HAI TH

3
 9

 14

 22


30


36

 44

49


56

56 TAÅP CHÑ KHOA HOÅC PHAÁP LYÁ SÖË 4/2010

Baãn aán vaâ bònh luêån baãn aán

XÛÃ LYÁ VIÏÅC LÊËN CHIÏËM TAÂI SAÃN CUÃA NGÛÚÂI KHAÁC
TRONG PHAÁP LUÊÅT VIÏÅT NAM

ÀÖÎ VÙN ÀAÅI*

LÛÚNG VÙN LÙÆM**

Quyïët àõnh söë 02/2006/DS-GÀT ngaây 21-2-2006 cuãa HÀTP Toâa aán nhên dên töëi cao

XEÁT THÊËY:
Cùn cûá vaâo vùn tûå àoaån maäi nhaâ ngaây 30-12-1973 giûäa öng Vui vaâ baâ Khanh thò cùn nhaâ baâ
Khanh coá chiïìu röång mùåt tiïìn laâ 7,4m vaâ cùn cûá vaâo giêëy pheáp xêy dûång söë 51/GP.SXD ngaây 8-
2-1996 cuãa Súã Xêy dûång tónh ÀL thò gia àònh baâ Khanh àûúåc xêy nhaâ coá chiïìu röång mùåt tiïìn laâ
7,4m nhûng theo biïn baãn ào àaåc cuãa Toâa aán nhên dên tónh ÀL thò thûåc tïë baâ Khanh àaä xêy
dûång chiïìu röång mùåt tiïìn laâ 7,63m, sai vúái giêëy pheáp xêy dûång, vûúåt quaá diïån tñch àêët maâ gia
àònh baâ Khanh àûúåc quyïìn sûã duång laâ 23cm. Thûåc tïë, baâ Khanh àaä xêy kiïìng moáng nùçm àeâ lïn
20cm moáng cuãa nhaâ öng Tuâng. Baâ Khanh cho rùçng khi xêy dûång àaä thoãa thuêån miïång vúái öng
Tuâng àïí baâ Khanh àûúåc xêy saát tûúâng nhaâ öng Tuâng nhûng öng Tuâng khöng thûâa nhêån vaâ baâ
Khanh cuäng khöng coá chûáng cûá àïí chûáng minh vêën àïì naây.
Vïì nguyïn tùæc, baâ Khanh àaä lêën chiïëm àêët thuöåc quyïìn sûã duång cuãa öng Tuâng thò baâ Khanh
phaãi thaáo dúä cöng trònh àïí traã laåi àêët cho öng Tuâng. Tuy nhiïn, khi gia àònh baâ Khanh xêy dûång
saát tûúâng nhaâ öng Tuâng, laâm kiïìng trïn moáng nhaâ öng Tuâng, öng Tuâng khöng phaãn àöëi trong
suöët quaá trònh tûâ khi baâ Khanh khúãi cöng xêy dûång (thaáng 2-1996) àïën khi hoaân thaânh (thaáng 6-
1996). Do viïåc àaä xêy dûång hoaân thiïån nhaâ cao têìng, nïëu buöåc baâ Khanh phaãi dúä boã vaâ thu heåp
laåi cöng trònh seä gêy thiïåt haåi rêët lúán cho gia àònh baâ Khanh. Xeát diïîn biïën thûåc tïë nhû trïn, Höåi
àöìng Thêím phaán nhêët trñ vúái quan àiïím cuãa Viïån trûúãng Viïån kiïím saát nhên dên töëi cao taåi
khaáng nghõ laâ Toâa aán cêëp phuác thêím khöng buöåc baâ Khanh phaãi thaáo dúä phêìn tûúâng nhaâ àeâ lïn
phña trïn moáng nhaâ öng Tuâng maâ chó buöåc böìi thûúâng bùçng tiïìn laâ húåp tònh, húåp lyá.
Do viïåc baâ Khanh xêy saát tûúâng nhaâ öng Tuâng, gêy thiïåt haåi cho öng Tuâng vïì phêìn khöng
gian trïn àêët öng Tuâng khöng sûã duång àûúåc coá chiïìu röång 20cm tñnh theo moáng nhaâ öng Tuâng
nïn baâ Khanh phaãi böìi thûúâng cho öng Tuâng phêìn thiïåt haåi naây. Phêìn thiïåt haåi naây cuäng phaãi
àûúåc xaác àõnh cùn cûá vaâo giaá trõ quyïìn sûã duång àêët taåi thõ trûúâng àõa phûúng. Toâa aán cêëp phuác
thêím cùn cûá vaâo khung giaá àêët taåi quyïët àõnh söë 2920/QÀ-UB ngaây 10-12-1998 cuãa UÃy ban
nhên dên tónh ÀL vúái giaá 1.720.000 àöìng/m2 trong khi khöng coá chûáng cûá chûáng minh khung
giaá cuãa UÃy ban nhên dên tónh phuâ húåp vúái giaá thõ trûúâng laâ chûa àaãm baão àuáng quyïìn lúåi cuãa öng
Tuâng theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt. Do àoá, cêìn phaãi giaãi quyïët phuác thêím laåi phêìn naây.
Búãi caác leä trïn, cùn cûá vaâo khoaãn 3, Àiïìu 291; khoaãn 3, Àiïìu 297 vaâ khoaãn 1, khoaãn 2, Àiïìu
299 Böå luêåt töë tuång dên sûå.

∗
TS, Phoá Trûúãng Khoa Luêåt Dên sûå, ÀH Luêåt Tp. Höì Chñ Minh.
∗∗
ThS, Giaãng viïn Khoa Luêåt Dên sûå, ÀH Luêåt Tp. Höì Chñ Minh.
BÒNH LUÊÅN BAÃN AÁN 57
QUYÏËT ÀÕNH:
1. Huãy Baãn aán dên sûå phuác thêím söë 14 ngaây 19 vaâ 20-5-2004 cuãa Toâa phuác thêím Toâa aán
nhên dên töëi cao taåi ÀN àaä giaãi quyïët viïåc tranh chêëp vïì böìi thûúâng thiïåt haåi giûäa nguyïn àún laâ
öng Nguyïîn Anh Tuâng vúái bõ àún laâ baâ Huyânh Thõ Khanh.
2. Giao höì sú vuå aán cho Toâa phuác thêím Toâa aán nhên dên töëi cao taåi ÀN àïí xeát xûã phuác thêím
laåi theo àuáng quy àõnh cuãa phaáp luêåt.
Quyïët àõnh söë 237/2008/DS-GÀT ngaây 26-8-2008 cuãa Toâa dên sûå Toâa aán nhên dên töëi
cao
XEÁT THÊËY:
Cùn nhaâ söë 184/3 êëp Me, thõ trêën Tên Hiïåp, huyïån CT, tónh TG trïn diïån tñch 191,2m2 àêët
(chûa trûâ löå giúái) cuãa öng Trêìn Vùn Hiïën, baâ Trêìn Thõ Troång, àaä àûúåc UÃy ban nhên dên huyïån
CT cêëp giêëy chûáng nhêån quyïìn sûã duång àêët ngaây 16-10-2003 (BL32) vaâ ngaây 16-4-2004 UÃy
ban nhên dên tónh TG cêëp laåi giêëy chûáng nhêån quyïìn súã hûäu nhaâ vaâ quyïìn sûã duång àêët úã vúái
diïån tñch 179,81m2 (BL31); cùn nhaâ naây giaáp ranh vúái cùn nhaâ söë 183/3 trïn 97,1m2 àêët cuãa öng
Vùn Syä, baâ Tùng Thõ Kim Cuác, phêìn àêët tiïëp giaáp giûäa hai nhaâ coá chiïìu daâi laâ 26,78m. Thaáng
10-2003, khi UÃy ban nhên dên huyïån CT cêëp giêëy pheáp cho öng Syä, baâ Cuác xêy dûång laåi nhaâ thò
xaãy ra tranh chêëp. Öng Hiïën, baâ Troång cho rùçng öng Syä, baâ Cuác xêy dûång lêën chiïëm àêët cuãa öng
baâ nïn yïu cêìu dúä boã phêìn xêy dûång àïí traã laåi àêët cho öng baâ; coân öng Syä, baâ Cuác cho rùçng xêy
dûång theo àuáng giêëy pheáp nïn khöng chêëp nhêån yïu cêìu cuãa vúå chöìng öng Hiïën.
Theo giêëy chûáng nhêån quyïìn sûã duång àêët cuãa caác bïn àûúng sûå vaâ theo kïët quaã ào àaåc thûåc
tïë ngaây 16-12-2004 (coá sú àöì - BL59b) vaâ sú àöì giêëy chûáng nhêån quyïìn sûã duång àêët cêëp ngaây
14-12-2004 (BL58a) cho vúå chöìng öng Hiïën thò bûác tûúâng raâo phña trûúác 2 cùn nhaâ söë 183/3 vaâ
184/3 nùçm trïn phêìn àêët maâ öng Hiïën coá quyïìn sûã duång. Àöìng thúâi, trong quaá trònh giaãi quyïët
vuå aán, caác bïn àûúng sûå thûâa nhêån haâng raâo tûúâng naây cuäng nùçm trïn phêìn àêët cuãa öng Hiïën, baâ
Troång. Theo biïn baãn xaác minh cuãa UÃy ban nhên dên thõ trêën Tên Hiïåp ngaây 14-7-2004 (BL05)
thò chuã nhaâ cuä àaä xêy haâng raâo tûúâng vaâ sau naây öng Hiïën, baâ Troång mua laåi nhaâ àaä coá haâng raâo
xêy naây.
Bûác tûúâng nhaâ sau coá kñch thûúác daâi 12,85m, ngang 0,13m tûâ mùåt àêët àïën maái nhaâ öng Hiïën,
baâ Troång laâ thùèng àûáng, nhaâ sau öng Syä, baâ Cuác gaác àoân tay vaâo bûác tûúâng naây vaâ theo giêëy
chûáng nhêån quyïìn sûã duång àêët, giêëy chûáng nhêån quyïìn súã hûäu nhaâ cuãa öng Hiïën, baâ Troång
ngaây 16-10-2004 thò bûác tûúâng naây nùçm trïn àêët cuãa öng Hiïën, baâ Troång. Khi cêëp giêëy pheáp xêy
dûång söë 37/GPXD ngaây 20-10-2003 vaâ giêëy pheáp xêy dûång söë 72/GPXD ngaây 2-11-2004 cho
öng Syä, UÃy ban nhên dên huyïån CT àaä khöng xem xeát àïën diïån tñch àêët thûåc tïë cuãa caác àûúng
sûå, nïn diïån tñch cho pheáp xêy dûång lúán hún diïån tñch àêët maâ öng Syä coá quyïìn sûã duång. Theo
xaác nhêån cuãa àaåi diïån Súã Xêy dûång TG, Súã Taâi nguyïn möi trûúâng TG, phoâng quy hoaåch nhaâ
àêët TG taåi biïn baãn thêím àõnh ngaây 14-7-2005 thò UÃy ban nhên dên huyïån CT àaä cêëp giêëy pheáp
xêy dûång cho öng Syä vûúåt quaá diïån tñch àêët maâ vúå chöìng öng Syä coá quyïìn sûã duång. Nhû vêåy,
Toâa aán cêëp sú thêím vaâ cêëp phuác thêím xaác àõnh khi xêy dûång öng Syä àaä lêën àêët cuãa vúå chöìng öng
Hiïën (kñch thûúác têìng trïåt, chiïìu ngang 0,17m, daâi 0,15m, cao 3,88m têìng möåt chiïìu ngang
0,17m, daâi 1,50, cao 3,67m) laâ coá cùn cûá.
Tuy nhiïn, theo Baáo caáo söë 02/BC/HÀND-UBND ngaây 8-1-2007 cuãa Höåi àöìng nhên dên,
UÃy ban nhên dên huyïån CT, tónh TG vaâ Cöng vùn söë 08/CV/ÀÀBQH ngaây 2-2-2007, Cöng
vùn söë 27/CV/ÀÀBQH ngaây 23-4-2007 cuãa Àoaân Àaåi biïíu Quöëc höåi tónh TG thò phêìn àêët öng
Syä lêën chiïëm cuãa öng Hiïën àïí xêy cêët nhaâ kiïn cöë laâ khöng lúán, khöng aãnh hûúãng àïën myä quan
cùn nhaâ cuãa vúå chöìng öng Hiïën vaâ nïëu cùæt boã thò khöng àaãm baão an toaân vò coá thïí laâm suåp àöí
58 TAÅP CHÑ KHOA HOÅC PHAÁP LYÁ SÖË 4/2010

cùn nhaâ maâ öng Syä àaä xêy dûång kiïn cöë. Do àoá, trong trûúâng húåp naây leä ra cêìn giûä nguyïn hiïån
traång phêìn nhaâ kiïn cöë maâ öng Syä àaä xêy dûång, àöìng thúâi buöåc öng Syä thanh toaán giaá trõ phêìn
àêët lêën chiïëm cho öng Hiïën theo giaá thõ trûúâng múái phuâ húåp vúái thûåc tïë vaâ àaãm baão sûå an toaân
àöëi vúái ngöi nhaâ cuãa vúå chöìng öng Syä.
Hiïån nay theo Cöng vùn söë 146/CV.THA ngaây 4-7-2008, Thi haânh aán dên sûå huyïån CT
phaãn aánh thò àaä töí chûác cûúäng chïë thi haânh cùæt boã möåt phêìn tûúâng lêën chiïëm àïën phêìn loäi sùæt.
Nhû vêåy, viïåc cûúäng chïë thi haânh aán cuäng chó thûåc hiïån àûúåc möåt phêìn vaâ coân möåt phêìn khöng
thïí thi haânh theo quyïët àõnh cuãa baãn aán phuác thêím (viïåc àaä thi haânh cùæt boã möåt phêìn cöåt coá laâm
aãnh hûúãng àïën sûå an toaân cuãa cùn nhaâ nhû thïë naâo cuäng chûa àûúåc roä).
Do àoá, quyïët àõnh khaáng nghõ cuãa Chaánh aán Toâa aán nhên dên töëi cao laâ coá cùn cûá, cêìn phaãi
huãy baãn aán dên sûå sú thêím vaâ baãn aán dên sûå phuác thêím, giao höì sú vuå aán vïì Toâa aán nhên dên
huyïån CT xaác minh, thu thêåp thïm chûáng cûá àïí xeát xûã sú thêím laåi theo àuáng quy àõnh cuãa phaáp
luêåt múái àaãm baão quyïìn lúåi cuãa caác bïn àûúng sûå. Nïëu phêìn àaä thi haânh khöng bõ aãnh hûúãng
àïën sûå an toaân cuãa ngöi nhaâ thò giûä nguyïn phêìn àaä thi haânh naây, phêìn àêët coân laåi phaãi giao cho
öng Syä, baâ Troång sûã duång (nïëu öng Hiïën khöng yïu cêìu thanh toaán giaá trõ quyïìn sûã duång àêët thò
ghi nhêån sûå tûå nguyïån àoá).
Cùn cûá vaâo khoaãn 2, Àiïìu 291; Àiïìu 296; khoaãn 3, Àiïìu 297; Àiïìu 299 Böå luêåt töë tuång dên sûå
QUYÏËT ÀÕNH:
Huãy Baãn aán dên sûå phuác thêím söë 361/2005/DSPT ngaây 26-7-2005 cuãa Toâa aán nhên dên tónh
TG vaâ Baãn aán dên sûå sú thêím söë 105/DSST ngaây 23-3-005 cuãa Toâa aán nhên dên huyïån CT.
Giao höì sú vuå aán vïì Toâa aán nhên dên huyïån CT, tónh TG xeát xûã sú thêím laåi theo àuáng quy
àõnh cuãa phaáp luêåt.
*************************************
1. Dêîn nhêåp. Theo khoaãn 2, Àiïìu 265, tónh Traâ Vinh, “nhaâ àêët cuãa baâ Meåo vaâ öng
BLDS, “ngûúâi coá quyïìn sûã duång àêët àûúåc Liïm giaáp ranh liïìn kïì nhau. Nhaâ baâ Meåo
sûã duång khöng gian vaâ loâng àêët theo chiïìu àûúåc xêy dûång cú baãn tûâ nùm 1995 àïën nùm
thùèng àûáng tûâ ranh giúái trong khuön viïn 2001 öng Liïm xêy dûång nhaâ laåi nhaâ cú baãn.
àêët”. Quy àõnh naây àaä töìn taåi trong BLDS Trong khi xêy dûång caác cöng trònh phuå cuãa
nùm 1995 taåi Àiïìu 270. Trong thûåc tïë, nhûäng nhaâ öng Liïm xêy coá lêën qua khöng gian
vêën àïì trong viïåc khai thaác bêët àöång saãn luön nhaâ baâ Meåo”2. Cuäng tûúng tûå, theo möåt baãn
àûúåc àùåt ra cho nhûäng ngûúâi chuã súã hûäu taâi aán khaác cuãa Toâa aán tónh Traâ Vinh, “taåi biïn
saãn liïìn kïì nhau nhû xêy dûång xêm phaåm baãn thêím àõnh ngaây 23/4/2003 cuãa Toâa aán
khoaãng khöng, gêy vúä öëng nûúác ngêìm, luán nhên dên thõ xaä Traâ Vinh cuäng xaác àõnh maái
vaâ nûá t tûúâ n g, bïí chûá a nûúá c ... Möå t trong tole cuãa baâ Trung chiïëm khöng gian cuãa höå
nhûäng vêën àïì cuãa quan hïå naây àaáng àûúåc baâ Haâ 0,4 m (BL 49). Taåi biïn baãn giaãi quyïët
quan têm laâ viïåc lêën chiïëm quyïìn sûã duång tranh chêëp ranh giúái àêët ngaây 12/11/2002
àêët, khöng gian cuãa ngûúâi khaác (goåi chung cuãa UBND phûúâng 2, thõ xaä Traâ Vinh baâ
laâ lêën chiïëm taâi saãn cuãa ngûúâi khaác). Trung thöëng nhêët khi baâ Haâ xêy nhaâ baâ seä
Vñ duå, theo möåt baãn aán cuãa Toâa aán tónh cuöën tole cùæt àoân tay cho baâ Haâ xêy (BL
An Giang, “àaä coá àuã cú súã xaác àõnh öng
Nhûåt sûãa chûäa nhaâ xêy dûång vûúåt ra khoãi 1
Baãn aán söë 341/2005/DSPT ngaây 30/09 vaâ 4/10/
phêìn àêët àûúåc cêëp giêëy úã phêìn hêåu lêën sang 2005 cuãa Toâa aán nhên dên tónh An Giang.
2
phêìn àêët cuãa baâ Mai tûâ àiïím N àïën àiïím G Baã
n aán söë 16/2006/DSST ngaây 15/5/2006 cuãa Toâa
aá
n nhên dên tónh Traâ Vinh.
laâ 7,57m” 1. Tûúng tûå, theo möåt baãn aán cuãa
BÒNH LUÊÅN BAÃN AÁN
35). Toâa aán tónh Traâ Vinh coá tiïën haânh xem
xeát thêím àõnh laåi taåi chöî thêëy caác tû liïåu so
saánh nhaâ vaâ àêët cuãa baâ Haâ vaâ baâ Trung sûã
duång nhû nhêån àõnh trïn. Tûâ caác cú súã trïn
thêëy mùåt àêët möîi bïn sûã duång öín àõnh, phêìn
maái nhaâ baâ Trung le ra 0,4m trïn khöng gian
nùçm vaâo diïån tñch àêët cuãa baâ Haâ tñnh theo
chiïì u thùè n g àûá n g chaå y daâ i hïë t nhaâ baâ
Trung” 3.
Phêìn trònh baây vûâa röìi cho thêëy tñnh phöí
biïën cuãa viïåc lêën chiïëm taâi saãn cuãa ngûúâi
khaác. Vêën àïì xûã lyá viïåc lêën chiïëm naây nhû
thïë naâo àûúåc àùåt ra. Xûã lyá lêën chiïëm taâi saãn
àaä àûúåc àiïìu chónh khaá súám trong cöí luêåt
Viïåt Nam4. Thöng qua hai Quyïët àõnh àûúåc
bònh luêån úã àêy chuáng ta seä thêëy, vïì nguyïn
tùæc, cêìn phaãi thaáo dúä phêìn lêën chiïëm (I). Tuy
nhiïn, nguyïn tùæc naây coá ngoaåi lïå. Trong möåt
söë trûúâng húåp phêìn lêën chiïëm khöng phaãi
thaáo dúä (II).
I- Nguyïn tùæc xûã lyá lêën chiïëm taâi saãn
cuãa ngûúâi khaác: Thaáo dúä cöng trònh
2. Nguyïn tùæc thaáo dúä. Vúái tû caách laâ
chuã súã hûäu taâi saãn, ngûúâi bõ lêën chiïëm àûúåc
quyïì n yïu cêì u bïn xêm phaå m phaã i böì i
thûúâng thiïåt haåi, yïu cêìu cú quan nhaâ nûúác
coá thêím quyïìn buöåc bïn vi phaåm phaãi dúä boã
phêìn xêy dûång àaä lêën chiïëm àïí traã laåi quyïìn
sûã duång àêët, khöng gian cho mònh. Àêy cuäng
laâ hûúáng giaãi quyïët trong thûåc tiïîn xeát xûã.
Cuå thïí, trong vuå viïåc thûá nhêët, sau khi
khùèng àõnh viïåc lêën chiïëm vúái nöåi dung:
“Thûåc tïë, baâ Khanh àaä xêy kiïìng moáng nùçm
àeâ lïn 20cm moáng cuãa nhaâ öng Tuâng”, Höåi
3
Baãn aán söë 113/2006/DSPT ngaây 08/05/2006 cuãa
Toâa aán nhên dên tónh Traâ Vinh.
4
Vñ duå, theo Böå luêåt Höìng Àûác, “nïëu xêm chiïëm
búâ coäi ruöång àêët, nhöí boã möëc giúái cuãa ngûúâi khaác,
hay tûå mònh laåi lêåp ra möëc giúái, thò xûã biïëm hai tû”
(Àiïìu 357) vaâ “nïëu chùåt cheä göî trong vûúân möå àõa
cuãa ngûúâi khaác thò xûã biïëm möåt tû vaâ nöåp tiïìn taå löîi
10 quan, lêën chiïëm möå cuãa ngûúâi khaác cuäng phaãi töåi
nhû thïë vaâ phaãi böìi thûúâng cho chöî lêën chiïëm ; nïëu laâ
möå nhaâ quyïìn quyá thò phaãi tùng thïm töåi” (Àiïìu 358).
59
àöìng thêím phaán Toâa aán nhên dên töëi cao àaä
xeát rùçng “Vïì nguyïn tùæc, baâ Khanh àaä lêën
chiïëm àêët thuöåc quyïìn sûã duång cuãa öng Tuâng
thò baâ Khanh phaãi thaáo dúä cöng trònh àïí traã
laåi àêët cho öng Tuâng” .
Nhû vêåy, theo Höåi àöìng thêím phaán Toâa
aán nhên dên töëi cao, vïì nguyïn tùæc phaãi thaáo
dúä cöng trònh àïí traã laåi quyïìn sûã duång àêët
cho chuã súã hûäu àñch thûåc. Nguyïn tùæc naây
cuäng àûúåc nhùæc laåi trong möåt quyïët àõnh
giaám àöëc thêím cuãa Toâa dên sûå Toâa aán nhên
dên töëi cao. Cuå thïí, theo Toaâ dên sûå, “baãn
aán dên sûå phuác thêím buöåc baâ Nhaån phaãi
traã laåi cho öng Lêm diïån tñch 10,4 m2 àêët àaä
lêën chiïëm laâ coá cùn cûá, thïí hiïån tñnh nghiïm
minh cuãa phaáp luêåt” 5.
3. Cú súã phaáp lyá cuãa nguyïn tùæc “thaáo
dúä”. Trïn cú súã naâo chuáng ta coá thïí buöåc
ngûúâi lêën chiïëm thaáo dúä phêìn lêën chiïëm?
Theo Àiïìu 259, BLDS (Àiïìu 263, BLDS
nùm 1995), “ khi thûåc hiïån quyïìn súã hûäu,
quyïìn chiïëm hûäu cuãa mònh, chuã súã hûäu, ngûúâi
chiïëm hûäu húåp phaáp coá quyïìn yïu cêìu ngûúâi
coá haânh vi caãn trúã traái phaáp luêåt phaãi chêëm
dûát haânh vi àoá; nïëu khöng coá sûå chêëm dûát
tûå nguyïån thò coá quyïìn yïu cêìu Toaâ aán, cú
quan, töí chûá c coá thêí m quyïì n khaá c buöå c
ngûúâi àoá chêëm dûát haânh vi vi phaåm ” .
Àiïìu luêåt naây quy àõnh cho pheáp chuã súã
hûäu yïu cêìu “chêëm dûát haânh vi” vaâ chuáng
ta coá thïí lyá giaãi nhû sau: lêën chiïëm quyïìn sûã
duång àêët vaâ khöng gian cuãa ngûúâi khaác chñnh
laâ haânh vi caãn trúã chuã súã hûäu thûåc hiïån caác
quyïìn súã hûäu cuãa mònh. Do àoá, thaáo dúä cöng
trònh lêën chiïëm cho pheáp chêëm dûát haânh vi
vi phaåm. Trong thûåc tïë, Toâa aán thûúâng yïu
cêìu ngûúâi lêën chiïëm thûåc hiïån viïåc thaáo dúä naây.
Vñ duå, trong vuå viïåc àaä nïu úã trïn, sau khi
khùèng àõnh “àaä coá àuã cú súã xaác àõnh öng Nhûåt
sûãa chûäa nhaâ xêy dûång vûúåt ra khoãi phêìn àêët
àûúåc cêëp giêëy úã phêìn hêåu lêën sang phêìn àêët
5
Quyïët àõnh söë 222/2006/DS-GÀT ngaây 25/9/
2006 cuãa Toâa dên sûå Toâa aán nhên dên töëi cao.
60
cuãa baâ Mai tûâ àiïím N àïën àiïím G laâ 7,57m”,
toâa aán xeát rùçng “nïn öng Nhûåt phaãi coá nghôa
vuå thaáo dúä cêët laåi àuáng võ trñ, moác ranh diïån
tñch àêët àaä àûúåc cêëp giêëy (Keâm theo baãn àöì
hiïån traång ngaây 25/8/2005)”6. Vaâ cuäng trong
möåt vuå viïåc khaác àaä nïu úã trïn, theo Toâa aán,
“phêìn khöng gian öng Liïm àaä xêy dûång tûâ
bûác tûúâng giaáp ranh àêët baâ Meåo, phêìn khöng
gian bïn ngoaâi bûác tûúâng thùèng àûáng tûâ dûúái
lïn öng Liïm àaä lêën sang phêìn khöng gian
cuãa baâ Meåo nïn öng Liïm phaãi thaáo dúä toaân
böå”7. Tûúng tûå, theo möåt baãn aán khaác, “öng
Ngúãi vaâ baâ Huöi àûúåc cêëp giêëy chûáng nhêån
quyïìn sûã duång àêët 81,00m2 xaác àõnh àïën chên
tûúâng nhaâ öng Àaâo thò öng baâ coá quyïìn sûã
duång khöng gian bïn trïn cuãa àêët. Öng, baâ
khöng àöìng yá cho töìn taåi hai ö vùng bï töng vaâ
möåt ö vùng tol nhaâ cuãa öng Àaâo trïn àêët thò
öng Àaâo vaâ baâ Thiïån coá traách nhiïåm thaáo dúä
caác ö vùng traã àêët cho öng Ngúãi, baâ Huöi sûã
duång theo àïì nghõ cuãa Viïån kiïím saát vaâ khaáng
caáo cuãa öng Ngúãi laâ phuâ húåp theo quy àõnh taåi
khoaãn 2 Àiïìu 265 Böå Luêåt dên sûå nùm 2005”8.
II- Ngoaåi lïå cuãa nguyïn tùæc xûã lyá lêën
chiïëm taâi saãn cuãa ngûúâi khaác : Khöng thaáo
dúä cöng trònh
4. Khöng thaáo dúä. Quan saát kyä thûåc tiïîn
thò chuáng ta laåi thêëy khöng phaãi trong moåi
trûúâng húåp, ngûúâi lêën chiïëm àïìu coá traách nhiïåm
thaáo dúä cöng trònh àïí traã laåi quyïìn sûã duång àêët
(vaâ khöng gian) cho chuã súã hûäu àñch thûåc.
Trong vuå viïåc thûá nhêët maâ chuáng ta àang
bònh luêån, sau khi khùèng àõnh, “Vïì nguyïn tùæc,
baâ Khanh àaä lêën chiïëm àêët thuöåc quyïìn sûã
duång cuãa öng Tuâng thò baâ Khanh phaãi thaáo dúä
cöng trònh àïí traã laåi àêët cho öng Tuâng”, Höåi
àöìng thêím phaán àaä xeát rùçng “Tuy nhiïn, khi
6
Baãn aán söë 341/2005/DSPT ngaây 30/09 vaâ 4/10/
2005 cuãa Toâa aán nhên dên tónh An Giang.
7
Baãn aán söë 16/2006/DSST ngaây 15/5/2006 cuãa
Toâa aán nhên dên tónh Traâ Vinh.
8
Baãn aán söë 503/2006/DSPT ngaây 08/12/2006
cuãa Toâa aán nhên dên tónh An Giang.
TAÅP CHÑ KHOA HOÅC PHAÁP LYÁ SÖË 4/2010
gia àònh baâ Khanh xêy dûång saát tûúâng nhaâ öng
Tuâng, laâm kiïìng trïn moáng nhaâ öng Tuâng, öng
Tuâng khöng phaãn àöëi trong suöët quaá trònh tûâ
khi baâ Khanh khúãi cöng xêy dûång (thaáng 2-
1996) àïën khi hoaân thaânh (thaáng 6-1996). Do
viïåc àaä xêy dûång hoaân thiïån nhaâ cao têìng, nïëu
buöåc baâ Khanh phaãi dúä boã vaâ thu heåp laåi cöng
trònh seä gêy thiïåt haåi rêët lúán cho gia àònh baâ
Khanh. Xeát diïîn biïën thûåc tïë nhû trïn, Höåi
àöìng Thêím phaán nhêët trñ vúái quan àiïím cuãa
Viïån trûúãng Viïån kiïím saát nhên dên töëi cao
taåi khaáng nghõ laâ Toâa aán cêëp phuác thêím
khöng buöåc baâ Khanh phaãi thaáo dúä phêìn
tûúâng nhaâ àeâ lïn phña trïn moáng nhaâ öng
Tuâng maâ chó buöåc böìi thûúâng bùçng tiïìn laâ
húåp tònh, húåp lyá”.
Trong vuå viïåc thûá hai, Toâa dên sûå Toâa aán
nhên dên töëi cao cuäng theo hûúáng khöng buöåc
thaáo dúä phêìn lêën chiïëm. Àöëi vúái Toâa dên sûå,
“theo Baáo caáo söë 02/BC/HÀND-UBND ngaây
8-1-2007 cuãa Höåi àöìng nhên dên, UÃy ban
nhên dên huyïån CT, tónh TG vaâ Cöng vùn söë
08/CV/ÀÀBQH ngaây 2-2-2007, Cöng vùn
söë 27/CV/ÀÀBQH ngaâ y 23-4-2007 cuã a
Àoaân Àaåi biïíu Quöëc höåi tónh TG thò phêìn àêët
öng Syä lêën chiïëm cuãa öng Hiïën àïí xêy cêët nhaâ
kiïn cöë laâ khöng lúán, khöng aãnh hûúãng àïën
myä quan cùn nhaâ cuãa vúå chöìng öng Hiïën vaâ
nïëu cùæt boã thò khöng àaãm baão an toaân vò coá thïí
laâm suåp àöí cùn nhaâ maâ öng Syä àaä xêy dûång
kiïn cöë. Do àoá, trong trûúâng húåp naây leä ra
cêìn giûä nguyïn hiïån traång phêìn nhaâ kiïn cöë
maâ öng Syä àaä xêy dûång, àöìng thúâi buöåc öng Syä
thanh toaán giaá trõ phêìn àêët lêën chiïëm cho öng
Hiïën theo giaá thõ trûúâng múái phuâ húåp vúái thûåc tïë
vaâ àaãm baão sûå an toaân àöëi vúái ngöi nhaâ cuãa vúå
chöìng öng Syä”.
5. Àiïìu kiïån khöng buöåc thaáo dúä phêìn
lêën chiïëm. Phêìn trïn cho thêëy Toâa giaám àöëc
thêím àaä xeát xûã theo hûúáng khöng buöåc thaáo
dúä phêìn lêën chiïëm vaâ, trong caã hai trûúâng húåp,
Toâa giaám àöëc thêím àïìu khöng viïån dêîn bêët kyâ
vùn baãn naâo. Trong vuå viïåc thûá nhêët, Toâa giaám
BÒNH LUÊÅN BAÃN AÁN
àöëc thêím cho rùçng vúái hoaân caãnh cuãa vuå viïåc
thò viïåc khöng thaáo dúä laâ “húåp tònh”. Àiïìu naây
cho pheáp suy luêån: thûá nhêët, phaáp luêåt hiïån
haânh chûa ghi nhêån caác trûúâng húåp khöng thaáo
dúä; thûá hai, cho pheáp khöng thaáo dúä laâ möåt sûå
“saáng taåo” cuãa thûåc tiïîn xeát xûã. Trong hai vuå
viïåc trïn, Toâa giaám àöëc thêím khöng àûúng
nhiïn thûâa nhêån khaã nùng khöng thaáo dúä.
Trûúác khi quyïët àõnh khöng buöåc thaáo dúä, Toâa
giaám àöëc thêím àaä phên tñch hoaân caãnh cuå thïí.
Thûá nhêët, theo Toâa giaám àöëc thêím, viïåc thaáo
dúä seä laâm thiïåt haåi lúán cho ngûúâi lêën chiïëm nïn
khöng buöåc bïn lêën chiïëm thaáo dúä. ÚÃ àêy, Toâa
giaám àöëc thêím àaä coá sûå cên nhùæc vïì lúåi ñch
kinh tïë cuãa viïåc thaáo dúä vaâ khöng thaáo dúä. Trong
vuå viïåc thûá nhêët, theo Höåi àöìng thêím phaán,
“do viïåc àaä xêy dûång hoaân thiïån nhaâ cao têìng,
nïëu buöåc baâ Khanh phaãi dúä boã vaâ thu heåp laåi
cöng trònh seä gêy thiïåt haåi rêët lúán cho gia àònh
baâ Khanh”. Trong vuå viïåc thûá hai, theo Toâa
dên sûå, “phêìn àêët öng Syä lêën chiïëm cuãa öng
Hiïën àïí xêy cêët nhaâ kiïn cöë laâ khöng lúán, khöng
aãnh hûúãng àïën myä quan cùn nhaâ cuãa vúå chöìng
öng Hiïën vaâ nïëu cùæt boã thò khöng àaãm baão an
toaân vò coá thïí laâm suåp àöí cùn nhaâ maâ öng Syä
àaä xêy dûång kiïn cöë”. Thûá hai, trong vuå viïåc
thûá nhêët, Höåi àöìng giaám àöëc thêím coân cho rùçng,
“khi gia àònh baâ Khanh xêy dûång saát tûúâng
nhaâ öng Tuâng, laâm kiïìng trïn moáng nhaâ öng
Tuâng, öng Tuâng khöng phaãn àöëi trong suöët quaá
trònh tûâ khi baâ Khanh khúãi cöng xêy dûång
(thaáng 2-1996) àïën khi hoaân thaânh (thaáng 6-
1996)”. ÚÃ àêy, möåt trong caác lyá do cuãa viïåc
khöng buöåc thaáo dúä laâ bïn bõ lêën chiïëm biïët
maâ khöng phaãn àöëi viïåc lêën chiïëm9. Coá leä, Höåi
àöìng thêím phaán theo hûúáng, khi ngûúâi bõ lêën
chiïëm khöng phaãn àöëi thò coá thïí suy luêån rùçng
hoå àaä “ngêìm” chêëp nhêån àïí ngûúâi khaác “lêën
chiïëm” taâi saãn cuãa mònh nïn quyïìn àûúåc yïu
cêìu thaáo dúä cêìn àûúåc giúái haån. Trong vuå viïåc
thûá hai, bïn caånh lyá do vïì kinh tïë nhû àaä nïu,
Toâa dên sûå khöng thûåc sûå roä raâng vïì àiïìu kiïån
cho viïåc quyïët àõnh khöng thaáo dúä. Trong vuå
61
viïåc naây chuáng ta chó thêëy möåt yïëu töë àaáng
quan têm laâ “UÃy ban nhên dên huyïån CT àaä
cêëp giêëy pheáp xêy dûång cho öng Syä vûúåt quaá
diïån tñch àêët maâ vúå chöìng öng Syä coá quyïìn sûã
duång”. Dûúâng nhû sûå lêën chiïëm laâ xuêët phaát tûâ
viïåc cêëp giêëy pheáp xêy dûång nïn Toâa giaám
àöëc thêím khöng buöåc thaáo dúä.
Àoaån trïn cho chuáng ta thêëy, coá nhûäng
trûúâng húåp ngûúâi lêën chiïëm khöng phaãi thaáo
dúä nhûng lyá do àïí khöng buöåc ngûúâi lêën chiïëm
thaáo dúä khöng thûåc sûå roä raâng trong hai quyïët
àõnh giaám àöëc thêím. Noái caách khaác, chuáng ta
biïët laâ coá nhûäng trûúâng húåp maâ úã àoá viïåc lêën
chiïëm khöng dêîn àïën thaáo dúä nhûng àoá laâ nhûäng
trûúâng húåp naâo thò chuáng ta khöng coá hûúáng traã
lúâi cuå thïí. Höåi àöìng thêím phaán khöng thûåc sûå àùåt
ra caác àiïìu kiïån àïí khöng buöåc thaáo dúä.
6. Bêët cêåp. Viïåc khöng nïu roä nhûäng àiïìu
kiïån khöng buöåc thaáo dúä phêìn lêën chiïëm dïî
dêîn àïën sûå tuây tiïån trong viïåc giaãi quyïët caác vuå
viïåc. Khi khöng biïët nhûäng giúái haån cuå thïí,
caác Toâa aán àõa phûúng seä khöng thöëng nhêët
trong viïåc xeát xûã vaâ àiïìu naây coá thïí dêîn àïën
khiïëu kiïån keáo daâi gêy ra sûå laäng phñ thúâi gian,
cöng sûác vaâ tiïìn baåc cho caác bïn àûúng sûå.
Trong thûåc tïë, coá trûúâng húåp, Toâa aán khöng
buöåc ngûúâi lêën chiïëm thaáo dúä mùåc duâ coá phaãn
àöëi cuãa chuã súã hûäu àñch thûåc. Àoá laâ trûúâng húåp
cuãa baâ Nhaån àûúåc nïu úã trïn. Cuå thïí nhû sau:
Nùm 1999, baâ Nhaån tiïën haânh xêy dûång nhaâ
trïn phêìn diïån tñch àêët cuãa gia àònh baâ. Khi thi
cöng àaâo moáng àaä lêën sang phêìn àêët liïìn kïì
cuãa gia àònh öng Lêm. Ngay thúâi àiïím àoá, öng
Lêm àaä ngùn caãn vaâ baáo caáo vúái chñnh quyïìn
àõa phûúng. Mùåc duâ coá sûå can thiïåp cuãa chñnh
quyïìn àõa phûúng phaåt haânh chñnh vaâ àònh chó
thi cöng tûâ nùm 2002 nhûng phña baâ Nhaån vêîn
tiïëp tuåc thûåc hiïån xêy cêët nhaâ vaâ àaä hoaân thaânh
cöng trònh, hiïån nay ngöi nhaâ cuãa baâ Nhaån coá
cêëu truác bï töng kiïn cöë vaâ laâ nhaâ 3 têìng. Toâa
9
ÚÃ àêy, Höåi àöìng thêím phaán khöng noái laâ öng
Tuâ n g biïë t viïå c lêë n chiïë m nhûng do öng Tuâ n g úã
liïìn kïì nïn suy luêån laâ öng Tuâng biïët viïåc naây.
62
phuác thêím àaä buöåc baâ Nhaån vaâ gia àònh coá
traách nhiïåm thaáo dúä phêìn cöng trònh xêy dûång
nùçm trïn diïån tñch lêën qua phêìn àêët thuöåc quyïìn
sûã duång cuãa öng Lêm, coá diïån tñch lêën chiïëm
laâ 10,4 m2. Nhûng theo Khaáng nghõ cuãa Chaánh
aán Toâa aán nhên dên töëi cao, “Toâa aán cêëp phuác
thêím buöåc baâ Nhaån phaãi traã laåi cho öng Lêm
diïån tñch àêët lêën chiïëm laâ coá cùn cûá. Tuy nhiïn,
nïëu cûúäng chïë thaáo dúä möåt phêìn cùn nhaâ 3
têìng nùçm trïn diïån tñch àêët lêën chiïëm seä aãnh
hûúãng lúán àïën cêëu truác cùn nhaâ vaâ khöng baão
àaãm an toaân cho ngûúâi sûã duång. Trong trûúâng
húåp naây coá thïí giaãi quyïët buöåc baâ Nhaån àïën
buâ bùçng àêët liïìn kïì vúái àêët cuãa öng Lêm hoùåc
buöåc baâ Nhaån thanh toaán giaá trõ diïån tñch àêët
lêën chiïëm theo giaá thõ trûúâng taåi thúâi àiïím xeát
xûã sú thêím. Àïì nghõ huãy aán sú thêím vaâ phuác
thêím àïí giao höì sú vuå aán vïì Toâa aán nhên dên
thõ xaä Soác Trùng xeát xûã sú thêím laåi theo àuáng
quy àõnh phaáp luêåt”. Toâa dên sûå Toâa aán nhên
dên töëi cao àaä theo hûúáng naây: sau khi khùèng
àõnh, “baãn aán dên sûå phuác thêím buöåc baâ Nhaån
phaãi traã laåi cho öng Lêm diïån tñch 10,4m2 àêët àaä
lêën chiïëm laâ coá cùn cûá, thïí hiïån tñnh nghiïm minh
cuãa phaáp luêåt”, Toâa dên sûå Toâa aán nhên dên töëi
cao àaä xeát rùçng, “tuy nhiïn, nïëu cûúäng chïë thaáo
dúä möåt phêìn cùn nhaâ 3 têìng nùçm trïn diïån tñch
àêët lêën chiïëm seä laâm aãnh hûúãng àïën kïët cêëu cuãa
cùn nhaâ vaâ khöng baão àaãm an toaân cho nhûäng
ngûúâi úã trong ngöi nhaâ naây. Baâ Nhaån àaä nhêån roä
löîi cuãa mònh vaâ xin àïìn buâ bùçng diïån tñch àêët baâ
àaä mua liïìn kïë vúái àêët cuãa öng Lêm àïí khùæc phuåc
quyïìn sûã duång àêët cho öng Lêm àaãm baão giaá trõ
sûã duång vaâ giaá trõ tûúng àûúng vúái diïån tñch àêët
hoùåc baâ Nhaån seä thanh toaán giaá trõ àêët theo giaá
thõ trûúâng. Nhûäng àïì nghõ naây laâ húåp lyá cêìn àïí
hai bïn àûúng sûå thûúng lûúång giaãi quyïët möåt
caách húåp lyá ”10.
Viïåc Toâa aán khöng bùæt thaáo dúä trong hoaân
caãnh nhû trong Quyïët àõnh cuãa Höåi àöìng thêím
phaán phêìn naâo coá thïí chêëp nhêån àûúåc vò khi
bïn bõ lêën chiïëm khöng phaãn àöëi chuáng ta coá
thïí suy luêån rùçng hoå àaä phêìn naâo “chêëp nhêån”
TAÅP CHÑ KHOA HOÅC PHAÁP LYÁ SÖË 4/2010
viïåc lêën chiïëm. Tuy nhiïn, viïåc ngûúâi bõ lêën
chiïëm àaä phaãn àöëi ngay tûâ àêìu thò chuáng ta
khöng nïn giaãi quyïët tûúng tûå: vûâa khöng húåp
lyá vûâa khöng húåp tònh. Haânh vi cöng nhêån sûå
töìn taåi cuãa cöng trònh vi phaåm trong nhûäng tònh
huöëng nhû trïn seä dêîn àïën sûå yã laåi vaâ tuây tiïån
trong quaá trònh xêy dûång. Nïëu quaá tuây tiïån trong
viïåc quyïët àõnh khöng buöåc thaáo dúä phêìn lêën
chiïëm thò phaáp luêåt cuãa chuáng ta khöng coân sûå
nghiïm minh. Bêët kyâ ai muöën coá àûúåc quyïìn
sûã duång àêët (vaâ khöng gian) cuãa ngûúâi khaác
cuäng seä àaåt àûúåc bùçng caách xêy dûång trïn phêìn
naây nhûäng cöng trònh kiïn cöë mùåc duâ coá sûå phaãn
àöëi cuãa chuã súã hûäu. Caách giaãi quyïët naây thuác àêíy
yá àõnh vi phaåm quyïìn súã hûäu cuãa ngûúâi khaác.
7. Kinh nghiïåm nûúác ngoaâi. Xin noái thïm
rùçng, úã nûúác ngoaâi viïåc xûã lyá lêën chiïëm cuäng khaá
phöí biïën nhûng chûa thêëy phaáp luêåt nûúác naâo laåi
“àöå lûúång” vúái ngûúâi cöë tònh lêën chiïëm taâi saãn cuãa
ngûúâi khaác khi coá sûå phaãn àöëi cuãa chuã súã hûäu
àñch thûåc.
ÚÃ Phaáp, chó cêìn möåt lêën chiïëm nhoã àêët cuãa
ngûúâi khaác, Toâa aán töëi cao Phaáp cuäng buöåc phaãi
thaáo dúä cöng trònh lêën chiïëm, cho duâ ngûúâi lêën
chiïëm coá ngay tònh. Vñ duå, öng Y khi xêy dûång
àaä lêën chiïëm 6 cm sang àêët nhaâ vúå chöìng öng X.
Sau àoá, vúå chöìng öng X yïu cêìu Toâa aán buöåc
öng Y thaáo dúä phêìn lêën chiïëm àïí traã laåi tònh traång
ban àêìu. Toâa phuác thêím Orleáans àaä baác yïu cêìu
naây vúái caác lyá do: thûá nhêët, öng Y ngay tònh; thûá
hai, viïåc lêën chiïëm naây khöng lúán; thûá ba, yïu
cêìu thaáo dúä laâ thïí hiïån sûå laåm duång trong viïåc
thûåc hiïån quyïìn súã hûäu. Hûúáng giaãi quyïët naây àaä
khöng àûúåc Toâa giaám àöëc thêím àöìng yá. Theo
Toâa giaám àöëc thêím, “khöng ai coá thïí bõ eáp buöåc
chuyïín nhûúång taâi saãn cuãa mònh trûâ khi vò lúåi ñch
cöng cöång”. Tûâ àoá, Toâa giaám àöëc thêím àaä huãy
aán phuác thêím11. Tûúng tûå nhû vêåy trong möåt vuå
viïåc àûúåc giaãi quyïët Giaám àöëc thêím nùm 2002:
10
Quyïët àõnh söë 222/2006/DS-GÀT ngaây 25/9/
2006 cuãa Toâa dên sûå Toâa aán nhên dên töëi cao.
11
Cass. civ. 3e, ngaâ y 7 thaá n g 11 nùm 1990:
Bulletin 1990 III, n° 226, tr. 129.
BÒNH LUÊÅN BAÃN AÁN
Theo àaánh giaá cuãa chuyïn gia thò öng Legrasse
àaä lêën sang àêët nhaâ baâ Houssin. Khi àûúåc yïu
cêìu buöåc öng Legrasse thaáo dúä phêìn lêën chiïëm,
Toâa phuác thêím cho rùçng ngûúâi lêën chiïëm khöng
phaãi thaáo dúä vò phêìn lêën chiïëm laâ khöng àaáng kïí.
Tuy nhiïn, Toâa giaám àöëc thêím àaä huãy aán phuác
thêím vúái lyá do, “khöng ai coá thïí bõ eáp buöåc chuyïín
nhûúång taâi saãn cuãa mònh” vaâ quyïìn naây àûúåc
baão vïå “bêët kïí viïåc lêën chiïëm laâ lúán hay nhoã”12.
Giaãi phaáp naây giuáp baão vïå quyïìn súã hûäu möåt caách
tuyïåt àöëi ; moåi ngûúâi lêën chiïëm (duâ viïåc lêën chiïëm
lúán hay nhoã, ngûúâi lêën chiïëm ngay tònh hay khöng)
àïìu phaãi thaáo dúä phêìn lêën chiïëm àïí traã laåi tònh
traång ban àêìu cho chuã súã hûäu. Tuy nhiïn, àa phêìn
taác giaã Phaáp cho rùçng giaãi phaáp nhû vêåy laâ quaá
cûáng nhùæc vaâ nïn coá giaãi phaáp mïìm deão hún àïí
baão vïå ngûúâi lêën chiïëm ngay tònh13. Phaáp àang
tiïën haânh sûãa àöíi phêìn Taâi saãn cuãa BLDS vaâ Höåi
luêåt gia Henri Capitant àaä kiïën nghõ giûä nguyïn
tùæc maâ Toâa aán töëi cao Phaáp àang laâm nhûng àûa
ra ngoaåi lïå (Àiïìu 539 Tiïìn Dûå thaão) cùn cûá vaâo
mûác àöå lêën chiïëm (möëc xaác àõnh laâ hún 30 cm),
sûå ngay tònh cuãa ngûúâi lêën chiïëm.
ÚÃ Quebec, viïåc xûã lyá lêën chiïëm taâi saãn mïìm
deão hún aán lïå Phaáp hiïån nay. Búãi, theo Àiïìu 992,
BLDS Quebec, “nïëu viïåc lêën chiïëm laâ àaáng kïí,
gêy thiïåt haåi nghiïm trong hay laâ àûúåc tiïën haânh
möåt caách khöng ngay tònh thò chuã súã hûäu bêët àöång
saãn bõ lêën chiïëm coá thïí hoùåc buöåc ngûúâi lêën chiïëm
nhêån bêët àöång saãn cuãa mònh vaâ thanh toaán giaá trõ
hoùåc buöåc phaãi thaáo dúä phêìn xêy dûång vaâ khöi
phuåc laåi tònh traång ban àêìu”. Nhû vêåy, khi möåt
ngûúâi lêën chiïëm khöng ngay tònh thò chuã súã hûäu
àûúåc yïu cêìu hoå thaáo dúä. ÚÃ àêy, sûå ngay tònh cuãa
ngûúâi lêën chiïëm laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët àïí khöng
phaãi thaáo dúä. Àiïìu àoá coá nghôa laâ nïëu bõ phaãn àöëi
maâ vêîn lêën chiïëm thò theo phaáp luêåt nûúác naây
ngûúâi lêën chiïëm phaãi thaáo dúä phêìn lêën chiïëm.
Tûúng tûå nhû vêåy àöëi vúái phaáp luêåt Thuåy Syä.
Theo khoaãn 3, Àiïìu 674, BLDS Thuåy Syä, “nïëu
sau khi biïët viïåc lêën chiïëm maâ chuã súã hûäu bõ lêën
chiïëm khöng phaãn àöëi trong möåt thúâi gian húåp lyá
vaâ khi ngûúâi lêën chiïëm ngay tònh vaâ hoaân caãnh
63
cho pheáp àiïìu naây, chuã thïí cuãa nhûäng cöng trònh
xêy dûång coá thïí yïu cêìu phêìn àêët lêën chiïëm àûúåc
giao cho mònh vúái sûå àïìn buâ möåt khoaãn tiïìn húåp
lyá”. Àêy laâ quy àõnh àûúåc caác chuyïn gia nûúác
ngoaâi àaánh giaá cao14.
8. Hûúáng hoaân thiïån úã Viïåt Nam. Nhû vêåy,
viïåc lêën chiïëm quyïìn sûã duång àêët (vaâ khöng gian)
khaá phöí biïën trong thûåc tïë dên sûå Viïåt Nam. Vïì
nguyïn tùæc, cêìn phaãi thaáo dúä cöng trònh àïí traã laåi
cho chuã súã hûäu bõ lêën chiïëm toaân quyïìn súã hûäu
cuãa mònh. Tuy nhiïn, dûúái goác àöå kinh tïë, viïåc
quy àõnh ngoaåi lïå cuãa viïåc thaáo dúä àöëi vúái cöng
trònh vi phaåm seä goáp phêìn traánh sûå laäng phñ àöìng
thúâi baão vïå möåt caách hiïåu quaã quyïìn vaâ lúåi ñch
húåp phaáp cuãa caác bïn. Trong möåt söë trûúâng húåp,
àïí cên bùçng lúåi ñch giûäa caác chuã thïí, chuáng ta
khöng nïn buöåc thaáo dúä lêën chiïëm maâ buöåc ngûúâi
lêën chiïëm phaãi àïìn buâ. Nïëu chuáng ta quy àõnh
theo hûúáng baão vïå möåt caách tuyïåt àöëi quyïìn vaâ
lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi coá taâi saãn bõ lêën
chiïëm nhû aán lïå cuãa Phaáp hiïån nay thò chuáng
ta chûa baão vïå lúåi ñch chñnh àaáng cuãa bïn coá
haânh vi lêën chiïëm.
Ranh giúái giûäa nguyïn tùæc vaâ ngoaåi lïå cêìn
àûúåc xaác àõnh. Chuáng ta caâng múã röång ngoaåi
lïå (tûác chêëp nhêån àïí töìn taåi lêën chiïëm) thò quyïìn
súã hûäu caâng bõ giúái haån vaâ thïí hiïån sûå khöng
nghiïm minh cuãa phaáp luêåt. Tuy nhiïn, nhiïìu
trûúâng húåp viïåc thaáo dúä caác cöng trònh lêën chiïëm
seä gêy thiïåt haåi rêët lúán cho ngûúâi coá haânh vi lêën
chiïëm. Àöìng thúâi, trong nhiïìu trûúâng húåp, viïåc
cho pheáp töìn taåi cöng trònh cuäng khöng aãnh
hûúãng nghiïm troång lúåi ñch cuãa ngûúâi coá bêët
àöång saãn liïìn kïì bõ xêm phaåm15. Vïì vêën àïì naây,
chuáng ta cêìn coá sûå cên bùçng: Têët caã nhûäng ngûúâi
12
Cass. civ. 3e, ngaây 20 thaáng 3 nùm 2002: JCP
N 2002, 1648, bònh luêån J-C. Planque.
13
Xem Ph. Malaurie vaâ L. Ayneâs, Les biens et la
publiciteá foncieâre, Cujas 1998 (par Ph. Thery), tr. 128.
14
Xem Ph. Malaurie vaâ L. Ayneâs, Les biens et la
publiciteá foncieâre, Cujas 1998 (par Ph. Thery), tr. 128.
15
Trong vuå viïåc thûá hai chuáng ta thêëy nïu “phêìn àêët
öng Syä lêën chiïëm cuãa öng Hiïën àïí xêy cêët nhaâ kiïn cöë laâ
khöng lúán, khöng aãnh hûúãng àïën myä quan cùn nhaâ cuãa
vúå chöìng öng Hiïën”.
64
lêën chiïëm khöng ngay tònh cêìn phaãi thaáo dúä phêìn
lêën chiïëm theo yïu cêìu cuãa chuã súã hûäu àñch thûåc.
Sûå nghiïm minh cuãa phaáp luêåt cêìn àûúåc àaãm baão;
àoá laâ möåt phûúng thûác baão vïå quyïìn lúåi cuãa chuã
súã hûäu. Do vêåy, khi ngûúâi liïìn kïì lêën chiïëm quyïìn
sûã duång àêët (vaâ khöng gian) cuãa ngûúâi khaác
maâ chuã súã hûäu àñch thûåc àaä phaãn àöëi thò cêìn
phaãi thaáo dúä nhûäng cöng trònh àaä àûúåc xêy
dûång trïn phêìn lêën chiïëm; viïåc thaáo dúä laâ bùæt
buöåc cho duâ thiïåt haåi tûâ viïåc thaáo dúä laâ bao
nhiïu àöëi vúái ngûúâi lêën chiïëm. Tuy nhiïn, nïëu
ngûúâi lêën chiïëm ngay tònh vaâ viïåc lêën chiïëm laâ
khöng àaáng kïí thò chuáng ta nïn theo hûúáng
cho pheáp àïìn buâ àïí khöng phaãi thaáo dúä phêìn
àaä lêën chiïëm nhû Höåi àöìng thêím phaán àaä xeát
xûã: “buöåc böìi thûúâng bùçng tiïìn laâ húåp tònh,
húåp lyá” vaâ thiïåt haåi àûúåc böìi thûúâng “phaãi àûúåc
xaác àõnh cùn cûá vaâo giaá trõ quyïìn sûã duång àêët
taåi thõ trûúâng àõa phûúng”. Dûúái goác àöå àaåo
àûác, quyïët àõnh theo hûúáng naây cuäng seä giuáp
cho caác bïn tranh chêëp giûä àûúåc sûå àoaân kïët
trong quan hïå laáng giïìng.
BLDS hiïån haânh chûa coá hûúáng dêîn cuå
thïí caác trûúâng húåp ngoaåi lïå cuãa nguyïn tùæc
thaáo dúä cuäng nhû cú súã phaáp lyá cho viïåc baão
vïå lúåi ñch chñnh àaáng cuãa bïn coá haânh vi lêën
chiïëm. Höåi àöìng thêím phaán àaä phaãi can thiïåp
àïí àiïìu chñnh vêën àïì naây nhûng caác tiïu chñ
cho nhûäng trûúâng húåp ngoaåi lïå chûa thûåc sûå
roä raâng. Àiïìu naây coá thïí dêîn àïën viïåc toâa
caác cêëp khöng thöëng nhêët trong viïåc àûa ra
phaán quyïët. Chuáng ta àang tiïën haânh sûãa àöíi
BLDS vïì phêìn taâi saãn vaâ húåp àöìng. Àêy laâ
cú höåi töët àïí àiïìu chónh luön vêën àïì lêën
chiïëm naây trong BLDS nhû trûúâng húåp cuãa
phaáp luêåt Thuåy Syä, Quebec hay Tiïìn Dûå thaão
sûãa àöíi BLDS Phaáp. Chuáng ta nïn böí sung
quy àõnh liïn quan caác ngoaåi lïå cuãa nguyïn
tùæc thaáo dúä, nïu roä caác trûúâng húåp phaáp luêåt
khöng buöåc bïn àaä coá haânh vi lêën chiïëm phaãi
dúä boã phêìn xêy maâ chó buöåc phaãi böìi thûúâng
bùçng tiïìn theo giaá thõ trûúâng taåi àõa phûúng. . thiïåt haåi cho möi trûúâng ngoaâi caác thiïåt haåi àöëi vúái
TAÅP CHÑ KHOA HOÅC PHAÁP LYÁ SÖË 4/2010
tiïëp theo trang 43
VUÅ KIÏÅN
CÖÅNG ÀÖÌNG CHÊU ÊU...
thuêìn tuáy vïì möi trûúâng – vñ duå nhû aãnh
hûúãng túái àa sinh thaái – thuöåc phaåm vi aáp
duång cuãa Hiïåp àõnh SPS62? Tranh caäi vïì
nhûäng cêu hoãi trïn coân chûa ngaä nguä.
Sau khi xaác àõnh cú súã phaáp lyá, Ban höåi
thêím tiïën haânh xem xeát caác biïån phaáp tranh
chêëp. Trong böëi caãnh àoá, caác cêu hoãi àûúåc àùåt
ra vïì àõnh hûúáng maâ Hiïåp àõnh SPS quy àõnh
liïn quan túái viïåc thöng qua hoùåc duy trò caác
biïån phaáp phoâng ngûâa.
(Coân tiïëp phêìn II)
62
EC àaä àûa ra luêån àiïím vïì vêën àïì naây taåi àoaån
7.208: “Tuy nhiïn, EC cho rùçng, coá thïí coá nhûäng taác
àöång tiïu cûåc àïën möi trûúâng maâ khöng coá taác àöång
tiïu cûåc àïën hïå àöång thûåc vêåt hoang daä. EC àûa ra vñ
duå vïì taác àöång tiïu cûåc túái àa sinh thaái. EC nguå yá
rùçng, vò caác Chó thõ 90/220 vaâ 2001/18 àûúåc aáp duång
àïí baão vïå möi trûúâng khoãi nhûäng taác àöång tiïu cûåc
trïn, caác Chó thõ àoá khöng thuöåc phaåm vi aáp duång cuãa
Hiïåp àõnh SPS” (luêån àiïím bõ Ban höåi thêím gaåt boã).
Tûúng tûå, möåt söë biïån phaáp tûå vïå chó nhùçm muåc àñch
thuêìn tuáy baão vïå möi trûúâng. Àoá laâ trûúâng húåp biïån
phaáp cuãa AÁo nhùçm túái giöëng ngö T25 vñ lyá do “caác
taác àöång sinh thaái vïì lêu daâi trong nhûäng vuâng nhaåy
caãm vïì möi trûúâng” (àoaån 7.2578 – 7.2583). Tûúng
tûå, àöëi vúái biïån phaáp cuãa AÁo nhùçm túái giöëng ngö Bt-
176 (tûâ àoaån 7.2635: lyá do “taác àöång àöëi vúái möi
trûúâng do viïåc khöng bõ aãnh hûúãng búãi thuöëc trûâ coã”),
biïån phaáp cuãa Phaáp nhùæm túái giöëng caãi dêìu MS1/RF1
(EC-160), do “taác àöång tiïu cûåc túái möi trûúâng, trong
àoá coá taác àöång do sûå söëng dai vaâ do caách quaãn lyá viïåc
tröìng caãi dêìu MS1/RF1” (àoaån 7.2724), biïån phaáp
cuãa Hy Laåp nhùæm túái caãi dêìu Topas (àoaån 7.2827),
biïån phaáp cuãa YÁ nhùæm túái giöëng ngö MON809 vaâ Bt-
11 vò “phaát taán trong möi trûúâng” (àoaån 7.2872)...
Taåi àoaån 7.209, Ban höåi thêím cho rùçng khöng quy
àõnh naâo ngùn caãn viïåc “giaãi thñch thuêåt ngûä ‘taác haåi
khaác’ nhùæc túái taåi Phuå luåc A 1) d) nhû bao göìm möåt söë
sûác khoãe vaâ àúâi söëng cuãa àöång vêåt vaâ baão töìn thûåc
vêåt”.