Eνεργός πολιτότητα

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΑΣΚΗΣΗ-ΜΕΛΕΤΗ

1Ο Κείμενο

Ορισμοί και επεξηγήσεις

Α. Ενεργός πολιτότητα
Η πολιτότητα είναι η ιδιότητα τού να είναι κανείς πολίτης στα πλαίσια του
κοινωνικού, πολιτικού, πολιτιστικού, οικονομικού και εκπαιδευτικού του προφίλ.
Ιδιότητα που περιγράφει ο Αριστοτέλης, με αναφορές στα χαρακτηριστικά τού
πολίτη, με έμφαση στη συμμετοχή στα κοινά.
Ο ενεργός πολίτης είναι ο υπεύθυνος πολίτης, που είναι ενημερωμένος, ξέρει τα
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, εκφράζει την άποψή του και συμμετέχει
ενεργά, δυναμικά και κριτικά στην κοινωνία. Ο ενεργός πολίτης διαθέτει αξίες. Αξίες
εμφορούμενες από τις αρετές από τις οποίες ο άνθρωπος πλουτίζει τη ζωή του και
ανυψώνει τον πολιτισμό. Και όπως είναι πολυσύνθετη η προσωπικότητα του
ανθρώπου, έτσι είναι και πολυδιάστατες οι αρετές που πρέπει να τον διακρίνουν.
Και αν λάβουμε υπόψη ότι ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό και πολιτικό, οι αρετές
που καταρχήν πρέπει να τον διακρίνουν είναι εκείνες που προσιδιάζουν σε έναν
άνθρωπο δημοκρατικό, σε έναν πολίτη.
Από τη Χάρτα της ενεργού πολιτότητας και του ενεργού πολίτη της Κυπριακής
Δημοκρατίας http://www.volunteercommissioner.gov.cy
   Β. Παγκόσμια πολιτότητα
Τι είναι Παγκόσμιος Πολίτης; Η εκπαίδευση για τον Ενεργό Πολίτη του Κόσμου
ξεκινά από την πεποίθηση ότι όλοι αποτελούμε κομμάτι ενός κόσμου που συνεχώς
αλλάζει. Οφείλουμε συνεπώς όχι μόνο να είμαστε ενήμεροι για το τι συμβαίνει,
αλλά και να επηρεάζουμε αυτές τις αλλαγές. Η Εκπαίδευση για τον Πολίτη του
Κόσμου στόχο έχει να δώσει στα παιδιά και στους νέους ανθρώπους την ευκαιρία
να αναπτύξουν κριτική σκέψη πάνω στα πολύπλοκα παγκόσμια ζητήματα και να
διαμορφώσουν στάση απέναντι σε αυτά. Αν και η Εκπαίδευση για τον Πολίτη του
Κόσμου μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι αναφέρεται αποκλειστικά στην
παγκόσμια κοινωνία, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι ξεκομμένη από την
τοπική. Το αντίθετο μάλιστα, ψάχνει να βρει ποιες είναι οι συνδέσεις αυτές που
ενώνουν τη δική μας ζωή με τη ζωή όλων των κατοίκων της Γης.                                     
«Παγκόσμιος Πολίτης (2Π), Action Aid
Από τον ιστότοπο https://kristifolia.wixsite.com

Γ. Ψηφιακή πολιτότητα
Η ψηφιακή πολιτότητα αφορά όλους όσους χρησιμοποιούν τακτικά το διαδίκτυο
και τις τεχνολογίες πληροφορικής. Στους κρίσιμους τομείς συγκαταλέγονται, μεταξύ
άλλων, τα εξής: ψηφιακός γραμματισμός ,ψηφιακά και πνευματικά δικαιώματα και
υποχρεώσεις, ψηφιακή ασφάλεια και προστασία δεδομένων, ψηφιακή νομοθεσία
και δεοντολογία, ψηφιακή προσβασιμότητα και ψηφιακή επικοινωνία. Καθώς όλο
και περισσότερα ψηφιακά εργαλεία ενσωματώνονται αδιάκοπα, όπως όλα
δείχνουν, στην καθημερινή ζωή, η αγωγή στην ψηφιακή πολιτότητα προϋποθέτει
την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, έτσι ώστε η χρήση των ψηφιακών εργαλείων
να γίνεται με τρόπο υπεύθυνο, που ενδυναμώνει το άτομο. Όπως και η ενεργός
πολιτότητα, η ψηφιακή πολιτότητα ταυτίζει τη συμμετοχή και την υπευθυνότητα με
την ευκαιρία να συμβάλει το άτομο στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.

