MGA SALAWIKAIN

1. Kung walang tiyaga,

Walang nilaga.
2.Batang puso,
Madaling marahuyo.
3.Ang hindi marunong magmahal sa sariling wika,
Daig pa ang malansang isda.
4. Ang gawa sa pagkabata,
Dala hanggang pagtanda.
5. Ang magalang na sagot,
Ay nakakapawi ng poot.
6. Ang magandang asal
Ay kaban ng yaman.
7. Ang matapat na kaibigan,
Tunay na maaasahan.
8. Ang tao kapag mayaman,
Marami ang kaibigan.
9. Ang tunay na anyaya,
Sinasamahan ng hila.
10. Ang tunay na kaibigan,
Karamay kailan man.
11. Ang tunay na kaibigan,
Nakikilala sa kagipitan.
12. Kaibigan kung meron,
Kung wala’y sitsaron.
13. Puri sa harap,
Sa likod paglibak.
14. Turan mo ang iyong kaibigan,
Sasabihin ko kung sino ikaw.
15. Walang paku-pakundangan,
Sa tunay na kaibigan.
16. Kapag pinangatawanan,
Sapilitang makakamtan.
17. Aanhin mo ang palasyo,
Kung ang nakatira ay kuwago?
Mabuti pa ang bahay kubo,
Ang nakatira ay tao.
18. Ako ang nagbayo,
Ako ang nagsaing.
Saka ng maluto’y,
Iba ang kumain.
19. Ako, ikaw o kahit sinumang nilalang,
Tayong lahat ay arkitekto ng sariling kapalaran.
20. Ang bayaning nasugatan
Nag-iibayo ang tapang.
21. Ang buhay ay parang gulong,
Minsang nasa ibabaw,
Minsang nasa ilalim.
22. Ang bulsang laging mapagbigay,
Hindi nawawalan ng laman.
23. Ang hindi napagod magtipon,
Walang hinayang magtapon.
24. Ang iyong kakainin,
Sa iyong pawis manggagaling.
25. Ang kaginhawaan ay nasa kasiyahan at wala sa kasaganaan.
26. Ang lumalakad nang mabagal,
Kung matinik ay mababaw.
Ang lumalakad nang matulin,
Kung matinik ay malalim.
27. Ang mabigat ay gumagaan kapag pinagtulung-tulungan.
28. Ang mabuting halimbawa ay higit na mabisa kaysa pahayag na dakila.
29. Ang maniwala sa sabi-sabi’y walang bait sa sarili.
30. Ang paala-ala ay mabisang gamot sa taong nakakalimot.
31. Ang pag-ilag sa kaaway ang tunay na katapangan.
32. Ang puri at ang dangal,
Mahalaga kaysa buhay.
33. Ang tao na walang pilak,
Parang ibong walang pakpak.
34. Ang taong mainggitin,
Lumigaya man ay sawi rin.
35. Ang taong nagigipit,
Sa patalim man ay kumakapit.
36. Ang taong tamad kadalasa’y salat.
37. Ang taong walang kibo nasa loob ang kulo.
38. Anuman ang gagawin,
Makapitong iisipin.
39. Anuman ang gawa at dali-dali,
Ay hindi iigi ang pagkakayari.
40. Bago ka bumati ng sa ibang uling,
Pahirin mo muna ang iyong uling.
41. Bago mo sikaping gumawa ng mabuti,
Kailangan mo munang igayak ang sarili.
42. Daig ng maagap ang taong masipag.
43. Di lahat ng kagalingan ay may dalang katamisan.
44. Di lahat ng kapaitan ay tanda ng kasamaan.
45. Gawin mo sa kapuwa mo,
Ang nais mong gawin nila sa iyo.
46. Hanggang maiksi ang kumot,
Magtiis na mamaluktot.
47. Huwag magbilang ng manok,
Hangga’t hindi napipisa ang itlog.
48. Kadalasan, ang karikta’y ginagawang isang bitag upang siyang ipanghuli noong ibig
ipahamak.
49. Kapag ang tao’y matipid,
Maraming maililigpit.
50. Kapag may isinuksok,
May madudukot.
51. Kung aakyat ka nga’t mahuhulog naman,
Mabuting sa lupa’y mamulot na lamang.
52. Kung ano ang itinanim,
Iyon din ang aanihin.
53. Kung ano ang puno,
Siya ang bunga.
54. Kung binigyan ng buhay,
Bibigyan din ng ikabubuhay.
55. Kung gaano kataas ang lipad,
Gayon din ang lagapak pag bagsak.
56. Kung may tinanim,
May aanihin.
57. Kung pukulin ka ng bato,
Tinapay ang iganti mo.
58. Kung sino ang masalita,
Siyang kulang sa gawa.
59. Kunwaring matapang bagkus duwag naman.
60. Madali ang maging tao,
Mahirap magpakatao.
61. Magandang pamintana,
Masamang pang kusina.
62. Magbiro ka sa lasing,
Huwag sa bagong gising.
63. Magkupkop ka ng kaawa-awa,
Langit ang iyong gantimpala.
64. Magsisi ka man at huli wala nang mangyayari.
65. Mainam na ang pipit na nasa kamay kaysa lawing lumilipad.
66. Matapang sa kapwa Pilipino,
Susukot-sukot sa harap ng dayo.
67. Matutuyo na ang sapa nguni’t hindi ang balita.
68. May tainga ang lupa,
May pakpak ang balita.
69. Nagpapakain ma’t masama sa loob,
Ang pinakakain hindi nabubusog.
70. Nasa Diyos ang awa,
Nasa tao ang gawa.
71. Pag may hirap,
May ginhawa.
72. Pag may kalungkutan,
May kasiyahan.
73. Pagkapawi ng ulap,
Lumilitaw ang liwanag.
74. Pulutin ang mabuti,
Ang masama ay iwaksi.
75. Sa larangan ng digmaan,
Nakikilala ang matapang.
76. Sagana sa puri,
Dukha sa sarili.
77. Sala sa lamig,
Sala sa init.
78. Ubos-ubos biyaya,
Pagkatapos nakatunganga.
79. Walang humawak ng lutuan,
Na hindi naulingan.
