ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Οι προτάσεις παρουσιάζονται στον λόγο με 3 τρόπους:

α) Ασύνδετο σχήμα (χωρίς σύνδεσμο, η μια πρόταση δίπλα στην άλλη, χωρισμένες με κόμμα).
β) Με παρατακτικούς συνδέσμους (παρατακτική σύνδεση = όμοιες προτάσεις [κύρια με κύρια ή δευτερεύουσα με δευτερεύουσα] η μια δίπλα στην άλλη)
γ) Με υποτακτικούς συνδέσμους (υποτακτική σύνδεση = οι προτάσεις υποτάσσονται η μια στην άλλη, δηλ. κάποιες εξαρτώνται από άλλες [κύρια με
δευτερεύουσα ή δευτερεύουσα που το νόημά της εξαρτάται από δευτερεύουσα διαφορετικού είδους].

ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΕΙΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

1.Συμπλεκτικοί καί, τέ, οὔτε, μῆτε, οὐδέ, μηδέ Παρατακτική
2.Διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί ἤ, εἴτε, ἐάντε Παρατακτική
3.Αντιθετικοί μέν, δέ, ἀλλά, μέντοι, καίτοι, μὴν Παρατακτική
4.Συμπερασματικοί ἄρα, δή, οὖν, τοίνυν, οὔκουν, οὐκοῦν, ὥστε, τοιγάρτοι Παρατακτική
5. Αιτιολογικοί γάρ, ἐπεὶ Παρατακτική
6.Ειδικοί ὅτι, ὡς Υποτακτική
7.Χρονικοί ὡς, ὅτε, ὅταν, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἕως, μέχρι, ἡνίκα, ἔστε, ὁσάκις, πρὶ Υποτακτική
8.Αιτιολογικοί ὅτι, ὡς, ἐπεὶ, ἐπειδή, διότι Υποτακτική
9.Υποθετικοί εἰ, ἐάν, ἄν, ἢν Υποτακτική
10.Τελικοί ἵνα, ὅπως, ὡς Υποτακτική
11.Συμπερασματικοί ὥστε, ὡς Υποτακτική
12.Ενδοιαστικοί μή, μὴ οὐ Υποτακτική
13. Εναντιωματικοί εἰ καί, ἂν καί, καὶ εἰ, καὶ ἄν, οὐδ’ εἰ (ἄν), μηδ’ εἰ (ἂν) Υποτακτική

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Πανοῦργος εἶ καὶ ὀλίγου ἐξηπάτησάς με. (Είσαι πανούργος και παραλίγο να με εξαπατήσεις). Οὐ γὰρ ὁ ἄνθρωπός τε ὑγιαίνει καὶ νοσεῖ. ( δεν μπορεί
βέβαια ο άνθρωπος να είναι ταυτόχρονα και υγιής και άρρωστος).Οὔτε τότε, οὔτε νῦν ἕνεκα τοῦ κινδύνου ἔπραξα τὰ δέοντα. (Ούτε τότε, ούτε τώρα έκανα
αυτά που έπρεπε εξαιτίας του κινδύνου). Μηδενὶ πονηρῷ πράγματι μῆτε παρίστασο μῆτε συνηγόρει. (Σε καμιά πονηρή πράξη ούτε να συμμετέχεις ούτε να την
υπερασπίζεσαι).
2. Τί, ἐγώ σε ἀδικῶ ἤ σὺ ἐμὲ; Ἐγρήγορας ἤ καθεύδεις; (Ξύπνιος είσαι ή κοιμάσαι;) Ἐβουλεύοντο εἴτε κατακαύσωσιν εἴτε τι ἄλλο χρήσωνται. (Σκέφτονταν
είτε να τα κάψουν εντελώς είτε να τα κάνουν κάτι άλλο). Ἐάντε νῦν ἐάντε αὔθις ζητήσητε ταῦτα, οὕτως εὑρήσετε. (Είτε τώρα είτε ξανά ερευνήσετε αυτά, θα
τα βρείτε έτσι).
