidilmesi gerektiğini
such as CO2 into the atmosphere. Adobe can be easily produced
belirtmiştir. % 70’i konutlar için olmak üzere toplam enerji
28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE
tüketiminin % 40’ını oluşturan Avrupa yapı sektöründe, enerji, Kerpicin özellikleri ile tuğlanın özellikleri birbirine benzerdir.
su ve malzeme kullanımı konusunda alınacak önlemlerin Hammadde olarak kilin bağlayıcılığından yararlanarak su ile
üzerinde durulmaktadır [2]. yoğrulan ve kalıplarda şekillendirilen kerpiç harcı güneşte
kurutulur. Kurutulduktan sonra basınç dayanımı tuğla kadar
Bu süreç yüksek teknolojinin bedeli olarak doğanın artık
yüksek olmayan ve suya direnci düşük bir yapı malzemesi elde
temizleyemediği çevre kirliliğini de beraberinde getirmektedir.
edilir. Kerpicin eğilme dayanımı ile dayanıklılığını artırmak ve
Bunun bir sonucu olarak son dönemde çevre korunumu ve
rötre sebebiyle oluşacak çatlamaları önlemek amacıyla harç
sürdürülebilirliği ön plana alan uygulayıcı ve planlamacılar,
karışımına lifli bir malzeme olan saman karıştırılır.
yapımında enerji kullanılmayan veya çok az enerjiye gereksinim
duyan, kullanımı sırasında en az enerji ile konfor koşullarını Kerpiç ile tuğla arasındaki en önemli fark, kerpicin herhangi bir
sağlayan ekolojik malzemelere yönelmektedirler [3]. enerji harcamaksızın güneş ışınları ile kurutulması, tuğlanın
ise 900 ºC sıcaklığa sahip fırında pişirilmesidir. Kerpiç ile tuğla
Ekolojiye saygı, binaların daha az enerji tüketmesi ve geri
arasındaki diğer bir fark ise tuğla basınç altında kalıplanıp
dönüşümü olan malzemelerin kullanımı ile olabilmektedir.
şekillendirilirken kerpiçte böyle bir işlem yapılmamakta, insan
Ekolojik kerpiç binalar, çevre sistemlerini maksimum derecede
gücü ile kalıplara yerleştirilmektedir.
korumayı esas alırken, bina içinde de insanlar için en uygun
yaşanabilecek ortamı sağlamaktadır. Bu binalar enerji Kerpicin ana bileşenleri kil ve kumdur. Kil, kumu birleştirme
tasarruflu yapı kabuğuna sahip olup gün ışığından maksimum görevini sağlarken kum içindeki kil miktarı kerpicin özelliklerini
düzeyde faydalanılmakta ve doğal havalandırma ön planda belirlemektedir. Optimum kil/kum oranı 1/5 olarak bilinmektedir
tutulmaktadır [4]. [6].
Bu bağlamda geleneksel bir malzeme olan kerpiç, üretim Kerpiçler bölgeden bölgeye değişiklik gösterse de genellikle
aşamasından kullanım ve tüketim aşamasına kadar çok az enerji iki farklı boyutta üretilirler. Kerpicin büyüklerine ana,
ihtiyacıyla çevreye duyarlı doğal bir yapı malzemesi olarak küçüklerine kuzu adı verilir. TS 2514’e göre taşıyıcı duvarlarda
karşımıza çıkmaktadır. Üretimi sırasında tesis kurulmasını kullanılacak kerpiç boyutları mm olarak, 120×300×400 (ana) ve
gerektirmeyen bununla birlikte ısı yalıtımı da sağlayan ve 120×190×400 (kuzu), ya da 120×250×300 (ana) ve 120×180×300
nemi dengeleyen yapısıyla konforlu bir yapı malzemesidir. Her (kuzu) olmalıdır [7].
