MIZO TAWNG UPA

By Zawlpala Khiangte

1. Chhun lehzan hun then hrang hrangte:

khawfingchah - zan lai leh khawvar tan inkara thim zual bik awm a pelh hnu hian khua inen lam a
pan tial tial a.Chumi hun chu a ni.

Thingchangvar- Khawfing chah hma lawkin khua a lo eng lawk hlek a,chumi hun chu a ni.

Vartian- Khawvar tantirh.

Leilunglan - Khua a var a thil a hmuh chian tantirh lai.

Khuantevik- Zing tak ar khuan hun.

Kawlen - Khawvar tantirh, Kawl bul lo en hunlai.

Nitlang san - Ni a chhuah san tawh hle hunlai.

Nauriltam - Tukthuan ei kham leh Chawfak hun inkar.

Fehreh- Tukthuan ei kham leh Chawfak hun inkar.

Thingphurhaw hun - Tukthuan ei kham leh Chawfak hun inkar.

Chawhnuthlang/ tlang her - Chawfak hun pelh, ni her hret tawh,zanriah chhum hun hma deuh si.

Behliangmun hun - Zanriah chhum hun aia hma deuh. Behliang hi a hmin har avanginzanriah chhum
hun hma deuhin an mun thin.

Naurual zanriah chhum hun - zanriah chhum hun hma deuh bawk a ni.

Zanriahchhum hun - Tlai lam dar 3 vel

Losulhaw hun - Ni tlak hma deuh feh haw hun.

Unau hmel hai - khua a thim tak tak hma a,inhmuhfiah thiehloh hun lai sawina.

Lenglen hun - zanriah eikham nula rim tura kal hun lai.

Thutmuan ar - Zan dar 8 vel ..inleng inkawmhlim hun vel.

Lenghnawtchhuak ar khuan/Leng hawn ar - leng haw hun vel hian ar a khuang thina.chu chu a ni.

Lenghawn hun - Tlangval nula rim, mu tura an haw hun lai.

Zanlai ar khuan - zan lai dar 12 vel.

HUN REI LAM SAWINA

Naktipnakthai - naktip chu naktuk tuk leh sawina a ni a, nak thai chu chumi tuk lehsawina a ni.

Kawlani chhuak chhiar - tuk tinin emaw ni tinin emaw tihna.

Kumpuilinglet - kum khat hun chhung sawina.

eg:kumin chu, ‘Kumpui linglet’ in kantul a ni ber.

Thangkhatlian - Mi a pian atanga a puitlin hunchhung.

eg:Aizawl kanluh atang chuan ‘Thangkhat lian’ zet a ni ta.

Tuanasaruh khel - Mi upa tak sawina ani.thang mawh sawi nan an hmang bawk.
eg: arualpui an awm tawh lo vang, ani te chu ‘tuana saruh khel’ alawm a nih le.

Thlanrawkpakhuangchawi - hun rei tak ,hriat phak tawh loh.

Tuanleh mang - hman lai hun rei tawh tak.

Hmakhawsang- hman lai hun rei tawh tak.

Thlahleinga - Thla det atanga a zan 15-na zan,thla bial zan.

Thlahlei pai - hmeichhe nau pai dan pangngai aia rei, thla sawm aia tam.

Hmuanda - Tuibur al kanhan hmuam a, a al hmuam dak thleng hun rei lam sawina a ni.Minute 10
vel.

. UPAT LAM SAWINA

Ni lavui zo lo - Naupang, nilenga muhil lova la awm thei lo rual.

Tualchairual - Naupang tuallaia pawnto rual sawina.

Tui-umhnih khirh rual - naupang fel tawh tak chin sawina.

Thingnawifawm rual - naupang fel tawh tak chin sawina.

Thingtangkuai rual -naupang fel tawh tak chin sawina.hmeichhe naupang sawi nan bik hmana ni.

Thangthlengkam rual - naupang fel tawh tak chin sawina.

Tleirawl- hmeichhe chungchanga hman bik ani.Nulat hriat tantirh

hun lai hi a ni.

Tleirawl - Nulat Tlangval hre tantir sawina a ni.( Thenkhat chuan mipa sawina bik a ni an ti)

Tuhakuai (rual) - Hmeichhe hnathawk,hlo thlova chhawr theih rual sawina.(kum 14-15vel).

Ralkai (rual) - Mipa, ral kap a tel ve theirual sawina a ni.tuha kuai rual kantih nen a in rual khat vel.

Ramtang rual - Ram lama hnathawk a chhawr theih rual.

Nulahnahkhat - Nula (upa lam deuh) pasal nei lova awm te sawina.
eg:Aupa hle na a, ‘ Nula hnahkhat’ ngat a la ni asin.

Tlangvalhnahkhat - Tlangval (upa lam deuh) nupui la nei lova awm te sawina.

Lenglai - Nula emaw tlangval emaw nupui pasal zawng lai sawina.

Lengtul - Hmeichhia emaw mipa emaw pawh, nupui pasal neih hun tawh tak, nei lovaawm hlen te
sawina.

Nuthlawi- Hmeichhia,pasal nei, fa pawh nei tawh, pawm lai nei tawh lo va , nula angaleng leh te hi.

Pathlawi- Mipa, nupui nei a fa pawh nei tawh,pawm lai nei lo va tlangval anga leng lehte hi an ni.

Hmeithai - Hmeichhia, pasal nei tawh,inthen vang emaw sunvang emaw-a mahnia awm te hi.

Parawl- Nupui nei tawh,sun vang emaw inthen vang emaw-a mahnia awmte hi.

Pahmei- Chhungkuaa fate la tet lai si,pa ber chauh mipa chhawr tlak awm hun lai sawina.

Valupa - Mipa, nupui nei emwa nei lo pawh, chhiatni thatnia tlangval ho peih lehhotu sawina.

Tumawng beng - Mipa pawh hmeichhia pawh fatena fa nei leh ve tawh chin hi.

Khupthum hmu - Tute tu leh chhawng hmu phak chin hi.

