Cau Hoi Nhom 1 Da Sua

C©u 1 : Thiết lËp ph¬ng tr×nh vi phân tĩnh ¬le 1 (chỉ rõ d¹ng vÐct¬ vµ d¹ng
to¹ ®é) ? nÕu lùc khèi chØ cã träng lùc th× d¹ng to¹ ®é cña pt sÏ nh thÕ
nµo ?
Tr¶ lêi
* Trong 1 m«i trêng chÊt láng ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, xÐt mét ph©n tè chÊt láng
h×nh hép ch÷ nhËt 12345678 trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz nh h×nh vÏ. Çc kÝch thíc t-
¬ng øng lµ dx, dy, dz
+ Gäi träng t©m cña ph©n tè lµ A cã ¸p suÊt thuû tÜnh lµ p.
* XÐt çc lùc t¸c dông lªn ph©n tè chÊt láng :

- Lùc mÆt :
+ Tríc tiªn xÐt çc lùc mÆt theo ph¬ng x.
Gäi M,N lµ träng t©m cña mp(1234) vµ mp(5678) A, ¸p suÊt lµ p, mµ p lµ mét
hµm liªn tôc cu¶ x, y, z, do vËy t¹i M çch A ®o¹n MA = dx/2 ta cã:
PM= pM.S1234=pM.dy.dz
BiÓu diÔn pM qua p, ta cã:
p dx
PM= ( p  . ) dy.dz
x 2
Hoµn toµn t¬ng tù, ta cã:
p dx
PN= ( p  . ) dy.dz
x 2
- Lùc khèi : lùc khèi t¸c dông lªn khèi chÊt láng tû lÖ víi khèi lîng cña nã :
XÐt lùc khèi theo ph¬ng Ox:
FX = X.  .dx.dydz.
Trong ®ã : X- gia tèc lùc khèi theo phong x.
Do ph©n tè chÊt láng ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, nªn khi chiÕu lªn ph¬ng Ox ta cã:
PM - PN + FX = 0.
 p dx   p dx 
Hay :  p  .  dy.dz   p  .  .dy.dz  X . .dx.dy.dz  0 .
 x 2   x 2 
TÝnh cho mét ®¬n vÞ khèi lîng : chia cho p.dx.dy.dz ta cã :
p 1 p
   . X  0 hay X  .  0
x  x
T¬ng tù cho 2 phong y vµ z ta ®îc hÖ ph¬ng tr×nh :
 1 p
 X   . x  0

 1 p
Y  .  0 (1)
  y
 1 p
Z  .  0
  z
§©y lµ hÖ ph¬ng tr×nh vi ph©n tÜnh ¬le .
 1
- ChiÕu lªn ph¬ng x, y, z th× d¹ng vect¬ : F  gradp  0 (2)

*NÕu lùc khèi chØ cã träng lùc th× d¹ng to¹ ®é cña pt sÏ trë thµnh : X=0, Y=0, Z=-
g
1
 1 P
 . 0
   X
 1 P
 . 0
  Y
 1 
g  . P  0
  Z
Trong çc ph¬ng tr×nh trªn th× :
- X, Y, Z : gia tèc lùc khèi theo çc ph¬ng x, y, z.
-  : khèi lîng riªng cu¶ chÊt láng . ®¬n vÞ : Kg/m3.
- p: ¸p suÊt thuû tÜnh . ®¬n vÞ : N/m2.; Kg/Cm2; atmotphe (at).
- P: lùc mÆt . ®¬n vÞ N.
- F : lùc khèi ®¬n vÞ t¸c dông lªn khèi chÊt láng
C©u 2 : Thiết lập Ph¬ng tr×nh vi phân ¬le 2( d¹ng vÐct¬ vµ d¹ng to¹ ®é ?
nÕu lùc khèi chØ cã träng lùc th× d¹ng to¹ ®é cña pt sÏ nh thÕ nµo ?
Tr¶ lêi
h×nh hép ch÷ nhËt 12345678 trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz nh h×nh vÏ.
+ Gäi çc kÝch thíc t¬ng øng lµ dx, dy, dz
+ Gäi träng t©m cña ph©n tè lµ A(x,y,z) cã ¸p suÊt thuû tÜnh lµ p.

- Lùc mÆt :
p dx
PM= ( p  . ) dy.dz
x 2
p dx
PN= ( p  . ) dy.dz
x 2
PM - PN + FX = 0.
 p dx   p dx 
 x 2   x 2 
p 1 p
   . X  0 hay X  .  0
x  x
2
T¬ng tù cho 2 ph¬ng y vµ z ta ®îc hÖ ph¬ng tr×nh :
 1 p
 X   . x  0

 1 p
Y  .  0 (1)
  y
 1 p
Z  .  0
  z
NÕu chÊt láng chuyÓn ®éng phÇn tö chÊt láng ch¶y qua h×nh hép sÏ cã vËn tèc u
vµ gia tèc du/dt.
Theo nguyªn lý c¬ b¶n cña ®éng lùc häc ( §Þnh luËt Niut¬n II) : F=m.a ta cã ph¬ng

 1 du
tr×nh vi ph©n chuyÓn ®éng cña mét ®¬n vÞ khèi lîng chÊt láng : F  gradp  .
 dt
ChiÕu lªn çc trôc to¹ ®é, ta cã hÖ ph¬ng tr×nh theo 3 ph¬ng :
 1 p du x
 X   . x  dt

 1 p du y
Y  . 
  y dt
 1 p duZ
Z  . 
  z dt
*NÕu lùc khèi chØ cã träng lùc th× d¹ng to¹ ®é cña pt sÏ trë thµnh : X=0, Y=0,
Z=-g
 1  P du X
 . 
  X dt
 1  P duY
 . 
  Y dt
 1  du
g  . P   Z
  Z dt
Trong hÖ ph¬ng tr×nh trªn th× : :
-X, Y, Z : gia tèc lùc khèi theo çc ph¬ng x, y, z.
-  : khèi lîng riªng cu¶ chÊt láng . ®¬n vÞ : Kg/m3.
-p: ¸p suÊt thuû ®éng . ®¬n vÞ : N/m2.; Kg/Cm2; atmotphe (at).
-P: lùc mÆt . ®¬n vÞ N.
-F : lùc khèi ®¬n vÞ t¸c dông lªn khèi chÊt láng .(N)
-u : VËn tèc tøc thêi (m/s).
C©u 3 : Pt BÐcnuly cho dßng nguyªn tè chÊt láng lý tëng ch¶y æn ®Þnh .
Pt ®îc sö dông trong trêng hîp nµo trong thùc tÕ ? Cho vÝ dô . H·y biÓu
diÔn b»ng h×nh vÏ pt ®ã ? T¹i sao cã thÓ biÓu diÔn p, u b»ng ®é dµi ?
Tr¶ lêi
a/- ThiÕt lËp Pt BÐcnuly cho dßng nguyªn tè chÊt láng lý t ëng ch¶y æn
®Þnh :
3
- Lùc mÆt :
p dx
PM= ( p  . ) dy.dz
x 2
p dx
PN= ( p  . ) dy.dz
x 2
PM - PN + FX = 0.
 p dx   p dx 
 x 2   x 2 
p 1 p
   . X  0 hay X  .  0
x  x
T¬ng tù cho 2 phong y vµ z ta ®îc hÖ ph¬ng tr×nh :
 1 p
 X   . x  0

 1 p
Y  .  0
  y
 1 p
Z  .  0
  z
NÕu chÊt láng chuyÓn ®éng, phÇn tö chÊt láng ch¶y qua h×nh hép sÏ cã vËn tèc u
vµ gia tèc du/dt.

 1 du
 dt
4
 1 p du x
 X   . x  dt

 1 p du y (1)
Y  . 
  y dt
 1 p duZ
Z  . 
  z dt
1 p p p du
Tõ (1) ta cã: Xdx + Ydy + Zdz - .( .dx  .dy  .dz ) = du x .dx  y .dy  du z .dz
 x y z dt dt dt
(2)
Do chÊt láng chuyÓn ®éng æn ®Þnh p = f(x,y,z), suy ra:
p p p
.dx  .dy  .dz  dp (3)
x y z
du x du du u2
MÆt kh¸c: .dx  y .dy  z .dz = u x du x  u y du y  u z du z  d ( ) (4)
dt dt dt 2
Ngoµi ra do lùc khèi chØ cã träng lùc, nªn:
X =Y = 0, Z = -g (5)
1 2
Thay (3), (4), (5) vµo (2), ta cã: - g.dz - .dp = d ( u )
 2
1 u 2
 g.dz + .dp + d ( ) = 0
 2
dp u2
 dz + + d ( ) = 0 (trong ®ã:    g )
 2g
TÝch ph©n 2 vÕ ta ®îc:
p u2
z+ + = const (6)
 2g
p1 u12 p u2
Suy ra: Z1    Z 2  2  2 (7)
 2g  2g
*Trong ®ã :
-Z1 : ®é cao h×nh häc cña cét chÊt láng tÝnh tõ mÆt chuÈn tíi träng t©m
mÆt c¾t 1-1.(m)
mÆt c¾t 2-2 (m)
-p1 : ¸p suÊt thuû ®éng cña dßng ch¶y t¹i vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 (N/m2)
p
- lµ ®é cao ®o ¸p

p
- Ht = z + lµ cét ¸p thuû tÜnh.

