ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ /1

Α.1. ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
1. Εξάρτηση : κυρίως από ρήματα λεκτικά, αλλά και γνωστικά, αισθητικά, δεικτικά, δηλωτικά, μνήμης (σπάνια από 1. Σωκράτης οὐ νομίζει θεούς.
δοξαστικά).  Οὗτος λέγει ὅτι Σωκράτης οὐ νομίζει θεούς
 Οὗτος εἶπεν ὅτι Σωκράτης οὐ νομίζοι θεούς.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ 2. Σωκράτης οὐκ ἂν ἐνόμισε θεούς.
Αρκτικού χρόνου διατηρείται  Οὗτος λέγει / εἶπεν ὅτι Σωκράτης οὐκ ἂν
2. Μετατροπή Ιστορικού χρόνου Ευκτική του πλαγίου λόγου ἐνόμισεν θεούς .
Οριστική 3. Σωκράτης οὐκ ἂν νενομικὼς εἴη θεούς.
εγκλίσεων (ενίοτε διατηρείται η
οριστική)  Οὗτος λέγει / εἶπεν ὅτι Σωκράτης οὐκ ἂν
Δυνητική Οριστική ή Αρκτικού ή ιστορικού χρόνου Διατηρούνται πάντοτε νενομικὼς εἴη θεούς.
Δυνητική Ευκτική
Α.2. ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
1. Εξάρτηση : κυρίως από ρήματα δοξαστικά, αλλά και λεκτικά, δηλωτικά, γνωστικά, αισθητικά, δεικτικά. Τα ρ. φημὶ, 1. Σωκράτης οὐ νομίζει θεούς.
ἐλπίζω, ὄμνυμι, προσδοκῶ, ἐπαγγέλλομαι, ὑπισχνοῦμαι συνήθως συντάσσονται με ειδικό απαρέφατο και όχι ειδική  Οὗτοι λέγουσιν / εἶπον Σωκράτη οὐ νομίζειν θεούς.
πρόταση. 2. Σωκράτης οὐκ ἂν ἐνόμιζε θεούς.
2. Οι δυνητικές εγκλίσεις τρέπονται σε ειδικό δυνητικό απαρέμφατο (+ἄν)  Οὗτοι λέγουσιν / εἶπον Σωκράτη οὐκ ἂν νομίζειν
3. Ο χρόνος του ρήματος ΧΡΟΝΟΣ Ρ. ΕΥΘ. ΛΟΓΟΥ ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ θεούς.
του ευθέος λόγου ενεστώτας ή παρατατικός ενεστώτας 3. Σωκράτης οὐκ ἂν νομίζοι θεούς.
καθορίζει τον χρόνο του μέλλοντας μέλλοντας  Οὗτοι λέγουσιν / εἶπον Σωκράτη οὐκ ἂν νομίζειν
απαρεμφάτου ως εξής : αόριστος αόριστος θεούς.
Α. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ 4. Οἱ στρατιῶται ταῦτα ποιήσουσι.
ΚΡΙΣΕΩΣ παρακείμενος ή υπερσυντέλικος παρακείμενος
4. Ο χρόνος του ρήματος εξάρτησης δεν επηρεάζει το χρόνο του απαρεμφάτου.  Οἱ στρατιῶται φασὶ / ἔφασαν ταῦτα ποιήσειν.
 Οριστική 5. Οἱ στρατιῶται ταῦτα ἂν ἐποίησαν.
 Δυνητική Οριστική ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ
 Οὗτοι φησὶ / ἔφη τοὺς στρατιώτας ταῦτα ἂν
 Δυνητική Ευκτική ρήμα εξάρτησης και απαρέμφατο έχουν το υποκείμενο απαρεμφάτου και ρ.
5. Ελέγχω αν έχω ποιῆσαι.
το ίδιο υποκείμενο εξάρτησης τίθενται σε ονομαστική
ταυτοπροσωπία ή 6. Οἱ στρατιῶται ταῦτα ἂν πεποιηκότες εἶεν.
ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ
ετεροπροσωπία :  Οἱ στρατιῶται φασὶ / ἔφασαν ταῦτα ἂν
το απαρέμφατο έχει διαφορετικό το υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται
πεποιηκέναι.
υποκείμενο από το ρήμα εξάρτησης σε αιτιατική
Α.3. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ 1. Τιμῶμαι / Ἐτιμώμην ὑπὸ πάντων.