THUI / HLAT LAM

Chawngawlipahlam - Pa naran hlam aia sei.

Chil chhak phak - chil chhakphak tak tak a ni lova, lam hla deuh sawi nan pawh hmana ni a; uar
deuh taka a hlat lohzia sawina a ni.

Leipuifing - lo tak aia zim, buh tin khat hmun vel emaw sawina a ni.

Lofing - mi naran vantlang lo zau zawng tiat vel sawina.

Vawktlat phak - khua atanga hnai te ; vawk tlat phak chin .

Lungvawm phak - lung vawm phak tak tak chu a ni lem lom. thil hnaivai deuh sawinana hman a ni .

Dumderuang chen - vaihlo beng khat zuk ral hunchhung kal sawina a ni. hnai te sawinana hman a
ni.

Keldai dan - Kel intlat pawh phak chin sawin a ni a, khaw inkar hnai te sawi nan an hmang.

Ramtuk khat - Lo atana khaw khatin kum khatatana an bawh tawk sawina a ni.

Chawhmakal - Puitlingin chawhma a kal thlen theih chin tawk hi.

Ni khat kal - Ni lenga ban tawk sawina.

Mitthim tlin tawk - Mita hmuh theih phak chin.

Kawlvalen chham - Sava thlawh thlen phak loh kawlbul sawina.hla tak sawi nana hman a ni.

THIL SEIZAWNG SAWINA

Nguntang - Kut zungtang hmawr leh ban rek bullam vawng chin inkar tluka sei a ni ber.

Tawngkhat - Kiu atanga kuttang hmawr inkar chen sawina a ni.

Banchen - Ban bul atanga kut zungtang hmawr chen.

Tangphel - Kut zungtang hmawr atanga awm lai thleng.

Takla - Kut zungtang hmawr atanga taksa pum awh a sei a ni.

Kochhuak - Kut zungtang hmawr atanga koki leh lam thleng.

Nghawng- Kut zungtang hmawr atanga teh a, kiu tihthlep thlengasei sawina a ni.

Hlam- Kut zungtang hmawr atanga ban phar a, lehlam kut hmawr thleng.

LENZAWNG
Hreiharual - Thing pum hreiha atana hman rual sawina.Saipir hmer vela lian a ni ber.

Hmerkhat - Kut zunglai hmanga hmer tawka lian emaw hmer zawh tawka tam emaw sawina.

Kilh -Kut pahnih zungtang leh zungpuia kilh tawka lian emw tam emaw sawina.

Sum - Kuta thil kanhmer tlat a, kuttum awh chin kha sum chu a ni. kuttum te leh lian chu sum-ah
ainthlau thei hle.

Khanchhukrual - Thing, malpui tiat vela lian sawina.

a ni.

Papawm - Patlingin kut hmawr lehlam lehlam inkhawih phak tawk, a pawm tawka lian.

Hreihahlang - Patlingin hreipui a ha hmawra a chelh a, a kut lehlama a khawih phaktawk hi hreiha
hlang a ni.

TLEM LEH TAM LAM SAWINA

Archil zat - Tui lam chi tlemte swina, atlemzia uar taka sawi nan hman thin a ni.

Uihum - Taksa nei tlemte sawina bawk a ni.

Veikhat- Kut khingkhat han tihkum a,chu mi khat zat chu a ni.

Thum- Kutphah khinghnih insiktir a, tihkum a, chu mi khat zat chu a ni.
Chhungtlai- Chhungkuain kham khawpa an ei tawk sawina.

Hawpkhawp - Chhungkuaina kum khat chhunga an tla tawk tur emaw an kham tawk turemaw
sawina.

Kethup - Buh chhun vum lehlam lehlama mahni ke buhhuma chhir pila han inen a, buhchhun vumin
a dingte ke ve ve inhmu pha lova hliah tawka sang buh chhun vum zatsawina a ni.. phur 30 vel a ni
ber.

Chhipzawn - Buh tamzawng sawina a ni. Hruih zawla buh an chhun vumin chhip a rualinchhip zawn
an ti thin. (Phur 120-180) inkar vel a ni ber.

Kakzawn - Buh tam lam tehna bawk a ni. Buh chhun vum a, a vum zum sanzawng kha kutphar
chhoh zung kak nena a inchen tawka snga tam, chhip zawn ai khan a tamzawk.
phur300 vel a ni awm e.

Tuhazawn - Buh vum chhip zum leh tuthlawh ha kenga ban chhoh inrual tawka sanga tamsawina ni.

Hreihazawn - Hei pawh hi tuha zawn tehna ang bawka teh a, hreiha ken thung tur a ni.tuha zawn
aiin a tam zwk.

Silai zawn - Buh thar tehna bawk a ni a. A teh dan hmasaanga tehin silai an lek thung a. hreiha
zawn aia tam deuh a ni.

Mautlawnzawn - Hetah hi chuan silai aiah mautlawn an hmang ve leh a. Mahse, mautlawn taktak ni
lovin, silai aia sei deuhin mau an tan a, chu chu an hmang mai thin.

Khinkhat - Hmanlai mizote in sakah chuan a kar khat tawkin khanchhuk dah a ni thin.khanchhuk leh
khanchhuk inkar chu Khinan ti a.chutiang kar khat awh tawka vaimim char te an zar chuan vaimim
khinkhat an zar an ti thin.

INKUNGKAIHNA LAM
Athlum a al eiza - Thil engkim tiho va, eiho thin tihna.

Aihnahphahpui - A tir atanga thil tihpui leh dinpuitute .

Chhulkhat kual - Nu pakhat hrin tihna.

Chileh kuang chhui - Chipui naran ni lo, mahni thlahtute/chipui chhui hi.

Phungleh chang - Chipui, thian te, unaute leh chhungkhatte a huap vek.

Sangawizawnpui - Lungrualpui emaw thu khat vuakpui emw tihna.

Tuleh fa - Fanu leh fapa , tunu leh tupa leh tuchhuante zawng zawng a huap vek.