80. Walang ligaya sa lupa na hindi dinilig ng luha.
81. Yaong mapag-alinlangan,
Madalas mapag-iwanan.
82. Kung saan nahihilig, duon din nabubuwal.
83. Ang araw bago sumikat,
Nakikita muna’y banaag.
84. Kapag ang ilog ay maingay,
Asahan mo at mababaw.
85. Kapag ang ilog ay matahimik,
Asahan mo at malalim.
86. Tikatik man kung panay ang ulan,
Malalim mang ilog ay mapapaapaw.
87. Ang sakit ng kalingkingan,
Dama ng buong katawan.
88. Gaano man ang iyon lakas,
Daig ka ng munting lagnat.
89. Ang hindi tumupad sa sinabi,
Walang pagpapahalaga sa sarili.
90. Ang iyong hiniram,
Isauli o palitan.
Upang sa susunod,
Hindi ka makadalaan.
91. Ang lalaking tunay na matapang,
Hindi natatakot sa pana-panaan.
92. Ang mabuting gawa kinalulugdan ng madla.
93. Ang may malinis na kalooban ay walang kinatatakutan.
94. Ang pagsasabi ng tapat ay pagsasamang maluwat.
95. Ang tunay mong pagkatao,
Nakikilala sa gawa mo.
96. Ang utang ay utang,
Hindi dapat kalimutan.
97. Kapag bukas ang kaban,
Nagkakasala sinuman.
98. Nasa taong matapat ang huling halakhak.
99. Sa taong may tunay na hiya,
Ang salita ay panunumpa.
100. Ang isip ay parang itak,
Sa hasa tumatalas.
101. Ang pag-aasawa ay hindi biro,
‘Di tulad ng kanin iluluwa kung mapaso.
102. Ang pili nang pili,
Natapatan ay bungi.
103. Pag kahaba-haba man ng prusisyon,
Sa simbahan din ang tuloy.
104. Pagsasama ng tapat,
Pagsasama ng maluwat.
105. Walang matiyagang lalaki,
Sa pihikang babae.
106. Madaling pumitas ng bunga,
Kung dadaan ka sa sanga.
107. Ang ibinabait ng bata,
Sa matanda nagmula.
108. Anuman ang tibay ng piling abaka,
Ay wala ring lakas kapag nag-iisa.
109. Kaya matibay ang walis,
Palibhasa’y nabibigkis.
110. Magsama-sama at malakas,
Magwatak-watak at babagsak.
111. Nawala ang ari,
Ngunit hindi ang lahi.
112. Ang lakas ay daig ng paraan.
113. Ang umaayaw ay di nagwawagi,
Ang nagwawagi ay di umaayaw.
114. Huli man daw at magaling,
Naihahabol din.
115. Kung may hirap ay may ginhawa.
116. Kuwarta na,
Naging bato pa.
117. Marami ang matapang sa bilang,
Ngunit ang buo ang loob ay kulang.
118. Sa maliliit na dampa nagmumula ang dakila.
119. Sa taong walang takot,
Walang mataas na bakod.
120. Walang mahirap na gawa pag dinaan sa tiyaga.
121. Aanhin pa ang damo,
Kung patay na ang kabayo.
122. Ang ampalaya kahit anong pait,
Sa nagkakagusto’y matamis.
123. Ang anumang kasulatan dapat ay lalagdaan.
124. Ang bungang hinog sa sanga,
Matamis ang lasa.
Ang bungang hinog sa pilit,
Kung kainin ay mapait.
125. Ang butong tinangay ng aso,
Walang salang nalawayan ito.
126. Ang katotohana’y kahit na ibaon,
Lilitaw pagdating ng takdang panahon.
127. Ang langaw na dumapo sa kalabaw,
Mataas pa sa kalabaw ang pakiramdam.
128. Ang lihim na katapangan ay siyang pakikinabangan.
129. Balat man at malinamnam,
Hindi mo matitikman.
130. Bibig na natatakpan,
Hindi papasukin ng langaw.
131. Buhay-alamang,
Paglukso ay patay.
132. Buntot mo, hila mo.
133. Hampas sa kalabaw,
Sa kabayo ang latay.
134. Hindi sasama ang pare,
Kundi sa kapwa pare.
135. Ibong sa hawla’y ikinulong nang mahigpit,
Kapag nakawala’y hindi na babalik.
136. Kahit saang gubat ay mayroong ahas.
137. Kahoy mang babad sa tubig,
Sa apoy huwag ilapit.
‘Pag ito’y nadarang sa init,
Sapilitang magdirikit.
138. Kapag apaw na ang takalan,
Kailangan kalusan.
139. Kasama sa gayak,
Di kasama sa lakad.
140. Kung ano ang sukat ng ohales,
Iyon ding ang laki ng butones.
141. Kung anong bukang-bibig,
Ay siyang nilalaman ng dibdib.
142. Kung hindi ukol,
Hindi bubukol.
143. Kung nasaan ang asukal,
Naroon ang langgam.
144. Kung sino ang unang pumutak,
Siya ang nanganak.
145. Kung takot sa ahas,
Iwasan mo ang gubat.
146. Mabuti’t masamang ginto sa urian natatanto.
147. Magkulang ka na sa iyong magulang,
Huwang lang sa iyong biyenan.
148. Malakas ang bulong kaysa sigaw.
149. Malaking puno,
Ngunit walang lilim.
150. Matabang man ang paninda,
Matamis naman ang anyaya.
151. Matalino man ang matsing,
Napaglalalangan din.
152. Naghangad ng kagitna,
Isang salop ang nawala.
153. Nakikita ang butas ng karayom,
Hindi nakikita ang butas ng palakol.
154. Walang lumura sa langi,
Na di sa kanyang mukha nagbalik.
155. Walang mapait na tutong,
Sa taong nagugutom.
156. Walang naninira sa bakal,
Kundi sariling kalawang.
 MGA BUGTONG
1. Heto na ang magkapatid, nag-uunahang pumanhik.
Sagot: Mga paa
2. Dalawang batong itim, malayo ang nararating.
