Plaats hier de naam van uw opdracht

1. Plaats - adres
Stoppelweg 39, Poperinge

2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°49'56.1"N 2°40'02.2"E

3. Korte omschrijving
Leerlingen zoeken zelf de weg een kaart op zoek naar verschillende soorten bomen, planten... Ze werken in
groepjes per 3 aan deze opdracht. Ze gebruiken determinatiesleutels ter ondersteuning. Ze noteren hun
bevindingen op de opdrachtfiche. Een van de opdrachten is een onderwijsleergesprek over fotosynthese bij
de leerkracht.

4. Doelgroep
2de en 3de graad

5. Tijdsduur
100 minuten

6. Eindtermen
Wetenschappen & Techniek:

Natuur:
1.1.De leerlingen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een
systematische wijze noteren.

1.2.De leerlingen kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een
eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese.

1.3De leerlingen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen
en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en
verantwoorden.

1.16.De leerlingen kunnen met enkele voorbeelden aantonen dat energie nodig is voor het functioneren van
levende en niet-levende systemen en kunnen daarvan de energiebronnen benoemen.

Mens & Maatschappij:

Ruimte
Oriëntatie en Kaartvaardigheid
4.1.De leerlingen kunnen aan elkaar een te volgen weg tussen twee plaatsen in de eigen gemeente of stad
beschrijven. Ze kunnen deze reisweg ook aanduiden op een plattegrond.

Algemene vaardigheden ruimte

Verkeer
4.16.De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met andere weggebruikers.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

7. Leerinhoud
De leerlingen kunnen de school aanduiden op een kaart. Een topologische kaart is het gemakkelijkste om de
route uit te stippelen.
3 soorten kaarten: topografisch, natuurkundig en thematisch

Topografische kaart: een kaart waarop zo veel mogelijk zichtbare elementen (zowel natuur als cultuur
elementen) van het terrein zo nauwkeurig mogelijk worden weergegeven.

→ handig als kaart voor toeristen, klein terrein, wandel- en fietstochten

➔ werd voornamelijk ontwikkeld voor de leiding van het leger

Natuurkundige kaart: geeft informatie over het natuurlijk landschap in die streek. Over het reliëf, bossen,
rivieren, …

Thematische kaart: Geeft informatie over een welbepaald onderwerp. Op dit kaartje gaat het over de
bevolkingsdichtheid, maar dat kan ook gaan over landbouw, klimaat, energie, toerisme …

Bv. Staatkundige kaart: geeft informatie over grenzen, provincies, hoofdplaatsen … van een bepaalde plaats

Bomen, planten… kan je determineren met determinatiesleutels. Bomen kan je herkennen op verschillende
manieren. We zullen de bomen leren herkennen aan de uiterlijke kenmerken. De bladeren, schors en
vruchten zijn 3 mogelijke manieren om bomen te herkennen.

Bladeren zijn samengesteld of enkelvoudig.

De bladschijf is getand/gezaagd/gelobd/gaaf.
De bladnerven zijn handnervig/veernervig.

Er zijn 2 grote groepen bomen: naaldbomen en loofbomen

Bomen hebben een unieke schors. Via deze kleine opdeling kan je altijd al een vermoeden hebben om welke
boom het gaat als je enkel de schors bekijkt.

Witte schors: ruwe en zachte berk

Grijsgroene schors: beuk, boswilg, noorse esdoorn, tamme kastanje, wilde kastanje

Afgebladerde schors: plataan

Grijze schors: atlasceder, canadapopulier, gewone esdoorn, okkernoot, spaanse aak, witte els,
Amerikaanse eik

Bruine schors: grove den, zwarte els

Schors met streepjes: es, zoete kers

Gladde schors: beuk

Gegroefde schors: spar, zomereik, schietwilg, Amerikaanse Eik

Fotosynthese
Planten hebben licht, water, ruimte en voedingsstoffen nodig om te groeien. Sommigen planten hebben
dieren zoals vogels en insecten nodig om te kunnen overleven.

De plant heeft voedingsstoffen nodig om fotosynthese te doen. De voedingsstoffen in dit proces zijn water
(H2O), koolstofdioxide (CO2) en daarnaast is ook licht nodig. H2O en CO2 kunnen samen iets doen voor de

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

 plant, alleen is hiervoor wat extra energie voor nodig. Deze energie halen de planten uit licht. H2O en CO2
gaan samen en veranderen in zuurstof (O2) en glucose (suiker dat voedsel is voor plant en mensen).

Via huidmondjes komt de zuurstof weer terug in de lucht. Hierdoor kunnen wij weer zuurstof inademen.

Water + kooldioxide + licht(energie) = glucose + zuurstof

De fotosynthese vindt in de bladeren plaats. In de bladeren zitten er bladgroenkorrels. Deze bladgroenkorrels

zorgen voor de fotosynthese. Bladgroenkorrels zijn erg belangrijk voor de fotosynthese in een plant. In deze
korrels wordt zonlicht opgevangen en daarna omgezet in energie om zo door de plant te worden gebruikt.
Hierbij wordt water en koolstofdioxide omgezet in koolhydraten.

