Рецензенти:

Д-р Гоце Цветановски, научен соработник

Стојка Даскаловска, професор по македонски јазик
Катица Стојчевска, професор по македонски јазик

Лектор:
Елена Тошева

Издавач:
Министерство за образование и наука за Република Македонија

Печати:
Графички центар дооел, Скопје

Тираж:
16.600

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Македонија

бр.22-2433/1 од 26.04.2010 година се одобрува употребата на овој учебник

CIP - Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека
"Св.Климент Охридски" , Скопје
373.3.016:811.163.3(075.2)
ВЕЛКОВА, Снежана
Македонски јазик за 8 одделение на осумгодишното образование /
Снежана Велкова, Соња Јовановска. - Скопје : Министерство за
образование и наука на Република Македонија, 2010.
- 172 стр. : илустр. во боја ; 24 см
ISBN 978-608-4575-91-7
1. Јовановска, Соња [автор]
COBISS.MK-ID 84081418
 Dragi u~eniku

U~ebnikot po makedonski jazik za VIII oddelenie e

izraboten spored barawata za sovremen, raboten u~ebnik koj }e
ti ovozmo`i samostojno i tvore~ko u~ewe, u~ewe i istra`uvawe
vo parovi i grupi, rabota po nivoa, problemsko postavuvawe na
zada~ite i celite i nivno re{avawe, formirawe li~ni stavovi
i zaklu~oci.
Tekstovite se raznovidni i u{te pove}e }e ti ja pribli`at
literaturata kako umetnost na ubaviot zbor, a soznanijata za
lиtaraturno-teoretskite poimi }e gi zbogatat tvoite viduvawa
za ovaa umetnost.
Zada~ite, razgovorite. objasnuvawata, zaklu~ocite se
zamisleni taka {to }e ti ovozmo`at da razmisluva{, tvori{,
istra`uva{, uo~uva{, osoznava{, primenuva{. Na ovoj na~in
polesno i pouspe{no }e gi sovladuva{ sodr`inite od site
podra~ja koi gi izu~uva{: Jazikot, Literaturata, Izrazuvawe i
tvorewe i Mediumskata kultura. Vo U~ebnikot se nao|a i delot
,,Tekstovi za pro{iruvawe na znaewata” so koj }e mo`e{ da gi
utvrdi{ svoite znaewa i da nau~i{ ne{to pove}e za poimi od
literaturata {to si gi sretnal dosega. A site tie zaedno }e go
zbogatat tvojot estetski, moralen i kulturen razvoj.
U~ebnikot e priспособен na tvojata vozrast, a sledeweto
na barawata, uka`uvawata, poso~uvawata i objasnuvawata }e ti
ovozmo`at prijatni migovi na u~ewe.
Na krajot od у~ebnikot }e najde{ re~nik koj }e ti gi objasni
pomalku poznatite zborovi ili literaturno - teoretski poimi.
Veruvame deka у~ebnikot }e ti bide drugar i prijatel.
So noviot u~ebnik vo novata u~ebna godina sre}no!

Avtorite
 Ve`ba na ~as

Pro~itajte ja slednata pesna i analizirajte gi ele-

mentite na poemata vo nea. Potoa napravete sodr`in-
ska i strukturna analiza na pesnata.

VARDAR

Vo|e, beli vo|e

kaj crna crnite?
Od vas do mene
od mene nataka
kogo barate?

Pod dnoto vi bezdna nebid

vrz vi most - kopja i vekovi...

Vo|e, beli vo|e

kaj crna crnite
kogo barate?
*******
Vremiwa, nikojpat ne ve napu{til,
nikojpat ne }e presu{i.

Ako go snema me|u bregovite

}e pote~eme po planiweto.

Ako ne stignat planini

- od nas napravete.

Vremiwa
nikojpat ne ve napu{til,
nikojpat ne }e presu{i
na{iov vrutok - Nepokor.

Ante Popovski ( Od poemata ,,Vardar")

52
 Razgovor za pesnata

Na po~etokot na pesnata poetot posakuva da ima orelski

krilja. Zo{to?
Kakvi ~uvstva go obzemaat vo dale~nata Rusija?
Koj e motivot vo pesnata?
Kakvi pejza`ni sliki od prirodata na rodniot kraj pretsta-
vuva poetot, a kakvi od surovata tu|ina? Pro~itaj gi i objasni gi.
Koe e najsilno ~uvstvo vo pesnata?
Vo koj vid pesni se vbrojuva pesnava spored motivot?
Otkrij gi izraznite sredstva i objasni gi.
Poso~i gi stihovite vo koi ima rima. Sogledaj kakov e
rasporedot na rimuvanite zborovi vo stihovite.

Zabele{ka

Za tvore{tvoto na Konstantin Miladinov, za negovoto

zna~ewe vo makedonskata literatura }e se zapoznae{ koga }e
u~i{ za biografija.

Zapomni

Paralelna (ramna) rima e onaa koga se rimuvaat zborovi

vo dva (tri ili pove}e) stiha ednopodrugo. Na primer, ako
strofata ima ~etiri stiha (zna~i taa e katren), se rimuvaat
prviot i vtoriot stih, tretiot i ~etvrtiot.

Na primer:

,,... Te qubam, moj roden kraj

za mene ti si sonuvan raj.

Ime ti {epotam milno

te qubam beskrajno silno."

Tatjana Jovan~evska

55
 O, taa zemja me vika i jas moram da se spremam v zori
i da baknam edno par~e kora od drvoto vo mojot dom -
toj {to cveta vo nejzinoto telo mora i da gori
koga samo edna bela razigrana reka od svetot n# deli.

O, taa zemja me vika i jas moram da se spremam v zori

i da baknam edno par~e kora od drvoto vo mojot dom
toj {to cveta vo nejzinoto telo mora i da gori
vo `uborot na rekite {to te~at kako son.

Quben Ta{kovski

Razgovor za pesnata

Spored motivot, vo koj vid pesni spa|a ovaa pesna?

Poso~i gi lirskite elementi vo pesnata.
Analiziraj ja strukturata na pesnata.
Pronajdi gi poetskite sliki vo pesnata i naslovi gi.
Koi izrazni sredstva gi pronajde vo pesnata?
Poso~i gi stihovite vo koi se upotrebeni.
Vo koi stihovi otkri rimi? Citiraj gi.

Zapomni

Zvu~nite sovpa|awa koi se nao|aat vo prviot i tretiot i vo

vtoriot i ~etvrtiot stih vo strofata se vikaat vkrsteni
rimi.

Primeni gi znaewata

Vo slednive primeri pronajdete gi rimite i opredelete

kakov e nivniot vid spored rasporedot vo strofite. Opredelete
go vidot na rimite i spored akcentot.

Razgovarajte za motivite na pesnite.

58
 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

1. Модерна теорија на романот – Миливој Солар,Нолит

2. Теорија на книжевноста- Остин Ворен, Рене Велек, Нолит
3. Речник на книжевните термини, Нолит
4. Македонско народно културно наследство – Петко
Домазетовски, Друштво за култура и уметност, „Браќа
Миладиновци“
5. Народни приказни – д-р Кирил Пенушлиски, „Кочо Рацин“
6. Избрани дела – Кузман Шапкарев, „Мисла“
7. Македонска народна книжевност – д-р Томе Саздов
8. Раскази за деца – Македонска книжевност, „Микена“
9. Извадоци од книги и списанија
10. Gramatika na makedonskiot literaturen jazik-Bla`e Koneski
11. Pravopis na makedonskiot literaturen jazik - Redakciski
odbor:B . Vidoeski,T.Dimitrovski, K.Koneski, K.To{ev,
R.Ugrinova-Skalovska
12. Pravopis na makedonskiot literaturen jazik-Izdanie so iz-
menet i dopolnet tekst13. Makedonski jazik za srednoto
obrazovanieS.Bojkovska, D.Pandev, L.Minova-\urkova,
@.Cvetkovski
13. Stilistika na sovremeniot makedonski jazik - L.Minova-
\urkova
14. Metodika na nastavata po makedonski jazik-R.Panoska
15.Makedonskiot jazik vo globalniot svet-Redakcija:
M.Karanfilovski, I.Velev, S.Venovska-Antevska, J.Plevne{
16. 65 godini Ministerstvo za obrazovanie (1944-2009)-
S.Dodevski
LITERATURA

Lirsko-epski vidovi.......................................................49
Poema....................................................................... 49
Serdarot....................................................... 49
Vardar........................................................... 52
Vidovi rimi......................................................................53
Paralelna rima.......................................................53
T’ga za jug Konstantin Miladinov............54
O~i Aco [opov................................ 56
Vkrstena rima.......................................................... 57
O, taa zemja Quben Ta{kovski.................... 57
Do`d Miho Atanasovski....................59
Svetot poln e so pravda Junus Emre..........60
Obgrlena rima......................................................... 61
Ezero Mateja Matevski...................... 61
Uplav Bla`e Koneski......................... 62
Te{koto Bla`e Koneski......................... 63
Stilski figuri.................................................................66
Simbol..................................................................... 66
Vezilka Bla`e Koneski......................... 66
Kopa~ite Ko~o Racin............................... 68
Crvena Kosta Abra{evi}..................... 69
Ironija..................................................................... 70
Mom~e nevesta fale{e Narodna pesna....70
Ergen {eta, ergen odi Narodna pesna....70
Krale Marko i Crna Arapina N.pesna..........72
Ergen odev sto godini Narodna pesna....72
Slovenska antiteza.................................................73
Ropstvo Kole Nedelkovski....................73
Razbole se nevesta Narodna pesna....75
Alegorija..................................................................76
Bez srce Matej Bor....................... 76
Pes i srna.......................................................78
Se promenil.................................................. 78
Magare vo ko`a na lav....................................78
Avanturisti~ki roman.............................................79
Verni drugari Sowa Sever...................79
Borba so ribata Ernest Hemingvej.......... 82
Quboven roman........................................................85
Snegovite na Klimentina Evans G.Petrevski...85
Pismo Velko Nedelkovski....... 87
Nau~no - fantasti~en roman...................................89
170