Sagot: Mga mata
3. Kay lapit-lapit na sa mata, di mo pa rin makita.
Sagot: Tenga
4. Dalawang punsu-punsuhan, ang laman ay kaligtasan.
Sagot: Suso ng Ina
5. Batong marmol na buto, binalot ng gramatiko.
Sagot: Ngipin
6. May tubig na pinagpala, walang makakakuha kundi bata.
Sagot: Suso ng Ina
7. Baboy ko sa pulo, ang balahibo’y pako.
Sagot: Langka
8. Nakayuko ang reyna di nalalaglag ang korona.
Sagot: Bayabas
9. Isang prinsesa nakaupo sa tasa.
Sagot: Kasoy
10. Ate mo, ate ko, ate ng lahat ng tao.
Sagot: Atis
11. Isang tabo, laman ay pako.
Sagot: Suha
12. Kung tawagin nila’y “santo” hindi naman milagroso.
Sagot: Santol
13. Bulaklak muna ang dapat gawin, bago mo ito kanin.
Sagot: Saging
14. Isda ko sa maribeles nasa loob ang kaliskis
Sagot: Sili
15. Sinampal ko muna bago inalok.
Sagot: Sampalok
16. Baboy ko sa parang, namumula sa tapang.
Sagot: Sili
17. Nang munti pa ay paruparo, nang lumaki ay latigo.
Sagot: Sitaw
18. Ang anak ay nakaupo na, ang ina’y gumagapang pa.
Sagot: Kalabasa
19. Nang sumipot sa maliwanag, kulubot na ang balat.
Sagot: Ampalaya
20. Munting tampipi, puno ng salapi.
Sagot: Sili
21. Ulan nang ulan, hindi pa rin mabasa ang tiyan.
Sagot: Dahon ng gabi
22. Puno ko sa probinsiya, puno’t dulo ay may bunga.
Sagot: Puno ng Kamyas
23. Gulay na granate ang kulay, matigas pa sa binti ni Aruray, pag nilaga ay lantang
katuray.
Sagot: Talong
24. Nakatalikod na ang prinsesa, ang mukha’y nakaharap pa.
Sagot: Balimbing
25. Tatlong bundok ang tinibag, bago narating ang dagat.
Sagot: Niyog
26. Hindi Linggo, hindi piyesta, naglawit ang bandera.
Sagot: Dahon ng saging
27. Isang pamalu-palo, libot na libot ng ginto.
Sagot: Mais
28. Bahay ni Gomez, punung-puno ng perdigones.
Sagot: Papaya
29. Nang maglihi’y namatay, nang manganak ay nabuhay.
Sagot: Puno ng Siniguelas
30. Kumpul-kumpol na uling, hayon at bibitin-bitin.
Sagot: Duhat
31. Sa maling kalabit, may buhay na kapalit.
Sagot: Baril
32. Maliit na bahay, puno ng mga patay.
Sagot: Posporo
33. May puno walang bunga, may dahon walang sanga.
Sagot: Sandok
34. Hayan na si kaka bubuka-bukaka.
Sagot: Gunting
35. Nagtago si Pedro nakalabas ang ulo
Sagot: Pako
36. Dumaan ang hari, nagkagatan ang mga pari.
Sagot: Zipper
37. Bumili ako ng alipin, mataas pa sa akin.
Sagot: Sumbrero
38. Isa ang pasukan, tatlo ang labasan.
Sagot: Kamiseta
39. Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay.
Sagot: Kandila
40. Walang sala ay ginapos, tinapakan pagkatapos.
Sagot: Sapatos
41. Kaban ng aking liham, may tagpi ang ibabaw.
Sagot: Sobre
42. Dikin ng hari, palamuti sa daliri.
Sagot: Singsing
43. Isang hukbong sundalo, dikit-dikit ang mga ulo.
Sagot: Walis
44. Huminto nang pawalan, lumakad nang talian.
Sagot: Sapatos
45. Hiyas akong mabilog, sa daliri isinusuot:
Sagot: Singsing
46. Malambot na parang ulap, kasama ko sa pangangarap.
Sagot: Unan
47. Ako’y aklat ng panahon, binabago taun-taon.
Sagot: Kalendaryo
48. Maraming paa, walang kamay, may pamigkis sa baywang ang ulo’y parang
tagayan, alagad ng kalinisan.
Sagot: Walis
49. Alalay kong bilugan, puro tubig ang tiyan.
Sagot: Batya
50. Nagbibihis araw-araw, nag-iiba ng pangalan.
Sagot: Kalendaryo
51. Itapon mo kahit saan, babalik sa pinanggalingan.
Sagot: Yoyo
52. Hindi hayop hindi tao, nagsusuot ng sumbrero.
Sagot: Sabitan ng sumbrero
53. Nagbibigay na, sinasakal pa.
Sagot: Bote
54. Isang butil ng palay, sakop ang buong buhay.
Sagot: Bumbilya
55. Hinila ko ang baging, sumigaw ang matsing.
Sagot: Kampana o Batingaw
56. Isang pirasong tela lang ito, sinasaluduhan ng mga sundalo.
Sagot: Watawat
57. Panakip sa nakabotelya, yari lata.
Sagot: Tansan
58. Hindi hayop, hindi tao, pumupulupot sa tiyan mo.
Sagot: Sinturon
59. Araw-araw nabubuhay, taon-taon namamatay
Sagot: Kalendaryo
60. Sa buhatan ay may silbi, sa igiban ay walang sinabi.
Sagot: Bayong o Basket
61. Lumuluha walang mata, lumalakad walang paa.
Sagot: Pluma o Pen
62. Dala mo dala ka, dala ka ng iyong dala.
Sagot: Sapatos
63. Ang ulo’y nalalaga ang katawa’y pagala-gala.
Sagot: Sandok
64. Bagama’t nakatakip ay naisisilip.
Sagot: Salamin ng mata
65. Hindi ako sikat na pilosopo, tulad ng henyong kapangalan ko, pero mahal din
ako ng tao, dahil kinakainan ako.
Sagot: Plato
66. Hindi tao, hindi hayop, kung uminom ay salup-salop.
Sagot: Batya
67. Sa araw ay bungbong, sa gabi ay dahon.
Sagot: Banig
