Bub GB TgQ6AAAAcAAJ PDF

<36611127530014
<36611127530014
Bayer. Staatsbibliothek
Digitized by Google
IOANNIS VVIERI
PRAESTIGIIS
D BMON VM, ET I N C A N>
tationibus ac uen eficrj s hu
bri fcx, au<fh' & reco
gniti-
Kjittipt Rcrum cruerborum copio*

Jui INDEX.
BÂ$JLP. EX OP FT-
ciaa Oporsni/tn/f. i r c S.
Digitized by Google
fDlBUOTUEC-i)
I!!'-! \
Digitized by Google
ILLVSTRISSIMO AT^
QVE EXCELLENTISSIiMO PRIN> -
cipiac Domino, D. Gul/clmo CliUKe,Iii*

liar &C Mont. Duci, Comin Marchiar a<j
Raucsburgi , Domino in Raucftein, 8l'c*

fuo Domino ClementfTsimo pcrpetuam ia
Chrifto i E S v fclicitatcm precatur
JOANNES VVIERVS
MEDICVS,
N tarn perniciofa uarietatefanath
carum ejr pestilenttum opimonurm
cjuibus hocauo mifere orhem cocu-'
tit Chriflianum Satan, non mini'
mum earn momenti effefentto, Prin>
feps illuflrifiimc : quam tdem tUt uclut perditifii* »
mum [<min*rium,mcnttbus hominuni mfeuitin^

cantamentorum nomine. Erfi enim multtfariam
in rekgionis no/lra controucrftjs,uel ob dinerfos ce~ curort*
remontarum ntus>non aque wtellctta Script Ufa dercI, S,on «
bca.ammi dtflrahanturjententixife uattent fines
fkbdente ant/quo ferpente : non tamen tnde tarn
deploranda fubfequitur ca/amitas t quame* feme/
imbibita, ipfim tnsiindtu , perfuafione de eo mail
gen ere quod hommtbm
, &
beftijs citra ueneni uet _
propinattonem uelapplicationcmjnfcrre crcdu*>
turquadam dement ata anus, qua* Lamias uelfa-
gas nuncupant .Licet enim ex prioribus qui dent
Jifceptationes hinc tnde ortantur dtucrjauelprt
hew nam affc£tu,uel prout cut Zibet fuafatisfaci, .
ai re men/
Digitized by Google
4 E f ISTOLA'
Rom. 14. remtns uidetur,autpro talenti ) Deo donatiponl
dere &
qualitate: tamcn moment i tant urn c& fk-
piusnonhabebunt.utaut anima fa lutern altquo
'
attingantmodo>aul etiam anil at us omnino tut*
0? iai °i'-*bcnt,ueldtfuant. ^tquam execrabtlcma Deo
alienationcm>quam coniunttam cum dxmone nc
cefittudtnem, quanta inter proximo* odia, quam
rixofu uianarum faffiones, quas ruflicomm fi-
multates.qujt urbium difitdta quam frequent es
}
infontturn cades parente iragoedo diabolo , gignat

fcecundtjuma ilia calamitatum mater opinio ni-
.
mirum concepa de Lamtarummalejicij ( non in*

quam ueneficij) prodigiofa potettate , quotidians
docet expertentia.Et quum pauciftnt morbi>quo-
rum caufas ad Lamiarum opus non refcrat per* ,
uerfe in reitgione Chrifiiana inflitutum uulgtts:

utxaltusbominumordocompcritur, cut uniucr*
fum bocimpietatis negotiumpenitius fit not urn,
gr tufliorde hoc actionem inHituendt occajio in-
' cumbat>quam medicorum: quorum eo increduli-
tatisgenere ita turbantur animi, &
aures radun-
tury ut nihil in aque concrepet apud agrotos,
ijs
quam mordaxillafalfaj: innocentium makercu-

/arum de inflicto etufcemodi malo criminatio.
Caufa fcri . cindm Camarinam aliquandiu non tarn uirulen
turn exptrantem foetorcm, cum paulattm ptna ex

Dei turbo inslttutione prorfitm interituram (pes
efjet.eam denuograuiter moueri, ut contagtonis
wrus tarn mulio longius latiustj cum plurimorum
pernicie, procellarum Jpirttu horribiliter afflan-
te,cx-
Digitized by Goog
NVNCVPATOR"u; /
te^txhaleUquam bditentu unquam> indies magis W
ac magis fentto. Tdntd utgilantid quamcunque
obfiruat occafionem ueterdtor iHe , fcmnelenter
httius artespermiuenttbus iff, quorum intererat
dienoctufy dottritobTuangelica macbinis . ipfiui
propugnaculd concutere > funditus% euerterei
Dum u a que ddgrauem hdnc tmpietatem filentio
conniuent Jheofogi plerift omnes : dum opinio—
mtmfalfitdtem tn morborum caufts, eorum^ im-
pijs curationtbut tolerant CMedtct: dumJenten-
tias experfuaftone > longd annorumfene & pra*
fcriptione non tarn rattonc dtfeuffa , quam praiu-
dicto quodam cittd contradtttioncm ufurpata*
bicpronunciant IurifconfultiJum dent que nemi-
mm audiamyqui mortaltum mifirtus , aut toturn
hunc Ldbjrinthum nobis apemerit , aut falttm
exitidU medendo uulnerimanum admoucrttwpe-
ta mihi precium fatturus uidebar,Ji ego uclut
xoXoios of tw<; pia-ouct , garritu fait em alijs ueter-
num excuterem : & drduam banc rem , qua no-
fira religioni Christiana fumma fit contumclid*
dltimperfcrutandi , difcutiendify qualemcunque
dnfam fuftort oratione dr quantulacunque dc
monslrattone fubminiflrarem. Etfi non eram ne- Pr * na *Y* -
Jans , praua opintonu (tnerattone perttnactam^ x \ x% tm a u .

inexpiabilem effetintfuram &
qua elut nequc-
,
ra-
dt, utfeite i Galeno no siro fcribitur >his uerbis:
aidj Aoyi<r/J>x ret ftoxfypi Joyftctrct 'zxrcL'
d 3
Digitized by Google
f- EPISTOLA
t<* Sic enim educatos, ad re
ftp iCcentiam attt ucri*
tans frugem nonpofie redact arbitratur.
7am non
f.tale eft, no nam rem ad commune hominum men
tern cr afjenfum accommodare.
Nec tamenhocmeuminflttutum qutfyuamca
lnmntabitur,quafi mmis Suffenus^ntnus^ tenut-
me* confciwsûicquam pra altjs tnteHtee^
tatis
rcautpofamibi temereprafumam. Ojiam fit

tnthi carta fupellex.probc nout
, &me certnunc*
rnr.dt(]H:bocfcio,(juodnercio. Nemtnt hicpratu-
dicatur.Accedunt quotidian* medtcationes
proficltones a/Ttdê qua certeferias
, &
etufmodi lu-
cubrauombus (eduto donandas mtht prartpiunt:
Ht hoc nomine fupertortbtu uenahonibus
Hamba*
cbiui'slitutisjumtua Cclf.at% eiufdemtllufln
v<s
nero[«j, fiboli ex officio
inferutrem, hutc postfix
m»m studio uacauertm.
Complures t*uur altos infinite p art i bus
Ion*
rneam hanc infantiamfitperare
potuif/ecrpofe^
(tamnumpenitioreueritatis tncjuifitione oratio-
tie (ucuienttore
, &
demonflrattone eutdenttore,
rnagis%neruofa,ci4m ob mgenij acumen*
acdotfri
pa exce/lenttawjum uero maxime
propter amp li-
<tgnofco,fed
m
ons ocif accefiionem,non modi lib
enter & ingenue
palam lib ere profiteer, ^time-
Tea tctuno mcofcriptofelteta ilia
tngenia preuoca*
turn it i lp erare uoto, ut uel
dicendo*, me reclius e«
rudtattcjut etufmodi collattonum
filet cf?cfruclus:
vcl.tacendomea bancfententtaab inolita
rcli?io.
Jo ilk ftcub optnione J* ts*tm difonantem,
cenh
Digitized by
N VN C VP ATORIJI, 7
coprobent.Hac ration e reportafe me ex lab oril us
ufuramfit is uberem cofidam: nec meprafttta pa*
nitebit op era ftfaniore do china in iter: t aits cogni
tione reuocer,autfait e in rarapaucisj. audita opi-
mone cejirmer. Etenim ut natura in profundo ue~ J^SSiHh
Demo* tour*.
ritatepenitusabflrujijfe, rectiftme docuit
critus.il a eamutgilantius inqutrere inuejligarc
,
dr rimari decei. idftquide cu maiori aquitate cd-

i unciurn est: quam fententiam,quam temere quU
amp/exusfit,perttnaciter defendere.
CArgumentu autembuius comentationis no- Ar Mrt>
J?
Hraparttm eflTheologici,quodiaboliartes &/Iu
dia , Sacraruliterari tefttmonijsprodutur;& quo
tjsmodo tutifime obuiam in p ofit > doceiur. par*
tim etiam Philofophicumdum naturabb.conutn- Phii«ropht.
cum '
cuntur ratiombus uana fatana ludibria>-fjr corru

fta /agarurn tmaginatio : partim ilem Medtcum, Medicum.
ubi Jecundurn natura legem* morbos eorum caw

t
fas dr/ymptomata Lamijsperperam hactepus tm

putata>oriri demonstrate. Parlim id etiam Iu-
nfprudentia placttafpeftat', quum de magorum
infamiumjamiarum & uenefuorum poems , pro
detifti qualitate or magniiudine alio quam ha-
t
ftenus ufurpatum e(l modo,agatur.

Historias auiem inferut pafiimârias eo potif Cur uiri* >
y
" hi *
firnurn fine,qubd quit tarn diuerfatamj^ multifa* j£™ r
l
x
ria fpenumero in hoc fatana negotio a multis
refer ant ur : ex nostrarum narration urn collan 0'
ne,ctiizAoyU & qualicun^ expticatione, citius in
action*prafligiarumj; dxmoniacarum* &
rerum
a + r mul>
Digitized by
/ EPTSTOLA
tnultijugarum cognitionem ac indicium perueni*
ripofe arbitrateJim.
Ne autem hie mei ingenij metus & profefiio*
nis limit es temere prajrac7a£ opinions is mm
propriofi/us cerebro tranfilijffe cenferer, hac mcd
,
<s&cLfo£ct fierifque dotfifiimis , etiam ex tux

Celf.familta uiris , Theologu • Legumpcritis , rjr
collegis excellcntifiimis , eo ammo tegenda excu-
tienda% propofui, ut horum cenjura uel (latent
Ji ratione ntterentur: uel caderent >fi conuince'
rentur erroris : uelmutarentur , ft qua aut addi- .
tione aut casiigatione egerent. Nec enim quic

quam codem temporefimulinchoatum ac alfolu-
tum fuit,
H»ir«if malam uerb Ji maleficarum CMalleum hoc abfbl-
jtfrarum.
uijJe p €n Hm quis obijeiat is ubi illtu* Itbri con-
j ,
gcttas a lheobgis> Henrico Instit oris d^Jacobo

Sprenger incptias jtbfurda*,f*pc ettam tmpias, le*
gerit: ejr cum hoc noftro /crip to affetfu omni [c>
tun&o^contulcritfenteniiam :profec7o aliam om-
nino , imo contrariam me fusttnere ac defender
teintclliget. Penelopes entm telam retexere, a*
£tum<fc agere , profeclo lubet minim c. Paucd
quidem in banc rem dixit VIncus t
CMolitor, Si'
gifmundi Bohemia regis confiliarius in Dialo -
gis de Lam 'tjs fuhonicis : nonnihil quoque dc

strtgibmfcripfit Joannes Francifcus Picus, of
has item SpanhcimenfisJoannes Tritemius qua*
fiiones quinque 0)faxirniHano Ctfari prep fuit:
o
nojira quofy lingua argument um hoc attigerunt
qutdam
it--
Digitized by Google
NV NCVPATORIA. 9
qui dam Germani.quo ant cm tudtcio,operu nojlri
collatione innotefcet.
Caterum prater multas grauesfa canfas , qua
Ut Sua Celfttud.has meas qualefiunque cogstatto
nes confecrarem, me impulerunt, hac quoque tn-
duxit pottjitmum: quod quumiam dcctmumter*
tium annumtuaCelJitudJ medtanis(im 9 ac di-
ner(as fapenumero tn tua Ce If. aula audtertm de
Lamiarum tarn denuo in amplijstmts dtttoni*
bus tuts renatarum , potentta &
tncantamentis
Jententias : utx a nemtne tamen cert torem , mea
confonam magis, rjr e uerttatts font thus erutam
-pern tins , me unquam hie cognoutffe, oI^mlM'
flff gU"™4UqilQUtl4 tU4 qe/fitidd. ore his hW'
firm auribus.ueltm nolim fatcrt cogar nam rum

1 "WW neminifi/U ftoluntate maligna
n ue. dtrj. tmorccationc* aut intuitu malictofo nocc dSEESi
Uau5#
rc p o ffe : (ed uttiataper occultos dxm orns cjjtm&t'
los phantaCia,eas tanquam melancholia avitatas.
tn mcntem (ibt tnducere. q u^ fffn qfie mala ab tpfo
Jaja^ a {/tela , uel naturalt occajione ex abstrujb
n a W nfifop roZttAt*** bs lc pgrpctrari I bt cnim
.
acfionum modos adtrutinam uocatur cs' carurn t
organa indagine circumjpecltore obferuantur

luce clan us mox omnium oculis patet rei i<fvvct-
vla&falfitas. Veneficium folummodb a epet^ V eaeficium.
fjLOKdji$lon<; uel ucneficis, uenenoutl propinato
uel illtto,noxie fieri in hominutn &
antmantium
tnternecionem , docle prudent cr ejr pte concedtt
>
tua Celfitudo, Hincft, quodnon muliorum mo*-

a s re,pce'
J* E P I S T JO L A
, repttnam detufts an i cutis statimfiner} infligi iw
beat: fed matura deltberatione prttts de ueneno
da to exact* tnqutri post ft de eaindubitanter con
ftet>le>>um prxjeriptofatisfieri,a Deo ad hoc confti-
thatua Cclfuud.uctit. HocprofecTo accedit me*
rtto ad relit] has prAclanfitmas tjr in numeral ani-
mi ingenijtjf dates, quit? at a quotidiequam nachts
«- esSpartam( tcaja to oLTn^ty^ctatua Celfcelebra
* rifolttum)adornas>tlluHrasfy ut ey tuorum ui &
cinorum omnium oculos in te conuertas. Nihil hie
prxter instil uiumdicamM non uulgari tu<e pie-
fat is ftudio: cut -i6 ut pturtma cr quidem memo -
,
rabtlia, tta t mi tattone digmpma pofem adduce re

exempla, m
b:nc points inclementiam cxpeclan-
dam,quam fauore?n>uererer. Sit a ut em hoc unit,
quodneqT folem exorientem unquam uideas, ncjfr
uefperi ie lecto .omponAS, qtttn ardent er prias fu-
fts adDcum prcalits,a fucralccltonc tetotum, &
omnestux Celfcemmtfos tpfttts patrocinio fidcli'
ter commfcris. Nihil addam de temperantia in

potu quo umco nomine non modb tuu fubdttis o*
Worefprin- mntbm numcro/ifiimis exemplar ext/lis admira-
^hTtllull bile : fed &
tut ordinis t/tusirtfiimis , eifdemfi
potent ifiimis heroibu* cptimo prxluces ture: ut e*
briamtuam nemincm > non minima
Celf. utdtffe
Eflher i.
am [u imo
] rdtam e !jc u: li$ îffueri regis le-
.
m
gem, quanc quu poculorum certamen urgeat, fe-

ciaud.
™
ne ctucturScd tame -nonftc tnflccfcre fcnftt\
Humane s edicta ualent quam uita regentis.
,
gHnf.tet.am Hi nemo tsprafente ncn fitumde*

terar^
Digitized by
NVNCVPATORIA. //
ierarc,uerumetiamiurare audcat. " Confcittsest
enim unit(qui(que a nam Celfuud. tua odio plu(
quam Vatmtano hob eat omnes , quiajsiduts (uis
tremendum Dei nomen prophana*
deierattonibtts
re non erubefcunt : qua blajphemiaomnes prope*
modum horrtbtliter concrepare aulas , ett quod
Christian* reUîonis homines merito doleant,
iugeantqucplagis hincenatis palam u/Jis. Ta-
ceo continuos in quorumcunque Ubellorum (up"
plicum , CT thorum fcriptorum quottdte af-
fiuentium IccJionc , mat ura que rejponfione labo >
res: quo uel unico incomparabilt exemplo , uere
paternum affectum crga commtfjum tua tuteU
Jubdttorumgregem, quisnon exofculeturr qui-
btu utneccontemptum hie Carbrum nomen , in
al: orurn ore innatans aj?tdue,unquam 4 tua Cel*
fitud. obieclum fuiffe > quis audiuit ita (ape ,
numero eos blandijiimo fliorum nomine digna*

ris : nec quicquam u/queadco tua Celfitud.flu*
dto cura que e(fe norunt omnes , quam tuam
rempublicam in fumma tranqutllttate perpetuo
conferuare. td quod cum rara , into diuma prw
dentia proximis aliquot annis turbulenttfimis ,
unde quaque belltcoftrepitu circurn maximas tux
Celfdattones (auiente, nec tamcn cos concuttcn*
te>tejlatus es.ftec poflrema meretur laudem, quin
tmo apud omnem pcfteritatem propagandam>
quod uelut doclorum CMecocnas fwgularem fa-
,
cias interdum ingentoru dcleclum in ijs quos ad ,
txtcras regiones crprxclaras in quacuftftcultatc

j2 , EPISTOLA
Kîcademlas tuis impenfis ablegari , dli, ftudio*
rum% curriculum feliciter perpeert uoluifti, quo
abquando tu& €elf.& republic*, decori ufut% efc
que ant : ut ea rdtione inftgnibus doftrind, pru*
dentid.exislimdtione , &
rerum cognitione ufufr
uirisMluftrem ilium tux Celficomitdtum cfic or*
natu,4dretiqua celeb errimd tux duU orndmentd,
noimmerito referri deb eat. CMinus tamen id mi-
rum uideridebet^quodipfe doclus , erudttos fern-
per coprojequutusfis ftudio, ut quibufcunque ho*
norarijs ejr ftipendqs eos in tudm dmpltpmdm
pclliccrcdccirefy fdmilidmjdm inde d quo prin*
• ceps es, non intermiferis. Stc prouidentid non
uulgdrifacJum eft, quod hie inuenerdndo ordi-
nts Send tori/ con/ejtu , primo fit digndtd loco tud
Celfuirum doclrind multijugd* nec uulgdri prw
dentid , rerum% u an arum ufu & eximijsdnimi
corporis^ dot thus cldriftmum* D. Henricum Bdr-
'
z,tum, Olislegerum nuncupdtum , Ll. Doclorent
ejr C an cellari um Cliuen/em uigiUntigimum, pa-

trUfr dmdntipmum: fit is eerie wi?&<2f aiTctfc (&*
Z>kM. \ît prorfti* cdldmo hie imperdffe prt*
Hdt quam leutter oratione ieiund uere heroic**
,
tud Celf.uirtutes omnem omnium Uudem poft

fe relinquentes dttigifje : quds non dlwrum reldtu
cognoui,(ed hifce o cutis in tud Celf. utlut in luei-
di/simo fpeculo quotidte contucor. Tdli itdque
dc tamo Principe pdtrocinium non denegdnte,
morddces uitilitigdtorum infolefientium dentes
hdud diffculte/uiclurum me conjido : prefer*
tim
Digitized by Google
NVNCVPATORIJl. lj
tim cum a meis partibm inprocinftu Hare inui'
clam ueritatem non dub it cm. Pre cor Deum
opt.max.patrem Domini noHri IBS V CHRP
ST l> ut quodpro fua bonitate immenfaintua
Celfitud.feltcitercoepit^ maiore fui Spiritus auef
Jione uberius augeat , ad nominisfkigloriam,
&
Celfttud.tux ft tut em, florentifiima*
rum ditionum tuarumfc*
licitatcm.
FRAE*
PRUtkFCtltO DR TO*
tins Opcrisargumcnto.
y] , t^/^ E Mprofe£fc& arduam , & omnino

tenuitatis meae uires exuperante
%j J'^V^
aggreirummeeflefateor, qui cum
^ mundi
fraudulentis fpiritibus
dominis in theatrum pro-
, laruis &c
dire,iu<ftarique audeam quum tor illt habeant

:
modos fallendiincomprehenfibilcs Sccunicu- ,
los.occulrosqueelabendi rccellus^quibus obef-

fentia? fubtilitatem,motus ccleritarem, uit.t lorl
gifsimae ufum,&uoluntatis peruerfitatcm , lon-
ge lateq-, crafsitiem noftram tcrream eludant, ut
quibufcunquc eosadoriaris rationibus, dcfrau-
datumte efle palam uideas- Quanquam uera
haec efle non inficiar in alia tamcn enutritus
:
fchola, arqucab pracceptoribus,

alijs inftirutus
quamPlato cthnicus apud fuperftitiofos fuos
Acgyptios &
uatcs Memphiticos, uel Proclus *'
pud fuum Marcum, daemcnum clientem ex D. :
i/fclor.f.
Pauli,uafis eletti &
pugilis aduerfus fpiritualc9
aftutias in coeleftibus inui&i confilio, manibu9
indubitatae fidei hrmifsimis arripui dottrinam
Philip.*. Conditoris cce'i &
terrae, omniumque quas in
cis flint, &
uerbum Chrifti (in cuius nomine ho
jEfhef6. rum fpirituum genua fle<fluntur,ipfique difto ci-
tiusfugautur)gladium quippe fpiritus ancipi-
tem, tentaturus quid cum diuini hi minis radio
& ratlonum machinis, in luce cum recloribus
tsnebrarum feculi huius potero, in co potifsi-
miim fraudium genere , quo iili haftenus tarn
denlas hominum oculis ottuderunt nebulas : ut
quo
Digitized by Google
AD LECTOREM. If
qub donuerrcre fecure dcbiicrint, tanquam in
fe
ipfacaliginepalpitantes, ignorarint quampluri'
mi. Id autem eft illc incantamentorum labyrin-
thus: cuius ut, inuenro qualicunquefilo , expli'
«andicommonftrarcm uiam mulro aliam, quam
haftcnus obferuacam uidcrc licuit , hoc infti-
°adfi° V-
tu/Opus. Ne uero obfcuriratcm gigneret o-
zationisperpetuiws , in fcx iJlud diitribui Ji-
bros uc eius ordo tamen, quafi re&e infti tura
:
rcrum occonomia, fuisconucnicntcr cohaereret

partibus.
Caeterum uniuerfum Id ncgocium (It /RO vn.
quum
datmonum implicatum , ut ad ubrtPnmi
praeftigijs ac doJo -
coram quse in reliquis diccnrurlibris, inteHigen

tiam ftcrneretur uia, in Primo libro, diabolus
quid fit, quae eius ongo,qui primi dolofi eius co*
t\atus,pcrniciafic£ progreflus abEuain reru pri-
mordifs-ad haec ufq; tempora.qu e item ipfius po
tcntia,quid etiam prorfus non pofsit: quodq^ It'
mites iJJi a Deo praefigantur, ultra quos fcrri ne-
quit,defcribitur.
Hincquid per fuam clientelam operetur, o- secvn-
ftefuras:admagosinfames,da?monu operiquaf- Dr.
cunq-,praeftigias oculis noftris deftinaro ftudio Mîmft*
multifariam obijcientes,diuinationuq , uarijs lar #
w
**'
uis alios deiudentes, &medicinae facra fuis im-

pofturis fatanicis foede cofpurcates , progrcdior:
quos etiam Tertio libro a Lamijs fegrego,ut que; tertii,
fexu inconftanccs,fidciqjlubricae , lactate non
fans mentis compotes, diaboli ludibrijs magis
fint obnoxiae: qui inillarum uim imaginatiuam
hue dorm icn cibus fe n finua ns,
fiue uigilantibus i
qiufcunquc f«rmas ipfis inducit, ea dcxteritate

con'
Digitized by Google
i* P R AE f A T I O
concitatisinhuncdolum humoribus fpiritl-'& i
bus, ut nihil aliudillae fciant,aut queant fateri,

quam rerum a daemone ex Dei abftrufa uolunta'
te uel confenfu peractarum, aut plagarum homi' 1
nibus belli) sue in tic datum line defignatorum

,
flagitiorum , aut malorum pronatorum naturae

duttu , fe effedtrices efle : quemadmodum men-
tern quoquelaedi,multifari/scftimbui imagini-
bus,uepeinijs quorum cerebrum atra bilis uel
eiusuapor uitiarit,fpettamus. Nullos quoqj It-
bros eas habere, nullos exorcifmos, chara&ercs,
autfimilia monftra,uelutmagi infames: nullos
etiam praeceptores alios, pranerlaefam a daemo-
nt mentem, aut corruptam imaginationem. Vn*
dc &a Magis illis infamibus non parum differ-
re, omnibus eritperfpicuum. Illinamq; uirifunt
farpe dofti &cordati, fed curiofi ,longius etiam
peregrinantes, ut artem imbiban t d^moniacam,
qua fa I tern prajftigiasCc rerum ludibria, prater
naturalem morcm oftentanr:h*uerb ut pluri-
mumfceminxjcaedemûetulaej&mcnte titif-
m y banteSjdomi^latentcsnnquaruirûtiorgano-
rum conuenientium, phantafiam propc torpida,
uelut fedem fuis ftudi/s accommodatam,in me-
lancholias morbo, moerorc, uel extrema defpera
tionc- ut fpiricus elV il!abitur:nec tarn praeftigi;s
deludens,quamquecunq',hominuminfortunia,
, . - calamitates &interitustantauehementiaimpri
mens, utqualia quanta^-, cafint,fe pcrpetrafle,
ut dixi,arbitrcntur : a quibus tamen hae fuere ali-
enifsimae &
prorfus in ion tes. Has itidem a ucn e
VmtficU ficis, quos facft<«K*vas' G re ci di cunt, feparo qui
i :
ftffmnbHt. uencnouel propinatouclillito,uclco loco ubf

haiku
Digitized by Google
AD LECTORHM, l?
haVituferiat co locato ,homines ucl beftlas lae-
1
dunc. Sic plunmum interefle inter prophanos

magoi Jamias 6c ueneficot intelligetur: de qui-
bus ramcn, uelutijfdem,haclenusc6fufc a&uni,
diJputatum 5 &pronunciatum clt s .
Vtautem haecinnotelcerentclarius, Quarto II aVARf i»

bro cos qui Lamiarum maleh ci o affici putantuf,
proponOjdemonilrans cos a daemonibus excr-
ccri, ucl obfciToscflTcjCX occultaDei pcrmifsio-
ne,cicra ullam ullius Lamiae aut hominis altcrim
coopcrationem.
Hinc iufto ordine,libro Qu!nto,ad eorum qui t f#
eiufmodi m aleticio colli creduntur, curationc,
fi
infinitis partibus aliam quamhucufq; obferuati

fit mcconfero:ubi/jua2cunq;curationes illicitae
a da-monijs in fui rcgni conhrmationem effift*,
per uetitas coniurationcs,charac*teres, ligaturas,
periaptauel appefa,annulog,figilla,imaginc8, 8c
iimilcs umbrarumfurias facrofanttae Scriptura?
authoritate & rationum pondere conuincuntur*
cxplodunturcjjrutab ijs faecibus,uelut cxpurga-
to Augiae ftabulo,liberate mentcs,in quacuriqutf
affti&ionc ad ordinata a Deo remedia pofthatf
confugiant.puris manibasinccelrim fublatis,aC
median* facrain hocnegocio incorruptiutco'
fcientia fynceriore tra&entur:qui pra?cipuui fuic
huui s inftituti met laboris fcopu s.
In hac ramcn grain meditation e afiquandiu (U
pra quam dici poteftoccupatus, quantum^ (no
uitiliequem nihil latet)excruciatus, quod uetu-
lasillas dementaras,a daemone illufas, Lamia*
uulgo dictas,qu;e nihil flagitij fingularis commi-
fiflcntcnoncnimloquof dcucncficif) tamatro-
b citer,
Digitized by Google
*
a P R AE F A T I O
commiferatione multis !n Ioclt in
citcr, fine tilla
caliginofos fqualidosque carceres, horridaum-
brarum hofpitia & daemoniorum domicilia in*
> eonfideratius praecipitari , inde in carnificinam
truculentiusrapi,acdemnm flammis deuoran-
das tern ere obijci uiderem proprireque amen-
:
tium anicularum confefsioni ftari,ncc fatii inter

Lamias & uenchcas difcerni & Magos facrile-:
gos,in lege uctcri muictatos grawitcrjam impu-

niua, imo cum laudc apud plerofque ucrfari: non
potui non inquam argument! ratione, confcien-
• tlx impulfu aftus.meam hac de re fententiam
qualcmcunque > quatuor ijs libris adiungerc:
ixti. Sextoquelibro uelutappendice
s
declarare , quid
& quibus rationibus nixus, fentiam de punitio-
ne Magorum infamium, a ucritate chruti
cy*7* r 11
rempubl cumSimone & Elimaauertentiumje-
*
'
amquefedatamturbantium :quid itemde mo-

.
*
do puniendi Lamias a diabolo fedii&as , uelut
Hmtm \ melancholia
.
agitatas,uixautem haereticas: (eas

cnim mentc illaefa, fed
prsefrafta conftant ) po-
jlrcmo etiam,qukl de ueneficorum fupplicio fti'
cuendum exiftimem, fubiunxi ubi locum ha* :
t
bet prc>mulgatum exDei uoluntate Mofis edr-
fitm sMmn
Mcjit. ft;tm,Grece a Septuaginta fcnioribus redditum,
&: uelut explicatum in uaria ilia Hebraicarurn
uocum lignificatione, ? c^^dHbti wfe^w^fT^Vene*
£x0<Ulu
ikos(uelutHebradhabeiu,ueneficas)non fi-
tted a fuperuiuere.
Nec libi hie leges a me arrogantius praefcri-
fci criminenrurMjgiflratus,autlegum periti.hoc
cnim meum ruillc infttturum minime teftor,
Dcum ; ic J ex commifcrauonc meditationem
Digitized by Google
:
AD LECtORBW; •
1$J
. rneamfolummodb ali/scordatioribus & pijsui-

ris, necnon uericatis inquirendac potius quant
,
opinionis inconfideratius multis feculis imbi-

bitaeaffettu defendendae fludiofis, excuricndanl
fercno mentis oculo,fummifse offcro. Qui o-»
pcrxprecium mc praeftiritfe agnofcent, ingenu-
am hanc libertatcm bene intcrprcrcntur qui fc- :
cusccnfcbunîgnofcancbene uolenri. Interim

mea qualiacunque argumenra, qui bus totohoc
Opere nitor, -nxi*? conferri cupio, dum in
conGlium uocantur Speculator & Iohann.Andr.
titulo d« Sortilegijs: aut Summiftae, Hofticnf.
Gotfridus Rcinerius in Sufnm. de Sortilegijs:
Canon in ct &2.ubi AJb.poftIohan.And.de for-
tiltn antiquis: Alb.conCtf. i.uolum.incip. Cafus
ralis,per OJdrad.confilio illo 210. incip. Regular
ris: ueJ criam recentiores port gl.in c.accufatus.*.
de haereticinitijs Alber.de Rofatis in Di&iona'
:
rio,fupcr uerbo Sortiicgium : fiueBonif.de Vi-

talin.in titul.de SortilegijSj in traclatu Criminal
hum: aut Matth.de Afrlift. in conftitution. Nca-
polit.de malis &noxijs medicamentis , parte
tertia:item auditoreius Grillandus, aut etiam
i.Lib Sylueftri Prieratis de Strigomagis: feu Bo-
hauent.i~uper3.Sent. Quibus autem firrr.amcri
tis fuafcripta munierit quilibet author, horum
librorum collatione manifeftius intelligct «-
quus Lector.
Porrb de re ipfa &
materia, quoniam ad uc>
ri rati s do ri n am 3c Ecclcfiac christi quietem,
,
ac proximi utilitatem £peclar,non eft quod mul'

tisagam:quum calit huiulmodi , ut quantuml}*
b a bet
Digitized by Google
2* PRABFAT. AD L E C T.
libct inelcgantem fit fortita artificem , fans taml
ipfaperfc, omnium oculis fefe queat &debeat
com men dare: p rjefertim ob res non paucas in lu
cemmagis erutas,quae ha&enus uel uc incogni-
tas^ el ut obfeurae latuere. Soli turn uerb sfic a-
pud Graecosolim prouerbij loco,hominibus pa
rumfciteinrepraeclarauerfantibus obijei, Pro-
ba quidem materia, fi probum na&a fuerit arti-
ficcmmonignoro: atcuilibet liberum permitto
de arti ficis opere ftatuere, quod illi libitum erit.
Quodenimad me arti net, ut nullius uel nafuti
Mojpi , aut perfpicaci s ftriftarrhi reprehend o~-
nem. iiucfcuen C atonis cenfuram deprecor, (i
merear.iranecauram popularem, aliamtfelau-
demmagnopereuenor, bona fretus confeien-
fum telam.Dies erit, quart
tia,qua hanc a^grefliis
do unicuique a Domino laus fua accedet dum- :
mo do illius accrefcatgloria>& fat an % tyran,'

nisimminuatur,abunde fatis erit fa'
&um meis u o ti s
AD
Digitized by
AD A VGVSTISSIMVM TOTIVI
orbis Chriftiani Caefarem, Reges ferenifsimos,
Pcincipcs &Ducts illuftrifsimos, Cornices ge-
nerofos, &quofcunque ullum magiftratum ge-
rcmcs,tam fecularesouam ecclefufti-
cos,Libellusiupplcx.
N victissime \mf$ht#
uiri prmcipes> qmbiu ordme leguimo, ratis-
nibiitf, grauifihnis ghdiwm dd cocrcendsm
merrto fupplicio mslcf\corjgti effrcnm mo—
bediemidm: *d eos uerb quife rcftu polifat le-
gibus inculpdte fubmittunt ,uigiUnter drfendendos, eoty
nommc trdnquiUitrtcm rapubltce rite con&ituu fedulo con
fcrusnddr^commendiuit Kexrcgum y & Domini* dommin
tmm : nobis dcmijft orttioncbunc fupplicm UbeUum cm
emni fubieftionc rcucrenter effero t ex cordis penetrdlibui
cr obttftdns qium htmiUime , ut conccdcre
ordtts t obfccrdns
non dedignemmi m ibis dimonum prtftigij^quibusi rcrtm

primordijs Urn denfds bommwm oculis offudittenebrdsiUe
primus uniuerfi mxli arcbitcdus : cr w ijs quM fenefcente
mundo demum idem iUe ueterttor miUc drtifex m deliris flu-
piduq quibufdum mulierculis fdbricdtm eh in Chrijlidtut
;
*Europ£focdtfiHndm Ubem y hominum errorem crrfifiimum,

ctiem infontiam frequcntifimim, vuulnusconfcientiarum
magiftrdtushdudprofcftdleuc: concedere inqudmclcmcn~
ter y mihimmimoobfequentifitmoci;ue&ro clirnti, tempusd*
puduosproponcniihis fex libris mam qtulcmcunqite fen*
tentim. Qytfifuprcmi ordmis ucftri punclum non tu-
lcrit y edmutimerit6 exibilunidm explodenddmq; y ut qum
9CfpmiJi4 rr Ubentifiime iltyn fat fappritittrr non gr^
u&borsdtionibus drgumentiiq; neruofioribus conuiftut. Sin
uero dutboritatis m&rx ulculo ed confirmdbiturjpcrtpre-
b i cium
J
tiwmtfcciffeMmmmmducdminon minori ienuofup-

f>licmftudio t uthuic [entente turn locus dctur, femoUuc*
ufldtis religione, cr opintonis tot [ctuUs knbibit* affeclu
pofitoifi quando cum uejlri Imperij regnis,proumcijscrdi-
tombus feoffcrat occafio deliberandi, iudicandi ej pronun-
atndim cdj&jjfi duboji^ erpotifinmm mhamiarum
,
tirgociffktclenus tarn multifarijs tricis muoluto. Hoc mo*

do fereniore mentis oculo bumfmodi dtmonim ludibru
di-
fcretumirijmnes'tyuereQhri&idnos non tantm eorm
ef>
fe potemiam cogmtttros, ut du bito minme : fic quo que mi -
m innoxij fangums , quem auidifime fnit iUe ab initio ho-
micidafundetunnec it* quictis public*, cuiipfe tragccdia-
ram author muidet fummopere, com pages luxabuntur : cr
fQnfcientu rariore pungentur aeuleo: fatan* item mpcrlm
mdies magis ac magis coUxbafcet atq Cbri&i
,
;
ngnm longius Utiusc^ prop**

gtbititr.
AVTHOJV
Digitized by
. A JLJLJLJQLlk. jLD
Lcftoram.
Ontm^fnif im/Fi' prtpono dsmonti drtes,
Quid pot is eft,cr qu£ iure ncgAtd ftent.
Qjtti magus iitfdmit monftrdturyfjgdq; mente
Turbdtdjbmc meritb qu£q; uencficd ait.
Ordme fuccedunt turijs crucutibus dfti

Aiiu d£monij,nec renuentc Deo:
Hiquibus duxilijs licit£ ftnmtr'irtU
Kite que ant fine ui cdrmmk, mdc aides.
?§ft,<fH£pctnd MdgU ftdtucnid e qu£ Ldmijs'ue,
y
Q£* Mf ucneficijs,ultmd cUfitt bibet.
lOANNES E VVICH DO
&orMedicinae.
D£mon$sexorttm9 {tudim, uiresq;, dolose^ ,

Qui uelut m me did luce uidere cup is :
Qui qu£ cdtmmibu* ftt tm,ey qudntd nocendi,
Si defint fdcrU phdtra pdtdtd modis:
Qui trnfere udrijs homines crucidtibus dclos

NoJJc cup is,qud(j; bos drtc leu&re qucdii
Tdndcm qu£poctumfdnd£ legit imi [cft£,
Infontt ut pdrcdt.con hituendd fief.

