Hans Urs von Balthasar

Spiritus
Creator
Θεολογικά δοκίμια III

Εκδόσεις Αμέθυστος

http://amethystosebooks.blogspot.com/
Περιεχόμενα

Εισαγωγή.....................................................................................................3

Αυτοσχεδιασμός περί του Αγίου Πνεύματος και του μέλλοντος ...............7

1. Η απορία άνθρωπος ..........................................................................7

2. Χριστιανική λύση και πιο βαθιά απορία ........................................15

3. Το Βασίλειο του Πνεύματος...........................................................18

4. Μέλλον γνωστό-άγνωστο ...............................................................28

5. Τα δύο δημιουργικά πνεύματα .......................................................32

6. Το μέλλον σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη! ..............................35

7. Το μέλλον σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη! ................................39

8. Η δημιουργικότης ...........................................................................48

2
Εισαγωγή

Το Άγιο Πνεύμα από το ένα μέρος, είναι

οπωσδήποτε το πνεύμα το οποίο ενεργεί, είναι
ενεργό, ανάμεσα στον Χριστό και την
Εκκλησία. Αλλά από το άλλο μέρος Αυτό
είναι το Άγιο Πνεύμα που
πέμπεται από την ενότητα Χριστός Εκκλησία
(όπως από την αιώνια ενότητα τού Πατρός με
τον Υιό)
και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση
αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο
δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον
κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς προς τον
"εκκοσμικευμένο" μή-Χριστιανικό κόσμο.

Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του

πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν
παρομοίως. Ακριβώς σ’αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος
είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.

Ότι αυτό το άνοιγμα μπορεί να αποτελέσει έναν κίνδυνο επίσης για τους
ανθρώπους οι οποίοι προφυλάσσονται στην σιγουριά τής Εκκλησίας,
όταν, ωθούνται χωρίς την απαραίτητη προετοιμασία, να αντιμετωπίσουν
όλη την εκκοσμίκευση τού κόσμου, η οποία εισβάλλει στην Εκκλησία σε
μεγάλα κύματα, εμείς αποκτούμε την εμπειρία αυτή στην καθημερινή
μας ζωή και μάλιστα μ’έναν αυξανόμενο βαθμό. Γι’αυτό μερικά κείμενα
του αφιερώματος έχουν έναν νέο χαρακτήρα: προσπαθούν να
επικεντρώσουν το Χριστιανικό μήνυμα, να το κατευθύνουν πρός το
αναλλοτρίωτο κέντρο, να το σιγουρέψουν, να καλλιεργήσουν την μελέτη
ξεκινώντας από όλες τις πλευρές και από όλες τις περιφέρειες, στην
σχολή του πνεύματος, το οποίο πραγματοποιεί το έργο του στην
Τριαδική οικονομία εξηγώντας το μήνυμα τού ενσαρκωθέντος Λόγου,
του σταυρωθέντος και αναστάντος, με μία μορφή δημιουργικά νέα σε
συνεχώς νέες γενιές, και τις εξασκεί σ’αυτό!

Το Πνεύμα αναπτύσσει σε άπειρες ποικιλίες την αγάπη τού Υιού πρός

τον Πατέρα, του Πατρός πρός τον Υιό και μέσω του Υιού πρός τον

3
κόσμο. Φωτίζει, αλλά ποιός μπορεί να ακινητοποιήσει
το βλέμμα του στο φώς του; Μία Θεολογία που δίνει
προτεραιότητα στο θέμα του Αγίου Πνεύματος
βρίσκεται ανάμεσα στα πιό δύσκολα και πιό σπάνια
πράγματα που υπάρχουν, αυτομάτως. Στα κείμενα που
ακολουθούν προσφέρονται μόνον αποσπάσματα. Γίνεται
όμως προσπάθεια να ανακαλυφθεί κάποιο ίχνος του
Αγίου Πνεύματος πάνω στην εργασία του, στο έργο του: στον τρόπο με
τον οποίο οδηγεί τους ανθρώπους στον ζωντανό Θεό, με τον οποίο
διακρίνει τα πνεύματα της εποχής μας, με τον οποίο δίνει την μύηση
στο μυστήριο του Λόγου που έγινε άνθρωπος. Και όλα αυτά με
λιγοστές αναφορές - με τον τρόπο με τον οποίο πνέει μέσα από τις
πεπερασμένες δομές της ανθρώπινης ζωής. [Οι άκτιστες ενέργειες τις
οποίες βαπτίζουν Άγιο Πνεύμα].

Σχόλια στο Ιστολόγιο του Αμέθυστου

Ανώνυμος είπε: Είμαστε ακριβώς μπροστά στη μεγάλη ‘καταστροφή’

που συνετέλεσε η Λατινική 'Εκκλησία'... Και που όλα τα παρανοϊκά
‘διδάγματά’ της προσέλαβαν εδώ στην πατρίδα μας οι μεγάλοι ‘κληρικο-
εξουσιαστές’ της εποχής μας, και τα ‘έντυσαν’ με ορθόδοξο δήθεν
ένδυμα... Αλλά δεν κρύβονται πια... 'Όποιος πράγματι θέλει να μείνη
πιστός στον Κύριο (και όχι στον οποιονδήποτε ‘εαυτό’ του ή εξουσιαστή
του αιώνος τούτου...), μπορεί να εφοδιαστή με τα όπλα μιας αληθινής
γνώσης και επίγνωσης... Κανένα ψέμμα δεν μπορεί να σταθή ισχυρότερο
από μιαν ψυχή που ακολουθεί την Αλήθεια, τον Κύριο... Στην οδό του
μαρτυρίου...

Ανώνυμος είπε: ΓΙΑΤΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ HANS URS EXEI

ΦΩΤΟΣΤΕΦΑΝΟ; ΜΗΠΩΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΑΘΟΣ;

amethystos είπε: Οφείλεται στούς οπαδούς του. Ίσως τόν προτείνουν γιά
άγιο. Οι αποδείξεις αγιότητος γιά τήν Δύση είναι η φιλανθρωπία καί τά
γραπτά κείμενα. Είναι ο πιό επιτήδειος καί ύπουλος εχθρός τής
ορθοδοξίας. Ο προφήτης τής αναλογίας. Τά γραπτά του είναι μιά
δεξαμενή τής νέας αιρέσεως, γιά όποιον θέλει νά καταλάβει. Αυτός πού
επέβαλλε τήν μετάλλαξη τής θεολογίας σέ θεολογική, η οποία διδάσκεται
σήμερα καί στήν Ελλάδα.

4
 Η ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΗ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ
ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΣΕΡΒΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΗΣ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ
ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΙΡΕΤΙΚΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ.

ΣΧΟΛΙΟ: Tό μεγαλύτερο θέμα, η ύβρις, η οποία μάς αφανίζει σάν

εκκλησία έμεινε καί παραμένει στά αζήτητα, στα απρόσεκτα. «Καί η
βιαία Πνοή τής ανανεώσεως θά πνεύση εις τό μέγα πεδίον τής
Εκκλησίας...»

5
Ανακοινώνουν ούτε λίγο ούτε πολύ νέα Πεντηκοστή καί τό μόνο πού
βρίσκουμε νά κάνουμε είναι νά κλειστούμε παθητικά μέσα
προσπαθώντας νά τά διαγράψουμε όλα από τήν μνήμη μας; Σάν
παρεξηγημένα παιδάκια; Σάν τήν στρουθοκάμηλο;

ΑΠΕΤΥΧΕ Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ; ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΘΑ

ΕΚΠΟΡΕΥΣΕΙ ΕΚ ΝΕΟΥ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟ; ΕΑΝ ΑΠΕΤΥΧΕ
ΟΛΟΙ ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΔΕΝ
ΕΙΝΑΙ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΟΙ; ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΝΕΥΣΕΙ;

Hans Urs Von Balthasar: «Το Άγιο Πνεύμα από το ένα μέρος, είναι
οπωσδήποτε το πνεύμα το οποίο ενεργεί, είναι ενεργό, ανάμεσα στον
Χριστό και την Εκκλησία. Αλλά από το άλλο μέρος Αυτό είναι το
Άγιο Πνεύμα που
πέμπεται από την ενότητα Χριστός Εκκλησία (όπως από την αιώνια
ενότητα τού Πατρός με τον Υιό)
και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση αγάπης ανάμεσα στην
Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο, πρός τον Υιό, πρός τον
κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς προς τον
"εκκοσμικευμένο" μή-Χριστιανικό κόσμο.

Το Βατικανό ΙΙ κατεύθυνε με διακεκριμένο τρόπο τον στοχασμό του

πρός αυτό το άνοιγμα, και παρότρυνε τους Χριστιανούς να πράξουν
παρομοίως. Ακριβώς σ’αυτό τό σημείο η μετά-συνοδική περίοδος
είναι ένας χρόνος που ανήκει στο σύμβολο τού Αγίου Πνεύματος.»

Ο Ορθόδοξος Τύπος αγνόησε τήν ίδια περίπου εποχή τήν επιστολή

κάποιου Παϊσίου μοναχού επειδή δέν ήταν γνωστός μέγας θεολόγος.
Τίποτε καλό δέν μπορεί νά προκύψει από τίς οργανώσεις.

Συνεχίζουμε με το κεφάλαιο “Αυτοσχεδιασμός περί του Αγίου

Πνεύματος και του μέλλοντος” του βιβλίου «Θεολογικά Δοκίμια ΙΙΙ:
Spiritus Creator» του Hans Urs Von Balthasar.

6
Αυτοσχεδιασμός περί του Αγίου Πνεύματος και του μέλλοντος

1. Η απορία άνθρωπος

Κάθε όν ζεί στο άνοιγμα του Είναι, και γι’αυτό και του εαυτού του.
Μόνον στην οριακή έννοια μίας αιώνιας τιμωρίας και καταδίκης,
αυτός ο βασικός οντολογικός νόμος καταργείται, καθότι στον
καταδικασμένο δέν είναι δυνατόν πλέον να συμβεί κάτι το οποίο να
είναι αντικείμενο ελπίδος. Σε κάθε όν ανήκει μία μοίρα, στην οποία
προσκαλείται και η οποία του προσφέρεται. Και αυτό όχι μόνον επειδή
αυτό υπάρχει μαζί με άλλα όντα και είναι ένα απόσπασμα, ένα μέρος του
κόσμου, του οποίου τα σύγχρονα μέρη πράττουν συγχρόνως και γι’αυτό
υποφέρουν και παθαίνουν τα μέν από τα δέ μέρη, αλλά πιό φιλάνθρωπα,
διότι είναι ανοιχτή μία διάσταση τής υποσχέσεως. Κάθε όν είναι ένα όχι-
ακόμη αυτού που μπορεί να είναι, που πρέπει να είναι και ίσως θα
είναι!

Επειδή όμως μ’αυτό δέν σιγουρεύτηκε ακόμη ότι η υπόσχεση θα

πραγματοποιηθεί, αλλά καθότι υπόσχεση αυτή αναγνωρίζεται και είναι
πραγματικότης. Εάν η επαρκής αιτιότης τού Αριστοτέλη παίζει στην
συνύπαρξη τών όντων, αυτή η οποία απο μέρους της προϋποθέτει μία
μορφή ενεργητικώς ενεργούσα και μία υλικότητα παθητικώς δεκτική, η
διάσταση της υποσχέσεως διακρίνεται όμως σαν τελική αιτία, η
οποία μόνον μερικώς είναι γνωστή και φανερωμένη στο όν, το οδηγεί
πιθανώς σε μία συνάντηση με μία συνθήκη η οποία έχει τεθεί πέραν τού
ανοίγματος του, το οποίο τώρα χαρακτηρίζεται από το όχι-ακόμη! Σαν
κάτι με το οποίο υπερβαίνει, ίσως με κάποιο τρόπο τείνει και λαχταρά,
γνωρίζοντας όμως πολύ καλά ότι το τέλος μπορεί να βρίσκεται πέραν του
ορίζοντος των προσπαθειών του! Μέσω ποιάς περιπέτειας και θανάτου
μπορεί να το αποκτήσει, δέν είναι φανερωμένο, κάτι που εξαρτάται
επίσης εν μέρει από τον οντολογικό βαθμό στον οποίο ένα όν είναι
τοποθετημένο.

Καθαρά άτομα ενός είδους συνεχίζουν (και μ’αυτόν τον τρόπο

ολοκληρώνουν τον εαυτό τους) πέραν της ατομικότητός των με την
εξάντληση της ζωικής πληρότητος αυτού του είδους. Εκεί όπου το
άτομο γίνεται πρόσωπο, αυτή η αυθυπέρβαση διπλασιάζεται μέσω
ενός προσωπικού ανάλογου, το οποίο ανοίγει διάπλατα πολύ

7
διαφορετικούς ορίζοντες: απαιτεί ένα χώρο του είναι, που είναι
ποιοτικά άλλης φύσεως από ολόκληρη την δομή της υπάρξεως
ανάμεσα στην γέννηση και τον θάνατο, η οποία χαρακτηρίζεται από
το όχι-ακόμη. Εάν στο πλαίσιο αυτής τής αποσπασματικής ζωής πρέπει
να κυριευθεί κάτι το οποίο θα είναι μία ολότης και πληρότης αυτό μπορεί
να πραγματοποιηθεί μόνον με δάνειο από το μέλλον, γευόμενοι
προκαταβολικώς το μέλλον όσο το επιτρέπει η υπόσχεση. Αυτή η
προβολή τής τελικής απεικονίσεως σε εκείνη τού τώρα περιέχει κάτι
απο την ουτοπία, περιέχει μόνον έναν αντικατοπτρισμό
προκαταβολικό τής οριστικής πραγματικότητος καί μόνον αυτόν
μπορεί να περιέχει η παρούσα και μάλιστα τέτοιον ώστε να μήν
μπορεί να πραγματοποιηθεί για την ώρα στην δομή τού όχι-ακόμη.
[Αυτή είναι ακριβώς η ακτίνα από τά έσχατα πού αγιάζει τήν Σύναξη
γύρω από τόν Επίσκοπο, στήν ευχαριστιακή εκκλησιολογία τού
Ζηζιούλα.]

Εδώ μπορούμε να εγκαταστήσουμε την μεγάλη τέχνη. Αυτή είναι

πάντοτε εσχατολογική, ένας προκαταβολικός αντικατοπτρισμός του
ιδεατού στην πραγματικότητα, του "ουρανού" στην "γή", αλλά
ακριβώς σαν προ-αντικατοπτρισμός ο οποίος δέν διεισδύει στο
πραγματικό, δέν το μεταφέρει πραγματικά στο τέλος του. Η τέχνη
αυξάνει την λαχτάρα αυτού που είναι στο γίγνεσθαι, δυναμώνει την
εμπιστοσύνη του ταξιδευτού, μπορεί να έχει όμως και την επίδρασή της
Fata Morgana, της Μοίρας.

ΣΧΟΛΙΟ: [ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ.

«Το Άγιο Πνεύμα από το ένα μέρος, είναι οπωσδήποτε το πνεύμα το

οποίο ενεργεί, είναι ενεργό, ανάμεσα στον Χριστό και την Εκκλησία.
Αλλά από το άλλο μέρος Αυτό είναι το Άγιο Πνεύμα που πέμπεται από
την ενότητα Χριστός Εκκλησία (όπως από την αιώνια ενότητα τού
Πατρός με τον Υιό) και επομένως είναι άνοιγμα το οποίο η ένωση
αγάπης ανάμεσα στην Νύμφη και τον Νυμφίο δοκιμάζει πρός το νέο,
πρός τον Υιό, πρός τον κόσμο τής δημιουργίας, και σήμερα ακριβώς
προς τον "εκκοσμικευμένο" μή-Χριστιανικό κόσμο.»

Μέ απλά λόγια, ο κληρικαλισμός γέννησε τόν οικουμενισμό, διότι ο

κληρικαλισμός ο ίδιος είναι καρπός τού Φιλιόκβε. Στηρίζεται στήν

8
θεοποίηση τής εκκλησίας, καθώς πέμπει η εκκλησία τώρα πλέον τό
Άγιο Πνεύμα στόν κόσμο, αναλόγως τής αϊδίου Αγίας Τριάδος.

Τό Bishopoque πού επινόησε ο Ζηζιούλας είναι μιά απλή συνέπεια

τής θεοποιήσεως τής εκκλησίας. Όπως επίσης η παρανοϊκή του ιδέα
ότι ο επίσκοπος, θέσει (εις τύπον καί τόπον) Πατήρ πλέον, μοιράζει
τά χαρίσματα στούς εκλεκτούς του. Καί η εκκλησία αυτή, ο νέος
θεός, θά εκχύσει τό Αγιο Πνεύμα πού κατέχει εις πάσαν σάρκαν μή-
χριστιανική. Καί είναι κατά τήν ομολογία τών ιδίων ένας
αντικατοπτρισμός, ένα είδωλο, τό μεγαλύτερο τής ιστορίας, καθαρά
Εωσφορικό.]

Ήδη στην αδιαίρετη Καθολικότητά του, το γεγονός να είναι ανοιχτό

κάθε όν στο μέλλον και σε όσα θα προστεθούν σ'αυτό έχει κάτι κοινό
με το πνεύμα. Γι’αυτό σε μία εικόνα τού κόσμου απλά υλιστική, θα
μπορούσαμε να πούμε προηγούμενοι, το αυθεντικό μέλλον είναι
αδύνατον. Μας δίδεται στο μάξιμο μιά επαρκής αιτιότης με μία
καθορισμένη διαδρομή, η οποία είναι αδύνατον να υπολογισθεί από
πριν. Και η γνώση, όλο και περισσότερο ακριβής αυτής της
κανονικότητος, αποτελεί όλο το περιεχόμενο τής επιστήμης του κόσμου,
καθώς ο σχεδιασμός "φιλο-σοφία", σ’αυτή την περίπτωση είναι πολύ
υψηλός και δυσθεώρητος. Ο Josef Pieper
παρατήρησε δικαίως ότι στον υλιστικό μαρξισμό
η σημασία της έννοιας της ελπίδος παραποιείται,
καθώς «στην θέση μιας περιγραφής και
ερμηνείας αυτού που οφείλουμε να ελπίζουμε
"μπαίνει μπρός" ο προγραμματισμός τής πράξης, της μετάλλαξης και

9
της παραγωγής». Αυτό που εδώ, σε αντίφαση με έναν νόμο του Είναι,
κλείνει, μένει ανοιχτό από μία εικόνα του κόσμου η οποία ανήκει στο
πνεύμα. Αλλά το πνεύμα είναι αδιαχώριστο απο την ελευθερία. Όπου
ένας άνθρωπος εισάγει κάτι σαν την ενότητα, έναν προκαταβολικό
αντικατοπτρισμό τής καθοριστικότητος, στο αποσπασματικό έργο που
είναι η θνητή του ύπαρξη, εκεί αυτός γνωρίζει, με μία ενέργεια
ελεύθερης επιλογής, ότι αποφάσισε γι’αυτή την πραγματικότητα η οποία
ήδη αχνοφαίνεται, και ότι ετέθη κάτω απο το νόμο ενός συγκεκριμένου
ιδεαλισμού, όσο αόριστος και δυσκολοπραγματοποιήσιμος τού φαντάζει
ακόμη στο καθαυτό είναι του.