1. Εξάρτηση : κυρίως από ρήματα γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά, αγγελίας, αλλά και ελέγχου, μνήμης (όχι  (Ἐγὼ) οἶδα / ἔγνων τιμώμενος ὑπὸ πάντων.
λεκτικά ή δοξαστικά) 2. Τιμηθήσομαι ὑπὸ πάντων.
2. Οι δυνητικές εγκλίσεις τρέπονται σε δυνητική κατηγορηματική μετοχή (+ἄν).  (Ἐγὼ) οἶδα / ἔγνων τιμηθησόμενος ὑπὸ πάντων.
3. Ο χρόνος του ρήματος ΧΡΟΝΟΣ Ρ. ΕΥΘ. ΛΟΓΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ 3. Ἐτιμησάμην ἂν ὑπὸ πάντων.
του ευθέος λόγου ενεστώτας ή παρατατικός ενεστώτας (Ἐγὼ) οἶδα / ἔγνων τιμησάμενος ἂν ὑπὸ πάντων.
καθορίζει τον χρόνο της μέλλοντας μέλλοντας 4. Τετιμημένος εἴην ἂν ὑπὸ πάντων.
κτγ.μτχ. ως εξής : αόριστος αόριστος  (Ἐγὼ) οἶδα / ἔγνων τετιμημένος ἂν ὑπὸ πάντων.
παρακείμενος ή υπερσυντέλικος παρακείμενος 5. Κῦρος ἐν Κιλικίᾳ ἐστι / ἦν.
 Γιγνώσκομεν / Ἔγνωμεν Κῦρον ἐν Κιλικίᾳ ὄντα.
Αν η κατηγορηματική μετοχή είναι Η κατηγορηματική μετοχή και το 6. Κῦρος ἐν Κιλικίᾳ ἂν ἐγένετο.
4. Ελέγχω αν η κτγ. μτχ. είναι συνημμένη στο … υποκείμενό της τίθενται …  Γιγνώσκομεν / Ἔγνωμεν Κῦρον ἐν Κιλικίᾳ ἂν
συνημμένη στο υποκείμενο ή υποκείμενο του ρ. εξάρτησης σε ονομαστική γενόμενον.
στο αντικείμενο του 7. Κῦρος ἐν Κιλικίᾳ ἂν γεγονὼς εἴη.
αντικείμενο του ρ. εξάρτησης στην πτώση του αντικειμένου του ρ.
ρ.εξάρτησης :  Γιγνώσκομεν / Ἔγνωμεν Κῦρον ἐν Κιλικίᾳ ἂν
εξάρτησης (πλάγια πτώση)
γεγονότα.

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ /2
ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
1. Εξάρτηση : από ρήματα βουλητικά, κελευστικά, προτρεπτικά, αποτρεπτικά, συμβουλευτικά, 1. Λέγετε ταῦτα τοῖς στρατιώταις.(προστακτική)
Β. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ παρακλητικά, παραχωρητικά, απαγορευτικά, αποπειρατικά, δυνητικά, διστακτικά, ευχετικά κ.λπ.  Οὗτος ἐκέλευε αὐτοὺς λέγειν ταῦτα τοῖς στρατιώταις.
ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ 2. Ἀκούσωμεν τοῦ ἀνδρός. (προτρεπτική υποτακτική)
2. Το τελικό απαρέμφατο τίθεται στον χρόνο του ρήματος του ευθέος λόγου. Ο χρόνος του ρήματος εξάρτησης
 Υποτακτική  Οὗτος παραινεῖ τούτους ἀκοῦσαι τοῦ ἀνδρός.
 Προστακτική δεν επηρεάζει το χρόνο του απαρεμφάτου.
Ελέγχω αν έχω ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία. Στην περίπτωση της ετεροπροσωπίας το υποκείμενο 3. Ἐσοίμην εὐτυχής. (ευχετική ευκτική)
 Ευχετική Ευκτική 3.
του τελικού απαρεμφάτου είναι συχνά και αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης.  Εὔχομαι εὐτυχὴς ἔσεσθαι.
 Ευχετική Οριστική
4. Γένοισθε εὐτυχεῖς. (ευχετική ευκτική)
 Ηὐχόμην ὑμᾶς γενέσθαι εὐτυχεῖς.

ΠΛΑΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

1. Εξάρτηση : από ρήματα ερωτηματικά, γνωστικά, λεκτικά, δεικτικά, σκέψης, φροντίδας, απόπειρας, 1. Τὶς ποιεῖ ταῦτα; (οριστική-μερικής αγνοίας)
προσοχής.  Οὗτος ἐρωτᾷ τίς /ὅστις ποιεῖ ταῦτα.(οριστική)
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ  Οὗτος ἠρώτα τίς /ὅστις ποιοῖ/ποιοίη ταῦτα. (ευκτική πλαγίου
Αρκτικού χρόνου διατηρείται λόγου)
Οριστική ή Ευκτική του πλαγίου
2. Μετατροπή Απορηματική λόγου (ενίοτε Παραδῶμεν Κορινθίοις τὴν πόλιν; (απορηματική υποτακτική –
Ιστορικού χρόνου 2.
εγκλίσεων Υποτακτική διατηρείται η έγκλιση
ολικής αγνοίας απλή)
του ευθέος λόγου)
Δυνητική Οριστική ή Αρκτικού ή ιστορικού  Τὸν θεὸν ἐρωτῶσι εἰ παραδῶσιν Κορινθίοις τὴν
διατηρούνται πόλιν.(απορηματική υποτακτική)
Δυνητική Ευκτική χρόνου
 Τὸν θεὸν ἠρώτων εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τὴν πόλιν.(ευκτική
ΕΥΘΕΙΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
πλαγίου λόγου)
Γ. ΕΥΘΕΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ερωτηματικές Με τις ίδιες ερωτηματικές ή τις
μερικής 3. Κατακαύσωμεν αὐτοὺς ἢ τί ἄλλο χρησώμεθα; (απορηματκή
ΠΡΟΤΑΣΗ αντωνυμίες ή αντίστοιχες αναφορικές
αγνοίας υποτακτική –ολικής αγνοίας διμελής)
 Οριστική επιρρήματα αντωνυμίες ή επιρρήματα
 Απορηματική 3. Εισαγωγή με τα μόρια οὔκουν, εἰ  Οὗτοι ἐβουλεύοντο εἴτε κατακαύσωσιν αὐτοὺς ἢ τί
Υποτακτική απλές οὐκοῦν, ἆρα, ἆραγε ή σπάνια ἐάν, ἄν (+υποτακτική) ἄλλο χρήσωνται.(διατήρηση υποτακτικής παρά τον ιστορικό
 Δυνητική Οριστική ολικής χωρίς κανένα μόριο χρόνο εξάρτησης)
αγνοίας …ἤ εἰ/ἐάν …ἤ
 Δυνητική ευκτική
διμελείς πότερον(-α)…ἤ εἴτε …εἴτε
4. Πῶς ἂν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιησαίμεθα; (δυνητική
πότερον(-α)…ἤ
ευκτική-μερικής αγνοίας)
Αντωνυμίες Επιρρήματα  Ἐβουλεύοντο πῶς ἂν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο.
Ερωτηματικές Αναφορικές Ερωτηματικά Αναφορικά
τίς; ὅς, ὅστις ποῦ; οὗ , ὅπου 5. Πῶς ἔχει παιδείας βασιλεύς; (οριστική-μερικής αγνοίας)
4. Αντιστοίχιση πότερος; ὁπότερος ποῖ ; οἷ, ὅποι  Οὐκ οἶδεν πῶς /ὅπως ἔχει παιδείας βασιλεύς.
ερωτηματικών και πόσος; ὅσος, ὁπόσος πόθεν ; ὅθεν, ὁπόθεν
αναφορικών ποῖος; οἷος,ὁποῖος πότε; ὅτε, ὁπότε
αντωνυμιών πηλίκος; ἡλίκος, ὁπηλίκος πηνίκα ; ὁπηνίκα
καιεπιρρημάτων ποδαπός; ὁποδαπός πῶς; ὡς , ὅπως
πῇ ; ᾗ, ὅπῃ
πόσον; ὅσον
ποσάκις; ὁσάκις

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ /3

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ
1. Οι δευτερεύουσες προτάσεις του ευθέος λόγου παραμένουν δευτερεύουσες 1. Ἄγε τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι. (επιθυμίας+ αιτιολογ)
προτάσεις του ίδιου είδους στον πλάγιο λόγο.  Κῦρος κελεύει τῷ Κλεάρχῳ ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ
2. Μετατροπή εγκλίσεων βασιλεύς ἐστι.