3. Ὁ μὲν ἰατρὸς φαρμάκοις μεταβάλλει, ὁ δὲ σοφιστὴς λόγοις. (Ο γιατρός αλλάζει την κατάσταση του ανθρώπου με φάρμακα, ενώ ο σοφιστής με λόγους). Οἱ
πυρέττοντες πάντες νοσοῦσιν, οὐ μέντοι οἱ νοσοῦντες πάντες πυρέττουσι. (Όλοι όσοι έχουν πυρετό είναι άρρωστοι, δεν έχουν όμως πυρετό όλοι όσοι είναι
άρρωστοι). Οὐκ ἠμφεσβήτει, ἀλλ’ ὡμολόγει ἀδικεῖν. (Δεν αρνιόταν, αλλά παραδεχόταν το αδίκημά του). Καίτοι σκέψασθε πῶς ἐπὶ τῶν προγόνων ταῦτ’
εἶχε. (Και όμως σκεφτείτε πώς ήταν αυτά την εποχή των προγόνων). Οὗτος θρασὺς ἐστί, ἀλλὰ μὴν ἀνδρεῖος. (Αυτός είναι θρασύς, αλλά όμως γενναίος).
4. Οὐδὲ ἀδικούμενον ἄρα δίκαιόν ἐστι ἀνταδικεῖν. (Άρα δεν είναι δίκαιο αυτός που αδικείται να ανταποδίδει την αδικία).Ὁρᾷς δὴ ὅτι οἱ ἵπποι ὑπὸ τῆς
ἱππικῆς θεραπευόμενοι βελτίους γίγνονται. (Βλέπεις λοιπόν ότι τα άλογα, όταν γυμνάζονται από την ιππική τέχνη, γίνονται καλύτερα;). Δήλον οὖν ὅτι κατὰ
τούτους ἡ ἀρετὴ κρείττων ἐστὶ τῶν χρημάτων. (Είναι λοιπόν φανερό ότι γι’ αυτούς η αρετή είναι ανώτερη των χρημάτων). Οὐ τοίνυν ἀποκρινοῦμαι πρὶν ἂν
πύθωμαι. (Δε θα απαντήσω λοιπόν, προτού ενημερωθώ).Οὔκουν ἐνέστι καὶ μεταγνῶναι πάλιν; (Δεν είναι δυνατό λοιπόν να αλλάξει κανείς γνώμη;) Οὐκοῦν
τὴν ἄγνοιαν εἴπομεν ὅτι κακὸν πᾶσιν; (Λοιπόν, είπαμε ότι η άγνοια είναι κακό για όλους;). Ὥστε τοῦτο ὀρθῶς ἀπεδείχθη. (Αυτό λοιπόν αποδείχτηκε σωστά).
Τοιγάρτοι Γοργίαν αἰσχύνεσθαι ἐποίησα. (Γι’ αυτό ακριβώς λοιπόν τον Γοργία τον έκανα να ντραπεί).
5. Ὁ μέλλεις ποιεῖν, μὴ λέγε· ἀποτυχὼν γὰρ καταγελασθήση. (Αυτό που σκοπεύεις να κάνεις μη το λες· γιατί αν αποτύχεις θα γίνεις καταγέλαστος). Τοιοῦτον
ποιοῦσι καὶ οἱ μεθυσκόμενοι· εὐέλπιδες γὰρ γίγνονται. (Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με όσους μεθούν· γίνονται δηλαδή αισιόδοξοι). Μέγα τὸ ὁμοῦ τραφῆναι·
ἐπεὶ καὶ τοῖς θηρίοις πόθος τις ἐγγίγνεται τῶν συντρόφων. (Είναι σπουδαίο το να τραφεί κανείς μαζί με άλλους· γιατί και στα θηρία ακόμη δημιουργείται
κάποιος πόθος για συντρόφους).