Θα πρέπει χωρίς άλλο να συμπεράνουμε από τον Σίλλερ, τον Σέλλινγκ

και τον Έγελο ότι ήδη στα φυσικά όντα είναι παρόν κάτι από αυτή την
πνευματικότητα: διότι πράγματι δέν υπάρχει τίποτε πιό μυστηριώδες, πιό
αναποκωδικοποιήσιμο από το "αντικειμενικό πνεύμα" το οποίο κυριαρχεί
στην προσπάθεια της πανίδος, στο ένστικτο του ζώου και το οποίο
άπειρες φορές υπερβαίνει την σφαίρα τής συνειδητότητος τού ίδιου του
Είναι. Αυτό είναι που εκτινάσσει πρός σκοπούς οι οποίοι είναι καλοί
γι’αυτό το ίδιο, σαν είδος και σαν στοιχείο ενός κοσμικού στοιχείου.

Η στιγμή του παιχνιδιού και της ομορφιάς σαν "ελευθερία

αποκαλυπτόμενη", σαν απόσταση ελεύθερη και αναίτια από τις
αλυσίδες τού καθαρού καθορισμού είναι αδιαχώριστη από αυτή την
σκοπιμότητα. Υπάρχει μία "ηδονή" στην έκθεση στο σκοτεινό και
πολιορκητικό κάλεσμα τού είναι, στο να του θέσεις στην διάθεση του
τις δυνατότητές σου και τα όργανά σου. Παρ’όλα αυτά παραμένουν
καλέσματα μέσα στο πλαίσιο ενός κλειστού κύκλου, εκεί ανήκει ο
Έρως, αλλά ισοδύναμα και το κάλεσμα στον θάνατο: να ξεραθείς και να
πέσεις σαν τα φύλλα, να συμμαχήσεις με τον θάνατο που πλησιάζει, για
να δώσεις χώρο στο άγνωστο μέλλον, το οποίο αναδύεται απο πίσω!

Άλλο πράγμα υφίσταται για τον άνθρωπο, ο οποίος είναι

ταυτοχρόνως άτομο και πρόσωπο και για τον οποίο επομένως ο
ανοιχτός χώρος γίνεται ένα περιβάλλον με περισσότερες προοπτικές
από πολλές πλευρές. Να λοιπόν πρώτα απ’όλα ο ξεχωριστός άνθρωπος
(ο μόνος) ο οποίος σαν άτομο ενός είδους, είναι θνητός και σε μία
καθορισμένη σφαίρα πρέπει όπως το άτομο του ζώου, να εγκαταλειφθεί
στο περιεκτικό αγαθό του γένους. Αυτή η προσφορά, η υπέρβαση,

10
υφίσταται για όλες τις υλιστικές-βιολογικές ανθρωπολογίες, γίνεται η
μοναδική ή τουλάχιστον η κεντρική. Αυτός ο ξεχωριστός όμως
άνθρωπος είναι επίσης ένα πρόσωπο, και σαν τέτοιο δέν μπορεί να
βρεί στην θνητότητα την τελειωτική ολοκλήρωση του εαυτού του
παρά μόνον προτρέχοντας προκαταβολικώς όπως το μνημονεύσαμε,
μία ολοκλήρωση την οποία δέν έχει επινοήσει, στην οποία αυτός ο
ίδιος προσωπικώς ακριβώς στην ελάχιστη υπόθεση πρέπει να
αποτελεί μέρος του αγαθού τής ολοκληρώσεως που έχει κατακτήσει
το είδος, αλλά σε ένα πιό βαθύ όραμα, και η οποία μπορεί να
πληρωθεί μόνον με την απόκτηση του απόλυτου Αγαθού, το οποίο
ονομάζουμε Θεό.

Από το άλλο μέρος στέκεται η ανθρωπότης στο σύνολό της, της

οποίας το άνοιγμα μπορεί να καθορισθεί με μεγάλη δυσκολία. Διότι
πράγματι από το ένα μέρος αυτή συνίσταται από άτομα χωρίς άλλο
θνητά, για τα οποία η αγωνία, η μιζέρια τού θανάτου, καθότι είναι
πρόσωπα, είναι επίσης και μία πρωτάκουστη διάκριση: ένας ορίζοντας ο
οποίος προσδίδει στην αξία τής στιγμής μία άπειρη εντατικοποίηση, μία
βαρύτητα, την οποία το είδος, το οποίο δέν "πεθαίνει" καθαυτό, με όλους
του τους σκοπούς δέν μπορεί να κατακτήσει, εκτός και αν αυτό διατηρεί
πάντοτε παρόντα τον θάνατο όλων των ατόμων του στην επίτευξη των
σκοπών του. Συνεχώς κάποιος πεθαίνει, συνεχώς το είναι του
ανθρώπου χτυπά σ’αυτό το όριο πέραν του οποίου μπορούμε μόνον να
ελπίζουμε κάποια ικανοποίηση και κάποια εκπλήρωση για το
πρόσωπο. Το είδος δέν μπορεί να παραδώσει τα άτομα στην μοίρα
τους στον θάνατο για να ασχοληθεί με τα προσωπικά τους
πεπραγμένα, το είδος, στο μέσον της ζωής τους είναι όχι μόνον
περικυκλωμένο, αλλά διάτρητο από τον θάνατο, η θάλασσα του και
το κύμα του σπάνε αιωνίως στις όχθες της αιωνιότητος. Και παρ’όλα
αυτά η ανθρωπότης σ’αυτό καί λόγω αυτού, έχει ένα άνοιγμα πρός το
χρονικό μέλλον. Και αυτό επίσης είναι άλλη μια φορά διαλεκτικό σε
υψηλότατο βαθμό. Αυτό φανερώνει τρείς όψεις: Πρώτα απ’όλα η
ανθρωπότης είναι ένα κοσμικό φαινόμενο κατασκευασμένο μέσα στην
δομή η οποία είναι κοσμικώς διαδεδομένη και γενική τού όχι-ακόμη και
χωρίς καμμία ελπίδα να διέλθει από μόνη της δια μέσου αυτής της δομής.
Για παράδειγμα να υψωθεί στην σφαίρα της δικής της αθανασίας - κάτι
που θα σήμαινε υπερχρονικότητα, ολόκληρη η βιολογική εικόνα του

11
ανθρώπου το απαγορεύει. Τι θα γινόταν με τους μυριάδες νεκρούς στην
περίπτωση αυτής της τελειωτικής εξυψώσεως πάνω από τον θάνατο;

Αλλ’όμως η ανθρωπότης κατέχει, χάρη στην συγκέντρωση των

ανακαλύψεων και των πνευματικών κατορθωμάτων των ξεχωριστών
γενεών και ανθρώπων, μία μνήμη η οποία επιτρέπει κάτι σαν την
πρόοδο του είδους, στην οποία πρόοδο πρέπει να τεθεί το παράδοξο
πρόβλημα εάν αυτή η πρόοδος διαθέτει μία αναγνωρίσιμη
κατεύθυνση η οποία μπορεί να αξιολογηθεί και έναν τελικό σκοπό.

Και κατά τρίτον, αυτό γίνεται τόσο πιό προβληματικό όσο οι

αληθινές και ιδιαίτερες προσωπικές αξίες μιάς ξεχωριστής ζωής δέν
μεταδίδονται ή πολύ ατελώς. Υψηλότατες ηθικές αποφάσεις ενός
προσώπου μπορούνε να πραγματοποιηθούν χωρίς κανένα θόρυβο και
να παραμείνουν χωρίς καμμία ιστορική σημασία. Τότε θα πρέπει να
υποθέσουμε ότι αυτές οι αξίες τοποθετούνται σε μία αποθήκη που
υπερβαίνει την ιστορία, για να επιστρέψουν από εκεί, μ’έναν αφανή
τρόπο, για το πλεονέκτημα της προόδου, ή μήπως μόνον για την
κατάσταση τής ολοκληρώσεως του είδους: αλλά ποιός θά θελε να το
αποδείξει; στο πεδίο όμως αυτού που αναγνωρίζεται, συμβαίνει να
μπορεί να μεταδοθεί εύκολα στον θησαυρό τής ιστορίας η τεχνολογία
και η επιστήμη, ενώ αυτό που δέν είναι ή σχεδόν δέν είναι δεκτικό
παραδόσεως: η ιδιαίτερη ηθική αξία της προσωπικότητος,
εξαφανίζεται πάντοτε με αυτούς που πεθαίνουν, στον ακυβέρνητο
χώρο της αιωνιότητος;!

12
Ξεκινώντας από τον άνθρωπο, δέν θα κατορθώσουμε ποτέ μας να
συνθέσουμε αυτές τις τρείς πλευρές, καθότι:

(1) μία εφικτή συνθήκη ολοκληρώσεως τής ανθρωπότητος στο

πλαίσιο του χρόνου δέν συμπίπτει ποτέ με την δυνατή κατάσταση
ολοκληρώσεως, στον κύκλο τού χρόνου τού ξεχωριστού ανθρώπου.
Αυτός ο τελευταίος χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι αποκτά, μέσα στο
πλαίσιο τής ηθικής, ένα είδος επισκιάσεως τής καταστάσεώς του σαν
ολοκληρωμένη ολότης, με την αμοιβαία ανταλλαγή, με τον κρυφό
δανεισμό από την αιωνιότητα - σε μία απόφαση η οποία δέν μπορεί
ποτέ της να ομαδοποιηθεί. Αντιθέτως μία κατάσταση κατακτημένης
πληρότητος τής ανθρωπότητος στα όρια τού χρόνου, μία κατάσταση η
οποία θα παρέλειπε και θα περιέπαιζε αυτή την ένταση υπέρ μίας
κοσμικής αισιοδοξίας (ανθρωποποιημένος κόσμος, τέλεια τεχνική
κοινωνικοποίηση των ατόμων) θα εξισούτο με την δύση τού ανθρώπου
σαν προσώπου και στην οπισθοδρόμησή του, κάτι που θα τον έδενε σε
μια δομή τού Είναι πολύ πιό χαμηλού επιπέδου.

(2) Αυτό το αισιόδοξο κοσμικό φρόνημα θα σήμαινε επίσης για το

ίδιο το είδος την παραίτηση από το μέλλον του, από εκείνη την
ανοικτή συνθήκη στην πραγματικότητα τής επαγγελίας και η οποία
δέν υπόκειται στην δική μας διάθεση, θα ήταν ένα κλείσιμο του είναι
στον εαυτό του, «ταυτότητα ανάμεσα στον άνθρωπο ο οποίος έφθασε
στην ωριμότητά του, και στον κόσμο ο οποίος κατόρθωσε την
τελειότητα» (Ε.Bloch). Αυτό δέν θα μπορούσε παρά να μας πλησιάσει
πάρα πολύ στην εικόνα τού τρόμου της καταδίκης την οποία
υπογραμμίσαμε στην πρώτη μας πρόταση! Το σημείο ωμέγα της
εξελίξεως της ανθρωπότητος, εξάλλου, παραμένει όχι μόνον
a'posteriori, αλλά και a'priori κατ’αρχάς, ανοικοδομήσιμο, καθότι η
εξέλιξη του πολιτισμού και της κουλτούρας, στην συγκέντρωση και
στην εκμετάλλευση των πνευματικών επιδόσεων των ατόμων,
συγκεντρώνεται σ'ένα σημείο το οποίο από δύο απόψεις παραμένει
αντιφατικό.

1) Αυτό, καθότι ομαδικό ιδανικό δέν επιτυγχάνει ποτέ την

πλήρη αξιοπρέπεια του ιδανικού του προσώπου.

13
 2) Καταργεί τον εαυτό του, από την στιγμή που στην τάξη του
κόσμου, στην οποία ανήκει το "όχι-ακόμη", υποδύεται σαν να
μπορούσε, κατακτώντας την, να υπερβεί το άνοιγμα της
ελπίδος.

Ο εξαναγκασμός να συνενωθούν οι γραμμές οι οποίες

διασταυρώθηκαν κατά κάποιο τρόπο, σε μία φιγούρα η οποία μπορεί
να συντεθεί με το βλέμμα, συνιστά τον αυξανόμενο κίνδυνο με την
πρόοδο και την ανάπτυξη, ότι η ανθρωπότης θα χάσει τον εαυτό της,
ότι μάλιστα μπορεί ακόμη και να καταστραφεί. Ένα γεγονός το οποίο
όσον αφορά τον άνθρωπο τον ίδιο, είναι αναπόφευκτο, όταν οι
διασταυρωμένες γραμμές στην ουσιώδη του δομή απολυτοποιηθούν
ακόμη και στο ελάχιστο.

Μπορεί να παρέλθει χρόνος πρίν αναδυθεί σαν αναπόφευκτη αυτή η

καταστροφή. Η ανθρωπότης μπορεί να δοκιμάσει να μεταδώσει στο
άτομο, μέσω τής τεχνολογίας, την κυβερνητική μόρφωση, την
φαρμακευτική, την ψυχολογία, την στατιστική και ούτω καθεξής. Να
εξισώσει τον ορίζοντα τής ελπίδος της με εκείνον τον ομαδικό ο
οποίος είναι απρόσβλητος στον θάνατο. Μία τέτοια μείωση, σε βάθος
χρόνου, δέν μπορεί να έχει επιτυχία και πρέπει αναγκαίως να υψώσει
στην κριτική και στην επανάσταση συνεχώς τα άτομα, τα οποία βλέπουν
καθαρά ότι διαψεύστηκαν, και μ’αυτόν τον τρόπο πρέπει να
δημιουργήσει μία διαμάχη αβυσσαλέου βάθους -ένα ακραίο ναί και όχι-
στον κόλπο της ανθρωπότητος.

14
2. Χριστιανική λύση και πιο βαθιά απορία

Εάν απέναντι σε τόσες απορίες, στρέψουμε το βλέμμα πρός την

Χριστιανική αποκάλυψη, φαίνεται να παρουσιάζονται και να
προσφέρονται επιφανειακές λύσεις, οι οποίες όμως, ιδωμένες στο
σύνολο, δέν καλύπτουν τις γραμμές των ρωγμών, αλλά τις ανακατεύουν.
Βεβαίως θα πούμε εξαρχής ότι ο άνθρωπος, στην ερμηνεία τής
αποκαλύψεως, είναι "κατασκευασμένος" σαν ένα όν το οποίο δέν
δύναται να ολοκληρωθεί εξ'αυτού, από μόνο του (και αντιστοίχως ο
κόσμος που του ανήκει), διότι ο Θεός τον ανέδειξε σαν έναν πάρτνερ
στον διάλογο και αυτός μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του και να
ολοκληρωθεί μόνον στις δημιουργικές λέξεις που θα απευθύνει ο Θεός.
Μάλιστα δέ, ο άνθρωπος δέν μπορεί να είναι ολοκληρωμένος και πλήρης
ακριβώς επειδή είναι εικόνα και ομοίωση μίας άλλης
πραγματικότητος, τής απολύτου, την οποία όμως από μόνος του δέν
μπορεί να προσεγγίσει, αλλά πρέπει να αφεθεί να του δοθεί από αυτή την
ίδια. Το κλειδί για την κατανόηση τής εικόνος είναι αυτό το
αρχέτυπο, ο άνθρωπος λύνει το αίνιγμά του στον Θεό. Και για την
ακρίβεια όχι σ'έναν αόριστο Θεό-άβυσσο, ο οποίος αναιρεί όλα τα
όρια, μέσα στον οποίο το πεπερασμένο δέν μπορεί να βρεί παρά μόνον
την ματαίωσή του, αλλά σε εκείνο το όν το οποίο είναι στον ύψιστο
βαθμό ζωντανό, ελεύθερο, καθορισμένο, το οποίο μέσα στον χώρο της
αποκαλύψεως λέει "Εγώ" και ανακρίνει τους ανθρώπους σαν "εσύ"
και "εσείς".

15
Αυτός που αναδεικνύει και απορρίπτει, "γκρεμίζει κάτω στην κόλαση και
εκ νέου ανεβάζει", διαθέτει δεσποτικώς αυτό, τό οποίο ο άνθρωπος δέν
θα είχε σκεφθεί ή ότι σ'αυτόν, καθότι αμαρτωλός όπως επίσης και σαν
ένα απλό όν της φύσεως, δέν υπάρχει καμμία δυνατότητα αναπτύξεως,
για να τον απαγκιστρώσει τοιουτοτρόπως από τις δικές του
συντεταγμένες και να τον τακτοποιήσει μέσα στο πιό μεγάλο Θείο
σύστημα συντεταγμένων. Πρέπει επιπλέον να παρατηρήσουμε ότι το
κορυφαίο σημείο των οδών τού Κυρίου με τον άνθρωπο οδήγησε σε
μία ταυτότητα ολοκληρωτικώς ανέλπιστη! Όχι στην ταυτότητα που
απαιτεί ο Bloch, του ανθρώπου με τον εαυτό του, αλλά σ'εκείνη του
Θεού με τον άνθρωπο εν Χριστώ Ιησού, όπου έχει ήδη επαληθευθεί στο
αρχέτυπό του η μεγάλη μετάθεση. Στ’αλήθεια Αυτός είναι η απαρχή
όλων των θνητών. Προηγούμενος όλων, βρίσκει την οδό της
Αναστάσεως και την ανοίγει για τους άλλους, και μπορεί να σκορπίσει
μάλιστα αυτή την ιδιότητα μέσω της ανθρωπότητος δηλαδή να είναι
πρώιμη, πρωτόλειος, να την δωρίσει στον λαό από τον οποίο κατάγεται
σε όσους Τον πιστεύουν, και τον ακολουθούν. Εάν στην συνέχεια
φέρουμε την αντίρρηση ότι εδώ συγκεντρώνεται η προσοχή μόνον στην
προοπτική τού ατόμου, του θνητού, και όχι στην προβληματικότητα που
είναι πολύ μεγαλύτερη τής ανθρωπότητος στο σύνολο της, είναι πάντως
άξιο στοχασμού ότι στην Χριστιανική διδασκαλία το επέκεινα τής
ατομικής ζωής, που πεθαίνει, και το τέλος τής ιστορίας τής
ανθρωπότητος, η οποία συνεχίζει πέραν του θανάτου τού ατόμου,
καλύπτεται από την ίδια μορφή τού Υιού τού Ανθρώπου, που κρίνει
και σώζει! Η θνητή ζωή τρέχει πρός την δική Του κατεύθυνση, και
πρός Αυτόν κυλά η ιστορία τού κόσμου και χωρίς αμφιβολία
ανάμεσα στην ιδιαίτερη κρίση και την καθολική κρίση ισχύει ένας
πολύ στενός σύνδεσμος, μέχρι συμπτώσεως! Ο άνθρωπο-Θεός είναι η
συγκεντρωμένη ενότης αυτού που πρίν ονομαζόταν "τα έσχατα
πράγματα", τα καινά. Σ’αυτόν ο άνθρωπος πεθαίνει, καθότι Αυτός
δοκίμασε τον αρχετυπικό θάνατο για όλους, σ’Αυτόν κάθε άτομο, όπως
και η κοινότης κρίνονται, καθότι πάνω στον σταυρό λειτουργώντας
αρχετυπικά. Αυτός προκατέβαλλε την κρίση για όλους και για κάθε
άτομο. Κοντά σ’Αυτόν καθότι δικαστής στέκονται οι τελευταίες μοίρες,
ο ουρανός και η κόλαση, για τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα, έτσι
ώστε αυτοί προχωρούν πρός Αυτόν μέσα στην ελπίδα και τον φόβο,
οπωσδήποτε με την υπεροχή της ελπίδος, καθώς «ο Χριστός

16
θυσιάστηκε μία φορά για να σβύσει τις αμαρτίες όλων. Όταν θα
επιστρέψει εκ νέου, δέν θα έχει πλέον να κάνει τίποτε με την αμαρτία,
και τότε θα αποκαλυφθεί για την σωτηρία εκείνων που ελπίζουν
σ'Αυτόν».

