Professional Documents
Culture Documents
Hadiisa filatamaa
مع تراجم الرواة والفوائد العلمية ثلمانني حديثا
Qopheessaan.
D/r Muhammad murteda aaish Muhammad
مجال حممد أمحد- أبو فاطمة.. الرتمجة
Hiikkaan
Abuu faaximah / shekh Jamaal shekh Muhammad
Hadiisa filatamaa 2
اإلرشاف واملتابعة
قسم ادلعوة وتوعية اجلايلات
املكتب اتلعاوين لدلعوة وتوعية اجلايلات يف الربوة ,الرياض
باململكة العربية السعودية
toohannoofii hordoffii
kutaa daiwaa maktaba daiwaa rabwaatti.
Sawdii arabiyaa riyaad.
مجيع احلقوق حمفوظة للمؤلف
الطبعة األوىل اعم 6341ـه5162 -م
Mirgi maxxansaa seeraan eeggamaadha
Maxxansa duraa 1436/2015
انلارش
قسم ادلعوة وتوعية اجلايلات
املكتب اتلعاوين لدلعوة وتوعية اجلايلات يف الربوة ,الرياض
باململكة العربية السعودية
Hadiisa filatamaa 3
maxxansaafii raabsaan
kutaa daiwaa maktaba daiwaa rabwaatti.
Sawdii arabiyaa riyaad.
Baafata
Mata duree (lakkoofsa hadiisaa) fuula
Baafata………………………………………………………….…………………………..3
seensa kitaabaa……………………………….……………………………..…….7
Seensa hiikaa …………………………..…………………………………………..10
Hadiisa 1ffaa……………………………………….………………………………….13
2ffaa……………………………………………………..…..…………………………….15
3ffaa…………………………………………………….………………………………….17
4ffaa………………………………………..………………………………………………18
5……………………………………………..………………..……………………………..19
6……………………………………………….……………………………………………21
7………………………………………..………………………………………………….22
8…………………………………………………………………………………………..24
9…………………………………………………………………………………………..26
10………………………………….………………………………………………………28
11……………………………………………….……………………………………………29
12……………………………………………………………………………………………31
13…………………………….………………………………………………………………32
14……………………………….…….…………………………………………………….34
Hadiisa filatamaa 4
15………………………………..……..………………………………………………….36
16……………………………….…………..…………………………………………….38
17……………………………….………………………………………………………….40
18……………………………..………..………………………………………………….42
19……………………………………..………………………………………………….44
20…………………………………….…………………………………………………..45
21…………………………………………………………………………………………….47
22…………………………………………………………………………………………49
23………………………………………………………….……..………………………….51
24…………………………………………………………………………………………..54
25………………………………………………………………………………………..55
26…………………………………………………………………………………………57
27……………………………………………….…………………………………………59
28……………………………………………...……………………………………………60
29…………………………………………….….………………………………………..62
30……………………………………………....………………………………………….63
31………………………………………………………………………………………….64
32…………………………………………..……………………………………………66
33…………………………………………………………………………………………68
34…………………………………………………………………………………………70
35…………………………………………………………………………………………72
36…………………………………………………….……………………………………74
37…………………………………………………………………………………………76
38…………………………………………………………………………………………78
Hadiisa filatamaa 5
39……………………………………………………..…………………………………79
40……………………………………………….………………………….……………80
41…………………………………………………………………………………………81
42……………………………………………….…………………………………………83
43…………………………………………………………………………………………85
44………………………………………….………………………………………………86
45…………………………………………………………………………………………88
46………………………………………………………..………………………………90
47…………………………………………………………………………………………92
48…………………………………………………………………………………………95
49………………………………………..………………………………………………99
50……………………………………………………………………………………….101
51………………………………………………………..………………………………..102
52……………………………………………………..……………………………………103
53……………………………………………………………………………………… 105
54……………………………………………….……………………………………..106
55……………………………………………….…………………………………………108
56……………………………………………………….………………………………..110
58………………………………………………………………………………………..113
59…………………………………………………………………………………………115
60…………………………………………………………………………………………117
61………………………………………………………………………………………….118
62…………………………………………………………….……………………………121
63……………………………………….………………………………………………..123
Hadiisa filatamaa 6
64………………………………………………….……………………………………..125
65…………………………………………………..…………………………………….127
66………………………………………………………………………………………..128
67………………………………………………..……………………………………..130
68…………………………………………………..…………………………………..131
69………………………………………………….…………………………………….134
70………………………………………………………………………………………..136
71………………………………………………………..……………………………….137
72……………………………………………………………………………………..139
73……………………………………………………………………………………140
74……………………………………………………………………………………142
75………………………………………………..…………………………………..144
76……………………………………………………………………………………145
77…………………………………………………..……………………………….147
78…………………………………………………….…………………………… 149
79…………………………………………………..……………………………….150
80…………………………………………………….………………………………152
Hadiisa filatamaa 7
مقدمة املرتجم
Duree nama kitaaba hiikee
Bismillaahi Rrahmaani Rrahiim.
Alhamdu liLaahi assalaatu wassalaamu alaa
Rasuulilaah wa alaa aalihii wasahbih Ummata
keenya! Barnoota bu'uraa kan islaamaa barachuun
Muslima hundarratti diqama cimaa tahuun
beekamaadha. Kuni ammo hadiisa nabii s.a.w.
barachuudhaan taha.
Akkasuma kitaabni kun Afaan keenya kan
oromootitti hiikkamee waan qophaaweef ummanni
keenya dubbisanii irraa barachuun laafaadha.
keeysaawuu barattoota keenya haalaan fayyada
jenneeti abdii goona.
Akkuma Walaloo tiyya keysatti jedhetti:-
BismiLlaahiidhaan jalqabeeti.
Alhamdu liLlaah itti anseeti.
Nagayaaf rahmata nabbi buuseeti.
Aaliif sahaabaa hunda saaniitii.
Amma ba’idu kanatti aanseetii.
ya obboleyyan muslimaatii.
Isiniin jaaladhaa Rabbiif jedheeti.
Dhufee waan qabu isinii fideetii.
Hadiisa filatamaa 8
مقدمة املؤلف
Duree abbaa kitaaba kaayee.
َّ "مَنْ مَاتَ وَهُوَ يَ ْعلَمُ أَنَّهُ الَ إِلَهَ إِال: ِ قَالَ َرسُولُ اهلل:َ قَال َ عَنْ عُثْـمَان- 1
.) ,)51( - 36 رقم احلديث,(صحيح مسلم."َاهللُ َدخَلَ ا ْلجَنَّة
ِ "مَنْ قَرَأَ بِالْآيَتَيْنِ مِنْ آخِ ِر سُورَة: ُّ قَالَ النَّبِي:َ قَال, ٍ عَنْ أَبِيْ مَسْعُ ْود- 2
."ُكفَتَاه
َ ٍال َبقَرَةِ فِي لَ ْيلَة
- 521 رقم احلديث, وصحيح مسلم,2115 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)818(
Sadarkaa guddina aayata lameen dhuma
suuraa baqaraa.
2- Abbaa mas'uudirraa odeeffamee nabiin keenya
s.a.w. akkana jedhan jedhe "namni halkan hundaa
dhuma suuraa baqaraa irraa aayata lama qarae isaaf
geessi." Bukhaariifii muslimtu odeesse lafziin kan
bukhaariiti.
Namni hadiisa kana odeesse.
Inni abbaa mas'uud uqbaa ilma amriiti.beellama
aqabaa tan lammaffaa irratti argamee
jira.umriidhaan irra xiqqaa warreen achirratti
argamaniiti. Uhudiifii lola achi boodaas hunda
hirmaatee jira. Eegasii magaalaa kuufaatti mana
jaaratee gale. Aliyyi r.a. yeroo lola saffiinitti bahu
bulchaa godina kuufaa godhee isa filee ture. Hadiisni
Hadiisa filatamaa 06
سمِعَ مِنَّا
َ ,ً "نضَّرَ اهللُ امْرَأ:َ قَال ِّ عَنِ النَّيب, ٍعَنْ عَبْدِ اهللِ بْنِ مَسْعُ ْود- 3
."ٍحفَظُ مِنْ سَامِع
ْ حَدِيْثاً؛ فَ َبلَّغَهُ؛ فَرُبَّ مُ َبلَّغٍ َأ
,5122 رقم احلديث, وجامع الرتمذي,545 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
, حسن صحيح: قَالَ اإلمام الرتمذي عن هذا احلديث,واللفظ البن ماجه
.)وصححه األلباني
Sadarkaa nama barnoota hadiisaatti
xiyyeeffatuu.
3-Abdallaa ilma masuud irraa odeefamee nabiin
s.a.w. akkana jedhan jedhe. "nama hadiisa tokko
nurraa dhagayee nama barsiise Rabbiin fuula isaa
haabareechu.namni barataadhaa kan barsiisaa
isaarra hifziin cimaadhaa hedduutu jira."
Ibnu maajah (232) fi tirmiziitu (2657) odeesse, jechi
ka ibnu maajah. tirmiziin sahiiha jedhe. Albaaniinis
sahiiha jedhe.
Namni hadiisa kana odeesse.
Abdullah ilma masuud r.a. inni hangafoota
sahaabaa bebbeekamoo keessaa tokkodha. Akkaan
ugummaa qaraatii qur'aanaa qaba. Hadiisni inni
Hadiisa filatamaa 08
مَا شَاءَ اهللُ َوشَاءَ فُالَنٌ؛: "الَ َتقُوْلُوْا:َ قَال ِّ عَنِ النَّيب َ عَنْ حُذَ ْيفَة- 4
."ٌُم شَاءَ فُالَن
َّ ث،ُ مَا شَاءَ اهلل:وَلكِنْ قُوْلُوْا
.) وصححه األلباني,3581 رقم احلديث,(سنن أبي داود
Aqiidaa towhiidaa jallinarraa eeguu
4-Huzeyfaa ilma yamaanii r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe ''yoo rabbiifii ebalu jedhan hinjedhinaa
garuu yoo Rabbiin jedhe yoo rabbi gaditti ebalu
jedhe jedhaa." Abuu daawud odeesse.
شفَعَا َء وَ َال
ُ "الَ يَكُوْنُ اللَّعَّانُوْ َن: ِ قَا َل رَسُو ُل اهلل:ُ َيقُ ْول ِعَ ْن أَبِي الدَّرْدَاء- 7
."ِشُهَدَاءَ يَوْ َم ا ْلقِيَامَة
.),)5258( - 82 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Islaama keessatti wal arrabsuufi wal
abaaruun dhoowwadha.
7-abbaa dardaairraa odeeffame nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "namoonni nama abaaruu
heddemmeessan guyyaa qiyaamaa manguddoo
Hadiisa filatamaa 24
وَمَا،ُِال شَانَه
َّ ي شَيْءٍ إ
ْ ِ "مَا كَانَ الفُحْشُ ف: هلل
ِ قَا َل رَسُ ْو ُل ا:َ قَال ٍ عَنْ َأ َنس- 8
."ُإال زَانَه
َّ ي شَيْ ٍء
ْ ِكَانَ احلَيَاءُ ف
واللفظ,3682 رقم احلديث, و سنن ابن ماجه,6523 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
.) وصححه األلباني, هذا حديث حسن غريب: قَالَ اإلمام الرتمذي,للرتمذي
Islaamummaan kabajaafi badirraa
qaanfachutti nama kaafti.
8-anas ibnu maalik r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "baalagummaan waantakka keessatti tahee
fokkisu malee hin hafu,kabajaa fi qaachiin
waantakka keessatti tahee bareechu malee hin
hafu."tirmizii 1974fi ibnu maajah 4185 tu
odeesse.lafziin kan tirmiziiti hasaniifi gariib jedheen
albaaniin sahiiha godhe.
Hadiisa filatamaa 26
طفَى
َ ْ "مَا اص:ََي الْكَالَ ِم أَفْضَلُ؟ قَال
ُّ أ:َ سُئِل هلل
ِ َن رَسُ ْو َل ا
َّ أ، َر
ٍّ
يذْ ِ عَ ْن أَب- 11
."ِهلل وَبَحِمْدِه
ِ سُبْحَا َن ا:ِاهللُ لِمَالئِكَتِ ِه َأوْ لِعِبَادِه
.) ,)5246( - 83 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Jechi guddaan Rabbi biratti
subhaanallaahi wabi hamdihii.
10-abbaan zarrii r.a. nabiin s.a.w.jechoota keessaa
kamtu irra caala ? jechuudhaan gaafatamanii akkana
jedhan jedhe," kan Rabbiin maleeykaa isaatiifi
gabroottan isaatii file sun subhaanallahi
wabihamdihii" jedhe. Muslimtu odeesse 84/2731
Namni hadiisa kana odeesse.
Hadiisa filatamaa 31
س عَلَيْ ِه
َ ْ "مَ ْن عَمِ َل عَمَالً لَي:َ قَال َِن رَسُ ْولَ اهلل
َّ ي اللَّ ُه عَنْهَا أ
َ ِ عَ ْن عَائِشَ َة رَض- 11
."ٌّأَمْرُنَا فَهُ َو رَد
Hadiisa filatamaa 30
(اَللَّ ُه َّم ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ِّ كَا َن أَكْثَ ُر دُعَا ِء النَّيب:َ قَال ٍ عَ ْن أَنَس- 12
ﯠ ﯡﯢﯣ ﯤ ﯥ ﯦ
- 54 رقم احلديث, وصحيح مسلم,1485 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)5188(
Hedduu kadhaa nabiin ittiin Rabbi
kadhatu.
12-Anas ilma maalik r.a. irra hedduun kadhaa
nabii s.a.w. kana ture jedhe. "Rabbanaa aatinaa
fidduniyaa hasanatan wa fil aakhirati hasanatan
waqinaa azaabannaar" hiikkaan " yaa Rabbii keenya
duniyattis gaarii nuukenni, aakhirattis gaarii
Hadiisa filatamaa 33
ت
دَعَوَاتٌ مُسْ َتجَابَا ٌ
َك
ت مُسْتَجَابَاتٌ َال ش َّ
ث دَعَوَا ٍ
- 17عَ ْن أَبيْ هُرَيْ َر َة ,قَالَ :قَالَ رَسُ ْو ُل اهللِ " :ثَال ُ
ِن :دَعْ َو ُة الْمَظْلُوْمِ ,وَدَعْ َو ُة الْمُسَافِرِ ,وَدَعْ َو ُة الْوَالِ ِد عَلَى وَلَدِ ِه ".
فِيْه َّ
(جامع الرتمذي ,رقم احلديث ,6512وسنن أبي داود ,رقم احلديث ,6241
وسنن ابن ماجه ,رقم احلديث ,4815واللفظ للرتمذي ,قَالَ اإلمام الرتمذي:
هذا حديث حسن ,وحسنه األلباني).
Kadhaawwan qeebalamtuu.