6. Οὗτοι ἔλεγον ὅτι ὁ Κῦρος τέθνηκε. (Αυτοί έλεγαν ότι ο Κύρος πέθανε). Λέγουσιν ὡς Σωκράτης διαφθείρει τοὺς νέους. (Λένε ότι τάχα ο Σωκράτης
διαφθείρει τους νέους).
7. Ὡς Ἀρταγέρσης ᾔσθετο ἐν ἔργῳ ὄντα τὸν Κῦρον, ἐπιτίθεσθαι καὶ αὐτός. (Μόλις ο Αρταγέρσης αντιλήφθηκε ότι ο Κύρος βρισκόταν σε δράση, επιτίθεται
και ο ίδιος). Ὅτε πλούσιος ἦν, ἐφοβούμην. (Όσο ήμουν πλούσιος, με κατείχε φόβος). Ὅταν πλεῖστα τις ἔχῃ, τότε πλεῖστοι καὶ φθονοῦσι. (Όταν κάποιος έχει
πάρα πολλά, τότε τον φθονούν και πάρα πολλοί). Κῦρος ἐθήρευεν ἀπὸ ἵππου, ὁπότε βούλοιτο γυμνάσαι τοὺς ἵππους. (Ο Κύρος κυνηγούσε έφιππος, κάθε φορά
που ήθελε να γυμνάσει τα άλογά του).Ἐπεὶ δὲ ἡμέρα ἐγένετο, παρῆν ὁ Γωβρύας. (Όταν ξημέρωσε, παρουσιάστηκε ο Γωβρύας). Ἐπειδὴ ἐτελεύτησε Δαρεῖος,
Τισσαφέρνης διαβάλλει τὸν Κῦρον. (Όταν πέθανε ο Δαρείος, Ο Τισσαφέρνης άρχισε να διαβάλλει τον Κύρο). Ἔδοξεν αὐτοῖς προϊέναι, ἕως Κύρῳ
συμμείξειαν. (Αποφάσισαν να προχωρήσουν, μέχρι να συναντηθούν με τον Κύρο). Ὁ δὲ εἰστήκει μέχρι ἕως ἐγένετο. (Αυτός στεκόταν όρθιος, έως ότου έγινε
αυγή). Ἡνίκα δ’ ἂν τὶς ὑμᾶς ἀδικῇ, ὑπὲρ ὑμῶν μαχούμεθα. (Κάθε φορά που κάποιος σας αδικεί, θα σας υπερασπιζόμαστε). Διατρίψω, ἐστ’ ἂν ὀκνήσωσιν οἱ
ἄγγελοι. (Θα καθυστερήσω, έως ότου φοβηθούν οι αγγελιοφόροι). Ὁσάκις κεχορήγηκε, νενίκηκε. (Όσες φορές έχει διατελέσει χορηγός, έχει νικήσει).
Πρότερον δ’ οὐκ ἦν γένος ἀθανάτων, πρὶν Ἔρως συνέμειξεν ἅπαντα. (Δεν υπήρχε γένος θεών, προτού ο έρωτας τα ενώσει όλα).
8. Οὗτοι αὐτὸν πατέρα ἐκάλουν, ὅτι ἐπεμέλετο αὐτῶν. (Αυτοί τον αποκαλούσαν πατέρα, επειδή τους φρόντιζε). Τοὺς στρατηγοὺς ἐζημίωσαν, ὡς δώροις
πεισθέντες ἀποχωρήσειαν. (Τιμώρησαν τους στρατηγούς, επειδή τάχα δωροδοκήθηκαν και αποχώρησαν). Βασιλεὺς νικᾶν ἡγεῖται, ἐπεὶ Κῦρον ἀπέκτονε. (Ο
βασιλιάς νομίζει ότι νίκησε, επειδή σκότωσε τον Κύρο). Περὶ τούτων, ἐπειδὴ πάρεργα τυγχάνει λεγόμενα, ἀποστῶμεν. (Γι’ αυτά, επειδή τυχαίνει να είναι
δευτερεύοντα στο λόγο μας, ας σταματήσουμε να μιλάμε). Ἐφ’ ἁμάξης ἐπορεύετο, διότι ἐτέτρωτο. (Μεταφερόταν σε άμαξα, διότι ήταν πληγωμένος).