Kunc legey quen Unus Vuierus condidit drte,
ludiao,cr m dgna fedHUtdte % Ubrm.
Vme opus eximium 9
meritumq; dttoUetroph£wm ,
\ittd f ft Circe £ turbd propbum fcboU:

Viueetum £terno$,Kuthor,fctlicitadnnos>
Ûonm ingenij f*m fault* tui.
64 I
JOANNES BRACHELIVS
H h L.
Liccntiatus Vd Lcdorcm.
Cum Dcut immenft fpaciofa uolum'ma call
Conderct,cy medio fufpendcret x there terrdi ,
Ornarctq} pclm ftetli$y *tq; tthcr* nimbi*:
\Uc fibi ptriter fmulos, dtuttu creauit
Corpord,quitenuesfcrrent fuaiuffa per turn
Q$Up procul curis agerent terrefirtbM tuum.
liorumdenumerogenitoriuflifimuiun\m %
Sic merit wm,$tygidt cozlo de erupt ad unddsi
lllic crm<tnici$crdurd compedc umclu*9
Ad fcelerum poena* ftdct^ternumqifcdcbit,
Tn#m commifpt perfoluens crimtnd culpa9.
quas umen mere* frtudes* quasq; improbut arte*
ttocledieqiftrudtmtfcrisûtretidtenddr.
Quid 'uc potts ft forte tibt cognofcere curd efi,
hoc lege , Le dorfipm^dodi mdnumeota Vv i e r> i:
Hmic optdtd fere^hmc te tud uoid doccbif*
\nfupcr cr mdgicis qut fit fidncid rebus

ûnbuendd.modo crude ltd pharmacd deftnt:
Qu*'ue uentjicijs prejfo medicaberU drte9
%
Qudm ue fttii digttdm pendent fub indue pocnm

Ugarum fur Ole genu* Mro ordme narrat
yd tibt cur Untos memordttde Vviere Ubores
$uwp[eris,kdud equidem fdtddhuc difcernerc pofiwm*
public* mCydicHWoucrunt commodd.Sed quU
Vublicd nunc curat,prat claruq; peclora uulgo
$uftictt>& memos rebut perfoluit konorcs i
1 u tdincn bocfi ffdm nimium fokberc men t cm,
Quod tud non hUq ntoritura eft tempore [ami*
IN
Digitized by Google
I
1?
IH T LLVS TltlSSTMI C L I#
VORVM MONTI VM IVLIACI Q^V B
Ducis, &cc. Gv i liblmi laudem
allufio.
«
CLIVORFM VVXdHgump
T'£fj^
fime noftro
Cjrnnnc iau datumpollerafama canet.
£uoD VC EuirtutiJuuseflhonor aureamund9 >
Quo D V C E cojpicimu* fecta rcnatd,D VCE.

£uo DVCEperCLIVOS ducUntibu* agmi-
na OMufis,
CemitttrACCLJVI Pierisireuid.
Htnctib* (CLIFOSO qucmduat adtthcra
t
utrtus
Trdmitc) Ctiuot urn contigtt e([t Duct.
X C. dech'tifsimus clien
Car. Vcenhouiui F.
16-
I N T OH AN. VVIERVM
k ILLVSTRISS. CLIVORVM
Buck Archiatrm,
E
%
CAR* VTENHOVII F.
. Allufionum Lib.i. , ^
Epioramma.
tUf VIA Mi tOtOty ERRARE UidttUT
Erro udguscalo doclcVviBKZ mthi.
Q£iP<tr*cclfi&d Utiuns fub nomwefeftt
Somen db errando credidit efir tibi.
Ni quod ab erraktis reclo de trdmite^ reft cm
( Cm Pi rdcelfi&u ) cogw mirr uUm.
N*w nrg,* cognomen rifo devivs mdtdit error,
* Quemnefytrdnfuerfm dbvivs error \
Nwi v i a tdHdrei qutfert kcberontk dd unddc
Lai QRiMguftumddttfynemcn it**.
i . .Z
fit via vi qu£ nos fuper* dd conucxd polorum
Duett, cr acdiut furgit in dkrd via.
Tu mo do qud duett vitar via ,prrgr , btdt£9
Vi 'a v e tibiccelo item* Vvieri viam.
Sic funis L4ttg vitab'cive viae'civb cvpido,
fiT'tQlKdty B I QYudCC VvtfKVS E P SI X.
• *
Bdfikdi i s 6 t%
Car. Vtbnhovivs F.
Gaadauus,
AVT3 ORES IN HOC
Opcrc ciiati.
A ApoUoniut Ty incut.
AbdiasBab.epi[c. Appion Granmaticut,
Abenezra- Apulciu*.
Accurfmr ArcbeLut.
fielianut. Ariftopbsna.
Aelim SparUnttt. AriRoteles.
Arnoldut de ViIU noudt
Actum Syluiut. Artemon.
Uenr.Corn.Agrippd. Artcpbiui.
Auk. Atbanafiwt.
PdbcrtuAieKiftit. Atbcnatm,
Albcrtm Mag. Tcutonicut, Kthcnigorat.
Akbindwi Arabs. Auerrhocs.
Alciatws. AugcrmPcrrtriiu.
Alexander L % Auguslmut.
Alexander ah Alexan 9 Augusitnm Steucbut EuguK
Alexander Benediftue. epifiKifam
Alexander TratlianuA. Auicenna.
Almanfor. Azarauiut.
Aloyfm Cadamuflu*. B.
Amalwt Lufuxnws. Bddut.
Aitibrofiuu Bartohti.
Andre04 BUfim. Bartholomew Pifanm
Andrea* Tbeuet AngouLbift. Bafiliut Nlagnm.
Andreas Vefalius. BafitinmLandut.
Angelm PoLtianut. Bcnno Cardinal*.
Anfelmut Parmenjis. Berofiu.
Antipbon, Boccat'm.
AntommBcniucniui* Boetiws.
ApeUomdes. Bonauentura.
ApoUoniut NLolon. Bonefacim de Vital.
c Diofcorides.
Gr/kr ConRdntmuL Dur*s.
Ul.Csfdr ScdUger. E.
Hier.Carddnus. Kduardut.
Carolm BouiRm. Empedocles.
Carpocrates. Epipbdnius.
Cdfrar Pcucem. Eurycles.
CafiianM. Euripides.
Cafiiodorws* Eufebius.
Euflachiiu.
Cdfus. F.
CbryfippuA. Gabr.TattopiM*
Chryfoftomus. ferdmanius Corthepm*
OcchusAfculusflorenU loanJerncUiw.
Cicero, S.Yontd'mus.
Cyprwmt* Mordnd.
Erancifcwi
CUudianus* Yulgentm vLciades.
Clemens author lib. Ke cogts. CVuruuCrefmiK*
Beat. Clemens dc Confront. G.
Apojlol. Galenas,
Cleopatra. Giudentiws Merutd.
Coclius. Gaufridus Antifwd-
Columella. GeUius.
ConjlatAmperat Gcorgius Agricold.
Cornelius Nrpof. Gcorgius Piftoriut.
CoflabenLucaHcbr. Georg.Sdbmuu -
D. Gerfon.
Damon- Gefaerus.
Dauid K/mfci. Gyraldus*
Dccrctalia. Gordonius.
Qcmocritus Abdcritet* Gotfridus Rgincrfa
ViodorutSicHlus- Grdtidms.
Dionyfius. Gregoruu.
Grc
Digitized by Google
Gregoriut KdWZtnu*. lodjtn.totptilld Portd.
GrilUndut. lodnn, Francifpicus.

GrugtuStryic. \9<M.Frdnc.Ponvnibius ?U*
centinm.
Cuilielmm Malmes bift. \odnn.Guinteriut Anier.
g
H. lodnn.Langms.
Harpocution. \omn ixo African
HeclorBoetbimbijl. lo inn. Wider.
Hctkundttu lointuSleidanus.
Hclioiorut. lodmuVdfleus.
Ut$nrim\nHit. lofepbus.
Hcmiff* Irenjtus.
Hcrmogenes. ifodorus.
Herodotus. tfogoms.
Hefiodus. ApofbtU.
lulianus
Hieronymus. lulius Opr.
lulius Obfequens.
Hippocrates. luflmus.
Hippol.M*rfiL luuetidlis.
Homerui. u
Wordtius. hdbeo.
Hugo Clunidcenfis. LdAdntius.
I Ltltus.
Ucobusie Cbufu Ldtrtius.
ldcobus D. in LckhtcnbuY ch' LcuiGerfonisfiUus.
Ucobus Meyer us. Ulius Gregorm GyrM
ldcobus Ruffus. hyftmdcbus*
UcobusSprcngcr, lAuiuu
Umblubus. Lucdnus.
UfonPrdtenfis* Lucidnus.
Igmarus Kemcnfis *rcbiepi[> Lucretius.
XomnJbnd* hudouicusOelius Khol
Lufo'
Digitized by Google
Luiouicut Milichiut.
Ludouic-RomM. PcUrit.bijl.
M.
PftrwtAponmfudt livid
MirceUut. Pctrut Argcht.
Mirtitnut. VctYMMloniu*.
UUrfilim Vicmut. Pctr.Lomb*trdus.
Martmutdc Aries* PetrusPomponatiue.
Mdttb*M CurtiM. Pctrut Prtmonlhtfenjiu
Matth.de AfjUfa Pberetydesi
hUtthiolut. Pbikrcbm.
Pbilo.
fAtxmwTyriiKi Philochoru*.
Mchncbtbon. PhiloftrAtut.
hlempbodorm. Picatrix
Hifranm
Merunder. Pytbdgow.
Mercurim Trifmegijlutd Pkt'ma.
JAefue. PUto.
Methodic, Plin w.
hlofcs Aegyptwt; Plmmluniof;
N. Plotmuu
Uduclerus.
PonUnut.
Norma. Porphyrias.
O. Pofiidonius.
Pnfcunut Pbilof.
Oenomut. Proclus.
Propertiwi.
Pfcttw.
Ongenes.
. ;
Qi
Omdius. QumtilUiuv
P. R.
PampbUttf, .
Digitized by Google
V
Rxymundm. TMwtiu Ajjyrim,
Tcrtuiumu.
Tbebit.
IKobertut AngticiK. Tbmifon.
Roger 1 us Btcbon.
RendclctiM. Tbeodorut Byz*nt<
Theophra&M.
Ryffus Ephefii Tbeophraf.Pardctlf.
s, Thorn* AqMmM,
mm ^ wv^m v mm m • TibuUut.
SxbcUicut- loin.Trittmim.
Saxo GrmmttictH.
V.
Senccx.
vdcriiH toatimm*
Scrdpion kfedonite s.
Virignmu
V4TT0.
Seucrut Sulpitiuf.
Tegetiut.
Sigcbertm.
Vmccntius.
Virgilius.
ayiuejtcT mora.
Vlpunus.
Sync/jut*
vlricmMoUtor.
Socrates.
Vopifcus.
Solinm.
X.
Sophroniut.
Speculator.
Xenocrntcf.
Strafo.
Z.
Zondrubifl.
T. Zorosfler.
Ticituu
33
DEE1VSDIABOLO,
ORIGIN E$
S T V D I O E T P O-
Dr dub oli oripjne ,

(f
u<*n<fo /?r credits , jir* n'ui
eflentia , cr <fr i/to<* /dp/a.

Cafut L
AEMONVM praeftigias 5c mean:

p^W^ \ tamcnta primario
e.vplicaturus, a
corum authorcdiaboio.huiusarti*
"h*\ *ol5*2 L
^ \^%PJt*
*
& poteftateexordiar: ut
bu5 »^ udij s
%^*~£<?£r eo cognito, illiusqi authoritarc ac
exiliimarione pcrfpcch.euidcntius de omni ipfiui
opere cenfcatur:atque cunclas eius aclionei unu£.
quifqi dilucido mentis oculo introfpicere,& poft
hac minus iropedite' penitiusq; iuducarc queat.
Religionis autem Chriftiansefacramamplexm
do&rinam , fidciquc mdubitatse confefsionem,
qucmadmodum Arrttotelis Pcripateticorumq; r.6 PmfAt.ni m
etTc dzmones in rerum natura contendentium,p!a
cita prorfus reijcio : fie & Platonis comitienticiam
difbnetionem omnino approbare, aut etiam Por*
phynj Pfelii, Prodi, Plotini Sc lamblichi opinio- F*UU it
,
nibus fubfenbere nequco , qui copiofe* quidem de A*™**"

daemon»bus f uerum multa qu« non uidere aut co
gnou£re , tanquam rei notx hiftoriam conferipfe-
runr.
Omnipotentcm itaq* untuerii architeeliim De# G*n.u
urn ante afpeelabilis huius mundi opificium, HAr.u
,
incorpcrcuin illuin admirandis fpirituum crdini-

c but
i
I
Digitized by Google
34 T>c orig. & Up (it djtmonuM
cWrvfr" bus in minilfceriuin puichre" ornatum condidiffcY
<y«.i
itocreau. ex hiltoria fancU Molls diuinae Maicftatis legati,

,
( cum quo facie ad facicm

£xod.}}. afque fidciifsimi ftribx
quail cum amico loquutum cflc Dcum , pcrh;bet

Sacrarum literarum ucritas) firm iter crcdendum
isfn»di cit. Boni uero hi fpiritus crant omnes, quemad*
ymd. modumomniaa fummo bono crcata: naturcni'
r>icnyr mi/urn intelligentes , icx.auut : eflcntia lua diuinae
Diutt*. no. naturs quadantenus conformi, fed finita iqui- :
bus agnofecrctur & coicrctur Deuseo, quo ipfe

ueliet Jc pr;efcribcret,modo: quibus 5c fuam uicif-
fim bonitatcmin omni anernitatc communicarer.
quare illisexccllcntem intelligcntiam , cximiam
perfpicaciam notionesqur aetcrnx & immotse iu-
,
iticise fuae illuftref, tanquam radios de seternafa-

pientia; fa* luce accenfos indidit.
Scd ubi qui Jam, ob dotes quibus condecorati
or***, crant, prasfrantifsimas, proprio crTcrrentur arbi.
Pet
3
.
l
: trio, Sc adeo infolefcerent, ut fefe tandem Deo
" conferrent, non firuantes fuam originein, reiin-
qucntcs fuum domicilium, ac peccantcs eos ho*
jlih.io. :
'ibus nudatos, minjllrorum fuorum numero

no
exclude iratus Deus, repulit ac prscipitcs egit,
uincuhsque pcrpetuis lub csligine ad magni il-
JF/i/414. bus diei Judicium fcruauit. Hue illud Efai.x uati'
cinium de fuperbifsimi Babylonia; reîs (qucm
Efut-ij. Lucifcram nates nuncupat) failure altifsimo la-
c^*f.u. pfu contorquentqujm plurimi. Hie draco il!e ma-
^nus, in terrain proiccius cum fuis angelis, fer.
pens^ntiqu js, quiuocatur Diabt)lus &Satanas,
ut Io^nncs a t tortuofus Terpens Efaix. IJunc
,
cafuir, , non fo'um nollri & Hcbraeorum Thco>

iogi doc^nt: ucriim etiam AfTVrj, Arabcs, NL*
gyptj £c Ci.sufais dogrcaibui cocfirmant.
Phcre-
Digitized by Google
Liberprirniu.
PherecyJcs dzmonum lapfum defoibit : Sc o^fc
phin , hoc eft fcrpentem darmoniacum , rebel-
iantis, & diuina? mentis placito dctkicntis e-
a"
xercitus caput Sc antefignarum fuiflfe tradit. E-

andem ruinam Sc Trifmegiftus in Fimandro dc»
pingjf & uctullifsimum Empedocletn, daemones
:
"ifxtmjtt coelo ruentes uocantem t eorum cafum
houitfe, fignificat Plutarchus in fcrmonedc Foe-

nore.
E/egantcrhic Auûftinus-. Quamsundediabo*
j^/^jk
lus tInde utiq; , unde Sc caneri angeli. Sed cxteri
angcli in fua obedientia perftiterunt, ille inobedi-
endo Sc fuperbiendo lapfus eftangcius, &factuS
el\ diabolus. Item de Vera reJigione.cap. I). Dia-
bolus inquantum angeluseft, non eftmalus: fed
inquantum peruerfu$,prdpria uoluntate. Magis t*
mm feipfum quam Dcura diligendo,fubditus ei eP
fc holuitt Sc intumuic perfupcrbiam# & a fumma cf-
fentia defeat.
Hi ergo fpirirus antea dfuini, caeleftes.puri, //c&r.t:
Iucidi,nullius maliciae confeij , Dcifoliusnutum &

obferuantes , in minifterium cmittendi propter
eos qui h^rcdes futurt efTent fr.lutis, angelicam „»„4 t &
eflentiam non omnino perdiderunt: fed perdi* malt.
tifsime*, lumine gratiae priuati , uitiarunt, deni- fyhef.i.f.
graruntque, ut jam aerei, mundani, obfcuri,te- lJ*V?\ V5 .
'
nebrico(i,& (uno ucrbo) immundi malique di- /tl t l\] ti : t
cantur&fint: ac licet lumen intellects naturalis fiUrt\.}il

etiamnum obtineant i Japfus tarocn pcrnam in« £*c*.9»u
finitis partibus duriorcm i obfeurata obfufcata-
lu
que diuinac fapientiae luce fuftinent: & grauio*
rem expectant, quim ex trshfgrefsione genus hu- î
VrnU4
manum. QuanquamiThccquoqucfuprcmsepru-
dfcntiac radios, quos in primorum parcntbm a-
fc i nimis
Digitized by Google
$.6 Dj fiudifs axmonum
Gtnef.i. nimis de fuo xterno iuminc Dcus incenderat, re*
tinuifler t plurima acuminc mentis pcrfpicacifsimo
intuereturclarius,penitiusintelligeret,certiusque
Genef*. dijudicaret: quae nunc hebctato mentis oculo.ccu
folisfaciem , per denfas nubes aut atras in acre ne-
balas confpicit.
Qyare cr quomoio Eutth iccepcrit diabolut,

cr primiim cotruperit mundwtu
Cap. XL
POrroexhac fui exdufione, rep u
fa ac igno^ I
miniofaexpatrijs fcdibus deturbarione, ram

jjidbPttn** ingens &
immedicabile erga Deum odium
Dt» 9 Aium concepcrunt hi fpiritus.ut qua? cum orTcndere, uel
clus §* or am Jakefeclarc,aut quod admiranda pro'
'
bUt
uidentiafabricatus fuerat mundi opiricium.defor'
mare,uitiare & corrumpere pofle uiderentur,acer'
rimaindagine inueftigare, 3c ftudio indefctfbco-
nari caepennt. Acprimum nobilifsima inter crea-
turas , clarifsimo fapientia? cccleftis Iuminc illuftra
tarn, abfq; labe Deo foedere confociatam,primam
parcntem noftram Euam adoriutur: quam partim
amifsi flatus dolore , partim alienae Felicitaris inui*
dia i Deo aHenarc, fociam reddcre fata-
fuiq; exitij
gunt.dcluduntque aitu quam
blandifsimo. ubi nul
lus uidebatur fubefle fucus, fubmora mortis mina-
rum opinionejiis quippeuerbis Nequaquamo- :
riemini. Delude frauouleter eluds &

abieclis pre/
crprionibusa Deo impofitis Euam erigunt faifis
,
4
pollicationibus in fpem longemaiorum ornamcn^

torum exccllentiorisqi potential, hoc modo fcili-
,
cet: Dcus nouit, quod ipfo die quando comederi'

tis ex ipfa arbore, apcrientur oculi ucftri, eritisque
ficut dij,fcientcs bonuin 5c malum. Idem profeclo
laqucus
Digitized by Google
Liberprimus* j7
Jaqueus»quo femctipfo* ftatim £ creation e fua 5c al
IcdtosSc irrctiros fu fTc fenticbant. Sic perfeccrut
tandem, ut mifera a mandato ddciC-crct , fcquere-
turq; fuam intcrnecione contra Dcuin
confilia in
inftirura acq; ordinata. Nam fatan iam malus.ma-
Jumq; tragrefsione cdoclus,& caufc; fui lapfus pro-
be cofcius, quod nimirum praefcriptas fui minifies *
nj metas faftu tranfilirc cogitalTct.m idem iludiuru

Eua pertrahere conatus cit grar* pcrfuafionii ille-
cebris , quod ab cfu uetito ocuhs Eux 5c Adse refe-
ratis, dijs adatquarentur fcientes bonum ancea fo-
,
iummodo cognitum,& malum nondu notum. Nec

illi, fubfequutura? exinobedientiacalamitatis pre;-
fcio, labor fuit man is licet ilia fe a ferpente hlfam,

:
fcro agnofceret, confitcrctui q;. Violata fiquidem

obedtentia,Factus efthoitis Dcibomo,inpoenasil* Ho^lUDei
lapfus tranfgrefsioni diuinitus conltitutas.codem- A"* h '""
t nci" d"*'
nationem ncmpe , diaboii tyrannidem ac mortem *^
ru banc, turn aetcrna : deniqs & exutus honoribus,
dignitate 5c dominatu.quib. maxima cum authoru
tate ipfum ornaratDeus. ProindeTatianu$ A(Ty>
Gr^cos Verbs, in quit, ante crcatos ho* QmmJU trt*
rius cotra :
mines produxitangelos: urraq uero creatura,arbi tf*Mtfe»cr4
trij fuilibertati permi(Tac{},&c.& paulo poftiPoft' 1" aUi '
quauero homines callidiore quenda.utpoteproue

#iorem state, fequuti funt, Sc diuina? legi feoppo-
nentem pro Deo nabucrunt, turn uerbi potentia Sc
huius dementi* authorem,& obfequutos ei homi'
nes comercio fuo priuauit: 5c qui ad imagine Dei
,
fa&userat homo, potentiore fpiritu iam exutus,

mortalis fit:ange!us aute ille prirrogemtus in df
moncmmutatur:8calijphantafmata cius fequuti
dzmonum cxercitui deputantur, Sc propter arbi-
trij Itbertatem ftulticisefu* permittuntur. Scit*
c $ admo'
Digitized by Google
3f Dcjtudijs d&mtnum
|Mmim
A™ admodum quoque Auguftinus hie fcribit. ad IuJUk
i num comitcm Diaboluseflangelusperfuperbi-.
:
biam feparatus a Deo, qui in Dentate non ftctit: 3c
doclor mendacij, quia ab ipfo primum inuentu eft

mcndacium.Ipfeclr. adueifarius effeclus generis
noftri , inucntor mortis, fuperbia: inftirutor, radix
malicif fcelerum caput, princeps omnium uitio'
,
rum , perfuafor turpium uolupratum Hinc ergo,

.
frminum cum illum P rimuiI hominem i Deo faaum,Adam

>
fffiUtfnm parrem omnium noftrum intucretur, uidcretque

fittu. hominem ex limotcrrae ad imaginem Dei factum,
pudicitia ornatfi, tempcrantia compofitum, chi-
ritatecircumdaturn, immortalitate ucftitum:
mulus atque inuidus tantam beatkudinem homi-
nem acccpiffe, quam ipfe dum aagcius efTct.per
fupcrbiam agnofcituramifiiTe, ir.uiditftatiminfa-
tiab.hs homicida, primumq; parcntcm noftruni
jantis 5c talibus bonis expoiiauit,& nos tntcrcmir.
Hoc aufpicato primi conaûs fucceffu efTrenati*
lisinfolefcenteshi maligni fpiritus.-potifsimum
recepto A Qeo rurfus in gratiam homine, mulcla
|mpofita,acpromifsionc facia de CHR1STO,
tnuIierisfcminecapu(ferpentiscontrituro,M''v«3c
tnediatorc apudDeum,pro genere humano,ad-
uerfuscorumuiolentiamrdeinceps porro furcre,
uarijsque modis ferocius infidiari occipiunt,& ma
chinan omni artedoloqs ea qu£ ad ximifsionis hu*
ius deprauatione, abolitioncc]; in Dei cotumelia,
pitnts&e- fichominupcrnicicm facerent. Sic
Cainum, terti-
m0C " tt
um hominem, inuidiae facibus mox inflammant
*
'"Abclisiufti.numejro quarti , crudclem csedem,

*1q4m>T
• ' hornicida? ab initio: fic dcinde Caini fobolem, 5c u-
iiiucrfum generis bumani figmenrura paulatim c
malicfsc
Digitized by Google
Lit er primus. ip
malicicc fceicrnmqs turn magnitudine turn mul-
titudinedcprauarunt f uc Dcum fccifle hominem rim.e.
poenituent : eumquc prorfus excr pris otto in ar Gtaf/: 7-
, ,
caconferuatis,aquaruininundatione abforpfcnt.
Quid in alter ius mundi initio macbmf.ts fit dU-

bolut , CT quando Msgid infdtnn lcc-
perit. Cap. ill
Hlc de'cro propemodum'hominugenereob jWi

profpcras fuas machinationes , e\optatos.
m """V*
que (ucceflus triumphum feacluros hi fpiritusfpe
'
Fa bant. Qua propter ficcataaquarum diiuuie, fta-
timin altcrius huius mundi renafecntis quad* in-
fantia, in Noh$ patris incbriati irrifionem puden-
dis eius denudatis , Chamum fiiium minorem , ut
radc patris cxecrationem audierit, c.vcimulanr: Fre+*ti$
cuius filium Mifraim, ab his fpiritibus hand da- <*<mw.
c ' e"
bit in/iitutum , magic infamis blafphetrnam im« f* m
pietatem pnmum compenne.atqi li ne /IcgvpttO' niM ,„ Wffl , c,-
rum ,£abyloniorum Be Perfarum duci origmcm, clem.i.b. 4."
pofteadocebitur At Noh$ item fobolem, louis
. AVr<»».
Hammonis oraculum ,tanauam X Chamo (quod /oti:s
nomcn Hebrsei aipiratione paulo durtore pronun lum

ciat) refertur alicubi : quemadmodii Dodonxu j) 9 j0}hntlr t
ad Dodanim,Noh^nepote,qui Epiru, Dodonam Tfimt

priusuocata,occupauit,exco!uit, fuoq; infigniuit <igtut -
nomine: ut fanclas patru Ecdcfif fedes in .njlibu-

/a demonu, impedio flagitiofa , degenera flTe fit ue«
rifimile.Horrendas uero idolo'atrbs crnfrdnni
diluuio, Nohaadhuc fuperftitc, indeffflb Jimo'
num ftudio in Ecdeftam Dei irrupiflfe, quas in fua
potentate non fine ingenti animi dolore raiferum
fenem contueri 8c tolerare oportuit, cum prohi-
fcere non poflct,uftatur facia Hilloria. Indetam
? c 4. inau.
Digitized by Google
4* Dt pr&ftigijs dtmonum
SoJcm* c mauditis turpifsima? Iibidmis funis, populofifsi-
G9m mas S°^ ornoru,n 8c Gomorra: ciuitatcs cxagitac
°xitium
Gen. 19 Tpintuum caetus , ut nc decern cjuidem in tan-
Efiud i). to numero inuenti flnr iulli : & mtfsis a Domino
*i'<irx. dc ccclis fulphurc 3c igne , fubucrfae Tint urbes ill*,
Eptft.iui b.
^ in c ncrcm redact*, cum tota planicie, omnibus
j
habitatonbus,fimu!que germine terra?. Htnc cue

Zothebrj ftfîo Loth egrcfTuin ebnctatefc incertu cum
,
tncejim.
gi| a |>%ftS nefario grataicer uulnerac.Non'nc & Efau
Gen. 17. de innocctis fratrii Iacobi necc inferenda Hrenud ,
<7f«.5 7 follicitatcToft & iniultum Iofephum armulatione

.
G<n. i9 fratresexcitau'r.propemodum fratricides factos:

-
ilium etiam, obiccta adulterij occafione captiofa,

i/?'-;s cm24. tandem perdere uoluit. Non'ne etiam , quo lirae*
•• P*r*l> *». cm numc rarct Dauidem excitauit fatanas t ut pc
I ,
llilentiaindccecidcrintuiroruui fcptuaginta mil'
QMomodo pro dijs haberi uoluerint dsmones,

CT prtfidere regiombus coruwq; ! m
hoc officio nomencUtura.
Qp. I 1 I. 1
Elufmodi depuo felicibus aufpicijs audacio-

res redditi dxmoncs ,in hums mundiprinct
ptmmrn ut P atain cxulcs protcruius grafiati funt : cultuscjue
du bdbiti. fimul myltifartos 8c oracuta indc diuerfa diumis

contraria effinxerunt ac ad ea inuitarunt,pcllexe
: .
runtque animal uacillantes, ita ut uniucrfum

prop6 orbem pedetcntim quati obfidion* quada
fubiugarint obtlrcperumquc diuinje legi contu*
: ,
macem idololatriarum 3c contcmptus eorum.qui*

bus morcm gercrc decuit, ac cuiufcunquc uitiofi*
tatis plenum rcddiderint.Eo demum audaci$& pe
tulantis faftus excreuit ho ram infolentia & ars ut ,
prodijs habcri apud | c. :tos impcritosquc uolue.

tint.
\ gitized by Google
Liber primus. 4/
rint 8c prxfidere regiombus, popnlt's, mfulis.mo'
,
tibus , fontibus locis , urbibus t uicis , familijs,tan

<\uam dij propnj .turelarcs & patrij: quorum no-
nicnclaturas par r i m Hittoria facra partim Orig<v
,
tics, TertuUianus, Apuleius Diodorus Sicuius, - , , „ •
partim anj rccenicnt htitoriographi & icnptores ^tU+ A-

liaud ignobiles Eorum ucro nominum explicari v.<rh yuu*%
.
one ut plarimum ftudia dzmonum prodi non du tA? ,J

,
-
bium e l fie Bel.uetultu,nihil, cofufum fonas.Ba-

bylonioru habebatur deus Efai* 46 Daniel. 14. Gntw.Gy:
Beelzebub, dominus mufc$: qui omnibus re* taLL

tendens mufcam faltem, id eft infinnum capit. l*fv*mi-
tia ,
Spurcifsimum Accaron urum idolum, qui funt

*\uideminregione Iud^x, fed impij. 4. Reg.i. Ab r "' u r ^
noc principem d^moniorum Bcclzcb ab nuncupa Gttmtnmt
runt Hcbrasi Mattb. 12. Luc. II. Plutenem Gra?ci, Mm fex i*s
:
ut Trifmegiftus^/i^x^dixcruntiplcriqi Lati
niSumanum, quad fummum dcorum manium a ^'/"'/X^ :
gent! bus Priapus appellabatur. Serapin & Profer n, MMm nui.

y -nam malignorum dxmonum primaries uocat fid
,
PorphyWus.
Sfl^tf
Baal, idolum autdominansuel fubijeiens, ant ^''^"^ ^
pofsidens.nomen idolt a Sidonijs ad ludôsprorc on ».«*•.

tfci ,Samarix& Moabitaru nummis Marte Grarci /wvuf*. :
putat. Num.22.R0m.1x. Id Gcdeon deftruir, Iud. 6. bermaphnS

Beelphegor, dominus hians aperiens, nudus,
"Jj^^JJJ ,
aut dominus hiatus fiue nuditatis, Moabitarum 5J;J£\stu,

deu> Ofex 9. 11. Num. 25. Deuteronom. 4. Sic ui>. f tqM
: .
& Phegor: Num. 25-Deut. $.4.10(116 22.