8. Lesdoelen
Leerlingen bepalen soort boom aan de hand van schors.

Leerlingen bepalen soort boom aan de hand van bladeren.

Leerlingen bepalen soort boom aan de hand van de vrucht

Leerlingen kunnen werken met een determinatietabel.

Leerlingen kunnen verwoorden hoe de fotosynthese werkt.

Leerlingen stippelen zelf de route naar het bos uit.

Leerlingen kunnen navigeren met een kaart in het bos.

9. Materiaal
Opdrachtfiches, blinddoek, topografische kaart, kaart van bos, balpennen

10. Organisatie
Leerlingen stippelden de weg uit naar het bos. Tijdens wandelen controleren ze de route op hun kaart.

Tijdens wandelen: leerlingen wandelen per 2. Leerlingen hebben fluojas aan. Er worden vooraf duidelijke
afspraken gemaakt.

Opdrachtjes worden in groepjes van 3 gemaakt. 1 van de opdrachten is een onderwijsleergesprek bij de
leerkracht. Ook zijn er duidelijke afspraken wat ze wel en niet mogen doen. Bv. niet van het wandelpad.

Leerkracht verdeeld groepjes per opdracht. Na 15 minuten volgt steeds fluitsignaal. Daarna veranderen
groepjes van opdracht.

11. Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

Opdrachtenfiche: https://www.scribd.com/document/452944688/Naar-Het-
Helleketelbos?secret_password=NBJRB01sV36DdVYU50hh

Voorbeeld onderwijsleergesprek: https://www.scribd.com/document/452952065/Voorbeeld-

onderwijsleergesprek-fotosynthese?secret_password=YN3bCFERo2yedUelkplS

12. Oplossingen - sleutel

Eigen invulling leerlingen.

Onderwijsleergesprek voorbeeld: zie bijlage.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs

13. Bronnen
Arteveldehogeschool. (2019). bomenspoor1.pdf. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:
https://arteveldehogeschool.instructure.com/courses/9389/files/533331?module_item_id=253060

Arteveldehogeschool. (2019). bomenspoor2.pdf. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://arteveldehogeschool.instructure.com/courses/9389/files/533330?module_item_id=253061

Arteveldehogeschool. (2019). determineren_vrucht.pdf. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://arteveldehogeschool.instructure.com/courses/9389/files/533328?module_item_id=253068

Bomenwijzer. (z.j.). zoek een boom. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via: https://bomenwijzer.be/

Natuur en Bos. (z.j.). folder helleketelbos. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://www.natuurenbos.be/sites/default/files/folder_helleketelbos_1.pdf

NGI. (2020, maart 23). Topomapviewer. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://topomapviewer.ngi.be/?l=nl&x=530112.34&y=669734.32&zoom=7&baseLayer=ngi.cartoweb.topo.be
&pdfmode=opened

watou.com. (z.j.). Helleketelbos. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via: http://www.watou.com/helleketelbos/

Wikikids. (2019, maart 12). Fotosynthese. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://wikikids.nl/Fotosynthese

Wikipedia. (2020, februari 9). Planten. Geraadpleegd op 23 maart 2020 via:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Planten#Levensprocessen

14. Achtergrondinformatie voor de leerkracht

De naam het ‘helleketelbos’ is afgeleid van de ketelvormige landschap waarin het bos zich bevindt. Letterlijk:
een bos op een hill/heuvel nabij een keteldal. In de weide valt het ‘heksenhuisje’ op. De weide en het huisje
zijn overblijfselen van een lang geleden afgebrande boerderij.

Naaldbomen zijn bomen met naalden. Ze verliezen hun naalden niet in de winter. Deze bomen hebben
kegelvormige vruchten.
Loofbomen zijn bomen met bladeren aan hun takken. Ze verliezen hun bladeren wel in de winter.

Bladgroenkorrels zijn de delen in een cel van een plant die ervoor zorgen dat ze groen kleuren. Bladgroenkorrels
komen alleen voor in planten. Fotosynthese kan alleen worden uitgevoerd met bladgroenkorrels. Bijna alle
planten zijn helemaal of gedeeltelijk groen, dat komt omdat er in de meeste planten bladgroenkorrels zitten.
De wetenschappelijke naam voor bladgroenkorrels is chlorofyl. Bladgroenkorrels zijn erg belangrijk voor de
fotosynthese in een plant. In deze korrels wordt zonlicht opgevangen en daarna omgezet in energie om zo door
de plant te worden gebruikt. Hierbij wordt water en koolstofdioxide omgezet in koolhydraten.

15. (optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking

Bv. classificatie maken van boomschors met antwoorden leerlingen.

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs