bµi 2.

HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu cña ®éng c¬ ®èt ch¸y c−ìng bøc
1. HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu cña ®éng c¬ x¨ng cã bé chÕ hoµ khÝ
11

2
3 7 8 9 10
4 5 6 12

13
1

14
15

S¬ ®å nguyªn lý cña hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu cña ®éng c¬ x¨ng cã bé chÕ hoµ khÝ
1. èng n¹p x¨ng; 2. PhÔu cã n¾p ®Ëy; 3. èng th«ng h¬i; 4. Thïng x¨ng; 5. Th−íc ®o; 6. Van; 7. èng
dÉn x¨ng; 8. BÇu läc; 9. B¬m chuyÓn x¨ng; 10. Läc tinh; 11. BÇu läc kh«ng khÝ; 12. Bé chÕ hßa khÝ;
13. C¶m biÕn møc x¨ng; 14. Nót x¶; 15. MiÖng hót.
 1.1. Thïng nhiªn liÖu: ®−îc hµn b»ng thÐp tÊm.
1.2. B¬m x¨ng: b¬m mµng vµ b¬m ®iÖn
B¬m mµng ®−îc dÉn ®éng nhê cÇn b¬m 19 tõ b¸nh lÖch t©m cña trôc cam. Khi mµng b¬m 6 dÞch
chuyÓn xuèng phÝa d−íi, nhiªn liÖu qua van 9 n¹p ®Çy vµo kh«ng gian phÝa trªn mµng b¬m.

B¬m x¨ng
1. CÇn b¬m tay; 2. §Öm tú;
3. TÊm chÆn ®Çu; 4. Vá;
5. TÊm ®Öm d−íi; 6. Mµng b¬m;
7. TÊm ®Öm trªn; 8. Vßng c¸ch;
9. Van n¹p; 10. L−íi läc;
11. VÝt n¾p b¬m; 12. N¾p b¬m;
13. §Çu b¬m; 14. Van t¨ng ¸p;
15. Lß xo mµng b¬m;
16. Thanh ®Èy;
17. Trôc cÇn b¬m tay; 18. Lß xo;
19. CÇn b¬m.

Hµnh tr×nh t¨ng ¸p x¶y ra khi mµng b¬m dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn d−íi t¸c dông cña lß xo 15. §Ó
n¹p nhiªn liÖu cho hÖ thèng tr−íc khi khëi ®éng ®éng c¬, ng−êi ta sö dông cÇn b¬m tay 1.
 B¬m ®iÖn

• B¬m ®iÖn ®−îc l¾p trong b×nh nhiªn liÖu vµ ®−îc kÕt hîp víi bé läc nhiªn liÖu, bé ®iÒu ¸p, bé ®o
nhiªn liÖu, v.v... C¸nh b¬m ®−îc m« t¬ quay ®Ó nÐn nhiªn liÖu.
• Van mét chiÒu ®ãng l¹i khi b¬m nhiªn liÖu dõng ®Ó duy tr× ¸p suÊt trong ®−êng èng nhiªn liÖu vµ
lµm cho viÖc khëi ®éng ®éng c¬ dÔ dµng h¬n. NÕu kh«ng cã ¸p suÊt d−, dÔ x¶y ra hiÖn t−îng kho¸
h¬i ë nhiÖt ®é cao, lµm cho viÖc khëi ®éng l¹i khã kh¨n.
• Van an toµn më ra khi ¸p suÊt ë phÝa cöa ra trë nªn qu¸ cao, nh»m ng¨n chÆn ¸p suÊt nhiªn liÖu trë
nªn qu¸ cao nµy.
 1.4 BÇu läc nhiªn liÖu: dïng ®Ó läc s¹ch t¹p chÊt chøa trong nhiªn liÖu.
BÇu läc th«: dïng ®Ó läc s¹ch t¹p chÊt cã kÝch th−íc lín gåm cã vá 8 víi phÇn tö läc d¹ng tÊm ghÐp
cã khe hë.