Από την ιστοσελίδα του ETwinning

Δ. Περιβαλλοντική πολιτότητα
Περιβαλλοντική πολιτότητα ονομάζουμε την υπεύθυνη φιλο-περιβαλλοντική
συμπεριφορά των πολιτών που δρουν και συμμετέχουν στην κοινωνία ως
παράγοντες αλλαγής στην ιδιωτική και δημόσια σφαίρα, σε τοπική, εθνική και
παγκόσμια κλίμακα, με ατομικές και συλλογικές δράσεις, προς την κατεύθυνση της
επίλυσης σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων, προλαμβάνοντας νέα
περιβαλλοντικά προβλήματα, επιτυγχάνοντας την αειφορία, καθώς επίσης και
αναπτύσσοντας μια υγιή σχέση με τη φύση.
Από το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και
Εκπαίδευσης
2Ο Κείμενο
Εκπαιδευτικά προγράμματα για την ενεργό πολιτότητα
Α. «Νοιάζομαι και δρω»
ΤΟ “ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ ΚΑΙ ΔΡΩ” ΥΛΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ 4Η ΣΥΝΕΧΗ ΧΡΟΝΙΑ
Συνεχίζεται για 4η χρονιά το «Νοιάζομαι και Δρω», το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που
στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας ενεργών και υπεύθυνων πολιτών.  
Το «Νοιάζομαι και Δρω» είναι ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που
οραματίστηκε ο «Δεσμός»  και σχεδιάστηκε και υλοποιείται από τον «Δεσμό» και
το Ίδρυμα Λαμπράκη. Στόχος του προγράμματος είναι να καλλιεργηθούν οι αξίες
του εθελοντισμού, της αλληλεγγύης και της ενεργού πολιτότητας στην νέα γενιά,
ώστε να γίνουν τρόπος ζωής.
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από άρτιο και ευέλικτο, ειδικά σχεδιασμένο
εκπαιδευτικό υλικό, και εφαρμόζεται σε όλες τις βαθμίδες της σχολικής
εκπαίδευσης. Αυτό που το διαφοροποιεί από άλλα προγράμματα και το καταστά –
σύμφωνα με εξωτερικές αξιολογήσεις – τόσο αποτελεσματικό, είναι η έμφαση σε
βιωματικές δράσεις.  Οι μαθητές, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών τους,
σκέφτονται, σχεδιάζουν, υλοποιούν και αξιολογούν δράσεις κοινωνικής
προσφοράς. Έτσι συναισθάνονται την χαρά της προσφοράς και την δύναμη της
αλλαγής που έχουν οι ίδιοι.
Από το 2015 μέχρι και το 2018 στο πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει συνολικά
38.400 μαθητές και 2.760 εκπαιδευτικοί από 481 σχολεία, οι οποίοι συνεργάστηκαν
και ανέπτυξαν δράσεις κοινωνικής προσφοράς με περισσότερες από 1.600
οργανώσεις και κοινωνικούς εταίρους.
Από φέτος, ένας βασικός στόχος του προγράμματος είναι η ενεργή συμμετοχή της
οικογένειας τόσο στις βιωματικές δράσεις που οργανώνουν οι μαθητές όσο και στην
εφαρμογή των εννοιών της αλληλεγγύης, της ενεργού πολιτότητας και του
εθελοντισμού ως στάσης ζωής στην καθημερινότητα μας.
Κατά τη σχολική χρονιά 2018-19 συμμετέχουν 173 σχολεία, σε όλη την Ελλάδα.
 Από τον ιστότοπο
desmos.org

Β.STEP (Βήμα)

STEP: Ασχοληθείτε ενεργά και προστατεύστε το περιβάλλον!

