ПРАВА И РАМНИНА

⎧ x = −2 + t
x−2 y−4 z−2 ⎪
1. Дадени се правите p : = = и q : ⎨ y = 1 + 2t . Да се определи
a 1 1 ⎪
⎩ z =t
параметарот а така што правите p и q да се сечат, а потоа да се најде
пресечната точка и равенката на рамнината во која лежат.

Решение:
(r r )
P(2,4,2), Q(-2,1,0), QP = (4,3,2 ) , a , b , QP = 0 -услов за сечење
a 1 1
1 2 1 = 0 ⇔ 4a + 4 + 3 − 8 − 3a − 2 = 0 ⇔ a = 3
4 3 2
r r
(
Заедничката рамнина се наоѓа од условот QX , b , a = 0 )
x + 2 y −1 z
1 2 1 =0
3 1 1
2 1 1 1 1 2
(x + 2) − ( y − 1) +z =0
1 1 3 1 3 1
x + 2 + 2 y − 2 − 5z = 0
x + 2 y − 5z = 0
x−2 y−4 z−2
Пресечната точка се наога како решение на системот = =
3 1 1
x = −2 + t , y = 1 + 2t , z = t .
− 2 + t − 2 1 + 2t − 4 t − 2
= =
3 1 1
2t − 3 = t − 2
t = 1 ⇒ M (− 1,3,1)

2. Да се најдат равенките на правата p која минува низ точката М(2,4,5), е

паралелна со рамнината Σ : 2x − 2y + z = 7 и ја сече правата
x−3 y −4 z −6
q: = = .
−1 3 2
Решение: r
r r M (2,4,5) q a
n (2,−2,1), b = (− 1,3,2) . p
r
Од услов p е паралелна со b
rr
Σ следува an =0.
(a1 , a2 , a3 )(2,−2,1) = 0 r
(1) n
2a1 − 2a2 + a3 = 0 Σ Q (3,4,6 )

1
 (r r )
Од условот правите p и q да се сечат следува a , b , MQ , MQ = (1,0,1) т.е.
a1 a2 a3
−1 3 2 = 0 ⇔ 3a1 + 2a2 − 3a3 + a2 = 0 ⇔ a1 + a2 − a3 = 0 (2)
1 0 1
Од (1) и (2) се добива:
⎧2a1 − 2a 2 + a3 = 0
⎨
⎩ a1 + a 2 − a3 = 0
−2 1 1 2 2 −2
a1 = k = k , a2 = k = 3k , a3 = k = 4k
1 −1 −1 1 1 1
r
a = (a1 , a2 , a3 ) = (k ,3k ,4k ) (1,3,4)
x−2 y −4 z −5
Конечно равенката на правата p гласи: = =
1 3 4

3. За кои вредности на А и D правата p : x = 3 + 4t , y = 1 − 4t , z = −3 + t лежи

во рамнината Σ : Ax + 2 y − 4 z + D = 0 .

Решение:

Векторот од правата е p = (4,−4,1) , а нормалниот вектор на рамнината е

n = ( A,2,−4) .Бидејќи правата лежи во рамнината , важи :

p⋅n = 0
(4,−4,1) ⋅ ( A,2,−4) = 4 A − 8 − 4 = 4 A − 12 = 0
A=3

Точката Р(3,1,-3) од правата лежи и на рамнината, па ако координатите на Р ги

замениме на местото од х,у и z во равенката на рамнината, важи:

3 ⋅ 3 + 2 ⋅ 1 − 4 ⋅ ( −3 ) + D = 0 следи D = −23 .

4. На рамнината 3x − y + 4z = 12 координатните оски отсекуваат триаголник

АВС. Ако темето С е на z оска, да се напише равенката на висината повлечена
од темето С , како и нејзината должина.

Решение:

За да ги најдеме отсечоците од координатните оски, ќе ја напишеме равенката

на рамнината во сегментен облик:

3x − y + 4z = 12 / : 12
x y z
+ + =1
4 − 12 3
Значи, темињата на триаголникот АВС ќе бидат: А(4,0,0), В(0,-12,0), С(0,0,3).

2
 За да ја најдеме равенката
на висината h повлечена
од точката С, потребен ни
е векторот на висината h ,
кој ќе го најдеме како век-
торски производ од векто-
рите AB и нормалниот
вектор n на рамнината од
триаголникот АВС, бидеј-
ќи h е нормален на овие
два вектора.

AB = ( −4 ,−12 ,0 ) ( 1,3,0 ) , n = ( 3 ,−1,4 ) ,

i j k
[ ]
h = AB , n = 1 3 0 = ( 12 ,−4 ,−10 ) ( 6 ,−2 ,−5 )
3 −1 4

За равенката на висината h низ точката С добиваме:

x−0 y −0 z −3
h: = =
6 −2 −5
AB ⋅ h
Должината на висината ќе ја најдеме од формулата P< ABC =
2
За h се добива:
i j k
− 4 − 12 0
2P< ABC
2⋅
1
2
[
AB , AC ] −4 0 3 (− 36 ,12 ,−48)
h= = = = =
AB 2
( −4 ) + ( −12 ) + 0 2 16 + 144 160

( −36 )2 + 12 2 + 48 2 12 2 ⋅ 9 + 12 2 + 12 2 ⋅ 16 12 26 13
= = = 3⋅ .
4 10 4 10 4 10 5

3
 Математичка индукција
_____________________________________________________________________

Со помош на принципот на математичка индукција (П.М.И.) може да се

докаже точноста на еден математички исказ за секој n ∈ N , n ≥ no ако:
1. се покаже точноста на исказот за n = no
2. при претпоставка дека исказот е точен за n = k ≥ n0 , се покаже
неговата точност за n = k + 1
_____________________________________________________________________

1. Да се докаже равенството:
n(n + 1)
1+ 2 + . . .+ n = .
2
Решение:
1(1 + 1)
За n = 1 левата страна има вредност 1, а десната = 1 , па тие се
2
еднакви.
k (k + 1)
Нека равенството важи за n = k , односно: 1 + 2 + . . . + k = .
2
Треба да се покаже точноста на равенството за n = k + 1 односно:
1+ 2 + . . .+ k + ( k +1) =
(k + 1)(k + 2) . Навистина тргнувајќи од левата страна се
2
добива:
k (k + 1) ⎛ k ⎞ (k + 1)(k + 2)
1+ 2 + . . .+ k + ( k +1) = + k + 1 = (k + 1)⎜ + 1⎟ = .
2 ⎝2 ⎠ 2
што требаше и да се покаже.
Според принципот на математичка индукција равенството е точно за
сите природни броеви.

2. Да се докаже равенството:
n(n + 1)(2n + 1)
12 + 2 2 + . . . n 2 =
6
Решение:
За n = 1 :
1⋅ 2 ⋅ 3
1= ⇔ 1 = 1.
6
k (k + 1)(2k + 1)
За n = k нека важи: 12 + 2 2 + . . . k 2 = .
6
За n = k + 1 :
k (k + 1)(2k + 1) ⎛ k (2k + 1) ⎞
12 + 2 2 + . . . + k 2 + (k + 1)2 = + (k + 1)2 = (k + 1)⎜ + k + 1⎟ =
6 ⎝ 6 ⎠
=
k +1 2
( )
2k + 7 k + 6 =
k +1
(k + 2)(2k + 3) = (k + 1)(k + 2)(2(k + 1) + 1) .
6 6 6

4
 Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .
3. Да се докаже равенството:
⎛ 1 ⎞⎛ 1 ⎞ ⎛⎜ 1 ⎞⎟ n + 2
⎜1 − ⎟⎜1 − ⎟ . . . ⎜1 − = .
⎝ 4 ⎠⎝ 9 ⎠ ⎝ (n + 1)2 ⎟⎠ 2n + 2
Решение:
За n = 1 :
1 1+ 2 3 3
=1− ⇔ = .
4 2+2 4 4
⎛ 1 ⎞⎛ 1 ⎞ ⎛ 1 ⎞⎟ k + 2
За n = k нека важи: ⎜1 − ⎟⎜1 − ⎟ . . . ⎜1 − = .
⎝ 4 ⎠⎝ 9 ⎠ ⎜⎝ (k + 1)2 ⎟⎠ 2k + 2
За n = k + 1 :
⎛ 1 ⎞⎛ 1 ⎞ ⎛⎜ 1 ⎞⎟⎛⎜ 1 ⎞⎟ k + 2 ⎛⎜ 1 ⎞⎟
⎜1 − ⎟⎜1 − ⎟ . . . ⎜1 − 1 − = 1 − =
⎝ 4 ⎠⎝ 9 ⎠ ⎝ (k + 1)2 ⎟⎠⎜⎝ (k + 2 )2 ⎟⎠ 2k + 2 ⎜⎝ (k + 2 )2 ⎟⎠

=
k + 2 k 2 + 4k + 4 − 1
⋅ =
k 2 + 4k + 3
=
(k + 1)(k + 3) = (k + 1) + 2 .
2k + 2 (k + 2)2 (2k + 2)(k + 2) 2(k + 1)(k + 2) 2(k + 1) + 2
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .

4. Да се докаже равенството:
1 2 n n(n + 1)
+ + ...+ = .
2 2
13 2 2
3 5 (2n − 1) (2n + 1)
2 2
2(2n + 1)2
Решение:
За n = 1 :
1 1(1 + 1) 1 1
= ⇔ = .
12 32 2(2 + 1)2 9 9
1 2 k k (k + 1)
За n = k нека важи: 2 2 + 2 2 + . . . + = .
13 3 5 (2k − 1) (2k + 1) 2(2k + 1)2
2 2

Тогаш точноста на исказот за n = k + 1 може да се покаже ако истиот со

еквивалентни трансформации се доведе до друг исказ чија точност е очигледна.
Имено:
1 2
+ 2 2 + ...+
k
+
k +1
=
(k + 1)(k + 2)
2 2
13 3 5 (2k − 1) (2k + 1) (2k + 1) (2k + 3)
2 2 2 2
2(2k + 3)2
k (k + 1) k +1 (k + 1)(k + 2)
⇔ + =
2(2k + 1)2 (2k + 1)2 (2k + 3)2 2(2k + 3)2
k (2k + 3)2 + 2 (k + 2)
⇔ =
2(2k + 1) (2k + 3)
2 2
2(2k + 3)2
⇔ k (2k + 3)2 + 2 = (k + 2 )(2k + 1)2
⇔ k (4k 2 + 12k + 9 ) + 2 = (k + 2 )(4k 2 + 4k + 1)
⇔ 4k 3 + 12k 2 + 9k + 2 = 4k 3 + 12k 2 + 9k + 2
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .

5
5. Да се докаже исказот 19 5 2 n +1 + 3 n+ 2 2 n −1 .
Решение:
За n = 1 :
19 5 2+1 + 32 2 0 ⇔ 19 125 + 27 ⇔ 19 152 = 8 ⋅19 .

За n = k нека важи 19 5 2 k +1 + 3k + 2 2 k −1 односно 5 2 k +1 + 3 k + 2 2 k −1 = 19a .

Тогаш за n = k + 1 треба да се докаже дека 19 5 2 k +3 + 3k +3 2 k . Навистина:

( )
52 k + 3 + 3k + 32k = 25 ⋅ 52 k +1 + 3 ⋅ 2 ⋅ 3k + 2 2k −1 = 25 19a − 3k + 2 2k −1 + 6 ⋅ 3k + 2 2k −1 =
(
= 19 ⋅ 25a − 19 ⋅ 3k + 2 2k −1 = 19 25a − 3k + 2 2k −1 )
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .

6. Да се докаже исказот 12 7 n +1 + 3 n − 4 .
Решение:
За n = 1 :
12 7 2 + 3 − 4 ⇔ 12 48 .

За n = k нека важи 12 7 k +1 + 3 k − 4 односно 7 k +1 + 3 k − 4 = 12a .

За n = k + 1 : (прв начин)
( )
7 k + 2 + 3k +1 − 4 = 7 ⋅ 7 k +1 + 3 ⋅ 3k − 4 = 7 12a − 3k + 4 + 3 ⋅ 3k − 4 =
k −1
+ 24 = 12 7 a − 3k −1 + 2
= 84a − 4 ⋅ 3 + 24 = 84a − 12 ⋅ 3
k
( )
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .

Или, за n = k + 1 : (втор начин)

7 k + 2 + 3 k + 1 − 4 = 7 ⋅ 7 k + 1 + 3 ⋅ 3k − 4 = 7 ⋅ 7 k + 1 + ( 7 − 4 ) ⋅ 3 k − 4 ⋅ ( 7 − 6 ) =
= 7( 7 k +1 + 3k − 4 ) − 4 ⋅ 3k + 24 = 7 ⋅ 12a − 4 ⋅ 3 ⋅ 3k −1 + 12 ⋅ 2 = 7 ⋅ 12a + 12( 2 − 3k −1 ) =
= 12( 7a + b )

7. Да се докаже неравенството: (2n )! < 2 2 n (n! ) , n > 1

2

Решение:
За n = 2 : 4! = 24 < 64 = 2 4 (2! )
2

За n = k нека важи (2k )! < 2 2 k (k ! ) .

2

Тогаш за n = k + 1 треба да се докаже дека (2k + 2 )! < 2 2 k + 2 ((k + 1)! ) .

2

Имено:

6
 (2k + 2)! = (2k )! (2k + 1)(2k + 2) < 2 2k (k ! )2 (2k + 1) (2(k + 1))
2
=
2(k + 1)
2k + 1
= 2 2 k + 2 ((k + 1)! )2
< 2 2 k + 2 ((k + 1)! )2
2k + 2
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N , n > 1 .

8. Да се докаже неравенството: 2+ 2+ ...+ 2 < 2

14442444 3
n
Решение:
За n=1: 2 < 2
За n = k нека важи 2 + 2 + ...+ 2 < 2
14442444 3
k
Тогаш за n = k + 1 :
2+ 2+ ...+ 2 < 2+ 2 = 2
144244 3
k
14442444 3
k +1
Според П.М.И. равенството е точно за секој n ∈ N .

9. Да се докаже равенството:
1 2 3 n 3 2n + 3
+ + + ... + = −
3 3 2 33 3n 4 4 ⋅ 3 n
Решение:

1 3 2+3
За n = 1 : = −
3 4 4⋅3
1 9−5 1
= =
3 12 3
1 2 3 k 3 2k + 3
за n = k нека важи равенството + + + ... + = −
3 3 2 3 k 4 4 ⋅ 3k
3 3
Тогаш за n = k + 1 добиваме:

1 2 3 k k + 1 3 2k + 3 k + 1 3 4k + 4 − 6k − 9
+ + + ... + + = − + = + =
3 3 2 33 3k 3k + 1 4 4 ⋅ 3 k 3k + 1 4 4 ⋅ 3 k +1
3 − 2k − 5 3 2k + 5 3 2( k + 1 ) + 3
+ = − = −
4 4 ⋅ 3 k +1 4 4 ⋅ 3 k + 1 4 4 ⋅ 3 k +1

што значи дека равенството е точно за секој n ∈ N .

13 2n − 1
10. Да се докаже дека е цел број, за n ∈ N .
168
Решение:

7
 13 2 − 1 168
За n = 1 : = =1
168 168
13 2k − 1
за n = k нека важи тврдењето: е цел број.
168
за n = k + 1 добиваме:

13 2k + 2 − 1 13 2k ⋅ 13 2 − 1 13 2k ⋅ 169 − 1 13 2k ⋅ ( 168 + 1 ) − 1
= = = =
168 168 168 168

13 2k ⋅ 168 + 13 2k − 1 13 2k − 1
= 13 2k + е цел број бидејќи збир од два цели броја
168 168
е цел број, со што тврдењето е докажано.

11. Да се докаже дека производот од 4 последователни природни броја

n( n + 1 )( n + 2 )( n + 3 ) е делив со 24.

Решение:

За n = 1 : 1 ⋅ 2 ⋅ 3 ⋅ 4 е делив со 24
За n = k нека k ( k + 1 )( k + 2 )( k + 3 ) е делив со 24.
За n = k + 1 се добива:
( k + 1 )( k + 2 )( k + 3 )( k + 4 ) = k ( k + 1 )( k + 2 )( k + 3 ) + 4( k + 1 )( k + 2 )( k + 3 )
Првиот собирок е делив со 24 од индуктивната претпоставка, а вториот собирок
содржи производ од 3 последователни природни броја што е секогаш делив со
6, па значи и вториот собирок е делив со 4 ⋅ 6 = 24 , оттука и збирот е делив со
24.

12. Да се покаже дека збирот од кубовите на три последователни природни

броја n 3 + ( n + 1 )3 + ( n + 2 )3 е делив со 9.

Решение:

За n = 1 : 13 + 2 3 + 33 = 36 е делив со 9.
За n = k нека важи: k 3 + ( k + 1 )3 + ( k + 2 )3 е делив со 9
За n = k + 1 добиваме:

( k + 1 )3 + ( k + 2 )3 + ( k + 3 )3 = ( k + 1 )3 + ( k + 2 )3 + k 3 + 3k 2 ⋅ 3 + 3k ⋅ 9 + 27 =
[( k + 1 ) 3
]
+ ( k + 2 )3 + k 3 + ( 3k 2 ⋅ 3 + 3k ⋅ 9 + 27 ) = 9a + 9b

Првиот израз во заградата лево од равенството е индуктивната претпоставка и

затоа е делив со 9 и може да се запише како 9а, а во вториот израз во заградата
сите собироци се деливи со 9 и тој може да се запише со 9b.

8
9