Δ. ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΡΗΜΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ 2. Πάντες ὅπλα κατεσκεύαζον, ὥστε τήν πόλιν ὄντως ἄν ἡγήσω πολέμου ἐργαστήριον.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ Αρκτικού χρόνου διατηρείται (κρίσεως+συμπερασματική)
ΠΡΟΤΑΣΗ Ευκτική του πλαγίου  Φησὶ πάντας ὅπλα κατασκευάζειν, ὥστε τήν πόλιν ὄντως ἄν ἡγήσατο πολέμου
 Οριστική Οριστική ή λόγου ( χωρίς ἄν,βλ.σημ ἐργαστήριον.
 Υποτακτική Υποτακτική (+ἄν) Ιστορικού χρόνου 3) - ενίοτε διατηρείται η
3. Τοὺς δ’ ἀπαιδεύτους ἀρετῆς θαυμάζοιμι ἄν, εἴ τι πλέον ἄν ὠφελήσειε λόγος. (κρίσεως+
 Ευκτική έγκλιση του ευθέος
λόγου αιτιολογική)
 Ευκτική πλαγίου
λόγου Ευκτική  Ἔλεξεν ὅτι τοὺς δ’ ἀπαιδεύτους ἀρετῆς θαυμάζοι ἄν, εἴ τι πλέον ἄν ὠφελήσειε λόγος.
Αρκτικού ή ιστορικού 4. Ἀκήρυκτος ὁ πόλεμος ἦν, ἔστ’ ἐν τῇ πολεμίᾳ εἶμεν. (κρίσεως+ χρονική)
 Δυνητική Δυνητική Οριστική διατηρούνται
χρόνου
Οριστική Δυνητική ευκτική  Δοκεῖ τοῖς Ἕλλησιν ἀκήρυκτον τὸν πόλεμον εἶναι, ἔστ’ ἐν τῇ πολεμίᾳ εἰσίν.
 Δυνητική ευκτική Ευκτική πλαγίου Αρκτικού χρόνου Οριστική ή Υποτακτική  Ἐδόκει τοῖς Ἕλλησιν ἀκήρυκτον τὸν πόλεμον εἶναι, ἔστ’ ἐν τῇ πολεμίᾳ εἶεν.
λόγου Ιστορικού χρόνου διατηρείται 5. Πάντες γὰρ ὑπολαμβάνομεν, ὃ ἐπιστάμεθα. (κρίσεως+ αναφορική)
3. Όταν μια υποτακτική με αοριστολογικό ἄν μετατραπεί σε ευκτική του πλαγίου  Ἀπεκρίθησαν ὅτι πάντες ὑπολαμβάνοιντο,ὃ ἐπίσταιντο.
λόγου (λόγω εξάρτησης από ρ. ιστορικού χρόνου) το αοριστολογικό ἄν χάνεται 6. Ἀπίωμεν, μὴ γένηται ἐπίθεσις. (επιθυμίας+τελική)
και οι σύνδεσμοι με ἄν μετατρέπονται στους αντίστοιχους χωρίς ἄν : ὅταν > ὅτε,  Ἐκέλευσε τούτους ἀπιέναι μὴ γένηται ἐπίθεσις.
ἐπειδάν > ἐπειδή, ἄν > εἰ, πρίν ἄν > πρίν κλπ
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
1. Οι υποθετικοί λόγοι μετατρέπονται στον πλάγιο λόγο σε εξαρτημένους
υποθετικούς λόγους. Η υπόθεσή τους είναι μια υποθετική πρόταση, ενώ η 1. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ
Δέξιππον οὐκ ἐπαινῶ, εἰ ταῦτα πεποίηκε.
απόδοσή τους ειδική πρόταση, ειδικό ή τελικό απαρέμφατο, πλάγια ερωτηματική
 Κλέαρχος λέγει ὅτι Δέξιππον οὐκ ἐπαινῶ, εἰ ταῦτα πεποίηκε
πρόταση (ή και άλλου είδους δευτερεύουσα πρόταση).  Κλέαρχος εἶπεν ὅτι Δέξιππον οὐκ ἐπαινοίη, εἰ ταῦτα πεποιηκώς εἴη.