Αλλά τότε θα έλθει στ’αλήθεια μόνον αυτό που ήταν ήδη, δέν υπάρχει
κάτι να περιμένουμε, κάτι αληθινά καινούργιο. Εμείς γνωρίζουμε τον
ερχόμενο Χριστό, μάλιστα δέ την μεταμορφωμένη του μορφή, την
αναστημένη. Και μέχρι την επιστροφή του υπάρχει μόνον και πάντοτε
κάποια εναλλαγή πάνω στην οδό του σταυρού. Ένα τέλος του πόνου
αυτού που "λείπει ακόμη στο πάθος του". Με μία κάποια ενδυνάμωση
και αύξηση της εντάσεως όπως την απεικονίζουν οι εικόνες της
αποκαλύψεως. Από την πλευρά του κακού, έτσι φαίνεται, να κλειδώνεται
στον εαυτό της κάτι σαν η ολοκληρωτική ανθρώπινη μοίρα. Αντιθέτως
το αγαθό, φαίνεται σχεδόν σαν να αποκτάται μόνον στις ατομικές
μοίρες (και πράγματι η κεφαλή της Εκκλησίας είναι κρυμμένη στον
ουρανό και στην γή ζεί και αγωνιά η Εκκλησία). Σε ένα τόσο απλό
όραμα του κόσμου, δέν έχουν εδώ υπερπηδηθεί ολόκληρες διαστάσεις τις
οποίες φυλλομετρούσαμε στην δική μας ευθυγράμμιση των αποριών του
ανθρώπου;

Σχόλιο: [ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΟΤΕ, Η ΠΡΩΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΑΜΑΣΚΟ-ΤΟΝ
ΟΠΟΙΟ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ- ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ
ΕΚΤΟΤΕ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ. ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΗΣ
ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ
ΠΛΕΟΝ ΣΑΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ. Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΣΕ
ΟΣΟΥΣ ΤΟΝ ΔΙΩΚΟΥΝ].

17
3. Το Βασίλειο του Πνεύματος

Ο Μεσαίων έζησε με μεγάλη ένταση αυτή την Χριστοκεντρική εικόνα

τού κόσμου, στις πύλες τών Καθεδρικών του ναών σμίλεψε την σκηνή
τής Καθολικής κρίσεως με τόσο πειστική έμπνευση όπως είναι και οι
σκηνές του Ευαγγελίου, οι οποίες πλαισιώνουν εξίσου τις πύλες.
Ολόκληρη η ιστορία τής σωτηρίας την οποία διέτρεξε ο Θεός με τους
ανθρώπους -από τον Αδάμ περνώντας από τον Νώε και τον Αβραάμ
μέχρι την Μαρία και τον Υιό της στους αποστόλους, στους μεγάλους του
αγίους- και είναι συγκεντρωμένη δίπλα-δίπλα, πολύ εύκολα
αναγνωρίσιμη, η οποία διατρέχεται σχεδόν με μία κυκλική ματιά, μαζί με
την δική "μου" ακριβή συνεργασία εκεί μέσα! Ακόμη και στον χρόνο
και στον χώρο, όλα είναι περιορισμένα. Το μεγαλύτερο μερίδιο τής
ιστορίας φαίνεται να βρίσκεται πίσω μας, και αυτό που ακόμη επίκειται -
η τελευταία από τις επτά εποχές του κόσμου- είναι σ’ένα μεγάλο μέρος
προκατασκευασμένη μέσω των εσχατολογικών λόγων του Κυρίου, η
προαναγγελία του Αντιχρίστου, οι τελευταίες μάχες τής Αποκαλύψεως.
Στο περιθώριο τής Ορθοδοξίας εκινείτο ένας κύκλος φανατικών, στους
οποίους η στενότητα και ο καθορισμός, που ήταν ήδη δηλωμένος, αυτής
της εικόνος του κόσμου, έφερνε μία καταπίεση! Έτσι με μεγάλη τους
χαρά θα ήθελαν να έχουν μπρός τους έναν ανοιχτό ορίζοντα, με
ανάλογο τρόπο με τον οποίο τον διέθεταν ανοιχτό μιά φορά,
φαινομενικώς, οι Εβραίοι. Μία ανοιχτή ελπίδα σε έναν Μεσσία, του
οποίου η κωδικοποιημένη, αινιγματική φιγούρα, ασταθής στο έπακρο
διατηρούσε σε κίνηση και σε ένταση την πορεία του χρόνου στο μέλλον.
Αυτοί θα επιθυμούσαν ζώντας στην εποχή του Υιού, να έχουν απέναντί
τους μία εποχή του Αγίου Πνεύματος ίσως απλά επειδή η εικόνα του
κόσμου την οποία πρότεινε η Εκκλησία δέν επέτρεπε την ύπαρξη ενός
χώρου έμπνευσης, πνοής, ενός ιστορικού μέλλοντος και επεξέτεινε μέχρι
τέλους την πορεία κάθε πράγματος όπως εκτυλισσόταν τότε! Για την
ιστορία τού κόσμου -την οποία είναι ικανοί να δούν μόνον σαν Ιερή
ιστορία, ιστορία της Εκκλησίας- δέν προσφέρεται πλέον καμμία
πιθανότης μίας δημιουργικής μετάλλαξης!

Η μετριότης και η κούραση αυτού του Χριστιανισμού, χωλαίνοντας

ανάμεσα στο κοσμικό και το πνευματικό, πρέπει να κυριαρχήσει μέχρι
τέλους, και η πρωτότυπη σκέψη τού Χριστού, δέν θα μπορούσε για μια
φορά να σφραγίσει το πρόσωπό της στην ιστορία, στην μορφή μίας

18
κοινότητος-μοντέλλου εσχατολογικού; Και δέν θα μπορούσε να
προκύψει αυτό το ανέλπιστο γεγονός από τις προφητείες της Γραφής,
όπως ο Αββάς Ιωακείμ ντα Φιορε ισχυρίζεται ότι η νέα σημασία,
εκείνη η σύμφωνη με το Άγιο Πνεύμα, θα έπρεπε
να αναδυθεί από μία σύγκριση ανάμεσα στην
Π.Δ. και την Κ.Δ., από την Διαθήκη του Πατρός
και από Εκείνη του Υιού, όπως στην αιωνιότητα
την ίδια το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον
Πατέρα και από τον Υιό;

Μία τέτοια έμπνευση τής ιστορίας, γεμάτη

προαισθήσεις, εμφανίσθηκε στον Ιωακείμ, με
πρωτότυπη αμεσότητα, μετά από μεγάλο
διαλογισμό στην Αποκάλυψη σε μία εορτή της
Πεντηκοστής! Είδε δύο πράγματα: την
Αποκάλυψη σαν Πληρότητα - και αυτή σαν
αποτέλεσμα της εσωτερικής σχέσης ανάμεσα
στην Παλαιά Διαθήκη και στην Καινή Διαθήκη.
Αυτή "η αστραπή τής γνώσεως", η οποία
αιφνιδιαστικά διαπέρασε τους οφθαλμούς τού
πνεύματος μου, μας λέει, παρουσιάζεται σαν
μετάθεση του ιδίου του Τριαδικού γεγονότος στην ιστορία της
σωτηρίας, ο Ιωακείμ -μή αντέχοντας την αστραπή του οράματος- θα
προσπαθήσει νε μεταφράσει το συμβάν σε μία αβέβαιη γλώσσα, με
τις κατηγορίες τής ιστορίας τής σωτηρίας, μ’έναν παρόμοιο τρόπο με
την ανάπτυξη τού Έκαρτ, ο οποίος αργότερα θα εκφράσει μόνον
τραυλίζοντας και θα ντύσει με ακατάλληλες εικόνες την πρωτογενή του
έμπνευση! Η μυστική διαίσθηση, απο μέρους του Ιωακείμ, της
ενδοτριαδικής προόδου (που του έδωσε την ευκαιρία να πολεμήσει τον
Pier Lombardo, κάτι που κατέληξε στην καταδίκη τής τέταρτης συνόδου
του Λατερανού στα 1215) και η πρωτοτυπία του, ασυνείδητη εν πολλοίς
ακόμη και στον ίδιο, να παρουσιάσει την σωτηριώδη ιστορία, είναι
εσωτερικά συνδεδεμένες. Και επειδή το Τριαδικό μυστήριο το οποίο τον
είχε γοητεύσει και τον είχε θαμπώσει, στην Χριστιανική συνείδηση της
Δύσεως υπολογίστηκε με απόλυτη ανεπάρκεια και παρουσιάστηκε στην
Εκκλησιαστική ζωή μόνον μ’έναν ακατάλληλο τρόπο, η προσπάθεια
εφαρμογής που έκανε ο αββάς Gioacchino da Fiore κατόρθωσε να

19
ανάψει τις ψυχές τόσο επικίνδυνα και στο τέλος να σβύσει. Ας
προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε ψηλαφώντας στον Πυρήνα!

Το όραμα της προόδου τού διατριαδικού πνεύματος από την

συνάντηση ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό, πρέπει να υπερνίκησε
τον Ιωακείμ με την ασύλληπτη νεωτερικότητα, με την απρόβλεπτη
πλευρά του, με την δημιουργικότητά του! Γιατί όμως στον Θεό η
αγάπη δέν ολοκληρώνεται με την αμοιβαία βύθιση του Πατρός και
του Υιού; Οι δύο είναι ο άπειρος Θεός, καθώς ο Θεός βρίσκει κάθε φορά
στον άλλο ένα άπειρο να τιμήσει, να γνωρίσει, να αγαπήσει. Γιατί
σ’αυτή την συνάντηση του Θεού αρχίζει γι’άλλη μια φορά εκ νέου η
αιώνια ζωή; Κατέχουμε την αδύναμη κτιστή εικόνα: την αγάπη
ανάμεσα στον άνδρα και την γυναίκα! Εάν εμείς την απογυμνώσουμε
από όλη της τήν σωματικότητα, ακόμη περισσότερο από κάθε μορφή του
χρόνου και επομένως της επαναλήψεως και του γεγονότος, δηλαδή ό,τι
είναι ήδη γνωστό ήδη εκ των προτέρων, και εάν με διαχρονική
αμεσότητα πλησιάσουμε αυτό που, καθότι αποτέλεσμα, απέχει κάποιους
μήνες από την αιτία του, στο γεγονός της υπέρτατης ανταλλαγής και
αμοιβαίας οικειότητος, τότε η ξαφνική εμφάνιση του Υιού στο μέσον
της απόκρυφης ένωσης των γονιών δέν καταλήγει να είναι ένα
καθαρό θαύμα;

Και πράγματι ο καθαρός έρως είναι χωρίς υπολογισμό, είναι πλήρης

αφοσίωση, υπερπληρωμένη ανάμεσα στο "εγώ" και το "εσύ" -όπως στο
Άσμα Ασμάτων, όπου δέν υπάρχει η σκέψη των παιδιών- και σ’αυτή την

20
αμοιβαιότητα, είναι τόσο στενή η αφοσίωση ανάμεσα στους δύο εραστές
ώστε δέν υπάρχει χώρος ελεύθερος, και ξαφνικά υλοποιείται το τρίτο: όχι
σαν ξένο, σαν ένα "αυτό" και "αυτός", αλλά απολύτως σαν ένα επί πλέον
και άλλο, το οποίο είναι σαν να μήν είναι μόνον το "εμείς" : αντιθέτως
σαν καθαρό δώρο στο "εγώ" και στο "εσύ", ένα τέτοιο δώρο
-ακριβώς επειδή δέν ήταν προγραμματισμένο, δέν ήταν ένας σκοπός-
παρουσιάζεται σαν η υποστατική πεμπτουσία της αγάπης! Και
μάλιστα χωρίς σκοπιμότητα, καθότι η αγάπη δέν γνωρίζει άλλον σκοπό
έξω απ’αυτή, και έτσι για τους εραστές -Πατέρα και Υιό- είναι μ’έναν
τρόπο αιωνίως απροσδόκητο, το πρόσωπο-θαύμα, λόγω του οποίου
Αυτοί τοποθετούνται αιωνίως απέναντι στο θαυμάσιο γεγονός της Θείας
ουσίας, απέναντι στην έλλειψη αιτίας και θεμελίου - ενώ για όλα τα
υπόλοιπα, για τον δημιουργημένο κόσμο, μπορούμε πάντοτε να βρούμε
ένα θεμέλιο. Επειδή δε οι Τριαδικές πρόοδοι είναι αιώνιες είναι πάντοτε
έτοιμες να ολοκληρωθούν, ενεργεία ολοκληρωμένες και δέν υπάρχει
καμμία πιθανότης να ξεφύγουν από τον θαυμαστό, από το θαύμα, να το
αντικειμενοποιήσουν, οπισθοδρομώντας σε κάποια απόσταση.

Τα πρόσωπα στον Θεό είναι κατ’αλήθειαν καθαρές σχέσεις, απλές,

απλό γεγονός των προόδων και της αιωνίου ανταλλαγής αμοιβαίας
οικειότητος. Εάν σ'αυτή την πρόθεση θα θέλαμε να σημειώσουμε σαν
παραδείγματα τις διαστάσεις τού χρόνου, θα μπορούσαμε να τολμήσουμε
την βεβαίωση: Η κοινή επικοινωνία τού Πατρός και του Υιού είναι
πάντοτε παρουσία, και αιωνίως, σαν ανέλπιστο, απο αυτή την
παρουσία πηγάζει το Άγιο Πνεύμα σαν "μέλλον". Αυτό είναι που
προστίθεται στην αγάπη τους, αυτό που συμβαίνει, αυτό που είναι
πάντοτε κάτι παραπάνω απο ότι φαινόταν ελπιδοφόρο στην αμοιβαία
οικειότητα, ότι υπάρχει κάθε φορά νεώτερο, νεαρότερο, και γονιμότερο
στον Θεό! Και χωρίς αμφιβολία, όταν ωριμάζει ο κτιστός χρόνος, ο
χρόνος της δημιουργίας, η παραμονή τού ανοίγματος τού μέλλοντος
υπεράνω τού παρόντος είναι μία ακριβής εικόνα του Αγίου
Πνεύματος.

ΣΧΟΛΙΟ: ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΝΑΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΤΟΚΟΣ ΕΝ

ΚΑΛΩ, ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΠΟΥ
ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ.

21
ΜΙΑ ΝΕΑ ΓΕΝΝΗΣΗ, ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΤΩΡΑ.
ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΑΛΑ ΧΕΓΚΕΛ.

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ

ΑΠΟ ΤΟ ΕΓΩ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ.

ΜΙΑ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤ' ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΚΑΘ'

ΟΜΟΙΩΣΙΝ. Η ΙΔΙΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ.

ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΕΡΙΚΟΥ, Η

ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΗΚΕ ΣΕ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΚΤΙΣΤΟΥ ΚΑΙ
ΑΚΤΙΣΤΟΥ.

Σχόλια στο Ιστολόγιο του Αμέθυστου

Ανώνυμος είπε: Και ο Balthasar τιμάται από ορθοδόξους θεολόγους ως

μεγάλος θεολόγος και αυθεντία στη θεολογία. Με όλες αυτές τις
μπούρδες που λέει. Ως πραγματικός γνώστης της θεολογίας του Μαξίμου
του Ομολογητού. Και τον διαβάζουν οι ορθόδοξοι θεολόγοι (μιλάμε για
μεγάλα ονόματα) ώστε να κατανοήσουν και να εισχωρήσουν μέσα στην
θεολογία του αγίου Μαξίμου.

Ει μη τι άλλο αυτό δείχνει τον βαθμό της αλλοτριώσεώς μας. Και την
πραγματική γνώση και κατανόηση της πατερικής θεολογίας.

amethystos είπε: H Ξενομανία μας κατέλυσε πλέον κάθε ίχνος

συνειδήσεως καί κάθε γνώση τού εαυτού μας. Εχουμε φτάσει στό σημείο
νά ανεχόμαστε σάν δασκάλους πνευματικής ζωής ανθρώπους πού
ομολογούν ότι δέν έχουν τήν πνευματική εμπειρία τού ζωντανού θεού
αλλά θά μάς πούν αυτά πού μπόρεσαν νά καταλάβουν από τούς Πατέρες.
Σάν νά λέει κάποιος στόν ζητιάνο. Δέν έχω χρήματα νά σού δώσω αλλά
θά σού περιγράψω πώς είναι τό χρήμα ή δέν έχω φαγητό νά σού
προσφέρω αλλά θά στό περιγράψω. Καί νά τόν ευχαριστούμε. Είναι
γνωστή η ιστορία τού ρήτορος ο οποίος στην τότε Σπάρτη εγκωμίαζε τόν
Ηρακλή, ώσπου ένας Σπαρτιάτης τόν ρωτά. Ποιός κατηγόρησε τόν
Ηρακλή καί τον εγκωμιάζεις; Κανένας απάντησε ο ρήτωρ. Τότε;
Καταλήξαμε δυστυχώς νά θεωρούμε φυσιολογική καί απαραίτητη τήν
κενολογία.