mevsimde bina içindeki kullanıcıya uygun yaşam koşullarını
Kerpiç malzemenin ortalama birim ağırlığı 1.2-1.6 g/cm2, basınç 185
sağlar. Bu yönüyle ayrı bir ısı yalıtım malzemesine ihtiyaç
dayanımı 3-20 kgf/cm2 ve ısı geçirimlilik katsayısı 0.4 kcal/mhºC
bırakmayarak ömür boyu ekonomi sağlamaktadır. Ayrıca kerpiç
ve suda çözülme süresi 20-45 dakika aralığında değişmektedir.
kullanım ömrünü tamamladığında doğaya zarar vermeden geri
Bununla birlikte kerpiç malzemenin özellikleri; toprağın cinsine,
dönüşüme katılmaktadır. Bazı uygulamalarda iyi kerpiç toprağı
karışıma giren su miktarına, lif miktarına ve kurutma yöntem ve
bulunmadığı durumlarda eski yapılardan çıkarılan kerpiçler
sürelerine bağlı olarak değişebilmektedir [8].
kırılıp ıslatılarak tekrar kullanılmaktadır.
2.2. Kerpicin Avantaj ve Dezavantajları
Kerpiç yapılar, son yirmi yıla kadar ülkemizde imkânların
sınırlı olduğu dönemlerde ve genellikle köylerde, zorunluluk Kerpiç malzemenin avantaj ve dezavantajları aşağıdaki gibi
nedeniyle kullanılan, toplumun refah düzeyinin yükselmesi sıralanabilir:
ve diğer inşaat malzemelerinin üretiminin yaygınlaşması gibi • Kerpiç yapı, kerpiç hamurunun gözenekli yapısı sebebiyle
etkilere bağlı olarak terkedilmeye çalışılan bir yapı malzemesi havadaki nemi bünyesine alarak iç mekânın nemini
olarak karşımıza çıkmaktaydı. Ancak günümüzdeki sosyal ve dengede tutar.
ekonomik koşullar, toprağın yapı için yararlı yönlerini tekrar ön
• Kerpiç, ısı tutuculuk özelliğinden dolayı ısı ve nem
plana çıkarmıştır. Bu gün toprak yapı malzemesi, en az gelişmiş
dengesinin korunmasını sağlar. Yapı içerisinde daha
ülkelerden en gelişmiş ileri endüstri ülkelerine kadar dünyanın
yaşanılabilir, temiz ve sağlıklı bir biyoklimatik konfor
çeşitli yerlerinde, üzerinde en çok çalışma ve araştırma yapılan
sağlar.
konulardan birisi haline gelmiştir [5].
• Sudan sonra en iyi enerji depolayan malzemelerden birisi
2. Doğal Bir Yapı Malzemesi: Kerpiç
olan toprak, yapı malzemesi olarak binayı çevreleyen
Taneleri birbirine bağlayacak oranda kil içeren kumlu topraklar, duvarları oluşturduğundan ısınma enerjisini bünyesinde
saman gibi lifli katkılar eklenerek su ile harç haline getirilir, toplar. Isıtma kesildikten sonra uzun süre bünyesindeki
ardından basit ahşap kalıplara doldurularak şekillendirilip ısıyı vererek sıcaklığın dengeli kalmasını sağlar. Yapıyı
kalıptan çıkarılan ve güneş altında kurutulmasıyla elde edilen dışarıdaki istenmeyen sıcak veya soğuktan korur.
yapı malzemesine “kerpiç” denir.
• Üretim maliyeti düşük olup üretimi için tesis gerekmez.
