Волумен на вртливо (ротационо) тело ‐ задачи

Friday, April 3, 2020        08:00 

Задачa 7. од Материјали (Гл. 3, стр. 178) ‐ корегирана
Да се пресмета волуменот на телото добиено со ротација околу y - оска на
рамнинската фигура ограничена со
2
а) параболата y = 2x и правите x = 0 , y = -2 и y = 2 ,
x
б) параболата y 2 = и правата x = 8 ,
2
2 2
x y
в) елипсата + = 1 (да се спореди со задача 6, ѓ),
a2 b2
г) кривата x = y , y - оска и x + y = 2 ,
д) кривата y = ln x и правите x = 0 , y = -1 и y = 1 .

Решение:

2
а) Рамнинската фигура ограничена со параболата y = 2x и правите x = 0 ,
y = -2 и y = 2 е дадена на сл. 7.а.1, телото добиено со ротација на оваа фигура
околу y - оска е дадено на сл. 7.а.2.

сл. 7.а.1 сл. 7.а.2

Деловите од фигурата што се над и под x - оската се симетрични еден на друг.
Од тука следи дека бараниот волумен ќе биде

Волумен на вртливо тело page 24

 V = 2V1 ,
каде V1 е волуменот на телото што се добива со ротација околу y - оска на
делот од рамнинската фигура над x - оската, односно рамнинската фигура
ограничена со
2 y2
 параболата y = 2x  x = ,
2
 правата x = 0 (т.е. y - оска),
 y = 0 (долна граница на интеграција), и
 y = 2 (горна граница на интеграција),
т.е.
2 æ y 2 ö÷2
2 2 4
y 
2
V1 = ò
2 ç ÷
x dy = ò çç ÷ dy = ò
4
dy = ò y dy
è2ø 4 4
0 0 0 0

5 y=2
 y  5 5  
= ⋅ = ⋅ (2 - 0 ) = ⋅ 32 =
4 5 y=0 20 20 5

 
 V = 2V1 = 2⋅ = куб.ед.
5 5

x
б) Рамнинската фигура ограничена со параболата y 2 = и правата x = 8 е
2
дадена на сл. 7.б.1, а телото добиено со ротација на оваа фигура околу y - оска
е дадено на сл. 7.б.2.

сл. 7.б.1 сл. 7.б.2

Волумен на вртливо тело page 25

 x
Пресечните точки на параболата y 2 = и правата x = 8 се добиваат од
2
равенството
2 8
y = = 4  y =  4 = 2 ,
2
т.е. пресечните точки се A(8;-2) и B(8;2) . Вторите координати се воедно
граници на интеграција.

Поради положбата на рамнинската фигура во однос на y - оска, бараниот
волумен ќе биде еднаков на
V = V1 - V2 ,
каде
 V1 е волуменот на телото што се добива со ротација околу y - оска на
правоаголникот ограничен со правите x = 0 (т.е. y - оска), x = 8 , y = -2
и y = 2 (сл. 7.б.3), или попрецизно, ако ставиме x1 = x1( y ) = 8
2 2 y=2
2 2
V1 =  ò ( x1 ) dy =  ò 8 dy = 64 y y=-2
= 64(2 - (-2)) = 256 ,
-2 -2

 V2 е волуменот на телото што се добива со ротација околу y - оска на

рамнинската фигура ограничена од лево со правата x = 0 , (т.е. y - оска),
2
од десно со параболата y = x / 2 , од долу со правата y = -2 , од горе со
правата y = 2 (сл. 7.б.4), или попрецизно, ако ставиме
x
y2 =  x = 2 y 2 = x2( y ) ,
2
тогаш








сл. 7.б.3 сл.7.б.4
2 2
4 5 y=2 4 5
V2 =  ò ( x2 ) dy =  ò (2 y 2 )2 dy =
2
⋅y y=-2
= ⋅ (2 - (-2)5 )
5 5
-2 -2
4 256
= ⋅ (32 -(-32)) = .
5 5
Од предходното следи дека бараниот волумен е

Волумен на вртливо тело page 26

 256 æ 1ö 4 1024
V = V1 -V2 = 256 - = 256çç1 - ÷÷÷ = 256 ⋅ = куб. ед.
5 è 5ø 5 5

2 2
x y
в) Рамнинската фигура ограничена со елипсата = 1 е дадена на сл.
2
+
a b2
7.в.1, а телото добиено со ротација на оваа фигура околу y - оска е дадено на
сл. 7.в.2.












сл. 7.в.1 сл.7.в.2

x2 y2 x2 y2 æ y 2 ö÷÷
2 2ç
+ =1  = 1-  x = a çç1 - 2 ÷ .
çè b ÷ø
2 2 2 2
a b a b
Од тука следи дека бараниот волумен е

y=b
b æ y ö÷÷
b2 bæ
y ö÷÷
2 æ y ÷÷ö
3
2 2ç 2 ç 2 ç
V =  ò x dy =  ò a çç1 - 2 ÷dy = a  ò çç1 - 2 ÷dy = a çç y - 2 ÷
-b -b
èç b ø÷ -b
èç b ø÷ èç 3b ø÷ y=-b
éæ ù éæ ù
2 ê çç b 3 ÷÷ö çæ (-b)3 ÷÷öú 2 êç b ÷ö ççæ b 3 ÷÷öú
= a  êçb - ÷ -çç-b - ÷ú = a  êèçb - ø÷÷ -ç-b + 2 ÷÷ú
êëçè 3b2 ÷ø÷ çè 3b2 ÷øúû êë 3 çè 3b û ÷
ø ú
éæ bö æ b öù 4
= a2 êççb - ÷÷÷ -çç-b + ÷÷÷ú = a2b  куб. ед.
êëè 3ø è 3 øúû 3

г) Рамнинската фигура ограничена со кривата x = y , y - оска и x + y = 2 е
дадена на сл. 7.г.1, а телото добиено со ротација на оваа фигура околу y - оска
е дадено на сл. 7.г.2. Прво треба алгебарски да се определи пресечната точка
на кривата x = y и правата x + y = 2 . Бидејќи ротацијата е y - оска и,
последователно, интеграцијата е по променливата y , имаме

Волумен на вртливо тело page 27

 ì
ï x= y ì
ïx = y
ï
í  ï
í  y = 2- y
2
(⋅)
ï
ï
î x + y = 2 ï
ï
î x = 2 - y
2 2
 y = (2 - y ) = 4 - 4 y + y
2
 y -5 y + 4 = 0
5  52 - 4 ⋅ 1 ⋅ 4 5  9 5  3
 y1,2 = = =
2⋅ 1 2 2
 y1 = 1 и y2 = 4

B(-2;4) (не припаѓа на график на x = y ), што значи дека бараната т.е. пре‐
сечна точка е A(1;1) (првата координата се добива со замена на y = 1 во
x + y = 2 ).










сл. 7.г.1 сл.7.г.2
Бараниот волумен е еднаков на V = V1 + V2 , каде

 V1 е волуменот на телото што се добива со ротација околу y - оска на

триаголникот ограничен со y - оската и правите y = 1 и x + y = 2 или
ако ставиме x + y = 2  x = 2 - y = x1( y ) ,
2 2 2
2 2 2
V1 =  ò ( x1 ) dy =  ò (2 - y ) dy =  ò (4 - 4 y + y )dy
1 1 1
y=2 y=2
æ y 2 y 3 ö÷÷ æ y 3 ö÷
=  ççç4 y - 4 ⋅ + ÷ =  ççç4 y - 2 y 2 + ÷÷
è 2 3 ø y=1 è 3 ø y=1
éæ 2 ö÷÷ æç
3 3 öù
ç 2 1 ÷
=  êçç4 ⋅ 2 - 2⋅ 2 + ÷ - çç4 ⋅ 1 - 2⋅ 1 + ÷÷úú
ê 2
ëè 3ø è 3 øû

Волумен на вртливо тело page 28

 éæ 8ö æ 1 öù é8 1ù 
=  êçç8 - 8 + ÷÷÷ - çç4 - 2 + ÷÷÷ú =  ê - 2 - ú = куб.ед.
êëè 3ø è 3 øûú êë 3 3 ûú 3
 V2 е волуменот на телото што се добива со ротација околу y - оска на
рамнинската фигура ограничена од y - оската, кривата x = y и правата
y = 1 ако ставиме
x2 = x2( y ) = y ,
тогаш
y=1
1 1 1
y2 æ 12 02 ö÷ 
2 2
V2 =  ò ( x 2 ) dy =  ò ( y ) dy =  ò ydy =  =  ççç - ÷÷ = куб.ед.
2 y=0 è2 2ø 2
0 0 0
и, последователно,
  5
V = V1 + V2 = + = куб.ед.
3 3 6

д) Рамнинската фигура ограничена со кривата y = ln x и правите x = 0 (т.е. y -
оска), y = -1 и y = 1 е дадена на сл. 7.д.1, а телото добиено со ротација на оваа
фигура околу y - оска е дадено на сл. 7.д.2. Вредностите y = -1 и y = 1 се
воедно граници на интеграција.

сл. 7.г.1 сл.7.г.2

y = ln x  x = e y .
Бараниот волумен е
1 1 1
смена: 2 y = t , dy = dt2
V2 =  ò x 2dy =  ò (e y )2 dy =  ò e 2 ydy = y = -1  t = -2
-1 -1 -1 y =1  t =2

Волумен на вртливо тело page 29

 2 t =2
   æ 1ö
= ò e t dt = ⋅ e t = (e 2 - e-2 ) = ççe 2 - 2 ÷÷÷
2 2 t =-2 2 2 çè e ø
-2

4
(e - 1)
= 2
куб.ед.
2e

Волумен на вртливо тело page 30