u2
- : lµ ®é cao vËn tèc.
2g
u2
- H® = Ht + lµ cét ¸p thuû ®éng
2g
-  : träng lîng riªng cña chÊt láng (N/m3)
-u1 : vËn tèc tøc thêi cña dßng ch¶y t¹i vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 (m/s)
-g : gia tèc r¬i tù do ( m/s2)
5
b/-Trong thùc tÕ ph¬ng tr×nh ®îc øng dông ®Ó t¹o ra dông cô ®o vËn tèc
tøc thêi
VÝ dô : èng Pit« .Gåm 2 èng ®o ¸p suÊt b»ng thñy tinh, mét èng th¼ng,
mét èng h×nh ch÷ L nh h×nh vÏ, ®Æt ngîc chiÒu dßng ch¶y, èng pit« kÐp ®Æt
thªm mét èng song song nh h×nh vÏ. Ngêi ta øng dông ph¬ng tr×nh Becnuli vµo
èng Pito nh sau:
ViÕt ph¬ng tr×nh Becnuli cho dßng nguyªn tè ch¶y æn ®Þnh ®i qua 2 mÆt
c¾t, (lÊy mÆt chuÈn lµ mÆt ph¼ng ®i qua t©m dßng ch¶y, ta cã:
p1 u12 p2 u22
Z1   1  Z2   2  hw12 h 'W 1 2
 2g  2g
Trong ®ã Z1 = Z2 = 0, 1   2  1 , h 'W 1 2 =0, u1 = u, u2 = 0 v× khi chÊt láng
ch¶y vµo èng B, d©ng lªn 1 ®o¹n ∆h th× çc phÇn tö chÊt láng ë miÖng èng cã u 2
p1 u12 p2 u 2 p  p1 p p
= 0, vËy ta cã:    1  2  h hay u  2 g 2 1  2 g h
 2g  2g  
 ®o ®îc ∆h ta tÝnh ®îc u.
Do ®Æt èng Pito, kÕt cÊu dßng ch¶y bÞ ph¸ vì, ngêi ta ®a hÖ sè söa ch÷a sai
lÖch φ vµo vµ u   2 g h trong ®ã φ x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm: φ=1÷1,04
c/-BiÓu diÔn b»ng h×nh vÏ pt : vÏ h×nh .
- Cã thÓ biÓu diÔn ¸p suÊt p, vËn tèc u b»ng ®é dµi v× cã thÓ x¸c ®Þnh
b»ng cét ch.láng
C©u 4 : TLPt BÐcnuly cho dßng nguyªn tè chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh .
pt ®îc sö dông trong trêng hîp nµo trong thùc tÕ ? cho vÝ dô . h·y biÓu
diÔn b»ng h×nh vÏ pt ®ã ? t¹i sao cã thÓ biÓu diÔn p, u b»ng ®é dµi ?
Tr¶ lêi
- Thiết lập phương trình Bécnuli cho dòng nguyên tố chất lỏng thực chảy ổn định:
Dßng chÊt láng thùc cã tÝnh nhít. Khi chuyÓn ®éng, tÝnh nhít g©y ra ma s¸t
trong néi bé chÊt láng, c¶n trë chuyÓn ®éng. Mét phÇn c¬ n¨ng bÞ tiªu hao (biÕn
thµnh nhiÖt kh«ng thu håi ®îc), ®Ó kh¾c phôc c¶n trë ®ã, v× vËy n¨ng lîng cña
p u2
mét ®¬n vÞ gi¶m dÇn theo dßng ch¶y, tøc lµ : Z    const
 2g
NÕu chÊt láng chuyÓn ®éng tõ mÆt c¾t 1-1 vµ 2-2 ta cã :
p u2 p u2 p u2 p u2
Z1  1  1  Z 2  2  2  Z1  1  1  Z 2  2  2  hW' 12
 2g  2g  2g  2g
Trong ®ã :
mÆt c¾t 1-1.(m)
mÆt c¾t 2-2 (m)
6
p

p

u2
2g
u2
2g
- hW' 1 2 : Tæn thÊt n¨ng lîng ®¬n vÞ trung b×nh cña çc dßng nguyªn tè trong
®o¹n ch¶y tõ vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 ®Õn mÆt c¾t 2-2.(tæn thÊt cét ¸p )
hW' 12  e1  e2  H D1  H D 2 .
VÝ dô : èng Pit« .Gåm 2 èng ®o ¸p suÊt b»ng thñy tinh, mét èng th¼ng,
mét èng h×nh ch÷ L nh h×nh vÏ, ®Æt ngîc chiÒu dßng ch¶y, èng pit« kÐp ®Æt
thªm mét èng song song nh h×nh vÏ. Ngêi ta øng dông ph¬ng tr×nh Becnuli vµo
èng Pito nh sau:
ViÕt ph¬ng tr×nh Becnuli cho dßng nguyªn tè ch¶y æn ®Þnh ®i qua 2 mÆt
c¾t, (lÊy mÆt chuÈn lµ mÆt ph¼ng ®i qua t©m dßng ch¶y, ta cã:
p1 u12 p2 u22
Z1   1  Z2   2  hw12 h 'W 1 2
 2g  2g
Trong ®ã Z1 = Z2 = 0, 1   2  1 , h 'W 1 2 =0, u1 = u, u2 = 0 v× khi chÊt láng
ch¶y vµo èng B, d©ng lªn 1 ®o¹n ∆h th× çc phÇn tö chÊt láng ë miÖng èng cã u 2
p1 u12 p2 u 2 p  p1 p p
= 0, vËy ta cã:    1  2  h hay u  2 g 2 1  2 g h
 2g  2g  
 ®o ®îc ∆h ta tÝnh ®îc u.
Do ®Æt èng Pito, kÕt cÊu dßng ch¶y bÞ ph¸ vì, ngêi ta ®a hÖ sè söa ch÷a sai
lÖch φ vµo vµ u   2 g h trong ®ã φ x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm: φ=1÷1,04
c/-BiÓu diÔn b»ng h×nh vÏ pt : vÏ h×nh .
- Cã thÓ biÓu diÔn ¸p suÊt p, vËn tèc u b»ng ®é dµi v× cã thÓ x¸c ®Þnh
b»ng cét ch.láng
7
C©u 5: ThiÕt lËp PTr BÐcnuly cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y æn
®Þnh . pt ®îc sö dông trong trêng hîp nµo trong thùc tÕ ? cho vÝ dô . h·y
biÓu diÔn b»ng h×nh vÏ pt ®ã ? t¹i sao cã thÓ biÓu diÔn p, u b»ng ®é
dµi ?
Bµi lµm
a/-pt BÐcnuly cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh cã d¹ng :
p u2
 2g
p u2 p u2 p u2 p u2
Z1  1  1  Z 2  2  2  Z1  1  1  Z 2  2  2  hW' 12 (1)
 2g  2g  2g  2g
§ã lµ ph¬ng tr×nh Bec ®èi víi dßng nguyªn tè chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh.
Nh©n 2 vÕ cña ph¬ng tr×nh (1) víi  .Q vµ lÊy tÝch ph©n trªn toµn mÆt c¾t
t¬ng øng cña dßng ch¶y, ta cã:
p1 u12 p2 u2 2
 (Z1    2 g ) .dQ  2 (Z 2    2 g ) .dQ + 2 hW 12 . dQ (1)
'
NhËn xÐt: Trong dßng ch¶y ®Òu vµ dßng ch¶y biÕn ®æi chËm ta cã:
p p1 u12 p1
z+ = const, nªn:  ( Z1   ) .dQ = (z1 + ).Q
 1
 2g 
p2 u2 2 p
 (Z1 
2

 2g
) .dQ = (z2 + 2 ).Q

Çc tÝch ph©n nµy biÓu thÞ thÕ n¨ng cña träng lîng lu lîng Q
 hW 12 . dQ
'
TÝch ph©n  2 lµ tæn thÊt n¨ng lîng ®¬n vÞ cña tÊt c¶ çc dßng ch¶y nguyªn
tè trong toµn dßng ch¶y tõ mÆt c¾t 1-1 ®Õn 2-2. Gäi hW 1 2 lµ tæn thÊt trung
b×nh trong dßng ®o¹n ch¶y ®ã, ta cã:
 hW 12 . dQ
'
2 = hW 1 2 .Q
u2
  .dQ
 2g
TÝch ph©n biÓu thÞ tæng ®éng n¨ng ®¬n vÞ cña çc dßng nguyªn
tè, v× cha biÕt quy luËt ph©n bè "u" nªn ta thay nã bëi vËn tèc trung b×nh "v"
b»ng çch nh sau:
u 2

Do dQ = udω suy ra:  2 g  .dQ = 2 g  u d . BiÕt v = Q/ω. Nªn Etb = 1/2.m.v2 =
3
 
 2
v .Q
2g (do m= Q, =g).
u2
Ed
  .dQ
LËp tØ sè = Edtb   2 g = v2/2g.Q (trong ®ã  lµ hÖ sè hiÖu chØnh
®éng n¨ng).
Khi ®ã thay kÕt qu¶ vµo ph¬ng tr×nh (1). Ta ®îc:
p v2 p v2
( Z1  1  1. 1 ) Q  ( Z 2  2   2 . 2  hW 12 ) Q
 2g  2g
8
TÝnh cho mét ®¬n vÞ träng lîng chÊt láng ta cã thÓ viÕt ph¬ng tr×nh
becnuli cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh lµ:
2 2
p v p v
Z1  1  1. 1  Z 2  2   2 . 2  hW 12
 2g  2g
Trong ®ã :
mÆt c¾t 1-1.(m)
mÆt c¾t 2-2 (m)
p

p

 v2
2g
 v2
2g
-v1 : vËn Tb cña dßng ch¶y t¹i vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 (m/s)
- hW 1 2 : Tæn thÊt n¨ng lîng trung b×nh trong ®o¹n ch¶y tõ vÞ trÝ mÆt c¾t 1-
1 ®Õn mÆt c¾t 2-2.(tæn thÊt cét ¸p )
b/- Trong thùc tÕ ph¬ng tr×nh ®îc øng dông ®Ó t¹o ra dông cô ®o lu lîng
vÝ dô : èng Venturi .
c/- BiÓu diÔn b»ng h×nh vÏ pt :
- ¸p suÊt thuû ®éng p vµ vËn tèc tøc thêi u cã thÓ biÓu diÔn b»ng ®é dµi .
Bëi v× : cã thÓ x¸c ®Þnh p, u b»ng cét ¸p chÊt láng .
d/- §iÒu kiÖn ®Ó lËp PT BÐcnuli: §äc c©u hái nÕu cã hái míi chÐp vµo
- Dßng ch¶y æn ®Þnh.
- Dßng ch¶y ®Òu hoÆc biÕn ®æi chËm.
- ChÊt láng kh«ng nÐn ®îc (khèi lîng riªng kh«ng ®æi däc theo dßng ch¶y).
- Lùc khèi chØ cã träng lùc.
C©u 6 : TL Ph¬ng tr×nh BÐcnuli cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y
æn ®Þnh ? ViÕt biÓu thøc cña cét ¸p thuû ®éng H d . tõ pt trªn ®a ra biÓu
thøc x¸c ®Þnh tổn thất h w . H·y biÓu diÔn b»ng h×nh vÏ trị số tổn thất h w võa
1-2 1-2
nªu ?
9
Tr¶ lêi
a/-pt BÐcnuly cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh cã d¹ng :
p u2
 2g
p u2 p u2 p u2 p u2
Z1  1  1  Z 2  2  2  Z1  1  1  Z 2  2  2  hW' 12 (1)
 2g  2g  2g  2g
p1 u12 p2 u2 2
 (Z1    2 g ) .dQ  2 (Z 2    2 g ) .dQ + 2 hW 12 . dQ (1)
'
p p1 u12 p1
z+ = const, nªn:  ( Z1   ) .dQ = (z1 + ).Q
 1
 2g 
p2 u2 2 p
 (Z1 
2

 2g
) .dQ = (z2 + 2 ).Q

 hW 12 . dQ
'
 hW 12 . dQ
'
2 = hW 1 2 .Q
u2
  .dQ
 2g
b»ng çch nh sau:
u 2

3
 
 2
v .Q
2g (do m= Q, =g).
u2
Ed
  .dQ
®éng n¨ng).
p v2 p v2
( Z1  1  1. 1 ) Q  ( Z 2  2   2 . 2  hW 12 ) Q
 2g  2g
2 2
p v p v
Z1  1  1. 1  Z 2  2   2 . 2  hW 12
 2g  2g
Trong ®ã :
10
mÆt c¾t 1-1.(m)
mÆt c¾t 2-2 (m)
p

p

v2
2g
v2
2g
- hW 1 2 : Tæn thÊt n¨ng lîng trung b×nh trong ®o¹n ch¶y tõ vÞ trÝ mÆt c¾t 1-
1 ®Õn mÆt c¾t 2-2.(tæn thÊt cét ¸p )
b/-BiÓu thøc x¸c ®Þnh cét ¸p thuû ®éng H® cã d¹ng nh sau :
p1 1.v12
H d 1  Z1  
 2g
p2  2 .v22
H d 2  Z2    hw12
 2g
Tõ ®ã ta suy ra ®îc cbiÓu thøc x¸c ®Þnh Tæn thÊt n¨ng lîng ®¬n vÞ trung
b×nh trong ®o¹n tõ vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 ®Õn mÆt c¾t 2-2 lµ :
p  .v 2 p  .v 2
hW 12  H d 1  H d 2  ( Z1  1  1 1 )  ( Z 2  2  2 2 )
 2g  2g
Trong dòng chảy rối người ta thường chọn  = 1, 01  1,1 vì xu hướng bình quân hóa vận tốc
trong dòng chảy rối (Giả thiết Pran) khiến cho vận tốc trung bình v xấp xỉ bằng vận tốc trung bình thời
gian trong dòng chảy rối .
c/- BiÓu diÔn hW 1 2 b»ng h×nh vÏ :
C©u 7 : Thiết lập phương trình Bécnuli cho toàn dòng chất lỏng thực chảy ổn định? Viết biểu
thức của cột áp thuỷ động H d? Từ phương trình trên, đưa ra biểu thức xác định tổn thất h w1-2 ?
Nêu ý nghĩa và viết biểu thức xác định  ? Trong dòng chảy tầng người ta thường chọn  =? Tại
sao?
Tr¶ lêi:
11
a/-Ph¬ng tr×nh BÐcnuly cho toµn dßng chÊt láng thùc ch¶y æn ®Þnh cã
d¹ng :
p u2
 2g
p u2 p u2 p u2 p u2
Z1  1  1  Z 2  2  2  Z1  1  1  Z 2  2  2  hW' 12 (1)
 2g  2g  2g  2g
p1 u12 p2 u2 2
 (Z1    2 g ) .dQ  2 (Z 2    2 g ) .dQ + 2 hW 12 . dQ (1)
'
p p1 u12 p1
z+ = const, nªn:  ( Z1   ) .dQ = (z1 + ).Q
 1
 2g 
p2 u2 2 p
 (Z1 
2

 2g
) .dQ = (z2 + 2 ).Q

 hW 12 . dQ
'
 hW 12 . dQ
'
2 = hW 1 2 .Q
u2
  .dQ
 2g
b»ng çch nh sau:
u2 
3
 
 2
v .Q
2g (do m= Q, =g).
u2
Ed
  .dQ
®éng n¨ng).
p1 v2 p v2
( Z1   1. 1 ) Q  ( Z 2  2   2 . 2  hW 12 ) Q
 2g  2g
2 2
p v p v
Z1  1  1. 1  Z 2  2   2 . 2  hW 12
 2g  2g
12
b/-BiÓu thøc x¸c ®Þnh cét ¸p thuû ®éng H ® cã d¹ng nh sau :
p  .v 2
H d 1  Z1  1  1 1
 2g
p2  2 .v22
H d 2  Z2    hw12
 2g
Tõ ®ã ta suy ra ®îc cbiÓu thøc x¸c ®Þnh Tæn thÊt n¨ng lîng ®¬n vÞ trung
b×nh trong ®o¹n tõ vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 ®Õn mÆt c¾t 2-2 lµ :
p1 1.v12 p  .v 2
hW 1 2  H d 1  H d 2  Z1 
  (Z 2  2  2 2 )
 2g  2g
c) Nêu ý nghĩa và viết biểu thức xác định 
 : lµ hÖ sè ph¸t sinh ra khi ta thay vËn tèc tøc thêi u b»ng vËn tèc trung
b×nh mÆt c¾t V, hay nãi çch kh¸c , thay ®éng n¨ng tÝnh theo u b»ng ®«ng
n¨ng tÝnh theo v. Ta gäi  lµ hÖ sè ®iÒu chØnh ®éng n¨ng ,  phô thuéc ph©n
bè vËn tèc trong mÆt c¾t dßng ch¶y.
 u .d
3
BiÓu thøc:   
V 3 .
d/- Trong dßng ch¶y tÇng ngêi ta lÊy  =2 v× ph©n bè vËn tèc u lµ parabol,
Eu
trÞ sè trung b×nh v gÇn b»ng mét nöa so víi umax . Nªó tÝnh chÝnh x¸c th× =2.
ED
C©u 8 : Thiết lập phương trình động lượng của dòng nguyên tố chất lỏng lý tưởng chảy ổn định?
Phương trình được sử dụng trong trường hợp nào? Ví dụ? Các thành phần của phương trình? Hãy
biểu diễn hình học phương trình đó dưới dạng tổng véc tơ? Phát biểu về phương trình trên?
Tr¶ lêi:
a/-Ph¬ng tr×nh ®éng lîng cña dßng nguyªn tè chÊt láng lý tëng ch¶y
æn ®Þnh cã d¹ng :
- XÐt mét dßng nguyªn tè trong ®ã kh¶o s¸t biÕn thiªn ®éng lîng cña chÊt
láng trong ®o¹n A1, A2. T¹i thêi ®iÓm t, khèi chÊt láng ë vÞ trÝ A 1, A2. T¹i thêi
®iÓm t + Δt, khèi chÊt láng di chuyÓn ®Õn vÞ trÝ B1,B2. Çc yÕu tè chuyÓn ®éng
ë çc mÆt c¾t A1, A2 t¬ng øng lµ: u1, p1, vµ u2, p2. DiÖn tÝch lµ dω1, dω2. ChÊt láng
kh«ng nÐn ®îc,  = const.
V× dßng ch¶y æn ®Þnh nªn khi di chuyÓn, chÊt láng trong ®o¹n B 1A2 kh«ng
cã g× thay ®æi vµ ta coi nh biÕn thiªn ®éng lîng cña khèi chÊt láng trong ®o¹n
A1, A2 sau khi di chuyÓn ®Õn vÞ trÝ B1,B2 nh biÕn thiªn ®/l cña chÊt láng trong
®o¹n A1B1 sau khi di chuyÓn ®Õn A2B2.
KÝ hiÖu ®éng lîng lµ K, ta cã thÓ viÕt: K(A1A2) = K(A1B1)+ K(B1A2) (1)
K(B1B2) = K(B1A2)+ K(A2B2) (2)
13
LÊy pt (1) trõ ®i Pt (2), ta ®îc, biÕn thiªn ®éng lîng:
d(K) = K(B1B2) - K(A1A2) =K(A2B2) - K(A1B1)
Theo pt liªn tôc: u1.dω1 = u2.dω2 = dQ, mµ A1B1= u1.dt ; A2B2 = u2.dt nªn khèi lîng
chÊt láng trong A1B1 vµ A2B2 ®Òu b»ng dQ.dt. Do ®ã: 
 
dmu   
= .dQ ( u2  u1 ) =  Fn
d( K ) = .dQ ( u2  u1 )dt = d( mu ), hay
dt 
Theo nguyªn lÝ b¶o toµn ®éng lîng ta cã, tæng ngo¹i lùc  Fn t¸c dông lªn
chÊt láng trong ®o¹n A1B1 b»ng biÕn thiªn ®éng lîng trong ®o¹n ®ã sau thêi gian
dt, tøc lµ:   

 Fn = .dQ ( u2  u1 )
-) Ph©n  F n thµnh 2 lo¹i:
+ Lùc khèi: Rm

+ Lùc mÆt: Rs
 
Trong ®ã Rs ¸p lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra, gåm 2 thµnh phÇn: Rsp do ¸p suÊt

t¹o ra trªn 2 mÆt ®¸y vµ çc mÆt xung quanh. Rst : ph¶n lùc cña thµnh chøa t¸c dông lªn
chÊt láng.

-) .dQ u1 ®éng lîng lu lîng vµo (xung lùc thuû ®éng ra)

-) .dQ u2 ®éng lîng lu lîng ra.(xung lùc thuû ®éng vµo)
      
VËy ta cã thÓ viÕt:  .dQ.(u2  u1 )  Rm  Rs  Rm  Rsp  Rst (*)
Ph¬ng tr×nh trªn gäi lµ ph¬ng tr×nh ®éng lîng ®èi víi dßng nguyªn tè chÊt
láng ch¶y æn ®Þnh
Trong ®ã :
-  :Khèi lîng riªng cña chÊt láng ( Kg/m 3) .
-Q: lu lîng cña dßng ch¶y (m3/s, l/s )
 
- u1 , u2 : vÐc t¬ vËn tèc tøc thêi cña dßng ch¶y t¹i vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 vµ 2-2.

- Rm :Lùc khèi( vÝ dô nh träng lùc ).

- RS : ¸p lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra .

- Rsp :lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra do ¸p suÊt t¹o ra trªn hai mÆt ®¸y .

- Rst : lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra do ph¶n lùc cña thµnh chøa t¸c dông lªn chÊt
láng .
b/- Trong thùc tÕ PT thêng ®îc sö dung:
- Trong trêng hîp bµi to¸n kh«ng thÓ sö dông PT Becnuli.
- Trong ý nghÜa lý thuyÕt phương trình được sử dụng khi dẫn giải để đưa ra phương trình đối với
toàn dòng thực.
c/- Pt cã thÓ ®îc biÓu diÔn díi d¹ng tæng çc vÐct¬ nh sau :
- u1
u1
d) Çc thµnh phÇn trong pt:

 
+ Lần lượt là xung lực thủy động vµo .dQ u1 , ra .dQ u2

+ Lùc khèi: Rm
14

+ Lùc mÆt: Rs
 
Trong ®ã Rs ¸p lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra, gåm 2 thµnh phÇn: Rsp do ¸p suÊt

t¹o ra trªn 2 mÆt ®¸y vµ çc mÆt xung quanh. Rst : ph¶n lùc cña thµnh chøa t¸c dông lªn
chÊt láng.
e/- PT cã thÓ ®îc ph¸t biÓu b»ng lêi nh sau :
“ Khèi chÊt láng trong mét ®o¹n dßng nguyªn tè ch¶y æn ®Þnh ®îc c©n b»ng díi
t¸c dông cña lùc khèi , lùc bÒ mÆt vµ xung lùc thuû ®éng “
C©u 9 : Thiết lập phương trình động lượng của toàn dòng chất lỏng thực chảy ổn định? Nêu
trường hợp ứng dụng trong thực tế? Hệ số  có ý nghĩa gì? Biểu thức của nó? Trong dòng chảy
tầng, thường lấy  bằng bao nhiêu? Phát biểu về phương trình trên?
Tr¶ lêi:
a/-Ph¬ng tr×nh ®éng lîng cña toµn dßng chÊt láng, ch¶y æn ®Þnh cã
d¹ng
+ Tõ ph¬ng tr×nh ®éng lîng ®èi víi dßng nguyªn tè chÊt láng ch¶y æn
®Þnh
      
 .dQ.(u2  u1 )  Rm  Rs  Rm  Rsp  Rst
    
 Rm  Rsp  Rst   .dQ.u1  (  .dQ.u2 )  0 (1)
+ Ph¬ng tr×nh ®éng lîng ®èi víi toµn dßng lµ ph¬ng tr×nh bao
gåm cña v« sè dßng nguyªn tè cã tiÕt diÖn d  , do ®ã ®éng lîng cña toµn dßng lµ:
Ku   . u 2 d , nÕu thay u bëi vËn tèc trung b×nh v, ta cã ®éng lîng toµn dßng lµ:

K   . v 2 d    .Q.v , ®Ó kh¾c phôc sai sè khi thay u b»ng v, ta viÕt:

v


  u 2 d
K   K , thay vµo ta cã:  u d   Qv (2). Trong ®ã:  
2
u v 1 u2
  v 2
 


 d
 Qv
    
Thay (2) vµo (1) ta cã: Rm  Rsp  Rst  1. .Q.V1  (   2 . .Q.V2 )  0 (4)
Ph¬ng tr×nh (4) lµ ph¬ng trình động lượng của toàn dòng chất lỏng thực chảy ổn định
b/- øng dông cña ph¬ng tr×nh:
Phương trình được sử dụng đối với toàn dòng thực, vµ:
-TÝnh lùc ®Èy cña mét ®éng c¬ ph¶n lùc hoÆc mét tªn löa .
-TÝnh çc çnh qu¹t cña m¸y bay hay tµu thuû .
-TÝnh lùc t¸c dông lªn çnh tuabin, çnh qu¹t .
-Nghiªn cøu çc hiÖn tîng va ®Ëp thuû lùc trong èng .
-Nghiªn cøu dßng ch¶y biÕn ®æi gÊp, nh më réng ®ét ngét.
VD: Ph¶n lùc cña mét dßng tia chÊt láng (h×nh vÏ tr42)
XÐt mét b×nh chøa chÊt láng coa mét lç ë thµnh, chÊt láng ra khái lç t¹o nªn dßng

tia ch¶y ngang. MÆt kiÓm tra lµ mÆt kÝn (chÊm chÊm). Gäi q lµ lu lîng qua lç; v lµ
vËn tèc trung b×nh cña dßng tia t¹i mÆt c¾t c . ChiÕu lªn ph¬ng ngang ta cã:
  
F   .q.v   .c .v.v   .c .v 2
F lµ h×nh chiÕu cña çc ¸p lùc do bªn ngoµi t/d lªn mÆt kiÓm tra, tøc lµ do

thµnh b×nh t/d lªn mÆt ®ã. Ngîc l¹i, b×nh l¹i chÞu t/d cña lùc ®Èy R ®èi nghÞch
víi lùc ®ã vµ gäi lµ ph¶n lùc cña dßng tia (chØ xÐt ph¬ng ngang).
 
R    .q.v biÕt v  2.g .h (c«ng thøc Toriseli), do ®ã trÞ sè tuyÖt ®èi cña ph¶n
lùc:
R   .c .v 2  2. .c g.h
h
  15
R    .q.v

c v
c) HÖ sè  : hÖ sè hiÖu chØnh ph©n bè ®éng lîng kh«ng ®Òu , hay hÖ sè
ButxinÐt . TrÞ sè  phô thuéc vµo quy luËt ph©n bè vËn tèc trong dßng ch¶y:
 . u 2 .d
1 u2
   2
 
 .d 
 .Q.
Trong ®ã :
-  :Khèi lîng riªng cña chÊt láng ( Kg/m3) .
-u : vËn tèc trung b×nh cña dßng ch¶y.(m/s)
-  : DiÖn tÝch mÆt c¾t ngang cña dßng ch¶y .(m2 ).
-v : vËn tèc trung b×nh cña dßng ch¶y.
d) Trong dßng ch¶y tÇng ngêi ta lÊy  = 4/3
Trong dßng ch¶y rèi ngêi ta lÊy  = 1,01 – 1,05 (thùc tÕ thêng lÊy  =1)
e) ý nghÜa cña biÓu thøc tÝnh : lµ x® quy luËt ph©n bè cña vËn tèc ch¶y
tÇng hay ch¶y rèi.
f) PT §L ®èi víi toµn dßng cl ch¶y æn ®Þnh ®îc ph¸t biÓu nh sau:
"Đối với một đoạn dòng chất lỏng thực chảy ổn định, tổng lực khối, lực mặt và xung lực thủy động
tác động lên nó bằng không".
C©u 10: Thiết lập phương trình động lượng của toàn dòng chất lỏng thực chảy ổn định?
Nêu trường hợp ứng dụng trong thực tế? Ví dụ. Hãy biểu diễn hình học phương trình đó dưới
dạng véctơ? Trong dòng chảy tầng, thường lấy  bằng bao nhiêu?
Tr¶ lêi:
a/-Ph¬ng tr×nh ®éng lîng cña toµn dßng chÊt láng, ch¶y æn ®Þnh cã
d¹ng
+ Tõ ph¬ng tr×nh ®éng lîng ®èi víi dßng nguyªn tè chÊt láng ch¶y æn
®Þnh
      
 .dQ.(u2  u1 )  Rm  Rs  Rm  Rsp  Rst
    
 Rm  Rsp  Rst   .dQ.u1  (  .dQ.u2 )  0 (1)
+ Ph¬ng tr×nh ®éng lîng ®èi víi toµn dßng lµ ph¬ng tr×nh bao
gåm cña v« sè dßng nguyªn tè cã tiÕt diÖn d  , do ®ã ®éng lîng cña toµn dßng lµ:
Ku   . u 2 d , nÕu thay u bëi vËn tèc trung b×nh v, ta cã ®éng lîng toµn dßng lµ:

K   . v 2 d   .Q.v , ®Ó kh¾c phôc sai sè khi thay u b»ng v, ta viÕt:

v


  u 2 d
K   K , thay vµo ta cã:  u d   Qv (2). Trong ®ã:  
2
u v 1 u2
  v 2
 


 d
 Qv
    
Thay (2) vµo (1) ta cã: Rm  Rsp  Rst  1. .Q.V1  (   2 . .Q.V2 )  0 (4)
Ph¬ng tr×nh (4) lµ ph¬ng trình động lượng của toàn dòng chất lỏng thực chảy ổn định
Trong ®ã :
-  :Khèi lîng riªng cña chÊt láng ( Kg/m3) .
16

- Rm :Lùc khèi( vÝ dô nh träng lùc ).

- Rsp :lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra do ¸p suÊt t¹o ra trªn hai mÆt ®¸y .

- Rst : lùc t¸c dông lªn mÆt kiÓm tra do ph¶n lùc cña thµnh chøa t¸c dông
lªn chÊt.
 
- V1 ,V2 : VÐc t¬ vËn tèc trung b×nh cña dßng ch¶y t¹i vÞ trÝ mÆt c¾t 1-1 vµ
2-2.
- 1 ,  2 : hÖ sè hiÖu chØnh ph©n bè ®éng lîng kh«ng ®Òu cña dßng ch¶y
t¹i mÆt c¾t 1-1 vµ 2-2.
b/- øng dông cña ph¬ng tr×nh:
Phương trình được sử dụng đối với toàn dòng thực, vµ:
-TÝnh lùc ®Èy cña mét ®éng c¬ ph¶n lùc hoÆc mét tªn löa .
-TÝnh çc çnh qu¹t cña m¸y bay hay tµu thuû .
-TÝnh lùc t¸c dông lªn çnh tuabin, çnh qu¹t .
-Nghiªn cøu çc hiÖn tîng va ®Ëp thuû lùc trong èng .
-Nghiªn cøu dßng ch¶y biÕn ®æi gÊp, nh më réng ®ét ngét.
VD: Ph¶n lùc cña mét dßng tia chÊt láng (h×nh vÏ tr42)
XÐt mét b×nh chøa chÊt láng coa mét lç ë thµnh, chÊt láng ra khái lç t¹o nªn dßng

tia ch¶y ngang. MÆt kiÓm tra lµ mÆt kÝn (chÊm chÊm). Gäi q lµ lu lîng qua lç; v lµ
vËn tèc trung b×nh cña dßng tia t¹i mÆt c¾t c . ChiÕu lªn ph¬ng ngang ta cã:
  
F   .q.v   .c .v.v   .c .v 2
F lµ h×nh chiÕu cña çc ¸p lùc do bªn ngoµi t/d lªn mÆt kiÓm tra, tøc lµ do

thµnh b×nh t/d lªn mÆt ®ã. Ngîc l¹i, b×nh l¹i chÞu t/d cña lùc ®Èy R ®èi nghÞch
víi lùc ®ã vµ gäi lµ ph¶n lùc cña dßng tia (chØ xÐt ph¬ng ngang).
 
R    .q.v biÕt v  2.g .h (c«ng thøc Toriseli), do ®ã trÞ sè tuyÖt ®èi cña ph¶n
lùc:
R   .c .v 2  2. .c g.h
h
 
R    .q.v

c v
b) BiÓu diÔn PT ®ã d¹ng vÐct¬ :
c) Trong dßng ch¶y tÇng ngêi ta lÊy  = 4/3

Trong dßng ch¶y rèi ngêi ta lÊy  = 1,01 – 1,05 (thùc tÕ thêng lÊy  =1)
17
d) ý nghÜa cña biÓu thøc tÝnh : lµ x® quy luËt ph©n bè cña vËn tèc ch¶y
tÇng hay ch¶y rèi.
e) PT §L ®èi víi toµn dßng cl ch¶y æn ®Þnh ®îc ph¸t biÓu nh sau:
"Đối với một đoạn dòng chất lỏng thực chảy ổn định, tổng lực khối, lực mặt và xung lực thủy động
tác động lên nó bằng không".
C©u 11:Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n thuû tÜnh (*)? T¹i sao cã thÓ c¨n cø vµo ®ã
®Ó ®a ra kh¸i niÖm mÆt ®¼ng ¸p? Tõ ph¬ng tr×nh (*) h·y suy ra ph¬ng
p
tr×nh z   const (**)? Tõ ph¬ng tr×nh (**) h·y ®a ra kh¸i niÖm vÒ mÆt

n¨ng? H·y biÓu diÔn h×nh häc mÆt ®¼ng ¸p vµ mÆt n¨ng?
Tr¶ lêi:
*Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n thuû tÜnh:
Trong m«i trêng chÊt láng ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, xÐt mét ph©n tè chÊt láng
h×nh trô, trôc theo ph¬ng th¼ng ®øng, mÆt ®¸y trªn trïng víi mÆt tho¸ng, diÖn
tÝch d  , ®¸y díi çch mÆt tho¸ng mét kho¶ng h, diÖn tÝch d  .
z
Çc lùc t¸c dông lªn ph©n tè chÊt láng bao gåm:
- Lùc mÆt: P0  p0 .d
P  p.d
Trong ®ã: p0 lµ ¸p suÊt thuû tÜnh mÆt tho¸ng
p : ¸p suÊt t¹i ®¸y díi ph©n tè h×nh trô. ¸p lùc t¹i mÆt xung quanh
triÖt tiªu nhau.
- Lùc khèi: träng lùc G   .dV   .d .h ; ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, ta cã: P  G  P0  0
( P0 , G ngîc chiÒu víi ph¬ng z vµ P). Hay P  P0  G hay p.d  p0 .d    .h.d 
Suy ra: p  p0   .h (*)
+ PT (*) lµ d¹ng thø nhÊt cña ph¬ng tr×nh c¬ b¶n thuû tÜnh, dïng ®Ó tÝnh
a/s t¹i mäi ®iÓm trong m«i trêng chÊt láng.
+  .h : lµ träng lîng cét chÊt láng cao h vµ diÖn tÝch ®¸y lµ mét ®¬n vÞ.
Ph¸t biÓu (*): "a/s thuû tÜnh t¹i mäi ®iÓm trong chÊt láng b»ng tæng
cña a/s p0 trªn mÆt tho¸ng, céng träng lîng ®¬n vÞ cña cét chÊt láng bªn
trªn nã"
* T¹i sao c¨n cø vµo ®ã ®Ó ®a ra kh¸i niÖm mÆt ®¼ng ¸p:
- MÆt ®¼ng ¸p lµ mÆt mµ trªn ®ã mäi ®iÓm ¸p suÊt ®Òu b»ng nhau
(p=const). Mµ Ph¬ng tr×nh (*) dïng ®Ó tÝnh ¸p suÊt t¹i mäi ®iÓm trong m«i trêng
chÊt láng theo ®ã mặt chứa các điểm cùng độ sâu h thì có áp suất bằng nhau suy ra có thể căn cứ
vào (*) để đưa ra khái niệm về mặt đẳng áp.
18
p
* Tõ PT (*) suy ra ph¬ng tr×nh : z   const (**)

Víi çch lËp to¹ ®é nh h×nh vÏ, ta cã: h  Z 0  Z
p P0
VËy (*) cã thÓ viÕt: p  p0    Z 0  Z  hay Z   Z 0  =const
 
BiÓu thøc nµy lµ d¹ng thø hai cña Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n thuû tÜnh.
Trong ®ã: Z lµ ®é cao h×nh häc cña ®iÓm tÝnh a/s tÝnh tõ mÆt chuÈn chän
tríc.
p

: Lµ chiÒu cao cña mét cét chÊt láng biÓu thÞ a/s vµ gäi lµ ®é cao
®o ¸p.
Cã thÓ ph¸t biÓu nh sau: “ trong m«i trêng chÊt láng c©n b»ng tÜnh, tæng cña
p
®é cao h×nh häc Z vµ ®é cao ®o ¸p  lµ mét h»ng sè ®èi víi mäi ®iÓm vµ ®îc
p
gäi lµ cét ¸p thuû tÜnh Ht”.( Z   H t  const )

* KN vÒ mÆt n¨ng: §Ønh cét ¸p thuû tÜnh cña mäi ®iÓm trong m«i trêng
chÊt láng c©n b»ng ®Òu ë trong mét mÆt ph¼ng song song víi mÆt chuÈn, gäi lµ
mÆt n¨ng.
p
C©u 12: Cho ph¬ng tr×nh: z   const (*). Cã thÓ sö dông ph¬ng tr×nh nµo

®Ó chøng tá r»ng (*) biÓu diÔn dßng ch¶y ®Òu (coi h w=0)? Ph¬ng tr×nh
(*) ®óng cho nh÷ng trêng hîp nµo? BiÓu diÔn b»ng h×nh vÏ dßng ch¶y ph-
¬ng tr×nh (*).
Tr¶ lêi:
* Cã thÓ sö dông ph¬ng tr×nh Becnuli ®Ó chøng tá r»ng (*) biÓu diÔn
dßng ch¶y ®Òu:
+ Ta cã ph¬ng tr×nh BÐcnuli cho chÊt láng ch¶y æn ®Þnh:
p1 v12 p2 v2 2
z1   1  z2   2  hw12 + NÕu coi tæn thÊt hw1 2  0 khi ®ã ph-
 2g  2g
p1 v2 p v2
¬ng tr×nh trªn trë thµnh: z1   1 1  z2  2   2 2 (2)
 2g  2g
+ Do dßng ch¶y ®Òu (d=const) => v=const tøc lµ v1  v 2 , coi 1   2  1 vµo PT (2)
ta cã:
p1 v12 p2 v12 p p p
z1   1  z2   1  z1  1  z2  2  z   const .
 2g  2g   
Nh vËy cã thÓ sö dông ph¬ng tr×nh BÐcnuli ®Ó chøng tá r»ng (*)
biÓu diÔn dßng ch¶y ®Òu.
19
* Ph¬ng tr×nh (*) ®óng cho nh÷ng trêng hîp: chÊt láng ë tr¹ng th¸i tÜnh
(v=0).
* BiÓu diÔn b»ng h×nh vÏ dßng ch¶y ph¬ng tr×nh (*) khi coi ®é dèc
®o ¸p b»ng J®a = 0
C©u 13: Thiết lập phương trình vi phân liên tục của dòng chất lỏng chảy ổn định? Cần giả thiết
gì để đưa ra được phương trình đó? Tại sao? Trong thực tế, có thể vận dụng phương trình đó, vì
sao? Hãy đưa ra dạng véc tơ của phương trình đó?
Tr¶ lêi:
* Ph¬ng tr×nh vi ph©n liªn tôc cña dßng chÊt láng ch¶y æn ®Þnh:
 u x u y u z 
   0
 x y z 
Trong kh«ng gian chøa ®Çy chÊt láng chuyÓn ®éng æn ®Þnh, ta tëng tîng 1
h×nh hép cè ®Þnh cã çc c¹nh dx, dy, dz cã t©m A víi to¹ ®é x,y,z. H×nh chiÕu
cña vËn tèc t¹i A: u(x,y,z) lªn çc trôc lµ ux,uy,uz.
VËn tèc theo ph¬ng x t¹i 2 mÆt 1234 vµ 5678 çch A mét kho¶ng dx/2: u M, uN
lµ:
u x dx
uM  u x 
x 2
u x dx
uN  u x 
x 2
Trong thêi gian dt, khèi lîng chÊt láng qua mÆt 1234 ®Ó vµo hép lµ:
 u dx 
 dQ.dt    u x  x dy.dz.dt
 x 2 
®ång thêi khèi lîng chÊt láng ra khái h×nh hép qua mÆt 5678 lµ:
 u dx 
  u x  x  dy.dz.dt
 x 2 
vËy biÕn thiªn chÊt láng trong h×nh hép theo ph¬ng x lµ:
 u dx   u dx   u
dmx    u x  x    ux  x   dy.dz.dt  dmx   x dx.dy.dz.dt
 x 2   x 2   x
20
u y
dm y  
dx.dy.dz.dt
y
T¬ng tù theo ph¬ng y vµ z ta cã:
u
dmz   z dx.dy.dz.dt
z
Toµn bé lîng biÕn thiªn chÊt láng qua h×nh hép trong thêi gian dt lµ:
 u u u 
dm  dmx  dmy  dmz   dx.dy.dz.dt  x  y  z  (1)
 x y z 
V× =const nªn kh«ng cã sù biÕn ®æi chÊt láng trong h×nh hép trong thêi
 u u y u z 
gian dt. Tøc lµ: dm=0, mµ  dx.dy.dz.dt  0 suy ra:  x     0 (2) hay:
 x y z 
 
divu  0
Đây là phương trình vi phân liên tục của dòng chất lỏng chuyển động ổn định. Phương trình
biểu diễn dưới dạng toán học nguyên lý bảo toàn khối lượng.
* Cần giả thiết dũng chảy ổn định,   const , vì phương trình đó coi biến thiên khối lượng
dm= 0. Khi ®ã ta míi cã thÓ biÕn ®æi ph¬ng tr×nh (1) thµnh ph¬ng tr×nh (2) lµ
PTVPLT cña dßng chÊt láng chuyÓn ®éng æn ®Þnh.
* Trong thùc tÕ cã thÓ vËn dông ph¬ng tr×nh ®ã do ta chän thêi
gian (dt) ng¾n, coi chÊt láng kh«ng nÐn ®îc.

* D¹ng vÐct¬ : div u =0
C©u 14: Thiết lập phương trình vi phân chuyển động của dòng nguyên tố chất lỏng lý tưởng? Từ
đó đưa ra phương trình Bécnuli đối với dòng nguyên tố chất lỏng lí tưởng chảy ổn định?
Tr¶ lêi:

- Lùc mÆt :
p p p p
Theo Taylo: pM = pA+ ( xM  x A ) + ( yM  y A ) + ( zM  z A ) = p + ( xM  x A )
x y z x
p dx p dx
 pM  p  .  PM= ( p  . ) dy.dz
x 2 x 2
21
p dx p dx
pN  p  .  PN= ( p  . ) dy.dz
x 2 x 2
PM - PN + FX = 0.
 p dx   p dx 
 x 2   x 2 
p 1 p
   . X  0 hay X  .  0
x  x
T¬ng tù cho 2 ph¬ng y vµ z ta ®îc hÖ ph¬ng tr×nh :
 1 p
 X   . x  0

 1 p
Y  .  0 (1)
  y
 1 p
Z  .  0
  z
NÕu chÊt láng chuyÓn ®éng phÇn tö chÊt láng ch¶y qua h×nh hép sÏ cã vËn tèc u
vµ gia tèc du/dt.