2.1. Kerpicin Özellikleri
• Üretimi ve kullanımı sırasında herhangi bir mekanik
2nd International Sustainable Buildings Symposium
enerjiye gerek duyulmaz. Örneğin 1m³ beton üretmek için Kerpiç harcı kil esaslı toprak malzemenin 4 mm’lik göz
300 - 500 kWh gibi bir enerji gerekirken aynı miktarda açıklığına sahip eleklerden elendikten sonra bir miktar
kerpiç üretmek için bu enerjinin % 1’i yeterlidir. Yapılan saman ve suyun karıştırılmasıyla hazırlanır. Karışımın çok iyi
araştırmalar 1kWh elektrik enerjisi üretimi için atmosfere hazırlanması ve samanın toprak içinde homojen bir şekilde
ortalama 5.5 g SO2 ve 2.5 g NO2 aktarıldığını göstermiştir. dağılması sağlanır (Şekil 2). Harcın hazırlanmasında TS 2514
’deki kerpiç yapım kurallarına uyulmalı ve harç en az bir gece
• Kerpiç gerek üretiminde, gerek malzeme ömrünü
(12 saat) dinlendirilmelidir. Ertesi gün tekrar karıştırılarak
tamamladığında çevreye zarar vermez. Yıkımı diğer yapı
kalıplama işlemine geçilir (Şekil 3).
malzemelerine oranla fazla enerji gerektirmez ve geri
dönüşümlü bir malzemedir.
Şekil 13. En eski gökdelenler şehri olarak bilinen Şibam Şekil 16. Harran köy evleri [12]
kasabasındaki kerpiçten yapılmış bitişik nizam tipi apart-
man binaları [25]
189
Şekil 14. UNESCO’nun “Dünya Mirası” listesine kayıtlı
Mali’deki Old Towns of Djenné camii [26]
Anadolu topraklarının Neolitik dönemden itibaren değişiklik
gösteren bir ev mimarisine sahip olduğu belirtilmektedir.
Çatalhöyük örneğinde olduğu gibi (Şekil 15) birbirine bitişik,
dikdörtgen planlı kerpiç küçük evler bir şehir oluşturacak kadar
fazlaydı. Kapısız ve damlardan girişlerin sağlandığı bu kerpiç
evlerin insanoğlunun barınma ihtiyacına cevap verebilecek
niteliklere sahip olduğu belirtilmektedir [27].
Şekil 18. Hattusa kent suru [30]
Yine dünyadaki özgün kerpiç bina örnekleri arasında sayılan
Urfa il sınırları içinde bulunan Harran köy evleri Şekil 16’da, yine
çok katlı kerpiç konut örnekleri arasında olan Meksika kerpiç
evleri Şekil 17’de görülmektedir. Diğer taraftan dünyadaki
ender rastlanan kerpiç yapı örnekleri arasında yer alan ve 1986
yılında UNESCO dünya kültür mirası listesine dahil edilmiş
Hattusa kent suru ise Şekil 18’de gösterilmiştir
birim hacim ağırlığı yüksektir. Bu nedenlerden dolayı ülkemizde önermiştir. Bu şekilde elde edilen çimentolu kerpiçlerin,
kırsal bölgelerde geleneksel bir yapı malzemesi olarak suya dayanımının ve donma çözülme direncinin yüksek, ısı
kalmıştır. Bu dezavantajları gidermek ve bugüne kadar kerpiç ve ses izolasyonu bakımından iyi bir yapı malzemesi olarak
toprağının özelliklerini geliştirmek için yapılan çalışmalar kullanılabilecek niteliklere sahip olduğunu belirtmiştir [36].
maliyetlerin yüksekliği, yöresel koşullara uyumsuzluk ve ileri
Kafesçioğlu ve Gürdal, çağdaş kerpiç olarak adlandırılan alkeri
teknoloji gerektirmesi gibi nedenlerle kısmen başarılı olmuştur.
(alçılı kerpiç) üretmişlerdir. Bu çalışmada 100 kg toprak, 22 lt
Ancak bu tür çalışmalar halen devam etmektedir [31].
su, 2 kg kireç ve 10 kg alçı karışımı ile alkeri oluşturmuşlardır.
