ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent

Educatieve bachelor lager onderwijs

Naam student: Leergroep OLO1A2

Naam mentor: Klas 4A Aantal lln.: 23
School:

DINSDAG 11/05/2021 Handtekening mentor + datum:

Van 9.40 uur tot 10.30 uur

Leergebied(onderdeel): WERO
Lesonderwerp: Vogels determineren

Leerplandoelen: Leerplan: ZILL – OVSG – GO! – andere

 OWna2 In verschillende biotopen vaak voorkomende organismen waarnemen, onderzoeken,
benoemen en ordenen.
7-12j In een beperkte verzameling van organismen gelijkenissen en verschillen onderzoeken:
lichaamsbouw van mensen en dieren, uiterlijk en gedrag van organismen, verschillende
organismen van dezelfde soort …
10-12j Organismen uit de omgeving op een eigen wijze ordenen aan de hand van minstens één
criterium en in interactie gaan over de gekozen ordening.

 OWna5 Ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken hoe levende organismen door een
specifieke (lichaams-)bouw, houding of handeling aangepast zijn om in hun omgeving te
functioneren en te overleven
4-12j De uitwendige bouw van een dier onderzoeken en daarbij woorden gebruiken zoals kop,
buik, staart, veren, klauw, bek, nek, kieuw, schub, schelp, …
4-12j Illustreren hoe bepaalde houdingen of handelingen van organismen wijzen op een
aanpassing aan hun omgeving.

Leerinhoud:
 De haaksnavel heeft een haakvorm en is scherp.
 De haaksnavel is gemaakt om vlees te eten.
 De kegelsnavel is kort, stomp en in de vorm van een kegel.
 De kegelsnavel is gemaakt om zaden te eten.
 De priemsnavel is lang en dun.
 De priemsnavel is gemaakt om voedsel gemakkelijk uit modder en aarde te halen.
 De pincetsnavel is een snavel met dezelfde functie als een pincet.
 Vogels met een pincetsnavel eten voornamelijk insecten.
 De zeefsnavel heeft kleine tanden die het water zeeft.
 Vogels met een zeefsnavel eten kleine diertjes en plantjes in het water.
 Vogels met een zware brede snavel eten gras, insecten, vruchten en kleine dieren.
 Een zwempoot heeft zwemvliezen die helpen bij het peddelen in water.
 Een klimpoot heeft 2 tenen vooraan en 2 tenen achteraan die zorgen voor grip.
 Een steltpoot is lang en zorgt ervoor dat de romp van de vogel droog blijft.
 Een grijppoot heeft 3 grote tenen vooraan en 1 grote teen achteraan met scherpe nagels.
 Een looppoot heeft 2 of 3 grote tenen die ervoor zorgen dat de vogel snel kan lopen.
 Een doorsnee-vogelpoot is een kleine poot met 3 tenen vooraan en 1 teen achteraan.

1
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Lesdoelen:
De leerlingen kunnen...
1. Het uiterlijk van de verschillende snavels van vogels beschrijven. (OWna2 & OWna5)
2. De functies van de verschillende snavels van vogels beschrijven. (OWna2 & OWna5)
3. Het uiterlijk van de verschillende poten van vogels beschrijven. (OWna2 & OWna5)
4. De functies van de verschillende poten van vogels opsommen. (OWna2 & OWna5)
5. De kenmerken koppelen aan de juiste vogel. (OWna2 & OWna5)

Beginsituatie specifiek voor deze les:

Situering in het leerproces: aanbrengen inoefenen
Waarop bouwt deze les verder?
 Dit is nieuwe leerstof voor de leerlingen. De termen die aan bod komen in deze les zijn nieuwe
woordenschat en zal dus aangebracht moeten worden.
Leerling specifieke gegevens + acties:
 Niet elke leerling zal meteen de poten en snavels van de vogels kunnen beschrijven of duiden.
(Ernest, Seppe, Iker, Marie en Louisa) Het is dus belangrijk dat we gezamenlijk de verschillende
soorten overlopen en bespreken.

Bronnen: volgens de APA-normen

 Ameloot, K. A. (2019). Themaschrift Uitkijken Naar (193ste ed.). Van In.