17-Abbaa hureyraa r.a. irraa odeeffame nabiin
s.a.w. akkana jedhan jedhe "kadhaan sadi
Hadiisa filatamaa 42
َ وَال, "الَ تَجْعَلُوْا بُيُوْتَكُمْ قُبُوْرًا: ِ قَا َل رَسُ ْو ُل اهلل:َ قَال عَ ْن أَبيْ هُرَيْ َر َة- 18
."ْي حَيْثُ كُنْتُم
ْ ِ وَصَلُّوْا عَلَيَّ؛ فَإِنَّ صَالَتَكُمْ تَبْلُغُن،ي عِيْدًا
ْ تَجْعَلُوْا قَبْ ِر
.) وصححه األلباني,5135 رقم احلديث,(سنن أبي داود
التحذير من التصوير
س عَذَابًا
ِ أشد النَّا
َّ "إن
َّ :ُ َيقُ ْول ِي
َّ ت النَّب
ُ ْ سَمِع:َ قَال عَ ْن عَبْ ِد اللَّ ِه بن مسعود- 19
."َ اَلْمُصَوِّ ُروْن:ِعِنْ َد اهللِ يَوْ َم ا ْلقِيَامَة
- 58 رقم احلديث, وصحيح مسلم,2521 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)5615(
حذِّرُ من الفواحش
َ ُاإلسالم ي
ضكُ ْم عَلَى
ُ ْ "الَ يَبِعْ بَع:َ قَال ِّي اللَّ ُه عَنْهُمَا عَ ِن النَّيب
َ ِ عَ ْن عَبْ ِد اهللِ بْ ِن عُمَ َر رَض- 22
."ٍ وَ َال يَخْطُبْ بَعْضُكُ ْم عَلَى خِطْبَةِ بَعْض,ٍبَيْعِ بَعْض
رقم, وصحيح البخاري,) ,)6365(- 35 رقم احلديث,(صحيح مسلم
.) واللفظ ملسلم,2635 احلديث
Hadiisa filatamaa 50
شفَعَتْ
- 24عَنْ أَبيْ هُرَيْ َرةَ ,عَنِ النَّبِيِّ قَالَ" :إِنَّ سُوْ َرةً فِي ا ْلقُرْآنِ ثَالَثُوْنَ آيَةًَ ,
لِصَاحِبِهَا؛ حَتَّى ُغفِرَ لَهُ ,ﭽﭑ ﭒ ﭓ ﭔﭼ ( سورة امللك.)١ :
(سنن ابن ماجه ,رقم احلديث ,4281و سنن أبي داود ,رقم احلديث ,6311
وجامع الرتمذي ,رقم احلديث ,5856واللفظ البن ماجه ,قَالَ اإلمام الرتمذي
عن هذا احلديث :بأنه حديث حسن ,وصححه األلباني).
Hadiisa filatamaa 56
ي
ِ "اَلْعَهْدُ الَّ ِذ: ِ قَا َل رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال, ِّ عَنْ بُرَيْ َدةِ بْنِ احلُصَيْبِ الْأَسْلَمِي- 25
."َكفَر
َ ْالةُ؛ فَمَنْ تَرَكَهَا؛ َفقَد
َ َّ اَلص:ْبَيْنَنَا وَبَيْنَهُم
Hadiisa filatamaa 57
قال اإلمام,6125 رقم احلديث, وسنن ابن ماجه,5156 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
.) وصححه األلباني, بأنه حسن صحيح غريب:الرتمذي عن هذا احلديث
salaata jabeessuu.
25-bureydaa ibnu huseybi al-aslamii r.a. nabiin s.a.w.
akkana jedhan jedhe " beellamni nuufii isaan jidduu
jiru salaata, namni isii dhiise kafare." Tirmizii2621,
ibnu maajah 1079, timiziin sahiiha,hasan, gariiba
jedhe. Albaaniin sahiiha jedhe.
Namni hadiisa kana odeesse.
Inni bureydaa ibnu huseyb al-aslamiyyii r.a.
islaamawuun isaa yeroo nabiin hijraaf gara madiinaa
deeman ture. Nabiin s.a.w. osoo deemuu irra dhufe
isaafii nama ganda isaarraa namni 80 wajjii taa'uu
turan. hundi isaaniituu islaamawan.
Nabiin s.a.w. salaataa ishaa'ii isaaniin salaate.
Hadiisni inni odeesse 177.
Bureydaan ganduma isaati jiraachuu ture. Lola uhud
booda gama madiinaatti godaane. Nabiin biratti
gale. Lola san boodaa hundarratti hirmaatee jira.
Gama boodaa basratti galee achitti mana jaarate.
eegasii achirraa duulaaf gama karaasaan bobba'e.
bakka marwi jedhamtu taauu ture hanga achumatti
du'ee achumatti awwaalame. Duuti isaa bara hijraa
Hadiisa filatamaa 58
فِيْ غَ ْز َوةِ تَبُوْكَ؛ فَكَانَ يُصَلِّي ِ خَرَجْنَا مَعَ رَسُ ْولِ اهلل:َ قَال ٍ عَنْ مُعَاذ- 26
.ب وَالْعِشَا َء جَمِيْعًا
َ ِ وَالْمَغْر,َالظُّهْ َر وَالْعَصْ َر جَمِيْعًا
.),)211( - 25 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Islaamummaan diin laaffisiinsaati.
26-mu'aaz r.a. irraa odeeffamee nabiin s.a.w. wajji
duula tabuukitti bane. zuhriif asrii walitti qabee
Hadiisa filatamaa 59
اللهِ
غاية احلياة البشرية :نيل رِضَا َّ
- 27عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا ,قَالَتْ :سَمِعْتُ رَسُ ْولَ اللَّهِ َ يقُ ْولُ" :مَنِ الْتَمَسَ رِضَا
خطِ اللَّهِ؛
كفَاهُ اللَّهُ ُمؤْنَةَ النَّاسِ ،وَمَنِ الْتَمَسَ رِضَا النَّاسِ بِسَ َ
خطِ النَّاسِ َ
اللَّهِ بِسَ َ
وَكَلَ ُه اللَّهُ إِلَى النَّاسِ".
(جامع الرتمذي ,رقم احلديث ,5363سكت اإلمام الرتمذي هنا ومل يقل عن
هذا احلديث شيئا ,وصححه األلباني
Hadiisa filatamaa 60
َ وَأَتْبِعِ السَّيِّئَة,َ "اتَّقِ اهللَ حَيْثُمَا كُنْت: ِ قَالَ لِيْ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال عَنْ أَبيْ ذر- 28
."ٍ وَخَالِ ِق النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَن,احلَسَنَةَ؛ تَمْحُهَا
قال اإلمام الرتمذي عن هذا احلديث,6582 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
.) وحسنه األلباني, حسن صحيح:بأنه
- 29عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ :كَانَ النَّبِيُّ َ يقُ ْولُ فِيْ رُكُوْعِهِ وَسُجُوْدِهِ:
"سُبْحَانَكَ اَللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ ،اَللَّهُمَّ ا ْغفِرْ لِيْ".
(صحيح البخاري ,رقم احلديث ,253وصحيح مسلم ,رقم احلديث - 562
( ,)383واللفظ للبخاري).
Hadiisa filatamaa 64
أَعَدَّ اهللُ لَ ُه،َ "مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ وَرَاح:َ قَال ِّ عَنِ النَّيب, َ عَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 31
."َ كُلَّمَا غَدَا َأ ْو رَاح،ِنُزُلَ ُه مِنَ الْجَنَّة
- 582 رقم احلديث, وصحيح مسلم,115 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)115(
Sadarkaa masgiinni qabuufii warreen
masgiidaa qaban.
30-abbaa hureyraa r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "namni masgiidatti ganamee, waaree boodas
masgiidatti deeme. Rabbiin jannata keessatti bakka
qubatu isaa qopheessa. hanguma inni ganamaaf
galgala masgiidatti deemeen." Bukhaarii662, muslim
285/669, lafziin kan bukhaariiti.
Namni hadiisa kana odeesse.
Hadiisa 13tti dabree jira.
Barnoota hadiisa kanarra argannu.
1-masgiinni sadarkaa guddoo qabaachuu
isaa , namni ibaadaaf gama isaadhaa deddeebi'us
galata guddaa akka Rabbirraa qabu.
2-jannatni uumamatee jiraachuu isii qananii
goddoon tan guutamte tahuu isiidhaa.
3-masgiida jaaruufii, qulqulleessuun barbaachiisaa
tahuu isaa.
Hadiisa filatamaa 66
"مَنْ أَقَالَ مُسْلِمًا؛ أَقَالَهُ اللَّهُ عَثْرَتَ ُه: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اللَّه:َ قَال َ عَنْ أَبِي هُرَيْ َرة- 31
."ِيَوْ َم ا ْلقِيَامَة
,4311 رقم احلديث, وسنن أبي داود,5655 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
.) وصححه األلباني,واللفظ البن ماجه
Sadarkaa bittaa fii gurgurtaa keessatti waliif
laaffisuu.
31-abbaan hureyraa r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "namni muslimarraa laaffise Rabbiin guyyaa
qiyaamaa dogoggora isaa dhiifama godheefii irraa
laaffisa". Ibnu maajah 2199, abiidaawud 3460,
lafziin kan ibnu maajah. Albaaniin sahiiha jedheen.