Bu dezavantajlar, bir takım planlama önlemleri alarak, Alker, 3 dk gibi kısa bir sürede mikserde karıştırıldıktan sonra
uygulama kurallarına ve yerine dikkat ederek önlemeye kalıba yerleştirilmiş, 20 dk sonra da inşaatta kullanılabilir
çalışılsa da esas amaç, malzemenin sorun taşıyan bu tür hale gelmiştir. Böylece suya karşı dayanıklı bir yapı malzemesi
özelliklerinin günümüz imkânları kullanılarak standardının üretmişlerdir [37].
yükseltilmesini sağlamaktır. Kerpicin yaygın kullanımının
Erol, uçucu kül katkısıyla kerpiç üretimi üzerine bir araştırma
devamlılığını sağlayacak öneriler getirerek ülke ekonomisine
yapmış ve ürettiği kerpicin basınç dayanımları ve suya karşı
ve çevre kirliliğinin kontrolüne katkıda bulunmaktır. Kerpicin
dayanımlarını katkı maddelerine göre karşılaştırmıştır. Sonuç
kalitesini yükselterek yaygın kullanımı sağlandığında,
olarak, uçucu küllü kerpiçlerin basınç dayanımlarının çimentolu
ekonomik ve çevresel katkılarının yanında yüzyıllardan
ve samanlı kerpiçlere göre daha iyi olduğunu belirlemiştir [38].
beri süregelen kerpiç yapı kültürünün canlanabileceği ve
yok olmaktan kurtulabileceği düşünülmektedir. Genellikle Durmuş, çeltik kavuzu katkısıyla kerpiç üretimi üzerine bir
kerpiç malzemesinin korunması için ya katkı malzemesi araştırma yapmıştır. Çeltik kavuzu katkılı kerpiç harcına
katarak kerpiç toprağı stabilize edilmekte, ya da kerpiç duvar çimento ilavesi ile yığma binalarda duvar malzemesi olarak
yüzlerine sıva, badana ve boya tatbik edilerek dış tesirlerden kullanılabilecek bir malzeme elde ettiğini belirtmiştir [39].
koruma sağlanmaktadır. Bazı durumlarda ise her iki yöntemde Postacıoğlu’na göre, kerpiç malzemesine çimento ilavesi
kullanılabilmektedir. İklim koşulları kerpiç yapıların koruma başta basınç dayanımı olmak üzere suya karşı direnci ve
tekniklerinden hangisinin tercih edileceğinde etkili olmaktadır. donmaya karşı dayanıklılığı arttırmaktadır. Böylece, malzeme
Çünkü bu koruma tekniklerinin başarısı aynı zamanda kerpiç maliyetinde oldukça küçük bir artışa karşılık önemli üstünlükler
190
toprağının mineral yapısına ve fiziksel özelliklerine bağlı elde edilmektedir. Bu malzeme ile yapıların ömürlerinde önemli
olmaktadır [32]. derecede artış olacağı belirtilmektedir [40].
Kerpicin özelliklerini iyileştirmek amacı ile en çok uygulanan Aslan ve arkadaşları, kerpiç duvarların su geçirimsizliğini
yöntem, kerpiç toprağına bağlayıcı madde ilave edilerek yapılan sağlamak amacıyla, içeriğinde asfalt bulunan malzemenin
stabilizasyon çalışmasıdır. Kerpicin mekanik özelliklerinin duvar yüzüne püskürtülerek su geçirmez hale gelen yüzeyin
iyileştirilmesi ve suya karşı direncinin korunmasında genellikle badanalanmasının çabuk ve etkili bir yöntem olduğunu
çimento, kireç, alçı, asfalt gibi pahalı endüstriyel malzemeler belirtmişlerdir [41].
kullanılmaktadır (Neuman, 1986). Ancak bunların içinde
Kıvrak yaptığı tez çalışmasında, kerpiç toprağına kütlece
kerpiç stabilizasyonunda yaygın olarak kullanılan bağlayıcı
%0 - %25 arasında farklı oranlarda silis dumanı eklemiş ve
madde kireçtir. Kerpiç toprağına kireç ilave edildiğinde üç tür
saman ile karıştırarak kerpiç üretmiştir. Üretilen numuneler
kimyasal reaksiyon oluşmaktadır. Bunlar; iyon değişimi, kirecin
üzerinde birim hacim ağırlık, basınç dayanımı, suya dayanıklılık
karbonatlaşması ve puzolanik reaksiyonlardır. Kerpice düşük
deneyleri yapılmıştır. Sonuç olarak, silis dumanı katkısının
oranlarda kireç ilavesinin basınç dayanımını düşürdüğü buna
kerpiç numuneler üzerinde yapılan bütün deneylerde olumlu
karşın suya karşı direnci arttırdığı bilinmektedir [33].
sonuç verdiği görülmüştür [42].
Baradan yaptığı çalışmalarda; Anadolu’da yüzyıllardan beri
Değirmenci yaptığı çalışmada, kerpicin özelliklerini geliştirmek
pişmiş toprak, kireç ve sudan oluşan tarihi bir bağlayıcı olan
ve zayıf yönlerini kısmen de olsa giderebilmek amacı ile katkı
“Horasan” harcının yapımından esinlenerek öğütülmüş tuğla
olarak endüstriyel bir atık ürün olan gübre fabrikası atığı
ve kiremit atıkları, kireç ve uçucu külü birlikte kerpiç toprağına
fosfoalçı ile uçucu kül kullanmıştır. Kerpiç stabilizasyonunda
katmış ve kerpiç için standartta öngörülen değerlerin üzerinde
uçucu kül ile birlikte fosfoalçı kullanımının, basınç dayanımı
basınç dayanımı değerleri elde etmiştir [34,35].
açısından olumlu sonuçlar vermekle birlikte suya karşı
Alkan yapmış olduğu çalışmada, düşük basınç dayanımı ve suya dayanımını bir miktar azalttığını belirtmiştir [31].
karşı dirençsizliği kerpicin başlıca teknik kusuru olduğundan,
Eriç ve arkadaşları, kırsal kesimde geleneksel yöntemlerle
ekonomik nedenlerle çok kullanılan bu yapı malzemesinin
hazırlanan kerpiçlerin, uygulayıcı açısından ekonomik ve pratik
söz konusu kusurlarının giderilmesi için kerpiç yapılacak
önerilerle kalitesinin yükseltilmesinin amaçlandığını ifade
toprağa, hacim olarak 1/10-1/18 oranında çimento katılmasını
ederek, kerpiçlerin düşük basınç dayanımı ile suda çözülme
28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE
gibi olumsuz özelliklerinin iyileştirilmesi ile ilgili önerilerde Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, Ankara, 427: 71-77 (2003).
[4]. Koçu, N., “Sürdürülebilir Malzeme Bağlamında “Kerpiç” ve Çatı- Cephe
bulunmuşlardır. Yapılan deneyler irdelendiğinde, bitkisel katkı
Uygulamaları (Konya-Çavuş Kasabası Örneği)”, 6.Ulusal Çatı & Cephe
maddelerinin hiçbir etkisinin olmadığı, kerpiç harcındaki fazla Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi-
suyun basınç dayanımını azalttığı, buna karşılık %15 alçı ve Bursa, (2012).
[5]. Binici, H., Durgun, M.Y. ve Yardım, Y., “Kerpiç Yapılar Depreme
kireç katılmasının, blokların sıkıştırılarak hazırlanmasının Dayanıksız Mıdır? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?”, KSÜ
kaliteyi artırdığını belirtmişlerdir [43]. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(2), (2010).
[6]. Türkçü, Ç., “Yapım”, Birsen Yayınevi, İstanbul, (2000).