Tualtlanza - Chi khat ni chiah lo pawh,chi khat anga awm a,thil a chhia a thaintawm tlanga invuipui
tlang thin te hi.
Vualeh vang - Chhungkhat lam hla deuh chin sawina.

Zemkhat zen - Buh zem khata mi ei tlang tihna. Buh kher lo pawh , tangka sum lampawh ni se, sum
hnar khat ring ho tihna a ni.

HUN BIKNEITE
Arpachan lai - Chak zawk emaw chan tha zawk emaw chan lai.

Awmnikham - Hna dang engmah thawk lova thil pakhat tihna bik tura ni ruat a ni a, inlam hna tan a
ni thin.

Awmnihrilh - Awmni kham nen a in ang deuh, mahse, hnathawh thianglo anga ngaia awmnikham chi
hi a ni deuh.

Chhiatnithatni - Thihni leh nupui pasal inneih ni, hlim ni leh lungngaih nite ang hi.

Hmelchhiat lai - Chaw ei lai.

Kutni vang thla - Kut hun, hlim ni leh lawm lai hun tihna.

Nihrilh/Ni serh - Hna thawh thianglo anga ngaia awmni kham chi hi a ni.

Tampuimitthi - Ram leh khwatlang emaw-a tampui lo thlen a, ei tur awm tawh loh laihun.

Thalva ek char - Thal khwa ro lai tak sawina a ni.

Vahsanlak lai - Lo vah lai

10. NUPUI PASAL LAM

Ranngo zawng - Nupui tur zawng .

Sehruisat chat- Innei tura inrem diam tawh midangin hmeichhia chu ‘ka nula’ a ni tiinan inneih
thulhtir sela,chu chu a ni.

Charsut phawt - Unau nula awm a, a u zawk aia naupang zawk chu nupui atan miin an neih hmasak
zawk hi a ni.

Fanghmano ei - Hmeichhia man pangngai baka man chuang ei a ni. Sum chhuah a inthen pawhina
chhuak ve tawh lo.

Sazumei dawh - A hming putna chhan pawhSazu mei hi pawh chuan engmah hnutchhiah wm lova
a dawh thin vang a ni. Hei hi sawi dan chi hnih a awm.
1na: Man leh mual awm lova makpa chhungkhunga awmte’n an thilluhpui bak chhuahpui lova an
nupuite an then dan a ni.
2na : Mipa, mahni nupui fanaute chhuahsan a mi dang nupui nei a luhkhung.
Mipa sazu mei dawh chuan inthenin chan engmah a nei lo.

Karkalak zau - Laina siam tamnatura hmeichhe man eitu siamtam hi.
eg:Pa lal pathum lai an eitir chhante chu ‘Kar kalak zau’ nan an ti alawm.

Remar talh - Nupui pasal inneih nia hmeichhia an lawiin lawi ar an ken leh mipalam ar chu tluang
taka an inneih zel theih nan an talh a. Chu chu rem ar talh ani.Ar pahnih a nih avangin ‘Ar zang tuak’
an ti bawk.

Remar talh chhan - Miin nupui a neihin, a man pek tur engmah a neih lohvin,Rs.20/- emaw pe
turintiam se la, chumi a tiamna chu rem ar talh chhan chu a ni.Hemi a tiam hi a pekhmain a nupui
chu lo then pawh ni se, a tiam ang hi chu a pe reng reng tur a ni.

Thisenpal - Hmeichhia fa nei tawh.

Hringkir - Pasal nei a fa pawh nei tawh, mahni in lama kir leh ta.

Lamthlangrapthla - Hmeichhe pasal sun tawh tihna.

Makpahnamhrual chat - Fanu pasal nei tawh te an lo thihin an pasalte chu makpa annihna a tawp ta
tihna a ni.

Makpahnamhrual chat zawm - Thenkhat chuan makpahnamhrual chat an tih chuan , a nupui sun
tak laizawn a neih leh khan makpa hnam hrual chat zawm an ti.

Lengleh - Hmeichhe pasal nei hnu , nula tha leh te

sawina.

Tangdang vuan - Pasal nei tawh hnu, pasal dang nei leh te.

TEHKHINNA LAM THU

Aimit thlawn ang - Engmah hmuh theih loh khawpa thim sawina.

Aitefun sual - Awm hle hle thei lova che neuh neuh reng sawina a ni.Aite hi fun duldeuh chuan an
ketangte hi a che neuh neuh thin a. Chu chu tehkhin nan hmangin,naupang awm hle hle duh lova
che che te hi ‘Aite fun sual’ in ang e, an tithin.

Arpuimei ang - Dinhmun inchen tlang sawi nan pawh hman a nni. Arpui mei hi sei bik awm chuang
lova rul hmar a ni a. Chu chu tehkhinnan hmangin thil inchen tlang, sei bik chuang awm lo sawi nan
an hmang.

Aserh zinga mei ang - Inthawinaa a serh an pek hian a mei a tel ngei thin a, chuchu thil tel ve ziah,
bang thei lo tehkhin nan an hmang.

Arpuialungchhia, Sanghara lunglawm - A tuartu tana pawi Tak leh chhiatna a nih laiami dang tana
lawmna ni si hi.

Aletlinga vuttui thlawr bel - Thil ni zawk tura ngaih ni lo zawka tang ta tlatsawina.
Avawtuin ek a cheh - A kutthlak hmasatu tlawm zawka tang leh ta si sawina.

Arhnu tam ngen ang - Duham luat vanga chan ta vek zawk sawina.

Aletlinga khai ang - A ngaihna hre lo.

A mitnena phum ang - A hmu renga phum ang.

Belchhunga sa - Bel chhunga sa chu ei ngei tur kan ngaih angin sa emaw, thil dang pawh,
manemaw neih ngei ngei tura ngaih sawina.

Builung tawk ang - Bui kaw hreuh hian lung a va hreuh thlen chuan a kawi hlauh zela. Thil tiha
harsatna deuh lo awm a, khawk hlauh zel sawi nan hman a ni.

Changelasawi bel ang - Thil inrem lo leh inmil lo sawina.