68. Naabot na ng kamay, ipinagawa pa sa tulay.
Sagot: Kubyertos
69. Malaking supot ni Mang Jacob, kung sisidlan ay pataob.
Sagot: Kulambo
70. Hinila ko ang tadyang, lumapad ang tiyan.
Sagot: Payong
71. Bahay ni Mang Kulas, nang magiba’y tumaas.
Sagot: Payong
72. Sa bahay ko isinuksok, sa gubat ko binunot.
Sagot: Gulok/Itak
73. Kalesa ko sa Infanta, takbo nang takbo pero nakaparada.
Sagot: Silyang tumba-tumba
74. Aling mabuting letrato ang kuhang-kuha sa mukha mo?
Sagot: Salamin (mirror)
75. Isang tingting na matigas, nang ikiskis ay namulaklak.
Sagot: Posporo
76. Takbo roon, takbo rito, hindi makaalis sa tayong ito.
Sagot: Duyan
77. May bibig walang panga, may tiyan walang bituka; may suso walang gatas,
may puwit walang butas.
Sagot: Bayong
78. Maliit na parang sibat, sandata ng mga pantas.
Sagot: Pluma o Pen
79. Gawa ito sa kinayas na kawayan, lalagyan ng santol, mangga at pakwan.
Sagot: Tiklis
80. Dalawang patpat, sabay lumapat.
Sagot: Gunting
81. Butasi, butasi, butas din ang tinagpi.
Sagot: Lambat
82. Alipin ng hari, hindi makalakad kung hindi itali.
Sagot: Sapatos
83. Urong sulong, lumalamon.
Sagot: Lagari
84. Lumabas, pumasok, dala-dala ay panggapos.
Sagot: Karayom
85. Walang hininga ay may buhay, walang paa ay may kamay, mabilog na parang
buwan, ang mukha’y may bilang.
Sagot: Orasan
86. Sinakal ko muna, bago ko nilagari.
Sagot: Biyulin
87. Sandata ng mga paham, papel lamang ang hasaan.
Sagot: Pluma o Pen
88. Aso ko sa Muralyon, lumukso ng pitong balon.
Sagot: Sungkaan
89. Isang malaking suman, sandalan at himlayan.
Sagot: Unan
90. Lumalalim kung bawasan, bumababaw kung dagdagan.
Sagot: Tapayan
91. Buklod na tinampukan, saksi ng pag-iibigan.
Sagot: Singsing
92. Ipinalilok ko at ipinalubid, naghigpitan ang kapit.
Sagot: Sinturon
93. Utusan kong walang paa’t bibig, sa lihim ko’y siyang naghahatid, pag-
inutusa’y di na babalik.
Sagot: Sobre
94. Instrumentong pangharana, hugis nito ay katawan ng dalaga.
Sagot: Gitara
95. Banga ng pari, pauli-uli.
Sagot: Duyan
96. Walang paa, lumalakad, walang bibig, nangungusap, walang hindi hinaharap
na may dala-dalang sulat.
Sagot: Sobre
97. Isang panyong parisukat, kung buksa’y nakakausap.
Sagot: Sulat
98. Dalawang magkaibigan, magkadikit ang baywang; kapag silay’y nag papasyal,
nahahawi ang daanan.
Sagot: Gunting
99. Pitong bundok, pitong lubak, tig-pitong anak.
Sagot: Sungkaan
100. Halaman ng dunong, walang dilig maghapon, araw-araw kung bilangin
isang taon kung tapusin.
Sagot: Kalendaryo
101. Aso ko sa muralyon, lumukso ng pitong balon.
Sagot: Sungkaan
102. Pinilit na mabili, saka ipinambigti.
Sagot: Kurbata
103. Baboy ko sa Sorsogon, kung di sakyan, di lalamon.
Sagot: Kudkuran
104. Ang alaga kong hugis bilog, barya-barya ang laman-loob.
Sagot: Alkansiya
105. Matanda na ang nuno di pa naliligo
Sagot: Pusa
106. Maliit pa si kumpare, nakakaakyat na sa tore.
Sagot: Langgam
107. Heto na si Kaka, bubuka-bukaka.
Sagot: Palaka
108. Kaaway ni Bantay, may siyam na buhay.
Sagot: Pusa
109. Maliit pa si kumare, marunong ng humuni.
Sagot: Kuliglig
110. Kahoy ko sa Marigundong, sumasanga’y walang dahon.
Sagot: Sungay ng Usa
111. Hindi pari, hindi hari, nagdadamit ng sari-sari.
Sagot: Paruparo
112. Aling bagay sa mundo, ang inilalakad ay ulo?
Sagot: Suso (snail)
113. Munting hayop na pangahas, aaligid-aligid sa ningas.
Sagot: Gamu-gamo
114. Mataas kung nakaupo mababa kung nakatayo.
Sagot: Aso
115. Bahay ng aluwagi, iisa ang haligi.
Sagot: Bahay ng Kalapati
116. Usbong ng usbong, hindi naman nagdadahon.
Sagot: Sungay ng Usa
117. Isang bahay na bato, ang takip ay bilao.
Sagot: Suso (snail)
118. Pagmunti’y may buntot, paglaki ay punggok.
Sagot: Palaka
119. Tinaga ko ang puno, sa dulo nagdurugo.
Sagot: Gumamela
120. Nakakaluto’y walang init, umuusok kahit na malamig.
Sagot: Yelo
121. Hindi naman hari, hindi naman pare, nagsusuot ng sarisari.
Sagot: Sampayan
122. Baka ko sa palupandan, unga’y nakakarating kahit saan.
Sagot: Kulog
123. May bintana nguni’t walang bubungan, may pinto nguni’t walang
hagdanan.
Sagot: Kumpisalan
124. Pitak-pitak, silid-silid, pinto man ay di masilip.
Sagot: Kawayan
125. Sundalong Negro, nakatayo sa kanto.
Sagot: Poste
126. Sapagkat lahat na ay nakahihipo;
walang kasindumi’t walang kasimbaho;
bakit mahal nati’t ipinakatatago.
Sagot: Salapi o Pera
127. Tatlong hukom, kung wala ang isa’y hindi makakahatol.
Sagot: Apog, ikmo at bunga