 Poten - Vogels. (z.d.). Poten - Vogels. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van

https://sites.google.com/site/vogelsjs/uiterlijke-kenmerken/poten

 De tenen van vogels. (z.d.). Natuurwijzer. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van

https://natuurwijzer.naturalis.nl/leerobjecten/de-tenen-van-vogels

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten …

 Link Powerpoint:
https://studentarteveldehsbe-my.sharepoint.com/:p:/g/personal/woutsegh_student_artevelde
hs_be/ES5C_gqi1hBLvEK1vEuif94B5fiE64aIFNAiVK4hIFWrqw?e=BvbP4d
 Zie strookjes/werkbladen/bordplan onderaan dit document

Materiaal / locatiewijziging:
 Powerpoint op smart-bord
 Foto’s snavel en poten voor bij het bordplan
 Strookjes determinatie-opdracht (snavel, poten, vogelgroep, foto vogel en naam vogel)
 Enveloppes
 Werkblaadjes determinatie-opdracht
 Extra woordzoeker

2
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Lesopbouw

1. Klassikaal: aanbreng themaweek + onderwerp les (5’)

oriënteren verwerven verwerken afronden

Goeiemorgen iedereen! We hebben gisteren een elfje geschreven over ons lievelingsdier. Tijdens mijn
lessen van WERO die ik zal geven, gaan we ook werken rond het thema van dieren. Vooral over hoe
dieren zich aanpassen aan verschillende omgevingen en situaties.

Voor deze WERO-les gaan we dieper in op een bepaalde dierengroep. Herinneren jullie het boek De
eik was hier nog? In de vorige les WERO, die ik jullie gegeven heb, gingen we dieper in op de bomen.
We hebben toen bladeren gedetermineerd om te weten te komen tot welke boomsoort ze behoorden.
Vandaag gaan we iets gelijkaardigs doen. Maar dan deze keer rond de andere personages van het
verhaal, namelijk de vogels.

We zullen in deze les dus opnieuw determineren.

Kan iemand mij nog eens vertellen wat determineren juist is?  Determineren betekent vaststellen
tot welke soort een plant of dier behoort. In ons geval gaan we nu bepalen tot welke vogelsoort een
vogel behoort.

2. Klassikaal: soorten snavels aanhalen

oriënteren verwerven verwerken afronden

Voor we starten met het determineren van de vogels zullen we eerst enkele kenmerken overlopen en
bespreken. We gaan beginnen met de soorten snavels.

Ik laat mijn mentor de powerpoint bedienen aan het smart-bord en ik verplaats mij naar het
krijtbord.
Ik hang een foto van een haaksnavel aan het bord. (Zie bijlage)

1. Haaksnavel:
Wie wil er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de haaksnavel. Waarom zouden we dit de haaksnavel noemen?  Scherp,
haakvorm
Deze scherpe haakvorm is dus perfect aangepast voor het eten van vlees.

2. Kegelsnavel
Wie kan er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de kegelsnavel. Waarom zouden we dit de kegelsnavel noemen?  Kort, stomp,
vorm van een kegel.
Deze korte en stompe snavel is hier perfect gemaakt voor het openbreken en eten van zaden.

3
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

3. Priemsnavel
Wie kan er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de priemsnavel. Weet er iemand wat een priem is?  Fijn stuk gereedschap die
gebruikt wordt om kleine gaatjes te prikken in voorwerpen.
Ik toon een priem op de powerpoint.
Deze lange, dunne (en gekromde) snavel is gemaakt om voedsel gemakkelijk uit de grond of modder
te halen. Ze kunnen met hun fijne snavel vlot de grond doorprikken net zoals een priem dat doet.

4. Pincetsnavel
Wie kan er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de pincetsnavel. Weet er iemand wat een pincet is?  Een kleine tang die heel erg
kleine voorwerpen kan vastnemen.
Ik toon een pincet op de powerpoint.
Vooral vogels die in bomen klimmen hebben een pincetsnavel. Waarom zouden vooral deze vogels
deze snavel hebben?  Zo kunnen ze in smalle gaatjes de insecten uit de boom pikken.
Deze snavel is dus perfect voor het grijpen en eten van insecten.

5. Zeefsnavel
Wie kan er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de zeefsnavel. Vooral watervogels hebben een zeefsnavel. Waarom is deze snavel zo
handig voor een watervogel?  Zo kunnen ze kleine diertjes en plantjes uit het water zeven en
opeten. Dit doen ze met de kleine zaagtandjes in hun snavel.
Ik toon een zeef en een snavel met zaagtandjes op de powerpoint.

6. Zware brede snavel

Wie kan er eens in eigen woorden vertellen hoe deze snavel er uit ziet? Is de snavel klein, gemiddeld,
groot? Welke vorm heeft de snavel? Welke kleur heeft de snavel?
Deze snavel heet de zware en brede snavel. Zoals de naam het al zegt, is deze snavel zeer breed en
groot. Wat voor voordelen zou een vogel met deze snavel allemaal kunnen hebben?  Vogels met
een zware brede snavel kunnen zowel gras als kleine dieren eten. Dit kunnen muizen of zelf kleine
schildpadden zijn.

Ik projecteer enkele foto’s van vogels op het smart-bord en laat de leerlingen de naam van de snavel
benoemen. Nadat ik een juiste benaming hoor, schrijf ik de naam nog eens naast de afbeelding die
aan het krijtbord hangt.

3. Klassikaal: soorten poten aanhalen

oriënteren verwerven verwerken afronden

4
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

We hebben net de soorten snavels overlopen. Nu gaan we eens kijken naar de verschillende soorten
poten.