Chhimtirar chuk ang - Chhimtir hi ar-in a chuk hian a chiau chul thin a. Chu chu tehkhinin mi chiau
hlutte hi ‘Chhimtir ar chuk’ iang e, i chiau hlut mai, an ti thin.

Chukchu ben thelh ang - Hlau lo ng taka awm a, hlauhawm alo thlen leha hlau pheleng leh si hi .

Chawngthulung chawi ang - Mi vuak emaw vawm emwa tum a, tin uaih a, ti leh t si lo sawinan an
hmang thin.

Chawkeni rui ang - Chawke hian ni a rui a, a mit hi a meng sen rem a ni an ti a. Mitmeng sen rim
rem te hi ‘Chawke

Chhurathawnthu sawi - Chhura hian chanchin a ngah a , a chanchin pakhat sawi chuan adang sawi
kai zel a awl thin a. Mi, tu emaw chanchin sawi a, a dang sawi kaizel tur awm hi ‘Chhura thawnthu
sawi ang’ a ni an ti thin.

Chhuraumpui mu hriat - Thil hriat chianna tak nei lem lo

va,ring dik mial sawina.

Dehloh sakei huai - Khaw khata mi neinung deuhte emaw an lal vanga rel ngam lohleh khawih ngam
loh sawina.

Duhloh rai ang - Hmeichhiate hi insum zawh loh thilah an duh loh zawng tk lakah anlo chesual a, an
lo rai tak si hian an lung hnurin an tau leh reng lawi si a.Chu chu tehkhinnaah hmangin, mi lungawi lo
zet hmel pute sawi nan ‘Duh loh raiang’ mai an ti thin.

Dawichawi ang - Nih tura rin aia zang duai sawina.

Fahrahpuan hlai - Hman lai fahrahte chu an rethei zual bik a, an puan neih chhun pawhtha mang lo,
hlai satliah mai a ni. Thil tha mang lo hlai leh zau sawi nan anhmang.

Hnunglama mit nei ang - Mi fimkhur, thu hnu dawn thiam leh inveng thiam sawina.
Hnunglama sa barh ang - Rin loh leh beisei hauh lova mahni chunga thil lo thleng .Thil lawmawm
lam sawi nana hman a ni.

Hnapkhawnpachang hmu - Mi, lawm vanga nui vun vun te sawina.

Hnarahlit phawi ang - Hnara hlit awm chu hrehawm tak a ni a, han pawh chhuah chuan
athawventhlak em em thin.

Hnarakhawn ang - Let hlauh emaw, ngawi hlauh emaw sawi nan an hmang.

Khuang lova chai ang - Chainaah hian khuang a tel ngeithin. A awm loh chuan a ho va, a kim lo riau
thin. Thil ho leh kim lo tehkhinnaa ni.

Khuangruangang mai - Khuangruang hi bu emaw kua emaw pawh nei lova vak mai maia ngaih a ni.
Chuchu tehkhinnaa hmangin mi thatchhia in leh lo din tha peih lo sawi nan an hmanga ni.

Kelpuinau vei ang - Kelpui no nei tur hian na a ti ve em em a, a awmna a sawn ruaithin a, a be chuk
chuk thin. Mi, na tuar van ruaite hi ‘Kelpui nau vei ang’ maian ti thin.

Khawhringthawi ang - Eng na pawh, chwp-leh-chilh-a dam nghal hmiah sawina.

Kawikawm thin ang - Thil ri rual thap thap emaw, inthurual/inlungrual sawina.

Lal abovin hleimualrang a lal - Lal emaw, hotu emaw leh mi dang an awm loh vanga
chanvopawimawh changtu sawina.

Laikingpawnpui tah tur ang - Thil tih tuma, thulh leh thin hi.

Malchunga sachan - Mahni inti hmingchhia

Maipar thlawn - Zawmtu dang engmah awm tawh lo va, thlawn fithla hlauh sawina.

Mawngvawm ba - Tih tur tul neih avanga mawng pawh hung hman lova phe sek.

Mitmim lak ang - Vawi-leh-khata thawpikna emaw harsatna emaw kiang huai sawina.

Mikut sahrang hmu lian - Mi chan emaw mi ta emaw apiang tha/tam zawka hmuhthu sawina.

Phungzinga piring vawrh ang - Engpawh, mi duhzawng tak, khek theih lova inchuh zoduak duak
sawina.

Pharvui hrai - Phar hian an thihin vuitu an hmu zo mang thin lova, tlawmngaihchhuah a vuitute chu
an hrai nghek thin. Chuchu tehkhin nana hmangin mi tlemte-in hnianghnar taka ei nghek sawi nan
anhmang.

Puallengathlangtla - Engpawh, a chanchin a chhia emaw a tha emaw hriat lehna awm hauhlova pil
hlen ta vang vang sawi nan hman a ni.

Phung velh ang mai - Pung tulh tulh sawi nana hman a ni.
Raltevahai no la ang - Bengchheng, chiau le lu sawi nana hman a ni.

Rihar tui phur ang - Kal sawt thei lo leh kal chak thei lo sawi nana hman a ni.

Rotekawlasepa ang - Mi dang kawp duh lo va, ho hran neih tum hrim hrim mi sawina.
i.
Riakmawva ang - Hnawng hnawng mi leh mi chanhaite sawina.

Ramzawn suk ang - Thil zawm zuih, mawi lo tak sawina a ni.

Sahuaini do ang - Mi en duh lo va, kimki tlat mai sawina.

Saseh kawr ang - Sain mi a sehin n kawr chu a ham thler emaw, a seh thler emaw-ina hniar sung
thin. Chu chu tehkhin nan kawrtet hrep hrupte hi ‘Sa seh kawr ang’ mai an ti thin.

Sakhuaina ngek hlawh tih ang mi - Sakhaw biaknana ran an talh hian a sa tak kha engmah pek leh
lak a awm chuang lo va. Antalh dawna a ngek chauh chu a hlawh a nihzia sawiin thawm chuah
hlawh, a takhmuh tur wm si lo emaw, a sawi chauh, a taka tih awm si lo sawi nana hman a ni.