128. Tinuktok ko ang bangka, naglapitan ang mga isda.
Sagot: Kampana
129. Bahay ni San Vicente, punung-puno ng diyamante.
Sagot: Granada
130. Rubing nanggaling sa brilyante, brilyanteng nanggaling sa rubi.
Sagot: Itlog
131. Likidong itim, pangkulay sa lutuin.
Sagot: Toyo
132. Pampalapot sa sarsa, almirol sa kamiseta.
Sagot: Gawgaw
133. Isang lupa-lupaan sa dulo ng kawayan.
Sagot: Sigarilyo
134. Buhok ng pari, hindi mahawi.
Sagot: Tubig
135. Lumalakad nang walang paa, maingay paglapit niya.
Sagot: Alon
136. Nang munti pa ay may tapis, nang lumaki ay nabulislis.
Sagot: Kawayan
137. Nang hinawakan ko ay namatay, nang iniwan ko ay nabuhay.
Sagot: Makahiya
138. Kaisa-isang plato, kita sa buong Mundo.
Sagot: Buwan
139. Kakalat-kalat, natisud-tisod, ngunit kapag tinipon, matibay ang muog.
Sagot: Bato
140. Patung-patong na sisidlan, may takip ay walang laman.
Sagot: Kawayan
141. Nagtanim ako ng isip sa gitna ng tubig, dahon ay makitid, bunga ay
matulis.
Sagot: Palay
142. Palda ni Santa Maria, ang kulay ay iba-iba.
Sagot: Bahaghari
143. Ako ay may kaibigan, kasama ko kahit saan.
Sagot: Anino
144. Puno ay layu-layo, dulo’y tagpu-tagpo.
Sagot: Bahay
145. Dalawang katawan, tagusan ang tadyang.
Sagot: Hagdanan
146. Kung sa isda, ito ay dagat, kung sa ibon, ito’y pugad, lungga naman
kung ahas, kung sa tao, ano ang tawag?
Sagot: Bahay
147. Tungkod ni apo hindi mahipo.
Sagot: Ningas ng kandila
148. Buto’t balat lumilipad.
Sagot: Saranggola
149. Uka na ang tiyan, malakas pang sumigaw.
Sagot: Batingaw
150. Ang sariwa’y tatlo na, ang maitim ay maputi na, ang bakod ay lagas na.
Sagot: Matanda
151. Wala pa ang giyera, wagayway na ang bandera.
Sagot: Dahon ng Saging
152. Nanganak ang aswang, sa tuktok nagdaan.
Sagot: Puno ng saging
153. Pag-aari mo, dala-dala mo, datapwa’t madalas gamitin ng iba kaysa sa
iyo.
Sagot: Pangalan
154. Maaari mong makita ako sa tubig, ngunit hindi ako basa.
Sagot: Panganganinag (reflection)
155. Lupa ni Mang Juan, kung sinu-sino ang dumadaan.
Sagot: Kalsada
156. Bahay ko sa Pandakan, malapad ang harapan.
Sagot: Pantalan
157. Alin sa mga santa ang apat ang paa?
Sagot: Sta. Mesa
 MGA SAWIKAIN
1. Abot-tanaw
Kahulugan: Naaabot ng tingin
Halimbawa: Aking napagtanto na tayo pala ay abot-tanaw ng
Panginoon.
2. Agaw-dilim
Kahulugan: Malapit nang gumabi
Halimbawa: Agaw-dilim nang umuwi si Ben sa kanilang bahay.
3. Alilang-kanin
Kahulugan: Utusang walang bayad, pakain lang, pabahay at pakain
ngunit
walang suweldo.
Halimbawa: Si Rowena ay alilang kanin ng kanyang Tiya Ising.
4. Amoy pinipig
Kahulugan: Mabango, nagdadalaga
Halimbawa: Amoy pinipig si Julie.
5. Amoy tsiko
Kahulugan: Lango sa alak, lasing
Halimbawa: Amoy tsiko ng umuwi si Alex sa bahay.
6. Anak-dalita
Kahulugan: Mahirap
Halimbawa: Marami akong kaibigan na anak-dalita.
7. Anak-pawis
Kahulugan: Manggagawa, pangkaraniwang tao
Halimbawa: Ako ma’y anak-pawis rin.
8. Asal hayop
Kahulugan: Masama ang ugali
Halimbawa: Hindi lahat ng mayaman ay asal hayop.
9. Balat-kalabaw
Kahulugan: Matapang ang hiya
Halimbawa: Balat-kalabaw na talaga kahit noon pa.
10. Balik-harap
Kahulugan: Mabuti ang pakikitungo sa harap ngunit taksil sa likuran.
Halimbawa: Bakit kaya may mga taong balik-harap?
11. Balitang kutsero
Kahulugan: Maling balita / Hindi totoong balita
Halimbawa: Magaling sa balitang kutsero si Mang Victor.
12. Bantay-salakay
Kahulugan: Hindi mapagkakatiwalaan
Halimbawa: Akala mo’y mabait ngunit bantay-salakay naman pala.
13. Basa ang papel
Kahulugan: Bistado na
Halimbawa: Basa na ang papel ng prinsipal ang inyong ginawa kaya
huwag na kayong magsinungaling.
14. Basag-ulo
Kahulugan: Away
Halimbawa: Mahilig sa basag-ulo si Paking.
15. Bilang na ang araw
Kahulugan: Malapit ng mamatay
Halimbawa: Bilang na ang araw ni Aling Linda.
16. Buhok anghel
Kahulugan: May magandang buhok
Halimbawa: Si Kat ay may buhok anghel.
17. Bukal sa loob
Kahulugan: Taos puso tapat
Halimbawa: Bukal sa loob ni Henry ang pagtulong asa kapwa.
18. Bukang liwayway
Kahulugan: Malapit nang mag-umaga
Halimbawa: Hindi namalayan ni George ang oras kaya bukang
liwayway na ng siya’y makauwi.
19. Bukas ang isip
Kahulugan: Tumatanggap ng opinyon ng kapwa
Halimbawa: Mabuti na lamang at bukas ang isip ni Abel sa mga
usaping iyan.
20. Bukas na kaban
Kahulugan: Mapagkawanggawa
Halimbawa: May bukas na kaban si Aling Tasya sa mga mahihirap.