ْ "إِذَا وَزَنْتُم: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَال- 32
."فَأَرْجِحُوْا
Hadiisa filatamaa 68
ُد
ُّ "اَلْ ُمؤْمِنُ لِلْ ُمؤْمِنِ كَالْبُنْياَنِ يَش: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال عَنْ أبِيْ مُوْسَى- 33
."ًبَعْضُهُ بَعْضا
- 12 رقم احلديث, وصحيح مسلم,5331 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ ملسلم,)5282(
Muslimtoonni waliif akka jaarmaya
manaati.
33-abbaan musaa r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "muiminni muiminaaf akka jaarmaya manaati
waljajjabeessa" bukhaarii 2446, muslim 65\2585
lafziin kan muslimi.
Namni hadiisa kana odeesse.
Abii muusaa abdallaah ibnu qeysi ibnu suleymi al-
ash'arii alyamaanii. yamanirraa Makka dhufee
islaamayee yamanitti deebi'e. eegasii gara habashaa
deeme. Eega injifannoo kheybarii booda madiinaa
dhufe. Duula hundarratti hirmaatee jira. Nama
haalaan sagalee bareedduu qabu yeroo qur'aana
qara'u.
Nama ibaadaa kan duniyarraa dantaa hinqabne.
beekaa diin ture. waggaa 40 hijraati kuufatti due.
ِن
َّ "إ:ُ َيقُ ْول ِ قَالَ أَيْمُ اهللِ َلقَدْ سَمِعْتُ رَسُ ْولَ اهلل, ِ عَنْ الْ ِمقْدَادِ بْنِ الْأَسْوَد- 34
ْ وَلَمَن,ُ إِنَّ السَّعِيدَ لَمَنْ جُنِّبَ ا ْلفِتَن,ُ إِنَّ السَّعِيدَ لَمَنْ جُنِّبَ ا ْلفِتَن,َالسَّعِيدَ لَمَنْ جُنِّبَ ا ْلفِتَن
."ابْتُلِيَ؛ فَصَبَرَ فَوَاهًا
.) وصححه األلباني,3514 رقم احلديث,(سنن أبي داود
Nama mikaaye jechuun nama jeequmsarraa
fageeffame.
34- Miqdaad ibnul aswad r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "namni milkaaye nama jeequmsarraa
fageeffame, namni milkaaye nama jeequmsarraa
fageeffame, namni milkaaye nama jeequmsarraa
fageyfame. Akkasuma namni mokkoramee obse waa
tolee." Abiidawud odeesse 4263, albaaniin sahiiha
godhe.
Namni hadiisa kana odeesse.
Miqdaad ibnu amrii miqdaad ibnu aswad alkandii
jechuun beekama. Sahaabaa jabaadha. Nama haalaan
nabitti dhihaatu. Dura nama fardaan loleeti. Nama
yeroo duulaatis mirqaanaan hirmaatu. Lola badrii,
uhud, khandaqiifi kanneen biro irratti hirmaatee jira.
Hadiisni isaa 42. Miqdaad nama arjaa kennataadha
Hadiisa filatamaa 73
"مَنْ جَلَسَ فِيْ مَجْلِسٍ؛ فَكَثُرَ فِيْ ِه: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال, َ عَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 35
ِال
َّ سُبْحَانَكَ اللَّهُمُّ وَبِحَمْدِكَ أَشْهَدُ أنْ الَ إِلَهَ إ: َلَغَطُهُ؛ َفقَالَ قَبْلَ أنْ َيقُوْمَ مِنْ مَجْلِسِ ِه ذَلِك
."َي مَجِْلسِ ِه ذَلِك
ْ ِِال ُغفِرَ لَ ُه ماَ كَانَ ف
َّ إ,َك وَأتُوْبُ إِلَيْك
َ ُت أَسْتَ ْغفِر
َ ْأَن
: قال اإلمام الرتمذي عن هذا احلديث,4344 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
.) وصححه األلباني,بأنه حسن صحيح غريب
Kadhaa maartii teessumaa.
35-abii hureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe."namni teessoo waciinsi itti baay'ate takka
keessa taa'ee, osoo achii ol hinkain dura akkana
jedhe (subhaanaka allaahumma wabihamdika ash
hadu anlaailaaha illaa anta, astagfiruka wa'atuubu
ileyka,) wannii teessoo isaa san keessatti tahe isaaf
araaramame. Hiikkaan "yaarabbi sinqulqulleessa,
singalatoomfadha, kan dhugaadhaan gabbaramu
simalee akka hinjirre raga ninbaha, sin araarfadha
gama keetin deebia.
Timizii odeesse 3433, timiziin hasan, sahiih, gariib
jedheen. Albaaniin sahiiha jedhe.
Hadiisa filatamaa 75
هلل
ِ "إِذَا تَشَهَّدَ أَحَدُكُمْ؛ فَلْيَسْتَعِذْ بِا: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال َ عَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 37
ِ وَمِنْ فِتْ َنة،ِ وَمِنْ عَذَابِ ا ْلقَبْر،َ اَللَّهُمَّ إِنِّيْ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ جَهَنَّم:ُ َيقُ ْول،ٍمِنْ أَرْبَع
."ِ وَمِ ْن شَرِّ فِتْنَةِ الْمَسِي ِح الدَّجَّال،ِالْمَحْيَا وَالْمَمَات
رقم احلديث, وصحيح البخاري,)288( - 658 رقم احلديث,(صحيح مسلم
.) واللفظ ملسلم,6422
Muslimni Rabbitti haajamaadha.
37-abbaan hureyraa r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe " tokkoon keysaan yeroo tashahuda qara'e waa
afurirraa Rabbitti haa maganfatu akkana haa jedhuu
(Allaahumma innii a'uuzu bika min azaabi
jahannama, wamin azaabilqabri wa min fitnatil
mahyaa walmamaat, wa min sharri fitnatil
masiihiddajjaal). Hiikkaan -yaa Rabbi an azaaba
jahannam irraan sitti maganfadha, azaaba qabrii
irrallee, rakkoo jiruufii du'aarraallee, rakkoo hamtuu
masiihiddajjal irrallee sittin maganfadha /siinin
tiiyfama/." Muslim 128/588. bukharii 1377, lafziin
kan muslimi.
Hadiisa filatamaa 79
."ْ "يُحْشَ ُر النَّاسُ عَلَى نِيَّاتِهِم: ِ قَا َل رَسُوْ ُل اهلل:َ قَال ٍ عَ ْن جَابِر- 38
جزء, وصحيح مسلم, وصححه األلباني,3541 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
.) واللفظ البن ماجه,)5828( - 84 من رقم احلديث
Sadarkaa niyyaan qabdu islaama keessatti.
38-jaabir r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan jedhe
"ummanni niyyaa isaaniirratti kaafaman" ibnu
maajah 4230, albaaniin sahiiha jedheen, muslim
83\2878, lafziin kan ibnu maajah.
،ٌ الَ يُوَا ِفقُهَا عَبْدٌ مُسْلِم،ً "إِنَُّ مِنَ اللَُّيْلِ سَاعَة:َ قَال هلل
ِ أَنَّ رَسُ ْولَ ا, عَنْ جَابِ ٍر- 39
."ُِال أَعْطَاهُ إِيَُّاه
َّ إ،يَسْ َأ ُل اهللَ خَيْرًا
(222( - 612 رقم احلديث,(صحيح مسلم
ُيفْطِرُ عَلَى رُطَبَاتٍ قَبْلَ أَ ْن: ِ كَانَ رَسُولُ اهلل:ُ َيقُ ْول، ٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِك- 42
."ٍيُصَلِّيَ؛ فَإِ ْن لَ ْم تَكُ ْن رُطَبَاتٌ؛ فَعَلَى تَمَرَاتٍ؛ فَإِنْ لَ ْم تَكُنْ؛ حَسَا حَسَوَاتٍ مِ ْن مَاء
قال,151 رقم احلديث, وجامع الرتمذي,5421 رقم احلديث,(سنن أبي داود
وحسنه, واللفظ ألبي داود, حسن غريب:اإلمام الرتمذي عن هذا احلديث بأنه
.)األلباني وصححه
Waan soomana irratti furuun gaariidhaa.