Sailoni chuang kal - Hman laiin Sailo lalte chu an inti lal bawk a, an zin pawhinzing taka kal lovin
zawi muang nghalhin an kal thin. Zin, muangchanga kal hi‘Sailo ni chuang kal’ an ti thin.

Satelmau la ang - Satel mau la tur hi khuarah a tla hlauh va, chhuak hlei theilovin a rikna ngaiah a ri
a ri maia.Thil tih tur ti lawk thei lova rik na ngaia ri reng hi ‘Satel mau la ang’ maian ti thin.

Saumdil din - Thenawmte ina han chuan kai a, kal leh mai tur ni awm tka din reng hia ni.

Se bohnua se kawngkhar ang - A sawt tawh loh hnua thil tih sawina.

Sialrangin sial rang a hring , Sakawlin sakawl a hring - Fate hian mahni hringtutean chhun zel tihna a
ni.

Tho thil ang - Thil inang tlang, hmel leh pian hmang inangsawi nan hman a ni.

Tumbuar ang - Tumbu ar chu sava lian vak lo, hmui zum din den , harh tak a ni.Chuvangin, mi harh
vang takte sawi nan hman a ni.

Thlawhloh bapui ang - Thil mum lam si, ther hiang huang sawi nan hman a ni. Lu khuihloh hram be
bu angte hi.

Themtlengte zawk ang mai - Thil han tih nikhuaa lo tel ve chhen emaw lo inrawlh ve sektesawi nan
hman a ni.

Khual thu thang leh ar pan chuk - Ar-in pan khir a chuk thla a, a lo pun ang deuh hian,thil, a tir aia lo
nasa zual leh belhchhah tan tual tual sawi nan hman a ni .

Thing lu bula zawng dan ang - Tan leh chuan na tur awm lova dang chep emaw, dangtawngkhawng
emaw sawina.

Thlasikanga khel lo - Lo thleng ngei ngei thin, lo la thleng ngei tur tihna.
Tangang mai - A tak hmuh tur awm si lo va, a thawm chauh hriat sawina .

Tahngailungpui sa vuan ang - Thiltih laklawh sut leh hleih theih tawh si loh, hrehawmtih hmel taka
nur no chunga ti zel sawina.

Uipuitui lian thlir -Thil , a tihngaihna tak hre si lo va, pawng thlir ve mai maihi.

Vanarah ang - Thil vang leh hmuh harsa tak sawina.

Uipuar koh ang - Ui hi a puar tawh chuan han koh pawh hian a ngaihsak tawoh lothin a, Chutiang
deuh chuan, mi koh leh auh pawha uksak hauh lo va, hre lo angmaia kal kal sawi nan hman a ni.

Uileh kel thlun pawlh ang - Ui leh kel hi ran inngeih lo tak, thlun pawlh pawhaawm dun hle hle thei lo
an ni. Chuvangin, mi inngeih lo tak, awm dun hlei theilo tehkhin nan hman a ni.

Vutlaka vawih ang - Mi hnena thu sawi, a lo dawngsawngtuina engahmaha ngaih lohthu sawina.

Van laia tla ang - Mi mal, u leh nau laina nei lo sawina.

Vultui chuh - Cuh helh , hmanhmawh taka thil inchuh sawina

Zawngpan nei ang - Zawng hi awm hle hle thei lo, kut hlei tak a ni a.Pan a neihtehian a khawih a
khawih mai thin a. Chu chu tehkhin nan hmangin thil khawihkhawih mai chi emaw, pan hlek pawh
kheuh kheuh maite sawi nan hman a ni.

Zawngfian phel ang - Mihring emaw,Thil dang pawh thliarhran harsa khawp a iinang sawi nan a
hman a ni.

Zawhdawra suk tin ang - Thil in-awm lo lutuk sawi nana hman a ni. zawhte mawngahhian suk rawlh
luh tum ila, a theih dawn loh lutuk a. Chutiang thil in-awm lolutuk sawi nana hman chu a ni.

Zuhreihaw lam ang - Kawng chhuk tak emaw bir tak emaw sawina.

Zawngmangchhia ang - Buai chuk mai leh mumal nei lova phili chiam sawina.

Zawhteno nei ang - Insuan chhen mai sawina.

Zunteiinu siamang - Tha ngei tura beisei, tha leh si lo emaw,lawmna a ni dawn emaw tih
laialungngaihna chauh ni leh si tihna.

THU CHI HRANGHRANG

Abilha tho lo - A bul atang chiang lo tihna a ni a. Mi tling lo leh awm dan fellote chungchang sawi nan
hman a ni.

Arpuimit men - Meng pawp chiah si lo va, meng diar diar.Thil hmu reng si,hmu lo angaawm der vel.

Ahauhuk kaiah - A bul atanga thil inlalawn chho zel tihna a ni.

A rana rana lo - Thil chinchang la hriat chian loh, ahlawhtling emaw hlawhtling lo emaw hriat hmaa
sawi mai mai hi a ni.
Alungthu kimin - Lungthu hi 3 a ni a, Mizo thil chhiar bikim sawina chikhat ani.

A sakalin - Ran ke pali nei kal dan anga lu lam hmasa zela kal . (Indawt zela kalemaw, thiltih emaw
swi nan pawh an hmang).

Asiruk lain - Thil tihnaa hlawhtlin ngei tum a, a tawpkhawka urh taka thawh hi.

Abawplawk - Mi thusawi, a ni lo zawnga lo lak leksak emaw, ngaih kawih theih laiapiang lo ngaih
kawihsak hi.

Athim a var thlu lo - Khaw thim leh thim lo pawh sawi chuang lo.

Armit rawh - Pu lam hla deuh tawh, in-tu leh faa zawnna tura ar talhsak hi a ni.Tu leh faten hlauhna
leh thlabarna an tawh a, an puten an chaw ei tui nana aran pek sawi nan pawh hman a ni.