Ik hang een foto van een zwempoot aan het bord.

1. Zwempoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poot heet de zwempoot. Waarom zou dit een zwempoot zijn?  Er zitten zwemvliezen tussen
de tenen die ervoor zorgen dat er meer water voortgeduwd kan worden.

2. Klimpoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poot heet de klimpoot. We zagen net dat deze poot 2 tenen naar voor en 2 tenen naar achter
heeft. Waarom heet dit dan de klimpoot?  Meer grip tijdens het klimmen.

3. Steltpoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poten heten steltpoten. Kan er mij iemand uitleggen wat stelten juist betekenen?  Lange
stokken/palen waar personen op kunnen staan om hoog boven de grond te stappen.
Ik toon een foto stelten op de powerpoint.
Deze vogel heeft net ook zo’n stelten zoals de persoon op deze foto. Vogels met steltpoten gebruiken
deze poten om droog te blijven wanneer ze in water staan.

4. Grijppoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poot heet een grijppoot. We zagen net dat dit een grote poot is met grote scherpe nagels en dat
er 3 tenen naar voor en 1 teen naar achter staat. Deze poten zijn dus uiteraard gebouwd om
voorwerpen en prooien vast te kunnen nemen.

5. Looppoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poot heet de looppoot. We hadden opgemerkt dat er twee (of drie) heel grote tenen zijn. Met
deze tenen hebben vogels met looppoten de kans om zich heel snel te verplaatsen.

6. Doorsnee-vogelpoot
Hoe ziet deze poot er uit? Is die groot, klein, gemiddeld? Dik of dun? Welke kleur heeft de poot? Zijn
er lange of korte nagels? Hoeveel tenen heeft deze poot? Aan welke kant zitten deze tenen?
Deze poot heet de doorsnee-vogelpoot. De doorsnee-vogelpoot is dus inderdaad een kleine poot met
3 tenen aan de voorkant en 1 teen aan de achterkant.

Ik projecteer enkele foto’s van vogels op het smart-bord en laat de leerlingen de naam van de poten
benoemen. Nadat ik een juiste benaming hoor, schrijf ik de naam nog eens naast de afbeelding die
aan het krijtbord hangt.

5
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

4. Groepswerk: vogels determineren

oriënteren verwerven verwerken afronden

Nu gaan we zelf de vogels determineren. Straks na mijn uitleg krijgen jullie per groep 6 foto’s van
vogels, een enveloppe en een werkblad. In de enveloppe zitten strookjes met de verschillende soorten
snavels, poten, vogelgroepen en namen.
De bedoeling is dat jullie de vogels bekijken en daaraan de juiste kenmerken koppelen. Als je 3
strookjes bij een vogel hebt gelegd, draai je de strookjes + de foto om en kijk je naar de getallen die
daar geschreven staan. Als je deze 4 getallen optelt, kom je hetzelfde getal uit als dat op de
achterzijde van het strookje met de juiste naam van die vogel. Als je een getal uitkomt die niet op een
van de naamstrookjes staat, dan heb je een fout gemaakt.
Vervolgens zet je de naam van de vogel bij het juiste cijfer op het werkblad.

Vogel…: …: afbeelding + snavel + poot + vogelgroep = naam

Vogel 1: Buizerd: 4 + 80 + 30 + 10 = 124
Vogel 2: Kluut: 15 + 62 + 25 + 8 = 110
Vogel 3: Specht: 6 + 20 + 40 + 7 = 73
Vogel 4: Gaai: 16 + 31 + 9 + 1 = 57
Vogel 5: Eend: 21 + 3 + 4 + 42 = 70
Vogel 6: Struisvogel: 25 + 12 + 2 + 5 = 44

De leerlingen kunnen altijd het schema op het krijtbord raadplegen tijdens deze oefeningen. Ik
projecteer de volgorde van hoe ze moeten handelen op het smart-bord.

Degene die klaar zijn maken de woordzoeker.

Nadien overlopen we de juiste antwoorden aan het bord.

Richtvragen:
- Wat is de naam van vogel 1?
- Welk nummer moest je daarvoor uitkomen?
- Wat zijn de kenmerken van vogel 1?
- Hoe weet je dat?

5. Klassikaal: afrondende quiz

oriënteren verwerven verwerken afronden

Als afsluiting van de les, spelen we een korte quiz over de geziene leerstof. (Zie einde Powerpoint)
Bijlagen:

6
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Materiaal krijtbord:

Strookjes enveloppen voor determinatieopdracht:

7
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Foto’s vogels voor determinatieopdracht:

8
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Werkblad voor determinatieopdracht:

Woordzoeker:

Bordplan krijtbord:

9
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Evaluatie: Evalueer hier je eigen pedagogisch, didactisch en/of organisatorisch handelen. Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een verbetervoorstel.

10