Η προώθηση της συμμετοχής των νέων είναι καταλυτική, ιδιαίτερα για

περιβαλλοντικά θέματα, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται για ζητήματα όπως
την κλιματική αλλαγή, την εξάντληση των φυσικών πόρων και την απώλεια της
βιοποικιλότητας θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Ένα νέο έργο στο πλαίσιο
του Horizon 2020, το STEP, επιδιώκει να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των νέων στις
διαδικασίες λήψης αποφάσεων των τοπικών τους αρχών πάνω σε περιβαλλοντικά
ζητήματα.
 Το STEP, το οποίο ξεκίνησε το 2015, επιδιώκει να δημιουργήσει μια διαδραστική
πλατφόρμα, που θα περιλαμβάνει μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παιχνίδια, μέσω
της οποίας οι νέοι θα γίνουν πιο ενεργοί και θα παρακινηθούν να συμμετέχουν σε
δραστηριότητες των τοπικών τους αρχών. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να
δημιουργήσουν εκστρατείες, να ασκήσουν εποικοδομητική κριτική στις υπάρχουσες
πολιτικές, να διοργανώσουν τη υποβολή συλλογικών αιτημάτων και να πάρουν
μέρος σε συζητήσεις με τις τοπικές αρχές της περιοχής.
Το έργο θα διοργανώσει πέντε πιλοτικές εφαρμογές σε τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες:
την Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Τουρκία.
Tο έργο οργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Wergeland (EWC) που ιδρύθηκε
από το Συμβούλιο της Ευρώπης σε συνεργασία με τη Νορβηγία προς υποστήριξη
των μελών του για την παροχή εκπαίδευσης για τη δημοκρατική ιδιότητα του
πολίτη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαπολιτισμική κατανόηση.

3Ο Κείμενο
Η πολιτική από μόνη της είναι τέχνη της βραχείας διάρκειας και μπορεί να πετύχει
μόνον πράγματα που της αρμόζουν. Κάποια άλλα, ποτέ δεν θα μπορέσει. Μπορεί
να κάνει καλή ή κακή διαχείριση δημόσιων πραγμάτων, να επιφέρει βελτιώσεις ή
αποτυχίες, να συνεισφέρει μικρές και μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις ή να
καταδικάζει σε ακινησία, σε μερικές περιπτώσεις να προκαλέσει ανατροπές ή
επαναστάσεις. Αλλά πιθανότατα, δεν μπορεί, με τις δικές της δυνάμεις, να φτιάξει
διαφορετικούς ανθρώπους, άλλες κοινωνίες, νέους πολιτισμούς. Η πείρα που
έρχεται από την ιστορία είναι μόνον ενδεικτική. Αν όμως μας λέει κάτι, λέει ότι
ακόμη και η πιο καινοτόμος πολιτική ελάχιστα επηρεάζει τη μακροχρόνια εξέλιξη
των κοινωνιών. Καμιά πολιτική, όσο κι αν επικαλείται τη χειραφέτηση από τα δεσμά
του παρελθόντος, δεν ελέγχει το μέλλον. Όσοι βλέπουν πόσο μάταιο είναι να
χτίζονται πύργοι στην άμμο, αισθάνονται και την ανάγκη να σταθούν στο πλευρό
της πολιτικής και άλλα στηρίγματα, με βαθύτερα θεμέλια.
Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για τις γενιές που θα έρθουν μετά από μας, για
τα παιδιά και τα εγγόνια μας, ξέροντας πια ότι η μακρά διάρκεια της ιστορίας δεν
επηρεάζεται σημαντικά από την πολιτική δράση, πρέπει να προσέχει πρώτα -
πρώτα τι και πώς παράγεται και καταναλώνεται, πώς φερόμαστε στους ανθρώπους
και τα ζώα, τα φυτά και τη γη. Όσο για αναμορφωτικά σχέδια μακράς πνοής, είναι
καλύτερο για τους εμπνευστές τους να ξοδέψουν τον πιο πολύ ενθουσιασμό τους
όχι στην πολιτική, αλλά στις επιστήμες, στην τέχνη, στη λογοτεχνία ή στη θεολογία.
Προπάντων όμως, να στρέψουν την προσοχή τους προς την παιδεία και την
εκπαίδευση, με την ευρεία έννοια, αλλά πιο επίμονα και στοχαστικά, προς την
εκπαίδευση με την στενή έννοια. Και όχι κυρίως προς την πανεπιστημιακή, όπως
συμβαίνει συνήθως, αλλά προς τα μικρά χρόνια.«The Child is father of the Man»·
έτσι ακριβώς το έγραψε, ανεπανάληπτα και ακριβοδίκαια, o ποιητής Ουίλλιαμ
Ουέρντσγουερθ, γύρω στο 1800. 
Απόσπασμα από το άρθρο του Γ. Β. Ριτζούλη Ο Άγγελος Ελεφάντης και το περιοδικό
Πολίτης aftercrisisblog