Artial fin - Fing vervek , fing kherek tihna.

Arkhawthim dai - Hmu chiang thei lova, rin kal mai mai.

Arkawh chhuah - Engmah chinchang hre lova chhuah ve ngawt mai hi.

Artethih - Tuma ngaihsak loh leh hriat loha thi.

Artelukawn - Chan vek emaw ,engmah awm lo,zo vek.

A saseh - A bul tanna / Tih tur tih tak takna hmun leh hun.

A sehsam - A tantirh, a bul intan lai.

Aitechhin - Tichhin, tifiam, ti tak tak rih lo.

A khau kapin - A pui a nawiin.

A pachhuak - Mipa puitling awm zawng zawng.

A budelh - A dangte aia chhe deuh zawk, chau deuh zawk.

Aphaw vuak - A tak tak thlen hma,

Achin chhuak - A bul atangin.

Ahnar kaitu -A but tumtu, A kulpui , a puipa, a hruaitu.

Awmlai - Natna leh dam lohna (Tlang hrileng).

Buichhia laih lovin a inpuang - Dawp leh zawh chhuah kher ngai lova inpuang.

Ba sangam - Thiltih emaw, thusawi emaw, timna leh dimna nei lo leka ti emaw, sawipap pap.

Bawmak thu - Thu dik a nih leh nih loh chiang lo, thu belhchian dawl lo.

Beitham- Thil tlem tham, te tham.

Bumro - Harsatna siam,thil kal tluang pangngai tibahlah.

Belrawh mual - Hman laiin lalin an mi duhsak zawngte, tlang hranga laltirna tur nneih loh in, veng
hrangah in engemaw zat lai awpin an awmtir ve a. Chutiangaawm chu Bel rawh mual hrang nei an ti
thin.

Bengthar a ngai - Thu emaw, thiltih emaw hun danga ngaihtuah nawn leh tura tih.

Bengchhu ngawng - Ngaihsak lo , ngaithla duh lo.

Bengngawngnuih - Thil awmzia leh bulbal hre lova pawng nuih ngawt.

Ba ek ngo - Ngo hleng hlung, thisen nei lo.

Chhurabuh en - Buh kung a thawl zawng leh a dungzui zawnga en.

Chhiatha - Rual ban lo , chak lo.

Chemhrahlal - Mahni theihna leh tumnaa intilal chawp , tawrawt taka lal.

Chimlim-Sawi dan leh ngaih dan chi hnih a awm.

1na:Mi kherkhiap ti kher kher leh duhtui sawina a ni.

2na: Mi awm hle hle thei lo leh vak kual deuh chhen.

Chaltawh - Hriat lawk loh leh inhmuh lwkna awm lova intawh phut hi.

Chhumlo chat lo - Chawlh lailawk awm lova inphaman zat.

Chemkalna zawng/lam - Thiltih thiam zawng.

Chhuanmang rorel - A tlaran zawnga rorel.

Chemlova lu la - Mi eizawnna emaw nunna ber emaw tihchhiat/tihpin sak.

Chhungpuifa - Nupui tak nena fa.

Chhimthal bekang puah - Sawi awm leh awm lo thlu lova sawi phawng phawng.

Chantawka khawrel - Mihring thineihna phak baka thil lo thleng.

Chhuanchham - Ei tur nei lo.

Chhimbudawi - Mi laka thil hriat duh kan neih a,pawng zawh ngawta sawi duha kanrin si loh, an sawi
duh nana hre awm taka sawi a dawp vel.

Duapkai - Tlawm zawk a tang, a nem zawka tang.

Damrei nghah thil - Ni khaw reia lo la ni/thleng tur.

Ei ngai loh rah taka rah - Nasa taka rah kur luk.
Ei bobar - Ei ral mai mai thil .

Ngharmut - Muhil der / Muhil lo emaw tih tur khawpa mu nghet lo.

Hmaithing hawnna - Zah dawn lovin tihna.

Hnangvara hlin ngam - Mi ang lo tihna .

Hnamlak tla - Hnam khat , chi tlem, mi zinga hnam hrang awm hi ‘Hnam lak tla’ anti.

Hmulphurh chhia - Mi hmel bumdeuh hmul nghah tak.

Hachang thial - Thinrim inseh ruh.

Hahawlh zawng - Remtihzawng, ngaihvenzawng bengvarzawng.

Humsual dai - Mi pawi khawih palh/tihsual palh.

Huaikawm bawl - Mi duh ang duhpui lo, nuar kawi.

Hringhran- Mihring taksa ngei.

Hnampuithu leh thliah - Mi, an thu zawm hmasa awm ang taka insawi a, an rilrulaihlantir tumna.

Ihuanah kel a lut e - Kan chanvo leh kan thuneihna huang chhung emawa kan pawisawi thei thil leh
tha lo lam chi loawm hi.

Inmuleh ar -Inngeih lo, inhmelmak.

Intuithlar- Pa leh fa te, nu leh fa leh mi dangte pawh inchhung khatna tichata inmihran.

In chem har - Inngeih lo, intai, inbe duh lo.

Inkiltawih- Inthlahrung, tih tur leh tel vena tura tel tha ngam lo.

Khuavangri kham sa - Ram emaw, mual emawa inrina tur remchang tak awm sa hi.

Kutkemnei - Mi thil lak ruk ching .

Kuttualleichham - Piansual emaw vanduai emaw vanga hna thawk thei lo.

Kawilamtlo - Thil tiha banna chang hre lova tlo tlut mai.

Kel eawl - Kan tihtur min min han tihpui a, a neitu ber si tih tum ve ta lem lova awl hlauh hi.

Kamchhetleuh - Tul vang pawh ni lem lova mi han biak lum lam vel hi.

Kutzala tla - Mi thil, a neitu awm lo leh rem tihna ni lova, mahni thu thua lo tihleh lo lak.

Khualpangzin - Zin satliah, zin mai mai.

Kutsa lo hawi - Kut ni vang thlaa sa ei tur nei lova hrilhhai taka awm, tum lohtaka hrilhhai taka awm.