21. Bulaklak ng lipunan
Kahulugan: Sikat at respetadong babae sa lipunan
Halimbawa: Si Ginang Milagros ay itinuturing na bulaklak ng lipunan.
22. Bumangga sa pader
Kahulugan: Lumaban sa makapangyarihan at mayamang tao
Halimbawa: Kahit pa bumangga sa pader ay gagawin ni Tonyo huwag
lamang maging sunud-sunuran sa mga ito.
23. Bungang-tulog
Kahulugan: Panaginip
Halimbawa: Bungang-tulog lang pala! Akala ko’y totoo na.
24. Buntong hininga
Kahulugan: Himutok, hinagpis
Halimbawa: Napa-buntong hininga na lang si Mang Ben ng
masaksihan ang aksidente.
25. Busilak ang puso
Kahulugan: Malinis ang kalooban
Halimbawa: Busilak ang puso ng batang si Angel.
26. Butas ang bulsa
Kahulugan: Walang pera
Halimbawa: Butas ang bulsa ni Mang Cesar kung kaya’t hindi siya
nakabayad agad ng kuryente.
27. Buto’t-balat
Kahulugan: Sobrang kapayatan
Halimbawa: Halos buto’t balat na si Boyet ng dalawin namin.
28. Buwaya sa katihan
Kahulugan: Ususera, nagpapautang na malaki ang tubo
Halimbawa: Buya sa katihan naman yang si aling Iska.
29. Di mahapayang gatang
Kahulugan: Sobrang yabang
Halimbawa: Aminado naman si Ruben na siya ay di mahapayang
gating kaya kaunti lang ang kanyang kaibigan.
30. Di makabasag-pinggan
Kahulugan: Mahinhin
Halimbawa: Sadya namang di makabasag pinggan iyang anak ni Ka
Miling.
31. Di malaglagang karayom
Kahulugan: Napakaraming tao
Halimbawa: Di malaglagang karayom ang rally kanina.
32. Galit sa pera
Kahulugan: Gastador
Halimbawa: Ang asawa ni Petra ay parang laging galit sa pera tuwing
araw ng swelduhan.
33. Ginintuang tinig
Kahulugan: Maganda ang boses
Halimbawa: Si Elizabeth ay may ginintuang tining kaya lagging
nagwawagi sa tunggalian ng kantahan.
34. Guhit ng tadhana
Kahulugan: Itinakdang kapalaran
Halimbawa:Siya na yata ang guhit ng aking tadhana.
35. Halang ang kaluluwa
Kahulugan: Masamang tao
Halimbawa: Halang ang kaluluwa ng taong gumawa ng karumal -
dumal na krimen.
36. Haligi ng tahanan
Kahulugan: Ama o Tatay
Halimbawa: Ang aming haligi ng tadhanan ay mabait at maasahan.
37. Hampas ng langit
Kahulugan: Ngitngit ng Diyos
Halimbawa: Dahil sa ginawa mong iyan ay matitikman mo ang hampas
ng langit.
38. Hampas-lupa
Kahulugan: Lagalag, busabos
Halimbawa: Ang hampas-lupang kagaya ni Dan ay di nababagay sa
ganda at yaman ni Marian.
39. Hawak sa leeg
Kahulugan: Sunud-sunuran
Halimbawa: Palibhasa’y hawak sa leeg ng kanyang amo kaya kahit
anong iutos ay sinusunod ni Inday.
40. Hindi madapuan ng langaw
Kahulugan: Sobrang pinoprotektahan
Halimbawa: Hindi madapuan ng langaw ang batang iyan.
41. Ibong mandaragit
Kahulugan: Mananakop
Halimbawa: Napakaming ibong mandaragit ang umaali-aligid sa
bansa natin.
42. Ilaw ng tahanan
Kahulugan: Ina o Nanay
Halimbawa: Mahal na mahal ng aking kaibigan ang kanilang ilaw ng
tahanan.
43. Isang bulate na lang ang hindi pumipirma
Kahulugan: malapit ng mamatay
Halimbawa: Isang bulate na lang ang hindi pumipirma kay Koring.
44. Isang kahig, isang tuka
Kahulugan: Nabubuhay sa hirap
Halimbawa: Ang pamilya niya’y isang kahig, isang tuka.
45. Itaga sa bato
Kahulugan: Tandaan
Halimbawa: Kahit kayla’y hindi na ako pupunta pa rito. Itaga mo yan sa
bato!
46. Itim na tupa
Kahulugan: Masamang anak
Halimbawa: Si Pokwang ay itinuturing na itim na tupa ng kanyang ina.
47. Kabiyak ng dibdib
Kahulugan: Asawa
Halimbawa: Si Cardo pala ang kabiyak ng dibdib ni Elsa.
48. Kakaning-itik
Kahulugan: Walang gaanong halaga, hindi maipagpaparangalan
Halimbawa: Kakaning-itik kung ituring ni Mang Kepweng ang kanyang
pamangkin.
49. Kalapating mababa ang lipad
Kahulugan: Babaeng nagbibili ng aliw
Halimbawa:Kayraming kalapating mababa ang lipad ang naglakad sa
lansangan ng Maynila.
50. Kape at gatas
Kahulugan: Maitim at maputi
Halimbawa: Nang aking pagkumparahin, kape’t gatas pala ang kulay
nina Amy at Daisy.
51. Kapit tuko
Kahulugan: Mahigpit ang hawak
Halimbawa: Kapit tuko naman iyang si Vilma sa kanyang asawa.
52. Kidlat sa bilis
Kahulugan: Napakabilis
Halimbawa: Ang tsismis talaga kahit kayalan ay kidlat sa bilis kung
kumalat.
53. Kilos pagong
Kahulugan: Mabagal kumilos
Halimbawa: Kilos pagong ka kasi kaya tayo nahuli sa klase.
54. Kumukulo ang sikmura
Kahulugan: Nagugutom
Halimbawa: Kumukulo ang sikmura ko kanina ngunit ng ako’y
binigyan mo ng biskwit ito ay nawala na.
55. Kutsarang ginto sa bibig
Kahulugan: Lumaki sa yaman
Halimbawa: Palibhasa’y lumaking may kutsarang ginto sa bibig kaya