Gül çalışmasında, kerpice farklı oranlarda hava sürükleyici [7]. TS 2514, “Kerpiç Bloklar Yapım ve Kullanma”, Türk Standartları
Enstitüsü, (1977).
ve lif katkı malzemesi eklemiştir. Numunelerin suda dağılma
[8]. Eriç, M., “Kerpiç Eserlerin Onarımı ve Kullanılmasında Bir Araştırma”,
sürelerinin, bünyesinde bulunan lif miktarı ile doğru orantılı 3.Uluslararası Kerpiç Koruma Sempozyumu, Ankara, (1980).
arttığını belirlemiştir. Hava sürükleyici bulunan kerpiç [9]. Işık, B., “Depreme Dayanıklı Yapı Elde Edilmesi için Alker Duvarın
Tasarım Kriterlerinin Araştırılması”, Beşinci Ulusal Deprem
numunelerinin TS 2514’de belirtilen 45 dakikalık dağılma Mühendisliği Konferansı. 26-30 Mayıs İstanbul: CD Bildiri No:AE-048,
süresinin üzerinde bir performans gösterdiğini ve numunelerin (2003).
[10]. Mıddleton, G. F., Earth-Wall Construction, Csiro Publishing, Australia,
72 saat suda bekletilmesine rağmen dağılma göstermediğini
(1987).
belirlemiştir [11]. [11]. Gül, T., “Cam Elyaf ve Hava Sürükleyici Katkı Kullanılarak Gliştirilmiş
Kerpiç”, Y.Lis. Tezi, İ.Ü. FBE, (2011). (Danışman: F.M. Kılınçkale)
6. Sonuç [12]. Gür, V., Deniz, Ö. ve Ekinci, S., “Kagir Yığma Duvarlarda Taşıyıcı
Malzeme ve Bileşenler”, 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, Uludağ
Geleneksel yöntemlerle üretilen kerpiç günümüz standart ve Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, (2012).
yönetmeliklerine göre diğer kâgir yapı malzemelerine kıyasla [13]. http://www.agaclar.net/forum/daha-iyi-bir-yasam-icin/5329-3.html
[14]. http://barisefe.com/kisisel/donusum-dogal-mimari-atolyesi.html
kullanılması oldukça sınırlandırılmış bir yapı malzemesi olarak [15]. http://www.hattuscha.de/English/citywall.ht
karşımıza çıkmaktadır. Örneğin DBYBHY’ye göre kerpiç duvarlı [16]. http://www.gunestv.com/?islem=hbd&ID=10299&isim=-kerpic-evler-
ile-geleneksel-ve-kulturel-sanatlar-.html
yığma binalar bütün deprem bölgelerinde bodrum kat hariç en
[17]. http://www.survivalistboards.com/showthread.php?t=113353
çok bir katlı yapılabilir ve kat yüksekliği 2.70 m den fazla olamaz. [18]. http://www.hattuscha.de/English/citywall.ht
Kerpiç toprak malzemenin pişirilmeden ve preslenmeden elde [19]. http://www.erkenek.com.tr/Pages.asp?cat_id=1&cat2_
id=52&wid=548
edildiği bir ürün olması onun basınç dayanımının az, rutubete [20]. Quagliarini, E. ve diğ., Mechanical properties of adobe walls in a Roman
karşı duyarlılığının fazla olmasına neden olmaktadır. Republican domus at Suasa, Journal of Cultural Heritage, 11, 130-137,
(2009).
Yapılan çalışmalarla doğal ve sürdürülebilir bir yapı malzemesi [21]. Minke, G., Building with earth, Birkhauser, Berlin, 978-3-7643-7477-8, 191
olan kerpicin teknik özellikleri iyileştirilmek suretiyle, bu (2006).
