HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu cña ®éng c¬ diesel

1. Giíi thiÖu.
• ë ®éng c¬ diesel nhiªn liÖu ®−îc phun thµnh h¹t nhá vµ ph©n bè ®Òu trong buång ch¸y ë thêi
®iÓm cuèi nÐn. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn nhê b¬m cao ¸p vµ vßi phun.
• Nhiªn liÖu ®−îc phun vµo trong buång ch¸y. NhiÖt ®é ë bªn trong xi lanh cuèi thêi kú nÐn lín
h¬n nhiÖt ®é tù bèc ch¸y cña hçn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ, hçn h¬p nhiªn liÖu- KK tù bèc
ch¸y.
• Thêi ®iÓm bèc ch¸y cña hçn hîp cã thÓ ®−îc ®iÒu chØnh b»ng c¸ch thay ®æi gãc b¾t ®Çu phun
nhiªn liÖu vµo xy lanh.
• §éng c¬ diesel ®iÒu chØnh chÕ ®é lµm b»ng c¸ch ®iÒu chØnh chÊt l−îng hçn hîp ch¸y, cã nghÜa
lµ ®iÒu chØnh l−îng nhiªn liÖu cung cÊp cho mét chu tr×nh.
• HTCCNL ®éng c¬ diesel cã hai lo¹i chÝnh:
- HTCCNL kiÓu c¬ khÝ: B¬m cao ¸p - ®−êng èng - vßi phun (PLN)
- HTCCNL ®iÒu khiÓn ®iÖn tö
 S¬ ®å hÖ thèng cung cÊp nhiªn
liÖu ®éng c¬ diesel kiÓu PLN
1. BÇu läc kh«ng khÝ;
2. èng dÉn nhiªn liÖu rß;
3. Vßi phun;
4. §−êng cao ¸p;
5. BÇu läc th«;
6. BÇu läc tinh;
7. C¶m biÕn møc nhiªn liÖu;
8. §ai gi÷;
9. Thïng nhiªn liÖu;
10. Van;
11. Nót x¶;
12. B¬m chuyÓn nhiªn liÖu;
13. §−êng dÉn;
14. B¬m cao ¸p.
 2. CÊu t¹o c¸c bé phËn chÝnh HTCCNL kiÓu BCA-Vßi phun (PLN)
2.1. B¬m cung cÊp nhiªn liÖu (b¬m thÊp ¸p): b¬m pÝt t«ng, b¬m phiÕn g¹t, b¬m b¸nh r¨ng hoÆc
b¬m mµng, trong ®ã b¬m pÝt t«ng vµ b¬m phiÕn g¹t ®−îc sö dông phæ biÕn h¬n c¶.
2.1.1. B¬m pÝt t«ng
B¬m pÝt t«ng cã thÓ ®−îc l¾p trùc tiÕp trªn ®éng c¬ hoÆc trªn vá b¬m cao ¸p vµ ®−îc dÉn ®éng nhê
cam trªn trôc cam cña mét trong c¸c khoang b¬m hoÆc lµ nhê b¸nh lÖch t©m.

S¬ ®å cÊu t¹o b¬m thÊp ¸p kiÓu pÝt t«ng

1. Van t¨ng ¸p; 2. Van n¹p; 3. Lß xo håi vÞ; 4. PÝt t«ng; 5. Con ®éi; 6. Lß xo håi vÞ; 7. Con l¨n; 8. VÊu cam.
 2.1.2. B¬m phiÕn g¹t