BÇu läc th« nhiªn liÖu

1. TÊm ®Öm bao kÝn;
2. N¾p bÇu läc;
3. VÝt b¾t chÆt;
4. §−êng nhiªn liÖu vµo;
5. TÊm ®Öm cña lâi läc;
6. Lâi läc;
7. Thanh ®øng;
8. Vá bÇu läc;
9. Nót x¶ cÆn bÈn;
10. §−êng nhiªn liÖu ra;
11. TÊm ghÐp cña lâi läc;
12. Lç l−u th«ng nhiªn liÖu;
13. VÊu låi;
14. Lç xÕp tÊm lâi läc;
 BÇu läc tinh: PhÇn tö läc cña cèc läc tinh th−êng ®−îc lµm b»ng lo¹i l−íi mÞn hoÆc kim lo¹i xèp ®Ó
läc s¹ch c¸c t¹p chÊt c¬ häc cã kÝch th−íc nhá. Khi gi¶m tèc ®é cña nhiªn liÖu trong vá bÇu läc, n−íc vµ
t¹p chÊt c¬ häc sÏ bÞ t¸ch ra khái nhiªn liÖu.

Cèc läc tinh nhiªn liÖu

1. N¾p; 2. TÊm ®Öm; 3. Lâi läc; 4. Lß xo; 5. Vá cèc läc; 6. Thanh kÑp chÆt.
 1.6. Bé chÕ hoµ khÝ:
NhiÖm vô: Bé CHK lµ thiÕt bÞ chÝnh cña hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu cña ®éng c¬ x¨ng, dïng ®Ó
phun, bay h¬i mét phÇn vµ hoµ trén nhiªn liÖu víi kh«ng khÝ, x¸c ®Þnh thµnh phÇn hçn hîp ch¸y t−¬ng
øng víi tõng chÕ ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ vµ thay ®æi l−îng hçn hîp ch¸y theo phô t¶i cña ®éng c¬.

• HiÖn nay chØ sñ dông bé CHK kiÓu hót xuèng.

