Univerzitet u Sarajevu

Fakultet islamskih nauka

Islamska vjeronauka i religijski odgoj

V semestar, I ciklus studija

Metodologija istraživanja u vjerskoj nastavi

2017/2018.

Istraživački rad:

Tradicionalna i savremena realizacija u mektebskoj nastavi

Mentor: Prof. dr. Hašim Muminović Student: Muhamed Kovačević, redovan, 3527

Sarajevo, decembar 2017.

SADRŽAJ

UVOD.........................................................................................................................................3

1. TEORIJSKI OKVIR RADA...................................................................................................4

1.1. Tradicionalni pristup.........................................................................................................4

1.2. Savremeni pristup..............................................................................................................4

1.3. Mekteb i mektebska nastava..............................................................................................5

2. METODOLOŠKI OKVIR RADA..........................................................................................6

2. 1. Predmet istraživanja.........................................................................................................6

2. 2. Cilj istraživanja.................................................................................................................6

2. 3. Zadaci istraživanja............................................................................................................6

2. 4. Hipoteze istraživanja........................................................................................................6

2. 5. Metode istraživanja..........................................................................................................7

2. 6. Tehnike i instrumenti istraživanja....................................................................................7

2. 7. Istraživački uzorak............................................................................................................7

3. PRILOZI ISTRAŽIVANJU....................................................................................................8

3.1. Test znanja za djecu...........................................................................................................8

3.2. Upitnik za muallime........................................................................................................10

4. Zaključak...............................................................................................................................11

LITERATURA.........................................................................................................................12
UVOD

Temu Tradicionalna i savremena realizacija u mektebskoj nastavi sam odabrao jer sam bio
ponukan jednim džematom koji dobro fukcioniše na principu savremene tehnologije, i to mi
je dalo ideju da napravim komparaciju tradicionalnog i savremenog pristupa. Djeca u tom
mektebu rade testove znanja preko mobitela, a na projektoru se pojavi tačan ili netačan
odgovor. Takav način me jednostavno oduševio i zaintrigirao da obradim navedenu temu.
Predmet istraživačkog rada je uspostavljanje razlika između tradicionalnog i savremenog
pristupa, a cilj će biti utvrditi prednosti i mane savremenog tipa obrazovanja u odnosu na
tradicionalni. Metode koje ću koristiti u svom radu su: eksperimentalni, servey – istraživački i
komparativni. Literatura?

Nadam se da će nam ovaj rad pomoći koliko je značajno imati tehnologiju danas i kako
koristiti je na pravi način, u svrhu odgoja i obrazovanja. Očekujem da će istraživanje pokazati
da postoji više dobrih, a manje loših osobina savremenog pristupa u mektebskoj nastavi, i da
će djeci više odgovarati i dodatno ih motivirati modernizovan pristup s obzirom na vrijeme i
društvo u kojem se nalazimo, a to jeste tehnološki napredno društvo.
1. TEORIJSKI OKVIR RADA

1.1. Tradicionalni pristup

Tradicionalni pristup odgoju i obrazovanju karakteriziraju determinizam (unaprijed se može

odrediti, propisati i realizirati tok odgojno – obrazovnog procesa, tj.), predvidivost (ponašanje
i razvoj svih sudionika odgojno – obrazovnog procesa, tj. učenika i učitelja može se
predviđati te se njime može izravno upravljati) i mjerljivost (kvalitetu odgojno–obrazovnog
procesa moguće je precizno izmjeriti i numerički izraziti). Način razmišljanja koji
tradicionalni odgojno–obrazovni pristup njeguje jest analitički (školsko je gradivo
raspoređeno u predmetna područja i vremenske sekvence, tj. lekcije, a ukoliko se radi u ranom
odgoju i obrazovanju, tad se poučavanje djece određenim sadržajima koji pripadaju pojedinim
metodikama izvodi kroz tzv. "vođene aktivnosti"), a pristup rješavanju problema koji se od
učenika traži je jednostran i jednodimenzionalan (postoje "tačni", tj. prihvatljivi i "netačni", tj.
neprihvatljivi odgovori, bez prostora za kritičku raspravu učenika, uspostavljanje dijaloga,
prihvaćanje višestrukosti pesrpektiva i slično).