B¬m phiÕn g¹t

1. Lß xo; 2. §ai èc ®iÒu chØnh; 3. Thang dÉn ®éng; 4. N¾p b¬m; 5. Van th«ng; 6. Th©n b¬m; 7. Van mét chiÒu; 8. Lß
xo van mét chiÒu; 9. Cèc (xilanh) cè ®Þnh; 10. PhiÕn g¹t; 11. Chèt b¬i; 12. R«to;
 2.2. BÇu läc nhiªn liÖu: bÇu läc th«, bÇu läc tinh vµ phÇn tö läc cao ¸p.
BÇu läc th«: th−êng cã lâi läc lµ l−íi läc, d¶i läc cã khe hë hoÆc tÊm läc cã khe hë.
Lâi läc 3 ®−îc chÕ t¹o b»ng c¸ch quÊn sîi nØ
trªn èng trô kim lo¹i cã khoan lç. C¸c t¹p chÊt c¬
häc sÏ ®−îc gi÷ l¹i trªn bÒ mÆt lâi läc vµ phÇn
nhiªn liÖu s¹ch ®i vµo phÝa trong èng h×nh trô,
sau ®ã ®−îc ®−a tíi b¬m thÊp ¸p.
BÇu läc th« cã phÇn tö läc kiÓu tÊm ghÐp cã
khe hë sö dông trªn déng c¬ diesel vÒ cÊu t¹o vµ
nguyªn t¾c lµm viÖc gièng nh− bÇu läc th« ë ®éng
c¬ x¨ng.

BÇu läc th« nhiªn liÖu

1. Nót x¶;
2. Vá bÇu läc;
3. Lâi läc;
4. MÆt bÝch
5. N¾p bÇu läc;
6. Nót;
7. TÊm ®Öm.
 BÇu läc tinh: phÇn tö läc th−êng chÕ t¹o b»ng c¸c lo¹i vËt liÖu xèp nh− phít, d¹, t¬ lôa nh©n t¹o,
kim lo¹i gèm hoÆc b»ng giÊy. BÇu läc tinh cã thÓ läc s¹ch ®−îc c¸c t¹p chÊt cã kÝch th−íc lín h¬n (6 ÷
15) µm vµ khi sö dông lâi läc b»ng giÊy cã thÓ läc s¹ch c¸c t¹p chÊt cã kÝch th−íc ®Õn (3 ÷ 5)µm.

BÇu läc tinh nhiªn liÖu

1. Nót x¶;
2. Lß xo;
3. Thanh ®øng;
4. Vá bÇu läc;
5. Lâi läc;
6. TÊm dÖm;
7. N¾p bÇu läc;
8. Bul«ng kÑp chÆt.
 2.3. B¬m cao ¸p
BCA kiÓu th¼ng hµng: Mçi mét ph©n b¬m cung cÊp nhiªn liÖu cho cho mét xylanh
- Lo¹i mét ph©n b¬m ®éng c¬ mét xy lanh.
- Lo¹i b¬m cã nhiÒu ph©n b¬m dïng cho ®éng c¬ nhiÒu xy lanh, thø tù lµm viÖc cña tõng ph©n b¬m
ph¶i phï hîp víi thø tù lµm viÖc cña c¸c xi lanh trªn ®éng c¬.

BCA kiÓu b¬m ph©n phèi (VE): mét ph©n b¬m ®¶m b¶o cung cÊp nhiªn liÖu cho nhiÒu xi lanh vµ
viÖc ph©n phèi nhiªn liÖu ®Õn tõng xi lanh ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch xoay pÝt t«ng cña b¬m cao ¸p.
- PÝt t«ng cña b¬m cao ¸p ®ång thêi ®ãng vai trß cña con tr−ît, x¸c ®Þnh thêi ®iÓm vµ l−îng cung cÊp
nhiªn liÖu cho mçi chu tr×nh c«ng t¸c.
 2.3.1.B¬m cao ¸p kiÓu th¼ng hµng
a) CÊu t¹o mét tæ hîp b¬m;
b) Qu¸ tr×nh cung cÊp nhiªn liÖu;

1. Thanh r¨ng;
2. Vµnh r¨ng;
3. §Çu èng nèi;
4. Lß xo van cao ¸p;
5. Van cao ¸p;
6. §Õ van cao ¸p;
7. Xy lanh;
8. Gê x¶ nhiªn liÖu;
9, 11. VÝt;
b)
10. PÝt t«ng;
12. èng xoay;
13. §Üa trªn cña lß xo;
14. Lß xo b¬m cao ¸p;
15. §Üa d−íi cña lß xo;
16. Bul«ng con ®éi;
17. Con ®éi;
18. Con l¨n;
a) 19. Cam.
 Van t¨ng ¸p cã c«ng dông chñ yÕu lµ ng¨n c¸ch gi÷a b¬m cao ¸p vµ ®−êng èng cao ¸p cña c¸c vßi
phun gi÷a c¸c lÇn phun nhiªn liÖu.