• Bé CHK cã mét khoang hay nhiÒu khoang hçn hîp.
• Trªn c¸c ®éng c¬ do Liªn x« cò chÕ t¹o, bé CHK cã 2 khoang nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m ®é
®ång ®Òu cña hßa khÝ gi÷c c¸c xylanh (®éng c¬ nhiÒu xylanh)
• Trªn c¸c ®éng c¬ do NhËt vµ mét sè n−íc T− b¶n SX: Bé CHK cã 2 khoang HH lµm viÖc ë c¸c
chÕ ®é kh¸c nhau cña ®éng c¬.
• §Æc tÝnh c¬ b¶n cña bé chÕ hoµ khÝ lµ sù thay ®æi cña hÖ sè d− l−îng kh«ng khÝ α tïy thuéc vµo
®é ch©n kh«ng ë häng èng khuÕch t¸n.
CÊu t¹o bé chÕ hßa khÝ ®¬n gi¶n
S¬ ®å nguyªn lý cña bé chÕ hoµ khÝ K88
1. §Çu nèi ®−êng èng dÉn nhiªn liÖu vµo; 2. Läc nhiªn liÖu; 3. PÝt t«ng lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng ch©n
kh«ng; 4. Van kim hÖ thèng lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng; 5. Zicl¬ cña hÖ thèng kh«ng t¶i; 6.
Zicl¬ kh«ng khÝ cña hÖ thèng chÝnh; 7. R·nh cña hÖ th«ng chÝnh; 8. R·nh c©n b»ng; 9. èng khuÕch t¸n
nhá; 10. Cæ nèi víi bÇu läc giã; 11. B−ím giã; 12. Lç phun cña hÖ thèng t¨ng tèc; 13. Van kim cña hÖ
thèng t¨ng tèc; 14. C¸n pÝt t«ng cña hÖ thèng t¨ng tèc; 15. Lß xo b¬m t¨ng tèc; 16. Con ®éi cña van hÖ
thèng lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng c¬ khÝ; 17. CÇn dÉn ®éng b¬m t¨ng tèc; 18. TÊm ch¾n ®Çu cÇn dÉn ®éng
b¬m t¨ng tèc; 19. PÝt t«ng b¬m t¨ng tèc; 20. Lß xo pÝt t«ng; 21. Van lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng c¬ khÝ; 22.
Lß xo; 23. Moc nèi; 24. CÇn dÉn ®éng b¬m t¨ng tèc dÉn ®éng hÖ thèng lµm ®Ëm dÉn ®«ng b¨ng c¬ khÝ;
25. Van bi cña b¬m t¨ng tèc; 26. Zicl¬ chÝnh; 27. Zicl¬ toµn t¶i; 28. R·nh nèi cña hÖ thèng kh«ng t¶i;
29. B−ím ga; 30. èng khuÕch t¸n lín; 31. Lç trªn cña hÖ th«ng kh«ng t¶i; 32. Lç d−¬i cña hÖ th«ng
kh«ng t¶i; 33. VÝt ®iÒu chØnh cña hÖ thèng kh«ng t¶i; 34. R·nh nèi nhiªn liÖu; 35. R·nh nèi xi lanh cña
hÖ thèng lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng víi kh«ng gian phÝa sau b−ím ga; 36. Lß xo dÉn ®éng
ch©n kh«ng; 37. Lß xo cña phao næi; 38. Van nhiªn liªu cña buång phao.
 CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc:
- Bé chÕ hoµ khÝ K88 lµ lo¹i bé chÕ hoµ khÝ cã dßng khÝ hót tõ trªn xuèng vµ cã hai khoang hçn hîp.
- Gåm cã khoang næi (buång phao), khoang hçn hîp, trong ®ã cã bè trÝ c¸c häng khuyÕch t¸n.
- Buång phao lµ lo¹i buång phao c©n b»ng, kh«ng gian phÝa trªn buång phao ®−îc ¨n th«ng víi
kh«ng gian phÝa sau bÇu läc giã cho phÐp lo¹i trõ ®−îc sù ¶nh h−ëng cña sù thay ®æi søc c¶n cña bÇu läc
®Õn sù lµm viÖc cña bé chÕ hoµ khÝ.
- Nhiªn liÖu ®−îc dÉn tíi bé chÕ hoµ khÝ theo ®−êng dÉn nhiªn liÖu 1, l−íi läc 2 vµ van kim ba c¹nh
38. Phao næi khi t¸c dông lªn van ba c¹nh 38 cã t¸c dông gi÷ cho møc x¨ng trong buång phao kh«ng
thay ®æi. ¸p suÊt trªn bÒ mÆt tho¸ng cña buång phao b»ng víi ¸p suÊt ë cöa vµo cña bé chÕ hoµ khÝ.
- C¸c hÖ thèng: hÖ thèng phun chÝnh, hÖ thèng lµm ®Ëm, HT khëi ®éng, HT t¨ng tèc vµ hÖ thèng
kh«ng t¶i.
 HÖ thèng chÝnh: lµm viÖc ë c¸c chÕ ®é b×nh th−êng cña ®éng c¬.
ChÕ ®é cã t¶i: b−ím giã ®−îc më hoµn toµn, cßn b−ím ga 29 ®−îc më ë mét vÞ trÝ nµo ®ã, phï hîp
víi phô t¶i cña ®éng c¬.
- D−íi t¸c dông cña ®é ch©n kh«ng gi÷a buång phao vµ èng khuyÕch t¸n nhá 9, nhiªn liÖu tõ buång
phao qua zich l¬ chÝnh 26, vµ zich l¬ toµn t¶i 27 ®i vµo r·nh vßng cña cña èng khuyÕch t¸n. Trong èng
khuyÕch t¸n nhiªn liÖu sÏ ®−îc phun ra, bay h¬i mét phÇn vµ hoµ trén víi kh«ng khÝ vµ theo ®−êng èng
n¹p ®i vµo xy lanh ®éng c¬.
- èng khuyÕch t¸n kÐp cho phÐp c¶i thiÖn sù hoµ trén vµ sù bay h¬i cña nhiªn liÖu nhê t¸c dông ®¸nh
t¬i cña dßng khÝ chuyÓn ®éng trong r·nh vßng gi÷a hai èng khuyÕch t¸n.
 HÖ thèng lµm ®Ëm: lµm viÖc ë chÕ ®é cÇn ph¸t ra c«ng suÊt lín nhÊt cho ®éng c¬.
Theo ®é më cña b−ím ga, cÇn dÉn ®éng 24 qua thanh kÐo lµm dÞch chuyÓn cÇn dÉn ®éng 17 cña b¬m
t¨ng tèc vµ hÖ thèng lµm ®Ëm xuèng phÝa d−íi. Khi b−ím ga gÇn më hoµn toµn (kho¶ng 85 ÷ 90% tiÕt
diÖn l−u th«ng), ®ßn hai vai cña cÇn dÉn ®éng 17 sÏ tú lªn con ®éi 16, lµm cho van lµm ®Ëm më ra, t¨ng
thªm l−îng nhiªn liÖu ®i vµo hÖ thèng chÝnh ®Ó nhËn ®−îc c«ng suÊt lín nhÊt cña ®éng c¬.