22
3. Το Βασίλειο του Πνεύματος (συνέχεια)

Εάν από αυτή την προσπάθεια σκέψης, στρέψουμε πρός τα πίσω το

βλέμμα, στο όραμα τής ιστορίας που διέγραψε ο Ιωακείμ, είναι βέβαιο
ότι αυτός δέν είδε ούτε θέλησε να εκφράσει σαν πρώτο στοιχείο αυτό
που στο τέλος έγινε το χαρακτηριστικό τού συστήματός του: ότι
δηλαδή, ναί μέν στον χρόνο, στο βασίλειο του Πατρός (Π.Δ.) και σε
εκείνο του Υιού (Κ.Δ.) θα’πρεπε να ακολουθήσει ένα "Τρίτο Βασίλειο"
του Πνεύματος, αλλά όμως ότι σε μία ιστορική διάσταση, με
δυσκολία περιγραφόμενη, από την συμφωνία του Πατρός και του
Υιού, της Π.Δ. και της Κ.Δ. προέρχεται και παράγεται κάθε φορά με
πηγαία φρεσκάδα, τό Πνεύμα, ο Πνευματικός άνθρωπος, η Εκκλησία
και ο κόσμος, πνευματικά! Ότι δε αυτό το στοιχείο υπήρξε μονίμως
αντικείμενο της θεωρίας του, φαίνεται στην συγκυρία όπου αυτός,
αντίθετα από τήν φαινομενική αλογία τού συστήματος του, ήταν
σταθερός στην ιδέα ότι ανήκει πέραν πάσης αμφιβολίας στην Εκκλησία
των κληρικών (κάτι που αναγνωρίσθηκε και από την σύνοδο του
Λατερανού ΙV) και ότι δέν ήταν εις θέσιν να δεί το μελλοντικό
βασίλειο του Πνεύματος παρά μόνον στην ριζοσπαστικοποίηση του
Ευαγγελίου. Αυτό που αναμενόταν για το τρίτο εσχατολογικό
βασίλειο, όσον αφορά το περιεχόμενο
συνέπιπτε κατ’ουσίαν με αυτό το οποίο είχε
εισαχθεί, ήδη πρίν απο τον Ιωακείμ, απο τους
θεολόγους στην ιστορία τής σωτηρίας σαν
την αποφασιστική άρθρωση του χρόνου τής
Εκκλησίας, από τον Ruperto di Deutz (1075-
1129) και ιδιαιτέρως από τον Anselmo του
Havelberg (1099-1158), το βιβλίο τού οποίου
"Περί της ενότητος των πιστών και την
πολυμορφία των ζώντων" αποδίδει τις επτά
σφραγίδες της Αποκαλύψεως στις επτά
περιόδους της ιστορίας τής Εκκλησίας!
Καθώς γι’αυτή την παράδοση, το Άγιο Πνεύμα μέσω του χρόνου τής
Εκκλησίας γεννά πάντοτε νέες δημιουργικές μορφές πιό ριζικής
αλληλοδιαδοχής τού Χριστού, ο Ιωακείμ αλλάζει τελικά μόνον
τυπικώς αυτή την οπτική κρατώντας επι πλέον στο πνεύμα, ένα δικό
του διάστημα χρόνου καθαρού ανοίγματος στο μέλλον. Αυτό τό
επιπλέον είχε κατανοηθεί απο την αρχή σαν μία καθαρή τιμή στο πνεύμα,

23
σαν μία πράξη διστακτική μάλλον, καθότι στην πραγματικότητα αυτό το
μέλλον τού πνεύματος ήταν εντελώς απρόβλεπτο, παγιδευμένο ξανά στο
σύστημα των περιόδων, το οποίο είχε πεταχτεί σαν ένα δίχτυ στην
Παλαιά και στην Καιανή Διαθήκη και είχε ήδη στερεοποιηθεί εκ των
προτέρων όσον αφορά τον αριθμό και το περιεχόμενο. Λειτούργησε
όμως τελικώς σαν μία προσφορά η οποία παρ’όλα αυτά προκάλεσε πολύ
πιό σοβαρές συνέπειες απο όσες μπορούσε να προβλέψει ο Ιωακείμ.

«Με την Τριαδική περιοδικότητα τής δικής του ιστορίας τής

σωτηρίας, ο Ιωακείμ πράγματι στέκει μοναχικός όχι μόνον ανάμεσα
στους συγχρόνους του, αλλά επίσης και απέναντι σε όλη την
αναγνωρισμένη Εκκλησιαστική παράδοση, η οποία από πάντοτε και
πάντοτε πίστευε ότι η διάρκεια της εποχής της Εκκλησίας ήταν η
τελευταία, αμετάβλητα καθορισμένη στους καινοδιαθηκικούς της
κανόνες, από τον Χριστό μέχρι το τέλος του κόσμου, και δέν άφηνε
καμμία αναμονή μίας μελλοντικής γήϊνης εποχής, καμμία
τελειοποίηση και πνευματοποίηση, που θα οδηγούσαν πέραν της
Εκκλησιαστικής περιοχής (κάτι σαν το επέκεινα της ουσίας του
Πλάτωνος, εφαρμοσμένου στην ιστορία), παρά μόνον στο άχρονο
επέκεινα. Στον Ιωακείμ, αντί της συνειδήσεως του τελικού χρόνου,
κτήμα κάθε καθολικής εσχατολογίας, ήλθε στο προσκήνιο μία
συνείδηση των εποχών εντελώς νέου τύπου!»(Herbert Grundmann),
η οποία συνείδηση αφού λογαριάστηκε σοβαρά κατ’αρχάς από τους
πνευματικούς Φραγκισκανούς, επηρέασε αργότερα με την πολιτική
σημασία που της δόθηκε από τον Cola di Rienzo (1313-1354), και
τέλος στον μοντέρνο αιώνα θα οδηγούσε στα ιδεαλιστικά Τριαδικά
συστήματα, τα θετικιστικά και τα σοφιολογικά της φιλοσοφίας της
ιστορίας.

Δέν είναι αναγκαίο να παρακολουθήσουμε αυτές τις γραμμές. Πρέπει να

πούμε ακόμη μόνον ένα πράγμα: αυτές οι προσπάθειες, οι οποίες
πραγματοποιούν το βήμα πέραν του χρόνου της Εκκλησίας και της Κ.Δ.
για να εισέλθουν στο Βασίλειο ενός Πνεύματος, όπως και αν το
αναπαριστούν, έχουν όλες τους γνώση τού ουσιαστικού περιεχομένου
αυτού του Βασιλείου. Είναι συστήματα του Λόγου, όχι του
Πνεύματος, όπως φανερώνεται με τον πιό χειροπιαστό τρόπο στον
Χέγκελ, του οποίου το σύστημα πρέπει να ολοκληρωθεί τουλάχιστον
στις βασικές του τυπικές γραμμές και είναι επομένως χωρίς μέλλον.

24
Κάτι που ισχύει και για το θετικιστικό και για τον διαλεκτικό υλισμό.
Ακόμη και εκεί όπου το σύστημα, με σοφιολογική ανάπτυξη,
χρησιμοποιεί τα μεγάλα περιεχόμενα της Κ.Δ. για να πετύχει μ’αυτόν
τον τρόπο μία φιλοσοφική αυτοανάπτυξη του απολύτου πνεύματος
μέσω της ιστορίας (ο Σέλλινγκ των τελευταίων του έργων και οι
Ρώσοι οι οποίοι εξαρτώνται από αυτόν), το τελευταίο βασίλειο
καθότι "Ιωαννίδειο" (μετά από το "πέτρινο" και το "Παύλειο") είναι
ήδη εκ των προτέρων καθορισμένο στο περιεχόμενο του. Αυτό που
είναι προβλέψιμο έρχεται ή, όπως το μέλλον, ελπιζόμενο (εκεί όπου
παραμένει στο παιχνίδι μία ελευθερία) ή γνωσθέν (όπου κυριαρχεί μόνον
μία απόλυτη αναγκαιότητα της νοήσεως και της υλιστικής διαλεκτικής).
Σε όλο αυτό δέν παραμένει τίποτε πιά ζωντανό από εκείνο το όραμα που
θέσαμε σαν την πηγή τής ιστορικής σκέψης του Ιωακείμ.

Έτσι λοιπόν η λήθη του πνεύματος αρχίζει αμέσως μετά, ακόμη και στον
ίδιο τον Ιωακείμ: Εκεί όπου αποδίδει την Π.Δ. στον Πατέρα, την Κ.Δ.
στον Υιό και βλέπει αντικατοπτριζόμενη την συναινετική ανταλλαγή
ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό, στην αμοιβαιότητα των δύο

25
περιόδων, των οποίων η υποδιαίρεση σε μέλη κάθε φορά αντιστοιχεί σε
επτά τμήματα! Οπωσδήποτε δέν συμβαίνει με την ποσοτική σημασία,
αλλά διά ποιοτικών ιστορικών συμβάντων. Αλλά ήδη ο αριθμός επτά,
καθαυτός, εισάγει τον ποσοτικό παράγοντα και η σύγκριση των
επταπλών σειρών προϋποθέτει την τοποθέτηση και την οπτική γωνία
ενός ουδέτερου παρατηρητού, ο οποίος εφόσον δέν υπάρχει ούτε στο
Θείο γεγονός, ούτε σ’εκείνο της ιστορίας της σωτηρίας, μετρά με μία
ουδέτερη αλήθεια αυτό που γίνεται συμβάν, γεγονός. Γι’αυτό το Άγιο
Πνεύμα, το οποίο πρέπει να αναβλύσει, ακόμη και αυτό δέν μπορεί να
είναι παρά μόνον εκλογικευμένο πνεύμα! Αλλά το αβυσσαλέο
μυστήριο της αμοιβαίας οικειότητος τού Πατρός και του Υιού
αποκαλύπτεται στην ιστορία της σωτηρίας, στο μυστήριο τής απολύτου
υπακοής του Χριστού μέχρι του σταυρού, και όχι σε μία μορφή
εξωτερική και μαθηματική. Εκεί όπου ο Χριστός εκπληρώνει όλο το
θέλημα του πατρός και επομένως τον νόμο και τους προφήτες, την
Διαθήκη που ιδρύθηκε από τον Πατέρα!

Η ξεχωριστή προσπάθεια εκ μέρους τού

Μποναβεντούρα, να ξαναοδηγήσει τον Ιωακείμ
στην Ορθόδοξη Θεολογία, ξαναπαρουσιάστηκε από
τον Ratzinger. Είναι αλήθεια ότι ο Μποναβεντούρα
απωθεί το νέο Θεολογούμενο ενός τρίτου βασιλείου
του πνεύματος, καθότι το βασίλειο του Υιού, το
οποίο εκπλήρωσε κάθε υπόσχεση, διαρκεί μέχρι το
τέλος του χρόνου του κόσμου, και αυτό είναι ήδη το
"Αιώνιο Ευαγγέλιο" το οποίο, ακόμη και στην
μυστηριακή του τάξη παραμένει αξεπέραστο!
Παρ'όλα αυτά ο Μποναβεντούρα διατηρεί την διχοτόμηση της αρχαίας
Πατριστικής διανομής τής ιστορίας της σωτηρίας (και του κόσμου) σε
επτά περιόδους και την αντιστοιχία των δύο βασιλείων πρίν και μετά τον
Χριστό. Είναι αλήθεια ότι μ'αυτόν τον τρόπο ο Χριστός μετακινείται στο
"κέντρο της ιστορίας", αλλά η προηγούμενη θέση, σύμφωνα με την οποία
το Χριστιανικό στοιχείο θα διαρκούσε μέχρι το τέλος των χρόνων,
αποδυναμώνει και για το παρόν μπορεί να διατηρηθεί ακόμη μόνον μέσω
του μαθηματικού σχήματος.

Ακόμη και μία ευαισθησία και ένας τόνος της ψυχής η οποία έζησε
μ’έναν απολύτως θρησκευτικό τρόπο (ο Φραγκίσκος σαν "σημείο του

26
Θεού" τού τελικού χρόνου, προοίμιο της εσχατολογικής τάξης μ'αυτόν
και τους Δομινικανούς) δέν είναι δυνατόν πλέον να θεμελιωθεί στο
σύνθετο περιεχόμενο τής Κ.Δ. αλλά ξανά μόνον μέσω του παιχνιδιού των
αντιστοιχιών του Ιωακείμ των περιόδων. Τυπικά, επιθεωρούμε με το
βλέμμα το σύνθετο πεδίο της ιστορίας μέχρι την τελευταία Ημέρα
και είναι δυνατόν κατά προσέγγισιν να καθορίσουμε την θέση μας
σ'αυτό το πεδίο. Ακριβώς ο Αγγελικός Άγιος, ξεχωριστός λόγω των
δώρων του Πνεύματος, τοποθετείται σ'ένα πλαίσιο που δέν είναι πλέον
πνευματικό, το οποίο απειλεί την ξεχωριστή του παρουσία στην
Εκκλησία. Ο Φραγκίσκος στην πραγματικότητα είναι ένας
"εμπνευσμένος από το πνεύμα" πέραν όλων των Εκκλησιαστικών
μορφών, ακριβώς διότι είναι ένας σταυρωμένος Χριστόμορφος,
υπάκουος στην πραγματική νεοδιαθηκική Εκκλησία.

Θα αδικούσαμε όμως τον Μποναβεντούρα, εάν

δέν κατανοήσουμε ότι η σχηματικοποίηση τής
ιστορίας της σωτηρίας, την οποία προσλαμβάνει
και οικοδομεί, θα ήθελε να είναι και γι'αυτόν
ένα μέσον -εφαρμοσμένο με ενθουσιασμό και
αγαθότητα- για να ζήσει στο άνοιγμα του
πνεύματος και του μέλλοντος του! Δέν εννοεί το
"σύστημα" σαν έναν πλούτο, αλλά σαν μία
επιβεβαίωση του πνεύματος τής πτωχείας, το
οποίο μία μέρα θα επικρατήσει και όπως δείχνει το σύστημα, τώρα είναι
έτοιμο να ξεχυθεί. Η ίδια η επιβεβαίωση είναι ένα δώρο του πνεύματος
το οποίο πρέπει να προσλάβουμε με ευγνωμοσύνη, ένα σημείο του Θεού,
το οποίο πρέπει υπάκουα να ακολουθήσουμε. Η αντίληψη αυτών των
σημείων δέν ανήκει ίσως απολύτως στην πραγματοποίηση της ακριβούς
εντολής του Χριστού, ο οποίος μάς διατάσσει να μαζέψουμε τα
εσχατολογικά σημεία του χρόνου και επομένως να τα επισημάνουμε με
στάση υπακοής και με την διάκριση των πνευμάτων: ο Χριστιανός στο
παρόν πρέπει να προφητεύσει το μέλλον με το ίδιο ένστικτο με το οποίο
ο αγρότης γνωρίζει να ερμηνεύει τον μετεωρολογικό καιρό που έρχεται.
Αυτή η αυθεντικά ευαγγελική στάση δημιούργησε όμως και στον
Μποναβεντούρα μία υλιστική έκφραση, η οποία εμποδίζει την στάση
στην οποία πρέπει να δώσουμε φωνή και ώθηση, και μάλιστα εάν την
σκεφθούμε με συνέπεια την καταστρέφει!

27
4. Μέλλον γνωστό-άγνωστο

Έτσι λοιπόν, γι’άλλη μία φορά απαιτείται ένα νέο ξεκίνημα τής
σκέψης! Από ότι είδαμε πρίν, προσλαμβάνουμε την πρόθεση τού
Ιωακείμ, η οποία για την αλήθεια, είναι μόνον μία νέα έκδοση της
βιβλικής θέσης που αποτελεί και το δόγμα μας, σύμφωνα με την
οποία το Πνεύμα προοδεύει από τον Πατέρα και από τον Υιό και ο
Πατήρ θα το αποστείλει στην επιστροφή τού Υιού και λόγω της
προσευχής Του, και ότι ο Υιός θα το στείλει εκ μέρους του Πατρός.
Αυτή η θέση τής "οικονομικής" Θεολογίας έχει εξηγηθεί απο την
Εκκλησιαστική δογματική με αναφορά στην διατριαδική Θεολογία.
Οι αποστολές είναι πρόοδοι οι οποίες προχωρούν ad extra, την
στιγμή κατά την οποία ο κύκλος τής αποστολής του Υιού
ολοκληρώνεται, καθώς κατευθύνεται στον Πατέρα, Πατήρ και Υιός
εγκαινιάζουν ένα νέο μέλλον εν Πνεύματι. [Η ΝΕΑ ΑΙΡΕΣΗ]. Αλλά
το πνεύμα είναι αυτό το οποίο αναδύεται απο τον Πατέρα και απο τον
Υιό, στην ένωσή Τους, σαν ένας θαυμαστός καρπός. [ΓΕΝΝΑΤΑΙ].
Έτσι λοιπόν ούτε και η "οικονομική" Θεολογία θα προχωρήσει ποτέ
πέραν αυτού του παραδόξου στο εσωτερικό του Θεού. Το παράδοξο
είναι τούτο: Εμείς γνωρίζουμε το πνεύμα, καθότι είναι πνεύμα Χριστού,
το οποίο μας αποκαλύπτει τον Πατέρα και δέν γνωρίζουμε το πνεύμα -
στον χαρακτήρα του, τού μέλλοντος- καθώς Αυτό είναι κάτι
περισσότερο από όσα έχουμε βιώσει και γνωρίζουμε για τον Πατέρα
και τον Υιό, και δέν είναι δυνατόν να σταθεροποιηθεί καθοριστικά σε
κανέναν θησαυρό περιεχομένων του
παρελθόντος και του παρόντος. Θεολογικά το
μέλλον, δέν μπορεί να είναι ούτε άγνωστο ούτε
γνωστό, αυτό δέν μπορεί να υπολογισθεί ούτε
σαν απλή "ανάπτυξη" αυτού που ήδη
ενυπάρχει, ούτε μπορεί να είναι ένα τέτοιο
άλμα πρός το άλλο, ώστε να αφήσει πίσω του
την προέλευση του, το "καταγωγικό πέταγμα"
απο τον Πατέρα και από τον Υιό και από το
έργο τους! [Επιτέλους η αγαπητική σχέση
του Πατρός πρός τον Υιό και του Υιού πρός
τον Πατέρα, το παληό Άγιο Πνεύμα, έδωσε
καρπό, το νέο Άγιο Πνεύμα].