Van t¨ng ¸p
a. Van h×nh nÊm kh«ng cã vµnh gi¶m ¸p; b. Van h×nh nÊm cã vµnh gi¶m ¸p;
c. Van hiÖu chØnh cã vµnh gi¶m ¸p; d. Van trô cã lß xo ch×m;
B¬m cao ¸p kiÓu ph©n phèi (VE)
2.5. Vßi phun

• Vßi phun dïng ®Ó phun nhiªn liÖu vµo buång ch¸y ®éng c¬.
• Ph©n lo¹i: - Vßi phun kÝn;
- Vßi phun hë: kh«ng cã kim phun, Ýt ®−îc sö dông.
• Cßn cã vßi phun ®−îc dÉn ®éng b»ng ®iÖn tö hoÆc dÉn ®éng b»ng ®iÖn - thñy lùc. Nh÷ng vßi
phun nµy sö dông trong hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn tö.

S¬ ®å nguyªn lý vßi phun kÝn

Vßi phun kÝn kiÓu kim phun
1. §ai èc h·m;
2. VÝt ®iÒu chØnh;
3. Lß xo;
4. §Üa lß xo;
5. Thanh ®Èy;
6. Vá vßi phun;
7. Kim phun;
8. §Çu vßi phun;
9. Vá ®Çu vßi phun.

• C¸c lç phun ®−îc bè trÝ xung

quanh ®Çu vßi phun.
• ¸p suÊt phun ®−îc ®iÒu chØnh
b»ng vÝt ®iÒu chØnh: 15- 35 MPa,
cã thÓ cao h¬n.
 • Vßi phun kÝn kiÓu chèt hay ®−îc sö dông trªn
c¸c ®éng c¬ diesel cã buång ch¸y ph©n chia
• Vßi phun kÝn kiÓu chèt kh¸c víi vßi phun kÝn
kiÓu kim phun lµ ®Çu vßi phun chØ cã mét lç
phun. Lç phun ®−îc t¹o ra bëi mét phÇn h×nh trô
cña chèt phun vµ ®Çu vßi phun
• Vßi phun kÝn kiÓu chèt phun nhiªn liÖu t¬i h¬n
so víi vßi phun kÝn kiÓu kim phun, ¸p suÊt phun
cã gi¸ trÞ nhá h¬n, th−êng sö dông trªn c¸c ®éng
c¬ cã buång ch¸y xo¸y lèc vµ buång ch¸y dù bÞ
(buång ch¸y ch¸y tr−íc)