HÖ thèng khëi ®éng:

Khi khëi ®éng ®éng c¬, sè vßng quay cña trôc khuûu rÊt thÊp, ®é ch©n kh«ng trong häng èng
khuyÕch t¸n kh«ng ®ñ ®Ó ®−a hÖ thèng chÝnh vµo lµm viÖc. §Ó t¨ng ®é ch©n kh«ng trong èng khuyÕch
t¸n, tr−íc khi khëi ®éng ®éng c¬ b−ím giã ®−îc ®ãng l¹i nhê cÇn liªn ®éng vµ b−ím ga ë vÞ trÝ hÐ më.
§é ch©n kh«ng xuÊt hiÖn trong khoang hçn hîp t¹o ra sù phun nhiªn liÖu vµo hÖ thèng chÝnh.
Sau khi ®· khëi ®éng, sè vßng quay cña trôc khuûu t¨ng lªn lµm cho ®é ch©n kh«ng trong khoang
hçn hîp t¨ng lªn rÊt nhanh. §Ó hçn hîp kh«ng bÞ qu¸ ®Ëm cã thÓ dÉn tíi dõng ®éng c¬, trªn b−ím giã
ng−êi ta cã ®Æt van mét chiÒu. Van nµy sÏ ®−îc më ra khi ®é ch©n kh«ng t¨ng lªn, bæ sung mét l−îng
kh«ng khÝ cÇn thiÕt vµo khoang hçn hîp. Khi sÊy nãng ®éng c¬ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp cña
m«i tr−êng xung quanh, b−ím giã còng ®−îc ®ãng bít l¹i ®Ó lµm giµu hçn hîp.
 HÖ thèng kh«ng t¶i
§Ó duy tr× sù lµm viÖc æn ®Þnh vµ tÝnh kinh tÕ cña ®éng c¬ khi lµm viÖc ë chÕ ®é kh«ng t¶i víi sè
vßng quay thÊp, trªn ®éng c¬ x¨ng ng−êi ta dïng hÖ thèng kh«ng t¶i.
HÖ thèng kh«ng t¶i bao gåm zich l¬ nhiªn liÖu 26, r·nh nhiªn liÖu 28, c¸c lç phun nhiªn liÖu 31,32
vµ vÝt ®iÒu chØnh 33.
ë sè vßng quay nhá cña trôc khuûu, khi b−ím ga hÐ më, ®é ch©n kh«ng lín nhÊt sÏ xuÊt hiÖn ë vïng
khe hÑp gi÷a b−ím ga vµ thµnh khoang hçn hîp, v× vËy c¸c lç phun 31 vµ 32 sÏ ®−îc ®Æt trong vïng nµy.
§é ch©n kh«ng xuÊt hiÖn ë c¸c lç truyÒn theo r·nh nhiªn liÖu tíi c¸c zich l¬ nhiªn liÖu 26 vµ zich l¬
kh«ng khÝ 5. Nhiªn liÖu vµ kh«ng khÝ qua c¸c zich l¬ ®−îc hoµ trén víi nhau thµnh chÊt nhò t−¬ng, theo
r·nh 28 tíi c¸c lç phun 31 vµ 32. Khi ®ãng gÇn kÝn b−ím ga, ®é ch©n kh«ng ë lç 32 lín h¬n ë lç 31 vµ
qua lç 31 mét l−îng kh«ng khÝ sÏ ®−îc bæ sung vµo, lµm cho hçn hîp nhò t−¬ng cña nhiªn liÖu vµ kh«ng
khÝ nh¹t ®i mét Ýt. ChÊt nhò t−¬ng ®−îc hót qua lç 32 ®i vµo kh«ng gian phÝa sau b−ím ga vµ ®−îc ®¸nh
t¬i mét lÇn n÷a d−íi t¸c dông cña dßng khÝ chuyÓn ®éng qua khe hÑp gi÷a b−ím ga vµ thµnh khoang hçn
hîp. TiÕt diÖn l−u th«ng cña lç 32 ®−îc ®iÒu chØnh b»ng vÝt 33. Khi thay ®æi tiÕt diÖn l−u th«ng cña lç
nµy b»ng vÝt ®iÒu chØnh sÏ lµm thay ®æi thµnh phÇn hçn hîp vµ thay ®æi sè vßng quay nhá nhÊt cña trôc
khuûu khi ch¹y kh«ng t¶i.
Khi t¨ng phô t¶i, do t¨ng ®é më cña b−ím ga mµ ®é ch©n kh«ng ë lç 31 lín lªn, lµm t¨ng l−îng hçn
hîp ®i vµo kh«ng gian phÝa sau b−ím ga, ®¶m b¶o viÖc chuyÓn tiÕp ®Òu ®Æn sang chÕ ®é cã t¶i.
 HÖ thèng t¨ng tèc.
Khi thay ®æi ®ét ngét phô t¶i, nghÜa lµ khi b−ím ga ®−îc më réng ®ét ngét, do khèi l−îng riªng cña
nhiªn liÖu lín h¬n cña kh«ng khÝ nªn sù l−u ®éng cña nã kÐm h¬n, lµm cho hçn hîp bÞ nghÌo ®i, ®iÒu ®ã
dÉn tíi ®éng c¬ lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh vµ cã thÓ bÞ dõng h¼n. §Ó tr¸nh hiÖn t−îng nµy ng−êi ta sö dông
hÖ thèng t¨ng tèc.
NÕu nh− cÇn dÉn ®éng pÝt t«ng t¨ng tèc dÞch chuyÓn tõ tõ th× nhiªn liÖu cã thÓ trµn vµo khoang næi
qua khe hë gi÷a pÝt t«ng t¨ng tèc vµ thµnh xy lanh cña nã. Khi më ®ét ngét b−ím ga, ®ßn hai vai vµ cÇn
dÉn ®éng dÞch chuyÓn nhanh xuèng phÝa d−íi. D−íi t¸c dông cña ¸p suÊt nhiªn liÖu, van 25 ®ãng l¹i,
nhiªn liÖu ®−îc bæ sung vµo hÖ thèng chÝnh qua r·nh nhiªn liÖu van kim 13 vµ c¸c lç phun 12 cña hÖ
thèng t¨ng tèc.