Ερωτήσεις- δραστηριότητες

1.Να γράψετε μία παράγραφο με τις μεθόδους του ορισμού και της διαίρεσης, στην
οποία να παρουσιάζετε το νόημα της έννοιας «πολιτότητα» σε όλες τις μορφές της.
Στην κατακλείδα να διατυπώσετε την κοινή συνισταμένη όλων των ειδών
πολιτότητας.
2. Σημειώστε ποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά υπάρχουν στο κάθε ένα από
τα εκπαιδευτικά προγράμματα που παρουσιάστηκαν:
-προωθούν: τη βιωματική μάθηση, την αυτενέργεια του μαθητή, την εξωστρέφεια,
τη σύνδεση του σχολείου με την κοινωνία, τη συνεργατικότητα, τη διεθνή
συνεργασία, την ηλεκτρονική επικοινωνία, την κριτική σκέψη, τη συμμετοχή και
παρέμβαση στα κοινωνικά δρώμενα
-έχουν: πρωτοτυπία, ευρηματικότητα, ευρύ και σύγχρονο θεματικό πλαίσιο,
παιγνιώδη τρόπο, παιχνίδια ρόλων, διαδραστικότητα
-προσφέρουν: εμπειρίες, δραστηριότητες, γνώσεις, υποστήριξη στον/στην
εκπαιδευτικό
Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, και την
αξία του, μέσα από τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται σε ένα από τα παραπάνω
προγράμματα.
3.Ποιο από τα παραπάνω προγράμματα βρίσκετε πιο ενδιαφέρον; Για ποιο λόγο;
4.Φανταστείτε ένα δικό σας εκπαιδευτικό πρόγραμμα (τοπικό ή ευρωπαϊκό) για την
προώθηση της πολιτότητας. Δώστε του έναν τίτλο, σκεφτείτε τους κύριους στόχους
και τις μορφές δράσης, τους συμμετέχοντες. Να το παρουσιάσετε σε ένα μικρό
κείμενο, σαν τα παραπάνω.
5. Ποιο είναι το θέμα και ποια η θέση του 3 ου κειμένου; Με ποιους
τρόπους/γλωσσικές επιλογές υποστηρίζει τη θέση του;
6.Πιστεύετε ότι η θέση, την οποία προβάλλει ο συντάκτης του 3 ου κειμένου
δικαιολογεί τον προσανατολισμό στην εκπαίδευση για την ανάπτυξη της
πολιτότητας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