Adramelech pallium regis, fiue magnitudo uel
,
potetia regis uel confilij,idolum Sepharuaim ; qu$

fast A(Tyriorumurbs:4.Rcg.i7.
Anamelech, afai&iofiue refponfio regis, dens
SepharuaiaL SuccotBcnoth # tabernaculafiliaru,
4 ^ l7 .
c 5 Baby
Digitized by Google
42 De pr^Bigijs ddmsnum
Babyloniorum numen.
Nergal , cxplorans , a ut luce rn a tumuli idolum ,
Cutliaeorum, qui ex Perfide crant,ac Media oriun*

di lofeph. lib. it. cap. 2.
A(ima,dcIi&um,idolum uirorum Emath.

Nibhas,prophetan$ 9 autpotius loquens uifionc.
autrru&usuifionis.deusHeueorum.
Tartac, concatenate , irjeueorum numen. 4,
Rcg.17.
Nifroch , tentatio delicata , idolum a i oratum 4
Sennacherib rege Aflyriorum^.Reg. 19.
Chamos, quad pal p an s au quafi reccdens, uej
, t
aufercns,Moabitarum numen: Numer.2i.2,. Reg.it

4, Reg.2$.Ierem. 4X. Ammonitarum, Iud.n.
MclcIiom,rexuel coi .111 Mior coru, idolum quod
colebantfilij Ammon*.4. Regumaj. 1. Paralip. 20.
Ierem.49.
Dagon, frumentum, aut dolor, uel denique pi*
fcis eorum,Philiftinorum idolum: Iudic. 16. Ma-
ehab;eor.io.
Aftarte.quod a caula fiue grege dici uidetu^noi
men dca Sidoniorum,a Salomone cult*: $.Reg.il.
4. Reg. 2$.
Sumpfifle prseterea quandoquo nomina hos fpt*
ritus a pefsimis hominibus , aut pefsimorum ho-
minum habitationibus, in literis Sacris comperi*
mus. ficut Aftaroth, Pal aeftinorum fuit dcus Iofe< ,
'lAfidtoth. pho teftc qucm fuftulcrunt ludsei Solomonis iuf-

:
f.th.t. -4.14.
f R C um 7> j tcm d eus 4 Soiomone adoratus,4*
g
*
Regum2j. Etquanquamfignificctgregcs, aute*
tiam diuitias,faciens explorationem fiue tineam le.
gis : fuit tamen olim nomen ciuitatis O2 regis Ba-
lan.in qua habitarun t Gigantes t item urbis Amor-

rhsorunv
Legqu*
Digitized by Google
Liberprim
Leguntur&aliaein Biblijs, horum numinu no-
menclature ut Baalim, Piurali numero:i. Rc*
:
gum feptimo. 2. Paralipomcnon. 28. leremise fc*

cundo.
Baalbcrith, d 0 minus foederis: Iud. 9.
Kempha: Aclor.7.
Remmon,idcftaltitudo. 4 Reg 5.
Adonis, in Hebraco Thamuz hoc eft confum-,
jjtusjfcu incendium, Syrum eft:Ezcch.8.

NarratPhilo, fuifle Amorrhseis feptem fimula*
chra aurea, quas uocabant Nymphas fanclas :quse
inuocatse oftenderunt Amorrhfis per finguias ho-
%as opera eorum,Sc nomina corummpmina mulic*
rum,qu£ fuerunt uxorcs fcptem uirorum peccato-
rum,qui easconfecraueruntpoft diluuium.uidcli-
cetCnanaan,Phut,Selath,Ncmbrpth,Abirion f E-
lath,Dcfuat.
Deus Vualdat: Abd.epifcop.Babyl.Iibro S.Hift.
ApoftoJ.
Adorabantur&uituliaurei: j.Regum duodeci-
mo. Militia coeli: 4. Regum 17. Regina coeli: Hie-
remise 44.
De proumcidrtm dijs,Gr£corum idolol4tri4,Romn
noma deortm diftmftione cr fAcrificiorum uw>
mm , item <juod in Deipopulm per*
Hdfcrit idolclatm.
Cap. V.
COluerunt Sc rcliquse prouincise fuos deos ™*******

m îh
:
j£gyptij,OGrim & Ifidem: quorum filius A'

n u b 5, quod canib gaud ere t, in fpecie canis
1 .
etiam ab ijfdem cultus eft.uode Virgilius in quit:

Omnigenumq; deummorSbraÛtrator Aniihis.
Nam quxdara, ait Strabo,animalia funt, qu$ jE-
gyp^j
Digitized by Google
^4 De prdliigijs d&monum
gyptij uniuerd colunt, qucmadmo dum ex an m ali i -
bus terreftnb. tria , boucm can c m, felem: ex uola-,
till bus accipitrem atq» ibim,exaquatilibus clu Je- )
pidotum pifce,& oxyrinchu.Suncaliaqu^ quifque

feorfim colit.ut SaitseficThcbani oucm,Latum pi*
fee m
Nil' Latopolitani, lupum Lycopolitani , Cy-
noccphalu Hermopolitani, cepum Babylon ij qui
funtiuxtaMemphim, aquilamThebani leonem ,
Lcontopohtani f capram t> hircum Mendefij mu. ,
rem araneuin Item alij aliud. jEthiopes,

Athribitae.
*r*bo Ub 16
^ erocn incolcntcijoucm & Bacchum: Arabcs.cu
o-ltkij. Baccho Vencrl,5c Diafaren: Baeoci Amphiaraum,
Aphri Mopfum, Scythae Mineruara.Naucratitf Sc
rapim.Syri Allartem, NoriciTibilsenum,Mauri Iu-
bam, Macedoncs Gabirum, Poeni Vranum, Samos
jfarfl h
Iunonem Paphos Vencrem Lemnos V ulcanum,
, ,
it.iUamtatt Naxos Libcrum, Lampfaceni inHdcfponto Pria-

Dthcdp.iS. pum, in Diomedea inmla, Diomedem in cuius te- :
plo.mirabili obfequio aues aquatn roitris ad ferun r,

aducnas exteros infefte* perfequutur 8c pellut: Gr$
cos homines no folum admittut,fed ipfis etia adul a*
tur,idq; d^monuinftinclu.quoru intereftperfuafif-
fe deum facH efle Diomede.Sic Delphi colut Apol*
line tk quemadmodum canit Ouidius in Faftis,
:
PdUada Cecropid*, Minoia Creta Dtanam,

Vulcanurn teUus Hypjipyhea coin
Iunonem SparUt Pclopciadesq; Myccn*9
pinnigerum Vaunt hXeenahs ora caput.
CtMTimi ^ r «ci ad haec ,

quorum poft jEgyptios uanitas,
dtUUtn*. prascipua 8c fupci ft i ti o celebratur,coc!o Iouem, ma
ri Neptunum, intimis terras cauernis &recefsibus
Piutonem prxfecerunt. ac horum (ingulis alios in^
finito numero adiunxerunt. Saturnum & Cybe-
lem loui: item McrcuriumjApollinem^Martem.Iu'
noncm,
Digitized by Google
Liter primus. 4s
non em. Mine ruam Vcncrem Dlanam Ephefioru
, ,
dc Am, Aclorura decimonono. Neptuno Nereum,

qaem 5c nominarunt, LatiniPortum'
xiurn, 5ccohortesNymphanim. Imo fingulisin na*
tura corporibus adefle peculiarenumcn, ut crede*
rerur, pcrfuafit diabolus : tamqiopinionem.numi'
nura illorum fefe fpccieoiientans, auxit 5c confir-
mauic
Ncc fere" pauciores deoi Roman habuerunt in* i :
tcrquos numerantur ab antiquioribus pro euocan- JjJ^

dis rulminibus,Statores,Tonantes,Ferctrij, Iupiter jtfjMfaj
Elictus : deinde dij maiorum gentium, Iuno, Vcfta gnumm.
Troianorum dea,quam profugus jfeneas in Italian* Y&bu
tranftultt: item Minenia, Ceres, Diana, Venus, hi.
mterârs.Mercurius.Neptunus.VuIcanus, Apol-
lo,qui ab Ennio enarrantur,5c Confentes dicuntur, C»nft*ta.
cum Ioue de rebus omnibus con ful ante s quibus t :
oclo adiungebantur, ut coadiutores,fele&i dij nun* DjfiktN*

cupati, Ianus, Saturnus, Genius, Plutus , Bacchus,
Sol,Luna,TclIus: Penatesjuno 5c Minerua: dij co- )5£*'
^""""^
mrr
munes. Mars Latio uenerandus crat, quia prxfidet
artnis 1 item Bellona, Victoria: dij geniales, Terra, Dijiem*!*.
aqua,aer,ignis,fol 5c luna, quibus natali die qutfnue
facrum faciebar , quod rcrum gignendarum 5c pro.,
ducendarumuim obtinere cxittimarentur. Genij Gtmj,
duo, Lares, quos priuatarum rcrum,triuiorum uia' l*m,
rumque 5c urbiscuram agcre opinio crat. Vnde
appcllabantur inferiores ac minorum gentium dij, fV^lto*
Prxftites Ouidio 5. Faftorum di&i,
Quod praflent ocitlis omnia tutafuis
id eft,quod res omnes conferuent 5c tueantur in
dibus: pacato cm m 5c quieto numinc domum pof-
(idereputabantur.
Affinxerant 5c deos indigetes : quiexhominib. **gm
ob exi*
Digitized by Google
48 Dc prk/figijs d.<tnonnm
DypMiryet 0 b eximias belli Scpacisartes&bencmerita.inter
f«"km Jcoscratrclati. HiSaccedebat dijpatrij& tutela-
t
rcs,ScreliquafaaiiIiaFaunoru Syluanorii t Satyro' >

L ?cl
Stttmt. nam , Lcmurura. Potentifsimu fuum numen Thor
*
tic.* Ot»o- appellarunt Gothi , altcrum Odhcn , tertium Frig

mouse? H*- ga.Varro, qui Ethnicaniimina fingulari conquifi'
Hoi m.
u i t<ji|j« ent i a fupratrigintamiliacommenticionl
*umem$. deorum monumcntis tradi-
repenfle fcjiterarum
dit.Hinc ctiam rituu 8c facrificiorum excrcuit nu*
„ ineros, quorum fexcentafcxagintafcx genera Ae^
nsltriua- gvp^'j 5 m
u û ruerunt: Gra?cis 8c Romania nort
fmdisferj- m jltopauciora.Etquanquam hi ab illis deorum
phot, numero Sc facrificijs olim fupcrati putantur, fa&a,
tamcn temporis fucceflu multam uicifsitudinem,
Romanosquc fuperltitionis uictoria potitoSefle^
dolens ucreor.
Prolixior uero in recitando gentiliciorum deo-
rum catalogo fui, ut in fuis exorcifmis 8c precu*
lis Tub barbararum 8c ignotarum uocum pallio fae-
pcdxmoniategi memincrint,quiil!as ufurpantlf
P ° cTius Oeos gentium dzmonia efTe.affirmat re,
-
*d?,aln?
ffilw
J
8' us uatcs ^ au,t V ** : 1 JiÛntur ctiam in Sa'
cris Uteris dij gentiu,terrarn,& dij populoru terrj,
2.Paralip.;2.dij populorj.rParal.i6.dij terr$,Iud.r,
IdoIanationu,Sapient.K.dij montiu,*,. Reg. 20. dij
filioru Seir,2 Paral.25r.d1j Damafci,2. ParaT. 2&.Dij
autalieni frcqueternucupitiir,qua!cs ex^dcDomi
ni abitulit Mitiai]*es,2.Para! Jj.ite Iofias.4Reg.25.
jioUUtrio NccfoliVn abominanda haec idololatriae por^
mpop. Da* tentain'jalucrunt.peruagataquefuntomncs geri
tes: ueriim ctiam in populum Deimolimine dia*
boli peruaferunt, uirusq; feminarium fparferunt.
Gcn.p. Namdeos Laban patris lui.&foceri Iacobi.fura
9<aHfk batur Rachel fugiens, Atlacobus tandem domui
fu*
Digitized by Google
\
Litter primus. 4J
(liae, & omnibus qui ft cum crant , prccipit In qui
ens: Abijcite deos alienos, qui funt inter uos,mun
damini,8c im mutate ueftimenta ucftra. Itaq* eot
illi cum in auribus qu$ in iliorum aunbus crant, de
d crun r la cob o, quos fubter qucrcum.qu* erat iux

taSichcin,illedcfodit. Vituli item llmulachrum e*^^
adorat, eique facrificat populus Ifrael in deferto,dt ytoUtaiii
cens : Ifti iunt dij tui 6 Ifrael , qui tec e runt tc ale en *****
dere de terra Aegypti . ac tria millia uirorum e* po*
pulo obhancimpietatem intcrficiuntura Lcuitis
uno die Et Iudic . 10. filij Ifrael rurfus fecerunt ma
.
ium in oculis Domini, colucruntq; Baalim 5c Ada

roth,Sc deos Ari 3c Syrif ,deo$ Sydon 5c deos Moa
bitaru,Sc deos Elioru Amm6 deos deniq; Palf llin*
t
rum: defcrucruntque Dominum,5c non ferine-

runt ei. Item particeps idoiorum ErTraim. Oicai
,
4. $c Ezechiclis 8 iti Sc muhis alijs locis.

Dchumdniftutgmnk uidima , a diabolo inucnUtcMw
inpopulo Dci t apud Grtcos Romanes ,
CT alios : item it diutnatione cx matt*

torum bommum uffembts*
Cap. VU
SVb hoc quoq; fraudulcnto blafphcmiarum,fa
crificiorum & uaticiniorum prauextu ( quod
tntgis depJorandum ) teterrima flagitia 5c bor*
nbilcs cardes fabricatus eft millc artifcx ille,in coe-
lu Ifracbsfanclo:ut is abicclis contumacifsimeJe
gibus cccJcftibus Sc oraculis fanguine humano Iita Mmmipm
* J ^*"
ucrit, filiosque 5c fllias per ignem duxcrit, in £ra
tiam^c cultum Moloch idoli Ammonitarum y in a p*4 w .i
/.
Gehennon crudelitate plus quam ferin

ualle , ? . Httrttn.
(>uum etiam Grxcis Sc Romanif, in nefanda ac Pfd*m§*
multiplici idolo!atria,multafint communia: Scut
alia plura, ica quoquc ritus ccrtoru facrorum R r*-
fluuii
Digitized by Google
'
4& Be prdliigijs djimonum

matii a^r£cis{1ntmutuaci:eodemuminfania*&
inhumanicatii utrofque redegit d abo us,u t ad fua 1 I
ipfius iulfa hum j no quoque iacrificaret ianguine.

Trefi* cr Hoc cnim authore,uaticinia Tirefiaj Sc Calchantis
c*ichjmu mbebatma&archumanasuiclimas fanciebantqi :
aw.n/Mi.t.
pr^fentcm *.*'A^^f*AsatqueprodigiofamillatTi do
pluriutn dcorum numcro opmionem. TinCus pol
Credit fit
Thebanis uicloriam fed ca lege, ut Creon-
i»ccrur :
nullum. tis»iiliusmac>atu$ fitui&ima pro patna. Calchas

uaticinatur deTroisc excidio , & fucccflus fpodct:
flupwdh* atiimul Agamenonis filia Iphigenia immoiariiu-
jha. bet. lonibus remediumdcfiderantibus ab oraculo
Ddphico, aditerlus fxuifsimam luem in tota uici'

DiahorribditergraiTantem refpondet Dclphicuin
:
numen.Non remittendam pelfcem nifi otferatur ,
jft*f?f>?M D;an« Triciarif Menalippus cum Comethone,
q Uam n Diane templo ipfe ftuprauerat; & nifi an-

C$,utth§. i
nuac n eodem tempore pro Menalippo ciegantifc

iimus iuuen.s, pro Comethonepuelia uenultifsi-
ma ad Dianâram mactetur.ldem in Mclfenijs in
longoiilo diuturno bello.quod cumLaccd^mo
6c
conful? ntibus de exitu, pre^dicit ui
n»js geffcrantfl
c~conam uerum ea conditione, (i airginem incor^
:
ruptam de Aepytidarum fair ilia Deo iacrificarent.

Ibi quum Aritlodemus unus ex prsecipuis family
,
Aepytidarum, gratifii atnrus patria?, fiham quam

habeb.it unicam ddriniifiet immolationi: alius
,
o uirpiam amore puc!lse-ada<f£us , quo mifcram

g
feruaret, exle grauidam efie, Sc idcirco Deo ltd'

rinon potfe, fingit. Quoaudito, pater effreni
^frtThie- exar Iclcens iracundia, eueftigiointeremptam fi'
mmfiltamet If am difTecat: paulo poftnoc'hi fecundum quictem
/«/»>» fxJafpeciefauciat* Sc concifapfiliae a fathana re-
"
prx'fentaca,grauiicranimo deicclus, ad tumulum
ties
Digitized by Google
Liber primus. 45?
eius femetipfum iugulat. Androgei etiam c$des expi'
an fcilicctnon potcra^nifi Athcnicnfcs quotannisfe
ptem adolefcentes Sctotidcra puellas in Cretan, Mi-
notauro deuorandas mitterent.
Nar/onem efTc omnium Gallorum admodum <Jc-
diram re!igionibus,fcribit Cf far: acq. ob cam caufam, Lih 6.4*i<U

quifuntaffc&i grauiorib.morbis,quiq;inpraelijspc-
nculisq; uerfant a r auc pro ui c :i mi s homines immo^
,
Janr, aut feimmolaturos uoucnt, adininiltrisq; ad c.i

facrificia Druidibusutuntur: quodprouirahominis
Sufi uita hominis reddatur, non pofle deoru immorta
lium numen placari arbitrantur, publicaq; ciufde ge>
neris habSt inftituta facrificia. Alij iramani magnitu*
dmcrimu\achrahabet,quorucontextauiminib.metit
brauiuis nominib.compJenf.-quibus fucccnfi$,circu-
uenti flam m a cxanimantur homines. Supplicia eoni
qui in furto 2 r h rro cin io, auc ali qua noxil Tint com^
prchcnG, gratiora. dijs immorralibus eiTe arbitrantuft*
Sed cum eius generis copia deficit, etiam ad innoccri
tium fupplicia dcfcendunt.Nonigiturimmcrito tan*
tar immanitatis adrainiftros & uates tarn Barbaros;
quosC^farDruidas uocatos dicit, BardosLucanus

*"
appcllat:
Vosquoj; qui fortes mmM leUo^ perempUs,
l^tudihus in longwn u*les demittitis xuumt
Vhmmdfccwri fudiJHs cormina hardi.
Tertulfianus in Apologet.refcrt in Aphricainfari-
tespalam Saturno fuifieoblatosufq; adproconfula-
tu Tybcrij, qui faccrdotcs eius rcligionis inpatibulis
fulpendcbat.Summ^ id placuit illi,qui ab initio horn*
cida fuit.Eode authored Gallis feniores Mercui io of
ferebantur eiufmodi oblatio ludus erat lcûs Tauri-
:
c'is. In ciuitate Enchadaru, quidalupiter »n ludis fad-
guinehumano pcrfundebatur. Cu Bellona,b«Ili dea,

pacifcucur fanguihe cxlubis efFufo.In officio diuinfc
d ngbiUs
>
Digitized by Google
nobiles pueri catduncur omncs, aftantib. parentibut
3ui ut pcrdurcnt hortaruur. Tcmixtitae in America,!-
ola faoguinehominum oblatorum confpcrfa futflc,
author eft Fcrdmandus Corthcfius.
M Goihi qu>que fuiim maiorcm deum Odhen, id eft
****** forforem, armis pfatfidctitem, fempcrcrudelifsima
Mjx&b.hcd. placau^rccultu moncfcilicctcaptiuorum: arbitrate
J
*
4 bcllorum pr^fidcm conuenicntius humano concilia*
*
ri cruore , a quo omncm

bclligerandi induftriatn tam
abfoluti didicinfcnt,ut dcui&is Europe ScACix pote-
tifsimisimpcrijs.fommumfortitudinisnomcnrcpor
tarint.Item Froe, Vpfalcnfis dcorum fatrapa,dcu$ (an
hoftias ma
guinis poftca habitus.humanoru corporu
aauit. Tcutatcs &
Hcfus idola quondam fuere Gal-
'
Jorum.qmbus ctiam non nifi fanguinc humano facri-
ficabant.teire Lucani ucrfu:
TJ cjuibus intmitis pLxcaturfangunckr*
iTcutates.
Taha ccrte non ab ilia aeterna mcntc,iufta,calta,ml

fericorde.rcrum tam confcruatrice quam
conditricc:
daemonibus oneban-
fed proculdubio ab authoribus
tur qui ucri Dei odio,indc ufquc a
rcrum pnmordjjs,
in confcicnt»as & corpora
hominum quauil occafio-
ne &
immanifsimeTajuterunt, muitiplici oorum c«d«
Vlunmumdelcclatifunt, adco etiamut uoluptatcm
fcanc quam ex fuccclTu
talium latrociniorum capmt,
r.lu nor>nunqua.n inter
dira facra prod.dcnnt quis c
ort\w traditur, quam Mi thr. dates
nis ac pad!* .)lius
Wpicom -ulfu Furijf immolabatf Accidithoc U

attelhntclul.o Obfequente.
Sylla.CL BopeipColT
nidonbus faenfi*
H-nc philofophi tradunt, daemunes
mcantationibus item , quae
plerunqu*
c.onrn afric. :
Vaagu nefufo, fuffumigatiombus adhibms cclcbra-

ban;ur, urarfuille. At 6 uufcrs deccptioni* errorem,
4
talcnu-
Digitized by Google
Liberprimus. }i
talenutnen colere, quod horoinum morte placatur;
-aitCafsiodorus in Epift.
Atqui dwfymvffvuTUf, id eft; diuinatione ex macTatd.
rum hominum uifcenbus, pn'mum folum cj ue diaboii ^rce nb. m*-
tnrtigationtufura HcJiogabalum imperatorem, nir. /W»«t/*s
pifsimum 3t flaigitiouTsimum monftrum, aciepirmif: *****
tjuipaulopoil huius immanitatis phifquam belumsc
pcrnasmento dedit, quando crudeJiter interfeAus h
& in latrinam abte&us inter excremcnta com-
,
patmic
Dr dUhoU uH&hs, tnthufu&is, Vythiji
mulicrtbus , cr sft?Bff
Of. VIL
-yT porro fuam in hoc mondi theatfo tragic
^\J diam idoncis dt'm cohoneftarct organ is t& ,
s„thJfjjha
fuis un Jiquaque con*tntanircc mcmbns, en-

uaridicos miniftros quoque Bnxit da?:.
tJiu/iatfas 5c
ii7 on
simulation c ueri Dei, qui per prophetas fan-
,
\ftos cum patribus loquutos eft* ne cedere Ded

uidcrctur kilicct > &
in grauiurcm hominum ru-
inarn.
Adhibuit infupcr ciofdera arris nxminas,uatcs Py- tyfoVeiwr*.
thias, quae pen t apud (ingulas hi c re geates , atque a.
deo Dei populum etiam confpurcarunt ut Moles le- Xctt*t».ioi
:
gc iata fhiclifsime cauent, ne conlulcrentur, easque

iapidi bus obrui u iTerit. Eiufmodi con(ul ration s di'
i **• i »•
^
ras luit pcenas Saul rex. Hue pertinent pierce uc ta- St^f\
mofse S ib y U a?, a dsemone oclut conductse,ad iplius re &™J*fi
gni quod in genere humano initaurarat.conferuatio* tffotipnon
rem Sc conftrmatione. ex quarum libris ad uariaS id# 44Un»4
fanias copellebantur Romani:utapud alios plerofq;
tu apud Zozimu uiidere eft,d quo multa cttatur cartnt
ha Getiliu fupftitioe plena, licet Sibyllf ucl Erythr e{
Utl Cumang opus heroic© icrip turn carmine, Chriiti
a l pntt
Digitized by
£2 'De pr&Bigijs dtmonum
prxconia declarant. Ex prophctaruin enim uatic!*
nijs, potifsimum Efaiae &Dauidis, non obfcure'ea
coliigere potuit diabolus. Man fit tamen ciufmodi
intam praecipua authontas & oblcruancia ufque ad
CiriTlonAte Chriltunifterni Dei filium: quo nato prodeurueque
crjarunc orA
^ ât oms fuse miniftcno ex Paths carditis uolun-
rutdxmmts. tatepertungerctur^ceUanintpafsim tn orbetcrrarum
is(:h*n*rM oracula, &qusecunqueimpiarum diuinationumge-
j/^mamute acra teftrbus Athanafio, Auguftino.Eufebio.LaCran*
tI0, Plutarcho »^ inio: conticucruntque daemones u-
T^'Xj'i
€0rp9r
Vfnt*. b'que, & tanquam
ran$ Scriphif obmutucrunt: ac de
isft^dtcJt iertis quibufcunque enormis fuse nequitist latebris,
tlteVet. celTl-runr, nonqmdem ultro ,uerum«.'ompu)fi , par-
Eu'b.Lb-j.
f
tj m
q U ij cm horrendo metu omnipotent!* uindicis
^^Tus; C H R I S T I: partim u»ro condemnations fui,
'
Pto*rdiMW***& praefonbus lam efle*ernebant. Quandoqui-

.tWorac.dem coOHRiSTVJW
mitfum probe norant, ut fa
p.m. Uh jo. tanf opera peirundaret,demolireturquc, Sc genus ha
€ap.u
mamimm integrum rcftitutum uindicaretaduerfut
d'aboJi technas» rabiemque ex his Zachari^ uatici*
irjsdiuinauoce longeanteatraditis: Erirque dieil-
lo,JicirDominus excrcituuin, excindam nominal*
. dolorum e terra, ne ultra eorum fiat in en ti o Sc pfeu-
:
doprophctam & immundum fpiritum deterraaufc

ram. Si poftea tamen adhuc fuiflc audita refponfa
quisobiiciat,eacert£tam fueruntrara, Isefa manca,
,
8c omnino inutilia,ut n ullhabcri loco dcbeant.Pul-

chre igitur 5c uere* Athanafius inquit Olim d^monia
:
•
inani fpecic ludibrijsque rerum intricabant homi-
nes, infefsis alibi-fontibus, alibi fluuijs , Iapid»bus aut
lignis atq; ita prjeftigijs fatuos in furorcm agebanU
,
nunc uero quum apparuit Dei uerbum, fpcclra

huiuimodi & ludibria imaginum
ccflauerunt.
Digitized by Google
Zjberprimm. fj
Dc wo eoicmcj; dub oh cuUu in difitiftimisri.
giombwi, crqtum udrtcm Cbri6id~
im EuropJ Mud<rt.
Op. VIIL
Tandem Sc hoc non fine (ingulari Audio 5c ratio*
nemachinatus eft diabolus (quanquam pecu-
hares quafdam cacremonias coluiflc plcrofqu*
con difntear ) ut non foliim in longifsime difsitis to-
4
tius orbis parnbus.uti oi»m apud Galloru Druidas.fic

remotiTsimos Indorum Gymnofophiftas, unuside-
que eius cultus obieruarctur: fed & (quod mulio
magis mirandum.ucl potius dolcnduin ) in Chriftia- htmimfmm^
nanoftraEuropaapuddiuerfifsimas regioncs, in cu-
iuCcunûe materia; uel nominis idolis non difsimili
,
ûljfdia
rimhonor fibi habcretur. Hanc cf citatem apud com*
moda fuis preibgi/sorganaauxit,uoce, cantu,capitis
nutu, auer/7one,inflexionead Iatera,manuumgefti'
cu/ar/ombus, autalijsmotibus: eoquemodo indicia
propiti* uci auerfantis atque abhorrentisuolunta-
tis ediditexftatuis: prophanauitqueloca,quar certe*
crant domicilia 8c fedes doclrina? coeleftis , fanclifsi- fy. 14 tf.
mac fcholf patrum.Se r«««7«/v ^£«7#w7*^«? A*,in qu$
uelut conucrfa fuse impictatis Sc fuperftitionislati-
bula, fuas blafphemias in Deum contumeliofas,Sc ho
minum gencri exitialcs eruclare atque euomereco-
natus eft. Imd in hac mundi fene&a nutantibus tech' in ^nei
nisiUis manifeftis, feinuero Dei tcmplo collocat, &
icplo ft cW7<»-
hominum mentib.dominatur,in lucis angelum tranf* " f <k*l>*lm.

formatus. Hac ratione, fe grauiori diuinae maic* C
ftatis contemptu, atque hominum cxitio magis uU
\
** *"r]^l u ^
cifcitur.
Hue pertinent ludibria qulbus noftros homines cm****&
etiamadeg»t,utnifi facro baptifmo regenerations la- baj>ti/m»*tr
nacro ad Chrifti folummodo membra pertinente, Sc

» d $ exor*
Digitized by Google
f+ De prttHigijs dxmOnum
t xorcifrtus tantum ubi * hia fede deturbandus eft df*
m on, r.qui eius pcllendi fingulare don urn habee
b iliis
appiicandis.campanae Sc tintinnabulaexpientur,fan«
<ft fponfonbus & teftibus in facrilegam a«
ificcnturq;,
bcrroris auri expilationemundique conuocatis,res il
las inanimatas mortuasq? e turn bus a diabolo ab!a-
tum iri.fimplicibus pcrluafum fit. Quinimo fouese Sc
ffcagna oftcndiuur,qu« etiam uidi, fi di^rrus fum,qu6
ciufmodi non baptizaras confecratasque campanas
a dasmone cx turn bus proximis inueftas etfe, afleue-
ranter dicunt: audiriq; carum fonumnofturnahora
duodecima in Natiuitatis Chrifti folennibus, ucl ctia
fingulisquatuor anni teporibus, qua; uocant: Sc cum
com mori, qui audicrit. Sic fit, ut a fono caueant im-
prudentes, ncc inueniatar qui audierit Sc fi aliqucrn :
audire contingeretjs procuidubio a dxmone on im*

pietatemilluderetur : interim tamen hifce religionis
' noftraepradligijs illi detinentur. nec itapridem cc io*
cipropc Abbaciam Knechtcftein du&us fum ,ubi fir-
miter adhuc crcdi hoc facrilegiu coram audiui: mon-
ftratur foue a , turrisqueoftenditur. Proptereaper-
qnim prudenter & pid Caefar Maxirailianus inter gr^
uamina fedis Romanac a Germanis non tolcrada, ca-
paoarum cofecrationem recenfuit in h$c uerba Suf- :
fraganei excogitauerunt, ut folum ipfi, Sc nullus alius

facerdos.laioiscampanas baptizarent.Crcduntdein-
de fimplicforcs ita affirmantibus fuffraganeis, tales
,
campanas baptizatas,da»moncs Sc tempeftatespelle#

re. Qjaproptcrinnumeri plerunquc adhibenturco.
patres , pra»cipu£ uero qui fortuna pollent: exoratur,
qui baptizationis tempore funem,quo campana Iiga-
ta eft, tangunt, ac fufTraganeo praecinente ( cjucmad-
jr.ojium inparuulorum baptizationc fieri folet) om-
pes pari ter refpondent, ac campanas nomen jneemi-
pant, ueftequc noua ( qucmadmodum & Chriitiants
fieri
gitized by Google
Libcrprtmui. //
rolct) clpana induitur.
Sen Indc ad fumpruofa pro-
peratur conuiuia, quibus prascipu^ compatrcs, ut eo
largius muncra offcrant, adhibenrur nccnon fuffra-:
ganci.&eorum capcllani cum multis aNjs mmiftris

regaiirerpafcuntur. Nec hoc fatis ell,fed 8c furFraga-
neomercedemperfolueren?ce(7ecft,qiiam ilti mum
(culum uocare folent. Inde eucmt, ut aliquando etia
in paruif uillis centu floreni in tali ablumanturSc ex-
pendantur baptizatione. Qui* res no n foliim luj cr-
ihtiofa, fed ttia Chriftian^relig'oni contraria,ac fim-
pficiora feduclio Scmera eftcxadio. Verumcraepi-
icopi ut fufrraganeo , uel uilifsima obasrare pofitnt
mercede, talia 8c adhuc abfurdiora tolerant. Res lgi-
tur tamnephanda 5c illicita memo abolen debet.
Scribititaque in ha?c uerba.fcite^dtnoduin La&a- £j&.a;c*t>

tius:Itahominum creduhrate mennta diuin Uic dc- 4*Qr% tn.
ludunt d*mone$,quod iilis uemm aperire non expe-
iit. Hi Cant, qui imagines Scfimolachra fingere do-
cuerunt: qui utSc hominum menrcs 3 culru uen Dei

auertcrent, &fi&os mortuoru regum uultus 8c orna*
tus exquifita pulchritudine ftatus cofecrariqj fecerur,
8c illor am Gbi nomina quafi perfonas aliou-is indue*
runt,£edeos magi,5c ij quosuercmaleficosuulgus M^L*
appeUat, quura artcs fuas execrabiles excrcent ucris M**4& ,
fuis nominibus cient, illis cceleftibus qu$ in Sacris li*
teris/eguntur.Hi porro incelli ac uagi fpiritus.ut tur-

bent omnia, 8c errores humanis pecloribu* infuno*a%.
fcrunt ac mifcent falfa cum ueris. Ipfi ent m c oeleilce
multos finxerunt eflef fed ueritatem meniitis nomtnt
bus inuolutam ex oculis abftulcrunt. Et paulo pcV .
autem qui defciuerunt a Dei minifteno qui? fune fc
ueritatis tnim»ci 8c prcuaricatorcs,Dei nomen fibi, ?c

cultu deoru uendicare conatur ,non quod uljnm ho-
nore defiderent (
quis enim honor perditis ell Q.nCAi
mDeoQOCcant, cuiaoccrinonpotett: feduthom >-
d 4 n;bu>.
Digitized by Google
j0 De pr*ttigijs d&monum
bus, quos nituatur a cultu&noticiauerxmaiefta.
i, i
t is auertere,ne immortalitatcm adipifci pofsint; quv
jpfifuanequitiapcrdiderunt. Offundunt itaq; tcne<

bras, &
ueritatem caligine obducunt ne Dominum, ,
ne Parremfuum norint. 8c ut illiciant facile, in teplis

fc occulunt,& facrificijs omnibus prxfto adfunt. E#
ûntque faepeprodigia, quibus obftupcFacti homi-
nes , fidem commodent fimulachris diuinicacis ac nu
minis. Et poft Itaquc fibi apud homines.qui cos nc-
:
fciunt,autboritatetnactimorcm pariunt. Hac uer-

futia,& hisartibus, noticiam ueri 8c fingularis Dei
apudomnes gentes inueterauemnt.Suis enim uitijs
pcrditi facuiunt , 8c graflfantur ut pcrdant Idcirco eti' .
am humanas h o Hi as excogitaierunt , ipfi hoftcs hu*

„ .
man.i generis , ut quim multas deuorarent animts.
/ J Plura ibidem. Ncc minim, ait Saxo Grammaticus de
i+M. Kugianis,li illorum numinum potentiam form id a*

reg.£>4»<«* bant, $ quibus ftuprafuafxpenumeropunitamemi'
nerant. Siquidem mares inea urbe Karcntina, cum
foeminis in concubitum accitis , canum exemplo co-
hserere folcbant necab ipfis morandodiuelli pote-
:
rant. Interdum utriquepcrticis ediuerfo appenfi,in#

ufitatonexu ridiculum populo fpeftaculum prcbueJ-
re.Eamiraculifceditate folennisignobilibus ftatuis
cultus accefsit : creditumquc eft, carum uinbus effc-
clum quod daemonum eratpr^ftigijs adumbratum:
,
lui ftatuis demolitis, Rugianorum template urbes

leftituemnt.
Sic daemonem.eiusqueftudiadepingit Tertullia'
f4.27.1qt>*- nus Agnofcimus unde taliafuggerantur, quis totu
:
pologet. ad-
hoc agitef.&quomodo nunc aftutiafuadendi, nunc
mnj.gntts.
j ur j c a fjeuiendi ad conftantiam noftram deijeien-
j ,
daoperetur. II I c fciiicet fpiritus demon i ace Sc ange-

lica; paratura?, qui ndffter ob diuortiu aemulus , 8c ob
Dei gratiam inuidus,dcmcntibus ueftrisâduerfus
nos
Digitized by Google
Liberprima*]
HOS pr^Viatur occultainrpirati6cmodufati$ &fubor#
f
natt s ad omne,qua in primordio exorfi fumus,& iudt

:adi perucrfitate, & 1$ uiedi iniquitate. Na licet fubic
eta fit nobis totauis d$monu,&r eiufmodi fpiritus i ut
nequatame ferui.metuinonunquacotumaciamifcec
3c Ifdcrc geftiut, quos alias ueretur.odiu enim etiain
limor fpirat : pr$terqua & defperata coditio eoru ex

jredamnatione,folatiu rcputat fruendf interim mali'
;nitaris de pcenf mora 5c tame apprehefi fubigutur,
:
&
k coditioni Aif fuccidunt: quos de loginquo oppu
•nat.de proximo obfecrat. Hos Auguftinus defcribit
piritus cfle nocedi cupidifsimos, a iufticia penitus a*
itnos, fuperbiatumidos, inuidentia liuidos, falla-
cia caili Jos qui in hoc quide aere liabi ter, quia de col-
:
li fuperi oris lubl imitate deiecli.mcrito irregrefsibilis

hoc fibi cogruo uelut carcere pr$da*
tratgrefsionis in
,nati funt.Proinde cos potifsimum infeftant.quibus
bcatitudinem,quam ipft amiferunt,promi(Tam cogno
/cunt. IteminSermonibuscommunibus: Quidpra#
uius, quidmalignius 9 quidue aducrfario noftro ne-
cmius? qui pofuit in ccelo bellum, in paradifo fraude,
>dium inter primos fratres , & in omni noftro opere
lizaniafeminauit. Nam in comeftione pofuitgulam, smiU qwl-
n generatione luxuriam, in exercitatione ignauia, i a da sp»u Gr*
ronuerfatione inuidia t in gubernatione auariciam, in £#r'" ^ ltur
»*» 1 * iW#r*
<orrec"h'joneiram, in prseiulatu fiuedominationefu'
, fcrbnm* Incordepoiuitcogitationcsmalas more i^^-uv,^
,
|ofuit loquutiones falfas in mcbris operationes ini- dit*r*Jl»* f»

,
«uas:inuigilandomouetad praua'opera, indormi* perttmm.

d 0
mdoadfomniaturpia.Lftosmouet addiflblutione, It ' df"*
t J^
riftes aute ad dcfperationem.Scd,ut breuiu* loquart ^^4fJitf<rt>
•mniamundi mala funtipfius prauitatecomhTa,
Vndt Urn ddmirindtf rcs.c potifiimm
Micmri poffunt dtmones.
Cap, IX,
d 5 Nee
Digitized by Google
$t DepnJiigijscUmoHum
rnJetXdd- KTEc minim eft uaria 8c infimta cms generis
fiirandApf-
^**iml
j ^ fpiritus conari. quum etenim tenuis fint fub-
(tantiae.fuatenuitate, fubtilitate, ecleritatein*
credibili,fenfuum acrimonia, &lumine naturae luci«
diore, quibus omnibus terrenorum corporum tnha-
bilitatem &
fenfuum tarditatem longe lateq; praecel-
lunt,multa Dei permiffu, partim uerc\ partjm praefti-
t>tJJ>irit*ty
gioftintclligunt,ficpoflunt. Quibus accefsit,telte Au
sm.Mf.a. guftino.diuturnioris temporis benefkio,quoeorum
uica a primo aeuo protcnditur.comparata infignis re-
rum loge" maiorum experientia, quam homimbus ob
breuitatem uitaemomentaneam potefteuenire. Id*
circo quaedam admirandafaciunt: 8c quaedvn, potiP
fimumob Scripturaefanclae 8c uaticinioVucognitio-
nero, pracdicunt, uel ctiam probabili conie&uracon*
fequuntur nonnunquam et»am quae ipfi facluri funr,
:
prsenunciant, quibus homines alliciunt, inefcanr,fe*

ducunc 5c defraudant: quo nomine illis mirabile" pru-
denriam acutum ingenium Sc tenacem memoria rri-
»
L*,4,.M€co». buit Plato in Epinomide. Quapropter tradit Clc*

mens,iftos quum fint dxmoniaci fpiritus, 8c multo)
,
citius fcire aliqua, 8c multo perfe£tius non enim tar-'

:
ditate corporis degrauatur. Hincaddit: Etideoquf

medici longo tempore Sc laborc plurimo affequutur,
hxc illi.tanquam ipiritus.abfq; mora uila,& fine dit&i
cultate cognofcurit. Non ergo minim eft,fi plus etia"
•liquid quim homines, fctunt: fed hoc metuendurr
eft, quod ea quae fciunt,non ad falutem, uerum ad de»
ccption#mproferuntanimarum, utperhaeceas eul
Hie Tertullianusfii
T*i_sQ»U*. turn falfaereligionis edocetrit.
*iunfmg» diflerit: Omnis fpiritus ales eft\hoc angeli 8c daemo-
ncs »ig' tur mometo ubiq; funt. Totus orbis illis lecui
'p'tmnano
wdtmonu unuscft:quidubiqigeratur,tamfacil^rciunt^quim e
unit, nunciant, u el o ci ta s diuinitasc reditu r. quia fubltatii,
ignqrat ur. Sic & authorcs intcrdu uideri uolunt eori
Digitized by Google
Itbcrprimiu. S9
annuneiant,& funr p'an£ malorum nonunquam,
bonorum tamcn nunqua. Difpofitiones etiam Dei 5c
nunc prophet is concionantibus cxccrpunt, &nunc
lccliom bu < rcfonantibus carpunt. Ita 3c hinc fumen-
tes quifdim temporum forces ,Jdiuinitatem a? mu an- I
tnr, durnfuranturdiuinationem.In oracuiisaute quo

iogenio ambiguitates tempercntin euentus, fciunt
Crcefi, fciant Pyrrhi. Sic prxfciait diabolus ex Efaic;
Sc Daniehs oraculis (quorum uterq; adolcfcente Ale DamtM
xandrum expreflSdclineat) eumipfum Alexandrum
fcperato Dario, potiturum Afiauniuerfa, tranflaturu
imperiuinaBabylonijsadGr*cos. Propterea Del-
phic am uatem confulcnti , ab inuita relponfura ex-*
5c
torquenti.tandem uerba prorumpens, re-
ipfa in haec
Ipondit : Inuiclus eris Alexander. Poftea ad Pcrfafl
exercttumtraducenti,prodigiaorTuditmulta* In adi'
tu Afix, fimulachr-jm Orphei fudore maduit. Hinc
Alexandra ad extremu cum Dario confligente, aqui-
la e fubiimi fupra ejus uercicem fefe librare Sc in ad-
,
uerfos holies rraijeercuifaeft. Ludibriahauddubi^

dasmonij h cc erat,adornata ad prodigioru & augurio
ru/juib.tunc fidebatur,obferuationes confirmandaf
Danu ediuerfo, ancipitib. fotnnijs in falfara uiftoriaB
fpe erexit.Prenouit ex Efaif prophetiji,fore ut Tyrus
deftruatur a Macedonibus.ha enira ille ait: Vlulate na E/kUnl
ties maris.quia uaftata eft domus, unde uenirc sofue'
uerant. De terra Chetim reuelatu eft eis. Terra ucro
Cethim Macedonia c(re,a(rcrutpleriq;,&ab Homero Kfciofyh.
£»7u*f Macedonesuocatos. Quida tame" per terra Ce* Ubi.i.««ff«
thim, Cyprios n tell gut. Inde quu fufo fugatoqj Da-
i i Hi&fyil**
no.conias ad Tyru admouiflct Alexider, praemonuit
quencfa qui ciui b.pr^nuciaret, Ap ol ii n e ciuitate defer
turu efle: ut quu euetus refpodcret,idoloru exiftima-
tione ftabiliret.Ex ijfdem Efaif Ac Daniel is uaticinijs
pnefciui^forc ut Aflyrioro monarch* pcfsu iret.Sc in
potcfta#
Digitized by Google
$9 prAliigys d^monum
poteftateredigeretur Medorum acPcrfarum: Be quT#
Tyi:< 44. Jem a Cyro, cuius nominarim £>aiasineminit. Vndc
coniectatus eft, Crcefum ctiam de regno Lydis peri*

clitaturum cfle. Qjare& aliquanto ante t •m\tin\ttikwS^
Gygis quod in Cyri tempora incidere cum pro*
,
fpiciebat,ami(Turum rcgnum Lydi$ pra»dixit,confuU

tusexgraculi Dclphicifcde; 5c pofieacum regnunt
adeptus cflet Croefus,ut opum fuarum fiducia infole*
fcentcm t fuperbientem t & regnum Pcrficum aflfeclan-
tcm euerteret,x^w* ta<* ut&oria in fpecicm ipfi an
,
nuente,ad bellum Cyro inferendu pcrduxinquo mo*

1
do ui&us, captus, & regno exutus , uitam in Perfia fi-

niuit. Infinita eiufcemodi in hiftorijs obferuatur exe-
pla:fed ad p oftcriora,n cc obfcura,conuertamur.
Chrihum, end quid miffa effct, pr'm norunt

dtmoncs > qumApoiholi: crqw-
rc ilium tcntarit dUbolut.
C*J>. X.
PErhibet facrx Scriptutae authoritaf ,d!abo!um
prius CHRIS TVM penitius nouifle.cjuamipfi
quibufcum illeloqueretur, 3c fami'iariterdege
ret,Apoftoli:utetiamanteC HRIS T I mortem re-
fuirc&ionemqucfciuerit, tcftatusq;fueritinuitus,ad
quid ueniffct CHRISTVS: nimirum, quo cogni*
turn faceret fatanam , eiusque fraudes: illius actiones
demolirc tur.arq; regnum cuerteret. Quapropterme*
tu iudicij diuini aeternarumque pcenarum contremu
fcens.Sc pene* deficics, in obfclfo ante CHRIS T V
AUrt 1. procidente, magna exclamauit uoce : Ah, quid rei no*
L»c+ bis tecum eft j b S V Nazarene? ueniftiad perden-
dum nos. Noui te qui (is, nempe fan&us ille Dei. Et
jncrepauitillura IBS VS, dicens: Obmutcfcc.Scexi
ab homine. & cum proieciffct ilium daemon in me-
dium,cxijtabiilo,nlhilciueaiinocuit, Etpdft: Exi-
bant
«
V Dl gitized by Google
Liber primus? dz
dxmon ia a multis, clamantit 8c dfcentia Ta
fcant Sc :
cs CHRIST VS illcfiliuf Dei. Et increpans,non ft*

nebat ea loqui, quod fcicbant ipfum elTe*C H R I-
gTYM. Hie Athanafius: Da?monis,inquit,fermo*
nem compefcebat CHRISTY S,nefimu!cumue
rirafc,fdam fuam iniquitatempromutgaret: utnos c
ne tafia curemus , etiamfi ue ra loqui
fiam ailuefaciat ,
uideatur. Mad alias etiam pios pollca latuiife, Sacra'

rum Itterarum teftimonio docecur: utalij cum He* auka
iiam, lohannem baptiftam, alij Hiercmiam, alij u-
aiij l*k* 9.
num de prophetaru numcro etTe dicerent. Pctroau'
tern pronuncianti, TuesCHRiSTVS illefilius Dei
taiucntisrefpondit CHRISTVS, Beatus es Simon
:
biflona, quiacaroficfanguisnonreuefauittibi, fed

Pater meus qui in cnelis eft.Id quod Petro i patre coe-
ItftihicreuelatiimaflcritC HfR 1 s TVS, hoc ipfum
ic fatan nouir, 8c palam teftatus cft.no rogatus. Hinc
ipdus ingenij acumen liquet, cuius ope res etiam ab-
ftrufifiimas ,
noftrisqi fenfibus apprim£alienas, no*
ttilTepoteft.
Hue facie iltud puella* Pythie, de Paulo Sc Barn aba
clamitantisteftimonium: Itti homines feruiDeieX'
celfifsimi fun r, qui annunciant uobis uiamfalutis.At'
que id genus tefttmonia ab Aftaroth 8c Berith idol is,
ic a daemonioobfefsis, dc Barihofoma?o apoftolo.
Thorn* 8c al»js data legmus. Veritatem uer6 hie
confirentur dxmones , non ut populum ad audiend*
•roplectendamque eorum doclrinam permouerent
fed exhorrefw entes 8c rcformidantcs miniftcrij Euan
gelki u»rtutcm 8c fui condemnation^ ac expulfionc
;
exobfefsis : quxhofoiria fiobtinuiflcnt.lhtim Apo«

fto'orum miniltcria icditione potuiffent conturbare,
totinchoata y>6lt opprimere, nouis rumor.bus diffe-
qu$ a-
tmnatis per Pychiain uatcm , obfeflos Sc idola ,
fudftuicum uulgus magnohabcbacurloco. AddatQr
Digitized by Google
4(2 De prtBigijs dxtnonum
Scilludmalifpiritusrefponfum; lefumnou?, 5erail*
*^n.i9* lumfcio,uo$autequicltis^ Item: Quid rei nobis tc
Matth.iL
cume ftlRS V filiDeialtifsimiC' Vcnifti hue ad cm-
ciandum nos ante tempus.Obfecro ne nos torqucai
AUrci 6. Enimuero femen raulicris contriturum caput fer-
pentis.prophcurum deCHRlSTO nafcituro etiara
cfn^j
MulJ*t. in Bethlehem Iudâe uaticinia pr*finitum hinc tcmr
:
*i.ittl>. t.a. pus I E S V M in diux uirginis utero

, fuperueniente
,
Xnw.*, Spiritu fanclo & uirtutc Altifsimi obumbrante con-

,
£fi** 7- ceptum, ex angeli Gabrielis annunciatione.admiran*

darn eius natiuitatem , longinquum magorum ex O-
rienteitcr,uteum adorarent/ciueratdamon. Qua-
propter inter fpem 8c metum, Herodis an mum dsris
i
contra IESVM inflammauitfacibus ut inter infan-

,
tum Bethleemiticorum bimulorum $tateque iunto-

rum deplorandam cladem, IBS vs Omul interne^
.cioneabfumcretur. atqui falutifero magii Deiconfi
liofuoscollabefccreconatus, infringique, rcipfaex*
periturdiabolus. i |
Ne quid tamen incredibili e us audaciae Scfaftui

;
incomparabili decederet, at que ut adoratione, p<cu*

liari Dei prserogatiuahonor-ircrur.uelChriftumccr*
tius tunc cognofceret, ipfum in folitudtnc tentat:

illique in praealtum montem addu&o, omnia mun-
. . „ di rcgna.aceorum gleriam oftenlam fc daturum, Ci
*c p r oftratus adorauent auiu plufquam lacrilego
,
multadoran
ditbolui. polltcetur: quum dminam maieftatem in hominuin
Vegnisatque imperijs folam dominari, caquc cui li-
//.i«/».4."
Mm.*, bet tradere conftct. Porro Chriftum iam ccrtd co-

quare ut cum pro-
xwit enicura,uoluit ctiamperditum:
cleret, in corluda: Simonis Ifcariota? immifit ixi ,
Imm|!'.quem poft ofTulam a Chrifto porreclam ingreflus

crt. Tantura cnim huius folertifsimi artificis con*
traDcum & genus humanum eft odium, ut quic«
fit inDeicontcmptum, fchomj-
z quid m^hinctur,
Digitized by Google
Liber primm * 4$
nam detrimcn tarn pcrniciemquc, fraudc Sc cxtrcmo
dolo caute cerium.
Mult a ftudid luboli, & opera breuiter

comprehenf*. Op. XI.
CjEtcrum ut inftituti mei ratio ccrtius citiusfy

innotcfcar,paucis, ueluti fafciculo un o, quaeda
cx dscmonis aclion.bus 8c potentiacolligam.
Quum angelica cius efientia non interierit , fed maid
propria? uoluntatis aflFe&u degenerarit, accreueritqi
tarn diucino te"pore eximia rcrumobferuatio 8c ufus ^•f*^"*
kifignis: magna? ilium eflc conftat uirtutis,callidita»
'
tis incredsbilis.fapicntise plus quam humanse,pcrfpi-
cacitatis acutifsimt:, uigilantiffumm$, artificij tech*
imftruendi perniciofiUimas fuco fpcciofifsimo in*
coinparabilis,ma)icif infinite odij erga genus hmm.
v
t
numiwVitfiirMiris atque hoc nomine cum faepc

numero ( permittente , uel faltem conniuente Deo )
a dm i ran d as facere res, Be fe in beftias, liar u is, fpecus,
)atebras t cauernas ingerere: in quercus Dodons Mo* ^ .
Jofsidis inEp'ro.unde Dodoneu oraculum frequen* jJJ^T

tatum eft, infinuare apud yt-'^tum ex Hercule A.
: ,
poUine,Minerua,Diana,Martc Iouc, Api bouc.Lato-

nain urbeBot<,furiofis iacerdottbus Apollinis in C*
lophone, Thcbis in Baron a, ScinLcebadia ex Tro-
phonio, ex uacca Mem phi, ex boue Mneo Hclio-
jjoii, cx crocodilis in Arfinoe, cx Amphiarao uatt
in Attica, refponfadarc,humanauoce, nutu.aliouo
geftu, affi&is Tub inde geftibus furcntium , Don*
nun quam cbriorum. alias trementium, aut ridicut*
gcllicuiantibns quandoque fomnijs , amphibolijf
: ,
intcrdum pi earn que- 5c senium attbus quia ignorac

, :
dtabolus quo ufque toteraturus fit Deus , aut per*

Buflurus,(ju* mtendit 3c ftruic.
Digitized by Google
St De prdBigijs d&monum
Et fane* Dcum quibufdam fagaci oribus homini J
bus hascius tcchnas iaraolim ixpc detexi(Te,teftis
e ft Valerius Maximus.hifceuerbis: Ncc me preterit
" demotu &uocc deorum immortaiiuhumanisocu-
»» lisauribusqipercepta, quam ancipitiopinioneaefti'
»» matio uerfetur: ficut de tranfitulunonis in urbeim
Captis cnim Veijs a Furio Camillo,unus militum fi-
mulachrum Iunonis Monetae ferturintcrrogafle.ari
Romam migrare uellet 1 Deamque refpondiile, uelie
fe. Quamuis unus uocem audiuerat, omnci tamen
fibi perfuadebant, candem fe percepifle. Tradunt
Zimm. fimuiacrum annuiflc tantum: alij unum hoc in-

ter milites Be uulgum fparfiflfe. Quo factum eft, ut
*non fimuiacrum, fed ipfam coclolunonem petitani
portare fe crcdentes , lseti in ea parte Aucntini moil'
.tis, in quanunctemplum eius cernimus, ut inquit
^Valerius, collocarent. Hicuidemus Scquaartc, dC
quam ob caufam ludat in idolis ilia Dei fimia.
Cauerum aliareligionis opinione ieg.'turin diuse
,
Irmgardis coraitifla; uita, quomodo tertio Romas

V peregrinata D. Pauli tempi um fuerit ingreflfa , irtue-
,
neritque crUcifixiimaginem prorfus conformemei,

quae in templo metropolitano D. Petro facra Colo-
nise ante facrarium uifitur. Hie proftrata orationL
que intenta audit uocem ex oreimaginis cruciafa-
xe^huncin modun.Charj 8c electa filialrmgardis f te
oro ut mox ubi Coloniam redieris, in D. Petri tem-
plo crucifixuminaltari ante facrarium , mihiadmo-
..dum fitnile, falutes, Hsec ppfito peregrin* pilco^
gratijsqueaCtis, fe facluram recepit, (Tmpdodigna
haberctur: finiulque hoc fimulachrumuiditacruce
.detraxifle brachium dextrum, quo electa; fuf fpon-
fse Irmgardi benedixit. Inde rurfus gratijs Deo di-
dtis propter longumilluditernec fruftranectemerd
1 actum C olon am reucria eft, 8c prsefato Toco prouo.
, i
ra
• luta
Digitized by Google
Liberprimus. 6;
luta ante cracem,{icinfit:Mihi fingularefidq; hand
!e-
uc mandatum Rorase a cruce 8c anagine in sedcD.
Paulo facra, tibi mireônformidaFumeft, quaefcili-
cct plurimum uoluit. Ad hsec eutflrigid'
falutari ze
Colonienfis crux caput inclinans imp Gratias a-
i c
, :
go c/ecla mca filia. Ex hoc rumorc epifcopus cum

fchai pompa ucnerabilc facramcntum in huius fi*
rau/achn capite inclufit, quod repent* etiam feipfutn
rur/iirco mo do cbntraxitocclufitque.utnon fuiiTe
diuulfum uidcretur. Hie multa contigifTc miracula,
& perpctuum ea ratione in lampade fauori lumen
narratur. Haec eadem comitifla infignem pagum Su-
chtelen in Iuliacenfi ducaru legauit D. Pantaleonit
haeredibus Colonic, quarc huic etiam in uicina fylua
««ftum i uit faceJJum, quo religionis ergo Martis die
poft Pafch* folennia confluere folet ingens eorum
multitudo qui ucJ morbo uel alia calamitate preme-
,
rentur. At quum eiufmodi prodigia noftro non ui*

dearur feculo, nec judicium arti medic* permittatur;
hicTheologisnonillibentercedo.
Potuit 8c ad Iouis Hammonis oraculum inquiren-
dum in extimo finu Libya* , apud Garamantes , ultra
Cyrenen , in folitudinibus uaftis torridis ac ficcitate
,
fterilibus Cambyfen Cyri Sc Alexandrum inftigarer

,
item Pythium Delphis prae catteris , cultu religione, ,
fama,opibusScdonarijs celebratiusreddere. Nouit m*b*hu

Be uaricinari ex certis indicijs uel coniecluris.fiue re-
rum retroaclarum obferuationc, ut hinc etiam cogi- ******
tatus&fenfaperuiduTe auandoque credatur quan- :
quam interim fallat Sc fallatur,tenebras oflFundat ue- ,
ritatcm caligine obfcuret,atque etiam mentiatur.

Nam rogatus dxtnon, Porphyrio tefte, etiam qu»
non nouit, conftanter affirmat 8c quae nouit, fi fe-
nacl uere* , decies ilia falfo refert. Poteft quoque pie-
rifquc locisin fimulachris fua excrcere ludibria.ut
e idea
Digitized by Google
66 De pr*J!igijs d&mtnum
ad ea ex longinquis rcgionibus confluant impru Jen.
tes ea ueneretur uicauti,adorenr, cor u opem imp lo-
,
renc in reru anguftijs.tn ualetudinc aduerfa,8c quacii"

que afrlicttonc quo a ueri Dei cultu 5c inuocatioe ad
:
uias impolturas in interitueos auocet. Sic Galiorutn

£$j.inwtM rufticis hanc Fuiffe confuetudine fcribic Seuerus Sul
V.AUttm. piti^d^monuffmulachracadidoteclaue'anirae, mi-
icra per agros fuos circuferre dcmetia.Nec fatanf dif-
ficilee(t,animaru corporis mole exutaru figura menr
ttri,circamonumentauerfari,iacormitehjsoberrare,
fpcctns perterrefacere hat redes aut alios , ut ad illicit
tos cultus,uctjta reJigiois ergo peregrinatione.iufto'
ru&parentaliupraeicripta forma perfolutione dam-
nofam imperito? 9 minusq» Deo fidetes cogat. Cona-
,
in r n de imbecilles tide precipices agere.tortes uero
i
diucrfis modis Temper impugnare u qua ration e eot

,
ageretranfuerfos poffct: item defper antes, credulos,

maleqsfanospollicitationibus 8c gloria ditare, in fpe
/Micb.PfetL fdicju fucceiFuu illedos perimere.aut triftiu cut ntui*
metu iniccto cruciare. Nouit adhaec uarias often tare
formasjnaniaidola arte mirac6formarc,uifus orga-
ns turbarc.oculospcrftringereâlfa pro ucrisfingu*
lari dextcritate ne agnofcinturproponere: quae ueri
funt,ut non appareant.uelare : 5c quae reuera non exi
ftunt.utelTcappareant exhibere: feinmille fpecies
V*n. 4. transformarc,Proteumqiagere:&utcanitPoeta»
G**Tg. xm m uart* tUudunt ftjcctcs attp orafcrartim.
Yiet enm fuhito fus borridus.atraq; tygris,
Squammoftsq; draco y &fulua ceruice Icama^
Aut acrcm flammisfonttum dabin
Omnia transformansfefe in miractda row*,
Ignemq^horribilcmq; feram^fluuiumq; liqucntcm.
Confueiiit Schominum mentes multifarijs phan«

tafmatum ludibrijs uitiare,uigilantes perturbare.doT
iniciHcs infommjs tcrrcre,percgrinantes ircclo ittno
refc-
Digitized by Googl<
Liberfirmui.
re feducere,errantes atquc eciam alios quandoquc n
dere, aiiis terrors concutere, muica labyrinthis opi*
nionura incxtricabihbus inrplicarcScmnej&tTC , tc
triora mala plerunque boni fpccie fcrcre, 8c ueritatis
confefsionein fuam illicerenafTam, grauiusque fal-
lcrc. SoJetquoquelacuaccarumcoh«bc;c,&nein bit
tynuncoalefcatimpedife: uinu aliunde ?dferrc,clau-
flra referarerjpraucrca ocylsimc res uar.'as,uelut pan'
tailacinias,ofra,ferramenta tlauos acus a£icula$ 9 fiia 9
> ) t
eorum qj globuJos.intonum capillitiumjigna, idque

genus portenta in uiuorum cxtremas fauces .neepe r
nitius.quo ore reijciantur.ihgererc: in mortuoru

triculum & partes alias prseftigijsaptas,& poitmor- V' U '
tern fectas ligna; cultros,& quaicunqs uis alia, fallaci' &

teraue dolola inter fecandum infererc: Qucmadmo#
cum euanon folum talia, fed etia partes uitalesprius
exaitantium oculis auferrc ac fummouere.quim ani-
tn aduertarur. Neq; ueroperalium,neci alia rat:ono
in extorum nefandaobferuattone apud ueteretolihi
ea procurata fuerc miracula,ut Celan Diftatoriex"
tanne cordefintinuenta:Pofthumfoucroco<uii,Ca«
toni.DecemuiriSjHerennio.Lucilio Lupo in molan-
tibusin plurimis ui&imis modoiecar, modo caput
iecinori*defuerir.
Similiter ex parte pofticaSc uteri collonouit, im-
plica ros crines, arene copia, clauos fcrreos, lignn, ui-
rra c6fra£ta,ftupparn,lapides,ofla, & fimilia prcltigtjs'
moaere, offufcata inter, m oculoru acietinlecta aunb;
furtiueV immittere,qu£ poftea uel prodear, uel euolet;
Hec a me uifa funt alaca.ex aunb. cumfdi uirginis He
ricx nomine, miferea demomo cxagitat* defumpta.*
Procliue illi quoq; elr.ulcere corpus defordare,p u de-
da meliceride uel ulcere faniofo inficere, euirationitf
periuAGonem falfo inducere, corpora tota obfide-
te, caque furfum ac deorfum diitraherc, quan do
a 2 Acquaint
Digitized by Google
Wi De prdftigijs d&monum
& quamdiu 4 Deo permittitur. lllam utrginis pracdii
uioletam fublationem in arce Caldenbroce apud
Geldros,Dco iuuante,aliis intrepid^ reJuclando inv
pedire ualui; i roorius taine interim inrltclu, quo ma#
nus rrieas in ire impetebat , in horribili i))a fubuectro*
nc, atixid caucndumerat. Curcnim non ram in cos
promoUereconatiis in iutfando qushn dxmont per*
,
r /
raitterefuaftudia !nl$dcndo,pof.uitDeusC Au u*uic
prftefca uanc* corpora transferre, eorumqi humores
commouere,originem neruorum in cerebro turbarc,
qudarrocifsimis rarifsimisq; couulfionis fpccicbus,
ia&u tractuq; incredibili, cV quafi crepicantibus foni*
tu hornfico lunlturarum compagibus , in admtratio-
rem , d rfide ntiam , finiftram de alijs opinionem , ad
j
mSdacia, uetitaauxilia & c^des, homines compellar.

&
Ad huoc mod urn neruos mufculos prater uolunta
tern inordinate* crudeliterque conuellere potell: pie-
run q, »lr*f#^c!ere,utceruixun£ cum corporeimmo*
bi!ismancar,&mneutram infleclatur partem, fed iu-
xtjUn utranque partem intendatur: fubindei<uw/o«9/-
*t*.'i> uei tenfionem ad anterioraexcitare ualet ut ca-
,
put,ceruix,reliquumq; corpus, iugulari bus uenis mi*

rum in modurh circum collum diltentis,cotrahatur:
quandoqww/^'^w/'ue] ten Hon em ad pofterioracita'
retain uehementemfolct, ut caput in dor/urn &fca-
pulasgrauitcrconuellatur, cruribus interim contra-
clis:item diuerfas horribiliu conuulfionu facics,mul-
tifariam & inaequalitcr in membris producere non. :
nullis totu corpus, ceu articulis tormento luxatis di-

uulfisqi eneruare.aut palpitantiu.trepidatiumue mu'
fculoru fpecie inferre: quibufda os Be oculos trucule^
ter intorquere.feptu trafucrfum in homine ita coftrin
gerc, u t fpiratio uix difficulter duci queat,arteriis inte
rim pulfantib. IcuicuJfi infer es impedimetu, fed uetri
culu llngul tib. frequeti b.coucllens.Intcrim hie prelta
tifsi*
Digitized by Google
Liber primus. €p
ftfsimos fiep* medicos ludificat, $ eiufcemodi orb o m
ru dira cotuiti fymptomata,imd laru a, ad oaturales ea
< uranon e mcdicametis tetac
jrcfcretes caufas fruftra
At aquam etiam comuratiombus facratam fe for*
midarc impenfe gcllib us & uoce in corporibus que;
,
©bfidione c o erect regit q, , fimul at: qucmadmodum

fenanbu$extrahi,uirtute radicis inclul^ anulo ex So
Jomonis.ut tercur, dodnna nan bus adinoto. Demde
J^'J 1
inuJta obferuare aflblet , artificiofcq; in tan, feu uerc

i !
feu fall 6:plurima com que acla aut prodita funt,incre

dibiii folertta raticiocinan &
colligere: uaria ex notis
oaturalibusargutifsimeelicere, penitifsimeq; crue-
re: diuerfa in imperioru & hominum priuatorum nc-
gocijsmoliri mira aftutiacontexcre telam longam,
,
uanam nobiscjj inextricabilem,quainop nato infp«

ratoq;implicantur&irrctiunrur ccrte plurimi;tan*
dem homines, beftias, aerem conturbare ,prodigia
mere on s fimiliain cac/o etringcre,rlguras corligentiu
exerciruu exprirnere, clangores tub aru , armoru lire
pi tus, feriennum fc mutuo Sc ex en bus collabentiu
i
lonitus.uoces ei ulantium aut exultatium imitari, ice

lera te abuti natura reru ad generis humani pernicirm
callide exitiofas przftigias phyficii etfcclibus con#
formare.&multainordinecaufarum fuo tenorepro*
grefluq; agentium confundere mala, quanta poteft
calJidirateattrahere&urgere.inceruiccs noftras cc
gere 8c c 6 to rquere.bon a abigcre atqi exclud cr r: q u in
imd ea interdum fuadere, led propter mala: fuade-
requoqj mala fub fpecie bonorum : diiTuaderc mala
ut ducat ad peiora,tandem ctiam caelum terra; mifc#
re 8c inuoluere.
Proindein Apologetico fcite^teftatureliquitTer-'
^fjjjjuli
tullianus . inquiens: Dimonum
operatic eft homi-
niseuerfio.Sic fîritahs malicia*aprimordio aufpica*
Ucftmhomiais exmum Itaq, corporibus quidem
.
e j Sc
Digitized by Google
jr* pe prtHigijs cUmtniim
ic ualetudines i'nfligunt, 8c aliquos cafus acerbos : 1*
nim* uero repentinos 8c extraordinarios per uitn
exceTis. Suppctit illis ad utramque fubftantiamho'
rni its isVlcndam fubtilitas 8c tenuitas faa multum fpt
ricua'ibus uiribus, licet 8c inuifibiies 8c infenfibilcs
in etfcctu potius qqam in aclu appareant: lipoma, (I
fruges nefcio quod aurx latens uitiii in flcrepraecipi-

tat. ni genuine exanimat,in puberute conuulnerat: it
caeca racione tentatus aer.peftiientes hau&us iuos cf«

fundit.eadem igitur obfeuritate contagionis afpira* ,
tio daemonum 5c angeloram mentis quoque corru-

ptees agit furoribus 8c amentijs focdis ac faeuis libi-
,
dm bus , cum error) bus uar»js : quorum Ice potifsi-

i i
mus, quodeos ipfoscaptis & circumfcriptis homi-

num mentibus comedar, ut 5c fibi pabula propria ni-
dori$5cfanguinis procurer, fimnlachris imaginibus
oblata: 8c quae illi accuratiorpafcuaeft.quahomi'
nem^cogitatuueraediuinitatis auertatfalfis praefti*
g js: quasSc ipfas quomodo operetur, expediam.
;
Omnis fpiritus ales eft. Reliqua Tcrtuliiani uerbt fu*

|>nfcrccitanturCap.8.
Mentiendo defundorum jpiritMrfuibiu prtfHgijt

'
rcltgiofosludtficare foletdiaboliu,oQenditur
prtfcrtpucorundmfriritum inquirer^
'
dorumfomuU Grp. XII.
VT euidentius omniu oculis pateat, darmoner*

quandoquc etiam ordinis Ecciefiaftici uiris iU
ludcre.atq; mortuorum fa?pe animas imitari,
jxTradatuIacobi de Chufa ordinis Carth.Theolo*
de Apparitionibus quorundam fpiri-
gia? protcllbris,
tuum,& quomodo inquiri 8c agnofci debeant, fi u:r<*
tut ficlc appareant.ipuus uerba fideiiter hie adiunga,
cjuum etiam myllerij loco prefcriptu hoc coferuari a*
t>ud ciufmodi prpfefsioni* homines no n ignorcm.
Prime
Digitized by Google
Liberprima*. j§
Primoui detur expedient fieri iciunium trium die-
rum cum aliqui bus miflaruro celebrationibut 8c de- ,
uotis oratiombus , fcilicet feptcm Pfalmis pcrniten-

tialibus fsepe repetitis. Quibus peraclis accerfendt
mcuocandifunt quatuor auc quinquc facerdotes de-
uoti. Crederem hoc aptius fieri per deuotos religio-
ns a feculari bus action ibus exoccuparos, Ac mete in
Dcum eleuato propter horro re 8c tcrrorem propel*
;
lendu qui ad locum accedant, in quo fpirirus fe often

.
dere co n fueuir, cum humilitate cordis, 8c recta inten-

tione.cctTante omni fuperftitiofajnquifitione : no ta*
men Gne certit ceremonijs, cum in collatione omnia
facramentoru 8c in mifsis ecclefiautatur ceremonijs.
Affumatur igitur candela in die Purifications bene-
<Jic\a,acccnfa, aquabenedi&aJcfignum cruos, & fi
placet, thuribuJum cum cJiure: in accedendo orcnt
feptem PfaJmos ac Euangclium fancli loannis. In*
grefsi autem, locum afpergant 8c thurificcnt. Noil
tamen dico de necefsitate omnia fieri fiue requiri,
fed a? lb mo ittcxpedire: quianonhabeode his fun-
dam en turn necessitatis ex Scriptura , fedaliquae-
xempla fan&orum fuperhis legi. Stolaetiam fancla
non uidetur efle inutilis. Ingrefsi igitur locum, nc
ententesgenua, ut uidetur , hanc humiliter per unum
torum dicant orationem fequentem : Domine I B-
6 V Chnlle omnium fecretorum cognitor, qui Tem-
per tuis fidelibus Sc paruulis rcuelare falubna & uti-
, quique in hoc loco
it a confaeuifti fpiritum quen-
dam often dere permififti: humiliter obfecramus
fe
benignifsimam tuam mifericordiam per pafsionem
tuam, 8c preciofifsimi fanguinis tuipro peccatis no-
ftris eftufionem, utdignerispra?ciperebuic fpiritui,
terrore 5clefione noftra omnium hominu,&
fereuelet, figmficans famuli s tuis, nobis uel alijs
peccatoribu$,quis Gt> Sccuruenerit,8cquid defideriu
e 4 fuutn
I
fl
J2 De prxHigijs dxmonum
iuum cxiftar.ut cum exindc honorari ualeas 5c ipfe (I i
pofsibileeft, confolari, 5c fi deles tui am fubleuan.irt

i
nomine Patris 5c Fihj 5c Spiritus fancli, Amen. Poft

h «uc ad interrogators ueniendum eft, ut puto fic di* ,
cendum Obfecramus per IBS

: VM
Chriftum,tu fpi*
ritusutdicas, quis fisi5c fi eft aliquis inter nos cut ue-
Jis refpondere, 5cut nomines cum, autpcrfignu eum
fignificcs. Eft'ne ille N. autifteN. 5cficdefingulis,

^ quotquotfuntpr«fcnte$,nominaôfpecialiter:quia
cxpcrcumelt.quodnonrefpondetcuilibct. Siautcm.
aliquamuocemaut pulfum feceritad alicuius nomi-
nation cm, ill com mi t tan tur alia interrogator! a, fcilu
i
cet, cuius hominisanimafuerit, 5c propter quid ue..

nerit, & quid defidcret^ Si furfragia pro fe fieri defi-
clerat: an in mifsis.an in cieemofynisraut quot miflas,
trcs,fex,X. XX. XXX.5cc.5cperquosfacerdotes,rc*
ligiofos ucl feculares < 8c fi ieiunia, quae, quanta 8c ,
quot, Sc per vj uas perfonas < Si eieemofynas, quas 8c

quot Sc qui bus pcrionis 1 aut in hofpitalibus aut le- ,
proforijs, aut alijs mend can ti bus Sc pau pen bus 1 8c

i
quod erit fignum fuae perfect liberationism propter

e_
quas caufas fit deputatus pcenis purgatorij 1 quia bea

tus Gregorius ponit in Dialogo multa exepla, in qui'
bus animsderon&orum pcrieexprcflerunt uiuauo-
ce caufas purgationis. Nulla tarn en fuperflua, curi O'
fa, inutilia, autfuperftitiofafuntabeoinueftiganda,
nifi ea per fe proprio motu uolueritreuelare. Etin
ciiebus feftiuis & tempore fobrio,puto ante pradium,
conuententius hanc fieri inquifitionem : aut forte il
tempore noclis magis Deo placuerit, ut fieri folet.
Sed fi forte* nullum fignum appareret ilia hora, ex tuc
dirTerendu eft ad aliud tempus,donec iteru fe fpiritm
manifeftet, reh&a ibi aqua benedicla&cruce: quia
Dei occulto iudicio certis horis 5c perfonis non om-
nibus fe reuelant, Nec tiracndumeft,qu6dfpiritus
Liber primus.
illeperfonam talem in corpore lsdat,G eft bonus fpj#
rttus hoc non eft expertum,ut c re J o, ah quan do.n am
:
iam exempla ftatu merendi autdcmerendi : nec pec*

care ampiius poteft, fed eft in medio ftatu inter bo*
nos&malos, cere us defuapraedeftinatione: fed ad-
hue in fatisfactionis ftatu, fcUicet in partus ad tera-
pus, Sec. Quod fi talis fpiri tus aliquem offend ere r in
corpore, iam fufpe&us elTet, quod non etfetunus do
bonis, fed de reprobis, faJuo iudkio diaino.
Notandum fecund um eundem dodorera Non :
omnibus hominibus fo rte expedit indirTcrenter pr$

ci ctis reuelationihusScapparitionibus incerclTc , mfi
ualde former complexionatis, qui non de facili ter*
rentuncruia per experientiam puto fcire, quod aliqui
utfis U\\s aut locis poeoalibus 9 inciderunt in incurs b u
lem mfirmit atcm. Oportet ergo difpofitos eflfe tain
in corporis complexione, quamin animzpurgatio-
ne, quidchisinucftigare uolunt. Quia enim non eft
proportio inrer an imam uiuentem in corpore, 5c ani*
mam exutam A corpore : idco Temper tcrrorcappa.
rent hominibus uiuentibus : nec mirum , quia etiam
fancli angeli non niftcum terroremagno etiam uiris
fan ft s apparuerunt, ficut patet in plenfque locis Sa-
i
crarum lcripturarum.
Secundo notandum de tempore apparition
nis animsrum quo ad earum reuelationem 9 cre-
,
do quod hoc pendat ex diuina uoluntate , licet T^mfaiUm

frequentius legamus no&is tempore tales facias, t*^***™^ 9-
m f tninci tent-
propter quietationein fenfuum extcriorum, cu* & y ritrum »m „
rarum fecularjum cefTationem, quando homo eft hmtirnu,*
magis capax ipfarum, ac magis difpofitus. Repe* ôdnon fr-
riuntur etiam tempore diei Ic anim* rcuelaflc ac m ^m^L
*>ftendifle. Quantum autem eft adfc, ipfc Temper
paratae client fc oftendcrc propter cclcriorcm lib*
^^ ^
udynutii
Wf
ratio ncîn. nmduu&r,

'
c 5 Tertio
Digitized by Google
De pr&siigijs dtmonum
Tertionotandum, quoddiuerfis apparent modi's:
Bon quidcm Temper apparent in corporc,aut ineffi-
giecorporali, ficut dsemoncs leguntur inafTumptis
corporibus apparuiflfe, ut in uita S. Martini legitur:
fed inuifibiliter, ut folum Tonus, uox aut ftrepitut
perciptaturi uiuentibus, TcilicetpercuTsio, Tibilatro
aut fternutatio : gemitus aut luclus aut planchis aat :
plaufio manuum, ut attentos reddant homines ad in'

quirendum &refpondendum:undecreditur quod in
Qmidibinul tocis Teparatts abhominibus Te non

oftendant, Tal-
fallend* rem ifta cauTa Iiberationis Tcilicet, qua eefTante cau#
Uatt- Ta, ceflat 8c effcclus, licet in locis ieorTum poflunt
puniri,
Quomoio GT qud fubStdntU cemmoditdte tdm uiri4
nucktnetur diabohu , cx P/rffo: ntcrtca* b&orid ic
bejhold ft militis dormientu ore egrejpt, cr
rurfatingrcflk G*p. Xlll.
fufiorem ea qusc diximus ah'aque fimP

ATqui
agendi modum
lia
,
rationem Michaeli PTeU

8c ,
,
quidam Marcua, daemonij cuU

lo explictuit
A ChcrToneTo Graxiaeconterminaui-
JZZlur
9T
toreximius, in
'
tamTolitariamdegens Dsemones (ait) licet Texu
:
& propria lingua careant,corpus tamen illud aereum

fibiconceiTum ,
proarbitrio uelut nubesuentoflan-
te, in uarias Tormas mutant, contrahuntque atqua
extendunt, quemadmodum lumbncis uideturacci-
dere ob Tubftantiam molliorem , d a£tu q, facilimam
1
neque folum magnitudine diuerfitas injeis accidit,

uerum etiam figuras coloresque uariant multifor-
me*. Corpus enim daemon is ad utrunqueeftnatur
ra paratum. qua enim ratione eft natura facile* cc«
dens, Tie in uarias figurarumTpeciestransformatur:
qua uero aereum eft, diqerfos aeris inftar colores fu>
frit. Sed acr quidem cxtrinTccus coloratur, corpus
uero
Digitized by Google
Liberprimus. jf
uero dxmonis iuxta animi fui affeclus fpecfes colo*
ru mutat,uelut & hominis fed longe^ mcliu$,ut quod
:
mnimaefitobedientius. Omnia tarn en ecl enter di la-

fcuntur,ob corporis mobilitatcm,tenuitatemque. Sic
tanquam uir apparet, & mox occtirrit ut faemina: eo*I
nis more fremi t, faltat ut pardaiis, latrat ut canis, atqi

ad urris uafisqs formam fe aliquando transfers
Lubet non inelegantem hoc loco hiftoriam apte*
interponere. RefertHelinandusmonac hus,feaudi' Lihndm*
uiflc ab Ebaudo patruofuo,qui a cubicults eratHen* *********
rico Rcmco fi archicpifcopo Ludouici Gallorum rc- M*fl<Uftmi
,
gisrratri: quod Henrico archicpifcopo ablate qua-

dam in icinerc fomnuaimeridianum capiente, miles
4
J^'^ ^
|fa*f fo'
quidam inter cxteros aperto & hiance ore poft pran- oreeptJuw
dium dormiret, cuius ore uifaeft ab ilijs uigilanti- frying***
bus qu aid am afbabeibolamuftclaefmiihsexijife^tqi
td uicinum ibi riuulum procurnffe. Cumque furfum
dcorfum in ripa riuuli anxia cucurriflct, nec tranfeun
di uiam inueniret, quidam ex alh n ti bus accedent e- ,
uaginaiu gladiu riuulo anguilo ueluti ponte facien s,

imponit. Beftiola ilico riuulu fupcr gladiu trafgredi*
ens.iongius procurnt, Sc fefe fubduxit. Paulo pod re.
dire uifa,cu iter u notu ponte quaereret,atq; eo ia fub*
lato difcurrcns trandre non ualeret,ide ille qui antca,
rurfum riuuli ripas impofito gladio coiungir, atq; ab >
icedit.Tum tra(it belliola,Sc ad dormientis adhuc pa
ruin os rediens uidentib.omnib. ingreditur ac ilico
, :
qui dormierat expergifcitur , rogatusq; , num quid in

iomno paflus eflet^ refpodit.fe reflTum eflc,& fatigatu.
qua ex difficili & logo itinerei in quo bis fuper po#
tem ferrcum.flutnen tranfiuiflet. Vnde focii college-
rut,eum,qu9ipfiuiderant,ucr^fomnIafre. Mity uero
diaboli Judibriumcfleuidetur, qui utuigilantcs fo*
cios falleret, autanimam hominis corpoream eflTe,
jdcoq* intcrituram cum corporc , ipfis oftederet rer-
Digitized by
7* 7>eptdfligijs d&monum
fuaderetque, idolum hoc,exiens dormientis corput,
& ingrcdiens , oculis obiecic Reperimus,inquit ctii
Zri. 7 ^4.fi. Plimus, inter cxempla Hermocimi C!azomeni,anima
rcli do corpore errare folitam , uagamq* cMonginquo
mu!ta annunciarc, que ni(i i praelenti nofci non pof~

(enc corpore interim femianimi donee cremato eo
:
inimici,qui Cantaridsuocabantur,remeanti animae

uelut uaginam ademerint : Ariftei etiam uifam, cuo-
Jatem ex ore, n Proconnefo corui effigie, magna qu$
1
fcquitur fabulofitatc^c.Simile quiddam de Guntia-

no rege legitur: neq; id minim eft. nam prater fupra-
1
i d era idem etiam Marcus loco paulo ante citato d em*

de refert: Spiritui qui nobis incft phantaftico propin*
&
quant dsemones, utpote qui ipfi fpiritus (int: ucrb*
pcrturbationum 8c uoluptatum nobis infinuant,non
emittentes quidem uocen%,pulfatione quadam 3c fo-
nitu.fcdfermones fuosabfqifonitu immittentes. At
quonam paclo inquam ( refpondet PI ell us ) fine uo-
cefermones nobis ingererepofluntC' Quid mini (ait
Marcus ) fi modo illud antmaduertas, quemadmodu
uidelicet qui loquitur, fi procul loquatur, uehemen*
ciore clamore eget:faclus uero propinquior, in audi-
cntis aurem fufurrado fubloquitur qui fi poflct cum
:
ipfo animse fpintu copulari null o fono prorfus ege-

,
ret: fed termo eius uojunf ate conceptus , null o p eni-

tusfonQaudientnllaberetur.Etpauiopolt: Sicutaer
prsefente lumine colorcs 8c formas accipiens , jradu-
citin ilia quae naturaliteraccipere poflunr,ficut appa
ret in fpccujis,rebusqi quafi fpecu)anbus:fic 5c df mo
niaca corpora , fufcipientia ab ea qui intus ell eflen-
tta phantaftica, 6guras atq colores k quafcunq* ipfi
t ,
uoluerunt formas,in ipfum animalem noftrumqj fpi.

ritum tranfmimmt,multa nobis negocia pr* benr.uo
luntares & confilia fqggerentes , formas fubindican*
tcs, iuUicanccs mcmonas uoluptatU,firaulachra paf-
fionura
Digitized by Google
Liber primus. 77
Honum frequenter co ncu antes uigilantibas atq; dor
snicntibus nonunquam uero femina nobis & ingui-
:
nal till anu bus incit antes, infanos Ac iniquos a mores

fubijciunr 5c fubacuunt: pr-ecip uc autem,fi humores
cahdos hurmdosq, ad id conducentes nacti fuerint.
Sed hi Plutonis ealeam fubin ducen tcs, perturbant •>
nimas arte qua dam , 3c fop hi (lie a fraud c. H act en us
Marcus.
Tritemius adh zc nullam figuram magis qua m h o#
minis, dxmones (ibi eoaptare docet. Cseteriim qui-
do ad hancnon inuenennt conuenicntcm aeris ma-
teriam .apparetem form am fibi eos inducere ait pro- ,
ut cotrarius uel humor ueJ uapor effingar, fie fic in for

ma confpiciantur plerunquc leonisjupi, fuis,afini9
hippocentauri, hominis cornuti etiacapnnif pedi-
,
bus,quales uarijs in locis quadoq; apparuere:ficut de

Morpheo filio Soinni fabulanrur poetf Cut enim me
liusii/ud Ouidij conueniatc' E<citat artificcm fimu'
laroremq; figura* Morphea. Docebitur hoccapitibus
fequcntibus.perexemplacum uetera turn recentia.
"Exempli untrue form* Uruarum cr dftionutti
dxmoniacarum memorabilia.
M Cdp. XI III.
Emorabiliauari« form? laruarum Sc aaionu M-*-tyP.
dacmoniacarumexempladefcnbitC.PIinius
iunior,in hec uerba,pnmum dc Curcio Rufoi
Tenuis ad hue Sc obfeurusobtinenti Africam comes
SmrMm%
haeferat. Inclinato die fpaciabatur in porticum: of-

fertur ei mulieris figura.bumana grandior,pulchrior#
que: perterrito, Africam fe futurorum prxnuncia di-
xit. iturum enim Romamônoresqigefturum.atqi Cmrtf§ Kit
^
ctiamcum fummo imperio in eandem prouinciare- app*m*
uerfuru m ,i bi que moraturum. Facia funt omnia.Prse-
terea accede ti Carthagine,egrcdienugi naue , eadem
figura
Digitized by
*
ft De priHigijs d&mir.um
tigura in littorc occurntfe narratur. Ipfe certe* implfcl
tus morbo,futura ^rsettritis,aducrfa fecundis augura
tus,fpem fa'utis, nuiio fuorum defperante,proiecit*
SabeMc. lib. Iam illud magi s terribile ck non minus mi-
n 6 nnc 8c ,
ic Exempt, rum eft, quod cxponam utaccepic' Erac Athenis fpa;-

Vtmw tdo c i°k& ca P ax<lomus,fedinfaini$& peftilens: per fi-
fe u™lm"h<U ^ cnl i um noclis fonus ferri,& fi attenderes acrius,ftre*
mm tsftht- pitus uinculoru longius primo, deinde proximo red*.
»*. debatur.mox apparebat fenex idolo/macie & fqualo-
re confe&us, promifla barba, horrenti capiJIo t crurr-
bus c 6 p e d es, manibus catenas gerebat quatiebatqi; ,
inde inhabitanttbus trifles dirseq; no&es permetairf

. tiigilabantunuigiliam morbus & crefcente formidi-
,
ne mors fequebatur. Nam interdiu quoq; quanquam

abfceflTerat im ago memoria imaginis oculis inhaer«-
,
bat, longiorisque caufa timoris timor crar. Defer*

ta inde 5c damnata foiitudine domus, totaq; illi moiv
ftro rcli&arprsefcnbebatuttamen.feu quisemere,fed
iXthenodari quis conduccre ignarus tanti mali uellet. Vcnir A the*
P ,l ""philofophus Athenodorusjegittitulu .audicoq;
f y*!o°n
prccio,quiafufpec>auilitas,pcrcuctaru$, omnia doce
™*<Um°"u
temcuUmtn rur:ac nihiloramus/mo ttnto magis.coducit.Vbi cos
laorumtu. pit aduefperafcere, iubetfterni fibi iii prima domuS
parte:pofcit pugHlares,fly!u,lume,fuos omnes in into
rioradimitrit:iprcadrcribedu,animu,oculos,manum
intedit.neuacuames audita fimulachra 8c inanes fibi
metusfingerct.Initio t qualeubiq;,fiIentiu nocTisdeiri
de coeuti fcru, uincula mouer.ilre no toifere ocu!os v
no ftmittere ftylu:fed obfirmare anim3auribosq* pre;
tedere.tu crcbrefcerefragor,aduetareetia, ac iaurin
liminCjia ut intra lime audiriirefpicit.uidet agnofcit<î
tiarratafibi efrigie.ltabar.innuebatqjdigitojfimilisuo
cati hie cofra\ut paululu expec"larer,manu lignificat:
rurfusq* ceris & rtylo incubir. ilia fenbetis capiti cata
r. is infonabat,jcfpicit rurfus idem quod prius innuen

Urn:
Digitized by Google
Liber frimm. jp
t£:necmoratus,toJlit!amc, &fcquitur. ibatiJIa lento
gradu,quafi grauis uinculistpoftquAm derlcxit in area
domus,repec4 ddapfa deferit comitetdefertuSjherbas
6c folia concerpta lignum loco ponic. Poftero die adit
magiftratus, monet at ilium locum effodi iubeant.
Inucniuntur oflfa inferta catenis 8c implicita,qua$ cor
pus a?uo tcrraque putrcfaclum, nuda 5c exefa relieve
rat uincuJisrcolle&a public^ fepeliuntur, domus po-
{tea recondiris manibus caruit.
Irem.apud Aclium M.Antonij fraclis copijs, Caf- v*Ur.Mdxm
Cms Farm ell s qui partes eius fecutus fuerat, Athe-
,
f '
J**J*
L ****mt*«*
nas cofugic. Vbi «ocubia no&e, cu folicitudinib.3c cu
ns m etc lo pita.in lectulo iaceret,exiftimauit ad fc nc
nirehomine ingetis magnitudinis.coloris nigri,fqual
lidum barba.de capllio dcmiflTo interrogatuqi quifni
:
*
clTet,refp6diire,*rtiM^*;îr«.Pcrtcrritus deinde ta tctro

uifu,& nomine horredo feruos inclamauifcfcifcitatus
que ert,H que talis habitus aut intratem cubiculu auc ^
exeunt em uidiffentc'quibus affirmantibus.neminem
tiiuc accefsiiTe;iterum quieti & fomno fe dediratque
cadem animo eius obuerfata ell fpecies. Itaque fuga-
to fomno lumen intro ferri iufsit, pucrosque a fe di-
>
fcedere uctuit. Inter hanc noctem & fupplicium ca-

pitis, quo cum Caefararfccit.paruulum admodumte-
pusaccefsit. Facile* huius mortem poterat diabolus
prsenouitf^cx Cxfaris in hac rem apparatu 5c uerbis.
Dcfcribit quoque Valerius, Iulij fimulachrum, quo timl CM.g. .
9
po ll mortem C. Cafsio fuo intcrte&ori apparuerit.
Dionyfius Syracufanusbreuiantea quara interi* VionyfmSy
meretur, con fed it in fua do mo, cogitationibus mo- r*c»j'an»
leftis grauatus: turn llli apparuit imago illadeformis, ff-

4 rMUK
habitus faranici.fcopis domumuerrens&expurgis.
Made ille ufque adeo extimuit, ut no&u folus in xdi-
busmanere nolueritrfed quofdam amicos rogarit,
qui cum ipfo pcrao ftar cnt
M. Bru*.
Digitized by Google
to Be praFligijs cbtmonum
Pl»tdrih.in MBratus.quu ex Ada contra Oftauianu 8c Antd-
"^^^ niu illiquid graucmolirctur.cotigitut in fuocubiculo
* ' apud lumen confidcret,ardua mcditatus & animo uo
Jutans: interim animaducrtit ali quern adfecubicuhi
ingred'. Apertis oculis circumfpiciebat, num aliqutf
tx inopinato ui#
fain ;lia uel miniftris aliquid uellet:
del imaginein formidabilein 8c admirandam corpo'
ris Hie Brutus multo animo*
ryiannici 8c agreltis.
fior Jiberiorquc Dionyfio^cifcitabatur,Num fpiritus
ctfetjUclaliquis deorum,Se quid uellet ^ Cuiocculto
murmurerefpondctfpintus: Diabolus fum, Atfpiri'
. tus malus: in Philippis denuo me uidebis. Inqui: Brtf
C**tr*1i**9 tusirigenu£, utuirRomanus, & magnanimus lino :
Ummagu- mctu lctcri m yjcJebo. Qlium autem ex famu-

fine j j
BrHU% lis ttudiolc inquirerct , num ingredi aut egredi ahque

r
obfcruan entC'refpondebant,Non. Hincperterntus
Brutus, infoelicem inftituti fui praclij fucceflum ucre-
batur: qucmadmodum cucnit.
Ltb.+ Hul' Saxonesarmatos, traditSaxo,aScIauishorrenda
forma,tanqua bono 8c optato omine, fuperne' in uer*
tice m6tisuifode^none,fui{Teintercptos: quia como
aduentu firmatt, fam*
ftro ueluti diuinitus dati ducis
ptisuicloriaeaufpicijSt eximprouifo Saxones eofde
Â^Jaiit.
prorfus occiderunt. Quubellu inter feRomant Alba
Maiiro/a fye niqi gereret, 8c utraq; in procinclu ia ftaret acies,exti
tlt rc P ent * 4'^'da n moftrofa fpecie, pelle amicus fur
"dtlbUm
4
* "
ua,uociferans : lubereDitem patrem,deamq;Profer
fibi, priufquam comittereturprse*
fiinam, fieri facrum
ium. Quo pcrterrcfacli uifo Roman , protinus aram i
fub terra aedificarunt:& ftatim facrificio faclo,pedum

uiginti aggere contexcrunt, ut ea ab omnibus prater-
quam Romanisignoraretur. . ,
jmUmOhj*- M. CUudio Marcello 8c Lucio Valerio Flacco

tyuai. ColT.Romsc rhultis locis fpecies togtru uifae fuerunt;'
&
appropinquantm oculos elude bat. Vn d e refpode*
bant
Digitized by Google
« Liber primus.
bant amfpices. magiftratuum &
gf
facerdotum interna
fore Ca.o Lslio Lucio Domitio
Cofs. Fefulis inges
multitude inter fepulchra lugubri
uefte palltda facia
,
araetent.Ca.o Panfa& H.rcio

Cofs. Csfari unam
holham immolanti dupJicia «ta
apparuerut Taeen
Hccrufcoru l,bn. J con, terra araretur,

•das eflet, repen.e ex fulco
& fulcus .1
apparuifli puer, fpecie
S SfifcT
fed fead, prudenru:& eu qui
& cum
arabat.allecutom
e.us afpeftu obftupefaclus
ESS
bubulcu, ex ell
maflTet
,
popu urn .n eum Hctruria; locum
concurr.f-
fe pueru multa locutum fed nil nifi
. , de nefand* aru-
Ip.c.nsdoclrma quodomne populus
excepit,& li.
tens mandau.t S, uerum hoc
fir.quis dubitet ipfum
Tagen dxmone fu ,(Te in forma pucri
.ut ut^cum Lucano
declamamem"
loquar.conJitorarris Fmxcrii
%
Alexander ab Alexandre
< fcribit.euendam fuum 1 I
famiiiareim.nonambigu*fideihoinine.n
amki fZ f^**"*
aduen.entem hofpit.um uiaeproximum
diuerWe
ibireanimo&corporefatigatumquietidedineCuo-
&
-
m ^ne«r»»»«> P»"ore & macie.ac eo
E»kbj£
Mt.ndfe accefs.fle: quern quum fuiflcr
pne r.morenec ammo nec mum fin's
intuitu* &
cooftaret.q'uis
nimeiret,nterrogau,t.Ille.utem cum
nihil refpon!
dMTet ,exut,sutu.dcbatur
ueftibus, in eodem
fcfemcumbebat (eûlo fe colloc.u.t, cuil
ac prope acccf-
(itquafi cum amp exams. Alter
uero cum Vere i«m
memexan.mis uiderctur.ad letfuli fpoodi
fecefsi"
dtamq. prop.us accedente abegi
t! qui fe repulfam
pa^
ti uidcns.alterura
toruo &
minus faimJ.ar. uultu aL
( ftat:
Digitized by
&at: refumptisq; mox ueitib. £ leitulo furrexir,8edrl
6tas calceatusq* inde abiens , nunquam poftea appa
ruit.Quo timorc familiarisille pcrculfus graui cor- ,
ripicur m o r bo, u tpro p e mo d u interierit. Addcbat his,

dumin lechilo cuillo luctaretur, fenudu illius pedfi
ufq* aded gelidu cotre&aflTe, ut nulla glacicthuic fru
gori potueritc5parari.Adh;c,Gordianus amicus m«
us,fpeclat$fidei homo,mihi rctulit ,quu Aretiucum
familiarifuo proficifceretur,5cab itinere, utfitjongfc
aberraflcntpcrdifficilia&dcuia loca, ubi nihil uide-
nemora/altus niuei,& inaccefsi ob-
ret|culti,fed falte
ijccretur oculis,& ipfa terreret folitudo:ucrgarcq, a J
Trttt* 1 d*. occafum folcjaborc fefsi cofcditTent tandc homin-ii
:
rmne$. uoct procul audiri uifum elt,qua fequuti,in proximo

faftigio triu Horn inu cofpiciunt imagines immanes 5c
formidabiles ultra humanu modu nigris , &
demifsis
tunicis,inuefte lugubri funeftaq;,barbacapilloq» fura
miflb.horribilifacie.qui quuuoce ge(fcuq;adfe ipfos
aduocarer.ac iam prop* illexiflent,ingetc interim cor
pons mole.loge humana maiores apparuerut:atq; ali
us fpecie no abfimili nudus.mirificos edtditfaltus.ga
ftusq.indecoros.Quofpectaculo confternatt fuga hi
c$pere:uiamq, ardua 8c pr$cipite* emefi,uix ruftici de
mum uile hofpitium, ubi diuerterent.inuene're.
OenUl dier. Idem Alexander eiufde argumeti hiftorias defcri-^
ltb.+.cap i 9m
bit !ib.4.inh^cuerba:Nup amicus meus fummus, in
genio 8cfide(1ngulari,rem dictu admirabile fibieue-
nifle narrauit eius ueritate multoru coprobans teftt
,
monioifeuidelicetjcuin apudfibi familiare&coiun-*

ftifsimu Ncapoli diuerteret,& nocleintipeftahomi*
T>e i*»e»t nis in uia clamatis,opeq; imploratis uoce" audiflec.ac-
parcubuf tm cefo lumine accurrifle^quid rci e(Tet inquifitu.ibiqi df
tn in Ttre
- ~ »
inone& i- * i* — o_ iL.Hl r_
diru quodda numen tetra Sc horribilifpeci*
i 1
nJtol\nflZ\
cofpexiir^quodiuueneuocifcrate&reluaatein uia
4ximj>^,n. iafcftismauib.inuadcrenitcbatur.At hue jpp^ acce-
. denten*
Digitized by
liber primus. ^
f)
\icnt e mifcr i!!< accurrir, ueftSq* 5c manum quim po*
tuit tcnacifsime" apprehcdir.mulcuqi 5c diu fruftra re r
lu£tatus,inuocato tiuminis diuini auxilio.uix tande a
d^mone fc uindicatQuu ucro iuucne ammo curbatu
indomv reccpifTer,utab ipfo dimitterecur,aur pallid
re)inquererur,nuûapotuiceffici:tatus cmm illu in-
uaferat h orro r,ut mete cui cla fui no cffet copos , quil
jllippetuo ob oculos ucrfari uidercturilla fpccics.V*
bi cade ad fe red Act, re omne quo pa do hab ucrar,ex
j
j
pofuit.Fuerat aik federate uitf.conteptor Dei 5c pare

tib. immoriger^quos tuc obiurgarac.cocumeliasfy 5c
inrolerada.pbra in eoscogefleraûtab illis cofecra'
tus diris execrationib. abierir. Acne cui hzc u an ail'
&ac\; appareat, Thomas monach*,homo minimi mv
\us,cui» fide ^pbitateqi in reb. no paucis expert* fum,
fcrio mihi retulit,ciuG in monafterio 5c facris fdibus,
fitis in Lucanis mocib. cu plurib. alcercacus fuiflfet, 5c . . . ,
poftmultacouiciarixasq; animo pturbato folus fe'

cefsi(fctpnemora/efpeci£hominisuulturetro,afpe- tft4 ™
<fru deformi ftûoq; , nigra barb a, mi fs is tunicis,ob*
uia h abuifle.q, rogatus, qd folus p deuia oberraret Jo-
ca^refpodicSe equu.quo uehi foIec,amififle,5c fua o*
pinione in proximos excurriflc campus cuq; p finu*
:
lnuios equu und qucfi tu pgerenc, ad riuulu in cui ? al-

uco gurgites late bat formidabiles, deuencrut. Quare
monachu calceos exuetein faciliorerranfitu,magno'
pete urgebac alccr, uc in ipfius cofcenderet humeros;
tr* sferedus ab eo qui maior crat corporc.ille acquief-
cei.collfiq; amplexusalceriusuada inquired*, pedei
ipfius no humana,fed cecra 5c deformi fpecio comet.
Qua re animaduerfa,terrore perculfus, diuina imploi
rat op e acq; cueftigio d^mone 5c fimulachru illud d
: 1
;
rum, audita i nuocatione diuina,munnure querulo Si

turbine ufq; adco ualido profugifTe a(Teuerar,ut i
mm
fcet$<juercuingcu coliiUrit impatu,& infr*£ti$ rtV
f B tnif
Digitized by Google
Of prxHigijs dxmonum
misradicitus euercent: feautcoitcrnatu 8c uelut exa>
nimediuiacuttTc 3c mfi prûidifTet, diabolu i i uorti'
ces &uoragines flau»ol- prâltas ipfumpraecipitaturu
fuiflc, atq* mterempturum perfuafum habet.
Sedprônnib quâud uerimautuiJerirn.reseftad
tniraeKJiedigna.quireceti mem on a eueniflTc Rom«
coinpenmus. Qaum apud G'bios quidam infintfB
forci s 5c obfcum naialibus adolefccns ,
funofu?, cof
ruptorum morum& ftcinorofae uitae, parcntemob.
jurgifTtft, conuicijsq; profcidttfer, ijs agifatus funjs
dcm oncm inuocac,cui fe deuouerat : Romamq; me
diucur, ucgrauius aliquod fligitium in patrcm mo*
Uretar. In ittnere daemoncm facie hotninis truculen-
ta. lord»dslbarbaSccaptl!o, ueftcq;obfuleta8c fquali
da obuiain habutc qui comitatus tnfticie; 8c anxteta
: ,
tiscaufam* cx iuuenepercunclatur. Hie, fibi quid al-

ter c ari oni s fuiflfe cum patre 8c fcelus aliquod iam a-
,
nimo conftituifTc refpondit;Cui dxmon.fibi can*

dem obucnifTc fortcm ait,pergendumqi ut fuas fimul
ulcifcantur iniurias Cumque noclc appctcntc ad ur-
bem perueniffent, in proximo diucrtcrunt hofoitio,
unaq, incubucrunt.Iuucnis ucrd fomnoopprefsi iu>
g iio manus inijeit peftdens illc comes quod iam in* :
freg'tTct nifi alterexpergefaclus Deo fupplicatfct.

,
^•JW. Vnde furiam illam teterrimam tanta ui ftndula & im*

mo pctucubiculudiciturexeundocollifilfe.uttigna&te
tartntt^lm
c* um dirucrit, tegulasq; penitus perfregerit. Hoc fpc
won ri ; claculo perterritum, & fere'mortuum adolcfcentem
fiptfcit. uitiofititis 8c aniejclf uit$ pcenituitrqui alio afflatus
fpintu perofus fcclera,- boni exempli uitam procul
a populari tumultu egit. Haec Alexander.
Ali£hru£ (UmonUc*. Cap. X V.
1^ A6hm olim Hec*toris 8c Achillis fuiffe mentio-
Jj ne in aula imp cr. Maximiliani huiusproaui nar*
raturv
Digitized by Google
Liber prima*. tf
jratunqui ubi quodam confiitario uehementius lau*
a
darcntur tanquam uiri robore & fortitudirie prolan

tcs.fc optarccorum effigies Sc magnitudine' cotucri,
ait Imperator.Erat »jfdem forte" d.ebus in aula magus
infamis fc id tuto pra?ltare pofle ia&ans. Quo cog-
,
n/to.ab Imperatort accitur.fuaeq; ants fpe^cimen^

dcre iubetur Sc id quide faclum citralacfione refpon
dit.fi modo tat«fperdum hi uiri apparcrct/iIcrctur.Fi
dc taciturnitatis Sc prsemij accepta,in circulo ingenti
cu foho rcgio collocat imperatore magus,inde quar>
da exhbello fubmurmuratprotinuscj; odiu eo modo
pulfat Heftor,utuniuerfac6tremifccret domus.eoqi
aperto, ingrcd»turfua panopliainftruclus.longe* fpl£
dentetg manu hafta geftas ferrea, oculisq* flammeil
terribilis. Statura fuperabat quofcuq* grades noflri fe
cultjuiros. Polteafimili corporis maieltate apparuit
Achlles, uultu toruo He&orem intuitu*, crrbroqi
haftamferreamquafiHeclorem inuafurus, uibrans.
Et quum delato Csefari honore, ter hunc eundo
5c redcundo prsterijfTent, mox euanucre. Hoi
infequutus eft laruatus uates Dauid corona & m ag-
,
nificet a regia infignitus , cytharamq* portans , atqut

erat huiusquam prioruin duorum plaufibdior uuU
tus Hie quoq* fuo incelTu ter Maximilianum in regit
.
cathedra fedente citra ullius. honoris delatione prj

Cerrjr, indeqj difparuit. Roâtus ab Impcratore ma-
cur honore denegaflet Dauid i refpondit, cun-

ils,
8:aregna a Dauidis regno uinci, & Chriftum aeterni

Dei fill urn ex Dauidis tlemmate or turn cflc.
Tibicen quidam Hammcla? ad eliciendos glire< co
du&us, fequenti rependit facinore ingratitudinem,
cumilli expa&onon fatis fierce Nim anno millcfimo
ducentefimo o&uagefiin > quarto.dje uiccfimo fcxto
lunij, hunc tibicincm Om iicolorcu\ nuncupatu ob .
neftis uaritutcm,w centum 5c triginta pueri Hamme-

wr t t
f J 1»
Digitized by Google
Id Be prt/ligijs dxmOnum
J* nati fequutifunt.&Caluariae lub monteKoppei*
di &o perierunt Vnus fuperftcs reliclus narrauit: Ea
.
demonem tibicinem fanguinarium.

Pldtinttliti
Sunt item qui referunt , epifcopum quendam dia
^P$ntif. in folitudme uidiffe Beticdiftum o&auum pontifiV
fi*n*dt{}ui cem 151. poft mortem equo nigro infidentem : eumq*
IfKifrx r- interrogaflc , quid caufa: eflet cur m ortuus equo ni*
,
^^TJliVL grouehereturc'tu Benedict horn ine rogaflc.ut pc*

! l cuuiasquasoccoltauerat(locuindicat)paupenb.iuo
nomine erogaret quae antea data? fuerant eleemofy*
:
naru nominc.nihil ei profuiffe, quia extapinis partas

conftabat.Facitmandataepifcopus &ftatimeuifco :
tfk»d«r.i.~<
patuftabdicat, monaflicam amplexus uitam. Legi'
SSrWi ruretiam^potilicemBencdiclumo.anno 1056.4 dia*
boloinfyluaiugulatumfutfle.uifumqi pofleaab he-
Vremita horribilem birfutumq; uelut urfum capite afi'
nino Rogatus metamorphofeos huius caufam, refpo
d»t: fe talem apparcre.qualisuixiffet. Id genus fimilia,
8c alia turn uetera turn recentia terriculamentoru lu-
dibriorumq; diabolicorum teltimonia, poflTem recen.
fere multa:at quu ea infinita multifariaq; fint,& cuiui*
cbuia, cognitaq; ,
ijs iongiori enarratione immorari>
fuperuacaneum exiftimo: potifsimf^quoniam multi*
plicem eiusargumeti hiftoriam, commodiori occa-
SMfcUtyit* fione fequentes fuppeditabunt libri In Vitis patrum .
!*MS ***** quoq*..utD.Martini 4 Antonij t Eulogij,atq;*Jioruexe-

plaextatn6pauca.InteraliaIegitur,monachnquedi
m m$d CU.
m<»tu. *r«w» r w>naboi(Tepatrenonproculdegent^:quifili^
mu'furus fecurim c6portabat,qua in reditu ligna do
,
mu coferendac^derct quare d^monin angeli (pecfe

buic apparuit monacho.diabolu in patris form a cu fe
curi a d uetarc.ut cu iuguletjnuncias.affirmansqi fe C.a
caufa prsuenire admonitu crcinita.ut is fatana; cona

1
tus prûerterct, prius illu Decide s, quam ab co inter

fccerctur.It.aqiratuipatri acccdtntc* falutantcq; eflb
4iabo«
Digitized by Google
Liter primus. tj
Jtat>ol5,e6feftun illu intcremit, 8c uiciTsim twonachu
demon eueltigio ftrangulat.FabuIaefleuidettinfi ta'
me uera hiltoria.diabolu fpiritu non alio couinci o«
fit
porruifle gladio, quam fpirituaJi, ignorauit monach 9 .

Hue apparitionu&figmetoru iathanicoru ingentia
poflcnt couehi plaultra ex Jibro Coformitatu.ob con Omformit**
formicate B. Fricifci cu uita Domini noltri lefu Chri r*mfcW%
fic inferipto a fracre Bartolotnco Pifano,approba«
toq; a fratre Henrico ordinis fratruMinoru generali

mi niftro, A nno 1289.I. Augufti,ac imprcflb Mcdiola-
ni apud tcmplu fan &\ Satyri Auo 1510. fi ni to q, die 10
-April. hie Alcoranus Francifcanoru alicubi nucupa'
:
tur.In eo legitur, dxmone* per muliere Raucnnate no

mine Zantefem.cofcflum fuilfc cuida lacobo prcsby
teroBononienfi.Francifcuoccupare Luciferi cathe-
dra* cunde quoq; lefu Chrifti eflTe uexilliferu, atq; ea **afim Lm
ratione Regi proxirau,nec ullum ecclefiafticum ordi*
nccflc Chriftouiciniore coetu Fracifcanoru,&Fran' m€ x$lltfer!
cifcu gloriofe latus Regis regu clandere:federe ice fu-
ra omnes coeli fanclos,exccpta Dei matrc, S. loann e
t aptifta,& Ioanne Euan ge In ta & Apoftolis. Miruin
,
eft cognoui lie fa tan a.Fra cifcu in eiusfuccefsifTelocu, •
tc illu in ccelis feruari ordine,quu a lapfu reuocarc co

gradunequiuerit.Atidipfum uifioneobferuafie Ru- 1^™'**
dolphuepifcopu Erfurtefem,fac*tu eo nomine mona- faj***^
chu grcgis Fracifcani: duos ite ciues Vcnetos hoc ui- Ruddphmt
difle /cilicet,uelut 5c fratre Pacificu extafi in ccelos r&'
ptu.alibiin eodeaeritatisopcre narratur.Legedaite xm&*
antiquaa(reuerat,monachuexpu!i(Tedcmon6,qui cje
Fricifci fanctitate rogatus,refpondit:nato Francifco,
mox metu tiro fui fl perculfum uniuerfum ill u d dae-
c
tnonu collegiu,tiq; graues turbas in 0 ta s, u t extremu
adeftediem fuerint ucriti. Quuuerohic fe falfos ui-
derentinter# fefe diccbant,puerum cert^natuun cfle,
qui Auerno grauiter turbato, horrenda ipfos cladc
if&crcu Quare Beelzebub princcps.eucftigio in
£4 oinnetn
Digitized by Google
// T>c prdlligijs dtmonum
oSiincm terram fuos ablegat inucftigatum, ubi'natn
Jocoramhic puermundoapparuiflet. Tandem intej
]ex£re, Francifcum cflc hunc, quern nimis coarctatu*
rum Tartara, habucrunt pcrluafirsimum. quocirca
ut£ medio tollcretur, infanti infidiabantur: fed fru-
ftra. Angelas enim Domini in percgrini forma uenit
ad Francifci matre, domusque famulam, prxmoni-
turn ut ob diaboli infidus lingular is haberetur puert
ratio. Quare darmones indignanter dix£re : Efto, fi
Francifcus tolli nequit,eius tamen ordinem perfeque
inur, ucxabimus 3c affligemus. Alibi adhaec in dicta
uolumine fcribitur, fatani ex obfcflafasminafaflumi
eflTe,cum Cbriftus Deum patrcm fcftinare uidcret ob
populipeccataad extremam mundi punicionem fi-
nemq; eumrogafle patrem,ut Francifcum fibi ad-
,
iungerct, in portanda cruce manus auxiliatrices fub-

miniftraturum.Indc in Francifco apparuere quinq;
uulnerum ftigmata a Chrifto illi ut luo coadiutori
, ,
& in omnibus ipfi fimili imprcfTa.Sed ne ultra clcpfy*

dram in hac narratione morer manum de tabula.
,
JAomcbot mcntitidamoncs a Qeorgio Sabino carmine

depitti, EUg. j.fmiles item k MeUncbtbonc
"
cwfdcmgenerodctctlL
k -
XVI
V
Cap.'
Rhs antiqua iacet eclebri contcrmim Kb mo,

Vangionum longenon ea diflat bumot '
Ncfcio qui Nemctcs banc incoluijfeferuntur,

Sunt ubi Yrancorum busla quaterna Ducum.
Cffireisfcdesfuit iUa cobortibus olinty
ob id Graium Spira uocata tenet*
Hie buniili modicis a Ttirpe cobortibus olim
4
"Bxiguatquidamnaiiita puppis eratt
qui caUnto pifces hnocj; madnitcfolcbat
Taller , iam radiosfole tegente fuos.
V dmforte lews homos ac rctia traciat,
Digitized by Google
Liber primus.
Non procul k rip a lubricc Rbene tua:
"Beer per obfeurx tenebrofa corpufcula notti 0
Obtulitignotijenou/formauiri.
Atro teilus erat monacbum fmuUnte cuatUo t
Vtij; ! dent rafb uertice tonfus erat: \
K : j propinquante confueto more/a Litany

Ecqutd aghferae tempore noctis i ait
lUefub bjeci Adfum Longinquis miffus ah oris
Nuncius , ipfe tua me rogo lintre uebd4,
Vtcito tranfmiffo contingamflumineripam^
Dixerat , Ajjumptum nautta Imtre tulit.
lamq; fere medio curfus nox atra tench at,
llexafy lenta pigri pltuflrd Boot is er*nt%
Cum procul in utridi uenientes margine rip*,
Quimp cucuUigeros rurfus adejje uidet.
"ExopUtcfr iUis pifcator, utdi'te, falutcm,
Quo ji u flint media pergere no&c rogat.
N
E qiabus unus ait : No/ magna pericidd cogunt,
Obfcurd tutas carpere nocle nuts.
Omnibus inuifi fumus , intentatq; nefandam
Sacrificis nobis turba profana necem.
Attefi quit Amor tAngit ,fi cura piorum,
Tranfuebe ruuigio corpora noftra tuo.
Ne'ue moraturis impediamur aquist

Sic optatA tuisfor tuna laboribus adjit,
In tuafxc multus retia pijcis eat.
Annuit & rano propeUens tuuita cymbam9
MAX tubet AdduHAfcandere puppc ratem,
%cd mibi quis, dixit, foluet mcrcede laboremS
Alter adhd*cy HuUmfcis quod habemus opcu

Karaq; percipinuis dfcordt muncra uulgp,
Kon tamen ingratos nos babiturus erkt
Si nos infoido rurfus fortuna loedbit,
PrA.nia pro tali di^na hboreferes.
SqUm exjrepto pi/cMurm^rgincmcnh
Digitized by Google
9# toe prtffigj/s dtmonum
Jam<l;frrenudbH tUdfecxbdt ddiuw:
HdtrcM remouentfubcuntidnubitd ftcU<u,
Vr*eipitifrrturpuppk & ifha noto:
Xncipiunt w'gw horre/cereftuBibus un<Lct

S*U4(fi tempeTLu imbribus orufurit*
\pfe repenttnofdjfus pdUore timorem
Nduita , Qu d bate , inquit, uult noud edujjd nutU 1
:
HuUd tamen pbmidt uentur*figttd notabdm,

Sol ubi fldgrdtttes *quore mcrfit equos t
NuUd locus ufaium circumuolitdbdt hirundo,
\Ud nec eft oculis drdcd uifit mekx
Turn nee Luna n/grofurgcbdt pdUidd uuhu,
Citrus & occiduo lumine phxbus erat,
TdlU idftdntt , difturbdnt ncrbd proceU*9
ImpediuntiU grdues or* loqucntis dqmt9
peneproceUoJi Jubucrfap turbink iclu |
Ndttif & injdnk putttbus kduftdfuitt

fkrdudfubldtds tendens ddfiderd p almas,
Ajupcrisordnstuuitdpofcit openu
Quidfdck i e mondcbk dit imm improve
*
Dcfine,uoce tuafoUiciUYcX>cum.
Mox &>dui toUens immanent pondere centum,
Ndittd parumfelix quo prius ufus crat:
lUius hoc bumeros puljuta^ tergdfdtigdt,
Cffus dd extrenutm dumfmt ufy necern^

Prodltus eft tandem peruerjl damonis aftus9
DeuBusfyfuit jraudc pdtente dolus: «
\dtid recefferunl in inane s corpord uaitos,

Mdttfit & ing'dtus naue rcbtlus odor*
flLox quoqi purovtofugcrunt nubild ccdo9
Tit red>jt puljisaurdferend not if.
Territus hoc monftro gclidumfine /anguine corput

To/Zi>,C7# dd rip am nautta puppe reditu
tfthic in mridi procumh it Ungmdus herbd9
Donee db Bobfolfuit ortus aquk.
Vldnefub ocatnm puljh fyperioneJlcUk
Digitized by Google
"
Liber primus.
l}tf«W <<pum> pratereunte domumt
Omnia commemorans prajentibus <rger amkis,
Claitfit adhuc tUofata fuprema die:
PoTlera qitum croccis fulgens aurora quddrigis

ProtuUrat rofcM orenitentc genas,
f
Aecidu cfmilis jotafi tempore cafus,
A&afcd eucntu res meliorcfuit.
tmmaprocA radijsferiente cacumind V>hccU
Carpebdt folus mane uiator iter.
QkiKemetum poflquam di^reffus finibus effcty
Primus uli pofitusdiftat aburbe lapis:
Aduentare nigro te&um uelamine currum
Confpicxt, hie monachis currus onuflus eratt
Ordme quern iunfti fiptcm traxere iugales,
Quartsfed ablato dejuit axe rota:
Qui manuflexM aariga tenebat bahena/^
Ternbihnafo confpiciendus crat.
dXttonitus cumi flat prater eunie uiator
;
'
NVr monacb os iuos,JpeShafed ejje uidet,

ySMolat extemploJublatus ad xthera currus,
Miftaq; cumfumofiamma/equutdfuit.
Trfiik ^
infaushm belli mortalil us omen
Horrida pernubesarmddederefonunu
iflf slatimrediens,qua uiderataxdicdtHrbit
EH cm res certd cognita uerafide,
h*c igituruobk.alius quosfuflmet orbis*
Carminibus duxifignijicandameis,
Bxpofiturus eram fi res interprcte egeret,
Spe&rd quid infefli d*monis tfla uelinh
tfferaGermanos agiut difiordta reges,
Proq; cucuUigeris imipa beUd parant.
Box ed tempeft<K hic impdr ordo rotarunt,
y
H*c zrcumfumo htctdaftammdfuitt

ted Deusefl nobis orandus utarma quiefcan^
]Re prccdptris puiu fdta dabiU
Digitized by Google
ft 7}t fTJtfligijs dxminum
Narrauit ite alias doctifcimus Melanchtho,fe haj
buifle am it am :mortuo ma r to afsiderct fo«
quae ubi i
co triftior.endomumingrediunturduorquorum hie
inmaritifpecici, femaritucfle mulieris defunctudi-
ccbatralterlogusFracifcanimonachi forma induerar.
Hie maritus*ad focu accedes,mceftam falutat uxore,
eamqi fine meta cfTe iubet,afTcritq; fe ueni ffe, ut que;*
dam ei mandarct: hinc Iongum monachum tantifper
in hypocaultu fecedere uult.indefermonecxorlus.
facnHculos tandem conduci, qui miflas recitent> ma*
ximopcre orar, >bfecrat,& obteftatur impenft: atque
difcemarus fibi dexteram porrigi cupit: perterrefa&«
lutein, exhorrefcentiq;, quum fe nihil damni fa&uru
promitteret.dextera ilia dat qu$ eti amfi non
: dc re
tur.tamen ufqueadeo uri uidebatur. ut femper manfe
rit nigra Poftca euocatFrancifcanum.&fimulegreG'
fi.incunclantereuanefcunt.
Eiufdem pr^terea rclatu auditum eft, Lutheri f de$
accefsifle monachum fores uehemeter pulfitantcm
,
cui quum famulus aoerirct , ac fcifcitarctur,quid ueU

let: num domi cflet Lutherus, quaerit monachus. Re
cogmta Lutherus cum ingredi iubet.quod nullu mul
to tempore uiditfet monachum. IngrefTus hie, habere
fe quoldam errores a: t, qu orum nomine li-
Papifticos
benter cum ipfo conferret: propofuitcji fyllogifmos,
quibus haud difficultera Luthero folutis, alios protu
lit explicatu minus faciles. Vnde ofTenfus nonnihii
Lutherus, in ha?c prorupit uerba: Multum mihi facef.
fis negocj.aliud etenim quod iam ager£, erat: fimul-
quefurgens, loci a inonacho propofiti explications

oftendit: atque in eiufmodi collatione.manus mona-
cbinon cfle autum unguibus difsimiles anitnaduer*
ten s inquit: Tu'ne is es t aufculta , fententia hfc ad*
tonfustepronunciata eft, Sc moxlocutnin Genefi cS
moufcat. Semen mulieris coatcrctcaputferpentis:
Digitized by Google
Liberprimttf. 0$
Intlc(ubiungit.Nec cunflos tu deglutics. Hoc diclo
u ctus daemon, indignabundus fecumî murmurani
mbijt eUfo crcpitu non ex»guo, cuius fuffimcn teiri o»
ato ns dies aliquot rcdolcbat hypocauftum.
Res nut urates fj trtifiriaUs quMttdocp iuduari

djemonucM. Up. XVI
m * • • •
^^Leraq; oculis noftrisfubindeobuerfanfur, qu« Fj9

mtt n0 .
^prater naturae legem dfmonum ludbria 8c acli' muni?^"*

J" ones cenfencur, licet ca certis de caufis & rano
nibus haud obfeuns ipfarerum parens naturaprodu
xent: huiufmodi eft ignis il!e fatuus,quem candelam j^ni$f4tum»
mrdentem etiam uocant, qui exhaiatio e(r ad infimam
merit regionem e!euata,& ibi pcrantipciiitafin inccn*
fa.dum emm afcendir.i frigore region is mediae repel
litur, 8c quafi (aliens apparct.ioca dediuiora pctens
unde ctiam ad aquas noclu ducere fequentem uide-
tur : imo quadoq; non fine horrore ucl ambulates uel
cqutrantes fiuc nauigantes aut praecedcre aut infequi
«pparet,diutius in acre pcrdurans.tale metcoron Pli*
musCaltorcm 8c Pollucem nominal*
Ta\»setiam exift t ignis Jambens animantium cri-
nes & pilos, hominum item ueit.es eiufmodi nimiru
:
cxhaiatione per aerem difperfa, collifaacinflammata

diclis parnbus adhxrente. A rqj eiufmodi ignes non
urentesScinnox'j frequentius uifunturin Jocis humi
dis,uiTcufis putridis, paluftr»bus 8c fumofis, ut in co-
quinis t conualhbus, cot mitenjs Tub patibulis & ubi'
,
cunq-.multa coputruerccadaucra, undc exurgutfu*

mi pmgues,cra<si $c uifco(i,fcd minus calidi.quam ut
in iuprema acris rcgione ferantur: qui ita cotinue c«
xeunics incen duntur per collifioncm.ut dixi,fitut e*
duobus colitis filicibus clicitur ignis.
Stcllain adhzc terra? nonoulli her bam nun cup ant,
qua
Digitized by Google
't4 P®
e rAfigHs dsmonum
quae ualgd Lunaria dicitur,& foliiculo rotundo femfc
na inciudit : is noftu apertus, ufqueadeo lunae radio*
admittirt utlucesuideatur(leila.Lociincolîduiden
tcs,tanqui fpcctru malcficum fugiut.Hac ucncfici*
quidam parat, hac d^mones irritant, hac fuum Mcrcu
riufixumllabilcmq; redd ant Chymici.Lunaria Grai
cam nominat do cfci Is mus Gcfnerus.
i
Sofigenes Alcxandri pra»ceptor,tertiO uolumine

c!e Vifu,ration£afFerre conatus ett # quamobre aliqui
colluccre in tenebris uideatur:FlamuIeta,inquit, h$c
quadantcnus natura Athens & quinti elemeti partici
pat,eacogn»tioncfieri,ut admotufibi acre\autperfpt
cuu al *ud corpus illuminet.Quod aut id maxime no-
tfib. faciat.ratione c(Tc,£a tu mai* lume abfic. Alioqui
cuenire intcrdiu,ut exiguu eorii lume quafi exolefcat
8c offundatur in magno.Noclu ergo cu rcfulget acre ,
proximu & circuTufam leuiter fubJuftrat,no ita ut alia

ite pof$6t uideri/ed ut Tola feuedicet a tenebris. Acq;
hoc facit exilitas portionis cius, e* qua jpficifcitur ma*
natq» lume.na 8c ipfe quoq* ignis.quauis fpledore fa-
&
urn lati 9 dirfuGp mitt at, ad e o ut afTerat etia alia tame
firemotiorfit.caligatoculi in cetera, ipfe ad cofpeclS
Aetna- fui uixfufticit. Sic multa fepe,p miraculis habetur 8c
turaUt^
ftitftvw.
p r ^ tcr natura rcru accidere putatur in hominib. quf
tam g ^ natufalia funt, $c ffpc fiftt:ut $ Seruio Flacco,
Q^Calphurnio Cofs.Rom.infans geity fucrit pofteriof
*
*
renatur$ parte foIid^Sc alius Sergio GalbaM.Scauro
Cofs. Nurfif q, uoce tame mi(Ta ,*cxpiraulrf 8c Fetalis
,
C. Perpcna, M. Pcrpena Cofs. ex ancilla.Nos enim id.

medicis noftris obieruationib. raris ncqi nouu hoc ef
fe docuim9 ,ut puet nafcat fine foraminc naturf ,q> ex*
tremetu authumore autaliud,tranfmittat,ncq; ratio
^ne naturali,neq; remcdio carcre;ut nec illud quod
fcemtna mutetur in marc:$ infra* 4. lib.cap.24 pi ur: b,*
cxplicabo: licet d^moniacum effeputent forte muitt/
hue quacj facit Capa^.lib.4.
Digitized by Google
Liher primui. 9t
tluipluritnainfupimpitiorib.uiramiraciila,manud
txpedita agilitateficinduftriaquotiditab hiftrionib.Ac
ioculatorib. fieri uidcm 9 ,miramurq;.Narrat Popona- liMhxh*
1 19 fe Matuf 5c Patau queda eio generis homing Rea
,
ij
tin nuc upatu uidifle , q incrcdibiTia operabatur , eaqi

monuarteperfici,uuIg6crcdebitur,quareabha?re jwrtemu
ticxprauitatis inquifitonb. fubditus qu«ftionib. bo- m*nuu due-
nafideocculto oftedit frauduletas effe fuas acliones, ***** " rt*
mcrasqs manuu agilitates, multis fccreta intellige & '
m
tiacollude f-b. pagi.Proindedimiffyinterimittadea
quoda,quc dcceperat.Turca qd a paf$ m p Italif urbet i
o berras, in rrr cetera mirada,q uideda populo exhibt

bar.manuu dexteritatepa&a opa, piftillu ferreu pgra«
d« pugni fion e, te foia manuu cotorfioe infringer*
i 1 1 i i
xi'vdebatur.Quida circulator^ arti s no imp en r 9 mibf ,
alias faflus eft, in eiufmodi miraculonjexhibiti6efti~

cu abhisioculatorib. foueri,quod pri? idonea ad eiuf
modi fpeftaculu appararint organa:q manuu eel erica
te,du fpecratoru eciilos fermone uario in fe defixos fc
uocatdeludfitqs, multipliciteruariat. Infignemhuiy
fa&iois ho minu import ura loculare recefet Iuli 9 Sea
liger v uti &
MatthioK In uinu radicis cuiufdl pu uere I
cuius guftatu fauces couellutur, immifce*t:&cui fucu

facere uo4ut,iubet ut in hoc uino intin&ii digitu,quafi
p gu ftandi caufa fuga t, tu co digitii in uino madtdu
i 1 1 i
in os i ndirfj,fi bi mordicus non fine dolore 8c clamore

premit inuitus. Interea perinde atqt morreta bladitijs
cofo/arur circu la tor.teporu carpi q, arterias alio quo*
piaoblinit rnedicam6to: deinde numu m terra proie.
&u ut tollat.hortatur.Ibi ille ^nus.primu fcfe ncqt at
tollere,moxunguinisuiamcs facl,, cocidittftatimcjp
eius more q, metuit ne mergaturin aqua,narat,ac uo-
cjferatur funul fe fluclib. obrui.Ergo a circulatore crt
gitur, deinde quad fe uindicaturus , primum malefic!
obiiquo &
torup uultucxprgbrarc,uiox homing
aggrttt
Digitized by Google
> If J>e prt/figijs (Umonum
aggredi uidetur: poltrcmo fugientcm circulatoretn
perfequi, donee abtterfo tandeilliti medicametiue-
ncno,ad fcfe redeat. Mcnti autcm reftitutus, quafi
1
qui euaferite mari naufragus, capillum ucftimen-
taque , ucluti ucla torqucrc , exprimereque bra*
chia tcrgcrc , &
narcs cmungcre conlpicitur.
Hzcnonfuntfabulae. Nonenim multorum defunttc
ftimonia,qui uiderunt, quiq; impofturam fufpicates,
fuis& amicorum famulis ( quod Pragc^ contigit)
hxc fieri iuffcrunt.
Funambuiorum pranerca Hue fchecnobatongref-
fus squilibres uel fquatt ad li brain , aut ponderibus
utrinque librati; natune miracula augere folcnt. Fuic
talis fuperionbus annis per oinnem Italiam fatis no-
tu5j v cnct anc |l 0 cognominatus,eo quod 8cVene.
tfnttitntU:
j
tus natus , &parua: ftatura; eflct.non folum in eo ne#

gocio tantae dexteritatis 8c peritia?,ut modo facco in-
futus:liberis tamen tnanibus quibus aequilibrium di-
rigebat,modo unicuiq; pedi pclue rotundifsima fup*
pofita,modopilis magnitudinis oui durifsimis ac ro
tundifsimis plantae pedum fublt'gatis, funi a palarij
Bononienfis turri per medium forum ad cacumen da
mus alligato liberrim^ ingrcderetunfed cius etiam ro
borisac firmitatis^tpoffctofla crafsifsima cruraue
bou in genu li fa con fringe re, t res clauos ferreos craf*
il
fos,ut digitus auricularis , manibus fudario inuolutis

conto rqucrc, fi n ul ut igne m a ceratos , trabem ongu 1
uiginti pedes Be amplius craflum uero pedem unum

:
humeri s impofitum aliquamdiu ereclum fine man uu

ope geftare, exunaq; fcapula in alteram rraijeere. Vi«
die St rctulic hacc mini hlius meus Theodorus iureco
lukus,omni urn predictorum oculatus cum alij$
compluribus tcftis.
In
Digitized by
Librfrijkm. §j
dxmomacd' u;, XV HL
QVidl'in'p'isanlrnalitus brutis quaenon mi-
*l
racula turn arte turn exercitatioiic fagacitas?'
j9 Lt9 £
humanaexcitataccditreueraC'Infubuibji' K.cmphif ,
apud j£gyptiosBebEliochnominato,eiim eiufmo- jtnftM* f.

di multa quotidic uulgo reprxfententur.tum plerun*
que hiitnonum quifpiam,ubi nonnihil pr^fultaucnt,
adafinum conueKus altauoce Suitar\um magni ope
nsxdificium roeditariait,proindc opus ci fore om-
nibus Alcairi((ic cnim nunc Memphis uocarur) afn
nis ad calcem, lapidcs,& alia id genus defereda.Tum
ttfinus rcpente in fulum prolapius.pedcs in aerem at'
tollit ,ucntrcm turgefacit, arqi oculo* non fecus clau ^fa m/r^
&t,cpiam fi cxanimis cflcr. Interim altantibus hittrio buhl*.
afwi cafum conquerirur, obnixe rogans ut ad aliuin
emendum fibifub/idiumimpcrtiant. Coacta uiritim
qua poteftpecunia Ne exiftimetis inquit, afinu mof
: ,
tuum.HclJuo enim paupertatis domini fui confeius,

hoc de in du (In 2 confingit, ut munufculis illi collatis;
pabulum fibi emcre qucat. Deinde ad afinum couer-
fus.ut eueftigioYefurgat.monct. At ille dum fc nonidi
mouctloco frequenti fuftuario cseditur. Quo nec
p
*xcitato,fabuIam rcpetithiftrio, & iter urn ad plebe

inquit: ScitoteSulranum cdiclum tulifle, utcras po*
puJus omnis fpeclandi triumphi caufa ciuitatem exe»
at,acomnesfocmina» uenuftse 8c nobiles pulihenv
misafinisinequitent, ijsq* uicifsim auenam 5c pr*'
(lantern aquam Nili pribcant. Vix hare uerba abfol-
uit hiftrio.quin afinus in pedes creclus, profiliat
fremens.ac ut laetabundus exilicns. Tumtabulam
profequenshifttio : Vici.inquit .noftri Prafeclus i
me commodate pctijt elegantem hue mcumafinurrf
t>ro deformific uctulafuauxore. Ad hajcutrbaafi-
I., i
vjlO.\Ai.ii,\Siî
Digitized by Google
pi Dc prxjligtjs dxm$num
nus ucluti do!es,aunculas coplicat.5t altero pcde claa
ciicas luxam fc fingit.l urn hiftrio: Tibi uq, arridet iu-
ucnculc'Afinus caput inclinas.annucre uidetur. Age
igitu r.hic pi u n m c lunt iuueculf .indica qu$ tibi pr$ cz
tcris placcat.Afinus fpeclatoru corona cofpicicns t fcc
mini honciborc fclcg t,ad cam proccdit, & capitc con
/•4i». lev t multo nfu Sc clamore Heus inquu
ngit Spe&atorcs :
w/Vif*n. U nr, afini mulicr.Sic 8c camclos ad certos modos fait a*

•
rcdocet.CamcIuiuucculupfcm.iiorainlocoinftarhy
t™Jw*i*
pocaufti prcparato,cui»pauimctu ignc calcfaclu fit, co
itituut.tu puliantc quoda fons tympano,camclus non
'
ad fonu,fed ob ignc fubicdu.quo pcdib. ofteditur.mo*

do crus unum,modo altcru ucluti (altatorcs,cngit:cui
crxcrcitio p a.inu ucl mcfcs decc alTuctus.in pubhcu dc
tiuclus,audito tympano,teporis quo calore fub pcdib.
icntijt rerninifccs cofcltim faltat:acfupra ide pauimen
tu coiillcrc fc cx; ftim is.pcd. b. alternatim rcducfcis fal-
tare uidctunatq.ex ufu natura formas,id pcrpctuo ob'
^Coltmba f cruaft Mahomet cx difciplina pr^ceptoris fui Sergij
*
' nionathi coiuba afTuclcccrat,ut in aarc iuapafccietur,
qua Spiritu fanclti iinpoftor fimulabat,5c cam (ibt ice * j
taDei cofilia nuciarc uclabat.quotics ob pabulu ad au

res aduolarct.IIoc impia plcb* no animaducrtcbat, dc
lufa fciiuct a d^monc cuius intcrcrat his fundamcntis
excdilicanfcclainUndiCoiubaautili^qu^ S. Athana
ilj n urbe eunti* aurcs pr^teruolabat. ftatim h^rcticiJSc
Arriani fchifmatici Tic atcipiebat,ac (1 magus cfTct fan-

chfsimus Athaartfius.iullinclu^pfcClo ciufde artificis,
quo fufpccUeuis doctrina reddcret.Vt gentcfuauen*
T4 "rmAU ' Mahometus por-
tn.omnoq, dediu lioino fubdolui
ro iiia^s td Jcrer.taufu quenda numuit.q. pabulu exfo
Mahomctis manib.crpcrccofucuit.Huic intra cor
lius
nuahbru impijfsimfi a fc cofcriptum, Alcoraoi t'ttilo,
toiiiâuit 8c aiUtc fimplici plcbc altiori uocc in abditv>
quoia iuco latcnic,eiiocau t.Cumcj; inulta Jclegibus
dccLinaik^crLiiviCua fubiiu uuiu>,mullis ab co pro.
ill. lis
Digitized by Goo<; le
frratisuolume per medu p!?bcin manes \fahomens
c5cpotvfc,ue! Jti coelirus miTum munus.Quod nebulo rt
uereteraccipiens,qj?daexijs populo moxexplarauir.
Hoc cometo fe re»? S-r?iu pphetafecit.Colfibaeoim
literis aureis fcheda fic infcripta artulit in collo Ak :Qdi
cuo;tauro iugu imponet.rexefro. Sergio iagu adferete^
MahoTj?t id tauro facile imporu't.fleur rex a plebed ui
flomunere datus falnratur, ira Alroranus facru uolura€
efTe creditor. Adco ha?c omnia diuina put?bantur.
Dcdijbolt m*chmitiotul>. ^rearwn fcepdiicrpatru fcntcv.t;*,
qtire eos bommib. aduerfariot conjhtuent Dctts. Cap. X I X.
VTporr6htiusdcmonu:nnorefcatiludia,citiu$q»
fima.ad hue paucas Iiuc fpeflantcsêc ad noftra
lnftitutioneinidoneasPatnifentetiaf obiter anneflere
).Clemc
u,uripf<
n/memoru5,/u]sco$pararelibidinib.cogat,mcfficiar! pUnt lUn

txhtepo uafa demonu.Et 4.Df mones habere defi-
li ***>
deriu immergedi fccorporib.hominu.hf c caufa eft.Spi-
riVrunt.baberes^pofltucouerrumadmalitiarpcibos 5«»^
ergo 5cporu$immodcratosacJibidine,purgent homi-
nes ad peccatu.eos tame peccadi ^ppofitu ger ut: e} dii
3 JZrdlZl
Uidecur natur? nc^ceiTaria uelle coplere no tenetes mo-
,
n »Ui.
dCip luYU,ingrediedi in feme tipfos demonib.fatiut ioeu %jf*srP-
donccaut nature mefura fcruatur,& modus Jegitimus t<rt>»»> l i*
cu/roJifur, Dei clemetiaingrediedi in homines no eis

tribuit faculrate. Vbi uero aur mes ad impietate dedina
uerir.aur corpus immoderatis obis & pot b. adimplebt
tur, tanqua uoJmarc&^pofiroeoruqniTeita negligHt
fnu^tati.quafi aduerfum eos qui ft Deo pofiti lege (blue
rint.accipiut potcltate.Etpoft: Dfmones quantu uicje'
Hnt fide in homine crefcere.tantu abeo rcfugiut.Sita'
meina'iqua infidelitatis parte rcfederint, cum tempu*
fnucniencccgitationcsfubijciut tordibushominu: 8d
iHi acfcictcs undc h$c ueni:r, fuggellionibus d^mon*
Digitized by Google
100 De prtfligijs dtmonum
quafi animaefuae Tenfibus credunt.Suggeruntergoa*
ltjs, occafionecorporef ncccfsitatis delicias fequi:
aiioru iracundia excuTant per abudant«am fellis alio ,
ram infaniam nign fellis uehemcntia colorant, fed 8c

(lulcicia quorundam ob phlegmacis muititudine ex*
tcnuant . Quod etfi iu eiTet.tamen haec fingula mole-
corpori non poflent,nifi ex ciborum potuuqs.
ita cfle
redundantu: qui cum iuftoamplius Tumuntur, abiV
dancia ecru quam decoquere naturalis no fufficit ca-
i or, trudefcit tn uenenum quoddam : idq; in uifceri'
bus uenisq; omnibus Tentinx in modum red jndans,
motus corporis infanos reddit, 8c turpes.Cyprianus
in Term.z.dc Zcio 8c iiuore: Circuit ille nos fingulos,
& tanqua hoftis claufos obfidens muros explorat 8c
t^"itat,an aliquapars membroru minus ftabilis 8c
tic
r» is Sda, cuius aditu ad interiora penetretur.

;
j Of*
fi oeuiis fcrmas illices,& faciies uoluptates, utuifu
i
d rllruat caftitatc.Aurespcr canora muflcam tentat,

ui tonus dulciori aud'tu fo!uat& molliat Chriftiatli
U^ôrc. Lingua ad conuicium prouocat, manus iniu-
r js iacdTentib. ad petulantia cxdis inftigat. Vtfrau
catorc faciat.lucra opponit iniufta:ut anima pecunia
capiat.ingerit perniciofa copendia: honores terrenos
jpmittir.utcceleftesadimatiofteditfalfa, utuera Tub-
ripiat Etquu laceterno potell fallere, exerti Sc aper*
tc minatur,tcrrure turbid^ perTccutionis intetans.ad
d^bellandos Dei feruos inquietus Temper, & Temper
infeftu*. in pace fubdolus,in perfecutione uiolentus.
Idem cpift X.l.i. Vitate lingua diaboli uenenata,qui ab
initio mudi fallax Temper Scmedax, metiturut fallat,
bladitur ut noceat.-bona promittit,ut malu tnbuat: ui
ta poll Citur.ut penmat.Lucetnuc quoq; uerba cius,
& uenena manifeita Tunrpacc pollicetur, ne perueni
ri polbit ad pace:Ta!ute promittit,nc,cui promittit,uc
niat ad Talutc:Ecdcfia Tj ondct,quii id agar, ut qui illi
credit,
Digitized by Google
Liber primus. joi
credit.intotuab Ecclefiapereat. In tract de Idoloru
uamtatc ubi dc Romanoru dijs 8c de d^mone Socra
,
tis yjoq; agitur,h$clegutur: Spirit? infmcen .V uagi,

cûi pollcaqua rerrcnis uicijs immerfi funt,Sc a uigore
coeleili terrcno concagio recelferut, no definut perdi-
ti pcrdere, 8c deprauari errorc prauitaris infundcrc.
Docet Auguftinus, illos fpiritusqui decipere uolur,
hl.tJeJtl.
tilia procurarc cuiq;, qualtb. irretitu cuper fufpicio- Umjk**
nc3 8c cofenfiones cms uideat. Recle" itaq* La&attus:
illicit*, inquit, defideria iminimt demon, ut alicna co
taminec,quib. habere propria fine delicto licet. Obi j-

cit quippe oculis irritabiles form as, fuggcritq; foroc-
fa,6cnttijs pabulufubmmiftrat: tu intimis uilceribus
ftimulos omncs coturbat ac comouet,& naturalenul
lu incitatacq* inrlammatardor^,donec irretitu boifii*
neimplicatuq; dccipiar.Eadercnrit5< prodidit Atbe-
nagorasphjJorophusChriftianus/^/^Wtfr^r/f
raywumHîirwir #1*4**/*™, Si quado dfinon cu>pia :
coparetmala.mentelabefaaatpnus. Tatianus fcri-

ptu reliquitad Geres in ApoIogetico:.*Wmx f *muV <f
LxiLi.x0 if.'*i.(arrir rmc pi.U99/**9*M s*f* vf*if> ^vyjtt Ai* ayvetvp

f
Klf*****!*? t-'/.Dctrj ones, ait.in multum fcclus

i/i j> x j> <
,plap(t,animas apad nos tnitiaroru p infeitias & appar

retias deceperut.Proindc uoluit Ucus (authoreL*' Xi.#.f*Wr»
clario) qui homines ad hac militia genuir.expeditos f * <'" M4 -**
in acie ilare intetisacriceranimis,ad inuifibtli< ho*
.Sc
(his infidias ue! apertos impetus uigiJare qui nos fi- :
cur pen ti 8c exercitati duces foler, uarijs captat arti-

bus >rp cuiufq; natura 8c monb.ff u«ens. Ahjs enim cu
piditate infatiabile immittit, ut opib. fuis ranqua eo«
pedib. illtgatos a uia ueriracis excutiat. Alios inflam*
matirf (limulis v utad nocendu potiusintcntos a Dei
conteplatione detorqueat.Alios immoderatis 1 bidi-
nibus immcrgir.ut uoluptati 8c corpori fcru'enres,ad
uirtutcm rcfpiccrc non pofsint. Alijs ueroinfp'rat
g i
inuu
Digitized by Google
inuidiam,ut fuis ipfi toriucntii "icupati nihil aliud
,
cog -ten^nid eorum quosodcrint Iclic.tatcm. Ali-

os iniUminat ainbtiombui. li funr.qui ai gcrendos
inagiitratus omncm uita; lu* ope rum curami\i coa-
ucrtunt.ut (alios figncnt, Sc anr.is nomcn imponanc.
Quo run dam cupiJnas tend taltius, nonqtprouin'
cus temporal gUiio recant, fed ut infitiita ic pcrpe
tua potelUtc Jominosic Jici ut-Iint uniuer ii gcneri3
humani. Qiios autem p'OS uidct, inanibus nr> plicae
rdiî jiubas,ut impios faaa'.Iii ucro qui fapiei.t>ain
quajrunr, Philofophiaai in uculos .mpmgjt.ut fpe*
ciclucis extxcet, nc quis comprehcndat auttcncac
ucntatcm. Sicho:x)iaious obilruxit aditus omnc$>&
obicput Qtnacs utas publiiis iatas en onbbS;quos
ucd»icjtcrc pulfcmui , ipfumque authors maloruui
uiiucre, liluimnauit n^* L)eu*,& armau;tueraccr!e'
ftiqi uirtuce. Ec inprocsmiodc Opificio Dei l ie
:
coi.ucUtor Sc aduerfanus noflcr, Icis quam Htaftu

tu>, Sc idem c uiolei.tus.ls lixe omnia qua! illitc*
rc potTunr, pro laqueis iwbet 5c quidem tarn fubtili'

s
bus ut oculos mentis effu giant, ne pofsint hominis

,
prouifionc uicari. Eiuscibuscil ebnctas.inquit Hie

It <t>tfi *2
p.tp*.uru. ror.ymus, luxuria,fornicat«o.Sc uniuerfa uitia. Hxc
cS+l &*• blanda funt, 5c lafciua, & fenfus uoluptate demul'
°" u%
ccot.tlattmqi ut apparucnr.ad ufumfui prouocar.r.
(.ib x. m.ic. Elcganteritcrum Laflantms Hi fpincus, inqutt,
:
honour, contamiiiatiac pcrditi per omnem terrain uagantur, ,
& foiatium pcrditionis fu«c perdendis homimbus o-

pcrantur.Itaq; omnia infidijs.fraudibus terror<b. c6
,
pleni.Adhxrtntcnim fii.gulis hominibus, Scomnes

Cfftlf. ortutim domos occupant, acfibi Gcniorum nomcn
pfMiati. Aifumunr.Sic cnim Latino fttrmonc dxmonas inter*

prctantur. Hos in fuis pencil alibus confecrant, hos
quafi ten Ciircs deos ucneiantur, & quafi depulfore*
iiuluruin, q'ix'pd faci miX inogaaLQui quoniam
fpirita$
Digitized by Google
Liber primnt.
/pfritas funttenues 5c incoprehenGb'Ies, iofiiraaoc
m
fecorponbus hommum , 8c occulre in uifcenhus
optrti ualerudinem urtiant, morbos cirant , fomnijs
animos terrent, mentes furoribus quariunt, ut homi
net his mahs cogant ad eorum auxiHa decurrcre.
M-raculorum iraque , machinaruum , 8c apparttio Mk<him*ri*
num diaboli quis finis unquam , 8c uelutex profeflb »*m dub*u
affus , quim erroris furonsue manifefl* impij , bla- /*"•
fphemf,& in Deum corumeliofi, aut fcelerisa£euias
confirmatio praeceptioue, aut approbacio uel por-
Huncautrrn , La£Untio tefte, conftitutt honvni Je »M

Deus aduerfarium ncquirsimum Sf fallacifsimu fpi» I*tf»*.*o«
,
ritum f curo quoin hacterreftriuttifine ulla (ecurita- Q H * r*l

tisrequie dimicareL Nam lit ui&ona cort-are fine rer .
taminenon poteit: iicnecuirtus quidem iplafineno r, um (ofi,t*t

fte.Ita quo mam uirtute dedit homini.Ctatuitei econ^ ntVenu
trarid inimicura, neairtus torpens narurafuam per-
deret. Noiuitenim Deus hominemad immortalem
illam beatitudinem deltcato itinerepcrucnire.
Norn m diaboli, ipfm sludium prokniU , f&m nun*

cupjtfurmSdcr is Uteris. Cp. XX.
4
SVauero nominaapte ipfius ftudiinn Be fabrteam

prodentia/ortiturdiabolu* turn alibi turn maxi ,
ro£in facrofan&a Scriptura qnx hie recenfere lu-

:
bet, urprazter nomenclatures fupri rcciraras copio*

fius, quibus Deum mentiebattir fa'an. e»u«q; fibi bn«
norcm a(Tumebat,denomin'atinn bits nunc his qua- ;
,
lis eft aflFe&u 8c opere cognofcatur plenms.'pfa firui

,
dem nominum diuerfiraSjdTuerfa illiusuiria comir.d

ftrat,cu'' nomina millc,mil!e nocedi arte« ne quis pr$
terordinem, nouumhic dxmcniacorum nominum

catalogue contexi arbitrctur.
g 4 Elephas
Digitized by
V
>
j $4 De pr&Ti't?ijs dtmonum
frUemo'h ubi inlobo deicnbitur, LJehcmoth uoca-
lilcpfias
/th.+o.
mcjj e [\ bruta,ut Greets frequenter ffgm, Etquidcin.
P<rnmno^
ura (j na nC ro . d.fi'natur c.us uaftitas. Sub allc
j ,
ituhdprodk g or,a ucro elephantis faranae potcntia ducetur. ,
' ha. Behemoth ( refpondens Dominus c turbine , ipfi

Iobo inquit ) farnum comedat ntu bouis:hoc ettt
paleas igne comburendas. E-cce u«rtu* eius cxitlitin

Jutnbis eius, 5c robur illius in umbilico ucntris fut. II*
lecebris enim uencreat uoluptatis quae circa lumbos
,
ficumbtiicum praecipu* fcncitur, frequenter impu-

gn at. OlTa eius uelut Hiitilaj xris & cartilago eius ,
quj.fi lamina; ferri. Ad duntiem diaboli ifta refcrun-

tur, quoniam a mahcia.quam femel amplexus cir.ner
quit dimouen «rc Sc ferro obduratior. Quern arbu-
,
J
pfil.f. ftatrgunt umbra fua. Hoolludctt quod in l fal. legir
turdeimpio: Sedctin mildjsin occulns, uc mtcrn>
ciat paupercm dum attralm cum. ,
fewtihan. [)e Leuiathan idem fere aliis uerbis nraedicatur,

quod de Behemoth: 8c uis naturae daemomaca? expri*
iiutur.Uipramodum potens atqi uerluta quae utiq; :
cun<5iahumanalubucrteret,nifi cjuini anbtnj rube*

nis cocrceretur. Vide integrum Iobi caput 40 & 41.
Sonat aut Leuiathan, fibi traditus uel appofitio: qui ,
uerbo L)ei & rebus quibufcunq; addtt.Eiai3e27.Iob.$.

. Atn*bm. Afmodaeus fpirirus uel deus c xcitatis, deftruclor,
,
"* difcipator, aut delicti abundantia, uel peccatumabuQ

dan$,fiueigncm menfurans.Tob. j.
'\ 1 f mmAff^ M immnna. uoce Syriaca, cupiditas pecuniae aut
diuiti* :Matt 6\His illc imj>rudentium mentcs impli :
i'su »ie •
icruire queant,cum mammon* carpe-
rintftmularj.
îdoU'i S>*0\>iu* Graecis, calumniator. Matt. 4. Iohan. 8.
Apocal.12. Sc alibi fa?pms.
Uxmon. Demon Sc Dxmonium, fciens, caM»dus, & muL
tarum rcrum pcritus. Matth. 8. lac. 2. ** fc»o.
Digitized by Google
Literprimus. t$ /
Plato qnoq; in Cratylo arbitrator ex Heftodi fen ten*
tia, daemotics quaii A&\iw*t dici hoc til prudentes 8c
,
Ccientes. Sic autem cos dici ob terrore , uult Eufcb.

Cacodjemon, pcruerfe fciens.Quofcunqj uetuftas
ceorumcultuuenerata eft, o m n ri LmLtAdjmmt fgjflc,
author ell Porphyrius. Dicitur 8c malus daemon: 8c
daemon H*$*fw»m** , id ell nocentifsimus, in Sympo-
fio feptem fapientum.
Satan, Hebraeis aduerfarius, qui obfidit atq* ob#

turbat.Iob.1.2. Zacbar. j. item Saunas.Mau u.Marc.
h Apocal. 12.
Abaddon Hebraic*, perditor, aut perdcns:Gr«-
ce «»c\x»i*a', Apoc. 9. inn****.
Principatuf , potedates, mandi do mini reft ores ,
tenebrarurnhuiusfeculi,fpintuales aftutiae in ccrlc-

a Paulo infenkunrtjr hi fpiritus: Eph.6*.
ftibus ,
Legio, quia mulrifunt: Marc. 5. Luc. 8.

Item Princep$ cui poreftas eft aeris, qui eft fpiritus
nunc agens in fiiijs contuinacibus:Eph. 2.
Deus huius feculi, fenfus incredulorum excecans.
2. Corinth. 4.
Princeps huius mundi:Ioann.8.i2.t4.Haben« mor

lis imperium Heb. 2. Qui feducit totum terraruin or
.
bem.Apoc.12.
Spinms mundi . L Corinth.2.
Rexfuperuniucrfos filios fuperbiar.Iob. 41.
Ce/Htu do quse tollitur aducrfus cognitionem Dei.
2 Corinth. 10.
Spintus Dei .fpiritus Dei malus. 1. Reg. 16. Spirit
tus malus. 1. Reg. 16 Act 19.
Sptritus ad uindiclam creati, qui in furore fuo co-
firmauerunt tormenta fua,5c in tem'pore confumma*
rjonis erfundent uirtutem: 8c furorem eius qui fecit
jllos , confundent.Ecclcf.^9.
Aduerfarius nollcr diabolus, qui ut leo rugics ob.

g 5 am-
Digitized by Google
j1 6 De pr&f!igijs dxmcrtum
iirhu ! at qufm dec oret inquirers I Per.
f
Homtcul.i ab initio.qui in ucrirate non permanfit*

mcndax.&pirermendacij loan. 8.
Author peccati i. loan.}.
Sptntui qui non ecnfitcrur Chrftum in earnc ue-
nilTe.fp'ritus Anttf hrifti. Mohan 4,
S| iritus Argypti, &uertiginis,qui fecit errarcAe*
upturn in omni opcre fuo,ficut errat cbrius uo# &
men$.Efaixi9.
Spiretus Pythius, uel diuinationis Leuit.20.
Spirirus mendax.i. Reg 2Z.
Spritusimmondus Lnc.11.
Spiritus impoftor t.Timoth. 4.
Spiritus dxmoniorum. Apoc.
Spiritus mutus Scfurdus. Marc. 9.
Spirirus ira» lob 4
Spiritus foporis.Efaix 29.
Spiritus rimoris 2.Titnoih t.
Angelus Domini. PfaL jÎtiuult Hicronymus.*.

Faral.21
Angelus uel nuncius fatanse.2. Corinth. 12.
Angelus crudelis Proucrb. 17.
Angelus abyfsi. Apoc. 9. Habensiram magna».
Apoc.12.
Accufoorfap&onimfratrom Apoc.ii.
Loliomm feminator. Matt f$ Marc. 4 Luc.X.
Malus.Ephef. 6\i.Tohan. 2. Malus ille.Matt. 1$.
Quonam omnium fcelerum princeps eft 5c inucn-
tor, per exrellcntiam uocatur /w#w/#f,
Inimicus.Luc. 10.
Inuidus.Sapient. 2.
MerccrixBabylonici.beftiahabens feptem cipw

ta ,&c. Apoc. 15.14 16.171S.
Abcminatio defolationis.Matt.24. Dan. 9.
Venator :illiu$ aftus, laqueus ; tiraor noclumu*.
fagitta
Digitized by
Liberprimus. toy
uchns in die,peft s in tcncbris graflans,exter*
fag'tta
minium meridianum.Pfal. r,o.
Volucres coeli Matt i;.qu'a fern en uerbi Dei.quod
in duro iolo Sc nullo compunclionis uoinereprofcif-
foceci«i<r, rspiunt protinu f ,$cabfumunr.
A/pis Sc bahhfcus i'lis diciiur, quo$ priino ccgrcf-
fu fuperar: afpis quippemorfu, bafiiifcus afpecfu (U
tim peri m it Pfa! 5c.
Leo, quia aperto marre nos intiadit utdifanicr Dra
CO quia occulcd nobis in fid ctur, uircfo afrlatupcr
,
dens.Efais 15. 54.Pfal.90.Apoc. 16 20. V;ro autem in

fiopromitticur: Super afpidem & baHlifcuai auibu-
Iab»s , 3c conculcabis leoncra 5c draconcm.
Draco ma^nus Apcc , 12.
Serpens .fcorpio: Crcnefj Luc. io. Meraenimue-

ceii?, furtquicquiddiabo/us fuadcC
VndefamefuosJ.beratSaluatordices- Eccededi
Oobisporcilate'calcadifoper fcrpetcsJc fcorpicnes,
terpens anriquus,Apoc. 12.
Serpens tortuofus Efaiae 27. ,
Qh!i:n, onocrotalus, ericius,ibls, conm?, ftraV

thio, onocenraurus, fatyrus, lamia , miluus, ufulaa
uel zijm Hebraic^. Efaise :y $4. Perdix , mallcu?,tha»
ninim: Hieronymus in epillola ad Damafurr.
t
Loc ui:x (IrriLes equis in rx\. am paratis quia fe-

\ ,
rocesdamor.es 5c (upcr capita eat um tanquain co-

:
rona? ir,;,'cs auro » quia fupei bi facics c«rum ueiut

1 :
facies hominum,& capilli ficut capilli mulicrum,

qui ucrique fexuiinli Jiantur:5c dentes quafi leonuin,
quia quos uicerinr,p erimuf -lcricas ficut ioricas ferra
as habct,quia io malicia otduruerot : sjis perltreput,
quia uelocitcr omnia permcatcaudas fcorpionu acu
leatas gerunt, qu aunus eorumfiniseftnoccndi ho-,
;
minibus. Et habent Taper feregem, angelum Abyk

/I, cuincmcn Hebraic* Abaddon. Apoc 9,
lurr.cn-
Digitized by Google
lot T>e pr<e?tigi/s dtmonum
Ub 14. Iumentum ijs quos luxuria inflainmat ,auis ijf
M^ral; fuperbia euehit.
q UOS
Plerifq; tamen hifcenominibus fatan^quoq; mem
Pitfco/#m;.
b ranuncu p ar ip 0 (fC nt:uelutIoannis fexto, Iudas dia
fnffsm^ bolus a Chrifto nominatur. Sunt 8c eius figurx ima-
gincsquccxprcir^Pharao, Antiochus.rex Babylo*
nis, AllurSc omnes impj.
JRomitu d£monHm ex attionis uarieUte dpui &hnico$:diftm

8t quocjucexofficijsupud Lttinos : dxmonum pocttcortm
nmcntiitur£jerni&r4tore$ % uirunculi terrei cr montani,
lures y sibyll* <db£ , dique quorundtm
gentiUtiorum dtmonum nomkia.
Up. XX.
D luerte, adhaec pro axiom's uarictatc frequen*

terEtnici d&monio commutaruntnomina,ut
quud uanjs formisaut fpcttrisfub meridiem, quan*
doinferisparcntatur.calamitofisjubente Hecate ob'
VtffHTiubut
ucr fatur> fawgva, nominant quamadmodum Arifto'
\
Tmi*t*d!' pnanisintcrpres docet. nominis ratioeftrquia una

tlioni incedat pede. utEuftathio placet uel (utalijs) quia :
fcraMh altcrum pedem habeatseneum. Id genus temculame

ta dicuntur quoq; a Grscis Hecataea, quod ab Hcca*
&ec4t*4. te immittantur.
MmUi?, etiam uocant, quod terrorem incutiat re-
pre/entatione uel imitatione. Erant 8c daemones qui-
LcfrxAti. Jam Dionyfiaci, afperi 3c immites funt quos^**^ :
nuncuparunt quail djcas

, ludifit atores.Qui uero das
mon interucrtere 5c clidere res bonas ac fa!utares,ca-
lam'tates *utem 8c incommodatum infcrre.tum fi itn
pcnderent,maturare, atq; in capita nodra cogere, 8c
uelutpergrxceps agere, omninoq; ad fcelera Scflagt
V3 prope!lere,indeqi in difcriminauit£ adducere.ucl
in fubitum precipnare exitiu putabatur,*^/*//^,^/^
TfiuaUyt *a7 *f*f*ict/ t Scd*x/*W*
t Itvfivrm i*t appellarut
antiqui.
Digitized by Google
J
Liber primus. so
•ntiqui.Qui ad uit$ tacdium 5cdifpedium utgentde^
moncs^Y^.a^lTores illis uocatur.Diabohca u»r- •^^m,
tutem, cuiulmodi fucrat in Simone mago, parcdruin
dici, annotauit Eufebius: 5c fic deinceps.
Ex ofticijs ijuoq, da?mones difti nxcre La tini.ut hi
qui regionu adminiftraiioni pr^fidcre cefcntur, ante*
reciran Penates dicantur:qui pacatius f des pofsidet, ptHdteu
Lares : aut fi quando exterreant, domosq; mcurfioni /^r,.
bus infeftent, Larue> Qui autem nobis Gngulisdefi. tent*.
gnati funt,genij mair.itcm mancs.quos Grcci Hcroas Gtntf
™* nr%
mdieitarunt : fciracundos occurfantibusq; infeftos
fume, Menander ugnat Hos Lr mures Latmi ucteres j^&ff,
appellare folcnt, Icalis Folleti dicuntur,5c Empeduf^. Emp*£*f*.
D^mones fi&ioj Scpoetici, utMatuta, Otcanus, iumonn
GaUacia t Phorcis , Saturnus,Opi% Iupiter, Iiwo.mc prtm.
moratur a Platoncin Timxo 9 i Marco in lib. de Vni-
uerfitate.TerninVarorcs dicutur ctia demones, quod TemiTlrAf.
tr'piici ca/le ad animarurn properent intericura : uer^ rrt -
bo n cm fie, cogitacione,& opcre.

Sunt ex Larum 5c Laruarum familia.qui uulgo no
ftrati dicutur tcrrei uirucu!i,iam detcefcis nonihil ma' Tmi
nifedis d?monu impolluns infrcquetiores quam o-
liin.Horu duplex genus.Sunt enim aliqui mites, me-
rito Lares familiares nucupandi.qui in domib. cone u
biaporifsimiim noclc uerlantur, atq; miniftroru mu-
nia peragere,auditui apparet.defcedere fcilicct £ gra-
dibus.ottia aperire, ftruerc igne,haurirc aqua, ci bum
5c quecunq, alia cuiqi domui cofuetaapparare, quu
prorfus nihil faciant.Horii pleriq; rerum quoq. futu-
rarum ex occultis indiajs prefcij, eaquaepaulo pod
compenmus pcrfici,antca adminiftrare audiuturut :
ctiam brcui adfore mercatores (ignis praenuncienr,

qui merces uenales fint ablaturi. Id quod aliquotiei
in cdj b.parentu Theodori 5c Agnctis (quoru Deus p
inctfab ill faa mifcricordia meminerit in rcfurre&ione
iuftorura)
Digitized by
ft • Vt prxltigtjsdtmmuin
i aftorH) obferuauitpuer, admodu territus.una cu ft*,
tnb. Arnoldo & Matthia : ubiquu in tabulato ingertS"
Jupuli alTcruarcturcopia.fi quado uenturi ctfent cm'
jHorcs.prfcedeti nocle per gradus dc'jci co modo au
diebatur facci,quo ueritate iubfequens olfcedebat di*
es.Omcn id ut tauftum , plaufu femper excipicbatur.
Quum cnim dc rebus fuis ftatuuntmcrcatores ali. ,
quo mcrciumcaufa profccluri de ij«. antcaloquun-

,
tur.ingredique feearum nomine iter fa ten tun Quod

inrelligcns diabolus , fua his ad quos cctendunt mer*
catorcs ant£ ofteditludibria,quam illi adueniat.Te<n
ptisfiquide fuppeditatlocoru diftatia.Ica 8c pr^nouif-
ie Sc pr^nuciare uideturdemo.qu^ ia fieri ccrptP funt.
fttriafdmi* ^'j tcrr c funt, familiam quocunque modo uel

' '
L*M<Umo- turbantes uel exterrcntes. Hos demoncs ctiam in

,
ms. fubterranearum, utTheologis placet, fubflantiarurrt

numero habitos, in quibufditn uerfari fodinis, tradit
uir erudtifsimus ac metaliicarum rerum inueftiga'
jnUhManu tor acerrimus , Georgius Agricola: truculcnti autem
mh. Jubttr- & afpeclu tcrnbilcs pierunquem tallicis infeftiatq*
inimicifunt. Talis fuit Annebergius ille, qui opera-
JjJJ"?"
m"dun?n. rios duodceim ampltus ftatuinttrfecitinfpccu qui ,
Corona rofacca appcllatur. eo nomine relidus, quan

tumuis argento diuesellcr. Datum uero cmittebat
ex nclu. equi cnim fpecie, habcris procerum collurti,
Sc truces oculos dicituruifrs. Eiufmcdi etiam fuit
,
SnAefjim Snebergius, nigro cucullo rell.tus.qui in fodina Ge-

orgiana operanum d fo!o fi blatum, in fuperiore loca
rnaximx illius concauirstis quondam feracis argent!
collocauit, non fine corporis attritu. QuaHluofam
admod mi fodinam dc'crcrc apud Turcas cogeba*
tur Iu-ûs a Jxmone metallico.hominibus frequent
terin rorma cayrajaurea cornua gerentis apparente.
PiVilus certe, cum fex genera dxmonum dcriniat nu-
mero hue caetcris p
; ius cflc dicit, quod ipfi air.i&ui
fit
Digitized by Google
Liter prirfius. iji
fit materia. QuiJain philofophi Iios 5. fin
crafsior -
les dsemoncs , qui nocentes funt , fie natura iraprobi,

nominat brutos,Sc rationis cxpertcs. At fedatos illos
Germanoru ahj.ut ct;a Greci.Cobaloi uocantiquod cU^.
hum in u funt imitatorei.Natn quafi Icticia geilietes ri
tier, 8c multa uidctur faccrc.iuicrun nihil plane effici
enres.AJij uiruculos motanos n ominat, ttatura figni* r'^^»U

ikires .qua plcruq* apparent nepe nam , trcs dodran m *uXdmu
les iongi. Videtur aut eile Jeneciones ,& ucliiti more
metallic o ru: id eft, uitteto indu/io , & corio circu am I
bos depedete induti.Hi datnnu no folet dare metallic

cis.led in putei* 8c cunicuiis oberrat 5c quu nihil a-
:
gat.fetame inomniiabwru generc u;deturexen.ere,

cjuafi modo fodiantucnas.moddid quodclFofsu eft
in uafainfundat,modd macbina ucrfee tract.oria.Qua
quaucro interduglarcis operarios lacclTunt.rariUi*
uie tame eos iedut.N'ecJcdut unqua, nifi prius ipfi ca«
chir.no aur miltdtclo fueriot laccltitl Itaa; no adino
du funt abfjiniiesdemonibus, tu bis qraro hominib.
apparet,quuquotidie parte laboris domi pcrficiat,Jc
curet iumeta:quib. quod noftri caufa bemgnc faciir,
genenqi hominu lint, iut falte uidctur cfTc ainic',tio-
men impofuerut Gennani(Gutclos fiqu:dcm appcl-
lit: )tu TrulJis uocatis,quos icxu tarn tuulicns qua in
uiri emetito,cuapnd alias nationcs , tu maxim c apud Dttmmts
Suionas in famu'atu fuiflc ferut.Scd demoncs mocani mmiMu
potilsiiniim Uborac in his f^ccub. e ûib. mctalia iam
c A joi d t u r,ucl ea cffodi polle fpes citQuocirca a labo
rib. no deterretur mctalhci:fcd ome in J c capietcs,ala

criorifunt ammo, Sc uchemctius laborat, cosqi exo-
litat.Familiares quoq; refcrutur demones priuatoru **
rt "
nominu, fe nutu ooferuare fimulatcs. TalixCfi'iario '
fretuslegitur Socrates, que dcu appellauit Apuleius:

dequopcculiare buius uidi hbrum. &
Scrmone 2$.
Sciy. MaximiTyrij philofophi Platonici uade hoc :
cenfeûutus ^1, li nihil fuoiitua&tc Deo uit«

fiaesa
Digitized by Google
//i l>e prtftigifs eUmonum
finemuencno coa&us titfacere: qucmadmodum Cj.
Sertorius qui ceruam Diane , ut praedtcabat, nu mi-
,
ne afflatam confultricem habuic nailo fuse dc* mo-

,
nitu cdoctus.domeitica fraudc perijt.Eadem rationo

Numam quoq; Romanorum rcgem, nympham Aege
, memorise proditum ett
f iam coluifle, confuluiflfeq;
Pucri quoq; incorrupt! &
uioleter nccati animam,
adiurametisineffabilibusal fc euocati afsiftcre fibi,
&
per ram omnc quod iubcrct fieri , iaclabat Simon
CtmMb.x. Samaracus. Erat autem familiaris illi diabolus queirt :
X«9ln UC ri animam efle praedicabat, ut diuinitatcm fuam

-
p
mentireturcautius.
Bcnedicli tertij pontificis Romani tempore, in ur*
be Moguntinenfi daemonium quoddam, Tub cuittC*
dam facrifici pallio , dum aquam lultralero ipargcret,
quad familiarc elTct latitans, ilium accufabat, quod
ea nocle cum pro cur- tons Hlia cocubuilTet ut Sige^ :
bertus atque Vincentius tradunt.

