1.

Cel ćwiczenia

Wyznaczanie parametrów układów RL i RC tj. rezystancji R, pojemności C, indukcyjności L a także zależności

impedancji Z i różnicy faz ϕ od częstości kątowej ω.

2. Przebieg ćwiczenia
A. pomiar impedancji w układzie RC.

W pierwszym etapie zbudowano poniższy układ:

Pojemność kondensatora: C = 10 μF = 0,00001 F

Opór rezystora: R = 100 Ω

Częstotliwość: f = 50 Hz

1 1
Okres: T = = =20 ms
f 50 Hz

Pulsacja: ω = 2 πf , co odpowiada powyższym 20

ms na wykresie sinusoidalnym.

W kolejnym kroku obliczono reaktancję pojemnościową ze wzoru:

1
X c= =318,31 Ω
2 ∙ π ∙ 50 Hz ∙ 0,00001 F
Po obliczeniu reaktancji pojemnościowej, obliczono impedancję korzystając z poniższego trójkąta:

ZRC2 = R2+Xc2 = 111321,26

ZRC = = 333,65 Ω
√ 111321,2

A kolejno obliczono tgϕ ze wzoru:

1
Tgϕ = =¿3,18, co po zamianie na radiany daje: 1,27 rad, a na stopnie 72,5 o .
2 π ∙50 ∙ 100∙ 0,00001

Figura Lissajous otrzymana na ekranie:

H = 1,6

D = 2,8

h = 1,4

Korzystając z poniższego wzoru przeliczono jeszcze raz wartość impedancji:

1,6÷∙ 20 V /¿ 32V
Z= ∙ 100 Ω= ∙100 Ω=114,29 Ω
2,8÷∙ 10 V /¿ 28 V

Wartość natężenia prądu w układzie obliczono ze wzoru:

2,8÷∙ 10 V /¿ 28 V
I= = =0,14 A
2∙ 100 Ω 200 Ω
A na końcu wyznaczono różnicę faz napięcia i prądu ze wzoru:

1,4
Sin(ϕ) = =0,88
1,6

B. Pomiar impedancji w układzie RL.

W pierwszym etapie przebudowano poprzedni układ i zamiast kondensatora wstawiono cewkę indukcyjną.

Indukcyjność cewki: L = 10 mH = 0,01 H

Opór rezystora: R = 100 Ω

Częstotliwość: f = 50 Hz

1 1
Okres: T = = =20 ms
f 50 Hz

Pulsacja: ω = 2 πf , co odpowiada powyższym 20 ms

na wykresie sinusoidalnym.

W kolejnym kroku obliczono reaktancję indukcyjną ze wzoru:

X L =2∙ π ∙ 50 Hz ∙0,01 H=¿ 3,14 Ω

Po obliczeniu reaktancji indukcyjnej, obliczono impedancję korzystając z poniższego trójkąta:

ZRL2 = R2+XL2 = 10009,86

ZRL = = 100,05 Ω
√ 10009,86

A kolejno obliczono tgϕ ze wzoru:

−2∙ π ∙ 50 Hz ∙0,01 H
Tgϕ = =¿0,03 rad, co równa się ok. 1,8o
100

Otrzymana figura Lissajous:

H = 5,6

D = 0,1

h = 0,2

Korzystając z poniższego wzoru przeliczono jeszcze raz wartość impedancji:

5,6÷∙ 20 V /¿ 112 V
Z= ∙ 100 Ω= ∙100 Ω=11200 Ω
0,1÷∙ 10 V /¿ 1V

Wartość natężenia prądu w układzie obliczono ze wzoru:

 0,1÷∙ 10V /¿ 1V
I= = =0,005 A
2∙ 100 Ω 200 Ω

A na końcu wyznaczono różnicę faz napięcia i prądu ze wzoru:

0,2
Sin(ϕ) = =0,036
5,6

3. Wnioski

W wyniku przeprowadzonego ćwiczenia zbadano działanie układów RL i RC z wykorzystaniem oscyloskopu

dwukanałowego. Ćwiczenie przeprowadzono w programie Multisim firmy Electronic Workbench. W
przypadku układu RC (rezystora + kondensatora) można zauważyć, że impedancja ma charakter
pojemnościowy i jej wartość (333,65 Ω) jest zbliżona do pojemności kondensatora (318,31 Ω). W wyniku
połączenia układu w taki sposób na ekranie oscyloskopu, po przełączeniu na tryb X-Y pojawia się okrąg o
środku w miejscu przecięcia się układu współrzędnych. Impedancja obliczona za pomocą figury Lissajous
wyniosła jednak mniej niż 50% impedancji obliczonej analitycznie, na co duży wpływ mógł mieć sposób
ułożenia figury w obszarze wykresu oraz błędy przypadkowe wykonującego ćwiczenie. W przypadku układu
RL (rezystor + cewka indukcyjna) obliczenia się trochę skomplikowały i figura powstała na ekranie
oscyloskopu jest podłużna i ciężko z niej odczytać wartości. Ponadto pomiar impedancji obarczony jest
bardzo dużym błędem pomiarowym i znacznie przewyższa wartość impedancji obliczonej analitycznie.