[22]. Parra-Saldivar, M.L. ve Batty, W., 2006, Thermal behaviour of adobe
malzemenin yeniden gündeme getirilmesi ve bu konuda constructions, Building and Environment, 41, 1892-1904.
farkındalık oluşturarak kullanım alanının genişletilmesi [23]. Blondet, M. Garcia, G.V., Adobe construction [online],http://www.
worldhousing.net/uploads/adobe.pdf (Ziyaret Tarihi: 1 Nisan 2011).
hedeflenmektedir. Bu hedefin başarıya ulaşmasının aynı [24]. Gürbüz, G.,”Toprak yapı malzemesinin stabilizasyonu ve toprak bina
zamanda; yapım teknikleri üzerine bir araştırma”, Y.L., Gazi Ü., (2005).
[25]. http://www.theglobeandmail.com/report-on-business/international-
• Türkiye ve dünyadaki kerpiç yapım tekniği ve yapı mirasının business.
korunmasına, [26]. http://seferia.com/wpcontent/uploads/sites/4/2013/11/Moske.jpg
[27]. Uysal,Ö.N., “Geleneksel Türk Evi İç Mekan Kurgusunun İncelenmesi
• Enerji kaynaklarının tasarruflu tüketilmesine, ve Süleymaniye Bölgesi Örneklerinin Analizi”, Y.Lis.Tezi, M.S. Güzel
Sanatlar Ü., Fen Bil. Ens., İstanbul, (2007).
• Sağlıklı iç mekânların yapılabilir ve sürdürülebilir [28]. http://www.denkbilgi.com/gecmisten-gunumuze-insanlar-ev-olarak-
nelerden-yararlandilar.html
olduğunun gösterilmesine, [29]. http://www.mailce.com/topraktan-yapilabilecek-en-enteresan-11-
yapi.html
• Yöresel malzeme ve insan gücü değerlendirilerek daha [30]. http://www.hattuscha.de/turkce/surrekonstruk.htm,[Ziyaret Tarihi: 26
ekonomik yapılar üretilmesine, Nisan 2011]
[31]. Değirmenci, N., “Endüstriyel Atıkların Kerpiç Stabilizasyonunda
• Tarihi kerpiç yapıların sağlamlaştırılması çalışmalarına Kullanılması”, Gazi Ü., Fen Bil. Dergisi, Ankara, 18 (3): 505-515 (2005).
[32]. Austin, S.G., “Adobe and Related Building Materials in New Mexico”,
veri oluşturmasına,
6th International Conference on the Conservation of Earthen
• Aynı zamanda somut kültürel mirasın korunarak Architecture, New Mexico, pp: 417-421 (1990).
[33]. Taylor, R.M., “An Evaluation of the New Mexico State Monuments
turizm zenginliğine katkıda bulunulmasını sağlayacağı Adobe Test Walls at Fort Selden”, 6th International Conference on the
düşünülmektedir. Conservation of Earthen Architecture, New Mexico, pp: 383-389 (1990).
[34]. Baradan, B., “A New restoration Material for Adobe Structures”, 6th
6. Kaynaklar International Conference on the Conservation of Earthen Architecture,
New Mexico, pp:149-152, (1990).
[1]. Çalış, A.Ç., Tereci, A., Eicker, U., Bir Ekolojik Yerleşim Örneği:
[35]. Baradan, B., “Kerpiç Yapıların Korunması için Uygun Puzolanik
Scharnhauser Park. Yapı, 333, 48-52.(2009).
Karışımlar”, sempozyum; Endüstriyel Atıkların İnşaat Sektöründe
[2]. European Construction Technology Platform (ECTP), Strategic
Kullanılması, sayfa:73-80, Ankara (1995).
Research Agenda for European Construction Sector, Achieving a
[36]. Alkan, Z., “Bazı Stabilizan Maddelerin (Çimento, Kireç, Çimento-
sustainable and competitive Construction sector by 2030, (2005).
Kireç, Bitüm Emilsiyonu ve Saman) Dökme Kerpiç ve Prese Kerpicin
[3]. Acun, S., Gürdal, E., “Yenilenebilir Bir Malzeme: Kerpiç ve Alçılı Kerpiç”,
Önemli Mekanik Özelliklerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, Atatürk
2nd International Sustainable Buildings Symposium
192