Kutthak hnawih - Tiduhdah, duh hun huna kut thlak.

Kelchal pal nawk - Kelin pal, awn deuhva a nek zawi zawi ang a, taksaa na lodeuhva mi emaw eng
thil emaw nek zawi zawi.

Khawthlang zai - Tap. (Naupang tap).

Kutkawih- Mahni thawhchhuah ngei.

Khaupharthawven - Engmah ni si lo, harh tak leh thawveng taka awm hi.

Kelchawl ang - Thil thial leh ei reng mai.

Kawhmawhbawl - Luhlul, thu awih lo.

Khabeliam chang - Zarzo tuma chang/nghak.

Khabethemthiam - Tawng hmang thiam.

Kamkeu- Sawi hmuh.

Kaizaveng - Tha chhang dal, hnungzui, puitu.

Khuangcherbo - Chin hriat lohva bo pil daih .

Khualthuthang - Thu chiang lo; rintlak loh.

Koritu- Hman tlak, tangkaina nei.

Khaupuichah - Khaupui hrui hi a chah vek chuan awhtu eih awm lovin a chat hmawk thina. Chu chu
tehkhin nan hmangin, chham der emawengmah nei lo emaw sawi nan an hmang.

Keipuisa hauh - Thil eng pawh hauh bik hlur hi.

Lalhming sakna dal lo - Hman laiin mi naranin Lal leh mi tha hming awm tak taktehmingah an pu
ngai lo . An phu tawk awm hming an sa a. Mi tha put awm loh hmingchu ‘Lal hming sakna dal lo’ an
ti.

Lungchhuih bah palh - Khawi ilo va chhuahnaa inhliam palh emaw tawh sual tawh palh.

Lampui chang khat - Kawnglak tihna.

Lupan hnathawh - Hna thawh laia na nei ni awm taka tha tho lo tak leh peih lotaka thawh.

Laikingfa neih - Mahni fa te ngaihsak lo tehkhin nana hman a ni.

Mualeng hmu phak - Mi tha, mi vantlang chung.

Maianchan - Chan chau, chan chhia.

Menatlak - Ngaihthah, ngai pawimawh lo.

Maumit put - Mau hian mit a nei ve a, mahse, eng atan mah a hmang lova, chuvanginthil hmu thei lo,
thil hmu har tehkhin nan hman a ni.

Nitla van vuai - Ni leng zak tihna .

Nileh Thla kara leng - Mi chunga leng, Tuma khawih phak loh khawpa lal.

Neihthinglung khawng - Neih zawng zwng hmangzo.

Neihfakarilbawm - Neih ve mai mai/hrim hrim .

Pianleh murna - Pianna nu leh pa emaw thlahtu emw tihna.

Padar lum - Pa chhawih, pa a deuh, vantlang hnuai lam.

Pachuausual - Thiltih laklawh, bansan mai theih loh sawina.

Pachhekum tiam - Kum thar lama khawsak ve theih deuh inbeiseia intiam ve,mahse, kum alo thar
a,engmah ni leh si lo hi.

Pusum tel - Man leh mual tel thuah, pa ber lo vekah chuan,pu an pawimawh hle a, a lungawi loh
chuan lawi pawh a kham thei a. Chuvangin,bungrua leh thil dang pawh a pawm hlawk thei hle thin.
Chanvo leh thil dangchang tam ber tur ni chiah lem lovin a chang tam swi nan hman a ni.

Pawngsentlaivar - Hlim vang leh tulna vang pawh ni lem lova pawngpaw tlaivar ve ngawt.

Pembuh bel - Inbel chawt.

Ramvachal- Pasalthal, Ramhnuai chinchang hria, ram lam thila zei leh fel tak te.

Ruhlang rawtin - Zep leh pehhel nei hauh lova fiah leh chiang taka sawi hi.

Rankhel beng - Ranpui (Bawng emw, Sial emaw) an inleisak a, aman an pek hnua aleitu ta a nih
chin chiah hi.

Ramtuk rel - Lo neih tur lam ngaihtuahna.

Rularaw neih - Thil neih engmaha hmang lo va, kawl ve ringawt.

Satah chhuak pek - Thil te tham te, tah tichhuak tawk leka inpek.

Sakhithing chung lawn - Thu intiamkam.

Serhleh sang - Thiang lo, puithuna lam thil.

Sa uitan - Lal leh lalten indo lo tura thuthlung an siamin inremna leh an thutiamnemngheh nan ui an
talh thin a, chu chu a ni.

Sahuaithing vawn - Vuan tlat, mahni tanna ngaia tang tlat, mahni thu duh tihna.

Sa pavah - Ramhnuaia kawng awm lova vh hi.

Sakeingho seh - Chhechhamna tawngkam a ni. Sakei seh ngam leh ngam loh fiahna.

Sa pa tal - Chaw lo tui lova ramhnuaia riak ringawt mai hi.

Tuakano ral lam ang - Tuaka no an tih hi Sailo thlah khat Tuaka thlahte an ni. Antlawm dawn hian ro
an rel zing dup a, engmah rel chhuah an nei si lo. Rorelzing dup a, engmah rel chhuah nei si lo sawi
nan an hmang.

Tuichhe in - Chhechhamna thil a ni. Puma thir an chherna tui bawlhhlawh in ngamleh ngam loh
fiahna. Hetianga tui bawlhhlawh ina an intiam chuan a dik lo zwkchu thi turah an ngai.

Tharchhearbawm khai - Vawi engemaw zat lai tih tur vawi khata tih tuma fel lo taka tivek sawina.

Tlailam umpawng par - A hun laia thil ti mang si lova, tlai khawhnua ti lehhnuhnawh te hi.

Thangawk ang phut - Rin loh taka a chhe lam thil lo thleng thut/phut.

Thehhmeh ang - Reh thiap, ngawi hmak,tawng ri reng reng awm lo.

Theireh taka reh - Reh vawng vawng emaw, reh vang vang .

Thihngam lupu - Mi huaisen, thih pawh hlau lo.