28
Αυτή η σύλληψη, εφαρμοσμένη στην ιστορία, με την πρώτη εντύπωση
φαίνεται απογοητευτική. Αυτή φαινομενικώς απαγορεύει στους
Χριστιανούς να έχουν απέναντί τους έναν αληθινά ανοιχτό ορίζοντα,
τους εμποδίζει να αποκτήσουν την ανθρώπινη περιπέτεια, να
μπορέσουν δηλαδή να ξεκινήσουν για καινούργιες όχθες. Ένα πνεύμα το
οποίο παραμένει αιωνίως δεμένο στην καταγωγή των γεγονότων τού
Εβραϊκού λαού και του Ιησού της Ναζαρέτ, συμβάντα τα οποία
διαλύονται όλο και περισσότερο στο παρελθόν δέν θα κατορθώσει να
δώσει τίποτε περισσότερο από μερικές εναλλαγές στο αιωνίως
ταυτόσημο θέμα και η ακοή θα χαθεί σιγά-σιγά από την
ανθρωπότητα! Οι εναλλαγές παίζουν μόνον πάνω σε κάτι δεδομένο
προηγουμένως, δέν μπορούν να ξεκολλήσουν, απομακρυνόμενες τόσο
ώστε να μήν αναγνωρίζονται πλέον σαν να έχουν παίξει πάνω στο
θέμα! Μ’αυτή την έννοια το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, θορυβημένο
οπωσδήποτε από τις γνωστικές πλάνες, επανέφερε τον Παράκλητο, ο
οποίος "θα αναγγείλει το μέλλον" [;;;], στην εξήγηση του θέματος τού
Χριστού: «ἐκεῖνος ἐμὲ δοξάσει, ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ
ὑμῖν» (Ιω 16,14). Και έτσι είναι Ιωάννειο με την απόλυτη σημασία «και
τα πρόβατα της φωνής αυτού ακούει και τα πρόβατα αυτώ ακολουθεί, ότι
οίδασι την φωνήν αυτού» (Ιω 10,3,4). «Υμείς ούν ό ηκούσατε απ'αρχής
εν υμίν μενέ τω» (1 Ιω. 2,24). Και πάει λέγοντας. Αλλά και οι Συνοπτικοί
και ο Παύλος δέν δίνουν άλλον ήχο.

Παρ'όλα αυτά είναι δυνατόν κάτι μελλοντικό να είναι πλήρως άγνωστο;

Όλο αυτό που θα επιβιώσει στον ανοιχτό ορίζοντα, θα είναι πάντοτε ένα
όν; Αλλά κάθε όν πρέπει να φέρει πάνω του την εικόνα και το ένδυμα
τού αιωνίου Είναι, της Μονάδος εν Τριάδι; Στον Χριστό φανερώθηκε
στον κόσμο κάτι περισσότερο από την εικόνα και το ένδυμα της Τριάδος;

29
Αυτός είναι η παρουσία Της στο αποκεκαλυμμένο μυστήριο:
Sacramentum Trinitatis. Σ'αυτή την ιδιότητά του, στο συμβάν του
Χριστού ανήκουν δύο πράγματα:

1) Είναι αυτό πέραν του οποίου δέν μπορούμε να σκεφθούμε

τίποτε ανώτερο, όσον αφορά στις αποδείξεις του εαυτού του, τις
οποίες η αγάπη τού Θεού, ενδογενώς άπειρος, μπορεί να δώσει.

2) Επιπλέον είναι αυτό το οποίο μπορεί να εξηγηθεί πρός κάθε

κατεύθυνση στο άπειρο.

Ανάμεσα στην πρώτη και την δεύτερη πρόταση, μπορούμε να

εισάγουμε την παρατήρηση ότι όσο είναι τέτοιας φύσεως ώστε πέραν
αυτού δέν είναι κατανοητό τίποτε πιό μεγάλο, δέν είναι δυνατόν να
κατανοηθεί από τον άνθρωπο με πληρότητα, και έτσι οι άπειρες
εξηγήσεις, τις οποίες προσφέρει το πνεύμα του Θεού μέσω της
ιστορίας, δέν είναι επαναλήψεις του ήδη γνωστού, αλλά κάθε φορά
είναι νέα εισαγωγή σ’αυτό που δέν είναι δυνατόν ποτέ να κατακτηθεί.
Μάλιστα δέ η Θέα τού Θεού, η οποία έχει υποσχεθεί στους πιστούς για
την αιώνιο ζωή και σαν αιώνιος ζωή, θα είναι ακριβώς αυτή μόνη της
που θά αποδεικνύει το ανεξάντλητο περιεχόμενο το οποίο απεκαλύφθη
στην μορφή τού Χριστού, καθώς η στοχαστική μετοχή στο γεγονός της
Τριαδικής ζωής θα είναι η επλήρωση, η αιωνίως εμβαθυνόμενη και
ανοιγόμενη στο νέο, πέραν κάθε επιθυμίας. «Καθότι αυτό συμφέρει:
Αυτός πρέπει να είναι πάντοτε ο πιό μεγάλος πέρα απο όλα ...όχι μόνον
σ’αυτόν τον κόσμο αλλά και στον μελλοντικό... Για πάντα παραμένει
ακλόνητος η πίστη μας πρός τον Διδάσκαλο μας, ο οποίος μας δίνει την
βεβαιότητα ότι Αυτός είναι ο μοναδικός αληθινός Θεός, και έτσι εμείς
εν'αληθεία τον αγαπούμε για πάντα, καθότι Αυτός είναι ο μοναδικός
ΠΑΤΗΡ, και την σιγουριά με την οποία εμείς μπορούμε ακόμη και να
ελπίσουμε ότι θα δεχθούμε εκ νέου κάτι πιό χαριτωμένο από Αυτόν, ένα
μεγαλύτερο Δώρο και να διδαχθούμε από Αυτόν, καθώς Αυτός είναι το
αγαθό και κατέχει ατελεύτητο πλούτο και ένα βασίλειο χωρίς τέλος και
μία απέραντη αλήθεια» (Ειρηναίος, Ενάντια στις αιρέσεις ΙΙ, 28,3).

Η αντίρρηση ότι λόγω τής αποκαλύψεως του Χριστού ελευθερώθηκε

η προοπτική πρός το απολύτως νέο, είναι δυνατόν να εκφραστεί λοιπόν
μόνον από μία οπτική γωνία έξω από την αποκάλυψη την ίδια, η οποία

30
δέν διαισθάνθη ούτε κάν την εσωτερική πληρότητα τού γεγονότος, και
δέν διακρίνει σ’αυτό τίποτε πέραν ενός συμβάντος στην ιστορία (που
θεωρείται ότι μπορεί να προσφέρει μόνον πεπερασμένες και
ξεπερασμένες πραγματικότητες) ή και ότι επικαλείται όλα όσα
απογοητεύουν στις αναταράξεις και στα αποτελέσματα εκείνου του
ιστορικού συμβάντος στην ιστορία. Η μαζική αποστασία από τον
Χριστιανισμό σήμερα συντελείται ώς επί το πλείστον με ολοκληρωτική
άγνοια όλου αυτού που εκπληρώθη πραγματικά εν Χριστώ, πόσο σχετικά
μ’αυτό το συμβάν είναι εφικτό να αγκαλιάσουμε με το βλέμμα απ’έξω
και πόσο μπορούμε κατηγορηματικά να εντάξουμε στην οργάνωση μίας
εικόνος τού παλαιού κόσμου και μ’αυτό το μέτρο φαίνεται ανεπίκαιρο
πλέον, εκτός και αν το θέσουμε σαν αφορμή για να κατασκευάσουμε
εμείς οι ίδιοι κάτι που να ισχύει ακόμη! Για το μέλλον όμως δέν
μπορούμε πλέον να περιμένουμε κάποια αποφασιστική ώθηση!

Αντιθέτως στον πιστό, ο οποίος βλέπει από μέσα και στα μάτια τού
οποίου εμφανίζονται τα απέραντα βάθη τής εσταυρωμένης αγάπης,
προωθείται ένα αντίθετο αίσθημα! Μοιάζει σαν όλο αυτό που βιώθηκε
και έγινε στοχασμός στην διάρκεια δύο χιλιάδων χρόνων Χριστιανισμού
νά είναι ίσα-ίσα ένα μικρό ξεκίνημα και ότι στην Εκκλησία και στον
Χριστιανισμό η αληθινή ζωή η οποία πηγάζει από το μυστήριο είναι
ακόμη μπροστά μας! Είναι αλήθεια ότι υπήρξαν οι άγιοι, μικροί και
μεγάλοι, κρυμμένοι και αναγνωρισμένοι, δοξασμένοι, αλλά αυτοί
υπήρξαν σαν απομονωμένα "αστέρια στο σύμπαν". Ως επί το
πλείστον ο Χριστιανισμός τών πολλών έμεινε μία ομολογία των
λέξεων, των χειλιών, ακατανόητη διότι αβίωτη, και ακριβώς επειδή
έμεινε αβίωτη, παρέμεινε και ανεπαρκής. Η Χριστιανική
πραγματικότης βρίσκεται ίσως ακόμη στις πρωταρχές της. Οπωσδήποτε,
ο τύπος τής γνώσης την οποία οι άνθρωποι σήμερα εκτιμούν και την
οποία επιθυμούν να αποκτήσουν σαν την μόνη χρήσιμη, είναι μία γνώση
η οποία εξισούται με την πληροφορία, με την κυριαρχία, η οποία δέν θα
ποθήσει ποτέ της να δεί τα βάθη και το άνοιγμα του Χριστιανικού
μυστηρίου. Όποιος είναι ήδη πληροφορημένος δέν προσλαμβάνει πια
καμμία πληροφορία από το Άγιο Πνεύμα!

31
5. Τα δύο δημιουργικά πνεύματα

Εδώ όμως απαιτείται μία διαφοροποίηση γι’άλλη μία φορά. Μόνον στην
πρόσφατη περίοδο, μέσω των συμπληρωματικών αποτελεσμάτων τής
βιολογικής εξελίξεως και της τεχνολογίας, εισάγεται στην προοπτική
τής ανθρωπότητος ένα μέλλον, στο οποίο είναι εις θέσιν να
συνεργαστεί δημιουργικά ώστε να τυπώσει μία μορφή, μία σφραγίδα,
του οποίου είναι ικανή ουσιαστικώς να αναλάβει την διοίκηση του!,
την οργάνωσή του! Ο άνθρωπος σήμερα φανερώνεται σαν ένα υλικό
καθ’όλα σχηματιζόμενο, από το οποίο προσφέρεται η ανάδυση
απρόσμενων δυνατοτήτων. Το στοιχείο τού γίγνεσθαι που διαθέτει σαν
κοσμικό φαινόμενο, στην κορυφή τής ανάπτυξής του μπορεί να
καθοδηγηθεί και να λάβει ένα ίχνος, μία σφραγίδα, με μία δημιουργική
συνεργασία των ενεργειών οι οποίες έχουν ήδη μέχρι τώρα ενεργοποιηθεί
μέσω της τεχνολογίας, και του πνεύματος των ανακαλύψεων και των
σχεδιασμών μοντέλων του ανθρώπου, που τις χρησιμοποιεί
χρησιμοπο με
δημιουργικό τρόπο. Μπορούμε να ονομάσουμε και δικαίως, αυτή την
κατάσταση αποκαλυπτική, καθότι σε μιά ανοικτή και αφύλαχτη
συνθήκη μ’έναν τρόπο χωρίς προηγούμενα, το ανθρώπινο πνεύμα
ωθείται πρός τα εμπρός όπως θα προχωρούσε στο κενό,
υποστηριζόμενο μόνον από δυνάμεις κάτω και πίσω από απ αυτό και
από την δική του δημιουργική ιδιότητα μέσα του, η οποία κάθε φορά
και μόνον για την επιτυχία μίας νέας επινοήσεως και ανακαλύψεως,

32
διαμορφώνει το έδαφος, πάνω στο οποίο μπορεί να προχωρήσει το
επόμενο βήμα του! Ποιός θα επιθυμούσε να σταματήσει αυτό το ταξείδι
των εξερευνήσεων, ποιός θα ήθελε να το απαγορεύσει λόγω της
επικινδυνότητος του; Ποιός όμως από το άλλο μέρος, θα μπορούσε να
είναι τόσο απλός και αγαθός ώστε να περιμένει ή να ελπίζει ότι η ηθική
υπευθυνότης τής ανθρωπότητος στο σύνολό της μπορεί να ακολουθήσει
τον βηματισμό αυτού του τιτάνειου ξεσπάσματος; Ο προμηθέας υπήρξε
πάντοτε ένας κλέφτης τής φωτιάς και το παιχνίδι μ’αυτή την φωτιά,
όπως την απέκτησε και την κατέκτησε η σημερινή τεχνολογία,
σημαίνει να προετοιμάσουμε τον λογαριασμό από τώρα, όλων των
καταστροφών!

Σήμερα για πρώτη φορά πειραματιζόμεθα το μέλλον με τόση

ενεργητικότητα και πάθος. Αυτή η εμπειρία πρέπει να είναι η
ευκαιρία μας για έναν νέο στοχασμό στην σημασία και στην
Χριστιανική έννοια του μέλλοντος. Οπωσδήποτε, αυτό που είπαμε για
την ανάβλυση του ενδοτριαδικού πνεύματος από τον Πατέρα και από τον
Υιό και για την "οικονομική" φανέρωση αυτού του γεγονότος στον
κόσμο, βρίσκεται σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο και γι’αυτό
διανοίγει και ένα άλλο γίγνεσθαι! Το μέλλον του Θεού ο οποίος έγινε
καθαυτός το μέλλον του ανθρώπου, χάρη στο άνοιγμα και στην
δωρεά που έκανε ο Θεός τού εαυτού του! Ένα μέλλον όμως το οποίο
σαν απόλυτος χώρος ο οποίος κυρτώνει όλο και πιό ψηλά, δέχεται και
προσφέρει άσυλο εις εαυτόν στην τιτάνεια ορμή πρός τα εμπρός του
ανθρώπου! Δέν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία σύνθεση των
δύο; Ο Θεός δέν είναι ποτέ υποκείμενος στην διευθέτηση τού ανθρώπου,
στα σχέδιά του, και υψηλές όπως ο ουρανός, πέραν της γής, είναι οι
σκέψεις και τα σχέδια τού Θεού, και οι δημιουργικοί του σχεδιασμοί
είναι υπεράνω εκείνων των ανθρώπων. Και εάν το σύνολο τών κοσμο-
βιολογικών νόμων δέν εγγυάται για την επιτυχία τών τεχνικών ρίσκων
και κινδύνων της ανθρωπότητος, ακόμη λιγότερο μπορούμε να
επικαλεστούμε το Άγιο Πνεύμα για την ενίσχυσή μας και για την
εξασφάλιση ενός Happy End τής ιστορίας τής ανθρωπότητος.

[Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ]

Αυτό όμως δέν εμποδίζει το κτιστό και το άκτιστο μέλλον [Τό κτιστό
νά ζεί μέ τόν τρόπο τού ακτίστου], εκείνο το Θείο και το ανθρώπινο,

33
το γίγνεσθαι του κόσμου και το μέλλον της σωτηρίας όχι μόνον εις
εαυτό, αλλά και για μας, επειγόντως, να διατηρούν μία σχέση!
[Προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο Βυζάντιο, μία ένωση
ιστορίας και Εκκλησίας στα χνάρια του δικέφαλου αετού του
Βυζαντίου, μία νέα Αυτοκρατορία Βατικανό ΙΙ]. Εμείς πράγματι, σαν
άνθρωποι και σαν πιστοί Χριστιανοί, είμαστε ένα μοναδικό υποκείμενο,
το οποίο μπορεί να διαθέτει μόνον μία ηθική ευθύνη, έτσι όπως και ο
Θεός, καθότι δημιουργός και καθότι σωτήρ, δέν είναι παρά ένας μόνον.
Αυτή η σύγκλιση των δύο ανοιγμάτων είναι ένα ενθουσιώδες
μυστήριο, καθώς εμείς έχουμε τοποθετηθεί κατά κάποιο τρόπο σε ένα
ενδυναμωμένο άνοιγμα (προοπτική). Δέν είναι αποφασισμένο εκ των
προτέρων σε κάποια βάση τί θα κάνει ο άνθρωπος για τον εαυτό του
-κάτι που σημαίνει στο βλέμμα της αιωνίου επιστήμης του Θεού,
παρελθόν παρόν και μέλλον δέν απλώνονται απλώς με αδιαφοροποίητο
τρόπο- ούτε είναι αποφασισμένο εκ των προτέρων, πώς θα αποφασίσει
ο Θεός ο ίδιος απέναντι στις ανθρώπινες αποφάσεις, με ποιόν τρόπο
το πνεύμα του, ελεύθερο και αναβλύζον εκ νέου κάθε φορά, θα
επέμβει δημιουργικά στον άνθρωπο. Μόνον ένα πράγμα μπορούμε να
θεωρήσουμε σίγουρο για την ώρα, ότι το Τριαδικό Πνεύμα δέν θα
πνεύσει ποτέ την Θεία του ελευθερία κάπου αλλού, παρά μόνον στον
χώρο της αγάπης ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό, και ότι δέν θα
πλησιάσει και δέν θα οδηγήσει το πνεύμα τού ανθρώπου παρά μόνον
βυθίζοντας το -κρίνοντας το και λυτρώνοντας το- σ’αυτή την αγάπη,
της οποίας Αυτό είναι καρπός και μαρτυρία! Ο άνθρωπος θα
εξαγοραστεί να απολαύσει την ελεύθερη ελευθερία του όταν θα πνεύσει
πάνω του ο άνεμος του απολύτου πνεύματος και αυτός θα το εκπνεύσει
μαζί (θα το εκπορεύσει). Αυτό που φαίνεται σαν παθητικότης σ’αυτή την
στάση είναι το άνοιγμα μας πρός το απόλυτο μέλλον το οποίο μας τυλίγει
πρός το δημιουργικό γεγονός τελικώς και για την ακρίβεια πέραν κάθε
δυνατής αντιθέσεως ανάμεσα στο "Εγώ" και στο "Εσύ", ανάμεσα στην
δική μου ελευθερία και την δική σου, καθώς το πνεύμα είναι το "Εμείς"
του Πατρός και του Υιού, το οποίο θέλει τώρα να γίνει "Εμείς" και σαν
χάρη ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο.

Ας επιστρέψουμε όμως γι’άλλη μία φορά να αναρωτηθούμε τί πρέπει να

εννοήσουμε σαν μέλλον βιβλικά, κάτι το οποίο καθίσταται κατανοητό
μόνον εάν περάσουμε απο την Π.Δ. στην Κ.Δ. και εάν σταθούμε
στοχαστικά σ’αυτό το πέρασμα!

34
6. Το μέλλον σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη!