42-anas ibnu maalik r.a. akkana jedhe "nabiin s.a.w
asheeta timiraarratti kan soomana furu tahe osoo
magriiba hin salaanneen duratti. Yoo asheenni
timiraa hinjiraatin timirarratti fura, yoo timirri
hinjiraatin hammaarrii bishaanirraa taate
hammaarrata."
Abuu daawua 2356, Tirmizii 696, timiziin hasan,
gariib jedheen. lafziin kan abiidaawudi. albaaniin
hasan sahiih jedheen.
َب
ِّ ر، "رَبِّ ا ْغفِرْ لِي:ِكانَ َيقُ ْولُ بَ ْي َن السَّجْدَتَيْن
َ َّ أنَّ النَّبِي َ عَنْ حُذَ ْيفَة- 45
."ا ْغفِرْ لِي
وسنن, 823 رقم احلديث, وسنن أبي داود,852 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
.) وصححه األلباني, واللفظ البن ماجه,6632 رقم احلديث,النسائي
Teessuma sujuuda lameen jidduu irratti
Rabbi kadhachuu.
45-huzeyfaan r.a. nabiin s.a.w. sujuuda lameen
jiddutti akkana jedhan jedhe. " Rabbig firlii Rabbigfir
lii" hikkaan yaa Rabbi naaf araarami yaa Rabbi naaf
araarami. Jechuudha.
Ibnu maajah 897, abuudaawud 874, nasa'ii 1145,
lafziin kan ibnu maajah, albaaniin sahiiha godhe.
Namni hadiisa kana odeesse.
Hadiisa lakkoofsa 4tti ibsamee dabree jira.
Barnoota hadiisa kanarra argannu.
1-hadiisni kun wanni itti nuqajeelchu du'aa'iin
himame kun bakka kanatti barbaachisaa tahuu isaati.
2-sujuuda lameen jiddutti kadhaan adda addaa
nabirraa s.a.w dhufee jira. Garuu kanumarratti yoo
gabaabbatanis nigaya.
Hadiisa filatamaa 92
َيقُوْلُ بَيْ َن ِ كَانَ رَسُولُ اهلل:َ عَنْ عَبْدِ اهللِ بْنِ عَبَّاسٍ رضي اهلل عنهما قَال- 46
." "رَبِّ ا ْغفِرْ لِي وَارْحَمْنِي وَاجْبُرْنِي وَارْزُقْنِي وَارْفَعْنِي:ِال ِة اللَّيْل
َ َالسَّجْدَتَيْنِ فِيْ ص
821 رقم احلديث, وسنن أبي داود,858 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
: قَالَ اإلمام الرتمذي, واللفظ البن ماجه,583 رقم احلديث,وجامع الرتمذي
.) وصحح األلباني حديث ابن ماجه والرتمذي,هذا حديث غريب
Islaamummaan milkii ilma namaati.
46-Abdallaah ibnu abbaas-r.a. nabiin s.a.w. salaata
halkanii keessatti sujuuda lameen jiddutti akkana
jedhan jedhe. "Rabbigfirlii warhamnii wajburnii
warzuqnii warfaini" hiikkaan \yaa Rabbii kiyya
naaf araarami rahmata naaf godhi nagargaari
rizqii naaf hiri olnafuudhi naguddisi,\. Ibnu
maajah 898, Abiidawud850, tirmizi 284, lafziin kan
ibnu maajah. Tirmiziin gariib jedhe. Albaaniin
sahiiha godhe.
Hadiisa filatamaa 93
- 47عَنْ أَبِي هُرَيْ َرةَ قَالَ :كَانَ النَّبِيُّ بَارِزًا يَوْمًا لِلنَّاسِ؛ فَأَتَاهُ جِبْرِيلُ عليه
السالم؛
َفقَالَ :مَا الْإِميَانُ؟ قَالَ" :الْإِميَانُ :أَنْ ُتؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ ,وَبِِلقَائِهِ وَرُسُلِهِ,
وَ ُتؤْمِنَ بِالْبَعْثِ"،
ي
قَالَ :مَا الْإِسْلَامُ؟ قَالَ" :الْإِسْلَامُ :أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ وَالَ تُشْرِكَ بِهِ ,وَ ُتقِيمَ الصَّلَاةَ ,وَ ُتؤَدِّ َ
الزَّكَا َة الْ َمفْرُوضَةَ ,وَتَصُومَ رَمَضَانَ،
قَالَ :مَا الْإِحْسَانُ؟قَالَ" :أَنْ تَعْبُ َد اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ ،فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ؛ فَإِنَّهُ يَرَاكَ",
ك عَ ْن أَشْرَاطِهَا:
قَالَ :مَتَى السَّاعَةُ؟ قَالَ" :مَا الْمَسْئُولُ عَنْهَا بِأَعْلَ َم مِ َن السَّائِلِ ،وَسَأُخْبِرُ َ
إِذَا وَلَدَتِ الْأَمَةُ رَبَّهَاَ ،وإِذَا تَطَا َولَ رُعَاةُ الْإِبِلِ الْبُهْمُ فِي الْبُنْيَانِ ,فِي خَمْسٍ الَ يَعْلَمُهُنَّ إِالَّ
ِي :
اللَّهُ ،ثُمَّ تَال النَّب ُّ
ﭽ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﭼ (لقمان )٤٣ :اآلية،
س دِينَهُمْ".
ثُمَّ أَدْبَرََ ،فقَالَ" :رُدُّوهُ"؛ فَلَمْ يَ َروْا شَيْئًا؛ َفقَالَ" :هَذَا جِبْرِيلُ ،جَا َء يُعَلِّمُ النَّا َ
(صحيح البخاري ,رقم احلديث ,21وصحيح مسلم ,رقم احلديث ,)5( - 6واللفظ للبخاري).
Hadiisa filatamaa 95
إِنَّا: جَاءَ ذَاتَ يَوْمٍ وَالْبُشْرَى فِيْ وَجْهِهِ؛ َفقُلْنَا ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل َ عَنْ أَبِيْ طَلْحَة- 48
أَمَا:ُ إِنَّهُ أَتَانِيَ الْمَلَكُ؛ َفقَا َل يَا مُحَمَّدُ! إِنَّ رَبَّكَ َيقُ ْول:َلَنَرَى الْبُشْرَى فِيْ وَجْهِكَ!؛ َفقَال
ت
ُ ْ وَالَ يُسَلِّمُ عَلَيْكَ أَحَ ٌد إِالَّ سَلَّم,يُرْضِيْكَ؟ أَنَّهُ الَ يُصَلِّيْ عَلَيْكَ أَحَدٌ إِالَّ صَلَّيْتُ عَلَيْهِ عَشْرًا
."عَلَيْهِ عَشْرًا
.) وحسنه األلباني,6584 رقم احلديث,(سنن النسائي
Sadarkaa nabirratti s.a.w. salaata buusuun
qabdu.
48-Abbaa xalhaarraa r.a. nabiin s.a.w. guyyaa tokko
kan gammachuun fuula isaarraa iftu nutti olseene,
gammachuudha fuula keetirratti garra maaliifi?
jenneen. Akki Nuun jedhe "malaaykichaatu natti
dhufee yaamuhammad Rabbiin namni tokkolleen
salaata takka sirratti buusee ani kudhan irratti buusu
malee hin hafu, namni tokkolleen yoggu takka
sirratti salaamtaa buusee ani yoggu kudhan irratti
buusu malee hin hafu, kuni sin gammachiisuu? siin
jedha naan jedhe." Nasa'ii 1283, albaaniin hasan
jedheen.