2. Μετατροπή ανεξάρτητου υποθετικού λόγου σε εξαρτημένο :
α) Μετατροπή της υπόθεσης : ισχύουν οι κανόνες του πλαγίου λόγου. Όμως, 2. ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ
Ἤξω παρὰ σὲ αὔριον, ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ.
στο μη πραγματικό η υπόθεση παραμένει αμετάβλητη ανεξάρτητα από το
 Λέγει μοι ὅτι ἥξει παρ’ ἐμέ, ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ
ρήμα εξάρτησης, δηλαδή η οριστική ιστορικού χρόνου δεν μετατρέπεται σε  Εἶπέ μοι ὅτι ἥξοι παρ’ ἐμέ, εἰ θεὸς ἐθέλοι.
ευκτική του πλαγίου λόγου αν εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου : 3. ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝ. ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΥ Υ.Λ. Ἁμαρτάνουσι οἱ πολῖται, ἐὰν ταῦτα πράττωσι.
Ε. ΕΙΔΟΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ Εξάρτηση από Εξάρτηση από
 Λέγει ὅτι ἁμαρτάνουσι οἱ πολῖται , ἐὰν ταῦτα πράττωσι.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ Υ.Λ. αρκτικό χρόνο ιστορικό χρόνο
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ εἰ +Οριστική  Ἔλεγεν ὅτι ἁμαρτάνοιεν οἱ πολῖται , εἰ ταῦτα πράττοιεν.
ΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ εἰ+ευκτική πλαγίου 4. ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ
ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝ. ἄν+Υποτακτική λόγου Ἐλθοιμι ἄν εἰς λόγους, εἰ ὁμήρους λάβοιμι.
ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ- αμετάβλητη (ενίοτε διατηρείται η
 Λέγει /Εἶπεν ὅτι ἔλθοι ἄν εἰς λόγους, εἰ ὁμήρους λάβοι.
ΜΕΛΛΟΝ έγκλιση του ευθέος
ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ λόγου) 5. ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝ. ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
εἰ +Ευκτική Εἰ ἐπίοιεν οἱ Ἀθηναῖοι, ὑπεχώρουν οἱ Συρακόσιοι.(αόριστη επανάληψη στο παρελθόν)
ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝ.
ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ  Θουκυδίδης γράφει ὅτι εἰ ἐπίοιεν οἱ Ἀθηναῖοι, ὑπεχώρουν οἱ Συρακόσιοι.
εἰ +Οριστική  Θουκυδίδης ἔγραψεν ὅτι εἰ ἐπίοιεν οἱ Ἀθηναῖοι, ὑποχωροῖεν οἱ Συρακόσιοι.
ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ αμετάβλητη αμετάβλητη
ιστορικού χρόνου 6. ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ
β) Μετατροπή της απόδοσης : ισχύουν οι κανόνες του πλαγίου λόγου. Όμως, στην Εἰ μή ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα.
αόριστη επανάληψη στο παρελθόν αν η απόδοση μετατραπεί σε ειδικό  Ἀγγέλλεται /Ἠγγέλθη ὅτι εἰ μή ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα.
απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή δεν τίθεται το ἄν του ευθέος λόγου..

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Α.1. ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
 κυρίως από ρήματα λεκτικά Σωκράτης οὐ νομίζει θεούς.
 Οριστική από ιστορικό χρόνο > Ευκτική Πλαγίου Λόγου
Α.2. ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΙΔΙΚΗ.ΠΡΟΤΑΣΗ :
Α. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ  Οὗτος λέγει ὅτι Σωκράτης οὐ νομίζει θεούς
 κυρίως από ρήματα δοξαστικά
ΚΡΙΣΕΩΣ  Οὗτος εἶπεν ὅτι Σωκράτης οὐ νομίζοι θεούς
 ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία ;
 Οριστική ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
 παρατατικός > απαρ. ενεστώτα – υπερσυντέλικος > απαρ.παρακειμένου
 Δυνητική Οριστική  Οὗτοι λέγουσιν / εἶπον Σωκράτη οὐ νομίζειν θεούς.
Α.3. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
 Δυνητική Ευκτική ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
 κυρίως από ρήματα γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά, αγγελίας (όχι
λεκτικά ή δοξαστικά)  (Ἐγὼ) οἶδα / ἔγνων Σωκράτη οὐ νομίζοντα θεούς.