4Ο Κείμενο
Μαθητικές κοινότητες: Κοινότητα και αντιπροσώπευση
Από τον φάκελο «Δημοκρατία και εκπαίδευση» του Ιδρύματος της Βουλής των
Ελλήνων
Δημοκρατία, εκτός από ισότιμη συμμετοχή (λαϊκή κυριαρχία), σημαίνει επίσης
ελευθερία, ισότητα, αντιπροσώπευση, αλληλοσεβασμός, διάλογος, υπευθυνότητα
και αλληλεγγύη. Ένα σχολείο σε μια δημοκρατική κοινωνία δεν μπορεί παρά να
στηρίζεται σε αυτές τις βασικές δημοκρατικές αξίες και να διαπαιδαγωγεί με αυτές
τους μαθητές του. Άρα το δημοκρατικό σχολείο οφείλει να παρέχει στους μαθητές
του δικαιώματα, ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα ευκαιριών, αυτονομία, συμμετοχή
στη λήψη ορισμένων αποφάσεων. Οφείλει επίσης να τους καλλιεργεί κοινωνικές
και πολιτικές δεξιότητες: ανάληψη ευθυνών, συνεργασία, κοινωνικότητα,
αλληλοκατανόηση, ενσυναίσθηση, ελεύθερη έκφραση απόψεων και δημοκρατική
λήψη αποφάσεων.
Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι η ανάδειξη αντιπροσώπων στο πλαίσιο των μαθητικών
κοινοτήτων αποτελεί για τους μαθητές μια κοινή εμπειρία που συμβάλλει στην
ανάπτυξη του συστήματος των μεταξύ τους σχέσεων. Επομένως, η ανάδειξη
αντιπροσώπων στα πενταμελή και δεκαπενταμελή μαθητικά συμβούλια λειτουργεί
ως μηχανισμός συγκρότησης της κοινότητας, όπως περίπου οι βουλευτικές εκλογές
συγκροτούν μια πολιτική εθνική κοινότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μαθητικές
εκλογές, με βάση τον σχετικό νόμο, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τα μέσα
του Νοεμβρίου, δηλαδή στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς. Ο νομοθέτης τις
αντιλαμβάνεται ακριβώς ως συγκροτητικό στοιχείο της μαθητικής κοινότητας.
Όμως, η θεσμική οργάνωση και λειτουργία του ελληνικού σχολείου, εκτός από τη
διαδικασία των μαθητικών εκλογών, δεν δίνει και πολλές άλλες ευκαιρίες για να
δημιουργηθεί αίσθηση κοινότητας μεταξύ των μαθητών. Ίσως, το μόνο που μπορεί
να αναφερθεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι η «τυπική» πρωινή συγκέντρωση στην
αυλή του σχολείου και οι ελάχιστες ετήσιες συγκεντρώσεις για τους επίσημους
εορτασμούς. Άλλωστε, στη συνήθη σχολική πρακτική οι μαθητικές εκλογές
αναδεικνύουν συμβούλια, τα οποία λίγο έως καθόλου συμβάλλουν στην
ενδυνάμωση αισθημάτων κοινότητας. Με το έλλειμμα αυτό, ως ένα βαθμό, θα
πρέπει ίσως να συνδέσουμε, μεταξύ και πολλών άλλων, τη διαχρονική επιμονή του
φαινομένου των καταλήψεων σχολικών κτιρίων στην ελληνική εκπαιδευτική
πραγματικότητα. Ως ένα βαθμό, η καταληψιακή δραστηριοποίηση αποκαθιστά
ενίοτε σχέσεις κοινότητας μεταξύ των μαθητών, θερμαίνοντας μια παγωμένη
θεσμικά κοινή σχολική ζωή.
Όποιος καταπιάνεται με το θέμα των μαθητικών κοινοτήτων δεν μπορεί να μην
προβληματιστεί για την ανεύρετη κοινότητα «ανάμεσα στους τοίχους» των
ελληνικών σχολείων. Συνήθως υπάρχουν μοναχικά παιδιά, φίλοι, παρέες, καμιά
φορά συμμορίες. Σπάνια υπάρχει η συνείδηση μιας κοινότητας ισότιμων μελών,
σεβαστών στη διαφορετικότητά τους, με την αίσθηση της συλλογικότητας και του
συνανήκειν, που δραστηριοποιούνται για κοινά όνειρα και στόχους.
Όμως, τουλάχιστον δυνητικά, η ανάδειξη των μαθητικών αντιπροσώπων επιτελεί
και έναν ακόμη σημαντικό ρόλο: Λειτουργεί ως προσομοίωση της εκλογικής
διαδικασίας και της δημοκρατικής αρχής της πολιτικής αντιπροσώπευσης, όπως οι
μαθητές ως πολίτες θα τις συναντήσουν στην ενήλικη ζωή τους. Οφείλουμε να
υπερασπιστούμε τη μαθητεία στις δημοκρατικές διαδικασίες, καθοδηγώντας τους
μαθητές να προβληματιστούν για τα συμπτώματα που από κοινού, όπως είναι
αναμενόμενο, εμφανίζονται στις δικές τους κοινότητες και στη δημοκρατία των
ενηλίκων: πλημμελής τήρηση των διαδικασιών, συχνή εμφάνιση αυταρχισμού (και
βιαιότητας ενίοτε), αδιαφορία, ιδιοτέλεια, απουσία διαλόγου και σεβασμού της
άλλης άποψης, έλλειψη προστασίας της μειοψηφίας.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, της σημερινής κρίσης αντιπροσώπευσης που πλήττει το
ελληνικό πολιτικό σύστημα και με δεδομένες ορισμένες «αδράνειες» του ελληνικού
σχολείου, όπως η «εθιμοτυπική» σύνδεση των εκλογών σχεδόν αποκλειστικά με τις
«πενθήμερες και τριήμερες εκδρομές» αλλά και τις «καταλήψεις», πρέπει να
εστιάσουμε στις ανεκμετάλλευτες δυνατότητες της αντιπροσωπευτικής αρχής μέσα
στη σχολική κοινότητα, αλλά επίσης να δοθεί και το έναυσμα για μια γενικότερη
συζήτηση γύρω από την έννοια της αντιπροσώπευσης στη σημερινή δημοκρατία.