Vßi phun kÝn kiÓu chèt phun

1. §Çu nèi èng dÉn nhiªn liÖu;
2. Vá vßi phun;
3. Lß xo;
4. VÝt ®iÒu chØnh;
5. Chèt phun;
6. N¾p;
7. Thanh ®Èy.
8. §Çu nèi ®−êng dÇu håi.
.
2.6. B¬m vßi phun kÕt hîp nhËn ®−îc ¸p suÊt phun cao
(>100 MPa), trong ®ã ph©n b¬m vµ vßi phun ®−îc nèi
víi nhau thµnh mét côm chi tiÕt.
Kh«ng sö dông ®−êng èng cao ¸p.
B¬m vßi phun ®−îc ®Æt trùc tiÕp trªn n¾p m¸y ®èi víi
tõng xylanh.
B¬m vßi phun kÕt hîp cña ®éng c¬ IAZ-204
1. Con ®éi cña pÝt t«ng b¬m vßi phun;
2. §Çu nèi ®−êng dÉn nhiªn liÖu vµo;
3. Läc nhiªn liÖu;
4. Thanh r¨ng;
5. PÝt t«ng b¬m vßi phun;
6. Xy lanh b¬m vßi phun;
7. §Çu phun;
8. §Öm tú;
9. Lß xo;
10, 12. Van;
11, 13. §Õ van;
14. B¹c;
15. Vá b¬m vßi phun.
Nguyªn lý ho¹t ®éng:
• B¬m vßi phun kÕt hîp ®−îc ®Æt trªn n¾p ®èi víi tõng xy lanh.
• Nhiªn liÖu ®i tõ ®−êng dÉn chÝnh tíi ®Çu nèi 2 qua phÇn tö läc 3 n¹p ®Çy vµo kh«ng gian h×nh
vµnh kh¨n xung quanh b¹c lãt 6 vµ pÝt t«ng 5 vµ kh«ng gian trong xy lanh phÝa d−íi pÝt t«ng.
• Nhiªn liÖu thõa ®i tõ kh«ng gian h×nh vµnh kh¨n ®Õn phÇn tö läc vµ sau ®ã qua ®−êng èng nèi
®−îc dÉn vÒ thïng nhiªn liÖu.
• Khi pÝt t«ng tiÕp tôc chuyÓn ®éng xuèng phÝa d−íi, nhiªn liÖu ®−îc nÐn l¹i, qua lç trong pÝt t«ng
vµ qua lç trªn cña xy lanh b¬m ®i vµo kh«ng gian h×nh vµnh kh¨n cho ®Õn khi r·nh xo¾n phÝa
trªn cña pÝt t«ng ®ãng kÝn lç trªn cña xy lanh.
• Thêi ®iÓm ®ãng hoµn toµn lç c¾t nhiªn liÖu t−¬ng øng víi thêi ®iÓm b¾t ®Çu phun. Trong khi pÝt
t«ng tiÕp tôc ®i xuèng phÝa d−íi, nhiªn liÖu ®−îc nÐn l¹i qua van 12 vµ van 10 ®i vµo c¸c lç
phun cña vßi phun vµ phun vµo buång ch¸y ®éng c¬.
• Qu¸ tr×nh phun nhiªn liÖu kÕt thóc ë thêi ®iÓm b¾t ®Çu më lç n¹p phÝa d−íi cña xy lanh b»ng
r·nh xo¾n phÝa d−íi cña pÝt t«ng.
 3. HÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu diesel ®iÒu khiÓn ®iÖn tö (EFI -Diesel)
Kh¸i niÖm c¬ b¶n.
ECU ph¸t hiÖn t×nh tr¹ng ho¹t ®éng
cña ®éng c¬ dùa vµo c¸c tÝn hiÖu tõ
c¸c c¶m biÕn kh¸c nhau. C¨n cø vµo
th«ng tin nµy, ECU sÏ ®iÒu khiÓn
l−îng phun nhiªn liÖu vµ thêi ®iÓm
phun ®Ó ®¹t ®Õn mét møc tèi −u b»ng
c¸ch dÉn ®éng c¸c c¬ cÊu chÊp hµnh.

HÖ thèng EFI-diesel ®iÒu khiÓn l−îng

phun nhiªn liÖu vµ thêi ®iÓm phun
b»ng ®iÖn tö ®Ó ®¹t ®Õn mét møc tèi
−u. Do ®ã sÏ ®¹t ®−îc c¸c Ých lîi sau
®©y:
1. C«ng suÊt cña ®éng c¬ cao
2. Møc tiªu thô nhiªn liÖu thÊp
3. Gi¶m ®éc h¹i khÝ th¶i
4. Gi¶m tiÕng ån
Mét sè kÝ hiÖu cña bé EFI:
5. Gi¶m l−îng khãi
ECU : Bé ®iÒu khiÓn ®iÖn tö trung t©m 6. T¨ng kh¶ n¨ng khëi ®éng.
SPV : Van ®iÒu khiÓn l−îng phun
TCV : Van ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm phun
Cã 2 lo¹i EFI - diesel:
• EFI - diesel kh«ng cã èng ph©n phèi
• EFI - diesel cã èng ph©n phèi
3.1. HÖ thèng EFI- diesel th«ng th−êng (kh«ng cã èng ph©n phèi)