Hadiisa filatamaa 98
شرِيف
ْ َّكرِيم وَالت
ْ َّاليد الْيُمْنَى لكل ما فيه الت
ِ الْيُمْنَى لِطَهُو ِره ِ كَانَتْ يَدُ رَسُولِ اللَّه:ْ قَالَت, عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا- 49
." وَمَا كَا َن مِ ْن أَذًى،ِ وَكَانَتْ يَدُ ُه الْيُسْرَى لِخَالئِه،ِوَطَعَامِه
,618 رقم احلديث, وصحيح البخاري,44 رقم احلديث,(سنن أبي داود
رقم احلديث, وجامع الرتمذي,)518( - 11 رقم احلديث,وصحيح مسلم
وصححه, واللفظ ألبي داود,4588 رقم احلديث, وسنن ابن ماجه,6888
.)األلباني
Harki mirgaa waan kabajamaatiif itti
fayyadaman
49-Ayyoon teenya aa'ishaan r.a. harki nabii tan
mirgaa dhiqaannaa fii nyaataafi, tan bitaa ammo
qulqullinaaf waan fokkataa deemsisuufi, " jette.
Abuu daawud 33, bukhaarii 168, muslim 66\268,
tirmizii 1888, ibnu maajah 3288, lafziin kan abii
daawudi. Albaaniin sahiiha godhe.
"مَنْ سَ َألَ النَّاسَ أَمْوَالَهُمْ تَكَثُّرًا؛: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل: َ قَال, َ عَنْ أَبِي هُرَيْ َرة- 51
."ْفَإِنَّمَا يَسْ َأ ُل جَمْرًا؛ فَلْيَسْ َتقِلَّ َأوْ لِيَسْتَكْثِر
)6136( - 612 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Rakkoof malee nama kadhachuun
dhoowwaadha.
50-abii hureyraa -r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe. "namni qabeenya namaa kadhate
heddumeeyfachuudhaaf wanni inni kadhatu
dhamala ibiddaati, fedhu haaguddisuu fedhu
haaxiqqeessuu." Muslim 105\1041.
ِشرَاق
ْ ِمشروعية صَالَة الْإ
, يُصَلّي الضُّحَى أَرْبَعًا ِ كَانَ رَسُ ْو ُل اللّه:ْ قَالَت, عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا- 51
.ُوَيَزِي ُد مَا شَا َء اللّه
),)265( - 25 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Salaanni baha biiftuu boodaa barbaachisaadha.
51-Ayyoo aa'ishaan r.a. nabiin s.a.w. salaata duhaa
rakaa afur salaatan waan Rabbiin fedhe itti eda'an
jette. Muslim 79\719.
ُ كَمَا أَمَرَه,َ "مَنْ أَتَمَّ الْوُضُوْء: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال َ عَنْ عُثـْمَانَ بْنِ عَفَّان- 52
."َّت لِمَا بَيْنَهُن
ٌ كَفَّارَا,ُت الْمَكْتُوْبَات
ُ اللَّهُ تَعَالَى؛ فَالصَّلَوَا
.),)546 ( – 66 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Sadarkaa wuduu'aatiifii salaata shananii.
52-usmaan ibnu affaan r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe. " namni akka Rabbiin isa ajajetti
wuduu'a guuttatee salaatu salaanni shanan waan
isaan lameen jiddutti taateef araarama isaaf taati."
Muslim 11\231
فضل التأمني
ِ وَقَالَت,َ آمِني:ْ "إِذَا قَالَ أَحَدُكُم:َ قَال ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل َ عَنْ أَبِيْ هُرَيْ َرة- 54
."ِ آمِنيَ؛ فَوَا َفقَتْ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَى؛ ُغفِرَ لَ ُه مَا َتقَدَّ َم مِ ْن ذَنْبِه:ِالْمَلَائِكَةُ فِي السَّمَاء
- 25 رقم احلديث, وصحيح مسلم,286 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)361(
Sadarkaa aamiin jechuudhaa.
54-Abii hureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe. " yeroo tokkoon keessan aamiin jedhee
maleykaanisa samii keessaa aamiin jetti yoo walitti
qajeele badii isaa tan dabarte araarama argata"
Bukhaarii 781, muslim 72\410 lafziin kan
bukhaariiti.
ِن
َّ الَ تَجْعَلُوْا بُيُوْتَكُمْ َمقَابِرَ؛ إ:َ قَال ِ أَنَّ رَسُولَ اهلل َ عَنْ أَبِيْ هُرَيْ َرة- 56
."ِت الَّذِي ُتقْرَأُ فِيْ ِه سُوْ َر ُة الْ َبقَ َرة
ِ ْالشَّيْطَانَ يَ ْنفِ ُر مِنَ الْبَي
.) ,)281( - 565 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Ibaadaa, zikrii, qaraatii qur'aanaatiin manneen
booharsuun barbaachisaadha.
56- abiihureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe. " manneen keessan qabroota hin godhina
sheyxaanni mana suuraan baqaraa itti qara'amtu
irraa dheessa." Muslim 212\780
سَمِعَ اهللُ لِمَنْ حَمِدَهُ؛:ُ "إِذَا قَالَ الْإِمَام:َ قَال ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل عَنْ أَبيْ هُرَيْ َر َة- 57
ْ اَللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ؛ فَإِنَّهُ مَنْ وَافَقَ قَوْلُهُ قَ ْولَ الْمَلَائِكَةِ؛ ُغفِرَ لَهُ مَا َتقَدَّمَ مِن:َفقُوْلُوْا
."ِذَنْبِه
رقم احلديث, وأيضاً صحيح مسلم,251 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.),)315( - 26
Sadarkaa (Allaahumma Rabbanaa lakal hamdu)
jechuun qabdu.
57-Abii hureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe. " yeroo imaamni sami'allaahu liman
hamidahuu jedhe isin allaahumma Rabbanaa lakal
hamdu jedhaa, namni jechi isaa jecha maleeykaatiin
walqunname badii isaarraa wanni dabre hundii
araarama isaaf godhama." Bukhaarii 796, muslim
71\409
Hadiisa filatamaa 004
َ ثُمَّ رَجَع,ِ "إِذَا قَامَ أَحَدُكُمْ عَنْ مَجْلِسِه:َ قَال ِّ عَنِ النَّيب، َ عَنْ أَبِيْ هُرَيْرَة- 59
."ِإِلَيْهِ؛ فَهُ َو أَحَقُّ بِه
- 46 رقم احلديث, وصحيح مسلم,4262 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
.) وصححه األلباني,) واللفظ البن ماجه5625(
Naamusa teessumaa
59- abii hureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe. " namni tokko teessoo isaarraa ka'ee yoo
eegasii itti deebi'e isaatu irra bakka sanitti haqa."
Ibnu maajah 3717, muslim 31\2179, lafziin kan ibnu
maajah. albaaniin sahiiha godhe.
"إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا أَ ْنفَقَ عَلَى أَهْلِ ِه:َ قَال, ِّ عَنِ النَّبِي ِّ عَنْ أَبِيْ مَسْعُوْدٍ الْبَدْرِي- 61
."ًَن َفقَ ًة وَهُ َو يَحْتَسِبُهَا كَانَتْ لَهُ صَدَقَة
رقم احلديث, وصحيح البخاري,)6115( - 38 رقم احلديث,(صحيح مسلم
.) واللفظ ملسلم,22
Sadarkaa maatii ufii keessatti kennachuun qabdu.
60- Abii mas'uud albadriyyiin r.a. nabiin s.a.w.
akkana jedhan jedhe. " muslimtichi yoo maatii
isaarratti niyyaa tolee masruufa kenne sadaqaa isaaf
taati" muslim 48\1002, bukhaarii 55, lafziin kan
muslimi.
"مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمْ أَ ْن:ُ َيقُول، َّ سَمِعْتُ النَّبِي:َ قَال، ٍعَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِم- 61
."ْ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْ َرةٍ؛ فَلْ َيفْعَل,ِيَسْتَتِ َر مِ َن النَّار
رقم احلديث, وصحيح البخاري,)6161( - 11 رقم احلديث,(صحيح مسلم
.) واللفظ ملسلم,6364
Wantoota ibidda jalaa nagaya nama baasu.
61- addiyyi ibnu haatim r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "namni ibiddarraa dahoo godhachuu
dandaye osoo sadaqaa cinaa timiraatiinillee taatee
haa hojjatuu." Muslim 66\1016, Bukhaarii 1413,
Lafziin kan muslimi.
Hadiisa filatamaa 020
, "الْعُمْ َرةُ إِلَى الْعُمْ َرةِ كَفَّا َرةٌ لِمَا بَيْنَهُمَا:َ قَال ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل َعَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 62
."ُِال الْجَنَّة
َّ وَالْحَجُّ الْمَبْ ُروْرُ لَيْسَ لَ ُه جَزَاءٌ إ
رقم احلديث, وأيضاً صحيح مسلم,6224 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)6435( - 342
Sadarkaa hajjiifii umraa.
62-Abii hureyraan r.a. Nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "umraan hanga umraatti badii isaan lameen
jiddutti jirtu namarraa hayxi, hajjiin sirroytuun
galanni isii jannatuma malee waan birootii miti."
Bukhaarii 1773. Muslim 437\1349 lafziin kan
bukhaariiti.
ُ " ِإذَا دَخَلَ رَمَضَانُ فُتِّحَتْ أَبْوَاب: ِ قَالَ رَسُولُ اللَّه:ُ َيقُ ْول َ عَنْ أَبِي هُرَيْ َرة- 63
."ُ وَسُلْسِلَتِ الشَّيَاطِيْن،َب جَهَنَّم
ُ ت أَبْوَا
ْ َ وَغُِّلق،ِالْجَنَّة
- 6 رقم احلديث, وصحيح مسلم,4522 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)6125(
Sadarkaa ji'a ramadaanaa.
63-Abii hureyraan r.a. Nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe " yeroo ramadaanni seene hulaaleen jannataa
nibanamti, hulaaleen azaabaa nicufamti,
sheyxaanonni nihidhamti." Bukhaarii 3277. Muslim
1\1079. Lafziin kan bukhaariiti.
ِ "مَنْ لَمْ يُجْمِع:َ قَال ِّ عَنِ النَّبِي ِّحفْصَةَ رَضِيَ اهللُ عَنْهَا َزوْجِ النَّبِي
َ ْ عَن- 64
."ُالصِّيَامَ قَبْ َل ا ْلفَجْرِ؛ فَالَ صِيَامَ لَه
,5323 رقم احلديث, وسنن أبي داود,241 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
.) وصححه األلباني, واللفظ للرتمذي, 5443 رقم احلديث,وسنن النسائي
Soomana fardii osoo hinfajarree niyyaa godhuutu
dirqama.
64-aayyoo hafsaan haati manaa nabii s.a.w. nabiin
s.a.w akkana jedhan jette " namni fajrii duratti
soomana niyyaa godhee qalbii keessatti walitti
hinqabatin soomanni isaaf hinjiru." Tirmizii 730.
Abiidawud 2454. Nasaa'ii 2334 , lafziin kan tirmiziiti.
Albaaniin sahiiha godhe.
Seenaa nama hadiisa kana odeesee.
Namni hadiisa kana odeesse haadha muimintootaa
ayyoo hafsaa binti umar. Ergamuu nabii keenyaa
dura waggaa 5ffaatti dhalatte. Duraan jaartii kuneysi
ibnu hazaafah assahmii turte. Isumaan wajji
habashatti hijraa baate. Madiinattis hijraa baate.
Booda jaarsi isii kuni irraa du'e. eega yeroo dheertuu
kophaa isii turte booda nabiin s.a.w. fuudhe.
Hadiisa filatamaa 028
َيقْرَ ُأ فِي الْغَدَاةِ مَا بَيْنَ السُِّتُِّنيَ إِلَى ِ كَانَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال َ عَنْ أَبِيْ بَرْ َزة- 65
.ًالْمِائَ ِة آيَة
رقم احلديث, وصحيح البخاري,)316( – 625 رقم احلديث,(صحيح مسلم
.) واللفظ ملسلم,236
Salaata fajriitti qur'aana qara'uu.
65-abii barzaan r.a. nabiin s.a.w. salaata subhii irratti
aayata jahaatamirraa hanga dhibbaati qara'a jedhe.
muslim 172\461, bukhaari 541, lafziin kan muslimi.
Seenaa Nama hadiisa kana odeessee.
Abuu barzaa nadlah ibnu ubeyd al-aslamii r.a..
nabiin wajji injifannoo makkaa irratti hirmaatee jira.
Eegasii basratti gale. Eegasii karaasaan qubate.
Bakka murwi jedhamtu qubate. Sanbooda basratti
deebi'e. hadiisa 40 odeesse. Waggaa hijraa 60
basratti du'e.
Barnoota hadiisa kanarraa argannu.
1-salaata fajrii irratti nabiin s.a.w. aayata 60-100
qarauu ture. Kanaatu barbaachisaadha.
Hadiisa filatamaa 031
حرَّ َم
َ "تأكُلُ النَّارُ ابْنَ آدَمَ إِالَّ أثَرَ السُّجُوْدِ؛:َ قَال ِّ عَنِ النَّبِي َعَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 66
."ِاللَّهُ عَلَى النَّا ِر أَنْ تَأْكُ َل أَثَ َر السُّجُوْد
, وصحيح مسلم,2342 جزء من رقم احلديث, وصحيح البخاري,3451 رقم احلديث,(سنن ابن ماجه
.) وصححه األلباني, واللفظ البن ماجه,)685( - 555 جزء من رقم احلديث
Sadarkaa sujuudni qabu.
66-abii hureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "ilmaan aadam ibiddi nigubdi bakka sujuudaa
malee bakka sujuudaa rabbiin ibiddarratti haraam
godhe akka hin gubne." Ibni maajah 4326, bukhaarii
7437, muslim 299\182. Lafziin kan ibnumajah.
albaaniin sahiiha godhe.
Hadiisa filatamaa 030
.َف الطَُّرِيْق
َ َ خَال,ٍإِذَا كَانَ يَوْ ُم عِيْد, ُي
ُّ ِ كَا َن النَُّب:َ قَال ٍ عَ ْن جَابِر- 67
.)581 رقم احلديث,(صحيح البخاري
Hikmaa guyyaa iidaa karaa jirjiiruun godhameef.
67-jaabir r.a. nabiin s.a.w. yeroo guyyaan iidaa tahe
karaa jirjiira. Bukhaarii 986.
وَتَحْرِيْمُهَا،ُالةِ الطُّهُوْر
َ َّ " ِمفْتَاحُ الص: ِ قَالَ رَسُولُ اللَّه:َ قَال ٍّ
عَنْ عَلِي- 68
."ُ وَتَحْلِيلُهَا التَّسْلِيْم،ُالتَّكْبِري
وسنن ابن,4 رقم احلديث, وجامع الرتمذي,16 رقم احلديث,(سنن أبي داود
أصح شيءٍ يف: هذا حديث بأنه: قَالَ اإلمام الرتمذي,522 رقم احلديث,ماجه
.) وحسنه األلباني وصححه,هذا الباب أحسن
Bantuun salaataa xahaarachuudha (wuduu'a).
68-Aliyyi r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan jedhe "
bantuun salaataa xahaarachuudha, seensi isii
takbiiraadha, hiikkannaan isii salaamtaadha."
Abiidawud 61, tirmizii 3, ibnu maajah 275, tirmiziin
hasan jedheen, albaaniin sahiiha hasan jedheen.
ِ إِنِّيْ أَحْتَسِبُ عَلَى اللَّه،َ "صِيَامُ يَوْمِ عَاشُوْرَاء:َ قَال َّ أَنَّ النَّبِي, َ عَنْ أَبيْ قَتَا َدة- 69
."ُأَنْ يُكَفِّ َر السَّنَ َة الَّتِيْ قَبْلَه
جزء من رقم احلديث, وصحيح مسلم,225 رقم احلديث,(جامع الرتمذي
واللفظ,5352 جزء من رقم احلديث, وسنن أبي داود,)6615( - 651
.) وصححه األلباني,ٍ ومل حيكم اإلمام الرتمذي هذا احلديث بشيء,للرتمذي
Soomana guyyaa aashuuraa.