5Ο Κείμενο
Η αβουλία των εφήβων του Σταύρου Ζουμπουλάκη
Η Βουλή των Εφήβων είναι λοιπόν, το δίχως άλλο, έκφραση ενός
περιρρέοντος πνευματικού κλίματος. Όποιος δεν ταυτίζεται με αυτό το κλίμα αλλά
θεωρεί ότι ο δρόμος προς την ενηλικίωση δεν περνάει μέσα από την εναρμόνιση
την πρεσβύτερων προς τους νεότερους, αλλά περισσότερο μέσα από την
αντιμέτρηση των νεότερων με τους πρεσβύτερους, τότε αυτός δικαιούται, κατά
λογική συνέπεια, να πιστεύει ότι από όσα ισχυρίζεται το πρόγραμμα της Βουλής
των Εφήβων για τους σκοπούς και τις επιδιώξεις του δεν ισχύει απολύτως τίποτε,
αλλά πως πρόκειται για θεσμό κολακείας των νέων, παραίτησης των γονιών από τον
παιδαγωγικό ρόλο τους, λαϊκισμού και δημαγωγίας, άρα για θεσμό
αντιπαιδαγωγικό και αντιδημοκρατικό. Η δημοκρατική πολιτεία δεν καλεί τους
νέους να τη διδάξουν, αναλαμβάνει αντίθετα την ευθύνη να τους διδάξει εκείνη. Η
κολακεία προς τους νέους συνδέεται με την τυραννία, όπως ξέρουμε από την εποχή
του Πλάτωνα. Όταν οἱ μὲν νέοι πρεσβυτέροις ἀπεικάζονται (πάνε να μοιάσουν
στους μεγαλύτερους) καὶ διαμιλλῶνται καὶ ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις, οἱ δὲ γέροντες
ξυγκαθιέντες τοῖς νέοις εὐτραπελίας τε καὶ χαριεντισμοῦ ἐμπίμπλανται
(συμπεριφέρονται ευτράπελα και όλο με χαριεντισμούς), μιμούμενοι τοὺς νέους,
ἵνα δὴ μὴ δοκῶσιν ἀηδεῖς εἶναι (για να μη δίνουν την εντύπωση ότι είναι
δυσάρεστοι) μηδὲ δεσποτικοὶ (Πολιτεία 563a-b), τότε, στο έδαφος αυτό, τυραννὶς
φύεται (563e).
Στον ανθρώπινο τύπο του αλληλέγγυου και δημοκρατικού πολίτη δεν οδηγούν
λαϊκιστικές φιέστες σαν και αυτές της Βουλής των Εφήβων. Η εικόνα των
δεκαπεντάχρονων και δεκαεξάχρονων μαθητών που θεατρίζονται τους βουλευτές
και μεγαλίζουν αγορεύοντας μέσα στη Βουλή εμένα τουλάχιστον με καταθλίβει
βαθιά. Η δουλειά των μαθητών είναι να μαθαίνουν γράμματα, να παίζουν, να
αθλούνται, να ερωτεύονται, να παρεΐζονται και να ανακαλύπτουν μέσα από όλα
αυτά, αλλά κυρίως μέσα από το ανοιχτό βιβλίο, τον εαυτό τους και τον κόσμο.
Μπορεί να ανακαλύψουν, ανάμεσα στα άλλα, και την πολιτική πράξη. Αν αυτό
γίνει, θα γίνει μέσα από τις συζητήσεις και τις συγκρούσεις με τους συνομηλίκους,
τους δασκάλους, τους γονείς, μέσα από το διάβασμα της εφημερίδας, από τη
συμμετοχή σε διαδηλώσεις στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης για θέματα
που τους αγγίζουν και τους συγκινούν, και μέσα από πολλούς άλλους δρόμους,
αλλά πάντως ποτέ μέσα από τον μικρομεγαλισμό των εφήβων-βουλευτών. Αυτός ο
δρόμος οδηγεί μόνο στη συμβατικότητα και τον πολιτικό κομφορμισμό.
(4 Ιουλίου 1999)
Για το σχολείο,Πόλις 2017