Οι δικές μας κατηγορίες του χρόνου παρελθόν, παρόν, μέλλον,

εφαρμόζονται στην Εβραϊκή σκέψη μόνον μ’έναν αναλογικό τρόπο. Στο
κέντρο τής συνειδήσεως τής υπάρξεως βρίσκεται το παρόν το οποίο
κάθε φορά είναι εδώ. Να του αποδώσουμε το ακριβές περιεχόμενο, τον
πλούτο και την μετρημένη πληρότητα είναι η τέχνη και η σοφία της
ζωής: αυτό κατορθώνεται με την προσχώρησή του στην συνολική
κοσμική τάξη και στην γεωργική από την οποία εξαρτάται (Ησίοδος,
Έργα και Ημέρες), μέσω των σταθερών κύκλων οι οποίοι εξασφαλίζουν
αυτή την συμφωνία αλλά και μέσω της ιδιαίτερης γνώσης των ατόμων,
πάνω στους οποίους κατέρχεται ξαφνικά το άγιο Πνεύμα του καιρού, το
ruah, όταν έρχεται η στιγμή ενός ιερού πολέμου του Θεού. Αυτή η
εμπειρία του χρόνου, ο οποίος προσλαμβάνεται σαν εκείνος ο οποίος
είναι κάθε φορά παρόν, είναι "ιδιαιτέρως μή-εσχατολογική". Καθότι αυτή
η εμπειρία δέν περιμένει από το μέλλον τίποτε ιδιαίτερο. Το μέλλον το
γιγνόμενο είναι μάλιστα ταυτόσημο με το παρόν, αυτό που σ’αυτό
επιβιώνει είναι αυτό που κάθε φορά που αναμένει στην συνάντηση ο
άνθρωπος και στην συνάντηση του οποίου προσέρχεται. Και αυτός
πρέπει να έχει μία προσεγμένη προθυμία να γνωρίσει αυτό το γεγονός το
οποίο του παρουσιάζεται κάθε φορά, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του
πρός αυτό και ασκούμενος στην φρονιμάδα και στην ευλυγισία πρός
αυτό, κατευθύνοντας τό πανί του σύμφωνα με τον άνεμο της Θείας
τάξεως του κόσμου!

Το επόμενο βήμα του Ισραήλ είναι η ενδυνάμωση αυτού τού στέκομαι-

στον-Θεό μέσω της ιστορικοποιήσεως τού παρελθόντος. Η Ιερή αφήγηση
τής καταγωγής η οποία διευκρινίζει από που προέρχεται το σήμερα,
φανερώνει και αποκαλύπτει τα χαρακτηριστικά του Θεού ο οποίος
ενεργεί προσωπικά με τον Ισραήλ. Με Aυτόν διέτρεξαν έναν δρόμο -από
την σκλαβιά στην γή της επαγγελίας-, Αυτός συμφώνησε με τον Ισραήλ
και υπέγραψε μία διαθήκη, χάρη στην οποία ο Θεός υπεσχέθη στον λαό
να βρίσκεται κάθε ξεχωριστή στιγμή παρών με την καθοδήγηση του,
ώστε κάθε στιγμή που ενεργεί να έρχονται σ’αυτόν, με την μόνη
συνθήκη ο λαός να διατηρεί στην μνήμη του και να εφαρμόζει τους
κανόνες αυτής της παρουσίας. Αυτό δέν σημαίνει άλλο παρά μία
πρωτοφανή ενδυνάμωση τού σήμερα, του πεπληρωμένου χρόνου κατά
τον οποίο ο Θεός έρχεται σε εμάς με την παρουσία του, της

35
απαιτούμενης επαγρύπνησης για να γίνει αντιληπτός ο "καιρός" με την
αφή και την ευαισθησία η οποία γνωρίζει αυτό που είναι σωστό,
καθοδηγούμενος από τους "δεκα νόμους", αλλά επίσης και μέσω της
λατρείας και των προφητειών, στην υπακοή και στην ακίνητη
εμπιστοσύνη ότι η βοήθεια του Θεού θα φτάσει σε κάθε στιγμή. Το πάν,
το όλον, το Eίναι ή το μή-Είναι, είναι τοποθετημένο στην πίστη της
διατηρήσεως πάντα τού παρόντος, αυτή την πληρότητα του χρόνου της
Διαθήκης: Το Δευτερονόμιο, εξορκίζοντας κυριολεκτικά με αληθινή
δύναμη, διατηρεί αποκαθίστωντας το στο "σήμερα" αυτό που θα
μπορούσε να το απειλήσει μετά από καιρό, οδηγώντας τον λαό στον
παρελθόν και στην λήθη. Διότι οι ιστορικοί του Δευτερονομίου
αντιλαμβάνονται εμπειρικά ότι κάθε φορά που ο λαός αποστατεί από την
υπακοή στον καιρό, η βοήθεια του Θεού δέν πραγματοποιείται!

Αυτό που εμείς ονομάζουμε μέλλον (κενό) εδώ υψώνεται μπρός στα
μάτια μας από μία εμπειρία τής ενοχής η οποία συνίσταται στην αποτυχία
(στούς εαυτούς μας) απέναντι στην πληρότητα τής παρουσίας (Θείας).
Μ’αυτόν τον τρόπο ο Ισραήλ ξεχωρίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο από
όλες τις υπόλοιπες θρησκείες: η θρησκευτική του συνείδηση τής
υπάρξεως και του Χρόνου δέν μπορεί να ικανοποιηθεί και να ειρηνεύσει
με διαδικασίες κοσμικό-ιερές, αλλά μόνον με μία προσωπική στάση
εμπιστοσύνης και υπακοής. Μέσω τής στιγμής κατά την οποία κάθε
φορά φτάνει, ανιχνεύει και διαγράφει από μόνη της την πορεία, μία
υπέρτατη απόφαση, πλήρης υπέρτατης ευλογίας και υπέρτατης
κατάρας. Οι προφήτες καθιστούν διαπεραστική στο διαπασών τήν
(συν)είδηση σε σχέση με την απόφαση, η δική τους απόφαση τού Θεού
είναι αστραπή η οποία φουντώνει την φωτιά μέσα στο "τώρα", και η
οποία βολιδοσκοπεί με την λάμψη της μέχρι τα βάθη,
επιχειρηματολογώντας βασιζόμενοι σ’ολόκληρη την ιστορία,
φανερώνοντας αμείλικτα μία δεξιά και μία αριστερά. Δέν προσφέρονται
με κανένα τρόπο προοπτικές οι οποίες μπορούν να κυττάζουν έξω
πρός αυτό που εμείς ονομάζουμε "μέλλον", πρός κάτι άγνωστο και
μακρυνό χρονικώς, απλώς σε αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη του
παρελθόντος.

Αντιθέτως «το χαρακτηριστικό στοιχείο τού προφητικού μηνύματος

είναι η επικαιρότητά του, η επόμενη προσμονή», η επικείμενη, το
πλησίασμα, κατανοημένο με τρόπο κατεξοχήν ρεαλιστικό, εκείνης

36
τής Θείας πράξης, η οποία απειλεί με την απόφαση, έτοιμη να πέσει,
η οποία μάλιστα γίνεται αναπόφευκτη με την απόφαση ήδη
υιοθετημένη, αδύνατον να ανακληθή! Σε σχέση με το Δευτερονόμιο, το
νέο είναι ότι η Διαθήκη στην οποία ακουμπά το πάν, δέν ανακτάται με
προσπάθεια από το παρελθόν για να βυθισθεί στο παρόν, για να
κρατήσει μπροστά του το αληθινό του βάθος, αλλά στην σχισμή που
ανοίγει με την παρούσα απόφαση υπέρ ή κατά του Θεού τής
Διαθήκης. Αυτός επερχόμενος, γίνεται παρόν μαζί με την θέλησή του η
οποία έχει εκφραστεί στην Διαθήκη: σ’εκείνη την υπέρτατη δυαδικότητα
τής απόψεως, δεμένος στην οποία Αυτός παραμένει μέσα στην Παλαιά
Διαθήκη. Η Συμφωνία έχει διαρραγεί από τον Ισραήλ και έτσι ο Θεός της
Συμφωνίας δέν μπορεί να επέλθει παρά μόνον σαν αυτός που κρίνει και
απωθεί, αλλά η Συμφωνία είχε ιδρυθεί μονόπλευρα χάριν του Θεού και
επειδή Αυτός είναι πιστός στον εαυτό του, υψώνει πίσω από την
κατάρρευση του παλαιού μία νέα Συμφωνία, αιώνια.

Οι αρχαίες εικόνες τού παρελθόντος: ταξείδι μέσω τής ερήμου,

υποσχέσεις στον Δαυϊδ και στην Σιών, δεδομένου ότι για την ώρα δέν
μπορούν να διατεθούν άλλες, έρχονται ξανά εμπρός. Και επειδή η
Ιερουσαλήμ ωριμάζει για την καταστροφή, δέν βρίσκει πλέον χάρι, και
καθώς δε μπορεί να υπακούσει πλέον μόνον παθητικά στην τιμωρία της,
πρέπει να εγκαταλειφθεί για την ζωή ή για τον θάνατο, στα χέρια τής
κρίσης, το τώρα "πίσω" από την κρίση η οποία συντελείται, πέραν τής
εξορίας, αναδύεται σαν δεύτερος χρόνος ένα χρονικό μέλλον, απόμακρο
και αόριστο ακόμη!

Μόνον εδώ μπορεί να αρχίσει να βρίσκει έδαφος ο όρος

"εσχατολογικό", καθότι η υποσχόμενη σωτηρία είναι το τελευταίο
πράγμα που χορηγείται από τον Θεό (και όχι επειδή φέρει μαζί του το
τέλος του ιστορικού χρόνου). Στην παθητικότητά τής κρίσεως, στην
οποία είναι υποχρεωμένος, ο Ισραήλ απαλλοτριώνεται με τον πιό ριζικό
τρόπο, και στο σύνολό του γίνεται φτωχός και πένης του Θεού, και αυτό
καταλήγει ο τίτλος του τής ελπίδος στην σωτηρία πέραν τής κρίσεως. Και
ότι σ’αυτόν τον μελλοντικό σωτηριώδη χρόνο ο Ισραήλ φαίνεται
ανανεωμένα σε μία ενεργητική κατάσταση, ή δημιουργώντας αυτός ο
ίδιος εξ’εαυτού τον δικό του Μεσσία ή προχωρώντας στην τελική
νικηφόρο μάχη με εκείνον, απεσταλμένο εκ μέρους τού Θεού, είναι ένα
από τα αναπόφευκτα ψεύδη, τα οποία αναδύθηκαν από την μεταφορά

37
στο μέλλον των εικόνων τής παρελθούσης σωτηρίας! Η μοναδική
"συνεργασία" την οποία θα απαιτήσει ακόμη ο Θεός, θα είναι η
"ιδού δούλη Κυρίου" Μαρία, στην οποία ενώνονται τα δύο
πράγματα! Το γεγονός τής εγκατάλειψης σε μία αφοσίωση σχεδόν
παθητική στον Θεό, η οποία τελικώς διαμορφώνει τον κόσμο με το ίχνος,
την σφραγίδα, τής συμφωνίας Του, νέας και αιωνίου, σύμφωνα με την
θέλησή Του, και σ’αυτό το "ολοκληρωτικό άνοιγμα πρός το μέλλον τού
Θεού" ενώνεται και η υπέρτατη δραστηριότης, η πιό υψηλή επιθυμία, ο
μεγαλύτερος ζήλος, άγρυπνη δύναμις φυλετικής διακρίσεως, όπου
συγκεντρώνεται όλο το άνοιγμα των κριτών και των προφητών.

Παρ’όλα αυτά μέχρις εδώ ο Ισραήλ πρέπει να διατηρηθεί στην

διαλεκτική τής κρίσεως και τής σωτηρίας. Εάν στην αρχή, κατ’αρχάς,
στην επιστροφή από την εξορία, φάνηκε ότι ίσως είχε φτάσει πέραν της
κρίσεως, στην ζώνη τής σωτηρίας, εάν αργότερα, μέσω τής προσπάθειας
να διατηρήσει τον λόγο του Θεού και τον νόμο τού πολιτισμού, φάνηκε
να κατορθώνεται μία σχέση μονοσήμαντα θετική με τον Θεό τής
Συμφωνίας, μάλιστα δέ φαινόταν ότι ήταν δυνατόν να εκβιαστεί, οι
Αποκαλύψεις αποκατέστησαν σε σχέση μ’αυτό, την ισορροπία με το νέο
σχίσμα, με το μέλλον τού Θεού, την ημέρα τού ερχομού τού Γιαχβέ, και
αυτή την φορά καθοριστικά πιά με την εσχατολογική σημασία:
ανοίγοντας διάπλατα τον αιώνιο ουρανό και την ατελεύτητη κόλαση!

Αυτή την εικόνα τού μέλλοντος, τού όψιμου Ιουδαϊσμού, θα

επαναπροσλάβει ο Ιησούς για να διευκρινίσει, ακόμη μία φορά,
ξεκινώντας από αυτή, σε ένα καινούργιο επίπεδο και σε συμφωνία με
τους προφήτες, την απόλυτη βιασύνη, προτεραιότητα, τής αποφάσεως
σε σχέση με τον Θεό, ο οποίος είναι σε επικείμενη άφιξη! Και αυτό το
γεγονός είναι ο Ιησούς ο ίδιος. Παρ’όλα αυτά, ήδη ο Δανιήλ είχε εκθέσει
τον νόμο αυτής τής επικείμενης άφιξης στην ιστορία του κόσμου στην
ολότητά της. Το συμβάν τού Θεού δέν είναι μόνον το μέλλον του
Ισραήλ, αλλά εκείνο όλων των λαών και των βασιλείων. Όλα τους τα
σχέδια και οι προαισθήσεις και προκαταβολές εμπεριέχονται και
υπερβαίνονται από την έλευσή Του!

Σχόλιο: Ο Νέος Αυγουστίνος, στον οποίο έχουν υποκύψει ήδη και οι

"Ορθόδοξοι" Θεολόγοι.

38
7. Το μέλλον σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη!

Και τώρα ο Ιησούς κατανοεί τον εαυτό του σαν αυτό τό συμβάν μιάς
αφίξεως. Όχι μόνον παραπέμπει σ’αυτό, το δείχνει, όπως οι
προφήτες, αλλά το είναι αυτός ο ίδιος. Όποιος τον συναντά, πρέπει
στο πρόσωπό του, να αποφασίσει υπέρ ή κατά του Θεού. Όλες οι
διαστάσεις τού Χρόνου συγκεντρώνονται σ’Αυτόν: όλο το παρελθόν
υφίσταται σ’αυτό, όπως στην πεπληρωμένη υπόσχεση και όλο αυτό το
οποίο μπορεί να επέλθει από τον Θεό στους ανθρώπους, σ’Αυτόν μας
κατευθύνει και εφαρμόζει εν τη παρουσία Του, ενεργώς. Πέραν αυτής
τής ελεύσεως δέν έρχεται πλέον κάποιος πέρα από Αυτόν δέν είναι
δυνατόν πλέον να απευθυνθούμε σε κάποιον. Επιπλέον η αρχαία
προφητική μορφή τής προσεχούς αναμονής επιστρέφει καθοριστικά: Εάν
η ζωή τού Ιησού, η οποία είναι μία ζωή για τον θάνατο, είναι η
ερχόμενη Βασιλεία, πρέπει να πούμε κατά γράμμα «με την
αναχώρησή του, έρχεται η Βασιλεία». Η δική του μετάβαση στον
θάνατο, με την οποία κατορθώσαμε την κατάσταση τού τέλους τού
κόσμου (ο ήλιος σκοτεινιάζει, η γή τρέμει, οι τάφοι ανοίγουν: είναι η
ημέρα της κρίσεως τού Jahve) συμπίπτει με την ημέρα τής λυτρώσεως
για τον κόσμο : το πνεύμα εξέπνευσε ήδη, αίμα και νερό ξεχύθηκαν, η
μεγάλη παρασκευή, το πάσχα και η πεντηκοστή στον πυρήνα τους είναι
ένα μοναδικό γεγονός. Βεβαίως η απόφαση υπέρ ή κατά τού Ιησού είναι
λύση τού ανθρώπου, υπάρχει ο άπιστος Ισραήλ, ο σωματικός και εκείνος
ο νέος πιστός, ο πνευματικός, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ πρέπει να
λάβει χώρα ακόμη μια φορά και για την ακρίβεια με εσχατολογική
σημασία (Ματθ. 23,38... Ρωμ. 11,26), αλλά αυτή η κρίση ανήκει, στην
ολοκλήρωση τής Π.Δ. και προσλαμβάνεται και μάλιστα υπερβαίνεται
απο την καταστροφή τού αληθινού ναού και από την επανοικοδόμησή
του μετά απο τρείς ημέρες (Ιω. 3,11). Έτσι λοιπόν, ακόμη και στην
εξήγηση τού γεγονότος γίνεται όλο και πιό φανερό ότι η κατάσταση τής
κρίσεως, για μας τούς αμαρτωλούς, ακόμη μελλοντική πάντοτε,
ξεπεράστηκε από ένα άλλο και πιό καθοριστικό μέλλον, εκείνο τού
σταυρού, το οποίο εμείς στην διαδρομή μας πρός τον θάνατό μας και το
δικό μας τέλος τού κόσμου βαδίζουμε στην κατεύθυνση μιας
διαφορετικής κρίσεως απο της ημέρας τού Jahve -καθώς κάθε κρίση την

39
εναποθέτησε ο Πατήρ στην ευθύνη τού Υιού- δηλαδή πρός μία κρίση η
οποία συνίσταται από τον Σταυρό τού Υιού.

Το γεγονός ότι η κρίση υπερπήδησε από την λύτρωση σαν γεγονός τής
αιωνιότητος, σαν ένα πέρασμα, διασπώντας την μιά φορά για πάντα,
ολόκληρη την χρονικότητα και σαν μία παρουσίαση μπροστά στο
πρόσωπο τού Θεού, σαν απελευθέρωση και τελειωτική σωτηρία και σαν
μία μή-επιστροφή στις αμαρτίες, αυτό σημαίνει σύμφωνα με την Κ.Δ.
ότι σε μας προσφέρεται πλέον από τον Σταυρό το Άγιο Πνεύμα, το
οποίο κατέχει ο Υιός σε πληρότητα, άμετρα, όχι όπως οι προφήτες σε
περιορισμένο μέτρο (Ιωάν. 3,34) και μας δωρίζεται σαν το "πνεύμα
αιώνιον", χάρη στο οποίο ο Χριστός προσφέρθηκε αθώο θύμα στον
Θεό (Εβρ. 9,14). Είναι το πνεύμα τής Διαθήκης, το οποίο πάνω στον
Σταυρό τού Υιού, ανάμεσα στον Θεό και την ανθρωπότητα όχι μόνον
συμφωνήθηκε, αλλά και πραγματοποιήθηκε και τώρα μάς αποστέλλεται
από εκεί, όπου ο Υιός επέστρεψε με την Ανάσταση και την Ανάληψη στο
αιώνιο γεγονός τής Τριάδος, στην απορροή πάντοτε, τήν ενέργεια τού
Πνεύματος από τον Πατέρα και τον ΥΙό.