9. Εἰ μὴ ποιήσουσι ταῦτα, ἒκσπονδοι ἔσονται. (Αν δεν κάνουν αυτά, θα παραβιάσουν τις συνθήκες). Ἐὰν ζητῇς καλῶς, εὑρήσεις. (Αν ψάχνεις σωστά, θα
βρεις). Ἂν δίκαια περὶ τοὺς συμμάχους ποιῶσιν, ἐπαινέσονται αὐτούς. (Αν ενεργήσουν δίκαια απέναντι στους συμμάχους, θα τους επαινέσουν). Ἢν ἐγγὺς
ἔλθῃ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται θνῄσκειν. (Αν πλησιάσει ο θάνατος, κανείς δεν θέλει να πεθάνει).
10. Τιμωρεῖται τὸν ἀδικοῦντα, ἵνα μὴ αὔθις ἀδικήσῃ. (Τιμωρεί τον άδικο, για να μην αδικήσει πάλι). Οἱ πατέρες προνοοῦσι τῶν παίδων, ὅπως μήποτε
αὐτοὺς τα’ ἀγαθὰ ἐπιλείψει. (Οι πατέρες φροντίζουν για τα παιδιά, για να μη τους λείψουν κάποτε τα αγαθά). Ἔδει τὰ ἐνέχυρα τότε λαβεῖν, ὡς μὴ ἐδύνατο
ἐξαπατᾶν. (Έπρεπε να πάρουμε τα ενέχυρα τότε, για να μη μπορούσε να εξαπατά).
11. Πρόσεχε μὴ ὁ σοφιστὴς ἐξαπατήσῃ ἡμᾶς. (Πρόσεχε μήπως ο σοφιστής μας εξαπατήσει). Ξενοφῶν ἐφοβεῖτο, μὴ οὐ δύναιτο ἐκ τῆς χώρας ἐξελθεῖν. (Ο
Ξενοφώντας φοβόταν μήπως δεν μπορούσε να φύγει από τη χώρα).
12. Εἰ καὶ χρημάτων εὐποροῦμεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν. (Αν και έχουμε άφθονα χρήματα, δεν είμαστε ευτυχισμένοι). Τὰ δίκαια πάντες, ἂν καὶ μὴ βούλωνται,
μέχρι τοῦ γ' αἰσχύνονται μὴ πράττειν. (Όλοι, αν και δε θέλουν, μέχρις ενός σημείου ντρέπονται να μην εφαρμόζουν το δίκαιο). Περὶ πολλὰ σπουδὴν ἂν
ποιησαίμεθα, καὶ εἰ μηδεμίαν ἐπιφέροι ἡδονήν. (Θα ενδιαφερόμασταν για πολλά πράγματα, κι αν ακόμα δεν μας έδιναν καμία ευχαρίστηση). Ἅπας ὁ τῶν
ἀνθρώπων βίος, κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικράν, νόμοις διοικεῖται. (Όλη η ζωή των ανθρώπων, είτε κατοικούν σε μεγάλη πόλη είτε σε μικρή, ορίζεται
από νόμους). Οὐδεὶς ἂν δύναιτο πιστεῦσαι ὑμῖν, οὐδ’ εἰ πάνυ προθυμοῖτο. (Κανείς δε θα μπορούσε να σας πιστέψει, ούτε και αν το ήθελε πολύ). Μὴ
θορυβήσητε, μηδ’ ἂν δόξω ὑμῖν τι μέγα λέγειν. (Μη θορυβήσετε, ούτε και αν σας φανεί ότι λέω κάτι υπερβολικό).
Επιμέλεια: Νικολάου Γιώργος