 1 du
 dt
 1 p du x
 X   . x  dt

 1 p du y
Y  . 
  y dt
 1 p duZ
Z  . 
  z dt
Trong ®ã ux, uy, uz lµ vËn tèc theo çc ph¬ng x, y, z
§©y lµ d¹ng tæng qu¸t cña PT vi ph©n chuyÓn ®éng cña chÊt láng vµ chÊt
khÝ lÝ tëng do ¬le lËp ra, cßn gäi lµ Ph¬ng tr×nh vi ph©n chuyÓn ®éng ¬le (II)
* §Ó ®a ra ph¬ng tr×nh BÐcnuli ®èi víi dßng nguyªn tè chÊt láng lý
tëng ch¶y æn ®Þnh ta nh©n lÇn lît 2 vÕ cña PT (1) víi dx,dy,dz råi céng
vÕ víi vÕ ta ®îc:
1  p p p  du du du
Xdx  Ydy  Zdz   dx  dy  dz   x dx  y dy  z dz
  x y z  dt dt dt
p p p
V×: dx  dy  dz  dp (Do chÊt láng c® æn ®Þnh p=f(x,y,z)).
x y z
du x du du  u2 
dx  y dy  z dz  u x du x  u y du y  u z du z  d  
dt dt dt  2
MÆt kh¸c lùc khèi chØ cã träng lùc nªn: X=Y=0 vµ Z=-g
ChÊt láng chuyÓn ®éng æn ®Þnh. Thay vµo trªn, ta ®îc:
22
1  u2  1  u2 
 gdz  dp  d   hay gdz  dp  d    0
  2   2
Çc Ph¬ng tr×nh trªn ®Òu tÝnh cho 1 ®¬n vÞ khèi lîng chÊt láng, v× vËy nÕu
chia hai vÕ cho g ta sÏ ®îc ph¬ng tr×nh tÝnh cho 1 ®¬n vÞ träng lîng chÊt láng:
dp  u2  p u2
dz  d   0 ; tÝch ph©n 2 vÕ ta ®îc: z    const
  2g   2g
Đây là phương trình Bécnuli, còn gọi là phương trình năng lượng vì nó là một dạng của định
luật bảo toàn năng lượng.
C©u 15: Kh¸i niÖm vÒ lç, vßi trong thuû lùc häc. Tr×nh bµy viÖc tÝnh
to¸n thuû lùc cho dßng ch¶y tù do, æn ®Þnh qua lç thµnh máng? Nguyên
nhân hiện tượng đảo dạng của dòng chảy qua lỗ? Cho ví dụ.
Tr¶ lêi:
* Kh¸i niÖm lç, vßi:
- Vßi lµ ®o¹n èng cã quan hÖ chiÒu dµi L (hoÆc chiÒu dµi thµnh têng ) vµ
kÝch thíc tiÕt diÖn d (hoÆc kÝch thíc ®Æc trng e) theo biÓu thøc: L>(3-4)d hoÆc
>(3-4)e. Trong ®ã: d lµ ®êng kÝnh vßi nÕu tiÕt diÖn trßn, lµ chiÒu cao nÕu tiÕt
diÖn kh«ng trßn.
- Lç lµ ®o¹n èng cã quan hÖ chiÒu dµi L (hoÆc chiÒu dµi thµnh têng ) vµ
kÝch thíc d (hoÆc kÝch thíc ®Æc trng e) theo biÓu thøc: L<(3-4)d hoÆc <(3-4)e.
* Tr×nh bµy viÖc tÝnh to¸n thuû lùc cho dßng ch¶y tù do, æn ®Þnh
qua lç thµnh máng?
- Ta đi xác lập biểu thức tính v, Q qua H theo sơ đồ bên:
+ Tính v?
- Chọn mặt chuẩn 0 – 0 là mp đi qua tâm lỗ.
- Viết phương trình Becnuli cho 2 mặt cắt 1-1, C-C.
p2 1v12 pc  C vC2
ta có: Z1 +  = Zc +   h w1-C
 2.g  2.g
Vì dòng chảy tự do nên pc = pa; v1 = 0 so với vC; Z1 =H, ZC =0
vC2 vC2
h w1-C = ; Thay vào, ta được:H = (   C )
2.g 2.g
1 1
Suy ra: vC = 2.g .H Đặt   L là hệ số vận tốc của lỗ, phụ thuộc vào hình dạng lỗ,
C   C  
số Re và vị trí lỗ trên thành (  L <1); ta có:
vC=  L 2.g.H .
+ Tính Q?
- Lưu lượng qua lỗ Q = c.vc =  ..  L 2.g.H . Đặt  L =  .  L , gọi là hệ số lưu lượng của lỗ, phụ thuộc
hình dạng lỗ, số Re và vị trí lỗ trên thành (  L <1) ta tính được lưu lượng: Q =  L . 2.g.H .
Với các hệ số  ,,  L ,  L được tính toán trong sổ tay.
* Hiện tượng đảo dạng của dòng chảy qua lỗ : là hiện tượng mặt cắt của dòng chảy ra khỏi lỗ
nhỏ của thành mỏng biến đổi hình dạng một cách liên tục
+ Nguyên nhân: do độ co hẹp của các đường dòng khác nhau và khi qua các vị trí khác nhau của
lỗ, độ co hẹp của chúng cũng khác nhau.
* Nếu lỗ có thành cạnh sắc hoặc vát mỏng thì dòng chảy khi qua khỏi cạnh lỗ không tiếp xúc với
thành của lỗ mà tiếp tục thu nhỏ mặt cắt tạo nên hiện tượng co hẹp dòng chảy.
23
- Hệ số co hẹp dòng chảy thể hiện sự biến dạng của dòng chảy khi qua lỗ.
c
Công thức biểu diễn   Trong đó c vµ là diện tích tiết diện co hẹp và tiết diện lỗ.