Αυτή είναι η καθοριστική νέα πραγματικότης στην Καινή Διαθήκη. Ότι ο

άνθρωπος δέν προχωρά μόνος πρός τον Θεό, ο οποίος σε κάθε στιγμή τον
προϋπαντεί, στον μελλοντικό Θεό, αλλά τώρα, μαζί με το αιώνιο Πνεύμα
πάει πρός τον Πατέρα πάνω στον "δρομο" τού Υιού, με το Πνεύμα τής
εκπληρώσεως (προκαταβολικώς σαν προκαταβολή και καπάρο)
προοδεύει πρός την εκπλήρωση τού εαυτού του, που είναι στον ερχομό!
Γι’αυτό η προσκύνηση του νέου λαού του Θεού έχει έναν χαρακτήρα
ενδογενώς διαφορετικό απο την οδό στην έρημο την οποία διέσχισε ο
αρχαίος λαός. Δέν είναι ούτε εκείνο το ταξείδι της σωτηρίας μέσω των
ερήμων, στο οποίο όμως σε κάθε στιγμή έπεφταν οι αστραπές του Θυμού
του Jahve στους Ισραηλίτες, οι οποίες μουρμούριζαν, ακάθαρτοι,
επαναστάτες και ο ίδιος ο Μωϋσής τους οδηγούσε πρός μία γή την οποία
δέν θα μπορούσε να διασχίσει - παρότι ακόμη και αυτό καταχωρήθηκε
σαν μία δική μας προειδοποίηση (1 Κορ. 10,11, Εβρ. 3,15).

Δέν είναι ούτε η νοσταλγική επέκταση τών προφητών πρός την ημέρα
Κυρίου, η οποία έρχεται αλλά ακόμη διστάζει, αλλά η νυχτερινή έξοδος
για την συνάντηση τού Νυμφίου, στον οποίο η Νύμφη μαζί με το πνεύμα
που τής έχει χαριστεί, κραυγάζει γεμάτη πόθο "έρχου" (Αποκ. 22,17) -

40
κατόπιν του οποίου ακούγεται ήδη η απάντηση του Νυμφίου: ιδού
έρχομαι τάχει (Αποκ. 22,12,20). Η κραυγή από το ένα μέρος και από το
άλλο υποστηρίζει και γίνεται αντιληπτή αμέσως, "εν τάχει" σημαίνει ότι
μάταια καταρχάς, με ζήλο, με "δύναμη", και η χρονική απόσταση τίθεται
μόνον για να ξεπεραστεί με ένα άλμα, με την εμπιστοσύνη. Ακόμη και ο
περιπλανώμενος λαός τού Θεού τής Π.Δ. δέν συνάντησε μία ειρήνη, μια
ανάπαυση εν Θεώ που μάλλον ήταν ουτοπικά, αλλά παρ’όλα αυτά ήδη
παρόντα και τετελεσμένα, παρ’όλα αυτά καθόλου όπως μπορούμε να
πούμε για τον λαό της Κ.Δ, ότι δηλαδή αυτός, περιπλανώμενος, έχει ήδη,
εισέλθει στον λόφο Σιών, στην ζωντανή πόλη τού Θεού, στην ουράνια
Ιερουσαλήμ. Αυτό που τώρα παραμένει "μακρυνό" χαρακτηρίζεται απο
την προσδοκία αυτού που ήδη γνωρίζει και κατέχει προκαταβολικώς,
αυτόν στον οποίο μετά τις ημέρες τού Νυμφίου επιβλήθηκε μία νηστεία
ελλείψεως! (Μαρκ. 2,20).

ΣΧΟΛΙΟ: [«μας δωρίζεται σαν το "πνεύμα αιώνιον", χάρη στο οποίο

ο Χριστός προσφέρθηκε αθώο θύμα στον Θεό (Εβρ. 9,14)».

Επαναλαμβάνεται μέ ακρίβεια η θεολογία τού Ανσελμου, ότι ο

Χριστός στόν σταυρό πλήρωσε τό χρέος τής παρακοής τών
ανθρώπων στόν θεό. Όμως μέ τό Αγιο Πνεύμα.]

Όλο αυτό σημαίνει : το βλέμμα προτεταμένο στην Κ.Δ. πρός το "μέλλον"

είναι πάντοτε σε κάθε περίπτωση μελλοντική αναμονή, σύντομη, με μια
οντολογική σημασία, και καλύτερα, θεολογική, η οποία αφήνει πίσω της
κάθε χρονολογικό υπολογισμό, σαν δευτερεύοντα! Όχι σαν να μπορούσε
να παρακαμφθεί ο χρόνος, αντιθέτως χρειάζεται οργανικά για να
καταστήσει δυνατή την Θεολογική ελπίδα, εκείνη την στάση τής
αναμονής η οποία είναι γεμάτη ένταση, προσοχή, επαγρυπνώντας ή για
την παραμονή ή για την ανυπόμονη υπομονή, την οποία απαιτούν τα
ευαγγέλια σαν υπέρτατη Χριστιανική στάση. [Μάλλον τόν εβραϊσμό
είχε στό νού του]. Θεολογικά σ’αυτή την παράταση, την αναβολή,

41
εξαρτώμενη από την Π.Δ. εισέρχεται ταυτόχρονα η πλευρά τής ενοχής,
και εν όψει τού Σταυρού η πλευρά τής καταλλαγής: εμείς δέν είμαστε
ακόμη αρκετά κεκαθαρμένοι για να συναντήσουμε τον Νυμφίο!
Αυτός πρέπει να αναβάλλει ακόμη και εμείς πρέπει ακόμη πιό δυνατά να
καούμε στην ανυπομονησία τής αναμονής! [Καί ο Απ. Παύλος;
Περίμενε;]. Αλλά αυτή η λυτρωτική αναβολή συνοδεύεται και
μορφοποιείται ολοκληρωτικά από την αγάπη [Η αγαπολογία λοιπόν
καλύπτει τό κενό, ελλείψει χάριτος καί αγιότητος]. Αυτή
αντιλαμβάνεται την απόσταση, γι’αυτή η παράταση είναι αβάσταχτη,
μόνον αυτή έχει την ένταση τής ενέργειας να προβάλλει την νοσταλγική
της αδημονία υπερβαίνοντας όλα τα διαλείμματα τού χρονολογικού
χρόνου και τέλος, εις βάρος αυτών των περιόδων, να παραμείνει και να
διατηρηθεί στην αναμονή τής παρουσίας τού Αγαπημένου ο οποίος
έρχεται σε συνάντηση τής αναμονής του, μ’έναν τέτοιο τρόπο, ώστε να
χωρέσει σ’αυτή το μέλλον. Η προσμονή του Κυρίου από μέρους τής
Εκκλησίας σκίζει κάθε στιγμή τον Ιστό του χρονολογικού χρόνου καθότι
είναι ένα πέπλο που τής είναι αβάσταχτο! «Δέν είναι πιά δυνατόν να
προχωρήσουμε έτσι» με αυτή την συνεχή άρνηση τής αλήθειας και
μ’αυτή την κοροϊδία η οποία ρίχνεται στην αγάπη, με αυτή την
απομάκρυνση όλο και μεγαλύτερη από την νίκη του Χριστού. Δέν είναι
οι χρονολογικοί χρόνοι αυτοί που θα ελαττωθούν εξακριβωμένα (όπως το
ήθελαν όλοι οι Χιλιαστές), αλλά στην αδιαφοροποίητο επιμήκυνση τού
χρόνου υψώνεται και λάμπει η θαρραλέα φλόγα του πόθου, στην νύμφη
που πληρούται πνεύματος. Η έλευση τής ημέρας εκείνης μπορεί να έλθει
ποθητή πιό γρήγορα και πιό βιαστικά; Ναί, χάρη στην αγάπη τής
Εκκλησίας, αλλά όχι χάριν της μαγείας. Ακόμη και εφαρμοσμένη τεχνικά
σ'αυτόν τον σκοπό θα ήταν μαγεία. Ούτε η σφοδρή λαχτάρα δέν
οικοδομεί την Βασιλεία με την δική της αυθεντία, αλλά ούτε και θέτει με
την δική της αυθεντία τα γήϊνα θεμέλια για την Βασιλεία η οποία έρχεται
από ψηλά. Η σφοδρή λαχτάρα δέν μπορεί παρά να προωθεί και να
αφήνει τον Θεό να διαμορφώνει, χρησιμοποιώντας την αγάπη του,
αυτό που Αυτός θέλει!

Οι παραλλαγές στο θέμα τής επικείμενης αναμονής στην Κ.Δ. την

χαρακτηρίζουν μέσα σ’αυτό το πλαίσιο: είναι πραγματικές παραλλαγές,
καί ο τονισμός "ο χρόνος" ποικίλει αλλά όλες συνενώνονται και
συστήνουν μία ολοκληρωμένη εικόνα! Φυσικά η επικείμενη αναμονή
παρουσιάζεται με μία χρονολογική συνάφεια ευνόητη και κατανοητή:

42
«Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων,
οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ
ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει»(Μαρκ. 9,1). Εάν η Βασιλεία "έρχεται" ενώ ο
Ιησούς "πηγαίνει", τότε στην προοπτική του συμπίπτουν ο σταυρός και
το τέλος του κόσμου, ανάσταση και "ερχομός" εν δυνάμει της Βασιλείας,
και μερικοί θα εμπλακούν σαν μάρτυρες σ’αυτό το γεγονός, το οποίο
χωρίζει κάθετα κάθε χρονολογία. Ότι αυτοί θα φθάσουν μέχρι το τέλος
τού χρονολογικού χρόνου, δέν λέγεται. Έτσι η παραλλαγή η αμέσως
επόμενη θα είναι ότι ο χρόνος ανάμεσα στην ανάσταση και την
επιστροφή τού Χριστού είναι χρονολογικώς σύντομος. Ο Μάρκος, ο
Ματθαίος και ο Παύλος ζούν σ’αυτόν τον ορίζοντα! Και παρ’όλα αυτά
δέν εννοείτο αυτό, καθότι ο Κύριος αναβάλλει, η Εκκλησία πλαταίνει, το
πνεύμα μαρτυρεί την δυνατή του παρουσία! Έτσι ο Λουκάς μπορεί να
χαλαρώσει το σφίξιμο, να μεταμορφώσει την ερμηνεία των
εσχατολογικών σημείων εφαρμόζοντας τα στην μόνιμη συνθήκη τής
Εκκλησίας, να εισάγει τον χρόνο του Ιησού, σαν ποιοτικό χρόνο, σχεδόν
μέλος στον οργανισμό τού συνολικού σωτηριώδους χρόνου, ο οποίος
μετά την ανάσταση, την ανάληψη στους ουρανούς, την πεντηκοστή,
τρέχει να συναντήσει έναν τελικό χρόνο ο οποίος δέν μπορεί να
προσδιοριστεί χρονολογικώς! Καταργούνται οι ημερομηνίες (Λουκ.
22,69), άλλες (η καταστροφή της Ιερουσαλήμ) πέφτουν στο παρελθόν,
υπογραμμίζεται ότι η παρουσία, στην απροσδιοριστία τής αστραπής,
τίθεται κάθετα στους χρόνους ενάντια σε κάθε συμπτωματικό πλησίασμα
του τέλους, και μετακινώντας τον Ιησού από το τέλος του χρόνου (του
χρονολογικού) στο κέντρο του σωτηριώδους χρόνου, καί ετοιμάζεται
εκείνο το όραμα που μία μέρα θα εξηγηθεί μονοσήμαντα από τον
Ιωακείμ!

Το πνεύμα το οποίο κατά την διάρκεια της επιγείου ζωής τού Ιησού
αναπαυόταν μόνον σ’Αυτόν, την στιγμή τής ανυψώσεως του στα
δεξιά του Πατρός, γίνεται ελεύθερο για την Εκκλησία. Ο Υιός το
προσλαμβάνει από τον Πατέρα για να το διοχετεύσει στον κόσμο. «τῇ
δεξιᾷ οὖν τοῦ Θεοῦ ὑψωθείς, τήν τε ἐπαγγελίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
λαβὼν παρὰ τοῦ πατρός, ἐξέχεε τοῦτο ὃ νῦν ὑμεῖς βλέπετε καὶ ἀκούετε»
(πραξ. 2,33). Αλλά εάν κατά τον Λουκά το πλαίσιο της ιστορίας τής
σωτηρίας με την επέκτασή της δημιουργεί μία οπισθοδρόμηση και μία
κάποια απομάκρυνση από την εσχατολογική επιστροφή και μ’αυτόν τον
τρόπο βάζει σε κίνδυνο την πλευρά τής αμέσου επιστροφής, τελικώς "η

43
εσχατολογία της παρουσίας" του Ιωάννη επαναπροσλαμβάνει το
συνολικό όραμα, χαρακτηρίζοντας ποιοτικά τον τελικό χρόνο «Παιδία,
ἐσχάτη ὥρα ἐστί» (1 Ιωάν. 2,18), χρόνο του σκισίματος, μάλιστα δε τής
ήδη υιοθετημένης απόφασης, η οποία έχει μάλιστα την μορφή τής
κρίσεως -με την έννοια των αποκαλύψεων του όψιμου Ιουδαϊσμού- έτσι
ώστε να μπορούμε να ζούμε άμεσα και χωρίς απόσταση πρός το συμβάν
του Κυρίου - ο οποίος είναι παρών προκαταβολικώς μέσω της πίστεως,
της αγάπης και της γνώσεως, Στους αποχαιρετιστήριους λόγους, το
πνεύμα το υπόσχεται ο Υιός επιστρέφοντας στον Πατέρα, όμως στην
πρώτη επιστολή είναι παρόν. Η συνθήκη είναι εκείνη μιας υπάρξεως
χωρίς μεσολαβήσεις στην Τριαδική πληρότητα, ακόμη και στο μέσον τής
επέκτασης της τελευταίας ώρας. Αντιστοίχως, η Αποκάλυψη δίνει το
Θεολογικό "σχίσιμο", το οποίο προσφέρει την ικανότητα να βλέπουμε
συγχρόνως ανάμεσα στον κατακτηθέντα ουρανό και την απεραντοσύνη
της γής, στην πάλη και στην έκθεση στην κρίση, σε μία συγκεκριμένη
ενδυνάμωση ή υπερύψωση της παλαιοδιαθηκικής αποκαλυπτικής.
Λύτρωση μέσα και πάνω από την κρίση! Και έτσι αυτή μπορεί να δώσει
στόν Θεό τρείς φορές τον τέλειο τίτλο της δεσποτικής κυριότητος
υπεράνω τής συνολικής χρονικής δομής! «᾿Εγώ εἰμι τὸ Α καὶ τὸ Ω, λέγει
Κύριος ὁ Θεός, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ» (1 Αποκ.
1,8). Είναι το όνομα το οποίο προσέλαβε για μας στο θεμέλιο της
ενσαρκώσεως. Ότι Αυτός μπορεί να ονομασθεί "Αυτός που υπήρξε" δέν
σημαίνει κατ’αρχάς ότι η γήϊνη ύπαρξη του Ιησού βρίσκεται πίσω απο
την πλάτη μας, αλλά αυτό που ο ίδιος ο Ιησούς, σαν «ὁ πρῶτος καὶ ὁ
ἔσχατος καὶ ὁ ζῶν» λέει περί αυτού «καὶ ἐγενόμην νεκρός, καὶ ἰδοὺ ζῶν
εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, καὶ ἔχω τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ
ᾅδου»(1 Αποκ. 1,18). Ο Θάνατος και ο άδης είναι παρελθόν και
δυνατότητες νικημένες, και γι’αυτό όλη η ταραχή και η αποκαλυπτική
οργή αυτών περιορίζεται από τα κλειδιά του ζώντος. Και εάν αυτός είναι
"ο ερχόμενος" φέρει όμως τα σημεία αυτού που υπήρξε, (την μετάβαση
στην λογοποίηση) πάνω του: το συμβάν δέν είναι πίσω, αλλά συνεχώς
προς τα μπρός.

Έτσι λοιπόν βιβλικά πρέπει να καθορίσουμε σαν τελική πραγματικότητα:

Το πνεύμα το οποίο εξηγεί την αγάπη του Πατρός στην Εκκλησία στον
εσταυρωμένο Υιό, δέν θα υπερβεί ποτέ αυτή την εξήγηση, καθότι στον
Σταυρό παρουσιάστηκε το αξεπέραστο μεγαλείο, και η υπέρτατη
φανέρωση του Θεού, του οποίου τα βάθη δέν θα πάψει ποτέ να ερευνά το

44
πνεύμα. Όλη η ιστορία της Εκκλησίας και του κόσμου ωθείται πρός αυτό
το σημείο της διαφυγής!

Παρ’όλα αυτά, αυτή η ώθηση -όπως συμπεραίνεται από τον Παύλο και
τις πράξεις των Αποστόλων- δέν είναι καθόλου παθητική. Η δωρεά του
πνεύματος δημιουργεί για τον Πιστό ανοιχτά πεδία, τον προικίζει με
δυνάμεις, τις οποίες αυτός, τυχερός και ξαφνιασμένος μπορεί να διαθέσει
με την σημασία της αγάπης. Η αγάπη ανοίγει πεδία και εκεί που δέν
υπήρχαν, χαράσσει οδούς, δωρίζει ενέργειες. Μπορεί διότι σ'αυτό
φιλοξενείται πάντοτε μιά υπόσχεση. Επερχόμενο, δημιουργεί μέλλον, και
όχι κενό, αλλά πληρούμενο πάντοτε επιπλέον, και πληρούμενο
γενναιόδωρα με νέες υποσχέσεις. Η αγάπη είναι ουσιωδώς δημιουργική.

Το δώρο τού πνεύματος επερχόμενο δημιουργεί μέλλον, διότι σ’αυτό

κατοικεί πάντοτε μία υπόσχεση. Η αγάπη είναι ουσιωδώς δημιουργική.