1.2. Savremeni pristup

U savremenom odgojno–obrazovnom pristupu nesigurnost i neizvjesnost su prihvatljivi, što

relativizira snagu planiranih utjecaja u odgojno – obrazovnom procesu, u korist utjecaja čije
ishode nije moguće precizno predviđati niti kontrolirati, nego ih je potrebno razumjeti,
prihvaćati i s njima se kontinuirano usklađivati. Za savremeni je odgoj svojstveno sistemsko
mišljenje i uvažavanje dinamičke kompleksnosti, tj. svijest o tome da kvalitetu življenja,
odgoja i obrazovanja učenika određuje čitav splet interakcija različitih strukturalnih i
kulturalnih dimenzija odgojno–obrazovne ustanove (cjelokupni kontekst), a nikad ne samo
jedna od njih, izdvojena iz cjeline konteksta. Naime, za savremeni je odgoj karakterističan
holistički pristup, kako u u promatranju i tumačenju (cjeline) konteksta pojedine odgojno–
obrazovne ustanove, koji određuje kvalitetu življenja, odgoja i učenja djece, tako i u odgoju i
obrazovanju svakog pojedinog djeteta.1

1.3. Mekteb i mektebska nastava

1
Edita Slunjski, Postizanje odgojno-obrazovne prakse vrtića usklađene s prirodom djeteta i odraslog,
Život i škola, br. 22 (2/2009.), god. 55., str. 105.
Mekteb je početna i temeljna odgojno-obrazovna ustanova na nivou džemata u okviru
Islamske zajednice, a mektebska nastava je institucionalno organizovani islamski odgoj i
obrazovanje.

Cilj mektebske nastave je izgradnja cjelovite islamske ličnosti koja objedinjuje snagu vjere,
izvršavanje vjerskih odredbi i doživljavanje islama kao sistema i načina života muslimana. U
procesu profiliranja islamske ličnosti mekteb ima posebno mjesto, nezamjenjivu ulogu i
izuzetno veliki značaj. Iako je u islamu naglašena roditeljska odgovornost za odgoj djece time
nije nimalo umanjena i odgovornost Zajednice i njen interes za ovu djelatnost jer od kvaliteta
islamskog odgoja i obrazovanja svakog člana zavisi i kvalitet vjerskog života u cijeloj
Zajednici. Porodični ambijent jeste najvažniji ali nije jedini koji presudno utiče na formiranje
islamske ličnosti. Porodica ne može imati sve one kompetencije i potencijale koji su potrebni
da bi se djetetu pružio adekvatan nivo islamskih odgojno-obrazovnih sadržaja. Islamska
zajednica, zbog toga, kroz mekteb obezbjeđuje odgovarajući sistem i oblik odgojno-
obrazovnog rada koji predstavlja snažnu ali i neophodnu pomoć u ispunjavanju roditeljske
obaveze islamskog odgajanja djece. Roditelji bi trebali biti svjesni svoje odgovornosti i imati
povjerenje u ulogu mekteba u pravilnom formiranju ličnosti njihovog potomstva.2

2. METODOLOŠKI OKVIR RADA

2
Mekteb i mektebska nastava, preuzeto sa: http://mekteb.islamskazajednica.ba/obavjestenja/info, 24.12.2017.
2.1. Predmet istraživanja

Predmet istraživanja će biti razlika između tradicionalnog i savremenog pristupa u mektebskoj

nastavi, na način da se u toku jednog nastavnog sata obradi lekcija u obliku frontalne nastave i
lekcija u obliku savremenog tipa (uz pomoć tehnologijskih sredstava).

2.2. Cilj istraživanja

Cilj istraživanja je pomoću eksperimenta utvrditi prednosti i mane savremenog oblika rada u
odnosu na tradicionalni pristup, u mektebskoj nastavi.

2.3. Zadaci istraživanja

1. Ustanoviiti stepen komunikacije između djece u mektebu

2. Ispitati način interakcije između muallima (odgjatelja) i djece, sa tradicionalnim i
savremenim pristupom
3. Utvrditi razlike između savremenog i tradicionalnog pristupa
4. Utvrditi kvalitet usvajanja znanja i razumijevanja kod djece, u toku jednog sata, sa
tradicionalnim i savremenim pristupom
5. Ispitati zadovoljstvo djece i njihovo mišljenje koji je pristup, tradicionalni ili
savremeni, bolji i njima pogodniji

2.4. Hipoteze istraživanja

Glavna hipoteza:

Pretpostavlja se da će savremeni pristup u mektebskoj nastavi pokazati određene prednosti, u

smislu boljeg i efikasnijeg usvajanja znanja kod djece i razumijevanja istog, većeg stepena
komunikacije među djecom, zatim između odgajatelja i djece, te u smislu zadovoljstva djece u
pogledu navedena dva pristupa.

Podhipoteze:
 1. Pretpostavlja se da će noviji tj. savremeni pristup nastavi dati bolje rezultate, u smislu
bolje interakcije među djecom, u odnosu na tradicionalni pristup
2. Pretpostavlja se da će djeca pomnije pratiti nastavni sadržaj uz savremeni pristup, za
razliku od tradicionalnog
3. Pretpostavlja se da će savremeni pristup poboljšati komunikaciju između mualliama i
djece
4. Pretpostavlja se da savremeni pristup pruža bolju i djeci zanimljiviju nastavu, što
rezultira većoj stopi usvojenog znanja
5. Pretpostavlja se da će, uz savremeni pristup, količina zadovoljstva biti mnogo veća,
nego uz tradicionalni pristup

2.5. Metode istraživanja

U ovom istraživanju koristit ćemo sljedeće metode:

a) eksperimentalnu metodu sa paralelnim grupama, kako bismo ustanovili razliku između

tradicionalnog i savremenog pristupa
b) servey – istraživački metod, uz pomoć kojeg ćemo utvrditi nivo prethodno stečenog
znanja, i to na osnovu određenih testova znanja
c) komparativnu metodu, s ciljem upoređivanja rezultata istraživanja između kontrolne i
eksperimentalne grupe

2.6. Tehnike istraživanja i instrumenti

U istraživanju ćemo koristiti tehniku testiranja, a instrument će biti testovi znanja i anketni
upitnici.

2.7. Istraživački uzorak

Istraživački uzorak će biti sastavljen od dvije grupe djece u mektebu, u džematu Stup,
islamska zajednica u Sarajevu, od 15 članova u svakoj grupi, i muallima (odgajatelja) koji će
održavati nastavni sadržaj navedenim grupama.

3. PRILOZI ISTRAŽIVANJU
3.1. Test znanja za djecu:

1.) Imanskih šarta ima: (1

bod)

a) 4
b) 5
c) 6
d) 7

2.) Islamskih šarta ima:

(1 bod)

a) 5
b) 6
c) 7
d) 8

3.) Sabah namaz se sastoji od:

(1 bod)

a) 2 rekata
b) 4 rekata
c) 6 rekata
d) 8 rekata

4.)Majka Muhameda (s.a.v.s.) se

zvala:
(1 bod)

a) Amina
b) Zulejha
c) Fatima
d) Asja
5.)Kunut dova se uči na (samo jedan odgovor): (1 bod)

a) ikindija namazu
b) jacija namazu
c) vitr namazu
d) džuma namazu

6.) Koja je osnovna poruka Islama? (3 boda)

7.) Šta je hadis? (3 boda)

8.) Napiši sve što znaš o ramazanskom postu? (3 boda)

9.) Koji su namazi propisani? Nabroj ih! (3 boda)

10.) Nabroj zadnje tri sure u Kur'anu! (3boda)

3.2. Upitnik za muallime

U narednom anketnom upitniku, ispitat ćemo muallime u mektebu, a oni će ga popuniti na

način zaokruživanja prema sljedećoj skali:

1. Potpuno se slažem
2. Slažem se
 3. Ne slažem se
4. Uopće se ne slažem

1. Nastavni sadržaj održan savremenim pristupom olakšava mi rad.

1234

2. Savremeni pristup povećava mi komunikaciju sa djecom.

1234
3. Djeca su više zainteresovana za predavanje pomoću projektora.
1234
4. Sadržaj kroz savremeni pristup se odvija lakše, a djeca su više motivisana
1234
5. Stalno i/ili vrlo često držim nastavu pomoću tehnologije.
1234
6. Savremeni pristup daje bolje rezultate kod djece.

1234
7. Nastavni sadržaj pomoću projektora olakšavajući je za mene i djecu.
1234
8. Savremeni pristup zahtijeva više truda, ali je efektiviji, u odnosu na
tradicionalni.
1234
9. Izvođenje nastave uz savremenu tehnologiju ne predstavlja mi teškoću.
1234
10. Razumijevanje gradiva i usvajanje istog uz savremeni pristup je na
visokom stepenu
12 34

4. ZAKLJUČAK

S obzirom da živimo u vremenu kada je tehnologija doživila svoj vrhunac, smatram da je

navedeni istraživački rad vrlo važan u današnjem postupku odgoja i obrazovanja. U ovom
radu smo se ograničili na mekteb, međutim tema sadrži širok spektar svog sadržaja i može
obuhvatiti kako školske, tako i akademske ustanove. Savremeni pristup je vrlo važan u
vremenu u kojem živimo i vidjeli smo da je dosta učinkovit u odnosu na tradicionalni, a
tradicionalni već polahko gubi svoj kvalitet. Tehnologija je jednostavno identitet našeg doba i
mi ne možemo odstupati od toga, već se ponašati u skladu sa mogućnostima. Tražiti ono što je
pozitivno u tehnologiju prilikom držanja nastave, a nastojiti kloniti loših osobine. Važno je
istaći to da čovjek ne postane rob ovom napretku i da ga ono ne vodi, već da on rukovodi i
iskoristi na najbolji mogući način. Jedino tako može izbjeći manipulaciju i uzeti veliki broj
mogućnosti koje nudi savremena tehnologija.

LITERATURA

1. Slunjski, Edita, 2009., Postizanje odgojno-obrazovne prakse vrtića usklađene s

prirodom djeteta i odraslog, Educa, Zagreb
2. Mekteb i mektebska nastava, preuzeto
sahttp://mekteb.islamskazajednica.ba/obavjestenja/info, 24.12.2017 ->nema autora na
stranici