Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΣΑΓΙΟΥ

(γεύσεις απ’ όλο τον κόσμο)

Η ΠΟΛΛΗ ΣΚΕΨΗ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΟ ΤΣΑΪ

Ο GUATAMA BUDDHA (ή απλά ο Βούδας), σύμφωνα με τον μύθο, ανακάλυψε το τσάι
όταν καθισμένος στον κήπο του τη στιγμή της περισυλλογής του, ένα φύλλο που έφερε ο
αέρας έπεσε μέσα στο φλιτζάνι του. Ευτυχώς θεώρησε σωστό να το πιεί και όχι να το
πετάξει…

Ένας άλλος μύθος λέει ότι ο BODHI-DHARMA (ένας βουδιστής μοναχός), ιδρυτής του
δόγματος Zen, για να μην κλείσουν τα μάτια του και κοιμηθεί όταν και αυτός βρισκόταν
σε περισυλλογή, έκοψε τα βλέφαρά του… Εκεί που έπεσαν, φύτρωσε ένα φυτό, το ch’a,
που τα φύλλα του έμοιαζαν με τα βλέφαρά του. Ήταν το πασίγνωστο τσάι. Και βέβαια
δεν ξανακοιμήθηκε ποτέ από τότε.

GUATAMA BUDDHA και BODHI-DHARMA

Όμως η αλήθεια είναι αυτοκρατορική! Ο αυτοκράτορας της Κίνας SHEN NUNG, σε

κάποια περιοδεία του, κάθισε για να σκεφτεί ποιο καντόνι του θα πήγαινε να
επισκεφτεί. Μια άλλη παραλλαγή του μύθου λέει ότι απλώς ήθελε να ξεκουραστεί λίγο.

Η ουσία είναι ότι καθώς έβραζαν νερό για να πιούν (πάντα το έβραζαν για να είναι
καθαρό και χωρίς μικρόβια), πάλι έπεσαν μερικά φύλλα μέσα στο βραστό νερό, δίνοντάς
του κίτρινές και καφετιές ανταύγειες. Αυτό ήταν! Δοκίμασε το ρόφημα και γοητεύτηκε
από τη γεύση του αλλά και από τις διεγερτικές του ιδιότητες. Άλλωστε ως προστάτης και
πατέρας της γεωργίας στην Κίνα είχε δοκιμάσει όλα τα φυτά που υπήρχαν, με σκοπό να
βοηθήσει τη μοίρα των ανθρώπων.

Μας χάρισε έτσι ένα ρόφημα ευδαιμονίας και απολαύσεως.

 -2-

ΟΡΙΣΜΟΣ
Το τσάι (παλαιότερα γνωστό στην καθαρεύουσα ως τέιον) είναι ένα παγκόσμια
διαδεδομένο ρόφημα και το πιο δημοφιλές ποτό στον κόσμο μετά το νερό.

Προέρχεται από τα φύλλα του δένδρου τσάι (Καμέλια η σινική - CAMELLIA SINENSIS ή
Καμέλια η θεά - CAMELLIA THEA).

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ - ΟΡΟΛΟΓΙΑ

Η λέξη τσάι είναι περσική λέξη, η οποία προέρχεται από την κινέζικη λέξη στα
ΜΑΝΔΑΡΊΝΙΚΑ ΤΣΑ. Η λέξη ΤΣΑ διαδόθηκε μέσω του δρόμου του μεταξιού στην
κεντρική Ασία και στην Περσία (σημερινό Ιράν). Οι Πέρσες πρόσθεσαν την κατάληξη -Ι
και η λέξη τσάι διαδόθηκε σε πολλές γλώσσες όπως , Αραβική, Τουρκική, Ελληνική,
Ρωσική κλπ. Στα Αγγλικά η λέξη tea χρησιμοποιείται για το τσάι. Στην Αγγλική γλώσσα η
λέξη CHAI (τσάι) υπονοεί το τσάι με μπαχαρικά (το τσάι ΜΑΣΆΛΑ). Το τσάι ΜΑΣΆΛΑ είναι
γνωστό ως τσάι ΚΑΡΆΚ στην μέση Ανατολή.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Το τσάι περιέχει σε ποσοστό περίπου 3% το αλκαλοειδές καφεΐνη (11mg/100gr), όπως

και ο καφές. Μερικές φορές χρησιμοποιείται ο παρωχημένος όρος «ΤΕΪΝΗ» όταν γίνεται
αναφορά στην καφεΐνη του τσαγιού, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για την ίδια
και την αυτή ένωση.

Λόγω της ύπαρξης καφεΐνης, η κατανάλωση τσαγιού έχει παρόμοια επίδραση στον
οργανισμό όπως και ο καφές, δηλαδή διεγείρει το νευρικό σύστημα και αυξάνει την
αντοχή στην κούραση, σε μικρότερο όμως βαθμό.

Άλλα κύρια συστατικά του τσαγιού είναι οι ΠΟΥΡΊΝΕΣ ΘΕΟΦΥΛΛΊΝΗ και

ΘΕΟΒΡΩΜΊΝΗ, που είναι όπως και η καφεΐνη παράγωγα της ΞΑΝΘΊΝΗΣ.

Το τσάι περιέχει επίσης ΠΟΛΥΦΑΙΝΌΛΕΣ, ΤΑΝΝΊΝΕΣ και ΚΑΤΕΧΊΝΕΣ, στις οποίες

αποδίδεται αντιοξειδωτική δράση.

ΘΕΡΜΙΔΕΣ

Ποσότητα ανά 100 gr Θερμίδες (kcal) 1

Πράσινο τσάι αποξηραμένο

 -3-

ΙΣΤΟΡΙΑ

Τα φυτά του τσαγιού υπάρχουν στην φύση της περιοχής ΑΣΣΆΜ (βορειοανατολική
Ινδία, σήμερα ανάμεσα από Βουτάν, Βιρμανία και Θιβέτ-Κίνα) από την αρχαιότητα, αλλά
οι Ασιάτες αρχικά χρησιμοποίησαν το τσάι ως βότανο-φάρμακο και όχι ως αφέψημα.

Πωλητής ΜΑΣΆΛΑ τσαγιού στην Καλκούτα , Ινδία

Το 1830, η Βρετανική εταιρία Ανατολικές Ινδίες («East India Company») άρχισε να

ανησυχεί για το μονοπώλιο του τσαγιού από την Κίνα και την μεγάλη κατανάλωση
τσαγιού στην Μεγάλη Βρετανία.

Οι Βρετανοί αποικιοκράτες ανακάλυψαν την ύπαρξη του τσαγιού στην περιοχή ΑΣΣΆΜ
της Ινδίας και ανάπτυξαν την καλλιέργεια τσαγιού.

Το 1870 πάνω από 90% του τσαγιού το οποίο καταναλωνόταν στην Μεγάλη Βρετανία
ήταν Κινέζικης προέλευσης μέχρι το 1900 όπου το ποσοστό έπεσε στο 10%, όταν
αντικαταστάθηκε με την καλλιέργεια τσαγιού στην Ινδία (τότε Βρετανική αποικία) (50%)
και στην Σρι Λάνκα (τότε Βρετανική αποικία) (33%).

Η κατανάλωση του μαύρου τσαγιού στο εσωτερικό της Ινδίας ήταν σε χαμηλό επίπεδο
μέχρι που η βρετανική εταιρία «Οργανισμός Ινδικών Τσαγιών» (Indian Tea Association),
στις αρχές του 20ου αιώνα ενθάρρυνε εργοστάσια, ορυχεία και κλωστοϋφαντουργίες να
παρέχουν διαλείμματα με τσάι στους εργαζομένους.

Παράλληλα υποστήριξε ανεξάρτητους πωλητές τσαγιών (τσάι ΒΑΛΆΧΣ) κατά την

ανάπτυξη του Ινδικού σιδηροδρομικού δικτύου.

Η αρχική προώθηση του τσαγιού στην Ινδία ήταν με την μορφή την Βρετανική, δηλαδή
τσάι με λίγο γάλα και ζάχαρη.

Ο «Οργανισμός Ινδικών Τσαγιών» απογοητεύθηκε από τους ανεξάρτητους πωλητές

τσαγιού οι οποίοι προσπαθούσαν να προσθέτουν μπαχαρικά αλλά και μεγαλύτερη
ποσότητα ζάχαρης και γάλατος ώστε να καταναλώνουν μικρότερη ποσότητα φύλλων
τσαγιού ανά ποσότητα τσαγιού.

Σήμερα το ΜΑΣΆΛΑ τσάι , στην σημερινή του μορφή, είναι διάσημο ρόφημα όχι μόνο
στην Ινδία αλλά στην γενικότερη περιοχή της νότιας Ασία αλλά και σε όλο το κόσμο.
 -4-

ΕΙΔΗ ΤΑΓΙΟΥ
Τέσσερις είναι οι βασικοί τύποι του τσαγιού οι οποίοι προκύπτουν από τον τρόπο
επεξεργασίας των φύλλων και των ανθών του φυτού και όχι από διαφορετικές ποικιλίες:

 Λευκό τσάι
Τσάι κινέζικης καταγωγής από την περιοχή Fujian.
Είναι πολύ φίνο και ευαίσθητο.
Προέρχεται από τη συλλογή των άγουρων ακόμα μπουμπουκιών του φυτού, τα
οποία μαραίνονται μόνο στον αέρα.
Παίρνουν ένα χρώμα ασημί γι’ αυτό τα ονομάζουν και silver tips.
 Πράσινο τσάι
Τα φύλλα του φυτού συλλέγονται με προσοχή, ώστε να διατηρήσουν το πράσινο
χρώμα τους.
Στη συνέχεια, μέσα στις πρώτες 24 ώρες από τη συγκομιδή, ζεσταίνονται σε πολύ
υψηλή θερμοκρασία, ώστε να εξαφανιστούν όλα τα ένζυμα και να σταματήσει
κάθε διαδικασία ζυμώσεως.
Τα φύλλα τυλίγονται και αποξηραίνονται αρκετές φορές.
Στην Κίνα η αποξήρανση γίνεται σε μεγάλες χάλκινες λεκάνες, ενώ στην Ιαπωνία
τα αποξηραίνουν σε ατμό.
 Τσάι Oolong (τσάι ολικής ζυμώσεως)
Τσάι με καταγωγή την Κίνα ή την Φορμόζα. Τα φύλλα του φυτού μετά την
συγκομιδή απλώνονται στον ήλιο, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία της ζυμώσεως.
Στη συνέχεια τοποθετούνται σε ειδικά δωμάτια σταθερής θερμοκρασίας 25
βαθμούς Κελσίου και υγρασίας 85%. Ανάλογα με τη διάρκεια αυτής της
επεξεργασίας η ζύμωση είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη.
Σύμφωνα με την κινέζικη μέθοδο η ζύμωση είναι μικρής διάρκειας και φτάνει
από 12 έως 20%. Αντίστοιχα στη μέθοδο της Σρι Λάνκα η ζύμωση σταματά στο 60
ή 70%.
Στη συνέχεια το τσάι αποξηραίνεται σε ειδικές σιδερένιες λεκάνες σε μεγάλη
θερμοκρασία.
 Μαύρο τσάι
Τσάι κινέζικης καταγωγής από την περιοχή Yunnan.
Η ζύμωσή του είναι ολοκληρωμένη και υπόκειται και σε αρκετές μετά-ζυμώσεις.
Για τον λόγο αυτό διατηρείται για πολλά χρόνια σε πήλινα δοχεία σε σκοτεινά και
υγρά μέρη. Πρόκειται για τσάγια με ονομασία προελεύσεως.
Για την παραγωγή του κλασσικού μαύρου τσαγιού τα φρέσκα φύλλα
μαραίνονται για διάρκεια 18 έως 32 ωρών για να φύγει ένα μέρος της υγρασίας
τους. Κατόπιν διπλώνονται για 30 λεπτά και αφήνονται για ζύμωση σε ένα
δωμάτιο σκοτεινό και υγρό για 1 έως 3 ώρες.
Τα φύλλα κόβονται με ειδικά μαχαίρια και ξηραίνονται σε θερμοκρασία 90
βαθμών Κελσίου.

Λευκό τσάι
 - 5-

ΟΦΕΛΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (Ένα φάρμακο στη διάθεσή μας)

Αγαπάτε το τσάι, αλλά γνωρίζετε πραγματικά όλες τις αρετές του;

Τσάι λευκό, πράσινο, μαύρο ή Oolong, αυτό το ρόφημα έχει κρυφές και μαγικές
λειτουργίες για τον οργανισμό. Παρότι τα τσάγια προέρχονται από το ίδιο φυτό, την
CAMELLIA SINENSIS, γίνονται σε χιλιάδες ποικιλίες, ανάλογα με την επεξεργασία τους.
Είναι σημαντικό να ξέρουμε ποιό τσάι μας ευεργετεί και γιατί.

 Λευκό τσάι (Ο υπέρ-ήρωας)

Πρόκειται για ένα σπάνιο τσάι, εξαιρετικά λεπτής γεύσης το οποίο ανταγωνίζεται
επάξια το πράσινο τσάι. Είναι σχετικά άγνωστο αλλά περιέχει πολύτιμους
θησαυρούς. Εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες και προστατεύει την επιδερμίδα.
Το λευκό τσάι είναι υπέρ-ήρωας στο πεπτικό μας σύστημα, σκοτώνει τα βακτήρια
και τα μικρόβια επειδή περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά. Μειώνει την κακή
χοληστερίνη, είναι πολύ πλούσιο σε βιταμίνες C και Ε και αυτό το κάνει σύμμαχο
εναντίον της γρίπης.
 Πράσινο τσάι (Αδυνατίζει, αντικαρκινικό)
Είναι πρωταθλητής στα αντιοξειδωτικά. Αποτελεί το αγαπημένο τσάι των
Ιαπώνων. Είναι επιβλητικό στη γεύση και πιο πικρό από τους συγγενείς του, αλλά
παρουσιάζει ιδιαίτερες αρετές. Βοηθάει στην μείωση της χοληστερόλης και
βοηθάει στην καταπολέμηση διαφόρων τύπου καρκίνου και καρδιαγγειακών
προβλημάτων. Επίσης, βοηθάει τον μεταβολισμό και καίει λίπη, ενώ διευκολύνει
την πέψη.
 Τσάι Oolong (Tο τσάι εναντίον του στρες)
Το αποκαλούν «γαλάζιο τσάι» στη Κίνα. Το Oolong είναι ένας τύπος τσαγιού στο
οποίο διακόπτουν την ωρίμανση και αυτό του δίνει το ιδιαίτερο χρώμα του.
Περιέχει ελάχιστη ΤΕΪΝΗ και κατά συνέπεια πίνεται ως αργά το βράδυ. Η βασική
του αρετή είναι ότι καταπραΰνει το στρες και χαλαρώνει. Με τη διουρητική του
δράση, το τσάι Oolong περιορίζει το ουρικό οξύ και επιδρά σε συμπτώματα
στομαχικά. Όπως όλα τα άλλα τσάγια είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά.
 Μαύρο τσάι (Κλασικό στήριγμα νεότητας)
Είναι το πιο διαχρονικό τσάι και αποτελεί το 78% της παγκόσμιας παραγωγής
τσαγιού. Πρόκειται στην πραγματικότητα για πράσινο τσάι το οποίο έχει
οξειδωθεί . Αυτή η διαδικασία του επιτρέπει να διατηρείται περισσότερα χρόνια,
πράγμα που το κάνει πιο εμπορικό. Διαθέτει ιδιότητες που βοηθούν στο
καρδιαγγειακό ενώ προλαμβάνει την οστεοπόρωση στις γυναίκες. Η σταθερή
κατανάλωσή του είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις γυναίκες. Στους άνδρες μειώνει
κατά 11% τον κίνδυνο εμφραγμάτων και βοηθάει στη διατήρηση της νεότητας.
Έχει και πολλές άλλες κρυφές ιδιότητες, όπως η καταπολέμηση πονοκεφάλων και
κακής διάθεσης.

Μαύρο τσάι
 -6-

ΧΡΗΣΗ ΤΣΑΓΙΟΥ

 Λευκό τσάι
 Στο φλιτζάνι: Το αφήνουμε για 1-3΄ σε καυτό νερό (70-80 βαθμούς).
 Στο πιάτο: Η ντελικάτη του γεύση δεν το καθιστά εύκολο υλικό στη
μαγειρική. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε για να
αρωματίσουμε μια ανάλαφρη ΜΟΥΣ.
 Πράσινο τσάι
 Στο φλιτζάνι: Το αφήνουμε για 2-3΄ σε καυτό νερό (70-80 βαθμούς).
 Στο πιάτο: Συνδυάζουμε τα φύλλα του με εστραγκόν και μαραθόσπορο
και αρωματίζουμε το ψάρι πριν το ψήσουμε. Δοκιμάζουμε να φτιάξουμε
cookies με πράσινο τσάι.
 Μαύρο τσάι
 Στο φλιτζάνι: Το αφήνουμε για 3-5΄ σε νερό που βράζει (100 βαθμούς).
 Στο πιάτο: Συνδυάζουμε φύλλα μαύρου τσαγιού μαζί με αρωματικά και
μπαχαρικά της επιλογής μας (π.χ. ΚΌΛΙΑΝΤΡΟ, ΤΖΊΝΤΖΕΡ), καθώς και λίγη
καστανή ζάχαρη, για να φτιάξουμε ένα μείγμα που θα δώσει ιδιαίτερη
γεύση στο ψητό κοτόπουλο, το ψάρι και τα λαχανικά μας.
 Τσάι Oolong (συνδυασμός πράσινου και μαύρου τσαγιού)
 Στο φλιτζάνι: Το αφήνουμε για 3-5΄ σε νερό που μόλις έχει ξεκινήσει να
βράζει (80-90 βαθμούς).
 Στο πιάτο: Βάζουμε φύλλα τσαγιού Oolong σε τηγανητό ρύζι και
προσθέτουμε λαχανικά της επιλογής μας.

ΟΙ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΤΣΑΓΙΟΥ

 Η Ιαπωνική τελετή CHANOYU

Πρόκειται για την πιο κωδικοποιημένη τελετή. Μόνο 5 άτομα τη φορά μπορούν
να συμμετάσχουν σ’ αυτή τη διαδικασία καθάρσεως του ανθρώπου που του
επιτρέπει να ενωθεί με την φύση. Η μέθοδος που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά
και αποτελεί έναν από τους πυλώνες του ιαπωνικού πολιτισμού συνίσταται στην
τοποθέτηση 1,5 γραμμαρίου τσαγιού MATCHA σε 4 cl νερού , που βρίσκεται σε
θερμοκρασία 80 βαθμών Κελσίου. Στη συνέχεια ανακατεύουν με ένα καλάμι από
μπαμπού (CHASEN).
 Η Κινέζικη τελετή
Πολύ απλή και αυθόρμητη. Εδώ χρησιμοποιούμε μια τσαγιέρα και πολύ μικρά
φλιτζάνια. Τοποθετούμε τα φύλλα τσαγιού στη τσαγιέρα και κάνουμε τρεις
βυθίσεις: η πρώτη διαρκείας ενός λεπτού, η δεύτερη τριών λεπτών και η τρίτη
πέντε λεπτών .
 -7-

 Το κλασικό fine o’ clock των Άγγλων

Ολόκληρη τέχνη σερβιρίσματος αλλά και κοινωνικής συναναστροφής. Το τσάι
συνοδεύεται πάντα από μικρά γλυκά και κέικ. Στην Αγγλία τα άτομα της υψηλής
κοινωνίας προτιμούν για την περίσταση το κινέζικο τσάι, το οποίο σερβίρουν σε
πολύ φίνα σερβίτσια από πορσελάνη , ενώ η εργατική τάξη προτιμά το τσάι από
την Ινδία ή την Κεϋλάνη και το πίνει σε κούπες (mug).
 Βόρεια Αφρική
Χρησιμοποιείται κυρίως πράσινο τσάι gunpowder , μαροκινή μέντα (nana) και
πολύ μαύρη ζάχαρη. Το τσάι ετοιμάζεται από τον αρχηγό της οικογενείας σε
μικρά γυάλινα ποτήρια, στολισμένα με διάφορες φιγούρες και σερβίρεται μαζί
με την τσαγιέρα σε ένα δίσκο χάλκινο ή ασημένιο. Ρίχνουμε το τσάι στα ποτήρια
από ψηλά ανεβοκατεβάζοντας την τσαγιέρα. Πίνουν το τσάι καθισμένοι στο χαλί.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΤΣΑΓΙΟΥ

 ΑΣΣΆΜ: περιοχή της ΒΑ Ινδίας, που έδωσε το όνομα της στο μαύρο τσάι, γνωστό
για τη δύναμή του.
 CAMELLIA SINENSIS: Ο επιστημονικός βοτανολογικός όρος για το τσάι.
 ΚΕΫΛΑΝΗ: Ασιατικό κράτος, παλιότερα ΣΡΙ ΛΑΝΚΑ, που όμως πάντα
χρησιμοποιείται στο εμπόριο τσαγιού και που έδωσε το ομώνυμο μαύρο τσάι.
 MATCHA: Πράσινο τσάι σε σκόνη, από την Ιαπωνία.
 GUNPOWDER: Πράσινο τσάι από την Κίνα του οποίου τα φύλλα είναι τυλιγμένα
σε μικρές μπάλες.
 ΖΥΜΩΣΗ: Διαδικασία της επεξεργασίας του τσαγιού κατά την οποία το τσάι
γίνεται μαύρο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Εδώ και περισσότερα από 3000 χρόνια η ιστορία του τσαγιού αποτελεί μέρος του
κινέζικου πολιτισμού, που όμως σε αντίθεση με τον ιαπωνικό ποτέ δεν έδωσε
θρησκευτικές διαστάσεις λατρείας στο τσάι. Παρ’ όλα αυτά στην Κίνα το τσάι πάντα
συνόδευε ένα εθιμοτυπικό φιλοξενίας και αποτελούσε πάντα ένα δείγμα ζεστής
υποδοχής. Εκτιμήθηκε στην εποχή της δυναστείας Χαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες
καθώς ενδυνάμωνε τη θέληση, απάλλασσε από την κούραση και τόνωνε την όραση.
Από τότε μια μεγάλη ιστορία ευγενικών προθέσεων αλλά και πολέμων, οικονομικών
ανταγωνισμών και επαναστάσεων εκτυλίσσεται.

Η πρώτη πράξη ανυπακοής των αμερικάνων προς τους άγγλους ήταν να πετάξουν στη
θάλασσα εισαγόμενου τσαγιού εξαιτίας των υψηλών φόρων του (ένα παράδειγμα). Το
Boston Tea Party ήταν το έναυσμα για την αμερικανική επανάσταση.

Παρ’ όλα αυτά οι βασικές πρακτικές που συνδέονται με το τσάι παραμένουν ίδιες. Η
συγκομιδή του τσαγιού είναι πάντα μια γυναικεία υπόθεση καθώς χρειάζονται λεπτές
κινήσεις μεγάλης δεξιοτεχνίας και επιδεξιότητας. Το ίδιο και οι βασικοί τρόποι
επεξεργασίας και ετοιμασίας του.

Πηγές:
www. avek.gr
Wikipedia
Wikimedia Commons
TAGS ΤΣΑΙ υγεία οφέλη
 -8-

ΣΗΜΕΙΩΣΗ :
ΤΟ ΤΣΑΪ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ

Το φυτό τσάι του βουνού (γένος Σιδηρίτης) χρησιμοποιείται ευρύτατα στις μεσογειακές χώρες, όπως και στην Ελλάδα ως
αφέψημα (τσάι).

Το γένος Σιδηρίτης περιλαμβάνει 80 περίπου είδη, που φύονται στις παραμεσόγειες χώρες, τις Καναρίους νήσους και την
Βόρειο Ασία. Πρόκειται για μονοετείς ή πολυετείς πόες, χνουδωτές. Έχουν άνθη κίτρινα ή λευκά, μικρά, κατά σπονδύλους
απομακρυσμένους ή πλησίον αλλήλους χωρίς βράκτια. Ανήκουν στα ΧΕΙΛΑΝΘΉ. Στη Μεσόγειο το ρόφημα των φυτών αυτών
είναι πολύ δημοφιλές και διαδεδομένο.

 Στην Ισπανία, χρησιμοποιούνται επίσης διάφορα αυτοφυή είδη στη λαϊκή θεραπευτική, κυρίως για μακροχρόνια
θεραπεία φλεγμονωδών καταστάσεων
κυρίως για μακροχρόνια θεραπεία φλεγμονωδών καταστάσεων.
 Στην Ελλάδα, Αυτό-φύονται περίπου 17 είδη, τα γνωστότερα είναι:

 Τσάι ΒΛΆΧΙΚΟ (Άγιο Όρος ΜΠΕΤΤΌΝΙΚΑ) (Σιδηρίτης η διάτρητος, υποείδος η αθωνική).

 Τσάι του ΜΑΛΕΒΟΎ ή τσάι του Ταϋγέτου (Σιδηρίτης η λαθραία).
 ΜΑΛΟΤΉΡΑΣ ή ΚΑΛΟΚΟΙΜΗΘΙΆ είναι το τσάι της Κρήτης (Σιδηρίτης η συριακή).
 Τσάι της ΕΎΒΟΙΑΣ ή τσάι απ’ το ΔΈΛΦΙ (Σιδηρίτης η ευβοϊκή).
 Τσάι του ΟΛΎΜΠΟΥ (Σιδηρίτης η ΣΚΑΡΔΙΚΉ).
 Τσάι του ΠΑΡΝΑΣΣΟΎ ή τσάι του Βελουχιού (Σιδηρίτης του ΡΆΣΕΡ) κ.α.

Φαρμακολογικές ιδιότητες

Έρευνες δείχνουν ότι το γένος SIDERITIS SCARDICA έχει πιθανές φαρμακολογικές ιδιότητες όπως αντιφλεγμονώδεις,
αναλγητικές, αντιοξειδωτικές σε βαθμό αντίστοιχο του πράσινου τσαγιού (CAMELLIA SINENSIS), προστατευτικές στο
γαστρεντερικό σύστημα και στα μιτοχόνδρια, αντιβακτηριδιακές, και ότι περιέχει ουσίες που αναστέλλουν την εκ νέου
πρόσληψη της ΣΕΡΟΤΟΝΊΝΗΣ, της ΝΤΟΠΑΜΊΝΗΣ και της ΝΟΡΑΝΔΡΕΝΑΛΊΝΗΣ (ΤΡΙΚΥΚΛΙΚΑ
ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ).

Καλλιέργεια

Η SIDERITIS RAESERI είναι η πιο κοινή ποικιλία Σιδερίτη που καλλιεργείται στην Ελλάδα, στην Αλβανία και στην ΠΓΔΜ,
όπου υπάρχουν επίσης εξελιγμένα υβρίδια. Το φύτεμα συνίσταται να γίνεται σε δύο περιόδους, από τον Οκτώβριο ως τον
Νοέμβριο και από τον Φεβρουάριο ως τον Μάρτιο (στο Βόρειο ημισφαίριο) και η συγκομιδή τον Ιούλιο, όταν έχει ανθίσει
πλήρως. Το φυτό τυπικά ξηραίνεται πριν την χρήση του.

Όλα τα τσάγια του βουνού κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω της υπερκατανάλωσης.

Γραφή: Γιάννης Μ. Νικολάου / 2017