* Hiện tượng co hẹp hoàn chỉnh, không hoàn chỉnh:
- Hiện tượng co hẹp hoàn chỉnh: là hiện tượng co hẹp với mức độ lớn và đồng đều về mọi phía với
  0,63 . Khi đó các đường dòng đối xứng nhau qua trục dòng chảy.
- Hiện tượng co hẹp ko hoàn chỉnh: Mức độ co hẹp dòng chảy hẹp giảm và không đồng đều theo mọi
phía khi đó lỗ cách thành bên và đáy thùng không đều, chỗ gần sát, chỗ cách xa. Lúc đó, các đường dòng
không đối xứng nhau qua trục dòng chảy.
C©u 16:
Kh¸i niÖm vÒ lç, vßi trong thuû lùc häc. ThiÕt lËp çc biÓu thøc vËn tèc, l-
u lîng ®èi víi dßng ch¶y tù do vµ dßng ch¶y ngËp æn ®Þnh qua lç thµnh
máng. So s¸nh chóng vµ nhËn xÐt.
Tr¶ lêi:
* Kh¸i niÖm lç, vßi:
diÖn kh«ng trßn.
b) Trong cùng những điều kiện về dòng chảy, biểu thức để so sánh: Dòng chảy tự do và Dòng chảy
ngập là: biểu thức vận tốc (v) và lưu lượng (Q) với cột áp (H) khác nhau.p
*) Dòng chảy tự do: a
1 1
+ Tính v?
- Chọn mặt chuẩn 0 – 0 là mp đi qua tâm lỗ. H
p2 1v12 pc  C vC2 c
ta có: Z1 +  = Zc +   h w1-C 0
  0
 2.g  2.g
cc
vC2 vC2
h w1-C = ; Thay vào, ta được:H = (   C )
2.g 2.g
1 1
C   C  
vC=  L 2.g.H .
+ Tính Q?
24
pa
*) Dòng chảy ngập: 1 1 pa
- Ta đi xác lập biểu thức tính v, Q qua H theo sơ đồ bên: 2 2
+ Tính v? H1
- Chọn mặt chuẩn 0 – 0 là mp đi qua tâm lỗ. H2
- Viết phương trình Becnuli cho 2 mặt cắt 1-1, 2-2, ta có: c
p a  A v A2 p  v2   0
0
H1 +  = H2 + a  B B + h w1-2
 2.g  2. g cc
Vì dòng chảy ngập nên p1 = p2 = pa; v1 = v2 = 0 so với vC;
v2 v2
hw1-2 = hC1 + hC2 =  dt C +  dm C .
2.g 2.g
vC2
Thay vào ta có: H1 - H2 = ( dt   dm ) ; Đặt H = H1 - H2 và  dm = 1 là hệ tổn thất cụ bộ do mở rộng
2.g
đột ngột sau mặt cắt co hẹp C-C. Suy ra:
1 1
vC = 2.g .H Đặt =  L (hệ số tổn thất của lỗ ) suy ra: v =  L 2.g.H
 dt  1  dt  1
+ Tính Q?
Lưu lượng: Q = c.vc =  ..  L 2.g.H . Đặt  L =  .  L là hệ số lưu lượng của lỗ (  L <1) ta tính
được lưu lượng: Q =  L . 2.g.H . Thường  ,,  L  L tra trong sổ tay tính toán thuỷ lực.
Lưu ý: Trong dòng chảy ngập cột áp H = const nên không phân biệt lỗ to, lỗ nhỏ như trong dòng
chảy tự do. Ta có:
*) So sánh biểu thức: Từ các công thức tính toán ở trên ta thấy giữa các biểu thức tính V, Q của
chảy tự do và chảy ngập đều tỉ lệ với H như nhau, song với các hệ số tỉ lệ khác nhau là do hệ số vận
tốc của lỗ và hệ số lưu lượng khác nhau phụ thuộc chủ yếu vào hình dáng lỗ, chế độ chảy (Re) và vị
trí của lỗ trên thành.
C©u 17:
Kh¸i niÖm vÒ ch¶y tù do, ch¶y ngËp, ch¶y nöa ngËp. Tr×nh bµy viÖc tÝnh
to¸n thuû lùc cho dßng ch¶y tù do, æn ®Þnh qua lç thµnh máng?Nguyên
nhân hiện tượng đảo dạng của dòng chảy qua lỗ? Cho ví dụ.
Tr¶ lêi:
* Kh¸i niÖm vÒ ch¶y tù do, ch¶y ngËp, ch¶y nöa ngËp:
- Ch¶y tù do: lµ chÊt láng ch¶y trùc tiÕp ra ngoµi kh«ng khÝ
- Ch¶y ngËp: Ch¶y qua èng ngËp trong chÊt láng vµo chÊt láng.
- Ch¶y nöa ngËp: lµ chÊt láng ch¶y qua vßi cã 1 nöa ngËp trong chÊt láng, mét nöa
ngoµi kh«ng khÝ
*) Dòng chảy tự do: pa
1 1 pa
+ Tính v?
- Chọn mặt chuẩn 0 – 0 là mp đi qua tâm lỗ. 2 2
H1
p2 1v12 pc  C vC2 H2
ta có: Z1 +  = Zc +   h w1-C c
 2.g  2.g   0
0
cc
25
vC2 v2
h w1-C = ; Thay vào, ta được:H = (   C ) C
2.g 2.g
1 1
C   C  
vC=  L 2.g.H .
+ Tính Q?
* Nguyên nhân hiện tượng đảo dạng của dòng chảy qua lỗ? Cho ví dụ.
* Hiện tượng đảo dạng của dòng chảy qua lỗ : là hiện tượng mặt cắt của dòng chảy ra khỏi lỗ
nhỏ của thành mỏng biến đổi hình dạng một cách liên tục
+ Nguyên nhân: do độ co hẹp của các đường dòng khác nhau và khi qua các vị trí khác nhau của
lỗ, độ co hẹp của chúng cũng khác nhau.
+ Ví dụ: lỗ tròn thì tiết diện thu hẹp lại thành hình ôvan. Lỗ vuông thành hình tam cạnh, hình chữ
thập. Lỗ tam giác thành hình ngũ giác, hình chữ Y,...
C©u 18: Kh¸i niÖm vÒ lç vµ vßi trong thuû lùc häc? Tr×nh bµy viÖc tÝnh
to¸n thuû lùc dßng ch¶y æn ®Þnh, tù do qua vßi h×nh trô g¾n ngoµi, hiÖn
tîng ch©n kh«ng vµ x©m thùc trong vßi?
Tr¶ lêi:
a) * Kh¸i niÖm lç, vßi:
diÖn kh«ng trßn.
* Tr×nh bµy viÖc tÝnh to¸n thuû lùc dßng ch¶y æn ®Þnh, tù do qua vßi
h×nh trô g¾n ngoµi
(Hình vẽ bên dưới)
- Xét dòng chảy qua vòi trụ như hv. Để xđ vận tốc và lưu lượng qua vòi ta viết phương trình
becnuli cho 2 mặt cắt 1-1,2-2, chọn chuẩn qua tâm vòi 0-0.
p1 1.v12 p  .v 2
z1    z2  2  2 2  hw12 (1)
 2g  2g
trong ®ã: z1=H; z2=0; v1=0 so v¬Ý v2.. Do ch¶y tù do nªn p1=p0, p2=pa; hw1-
2=h c1 +h c2 +h d
vc2 vc2 l v22 vc2 l v22

trong ®ã: c1 h   dt . ; hc2   dm . h
; d   . h
do ®ã: w12  ( dt   dm )  
2g 2g d 2g 2g d 2g
 2  2 v 2 2
l v2
Trong đó:  dm  (1  c )  hw1 2  { dt  (1  c ) } c  
  2g d 2g
Theo ph¬ng tr×nh liªn tôc: vc .c  v2 .2 => vc  v2 .2 / c . BiÕt c / 2   lµ hÖ sè co hÑp
dßng ch¶y.
26
1 1 1 l v2
VËy vc  v2 . Tõ ®ã: hw1 2  ( dt . 2  (1   2 ). 2   ) 2 thay vµo ph¬ng tr×nh (1), ta
   d 2g
®îc:
p0  pa 1 1 l v2 p  pa
H  ( 2   dt . 2  (  1)2   ). 2 . §Æt H  0  H0
   d 2g 
1 1 1 l
suy ra: v2  . 2 gH 0 trong ®ã: K= ( 2   dt . 2  (  1) 2   ) NÕu ®Æt
K   d
1 1
v  lµ hÖ sè vËn tèc qua vßi ( v  ) th×:
K K
+ VËn tèc ®Çu ra cña vßi v2  v . 2 gH 0 .
+ Lu lîng qua vßi Qv  v2 .   .v . 2 gH 0
.Do dòng chảy ở nơi xa của vòi không bị co hẹp nên  v   .v  v
. Qv  v . . 2 gH 0
Điều đó giải thích tại sao dòng chảy qua vòi có vận tốc nhanh hơn qua lỗ vì  l   v  1 . B¶n
chÊt cña hiÖn tîng ®ã lµ do trong vßi cã ch©n kh«ng nªn kh¶ n¨ng th¸o chÊt láng
tèt h¬n.
* Hiện tượng chân không trong vòi:
+ Theo phương trình liên tục vc.c = v2. suy ra vc>v2. Theo phương trình Becnuli cho 2 mặt cắt
C-C, 2-2 (triệt tiêu) suy ra: Pc<P2 = Pa khi đó quanh mặt cắt co hẹp xuất hiện hiện tượng chân không.
+ Áp dụng Bécnuli cho 2 mặt cắt 1-1 vµ c-c, mÆt chuÈn 0-0, ta cã:
p v2 p v2
H  1  1. 1  0  c   c c  hw1c (2) (lưu ý p1 = p0)
 2g  2g
vc2 1 v22
Tæn thÊt chØ cã ®ét thu qua vßi: hw1 c  hc1   dt   dt 2 . Coi v1  0 so víi v c
2g  2g
pa p1  p a  1  c  v22 pa  p c
Thay vµo (2) vµ trõ c¶ 2 vÕ cho ta ®îc: H   
 dt  2   2  2 g   ;
   
p1  p a pa  p c p ck
§Æt: H   H 0 ; vµ   hck lµ cét ¸p ch©n kh«ng, ta ®îc:
  
 1   v2  1    2 .2 g.H 0
H 0    dt 2  2c  2  hck , thay v  v 2.g .H 0 vµo, ta ®îc: H 0    dt 2  2c  v  hck
    2g     2g
   2 
suy ra: hck  H 0  v    c   dt   1 (3)
   
§èi víi mçi lo¹i vßi  ,  , v , v ,  dt kh«ng ®æi, do ®ã tõ (3) suy ra hck chØ phô thuéc
vµo H 0 .
* Hiện tượng x©m thùc trong vòi:
Khi áp suất trong nước nhỏ hơn áp suất khí trời thì nhiệt độ bốc hơi của nước lúc đó <1000C.
Ở 1000c nước sôi khi áp suất bốc hơi Pbh = 1at
Ở 200c nước sôi khi áp suất bốc hơi Pbh = 0,03at
Nếu áp suất tại vùng chân không trong vòi pck< pbh nước sẽ bốc hơi và tạo nên nhiều bọt khí trong
dòng chảy.
27
Để vòi làm việc bình thường và tránh được hiện tượng xâm thực thì độ chân không tối đa trong
pa  pbh
vòi không được lơn hơn đọ chân không cho phép [hck] =

28

Cau Hoi Nhom 1 Da Sua

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cau Hoi Nhom 1 Da Sua

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C©u 1 : Thiết lËp ph¬ng tr×nh vi phân tĩnh ¬le 1 (chỉ rõ d¹ng vÐct¬ vµ d¹ng

* XÐt c¸c lùc t¸c dông lªn ph©n tè chÊt láng :

* XÐt c¸c lùc t¸c dông lªn ph©n tè chÊt láng :

d) C¸c thµnh phÇn trong pt:

K   . v 2 d    .Q.v , ®Ó kh¾c phôc sai sè khi thay u b»ng v, ta viÕt:

K   . v 2 d   .Q.v , ®Ó kh¾c phôc sai sè khi thay u b»ng v, ta viÕt:

b) BiÓu diÔn PT ®ã d¹ng vÐct¬ :

c) Trong dßng ch¶y tÇng ngêi ta lÊy  = 4/3

* XÐt c¸c lùc t¸c dông lªn ph©n tè chÊt láng :

vc2 vc2 l v22 vc2 l v22

You might also like