• Thêi ®iÓm phun vµ l−îng phun ®−îc ®iÒu

khiÓn b»ng ®iÖn tö. ThiÕt bÞ t¹o ra ¸p suÊt
nhiªn liÖu lµ b¬m CA sö dông trong ®éng c¬
diesel th−êng.
• Nhiªn liÖu ®−îc b¬m cÊp liÖu hót lªn tõ b×nh
nhiªn liÖu, ®i qua bé läc nhiªn liÖu råi ®−îc
dÉn vµo b¬m ®Ó t¹o ¸p suÊt råi ®−îc b¬m ®i
b»ng pÝtt«ng cao ¸p ë bªn trong m¸y b¬m
phun. Qu¸ tr×nh nµy còng t−¬ng tù nh− trong
m¸y b¬m ®éng c¬ diesel th«ng th−êng.
• Nhiªn liÖu ë trong buång b¬m ®−îc b¬m cÊp
liÖu t¹o ¸p suÊt ®¹t møc 1.5 vµ 2.0 Mpa. H¬n
n÷a, ®Ó t−¬ng øng víi nh÷ng tÝn hiÖu ph¸t ra
tõ ECU, SPV sÏ ®iÒu khiÓn l−îng phun
(kho¶ng thêi gian phun) vµ TCV ®iÒu khiÓn
thêi ®iÓm phun nhiªn liÖu (thêi gian b¾t ®Çu
phun).
C¸c lo¹i m¸y b¬m
B¬m h−íng trôc:
B¬m h−íng kÝnh (t¹o ¸p suÊt cao h¬n)
3.2. HÖ thèng EFI- diesel kiÓu Common Rail
HTPNL diesel ®iÒu khiÓn ®iÖn tö kiÓu CommonRail gåm 3 phÇn c¬ b¶n: b¬m cao ¸p, bé vßi phun, vµ
b×nh tÝch ¸p (common-rail accumulator).

Chó thÝch
1-thïng nhiªn liÖu
2- bÇu läc
3- b¬m cung cÊp
4-b¬m cao ¸p
5- tÝn hiÖu tõ c¸c c¶m biÕn
6- khèi ECU
7- c¶m biÕn ¸p suÊt
8-b×nh tÝch ¸p
9- van giíi h¹n ¸p suÊt
10-vßi phun
11- van ®iÒu khiÓn vßi phun
12-®−êng nhiªn liÖu håi
13- ®−êng èng cao ¸p
S¬ ®å hÖ thèng nhiªn liÖu diesel ®iÒu khiÓn ®iÖn tö kiÓu CommonRail
- Víi HTPNL kiÓu CommonRail, phÇn t¹o cao ¸p vµ phÇn phun nhiªn liÖu hoµn toµn t¸ch biÖt nhau.
Nhiªn liÖu do BCA cung cÊp ®−îc tÝch trong b×nh tÝch ¸p víi ¸p suÊt trong b×nh ®îc duy tr× kh«ng ®æi
(víi c¸c HTP CommonRail thÕ hÖ míi ¸p suÊt cã thÓ lªn ®Õn 2000 bar).
- Nhiªn liÖu víi ¸p suÊt gÇn nh− kh«ng thay ®æi nµy ®−îc dÉn tíi vßi phun, kh¸c h¼n vÒ nguyªn lý ®èi
víi HTPNL kiÓu cã khÝ truyÒn thèng (¸p suÊt cao ¸p ®îc t¹o ra vµ lÆp l¹i ®èi víi 1 chu kú phun). Do vËy,
®èi víi HTPNL kiÓu CommonRail, ¸p suÊt phun ®éc lËp víi tèc ®é trôc khuûu vµ l−îng nhiªn liÖu
phun kh«ng phô thuéc vµo vÞ trÝ cña pÝt t«ng BCA. §èi víi c¸c §C diesel xe con hay sö dông BCA
kiÓu quay, cßn víi c¸c §C diesel cì lín thêng dïng BCA kiÓu 1 hµng.
- ¸p suÊt trong b×nh tÝch ¸p ®−îc kiÓm so¸t bëi 1 c¶m biÕn ¸p suÊt. Van ®iÖn tõ cña vßi phun ®−îc kÝch
ho¹t bëi xung ®iÖn do khèi ECU göi ®Õn, x¸c ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu vµ kho¶ng thêi gian phun. l−îng
nhiªn liÖu phun vµo xi lanh ®−îc x¸c ®Þnh bëi ¸p suÊt nhiªn liÖu trong b×nh tÝch ¸p vµ kho¶ng thêi gian
kim phun më Æ viÖc phun måi, phun hai (hoÆc 3) giai ®o¹n cã thÓ ®¹t ®−îc b»ng c¸ch kiÓm so¸t sù ®ãng
më cña kim phun b»ng van ®iÖn tõ.
KÕt thóc phun: khi ®· phun hÕt l−îng nhiªn liÖu tÝnh to¸n, xung ®iÖn tõ ECU göi ®Õn van ®iÒu khiÓn vßi
phun bÞ ng¾t, lß xo håi vÞ cña van sÏ nhanh chãng ®Èy van vÒ vÞ trÝ ®ãng ®−êng nhiªn liÖu håi vÒ thïng
chøa vµ më ®−êng nhiªn liÖu cao ¸p ®Õn khoang pÝt t«ng ®iÒu khiÓn cña vßi phun. Ngay lËp tøc, kim
phun ®ãng l¹i vµ qu¸ tr×nh phun kÕt thóc.
• Vßi phun
+ Khi kh«ng ho¹t ®éng: nhiªn liªu cao ¸p tõ b×nh tÝch ¸p liªn tôc ®îc cung cÊp ®Õn vßi phun qua hÖ
thèng èng dÉn. Trong giai ®o¹n nµy, van ®iÖn tõ cña vßi phun ë tr¹ng th¸i ®ãng. Do vËy, van ®iÒu khiÓn
vßi phun sÏ ®ãng ®−êng nhiªn liÖu håi vÒ thïng chøa vµ më ®−êng nhiªn liÖu nèi b×nh tÝch ¸p víi khoang
pÝt t«ng ®iÒu khiÓn cña vßi phun. Do vËy, ¸p suÊt nhiªn liÖu sÏ t¸c ®éng lªn pÝt t«ng ®iÒu khiÓn vµ gi÷
kim phun ë vÞ trÝ ®ãng kÝn trªn ®Õ cña nã.

+ Khi b¾t ®Çu phun: T¹i thêi ®iÓm ®−îc x¸c ®Þnh bëi khèi ECU, mét xung ®iÖn sÏ ®−îc göi ®Õn cuén
d©y ®iÖn tõ cña van ®iÒu khiÓn vßi phun. Van ®iÒu khiÓn ®−îc kÐo lªn (sang ph¶i) vµ ®ãng kÝn ®−êng
nhiªn liÖu cao ¸p dÉn tíi khoang pÝt t«ng ®iÒu khiÓn cña vßi phun vµ më ®−êng nhiªn liÖu håi vÒ thïng
chøa. ¸p suÊt nhiªn liÖu phÝa trªn pÝt t«ng ®iÒu khiÓn lËp tøc gi¶m xuèng, trong khi ¸p suÊt nhiªn liÖu
trong khoang vßi phun vÉn duy tr× b»ng ¸p suÊt trong b×nh tÝch ¸p (commonrail). Do vËy, ¸p suÊt nhiªn
liÖu sÏ t¸c ®éng lªn mÆt c«n cña kim phun, th¾ng lùc nÐn cña lß xo vßi phun. Kim phun ®−îc n©ng lªn vµ
nhiªn liÖu phun vµo trong xi lanh ®éng c¬.
B¬m cao ¸p kiÓu cam lÖch t©m (sö dông trªn c¸c lo¹i xe du lÞch, xe h¹ng nhÑ...)

Sö dông ®c 1ND-TV (Toyota) Sö dông ®c 2KV-FTV (Toyota)