Ερωτήσεις- δραστηριότητες

1.α.Ποια είναι η βασική λειτουργία την οποία καλούνται να επιτελέσουν, σύμφωνα

με το 4ο κείμενο, τα εκλεγμένα μαθητικά συμβούλια; Την εκπληρώνουν;
β. Πώς εξηγούν οι συντάκτες/ριες του κειμένου την έντονη καταληψιακή
δραστηριότητα στα ελληνικά σχολεία; Συμφωνείτε με αυτήν την εξήγηση;
γ. Σε ποια πρόταση καταλήγει το κείμενο; Ποιοι πιστεύετε ότι πρέπει να αναλάβουν
την ευθύνη για την προώθηση αυτών των προτάσεων;
δ. Τελικά, θεωρείτε ότι ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων συμβάλλει στην
ανάπτυξη της ενεργού πολιτότητας στους μαθητές; Να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας σύμφωνα με το κείμενο και σύμφωνα με τη σχολική εμπειρία σας.
2. α. Ο συντάκτης του 5 ου κειμένου, Σταύρος Ζουμπουλάκης, μέσα από ποιο δρόμο
θεωρεί ότι θα έπρεπε να περνάει η ενηλικίωση; Με ποιον άλλο δρόμο διαφωνεί;
Ποια είναι η δική σας γνώμη;
β. Με ποιους τρόπους/γλωσσικές επιλογές επιχειρεί ο Σ. Ζουμπουλάκης να στηρίξει
τον ισχυρισμό του ότι η Βουλή των εφήβων είναι θεσμός «αντιπαιδαγωγικός και
αντιδημοκρατικός»;

γ. Η κριτική του Σταύρου Ζουμπουλάκη για τη Βουλή των εφήβων γράφτηκε το

1999. Παρακολουθώντας την αρχή του φιλμ της ΚΔ΄ Συνόδου (αν θέλετε, μπορείτε
να το δείτε και όλο), μπορείτε να συμπεράνετε αν έχουν γίνει αλλαγές στον θεσμό
αυτό, ώστε οι συμμετέχοντες μαθητές να μην «θεατρίζονται τους βουλευτές και
μεγαλίζουν αγορεύοντας»; Αν ναι, ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, αυτές οι
αλλαγές;
δ. Τελικά, πόσο χρήσιμος νομίζετε ότι είναι ο θεσμός της Βουλής των εφήβων για
την ανάπτυξη της ενεργού πολιτότητας στους μαθητές; Να απαντήσετε κατά την
κρίση σας.
Από το βιβλίο: Αναγνώστου Ε., (2019). Ο κόσμος των κειμένων. Αθήνα: Σαββάλας