hindi siya namomroblema sa mga bayarin.
56. Lahing kuwago
Kahulugan: Sa umaga natutulog
Halimbawa: Itong si Andeng ay may sa lahing kuwago.
57. Lakad pagong
Kahulugan: Sobrang bagal na pag-usad tao man o sasakyan
Halimbawa: Pambihirang trapik yan, lakad pagong!
58. Laman ng lansangan
Kahulugan: Laging istambay sa kalye
Halimbawa: Laman ng lansangan na yang batang yan kaya madalang
ng umuwi ng bahay.
59. Lamog ang katawan
Kahulugan: Sobrang pagod
Halimbawa: Napaka-daming trabaho sa opisina kaya lamog ang
katawan ni Joy pag-uwi ng bahay.
60. Lantang gulay
Kahulugan: Halos hindi na maigalaw ang katawan sa sobrang pagod
Halimbawa: Ang layo ng tinakbo nya kaya lantang gulay na siya ng
matapos ang karera.
61. Lawit ang dila
Kahulugan: Sobrang pagod
Halimbawa: Lawit ang dila ni Nancy pagkauwi galing trabaho.
62. Laylay ang balikat
Kahulugan: Bigong-bigo
Halimbawa: Kung alam ko lang na laylay ang balikat mong uuwi dito,
hindi na sana kita hinayaang umalis pa.
63. Luha ng buwaya
 Kahulugan: Hindi totoong nag-dadalamhati, pakitang taong
Halimbawa: Akala mo’y totoo pero luha ng buwaya lang naman ang
ipinakita niya.
64. Lumagay sa tahimik
Kahulugan: Nagpakasal, nag-asawa
Halimbawa: Mula ng lumagay sa tahimik si Nathan ay di na siya
muling ginambala pa ni Karen.
65. Lumaki ang ulo
Kahulugan: Nagyayabang dahil sa nakamit na tagumpay o pangarap
Halimbawa: Sana hindi na lang siya nagbago at lumaki ang ulo.
66. Lumuha man ng bato
Kahulugan: Hindi mapatawad
Halimbawa: Kahit pa lumuha man ng bato si Leni ay hindi na
magbabago ang desisyon ni Ashley.
67. Maaliwalas ang mukha
Kahulugan: Masayahin, taong palangiti
Halimbawa: Nakakatuwa ang taong maaliwalas ang mukha.
68. Maamong kordero
Kahulugan: Mabait na tao
Halimbawa: Bakit kaya sa maamong kordero na si Toto pa nangyari
ang bagay na ito?
69. Mababaw ang luha
Kahulugan: Iyakin
Halimbawa: Pasensya na kayo kung mababaw ang luha ko, hindi ko
lang talaga mapigilang umiyak.
70. Mabigat ang dugo
Kahulugan: Di makagiliwan
Halimbawa: Mabigat ang dugo ni Vic sa kanyang manugang.
71. Magaan ang kamay
Kahulugan: Laging nananakit
Halimbawa: Masyadong magaan ang kamay ang mga kamay ni aling
Petra sa kanyang mga anak.
72. Magaling ang kamay
Kahulugan: Mahusay gumuhit o magpinta
Halimbawa: Bihira lang ang taong may magaling ang kamay.
73. Magdilang-anghel
Kahulugan: Magkatotoo sana
Halimbawa: Naku Pedro magdilang-anghel ka sana.
74. Magkataling-puso
Kahulugan: Nag-iibigan, mag-asawa
Halimbawa: Magkataling-puso na pala sina Ariel at Marta.
75. Mahabang dulang
Kahulugan: Kasalan
Halimbawa: Nalalapit na ang mahabang dulang ng anak ni Mang
Tonyo.
76. Mahangin ang ulo
Kahulugan: Mayabang
Halimbawa: Siya ba yung lalaking mahangin ang ulo?
77. Mahina ang loob
Kahulugan: Duwag
Halimbawa: Kung alam ko lang na mahina ang loob mo ay hindi na
nana kita isinama.
78. Maitim ang budhi
Kahulugan: Tuso, masama ang ugali
Halimbawa: Maitim ang budhi ng babaeng iyan!
79. Makapal ang bulsa
Kahulugan: Masalapi, mayaman
Halimbawa: Hindi ba’t makapal ang bulsa nya? Bakit ngayo’y halos walang-wala
siya?
80. Makapal ang palad
Kahulugan: Masipag
Halimbawa: Ang taong makapal ang palad ay may magandang bukas.
81. Makitid ang isip
Kahulugan: Mahinang umunawa, walang gaanong nalalaman
Halimbawa: Hindi nga ba’t makitid ang isip ni Balang kaya ayaw na
siyang kausap ni Pina.
82. Malakas ang loob
Kahulugan: Magiting, matapang, buo ang loob
Halimbawa: Ang mga sundalo ay malakas ang loob na humarap sa
mga rebelde.
83. Malawak ang isip
Kahulugan: Madaling umunawa, maraming nalalaman
Halimbawa: Sana’y kagaya ka na lang ni Baldo na malawak ang isip.
84. Malikot ang kamay
Kahulugan: Kumukuha ng hindi kanya, kawatan
Halimbawa: Kung alam ko lang na malikot ang kamay ni Berta ay di ko
na sana siya kinaibigan.
85. Mapait na lunukin
Kahulugan: Kahiya-hiyang pagkabigo
Halimbawa: Mapait na lunukin ang nangyari sa akin.
86. Mapurol ang utak
Kahulugan: Bobo
Halimbawa: Mapurol ang utak ni Wanda kaya nakailang balik na siya
sa Grade 3.
87. Masama ang loob
Kahulugan: Nagdaramdam
Halimbawa: Masama ang loob ni Lea sa mga nangyari sa kanyang
ama.
88. Masama ang panahon
Kahulugan: May bagyo
Halimbawa: Walang pasok bukas dahil masama ang panahon.
89. Matalas ang tainga
Kahulugan: Madaling makarinig o makaulinig
Halimbawa: Matalas ang tainga ng pusa ni Minda.