Thimhlimbak chhe len - Tih tur nei mumal lova leng vel mai mai.

Tiltip- Ten chhia, ten deuh vanga ei hreh.

Thumu hnu - Thu kal tawh, thil rei tawh swina.

Tualmei khuk - Ruai thehna tling khawp ran talh a, khawlaia chhum.

Thukhuh - A dik tak sawi lo va, a thawia thusawi.

Tihva uk- Tih satliah, tih mai mai.

Thu saisa - Thu mumal awm lo tihna.

Thupehhel - A ni tak sawi duh lo va, hriat theih sia a thawi zawnga thusawi.

Thuvei vir - Mi chotuah tuma an sawi loh leh n tih loh pui ti ang leh sawi angathu hrilh tawn hi.

Thlengtlawr zuan - Chhungkhat laina ngaihsak hauh lo va, mi hausa leh nuamsa-te zarzo tuma tlawn
vel hi.

Tawngthei sabawp chang - Hnial hrat vang maia tanna dik uk lova tanga thiam chang emaw,chan
loh tur chang ta hlauh zawkte sawina.

Tawmkai lo - Mi pian anga piang ve lo emaw, hrisel loh vanga mi tih ang ti ve theilo te.

Thibeh lo thu - Nihna leh pawimawhna engmah nei lote thu.

Utawktur vwn - Thil neih emaw, thiamna emw hmang phalsi lova pawng roh hlur maisawina.
Upasa kah - Ram chhuahnaah mi pahnihin sa kapin silai hmet puak se la, a upa zawkkahaa dah a ni
thin. Hetiang deuh hian thil dangah pawh upat vang ringawta upazawk vohna hi ‘Upa sa kah’ an ti
thin.

Vanni chhal - Chhechhamna tawngkam a ni a. Ni tlakpui (thih) intiamna a ni.

Vehbur khawn - Khawtlang tam thilah khawtlang tana khaw dang tanpuina dil hi.

Vawkmut - Thing emaw mau emaw kualtak pawh a lei bet rem zawng taka dah hi a ni.

Vawkpan fah - Mi vawkpui, mi dangin a no vawi khat neih/hui vek tura an vulh chhawkhi a ni.

Vawkpasut nghak - Sakhaw biak nana vawk an vulh hi a ni a. Thil dangah hman a thianglo.

Vankai chaw - Dam lo na tak , engmah ei thei tawh loten an thih dawn hnaih hianchaw n lo ei thei
leh mial thin a. Chutiang chu van kai chaw an ti thin.

Vau chher - Hual rilruk emaw, khek rilruk emw hi.

Vuihmui pu - Lungawi lo, lung ni lo.

Vehthlem - Zawt thawi, hriat duh vanga tlang rawt lo deuhva han sawi hual vel hi.

Zankhat mit chhin - Thihna, thih hun.

Zankhat tuisik lem sual - Hei pawh hi thihna thu sawina bawk a ni.
eg:‘Zan khat tuisik lem sual’ tawk thei theuh kannih avangin tumah inhuphurh tur kanawm chuang lo.

Zachham lak - Natna engmah nei lawk lova thi thut sawina a ni.

Zawltlingvawn nat - Hei hi zawlnei an zawl a chhuah dawn avanga dam lo thin sawinaatanga lo kal a
ni awm e, mi lungleng, ngaih neih vanga dam lo ang maia nguitaka awm reng thinte sawi nan an
hmang.

Zuchhe rui ang - Mi bengchheng chiau le lu, dawnsawn

tlakathu swi mang si lote hi .

Zuanglang - Vak chhuak chak, leng vak vak mi.

Zadengtlawm tur ang - Zadeng hi lal chi an ni a, an tlawm dawn tum hian an inrawnkhawmin ro an
rel zing hle a, engmah rel chhuak thei si lo sawi nan an hmang.

Tawng Upa zahmawh

1) A lianber ta khawihsak ang = Phûr sûrh, hlim leh thathosûrh

3) A nu chhu dam = La naupang, note pianna la rei lo.

4) Chawngzawng mâwn tiat = Lian lo tak, te tak tê

5) Chhu vaivut bar = Hmeichhe naupang la nawi deuh rual

6) Chhu ngho chhuaka dam = Hmeichhe dam rei (‘Chhu
ngho chhuakin dam ang che’ an tih chuan induhsakna tawngkammawi taka ngaih a ni.)

7) Chhu rawng vuan = Nupui nei lai.

8) Chhu ruang bual loh = Mipa virgin

9) Chhu tût zai = Aw puam deuh tulha zai

10) Hmeithai zinga zang zawn ang = Thil vang lutuk, zawnhmuh mai mai theih loh

11) Lum hlum lîk ang = Dâng bui, da deuh búi

12) Mâwn ar chuk phâk = Hmeichhe hniam leh tawi te

13) Mâwn hmeta thu = Awm mai mai

14) Mitdel serh khawihsak ang = Vir vut, phu deuh zuk

15) Mo thar mawng ang = Hnawng deuh dap reng, huh deuh dapreng

16) Pachang til tial = Mipa puitling tawh tak tak chin

17) Phung tilrìl tia = Pa lianpui

18) Pit dawr tiat = Hmun zim tê

19) Puan hnuaia zang lîk ang = Midang hriat ve loha thiltih, thil ti ru

20) Sai chhu zen ang = Mawm thang beh deuh tluk mai, tihfaihar tak

21) Seithlohva zang li ang = Rilru thlaka thil tidanglamzung zung mai

22) Til thênna lam = Thiam lam zawng, zei lam zawng

23) Ui hur ang = Lêncheh, khawlaia vak chhuak reng

24) Vahluk chhu sem ang = Mahni chan ve tur pawh awm leklova thil sem zo

25) Zang bawng thu lâk = Mi thusawi, a hnial theihna lailaia lo hniala lo la kawi vel

26) Zawng hur hmai ang = Sen tâi deuh hlur

27) Zawh dawra suk tin ang = Thil inmil lo leh intuha lolutuk.