Όλα όσα αναφέραμε σχηματίζουν τα σημεία τού Αγίου Πνεύματος. Αυτό

είναι "πρόγευση", "άρραβών", για την νύμφη, η πραγματοποίηση τής
υποσχέσεως, αμετακλήτως απεσταλμένο: αλλά αποκτώντας το στην
καρδιά κάποιος με αυτό το χαρακτηριστικό, έλκεται στο μέλλον
αυτού που έχει γίνει αγγελία! Από την στιγμή που το Άγιο Πνεύμα έχει
εκχυθεί εμείς αποκτήσαμε πρόσβαση στην χάρη στην οποία είμαστε
θεμελιωμένοι και θα αντηχήσει πρός δόξαν μας, όχι μόνο η δόξα και η
μελλοντική λαμπρότης, αλλά και η καθυστέρησή της, η παρούσα ταραχή
θα μεταμορφωθούν από την αυγή τού μέλλοντος, διότι από την
διαταραχή γεννιέται η υπομονή, από αυτή η δοκιμασία, από αυτή η
ελπίδα, η οποία δέν μπορεί να διαψεύσει, καθότι το πνεύμα έχει εκχυθεί
σαν αγάπη στις καρδιές μας! «Δικαιωθέντες οὖν ἐκ πίστεως εἰρήνην
ἔχομεν πρὸς τὸν Θεὸν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ καὶ
τὴν προσαγωγὴν ἐσχήκαμεν τῇ πίστει εἰς τὴν χάριν ταύτην ἐν ᾗ
ἑστήκαμεν, καὶ καυχώμεθα ἐπ᾿ ἐλπίδι τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. οὐ μόνον δέ,
ἀλλὰ καὶ καυχώμεθα ἐν ταῖς θλίψεσιν, εἰδότες ὅτι ἡ θλῖψις ὑπομονὴν
κατεργάζεται, ἡ δὲ ὑπομονὴ δοκιμήν, ἡ δὲ δοκιμὴ ἐλπίδα, ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ
καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ
Πνεύματος Ἁγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν» (πρός Ρωμ. 5,2-5). Το δυσμενές
παρόν αποδεικνύεται λοιπόν δημιουργικό (κατεργάζεται) για το
ένδοξο μέλλον στην βάση αυτού που έχει προηγηθεί από το μέλλον:
τής αγάπης, χωρίς την οποία δέν θα μπορούσαμε να έχουμε καμμία

45
ελπίδα, καμμία επιβεβαίωση στην δοκιμασία, ούτε υπομονή! Η πύλη
τής αιωνίου ζωής στέκει ορθάνοιχτη και ο πιστός έχει βάλει το πόδι του
στην στενωπό. Δέν μπορεί πιά να ξανακλείσει με θόρυβο. Οργανώνει
την σημερινή ζωή εν όψει τής μελλούσης, την απόσταση και το
πλησίασμα τών πραγμάτων, την χρήση τους και την αποχή από αυτά.
Όλα ρυθμίζονται από εκεί! Ακόμη και άν το προφητικό πνεύμα δέν
πρέπει να είναι αναγκαίως ένα πνεύμα που προαναγγέλλει το μέλλον
(αλλά πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να κατανοεί το πνεύμα και το θέλημα
του Θεού), παρ'όλα αυτά η διάσταση τού μέλλοντος είναι ανοιχτή
ακριβώς σ'αυτό, διότι ο Θεός σχεδιάζει πάντοτε τα μέλλοντα και η
σημασία τού "τώρα" δέν εξαντλείται ποτέ σ'αυτά. Αυτό ισχύει
ιδιαιτέρως για το ιστορικό "τώρα" (κάθε στιγμής) το οποίο
συγκεκριμενοποιείται στον Σταυρό του Χριστού. Το πνεύμα
"θυμίζοντας" αυτό το τώρα και εξηγώντας το περιεχόμενο στις καρδιές,
είναι ουσιωδώς προφητικό πνεύμα. Αυτό αναγγέλλει τα ερχόμενα.
Ερμηνεύει τα σημεία των καιρών τα οποία δείχνουν πάντοτε το
μέλλον. Αυτή η ικανότης ερμηνείας ανήκει στον πρωτογενή θησαυρό του
Ευαγγελίου. Ο Ιησούς ζεί το παρόν σαν ένα συμβάν τού μέλλοντος, για
τον εαυτό του, για όποιον τον ακολουθεί, για τον κόσμο.

Για τον Παύλο η διάσταση τού μέλλοντος χρόνου φανερώνεται σε δύο

κατευθύνσεις: στο άγεσθαι (ὅσοι γὰρ Πνεύματι Θεοῦ ἄγονται, οὗτοί εἰσιν
υἱοὶ Θεοῦ, Ρωμ. 8,14) και στην εμπειρία, ολοκληρωμένη σ’ αυτό, τής
ελευθερίας (εκ τού Νόμου) [ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν
Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσέ με ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ
θανάτου, Ρωμ. 8,2]. Ο άνθρωπος στον οποίο πνέει το πνεύμα, υπερβαίνει
τον ορίζοντά του, τον προσωπικό και γήϊνο, πρός τον οποίο
κατευθυνόταν ουσιωδώς ο Νόμος τής Π.Δ., ο οποίος ίσχυε μέχρι τον
θάνατο και δέν υπολόγιζε σε καμμία ανάσταση στην αιώνιο ζωή. Όμως ο
Χριστιανός είναι στην απόλυτη ελευθερία, όταν ωθείται πρός την
αιωνιότητα από την πνοή τού πνεύματος. Και με την σειρά του αυτός ο
εναγκαλισμός απο το πνεύμα δέν είναι πλέον, όπως στην Π.Δ. ένα
στιγμιαίο απρόβλεπτο συμβάν, το οποίο μπορεί την μία στιγμή να ωθήσει
τον άνθρωπο και να τον εγκαταλείψει την άλλη! Ο Παύλος γίνεται
φορέας αυτής τής πνοής για όλη την διάρκεια τής ζωής, καθότι ζεί στην
αποστολή του, η οποία τον άρπαξε μία φορά για πάντα και τον έθεσε
στην διάθεση τού Πνεύματος! Έτσι λοιπόν, η παραμονή στην ζωή η
οποία απαιτείται από την αποστολή σημαίνει: να προσευχόμεθα εν

46
Πνεύματι Αγίω, διότι και το πνεύμα βοηθεί τας αδυναμίας μας, διότι δέν
γνωρίζομεν πώς πρέπει να προσευχώμεθα, αλλ’αυτό το πνεύμα μεσιτεύει
για μας στεναγμοίς αλαλήτοις (Ρωμ. 8,26), και αδιαλείπτως να
προσευχόμεθα! Διότι η μεσιτεία τού Πνεύματος είναι το "Εμείς", ο
αιώνιος διάλογος ανάμεσα στον Πατέρα και στον Υιό!

Σχόλιο: [ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΛΟΙΠΟΝ. ΤΟ

ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΝ ΜΕΛΛΟΝ. ΤΟ ΟΠΟΙΟ
ΑΝΤΙΠΑΡΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΣΑΝ ΠΑΡΕΛΘΟΝ.

ΣΑΝ ΝΕΟ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ. ΣΑΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΕΝΟ

ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΧΩΡΙΣ ΑΡΧΗ. ΣΑΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΥ
ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΧΩΡΙΣ ΑΡΧΗ.

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΑ. ΕΜΕΙΣ ΑΣ ΦΑΜΕ ΚΙ' ΑΣ

ΠΙΟΥΜΕ ΚΙ' ΑΣ ΕΥΦΡΑΝΘΟΥΜΕ. ΑΛΛΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΛΑΒΕΙ
ΝΑ ΜΑΣ ΤΕΛΕΙΩΣΟΥΝ].

47
8. Η δημιουργικότης

Στην Κ.Δ. αντηχούν συνεχώς οι λέξεις

"δημιουργία" και "νέο". «ἀνανεοῦσθαι δὲ τῷ
πνεύματι τοῦ νοὸς ὑμῶν καὶ ἐνδύσασθαι τὸν
καινὸν ἄνθρωπον τὸν κατὰ Θεὸν κτισθέντα ἐν
δικαιοσύνῃ καὶ ὁσιότητι τῆς ἀληθείας» (Εφεσ.
4,23-24). «Καὶ μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι
τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει
τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ
θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ἀγαθὸν καὶ εὐάρεστον καὶ
τέλειον» (Ρωμ. 12,2). «Μὴ ψεύδεσθε εἰς ἀλλήλους, ἀπεκδυσάμενοι τὸν
παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν νέον
τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ’ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν»
(Κολ. 3,9-10). «ὥστε εἴ τις ἐν Χριστῷ καινὴ κτίσις· τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν,
ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα» (2 Κορ. 5,17). «Οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι
ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ρωμ. 6,4). «Ὁ νικῶν, ποιήσω αὐτὸν στῦλον ἐν τῷ
ναῷ τοῦ Θεοῦ μου, καὶ ἔξω οὐ μὴ ἐξέλθῃ ἔτι, καὶ γράψω ἐπ᾿ αὐτὸν τὸ
ὄνομα τοῦ Θεοῦ μου καὶ τὸ ὄνομα τῆς πόλεως τοῦ Θεοῦ μου, τῆς καινῆς
Ἱερουσαλήμ, ἣ καταβαίνει ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ μου, καὶ τὸ
ὄνομά μου τὸ καινόν» (Αποκ. 3,12). «Τῷ νικῶντι δώσω αὐτῷ τοῦ μάννα
τοῦ κεκρυμμένου, καὶ δώσω αὐτῷ ψῆφον λευκήν, καὶ ἐπὶ τὴν ψῆφον
ὄνομα καινὸν γεγραμμένον, ὃ οὐδεὶς οἶδεν εἰ μὴ ὁ λαμβάνων» (Αποκ.
2,17). Αυτό που ο Παύλος θεμελιώνει για την στροφή πρός την Κ.Δ.
επιβεβαιώνεται γι’άλλη μια φορά από την Αποκάλυψη για το τέλος τής
ιστορίας: «Καὶ εἶπεν ὁ καθήμενος ἐπὶ τῷ θρόνῳ· ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα»
(Αποκ. 21,5). «Καὶ εἶδον οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν· (Ύστερα είδα
καινούργιον ουρανόν και καινούργιαν γήν·)» (Αποκ. 21,1).

Το νέο είναι κάθε φορά το έργο τού πνεύματος, και όχι τόσο η πρώτη
δημιουργία, το έργο του -διότι αυτό το θεμέλιο είναι τού πατρός-
είναι αντιθέτως εκείνη η μεταμόρφωση, η οποία εξισούται με μία νέα
δημιουργία, η οποία κάνει κάθε νεκρό, πράγμα ζωντανό, και ότι είναι
περαστικό, αιώνια πραγματικότητα και αυτό που είναι γήϊνο,
ουράνιο πλάσμα. Κρύβεται κάθε φορά ένας θάνατος και μία ανάσταση,
ένα άλμα υπεράνω τών ορίων μας το οποίο πραγματοποιείται μόνον χάρη
στο πνεύμα. Και παρ’όλα αυτά όλη αυτή η δημιουργικότης δέν
συμβαίνει χωρίς να την συνοδεύει αυτό που πρέπει να μεταλλαχθεί. Ο

48
Χριστός πραγματοποίησε για μας το νέο. Το πνεύμα μάς το θέτει
στην διάθεση μας σαν έναν καινούργιο ανοιχτό χώρο. Αλλά εμείς
πρέπει να πιστέψουμε, να υπακούσουμε, να επιστρέψουμε σ'Αυτόν,
να θελήσουμε την ανύψωσί μας! Έτσι ομολογούμε την πίστη μας: αλλά
ποιός γνωρίζει ήδη αυτό που λέει μ’αυτή την ομολογία; Ρίχνεται πρός μία
κατεύθυνση και το πνεύμα ενεργεί σε μας όσα εμείς δέν κατανοούμε, μάς
έλκει ολοκληρωτικά εκεί που τείνουμε. Είναι κατά το ήμισυ η
παθιασμένη μας φιλοδοξία να γίνουμε νέοι: το πνεύμα μάς πιέζει απο
το εσωτερικό, είναι κατά το ημισυ μία απρόθυμη συμφωνία και
ακολουθία. Το πνεύμα μάς έλκει απο ψηλά. Εάν απο το ένα μέρος Αυτό
είναι η νέα πραγματικότης τής χάριτος η οποία χωρίς κάποια δική μας
πρόσθετη ενέργεια μάς δόθηκε από τον Χριστό, από το άλλο είναι η δική
μας ενσωμάτωση στο νέο Βασίλειο τού αγαπημένου Υιού, με την δική
μας συνέργεια! Δέν πρέπει να εισέλθουμε σαν ζητιάνοι, αλλά σαν
δικαιωμένα πρόσωπα, τα οποία διαθέτουν τίτλους εισόδου και
αυτούς μάλιστα όχι χάριν ενός τίτλου τον οποίο αποκτήσαμε από τον
Υιό, αλλά στην βάση μιας δικής μας αξίας, η οποία μας κοινοποιείται
μέσω τής χάριτος τού πνεύματος. Πώς συμβαίνει ο πολλαπλασιασμός
των πέντε άρτων και των δύο ψαριών για τον χορτασμό χιλιάδων, δέν
το γνωρίζει ο νέος ο οποίος μεταφέρει αυτές τις τροφές. Αυτός
περιορίζεται μόνον να βλέπει έκπληκτος ότι είναι αυτά που μοιράζονται
μ'έναν ακατανόητο τρόπο! Και όπως το πνεύμα απο την μοναδική
γλώσσα τών Αποστόλων έλκει όλα τα ιδιώματα τού κόσμου, όπως Αυτό
πολλαπλασιάζει τον μοναδικό Παύλο έτσι ώστε να αρκεί σε όλες τις
κοινότητες, μάλιστα δέ για τις Θεολογίες όλων τών εποχών, ούτε και ο
μαθητής ακόμη τού Χριστού δέν το γνωρίζει. Αυτός παρατηρεί μόνον (σε
κάποιο μέτρο) την γονιμότητα και κατανοεί: αυτή είναι έργο τού
Πνεύματος, το οποίο παρ’όλα αυτά έχει την ανάγκη τής δικής μου
υπακοής και τής δικής μου αφιέρωσης. Οι γεωμετρικές γραμμές με τις
οποίες τα κρυφά έργα τών Χριστιανών πολλαπλασιάζονται στην ιστορία,
οδηγούν όλες και συγκεντρώνονται - αυτή είναι η συγκέντρωση τής
σφαίρας-πνεύμα - πρός την εικόνα τού Υιού τού Θεού, η οποία
ανυψούται στο τέλος τής ιστορίας. Η ιστορία τού Χριστιανισμού
(ορατού και αοράτου) είναι η αναπαράσταση τής πληρότητος τού
Χριστού διά τού "έργου τού δημιουργού πνεύματος" «καὶ αὐτὸν ἔδωκε
κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ, τὸ
πλήρωμα τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» (Εφεσ. 1,23). Έτσι λοιπόν

49
αυτή η ανάπτυξη στον ανοιχτό χώρο σε τελευταία ανάλυση, είναι η
μορφή η "οικονομική" τής αγάπης ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό
εν πνεύματι, αιωνίως ενεργώντας την υπέρβασή της! Διότι ακριβώς
το πνεύμα είναι σε κάθε στιγμή το μή-επινοηθέν θαύμα, το οποίο
ξεπετιέται από την αγάπη και το οποίο παρ’όλα αυτά φέρει πάνω του,
όπως ο υιός φέρει τα χαρακτηριστικά των γονιών, τις γραμμές της
κενωτικής αγάπης τού Πατρός και τις υπάκουες τού Υιού!

Εάν γι’άλλη μια φορά εισάγουμε το στοιχείο τού ανθρώπου, τού

δημιουργημένου πλάσματος, σ’αυτό το συγκλονιστικό μυστήριο, δέν
μπορούμε να μήν αναγνωρίσουμε μία αναλογία! Η κορυφή (APEX
MENTIS) τής ανάπτυξης τού κόσμου ωθείται πρός το "ουτοπικό"
στοιχείο, αλλά δημιουργεί τους τόπους στους οποίους εισδύει στον ίδιο
τον χρόνο με μία προσοχή η οποία υπακούει στους νόμους τής ύλης η
οποία ήδη μετράει, είναι παρούσα. Μπορεί να επινοήσει μόνον όποιος
για πολύ χρονικό διάστημα την υπηρέτησε και υπάκουσε! Έτσι όπως και
ο καλλιτέχνης βιώνει μία αναγέννηση, μία επιτυχία μόνον όταν κατέχει
και διαθέτει τις τεχνικές του! Τίποτε δέν είναι σταθερό και παγωμένο,
ούτε ο Θεός, ούτε ο άνθρωπος, ούτε η Εκκλησία. Κάθε όν μπορεί να
φυτρώσει και να ανθίσει πάνω στον εαυτό του: στην αιωνιότητα, στον
χρόνο, απο τον χρόνο τείνοντας στην αιωνιότητα! Αλλά τίποτε
ανθισμένο πραγματικά δέν λάμπει φθειρόμενο στο φανταστικό! Έχει
μέσα του έναν νόμο, που οδηγεί την υπέρβαση, χωρίς να την καθορίζει.
Και αυτός ο νόμος εν τέλει ονομάζεται πάντοτε: αγάπη!

Μία συμμετρία ανάμεσα στο γίγνεσθαι τού κόσμου και εκείνο τού
Χριστιανισμού διά του πνεύματος πρός την πληρότητα τού Χριτού
δύσκολα επιτυγχάνεται. Διότι το τιτανικό στοιχείο όπως και το
διονυσιακό (η μέθη τής δικής μας δυνάμεως η οποία ξεδιπλώνει)
φαίνεται πολύ εύκολα εκεί όπου το δημιουργημένο πνεύμα αποκτά μία
αυξημένη κυριαρχία τού εαυτού του και του κόσμου (τού
εξανθρωπισμένου). Αλλά το πνεύμα τού Χριστού είναι δημιουργικό εκεί
όπου ένα ανθρώπινο πνεύμα στην υπέρτατη υπακοή (τού σταυρού)
τίθεται στην διάθεση τής υπερβατικότητος τού Θεού. Η ιδανική
σύμπλευση των δύο σφαιρών θα βρισκόταν στην θεληματική ετοιμότητα
νά αφεθεί στην ανύψωσή του πιό ψηλά: η ανθρωπότης, εν μέσω μορφών
υπάρξεως τις οποίες προσπαθεί να επεξεργαστεί σύμφωνα με το κοινό
καλό, ο Χριστιανισμός με τρόπους διά των οποίων αφήνεται να

50
χρησιμοποιηθεί, τους οποίους γνωρίζει ότι στο μέλλον θα διοχετευθούν
για την σωτηρία τού κόσμου σύμφωνα με τις προθέσεις του Θεού!

Στην πραγματικότητα θα κυριαρχήσουν οι τραγικές γραμμές τής

απόρριψης, η Αποκάλυψη, όπως και ένα απλό βλέμμα στην
κατάσταση του κόσμου το αποδεικνύουν! Ο Χριστιανός είναι
σίγουρος ότι το μέλλον τού Θείου Πνεύματος σε κάθε στιγμή
υψώνεται σαν θόλος υπεράνω όλων τών μελλοντικών σχεδιασμών
τού κόσμου, καθότι ο Θεός είναι πιό ελεύθερος, και πιό επινοητικός
όλου αυτού το οποίο προσέλαβε εξ'αυτού ελευθερία και επινοητική
ενέργεια και γι'αυτό μπορεί να λύσει ελεύθερα τα αινίγματα και τις
απορίες τα οποία η μορφή τής Σφιγγός όπως την αναπαρέστησε ο
άνθρωπος, θέτει στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος όμως κατορθώνει
να δεί τόσο, όσο μόνον ο Τριαδικός Θεός ο οποίος ενανθρώπισε γνωρίζει
την λέξη κλειδί: αποδοχή και φροντίδα αγαπητική όλου του πρόσκαιρου
στην αιωνιότητα, μέσω τής Χριστικής αναστάσεως τής σάρκας, αποδοχή
και σωτηρία όλων των δημιουργικών υπερβάσεων του κόσμου στην
υπέρβαση η οποία πραγματοποιήθηκε απο τον ίδιο τον Θεό μέσω τής
έκχυσης του Αγίου Πνεύματος - και τα οποία αμφότερα
δημιουργήθηκαν πρός την αποκάλυψη και δοξολογία τής αγάπης του
Θεού πατρός!

ΤΕΛΟΣ

51