 συνημμένη στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρ. εξάρτησης ;
 παρατατικός > μτχ. ενεστώτα – υπερσυντέλικος > μτχ. παρακειμένου
Β. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ  Λέγετε ταῦτα τοῖς στρατιώταις.(προστακτική)
ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ  από ρήματα βουλητικά, κελευστικά, προτρεπτικά, αποτρεπτικά κλπ  Οὗτος ἐκέλευε αὐτοὺς λέγειν ταῦτα τοῖς στρατιώταις.
 Υποτακτική  Το τελικό απαρέμφατο στο χρόνο του ρήματος του ευθέος λόγου. Ἀκούσωμεν τοῦ ἀνδρός. (προτρεπτική υποτακτική)
 Προστακτική  ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία ;  Οὗτος παραινεῖ τούτους ἀκοῦσαι τοῦ ἀνδρός.
 Ευχετική Ευκτική
 Ευχετική Οριστική
ΠΛΑΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ  Τὶς ποιεῖ ταῦτα; (οριστική-μερικής αγνοίας)
Γ. ΕΥΘΕΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ
ΠΡΟΤΑΣΗ  από ρήματα ερωτηματικά, γνωστικά, λεκτικά κλπ  Οὗτος ἐρωτᾷ τίς /ὅστις ποιεῖ ταῦτα.(οριστική)
 Οριστική ή Υποτακτική από ιστορικό χρόνο > Ευκτική Πλαγίου Λόγου  Παραδῶμεν Κορινθίοις τὴν πόλιν; (απορηματική υποτακτική
 Οριστική
 Εισαγωγή : –ολικής αγνοίας απλή)
 Απορηματική Υποτακτική  Τὸν θεὸν ἠρώτων εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τὴν πόλιν.(ευκτική
α) μερικής αγνοίας : ίδια ή αντίστοιχα αναφορικά
 Δυνητική Οριστική πλαγίου λόγου)
β) ολικής αγνοίας : απλές : εἰ -διμελείς : εἰ…ἄν / εἴτε …εἴτε / πότερον(-α)
 Δυνητική ευκτική
…ἤ
Δ. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ  Ἄγε τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ
ΠΡΟΤΑΣΗ  Οριστική ή Υποτακτική (+ἄν) από ιστορικό χρόνο > Ευκτική Πλαγίου βασιλεύς ἐστι. (επιθυμίας+ αιτιολογική)
 Οριστική Λόγου (χωρίς ἄν)  Κῦρος κελεύει τῷ Κλεάρχῳ ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον
 Υποτακτική  Ευκτική του Πλαγίου Λόγου από Αρκτικό Χρόνο > Οριστική ή τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.
 Ευκτική Υποτακτική  Ἀκήρυκτος ὁ πόλεμος ἦν, ἔστ’ ἐν τῇ πολεμίᾳ εἶμεν.
 Ευκτική πλαγίου λόγου  ὅταν > ὅτε, ἐπειδάν > ἐπειδή, ἄν > εἰ, πρίν ἄν > πρίν κλπ (κρίσεως+ χρονική)
 Δυνητική Οριστική  Ἐδόκει τοῖς Ἕλλησιν ἀκήρυκτον τὸν πόλεμον εἶναι, ἔστ’ ἐν
 Δυνητική ευκτική τῇ πολεμίᾳ εἶεν.
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ
 Οριστική ή Υποτακτική (+ἄν) από ιστορικό χρόνο > Ευκτική Πλαγίου Εἰ μή ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα.
Λόγου (χωρίς ἄν)  Ἀγγέλλεται /Ἠγγέλθη ὅτι εἰ μή ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα
 Στο μη πραγματικό η υπόθεση παραμένει αμετάβλητη ανεξάρτητα από το ἄν ἐπί βασιλέα.
Ε. ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝ. ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ
ρήμα εξάρτησης
 Στην αόριστη επανάληψη στο παρελθόν αν η απόδοση μετατραπεί σε Ἁμαρτάνουσι οἱ πολῖται, ἐὰν ταῦτα πράττωσι.
ειδικό απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή δεν τίθεται το ἄν του ευθέος  Λέγει ὅτι ἁμαρτάνουσι οἱ πολῖται , ἐὰν ταῦτα πράττωσι.
λόγου.  Ἔλεγεν ὅτι ἁμαρτάνοιεν οἱ πολῖται , εἰ ταῦτα πράττοιεν.
ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ
 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ 2013

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΟΔΟΥ