Professional Documents
Culture Documents
Słowotwórstwo
Słowotwórstwo
a) rdzeń
b) wyraz podzielny słowotwórczo
c) formant
d) podstawa słowotwórcza
A. – element, za pomocą którego został utworzony wyraz pochodny i którym różni się on od wyrazu podstawowego
B. – wyraz, który ma znaczenie słowotwórcze i który możemy odnieść do innych wyrazów
C. – część wyrazu pochodnego, która jest wspólna dla wyrazu podstawowego i pochodnego
D. – niepodzielna słowotwórczo, wspólna część wszystkich wyrazów wchodzących w skład rodziny słowotwórczej
Odp.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………
Odp.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
ciotka – …………………………………………………………………………………………
koteczek – …………………………………………………………………………………….
mądrość – ……………………………………………………………………………………..
nochal – ………………………………………………………………………………………..
oko – …………………………………………………………………………………………..
lampa – ……………………………………………………………………………………….
lew – ……………………………………………………………………………………………
zjeżdżać – …………………………………………………………………………………….
8. Posiłkując się podanymi formantami, utwórz dowolne wyrazy pochodne z grupy rzeczowników i czasowników.
rzeczowniki czasowniki
………………………………………………………………… -acz z-
……………………………………………………………………..
………………………………………………………………… -ca pod-
………………………………………………………………….
………………………………………………………………… -ka w-
……………………………………………………………………..
………………………………………………………………… -erz prze-
…………………………………………………………………
uszy – …………………………………………………………………………………………………….
lektura – …………………………………………………………………………………………………
Kaszuby, Afryka, Łódź, Francja, Białystok, Ameryka, Szkocja, Warszawa, Śląsk, Pomorze
12. Narysuj wykres rodziny wyrazów. Zaznacz rdzenie. Podkreśl podstawy słowotwórcze.
Odp.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
15. Zestaw formanty (1–4) z nazwami (A–D). Obok każdej zestawionej pary podaj jeden przykład rzeczownika
należącego do danej kategorii.
Nazwy: Formanty:
(A) wykonawców czynności …………….. 1. -anie, -enie, -cie
(B) czynności ………………………………. 2. -ak, -anin
(C) mieszkańców ………………………….. 3. -stwo, -ctwo
(D) gałęzi przemysłu ……………………… 4. -arz, -acz
16. Podziel wyrazy na złożenia, zrosty, zestawienia.
Wielkanoc, samowolny, dobranoc, Biała Podlaska, ostrosłup, Białystok, koń mechaniczny, żywopłot, Stary Sącz, listonosz,
półkula
złożenia
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………….
zrosty
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………..
zestawienia
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………..
WOPR – …………………………………………………………………………………………………………………………
SGH – ……………………………………………………………………………………………………………………………
NIP – ………………………………………………………………………………………………………………………………
OBOP – …………………………………………………………………………………………………………………………..
PESEL – ………………………………………………………………………………………………………………………….
NIK – ………………………………………………………………………………………………………………………………
BOR – ……………………………………………………………………………………………………………………………
PWN – …………………………………………………………………………………………………………………………….
18. Zapisz, jak należy wymawiać podane niżej skrótowce. Podziel je na literowce, głoskowce, sylabowce,
skrótowce mieszane.
NIK – ……………………………………………………………………………………………………………………………….
Pagart – …………………………………………………………………………………………………………………………..
Polfilm – …………………………………………………………………………………………………………………………..
SPATiF – ………………………………………………………………………………………………………………………….
ONZ – ………………………………………………………………………………………………………………………………
ZUS – ……………………………………………………………………………………………………………………………….
PAH – ……………………………………………………………………………………………………………………………….
OIOM – ……………………………………………………………………………………………………………………………..
a. – …………………………………………………………………………………………………………………………………
por. – ………………………………………………………………………………………………………………………………
zob. – ………………………………………………………………………………………………………………………………
p. – ………………………………………………………………………………………………………………………………….
21. Od podanych wyrazów utwórz wskazane części mowy:
rybak – ………………………………………………………………………….
bielutki – ………………………………………………………………………..
śnieżynka – …………………………………………………………………….
płotek – …………………………………………………………………………
nauczycielka – ……………………………………………………………….
licznik – …………………………………………………………………………
stolarz – …………………………………………………………………………
podskórny – ……………………………………………………………………
wyścigówka – ………………………………………………………………….
poetycki – ……………………………………………………………………….
24. Za pomocą różnych przedrostków utwórz po trzy czasowniki pochodne od następujących czasowników:
wiercipięta, wieczne pióro, Zielona Góra, Białystok, samolot, grzybobranie, karygodny, prostokąt, rzezimieszek, Boże
Narodzenie, Unia Europejska, rurociąg
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
….
28. Utwórz rodzinę wyrazów od wyrazu ręka. Zaznacz rdzeń i oboczności.
29. Dopisz wyrazy podstawowe. W wyrazach pochodnych podkreśl podstawy słowotwórcze i zaznacz głoski
oboczne (jeśli takie występują).
a) stocznia – ……………………………………………………………………………………………………………….
b) kiosk – ……………………………………………………………………………………………………………………
c) urząd – …………………………………………………………………………………………………………………….
d) kuchnia – …………………………………………………………………………………………………………………
e) sklep – …………………………………………………………………………………………………………………….
f) apteka – ……………………………………………………………………………………………………………………
g) piekarnia – ………………………………………………………………………………………………………………..
33. Utwórz po dwa wyrazy pochodne, raz dodając przedrostek, raz przyrostek:
mama, gospodyni, domownik, wierszokleta, pies, dom, gospodarz, nauczać, podręcznik, pilność, wysypisko, kwiatek,
podskoczyć, słowo