90. Matalas ang ulo

Kahulugan: Matalino
Halimbawa: Ako ay nagagalak dahil matalas ang ulo ng aking anak.
91. Matandang kalabaw
Kahulugan: Taong may edad na
Halimbawa: Kahit matandang kalabaw nang ituring ang tatay ni Juan
ay sige pa rin ito sa pagtatrabaho.
92. Nag-aapoy sa init
Kahulugan: Mataas na mataas ang lagnat
Halimbawa: Nag-aapoy sa init na ang bata bago pa man dalahin sa
ospital.
93. Nagbibilang ng poste
Kahulugan: Naghahanap ng trabaho
Halimbawa: Nagbibilang ng poste si Inggo kung kaya bukas ay sasama
ako sa kanya.
94. Nagmumurang kamatis
Kahulugan: Matandang lalaking nag-aayos binata, matandang babae
nag-aayos dalaga
Halimbawa: Kung maka-porma iyang si Elsa akala mo’y nagmumurang
kamatis.
95. Nagsusunog ng kilay
Kahulugan: Masipag mag-aral
Halimbawa: Ang batang si Marco ay nagsusunog ng kilay kung kaya
nakatanggap siya ng parangal.
96. Nakahiga sa salapi
Kahulugan: Mayaman
Halimbawa: Mabuti pa si Lando lumaking nakahiga sa salapi kaya
hindi na niya kailangang maghanap ng trabaho.
97. Namamangka sa dalawang ilog
Kahulugan: Salawahan
Halimbawa: Hindi ko maintindihan kung bakit namamangka sa
dalawang ilog itong si Mitoy kahit maganda naman at mabait ang
kanyang asawa.
98. Naniningalang-pugad
Kahulugan: Nanliligaw
Halimbawa: Naniningalang-pugad na naman si Karding.
99. Pag-iisang dibdib
Kahulugan: Kasal
Halimbawa: Ang pag-iisang dibdib na inaasam ni Liway ay magaganap
na bukas.
100. Pagputi ng uwak
Kahulugan: Walang maaasahan, walang kahihinatnan
Halimbawa: Babayaran ka rin nya sa kanyang pagkakautang pagputi ng
uwak.
101. Panakip butas
Kahulugan: Panghalili, pamalit
Halimbawa: Akala mo totoong mahal ka niya pero panakip butas ka
lang pala.
102. Pantay ang mga paa
Kahulugan: patay na
Halimbawa: Naawa ako sa mga anak ni Ingga ng malaman kong
pantay na ang mga paa niya.
103. Parang aso’t pusa
Kahulugan: Laging nag-aaway
Halimbawa: Parang aso’t pusa ang magkakapatid na aking kapitbahay.
104. Parang kiti-kiti
Kahulugan: Malikot, galaw nang galaw
Halimbawa: Parang kiti-kiti na naman si Sam.
105. Patabaing baboy
Kahulugan: Walang hilig magtrabaho, tamad
Halimbawa: Patabaing baboy na lang yang si Edgar.
106. Pusong mamon
Kahulugan: Maramdamin
Halimbawa: Hindi ko na sana biniro si Mike kung alam ko lang na
pusong mamon pala siya.
107. Pusong-bakal
Kahulugan: Hindi marunong magpatawad
Halimbawa: Namatay na’t lahat ngunit pusong-bakal pa rin si Ising.
108. Putok sa buho
Kahulugan: anak sa labas, anak ng taong nagsama ng hindi kasal
Halimbawa: Nakakaawa talaga ang batang putok sa buho.
109. Sira ang tuktok
Kahulugan: Gago, loko-loko
Halimbawa: Hindi na nakakapagtaka kung may ginawa siyang hindi
maganda. Palibhasa’y sira ang tuktok.
110. Takaw-tulog
Kahulugan: Mahilig matulog
Halimbawa: Takaw-tulog na lang lagi si Manding.
111. Tengang kawali
Kahulugan: Nagbibingi-bingihan
Halimbawa: Nagtetengang-kawali na naman si Boyet.
112. Tinik sa lalamunan
Kahulugan: Hadlang sa layunin
Halimbawa: Iyang si Harold ang tinik sa lalamunan ni Harvy.
113. Tulak ng bibig
Kahulugan: Salita lamang, di tunay sa loob
Halimbawa: Puro tulak ng bibig lamang naman ang alam ni Eya.
114. Utak-biya
Kahulugan: Walang nalalaman
Halimbawa: Kung makapag-salita akala mo’y maraming alam pero
utak biya naman.
115. Walang bahid
Kahulugan: Walang maipipintas
Halimbawa: Sadyang mababait at walang bahid ang pamilya ni Lanie.
Awiting Bayan
Ang awiting bayan o kantahing bayan ay isa sa mga sinaunang panitikan ng
Pilipinas. Sa katunayan, mayroong 10 halimbawa ng awiting bayan ukol sa paksa
nito. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Kundiman
2. Dalit
3. Kumintang
4. Oyayi
5. Diona
6. Talindaw
7. Suliranin
8. Sambotani
9. Dung-aw
10. Ogasyon
Ang Kundiman ay awit ng pag-ibig. Ang Dalit na awitin sa mga Diyos-diyosan
ng mga Bisaya. Ang Kumintang ay handog para sa pakikidigma. Ang Oyayi ay
awitin sa pagpapatulog ng bata. Diona ay handog na awitin sa kasal. Ang
Talindaw ay awit ng pamamangka.

Ang Suliranin ay kinathang awit ng mga manggagawa. Ang Sambotani ay awit sa

pagtatagumpay. Ang Dung-aw ay awit sa pagdadalamhati at ang Ogasyon ay awit
sa pagbati.

Narito pa ang ibang halimbawa ng awiting-bayan:

1. Leron, Leton Sinta
2. Bahay Kubo
3. Sitsiritsit
4. Malinak Kay Labi
5. Masdan Mo Ang Kapaligiran
6. Dandansoy
7. Tuldok
8. Pamulinawen
9. Manang Biday
10. Dalagang Bukid
 Tuldok – Asin
Ang tuldok ay may salaysay at may kahulugan
Na dapat mapansin at maintindihan
Kahit sino ka man ay dapat malaman
Na dito sa mundo ikaw ay tuldok lang

Kahit na ang araw sa kalangitan

Siya ay tuldok lamang sa kalawakan
Lahat ng bagay ay tuldok ang pinanggalingan
At kung masdang mabuti, tuldok ang uuwian

AD LIB

Tingnan mong mabuti ang ‘sang katauhan

Maraming nag-aaway, tuldok lang ang dahilan
Sa aking nakita, ako’y natawa lang
‘Pagkat ang nangyayari’y malaking kahibangan
Kaya wala kang dapat na ipagmayabang
Na ikaw ay mautak at maraming alam
Dahil kung susuriin at ating iisipin
Katulad ng lahat, ikaw ay tuldok rin
 Region I
Schools Division Office I Pangasinan
Lingayen Pangasinan

TORRES ELEMENTARY SCHOOL

Mapandan, Pangasinan