69-Abii qataadah r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe soomanni guyyaa aashuuraa ani Rabbirrattin
herregadha dogoggora waggaa isa duraa narraa
haquu." Tirmizii 752, muslim 196\1162, abiidaawud
2425. Lafziin kan tirmizii ti. Albaaniin sahiiha godhe.
ْ "صَالةُ الْمَرْءِ فِيْ بَيْتِهِ أَفْضَلُ مِن:َ قَال، َّ أَنَّ النَّبِي، ٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابِت- 71
."َي مَسْجِ ِديْ هَذَا إِالَّ الْمَكْتُوبَة
ْ ِصَالتِهِ ف
جزء من رقم احلديث, وصحيح البخاري,6133 رقم احلديث,(سنن أبي داود
.) وصححه األلباني, واللفظ ألبي داود,246
Salaata sunnaa manatti salaatuutu irra caala.
71-zeydi ibnu saabit r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "salaatoowwan fardii waan hintahin salaata
namtichi mana isaatti salaatuutu kan masgiida kiyya
kana keessatti salaaturra caala." Abiidawud 1044,
bukhaarii 731, lafziin kan abiidaawud albaaniin
sahiiha godhe.
Hadiisa filatamaa 041
وَالْحَمْ ُد,ِ سُبْحَانَ اهلل:َ "ألَنْ أَقُ ْول: ِ قَالَ رَسُ ْولُ اهلل:َ قَال، َ عَنْ أَبِيْ هُرَيْ َرة- 72
."ُت عَلَيْهِ الشَّمْس
ْ ََي مِمَّا طَلَع
َّ أَحَبُّ إِل,ُهلل أَكْبَر
ُ وَا,ُِال اهلل
َّ وَالَ إِلَهَ إ,ِهلل
) ,)5152( - 45 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Sadarkaa zikrii.
"الَ َتقُوْمُ السَّاعَةُ إِالَّ عَلَى شِرَا ِر:َ قَال ِّ عَنِ النَّيب عَنْ عَبْدِ اهللِ ابن مسعود- 73
."ِالنَّاس
.) ,)5535( - 646 رقم احلديث,(صحيح مسلم
سلِ ِم حَرَام
ْ ُسلِمِ ِللْم
ْ ُظلْم الْم
ُ
"الْمُسْلِمُ أَخُو:َ قَال ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل، عَنْ عَبْدِ اهللِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا- 74
."ِي حَاجَتِه
ْ ِ كَا َن اهللُ ف,ِي حَاجَ ِة أَخِيْه
ْ ِ وَمَنْ كَانَ ف,ُالْمُسْلِمِ الَ يَظْلِمُ ُه وَ َال يُسْلِمُه
- 28 رقم احلديث, وصحيح مسلم,1526 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)5281(
Muslimni wal miidhuun dhowwaadha.
74- abdullaah ibnu umar r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "muslimni obboleessa muslimaati isa
hinmiidhu, hamtutti isa hinkennu, namni haajaa
obboleessaa keessatti tahe Rabbiin haajaa isaa
keessatti taha" bukhaarii 6951, muslim 58\2580,
lafziin kan bukhaariiti.
ِ "خَيْ ُر الْمَجَالِس:ُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُ ْولَ اللَُّهِ َيقُ ْول ِّس ِع ْي ٍد الْخُ ْد ِري
َ ي
ْ َع ْن َأ ِب- 75
."أَوْسَعُهَا
.) وصححه األلباني,3851 رقم احلديث,(سنن أبي داود
Naamusa teessumaa.
75-abiisa'iid alkhudrii r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "irra caaltuun bekka tessoodhaa tan
bal'oo taate" abiidaawud 4820, albaaniin sahiiha
godhe.
Seenaa nama hadiisa kana odeessee.
Abuusa'iid alkhudrii sa'id ibnu maalik ibnu sinaan
al-ansaariyyii al-khazrajiyyii jedhama.
Lolli dura dursoo inni nabiin wajji hirmaate lola
khandaqi. Sanbooda duula 12 nabiin wajji hirmaate.
Hadiisni inni odeesse 1170. Bara hijraa 74 isaa umrii
waggaa 86 madiinatti du'e. baqii'itti awwaalame.
Barnoota hadiisa kanarraa argannu.
1-bakkeen teessumaa balloofii mijjoytuu tahuu
barbaachisa.
2-naamuusa teessoorraa bakka mijjoytuu fi
bareedduu teessumaaf taatu filachuun gaariidha.
Hadiisa filatamaa 046
.ِسجُوْد
ُ من أذكار ال ُركُوْعِ وال
: كَانَ َيقُولُ فِيْ رُكُوْعِهِ و سُجُوْدِ ِه ِ عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل- 76
."َِب الْمَلَائِكَ ِة وَالرُّوح
ُّ ر،ٌُدوْس
ُّ "سُبُّوْحٌ ق
.) ,)382( - 554 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Zikriilee ruku'aatiifii sujuudaa.
76-aaishaan r.a. nabiin s.a.w. rukuu'aa fii sujuuda
isaanii keessatti akkana jedhan jette "subbuuhun
qudduus Rabbul malaaikati warruuh" hiikkaan
faarfamee qulqullaawe Rabbiin malaykaaleetiifii
jibriil.
Muslim 223\487.
لكل خري
ِّ ٌ هما أساس,اإلميان باهلل واليوم اآلخر
"مَنْ كَانَ ُيؤْمِنُ بِاهللِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ؛:َ قَال ِ أَنَّ رَسُ ْولَ اهلل َ عَنْ أَبِيْ هُرَيْ َرة- 77
َ وَمَنْ كَان,ُ وَمَنْ كَانَ ُيؤْمِنُ بِاهللِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ؛ فَالَ ُيؤْ ِذ جَارَه،ْ خَيْرًا َأوْ لِيَصْمُت:ْفَلْ َيقُل
."ُُيؤْمِنُ بِاَللَّ ِه وَالْيَوْمِ الْآخِرِ؛ فَلْيُكْرِ ْم ضَيْفَه
- 23 رقم احلديث, وصحيح مسلم,1322 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)32(
Rabbiifii guyyaa boodaatti amanuun bu'ura keyrii
hundaati.
77- abiihureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe "namni Rabbiifi guyyaa boodaatti kan amanu
tahe toltuu haa dubbatuu yookaa haa cal'isuu, namni
Rabbiifii guyyaa boodaatti kan amanu tahe olla isaa
akka hincinqine, namni rabbiifii guyyaa boodaatti
kan amanu tahe keessummaa isaa haa kabajuu."
Bukhaarii 6475. Muslim 74\47 lafziin kan
bukhaariiti.
التحذير من التغفل
"الَ يُلْدَغُ الْ ُمؤْمِنُ مِنْ جُحْرٍ وَاحِ ٍد:َ أَنَّهُ قَال ِّ عَنِ النَّيب َ عَنْ أَبيْ هُرَيْ َرة- 78
."ِمَرَّتَيْن
- 14 رقم احلديث, وصحيح مسلم,1644 رقم احلديث,(صحيح البخاري
.) واللفظ للبخاري,)5558(
Dagamurraa dammaqsuu.
78-abiihureyraan r.a. nabiin s.a.w. akkana jedhan
jedhe " muiminni boolla takkarraa yeroo lama
hinciniinamu" bukhaarii 6133. Muslim 63\2998.
Lafziin kan bukhaariiti.
ُ "يَا أَيُّهَا النَّاس: ِ قَالَ رَسُولُ اهلل:َ قَال, عَنْ عَبْدِ اهللِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اهللُ عَنْهُمَا- 81
."ٍَرة
َّ ي أَتُوْبُ فِي الْيَوْمِ إِلَيْ ِه مِائَةَ م
ْ ِّتُوْبُوْا إِلَى اهللِ؛ فَإِن
.),)5215( - 35 رقم احلديث,(صحيح مسلم
Gama Rabbii towbachuun dirqama.
80-Abdillaah ibnu umar r.a. nabiin s.a.w. akkana
jedhan jedhe "yaa ilmaan namaa gama allaahaa
towbadhaa, ani guyyatti yoggu 100n gama rabbi
towbadhaa." Muslim 42\2702.
Dhumarratti