Huicnumero accenfendi dasmones, qui homini*
bus p!erifque peculiaribus tanqu m
familiares mo- ,
rituri alicuius notas ue! gemitu uel ftrepstu uel pulfa-

tione in claudenda clauis theca futuri cadaueris flue ,
etiam in commonftrado pullato funcris adhuc igno>

ti,
fubfequuturi tamen comitatu, fub ipfa mendie
uel alias ollentant.
Ludibria infuper qusedam diaboli ad noflrc static
crcpundia ante doclrinam Euangelij e* fuperltitio-
, ,
num tenebris minus cuolutam repurgatamqt, in Gtt

maniat nollr « locis plurimis obferuabantur, familia-
ria adeo ut publics Ierrurum (albas mulieres,5t$i-
.
•±A*b* th*b- byll as albas uernaculo fermone appellabamus) cho*
rcaenocuc ' iHoloco,ceIebratxnarrarentur.Eratque

Sib3&*Albl
* hoc laruarum genus apprimc infeftum puerperis ,Sc
infantibus JaclentibuS, cunis adhuc inhatrentibus.
Quod etfi olnnerat frcqucntifsimum, cum fatanafc
pr*&-
Digitized by Google
Liberprimui. hj
pr$ft»gi}s nimium tribucrc tur,C hriftoq; ei'us fupplan
idtori ac noltro patronounico ignauius adhzrerent
animi,d»ab do iudente,ridente,uarijsque,artibus,qui
bus ad tetmpcriram multitudinem illexerat, impiuni
cultum ftabtliente : tamen poftpuriorem ferucntio*
remque Euangelij pr^dicatiorcm mcntibus hominu
infonantem, id ufqueadeo euanuifle, eft quod Deo
gratias agamus fummas , utneleuiaquidem ciusuc-
ttigia uideantur rcliqua. Hoc daemonioruiti genus
inceliexilfe apparet Hieronymum, ad Paulam fuper
bbitu Blcfill^ in cpiftola fie icribente: Quid caufc eft,
ut Tsepe bimuli 3c trimuli, ac ubcra matcrna iaclaQtcs^
a dztnonio corrumpantur t
Deumum nuncupatu cacodscmone ueneratur rex Deumuk
fcmpori) India* celeberrimi Calechut , confifus ml J i fa-
clam A Deo potcftatem iudicandi orbis terrarum , Sc
tribuendi unicuiq; pro benefaclis uideiicet malefa^&
£lis mercedem meritam. Eius imagine ut monftrum
L orren dum ingens, fedentem capite redimito diade-
mate , Romanoru pontificum modo, fcribit Ludoui* Ub. f .
cusRomanuspatricius regem habere in fac el lofuo.

Hoc aute illi accedit,quod diadema ipfius term's infi-
gnitur cornibus. Deum ucrc* maximum Tamerani ?*n<r*nL
appellant incolae.
Agnan uocarum dacmonenunchac, nunc alia for-
tna uidere A mc n cos, ab eoq; multum infeftari, tradit
frarer Andreas Theuet AngouIefme,in obferuationi*
bus fuis in America cap. 355 & ]& , .
Grigri did urn dcmor.iG apud eofdem in Canada Sc GigL .
Guinea, maxim e ucro in eorum fyluis confpicitur.

Habentetiam fuos dsemoniorum facerdotes aut
uates, Pages uel Charoibes uocatos horum aliquis
:
poftquam dies nouem ab uxoribus abftinuit,in nouo

quodam tuguriolo importatis ad uiclum, ut regio
icrr^ncccflariis mundo lecio i uirginc annorum duo-
It decirrt
Digitized by Google
*I4 Be prt&igijs d&rflonum
dccim ftrato , totus decumbit folus fetnoto popuW ,
fhmtulfi-
j n uocans dxmonem qucm Houioulfira nuncupanr,
ra '
per horje 8c amplius fpacium adhibitis fuis ceremo-
,
nijs. Fa&adeinde inuocatione, daemon tandem ac*

cedit, infpirans qua? fciredcfiderabat nates. Ex-
audituretiamaliquoties aduenientis ftrcpitus 8cru-
gitus ab afta n tc popul o, qui turn acclamatt Precamur
ut uera proferas,& den unci es prophets noftro intus
operienti.Paulo poft rebus intus pcractis proditua-
tes.ac a d cm on e intellecla, on ge explicat.
1
Vtd*hh.+. Nomina adhxc n die ula ad modum frequenter fu ,
cap.n. bidantdaemonesrogati.Siccum in obfefsis nome

Plmmfkftk ter alteriushaudita pride Hammona* coram paftore
PUmptt. n quire ret unus plumarum fafcem.uel plumifafce fe
i ,
/to/arbor,
nomen eflc,tertius r©
nuncupari, alter planipedisfibi
feam arborcm fe appellari refpondit:ita qui fceleftus
5c uafcreas in Kentorpio coenobio tragoedias tu mo*
Homudr. uebatjElfae familiaris,Homuarfeuocari dixitCorae^
ticiorum horum & futiliu nominum.quoru nullus eft
finis.eharrationi diutius immorari tacdet. Orandus
(c d u o Sc ard en ter Deus per Ml iu m ut nodros an -
I
, , i
i.Or.j.f. mos * natiuum fuum templum ab us maligni con-

t
i 11 i
fpurcatione Sc ford; bus exp iare, clementerq, confer*

uarc dignetur.
Dift'mclio dxmonm fceundum Thcelogos cr
philofopkosiium bonorum cr mdo*
rum dxmonum differentia.
Op. xxii.
Vnt ctiamcx Theologorum fchola, qui m aids
s
dxmones in nouem diftribuunt gradus»ueluti
ipfis nouem angelorumordinibus aduerfantes:
u o ru,n P«*imi,^^",hoceft falfi dij dicuntur, qui
faAfom. q
aflumpto diuinse maieltatis nomine pro dijscolt
*
,
uoJunc, facrificijsquc & adoratione honorari: ficur.
fatan
Digitized by Google
Liberprimus. iff
fatan iUcMatth2ei4.Marc.i.Luc.4,eos fuj^ri latiusrc
cenfui.Secundum habcnturJoco fpiritus mendacio*
ruin:cuiufmodi fuitille.qui cgreflus eftfpirirus men*
dax in ore prophctarum Achab. Hoc dxmonio* >.i?^.ifc
lumgeousiefe oraculis immifcet, 5c Pythiorum ua*
turn diuinationibusac oraedt&ionibus homines ludi
diiicar.Tertio ordihe cefentur im quit at is uafa, a fpi'
rit us funr mueto res malon",o mnium artiu prauaru:
tf,
qualisapud Plato n cm Theutus ille daemon qui u- , I
dosScaJcam docuir. Vafafuroris t

Efa.i$.uafair£ f Iere-
mise$o.uafamortis,DauidPfal.7. Quarto Joco, ultp-
res fceIeru.Quinto,pr$ftigiatores, qui miraculaimita £cc^39*
Magis infamibus maleficisq; infcruiut , atq; ita
tur.Sc
u
populu feducut.Sextx clafsi afsignanturaerese potc ^t'^h
ftates.fe tonitruis, fulminib. 5c fulguribus mifcentet,
corrupentesaercm,peftilcntias5caliainducetesmi- -
la.
m aforu
Septimam manfionetcnent furia:,
d fco r J
i i a
fcminatrices
rum.beJI orum, 5c uaftati onu m
^ .
9C-i*
Ocrauam, criminatores Sc cxploratores.Poftremana,

tencacores 5c infidiatores,qui fingulis adeflehomi-
hibus creduntur, mali Gcnij idcirco nuncupati. MtUpmfi
Nolo hie daemoncsin igncos, aereos.aqueos, ter~ T>*monmt%
reos, fubterraneos Sc iucifugos, in Iouialcs Satur- ,
J^JJ^?*
hios, in orientalcsjoccidentales.meridionales.fepte. ^\ mi \ l9%
txionalcsjndiurnos,no&urno$,meridianos,infylu«'
fires monranof;capeftres,domefticos, cum Pfello 8c
re/iquis Magis fecernere: nec eorum itidem numc
rum 5c officia fecundum duodecim figna zodiaci;
Suxta decurios cceli , quinarios , tripl citates, elc-
mcnta,plan«tas, Sc reliquam Magorii, bonos interim
d cm on es ,pr$texetram, comenticiam fcenam recen7
fere : aut M
arci cuiufdam imbibitas ex dacmonu infti
tuti one opinion cs, a Pfeilorecitatas 5c erf dittf,enar»
rare inqua nolo, hie doclrin^ facrofan&f 5c religionis
BQ&rxC ul in exordio faflus fdm) hmitib. contentus,
h 1 PhilofQV
Digitized by Google
T>*nfnum Philofophi, qui dsemonc* etfe cred dcrun^trifarii
dtffertttaie
cos diuifcrunt. Alij immortales,& omnes malos efle
uZplnl P
ulant ' ac Imbcci,lcs . ut PWIus: qui curti eflTct ChrU
* '
liianus,Chnltianorum feritentif fubfcripfit: Al j mor
tales,alio*q; bonos, alios malos. potentes.fed qui me
tu mortis fibi profpicercnt Tenia Platonicorum eft
difcretio.qui cos immortales.potentcsq; ac nobis fa.
mihares, partimqucbonoS, partim malos effe affir-
mant. Omnium adhaec ph.lofophorum is ell con-
fen fus.naturlcs efle daemones, quos Plato ueneficijs,
incaiuationibus, magicae,?<f™V, facerdotuqj artibus
£c oraculis prarficit.
8onenm& PorrocJar*, 8c Proclo apertiu%bonos a* mal sda»«

tzalor*m<U. monibus dtfttrtguit Iambbchus dc myllerijs: D»j (in*
ûiens^ngeli, daemones boni non apparent phanta*
^flww
'
' '**
itico modo , fed proprio prorfus 8c ucro: at fpintus
,
ma!i,phantafttco, fallaciq^fimulantdcorum praifen-

tiam.dsemonumqi bonorum: idcirco cuitorem fuum
iubente(Teiu(tum,ut ipfi uidtanturbom, ficut 8c dij.
Quoniam uero natura funt malr rogati malatnferre,
,
libentcrinferunt, atque nobis ad iniuftaconducunt.

Hi fimt omnino , qui 5c in oraculis ment«u'-,tur& faU
hb.+ lunt.Scturpiaconfulunt atque peragunt.Dij autebo-
{.
nique df mones ncq; fallunt unquam, ncq; conferunt
adiniqua. Eftinfupcr malorum naturadaemonum fi*
bimetinconftans,inftabilis,fecumq;difsidens,alias
tliafuadens. Superiorumuera naturafibi conftat af-
fidae\eundemqucferuatfemper in a&ionc tcnorem.
Dacmones malos arbitratus eft bonos Plato interdu,
& Porphynus,& multi alij Platonicorum. nam Plato
fuam earn philofophiam ab jEgyptijs t csetcnsque bar
bariSjPlutarchoiudice.hauferat.
Amufsis autem qua intcrftinguuntur fpiritus.ita
proponirur a Petro apud Clementem lib.^.Recog. IU
)equi a malo elt,Hgna quae facit,nullj prefunt: ilia ue-
ti
Digitized by Google
Liber primus. jjy
to quse fact t bonus t hotninib. profunt.Na die qusefo,
quae uuhtas elt,oitendere liar u as ambu! antes flatra-
re atreos aut apideos canes, laltre montes.uolare per
aerem.Sc aiiahis (lrniJiP,qu$ dicitis tec He Simonem t
Sed qua? a bono funt , ad hominum faJutem def er un -
tun mi funt ilia qua? tec r Doroinui nolter,qui fecit c$

«
cos uidere,fcc it furdos audire.debiles cJaudos erexit,

Janguorcs& d arm ones fugauit, mortuos fecit refur*
gere, 8c aha his fimilia, quae ctiam per me fieri uidctis.
litaergofigna quae ad fa u tern hominum profunt, Sc
I
aliquid boni homimbus conferunr, roalignus face-

renequit.
A diuo Antonio, quern admodfi pcrhibere D A \V. j
1
rafiu fcr\bitur,nac rattone difcernuntur. Sancli fpirt'

tus p\aufibili 8c fedato uultu apparent. Nonenim co-
tendunt,neq-, claman r.nec uox eorum auditur,quum
occulto inftinclu gaudium 3c fiducia peccatorib. in'
fundanr; Dominus fiquidem fons 5c on go Ixttciae cu
ijs ed Quare tu animus nofter minimi turbidus, fed
Icais pfacidusq; Juris angeloru radijs illutfratur, turn
idem caeleltiu muneru liudio flagrans, cupitabhoa
corporis hofpitio & mortali dom c o exon e r? ri ,fe ft
i 1 1 l
natq; cu ijs quos uidet, ad ftcrnu illud tabernaculum*

Licetadh^c quis pro human* fragilitatis forte, primt
intuirusfulgorcnonihilterreaturrtametantaeorueft
graria.ut omne repente" tollant metfi. Ita Gabriel quu
Zacharia? in templo loqueretur,& angeli quado diui'
numuirginis partum paftoribus nunciarent, u 1 5c i
qui circa Dominicu corpus excubias agercnt.fecurit

nidetiu femcntib. oftendcntes,nemetuerent t impe-
rabant. Malorum uero fpirituumuultus truces, fo-
nitushorrendi, cogitatus fordidi, plaufus geftusque
diffblutorum iuuenum uel latronum.unde con fe ili in
an ura: timor, Scfenfibus torpor incutitur: acceditSc
odium Chriftianorum , monachcrum mceror, tae-
h l
dram
Digitized by Google
fj$
De prxFtigijs Jamonum
dium fuorum recordatiu
, 8c mctus mortis, eupidq
ncquitia?, lafsitudo uirrutis,cordis hebctatio. Si igi-
jur pofttimorem horrore concepto fucccfferit gau-
dium , 8c ad Deum fiducia, atque ineffabiiis charitas,
auxilium prasfto efle tnemincritis , quod animae fccu-
ritas.prsefentis diuinae maieftatis indiciu fit. Sic nan-
quc & patriarcha Abraham Dcum uidcns, gauifus
eft: & Ioanncs praefcntiam Mariae fcntiens, quae in fa*
criucntris hofpirio uniuerfitatis gcftaretparentem,
cxultauit prae gaudio in urero matris. Sin ucro inie-
£fustimordurauerit, hoftiseft qui apparet, qui non
mode reficcrc ncquit,qucmadmodu Gabriel pauen-
tern uirginem fecuram efle iubet: fed 8c pauorem du-
Scufqueadprofundamimpietatis foueam ut
plicat, ,'
liimirum ipfi genua fleclant,morta!cs,impellit. Pro-

- \ndt mifera gentilitas edicli diuini ignara, falfo demo
pes deosopinatacft.
Quod diabolas non omnid , cr nihil fine Dei con-
fenfu potcft: cr quart Deus iUi mutt*
permittityconditutis limitibus.
f*p. XXlll
Vanquam Dcum omnipotentem 8c miferi-
cordem fuo confilio, 8c noftr© mcrito , ut dae-
mon fualudibria 8c tyrannidem incuiufcun*
y, „ ,que ordinis homines cxcrccat, quandoquc permittee
MdtthUcl rc,expraecedentibus,iltpalam: nontaracnindulgec
jLiiimni»r. e\ conniuctquc ad omnia: ncc infinitam , nullisue a-
»
ftricUm limitibus licentiam concedit: alioqui uno

momento a diabolo enecli interiremus omncsifed
inetas conftituit, quo ufque illius a&iones tolcraro
CirjVnaC- u ^' c (interea tamennos clementifsim^ alarum fua-

/*>-f*m t ntta rum umbraculo complcxos cuftodir, fouet&patro' ,
ulUmoHtdc cinatur) quibus tarn angullc L tan am coercuit,utci-

pteTlfattn. tra c us alTcnfun^nc in bcilias quidem aiiquid pofsit^
j
multQ
Digitized by Google
Literprimus* up
mlto minus in homines. Exemplum habcs Mat'
rViaei oclauo ubi p ore o s ingrcdi nequiuit, nifi fingu*
:
lari CHRisij p erm is one. Ncc unquam mils Dcus

i i
in homines uei ran ti Hum concedit,nifi ut ucl pro* U

bemur, fi boni font: ucl caAigenrurpunianrurque, fi hmwmfm^
peccatores.pratfixis terminis, ultra quosferrioon fi-
m
'J!"*J>^
nitur. Vtinfidelcs (ait Clemens) a fidelibus,&pij
difcernantur ab impijs, permiffum eft maligno uti trartX nan
his artibus.quibus ungulorum crga ueram parentem firm. dt
probenturaffeftus. Sic Deuteronom. capite i$. per- TfrnPore -
mhTae tentationis explicatur caufa Si tarrexeritin

s
medio tui propheta,aut qui (omnium fe uidifte dicar.

Si prsedixerit lignum aut portetum, 5c euenerit quod
loquutus eft, 8c dixerittibi, Eamus, fequamurque
«Uos aAienos quos igncras, & feruiemus eis: non au«
dias uerbaPropheta? illius.au fom n atoris qui a re n
t i :
-
tat uos Dominus Dens, ut pal am fiat an diligatis

cum, an non. PukhraGregorij eft fententia uia- H.uAUral.
:
bolo exfe uoluntas Temper mala eft:fed potentia eius

quam a Deo habet, nunquam. Voluntatem etenim
iniquam non permittit illi Deus: fed ut recre agar,
qucmadmodum ipfe uult. Propterea non eft iniuft£
timendus,qui nihil quam quod Deus uult 8c permit-
tit, poteft. Terminum uero hunc ftatutum eiTe , au-
thor Clemens exiftit, ut nifi quis prius fecerit dav Li.*.X«*g>
monum uo/untatcm, daemones in eo non habeant
potcfatem.
Permittit Deus, ut preftigijs miracula quaedam
Mods adminiculo diaboli imitentur magi ALgy- ExoJii.s.
,
ptij, uirgasque in dracones uideantur uertere, flu#

mina fanguine tingere, ranas exflmninibus euoca-
T9: ac cyniphes cxterrse puluere produ6los,ueI mu'
fcas domus TEgyptiorum Tolas infeftantes, ue) foe-
da hominum 8c pecorum ulcers , aut reliqua Mo-
G$ opera imitatione mentiri.minimc conceditur, ut I
h 4 folo
Digitized by
.
tz $ T)e pr&Higijs dxmonum
(bio Deo ea profjciici cogcrcntur fateri. Annuebatqp
p4*icL*. fatan^,utregcinBabylonioruin Nabucadnezarinfu-
rorem actum, Sc ab h om num ufa in folitudinem pro-
i
pulfum forma m ere dc toed at a dun fsime affligeret

, 1 i ,
&exagitarettotumfcptcnniu : ne autemanimseuim
faccrct,prohibebamr. Interea nec pcniius ilium rcij*
citDeus, nec pocnis obrutum defcrit: fed exa&ofe~
ptcqnio liberatum a furijs.regno rcftituit. Itidcm illi
f*b.z. Deus a(Tenfit,ut in fortunas 5c corpus Iobi f$uiret:ne
tamenanimamillius Jqjdcret.man datocauit. Concc-
dit ut fepte uiros Sara? uirginis uita priuarct dfmon
propter cflFrenem in illasn afrcftqin, cuius illi erantin^
M/j. dignimatrimonio: at in caftum iuucnemTobiam.ni*
Zatlt.i. jjji Qimin Iofueprinceps facerdotum ( per
ilHIicuit.
quern IBS V S fignificatur) coram Dei angeloconG-
fterer,permifTum eft fatanae ad dcxtram tt a re,ut ei ad"
Minh.+. ucrfaretur. Chriltum adhxc tcntarc permittitur, fed
ufquead aras, Petrum cxpetiuitfatanas,uc cribraret
fi cut triticum: nec illi conceffum eft . Nec ullo modo
admittendum fentio , ucl cui fs imum
1 quiddam ilium
>ofle, cui ex facrofanclis literis uel probae monetae i i-
cris exemplum uel «w?uyU non attcftentur quu hue :
maxirae" ucteris 3c noui Teftamenti monumenta, pro

uhan.i. phetarumconcio, Chriftiaduentusfpe&enr.utdia-
bolus,cius artes.conatus & potentia innotefcanr,ncr
uus iliius infringatur,opera diflbluantur.regnumque
pe(Tum eat. Quaprppter fi quid practer omnem fi..
dem a J diaboli potentiam relatum audiatur, non con
fe ili m confugiendum eft ad illud imperitoru axioma,
diabolu uidelicct Deo permittete haec 3c ilia indifcri*
Quid in did- minatim pofle.Cofiderandu fiquidc,quiscainreraa-
l*U pcrmtija
jc ft at s diui n 3E a rem m pri m o r J s fuerit ordo & mo»
j i
j
^jXfflndum.
dus.num hunc contraueniat quod accidiffe narratur,
quu nihil promifcueautcitra ordine condidentuni-
ucrfi ordiois caufa im 6 ipfus ordo.
, Vnicuiqi cnim
rei
Digitized by Google
Liber primui, /2f .
(lam e(Tentia,formam, proprietatem, uires 8c mu#

ret
nus ndtdit, ut quodcuq; coditu ucl agerc uel no age.
re debeat queatcj; ex in fi ro naturae motu , extra hac &
indi aa principio p ore rma, nihil id ipfum pofsit, neq;
aliulhuicquam quod carationepofeft, a DcocowC
Deus aduerfaretur, quod ab eo
ditir: alioqui fibijpfi
cftprrqudm alienum. Vt aut clarius intelligar.cxem
plo mid uelim , oftendam. Si A diuina raaicftate mi'
hi :
pirmi ttatur, ut per aera cum auibus uolcm, aut per
terr* uifcera cum iumbricis ferpam, uel in aquis cum
pifcbus degam : d "certe neq ui rem quia Dei ordi*
i
,
nerrab origine conftitutum, Sc infitam mihia Deo

natiralcm potentiam contraueniret, quum me ho-
rn m m , quern in terris cum hominibus uiuere opor-
teatjerearit. Itaab initio uolucribus ut inaere uo*
lent mandatum aquarum hofpitium pi fc bus com-
, i
mi(Tim,arboribus &plantisterrae fuperficiespraefi'

xz er, Iumbricis 3c uermibus earn altius pcrfulcandi
fa&aeftpoteftas
Now uero ut cderes pafcantur in etthere caul,
Autfireta deflituant nudos in tutor c pifees,
Siuc percrratis amborumfinibusexul,
\ut Ararim Paribus bibaty aut Germania T/gmn.
Ken minus fpintibus fuae potential leges &!imi'
tes pitfcripti, ultra quos ne latum quidem pilum fer-
quant, etiamfi Deus conniueret, cunctaque per"
ri
mittctt. Nihil autempermittit, quod in fuoordine

fieri nequit. Hie Dei omnipotent -e nihil derogatur,
fed dtmonisimpotentiaoftendttur. Crearencmu*

fcam uidem hie potcft( hoc fiquidem folius Dei
munu eft, qui cuiufcunqur uerae eflentiae unicus
fonse: Scorigo) necidoffiej ulla fibitribuere po-
teft era tura, fit uel angelus ucl homo. Concubitum
item e^rccre, eoque generare nequit daemon: dc
funtetcmnei organaSc materia, illisanimalibus fo-
il 5 »um
121 tfi ptd&igijs A&mmum
lum ab initio mandata quae carnem, fanguincm /pi'
,
ritum & ofla, quibus carent dxmones.habent. Vides

quantam hie ruinam facit falfifsima ilia c un cri po cn -
tiae diabolica: perfuafio . Imo a me afleritur , illumni-
bil oinniro pofle extra inditam ci £ rerum orignc
n m que ipfius eflcntiae confuna eft,& ei naturalisdi'
i
cftur. Ex huius potcntia quicquid opcrari pot:lt,

Deo annuente, concedendum ci eft: uerum irieo
exequendo faepius etiam freno coercetur, utqiod
ppfsit , non efficiat. Ad uindi&am quidem Dei
miniftcr eft, exequutor iufticiae cius tortor, & m
co generc quod naturali uirtute ualct, neque sm~
plius.
Eadem ratione citra negocium conuulferif , iuN
garem de Lam arum niribus obiccli o n cm has nm v
i
,
rum rerum miracula bumanas uires fuperantia, lia*

boli adminiculo prxftare. Imo nec h» extra on*
natam naturae humanae uirtutem quicquam ual;nt,
etiamfi millies coopcrctur demonium at poius :
ob fexum xtatem ex corporis inidonei coilli-

8c
tutionc frigida, humida, crafia 5c torpida, teiuif
fubftantiae dxmoniacx opus impediunt, ut fiilla
harum cooperationem rcquirat, in fui operis <xc*
quutione turbetur inhibeaturque. Multa fiquiletn
huic ut fpiritui funt naturae duclu pofsibilia uth
naturalia , qua* ob humanae efTentiae crafsitieti 8c
tarditafem , noftrae naturae metas longc" lacquo
nincant.
Proinde non quiduis concedere iuftifsinum
Ileum afTerendum eft, fed ea folum quae nauralis
ordodiuinitusconftitutuspoftulat: in cuius ratio-
nem fi ex ordinatis rerum principijs 8c ratioreper*
uenire nequiueris, inueritatis libros mentis <culos
conucrte , lucidoque radio contemplare quidia£s«.
nus diabolo cpnecflura fit: inijs enjin uciuon rer*
.ifsinio
r
Digitized by Google
LiierprimHt.' jjj
fifsimo fpeculo, tonus harmoniae 8c diuin* ordma-
tionisidaearo, euidentifsim* cernis : ad quam %
quadam facile rcfcrri potent, quicquidinhuiufmodi

ineditatione ubi rcmoram obijeit.
Qtu ditbolo [tint impofiihilu : ubi multa mdefi-
cuiUi kadenus falfo attributd rccen-
fentur. Cap. XXII II.
POrro quemadmodum mirificas fatanae uires

aclioncsque praeftigiofas confciTus fum : it a
cuoque machinetur , fabricetur, architected
tur, moll atur,fo rmct, reformer, fingat,mutct quadra*
ta rotundis , artem quacunque ia&et, oculos prae-
ftringit: plurima tamen ilii *uh<nr.x atque impofsibilia jyi4& 9 u
proponam,conftanternegans, ilium autillius angC' pfiikilU.
los ue\ minimum corpus poflecrcare.fiue res ex ni-
hilocondere.aut ucrCpro fuonututranfmutare, tut
|ijs aliara induere formam, uirtutem, uel proprietate.
Nequk corpus in falis petra reucra immutare , quod Gt*r'i 9m
uxon Loth cotigit. Ncc potuituirgas in dracones uc
re^6ucrtere,necaquainfanguine,necgignereranas, *•
e 9 '
nec cyniphes uel pediculos ex puluere jpducerc nec *t' ,
mare feiungere ut nudis trafiretur ped bus, nec aquai
amara reddere dulcem neq* cam iftu C" petra clicere, £Wi 4 ,
,
quae cunctaMofes praeftitit. Noniterescxiguasred* H**h

dit ampliores , quod in feminib. Sc quibufcuq; creatis
A Deo quotidie fieri uidemus. oleu quoq; inuafib.ui- 4 ./7,,. 4 .
due uacuisauxit He life &panib.quinq;hordeaceis j»4*{^

r
p ci b u sq; duob. tot hominu millia cibauit Chridus

1
reh'ch's duodecim fragmentorum cophinis. Necfua

uirtute poteft aqua in uinu trasformarc.elephatiacos
mudare, c^cis uifum,furdis auditii, claudis grtfliis fir
mi rate reftitucre,aut uliu morbu uere fanare,uel ftcri
les fceminas for cun das reddere. Nequi t etia diabolu9
cum fuis mebris,alicui Ui ta dare,aut extin&os ad ui ta
xtuocarc; aut eorum animas inmanu Dei cxi (ren-
tes, &
Digitized by Google
124 pY&frtgijs Jjtmonum
Stpitnt.). tes,& in Domino obdonnientes, £ fua quiete turba*
M.7hfff+ rc uc infticutuin diuinitus naturae curium impedir*
j
t
(q Uema dmodum lofue Ainorrhacos

/o/i*xio. cxpugnance, &c
ac Domino noftro>
E«L+l P°^ ca Ezech'a conualefcente ,
Vimjf. ad I E S v in cruce pendcnte.reucra fa&uui legimus) df

#Wjc«r ftruereautmutare.
Necquoqipenitus deftrucla rcdintcgrare pottffc
no coclo dcduccre luna: ncc que; adhuc in hcrba funt
aut fatas alio traducere meATes: no honeftos bonosqi
xAtv*u?l.de Homines diligere,no improbos odifTe: no introfpice*
4
Dtfmit.Ec. re,ac integrc pernofcere fenfus cogitata hominu co

fit*
lU/iMii.c.ib
traPlatoncm in Epinomidcmo duras.afperas&acu*
ffaatmm.
ta$ matcr j cs> p Cr folidas corporis partes ill^ft,aut per
ftriclioresmeatus magnitudini materieruccrtapro-
portione aut dimenfionc fecundu naturae lege ncuti.
qua rcfpondentes,in ipfa corpora immittere non ad :
ullum matu (in quod node diuq; ipfe totus malus.ma

Jignaq; uoluntate quofcunq; pefsimos mortales uin.
ccn%fpote propeder, nec uitiata natura aliter poteft)
ulliushominis imperio uel arte, ue) ex fqedpre copel-
li.non fe in homtnum corpora pro fua uoluntate , aut
ad alicuius maliciofae & maleferiatae anus arbitriu im
precationeneinfinuare, ncceiufde edic-to corporib.
«gredi:no deniq; prfuidere prius, quomodo fata mu-
di, impcrioru aut priuataru reru difpeTatur* fit Deus,
quam illauocc diuina, promulgantur.declaranturq;.
t.pdrte.it.q. In Dccretis eft:Quifquis creditpofle fieri aliquam
f.eptjiepi.
(reaturam ,autin melius deteriusueimmutan.aut in
aliam fpeciem uel fimilitudine transformari,quim ab
ipfo omniu Creatorc, pagano Sc infidcli detenor eft.
Omnibus itaquepublice annunciandii eft, quod qui
(alia crcdit.Sc bis fimilia,fidcm perdidit fc.qui redtatn
fide non habet.hic no eft eius : fed illius in qu6 credit,
toan.u jj c ft diaboIi.Na de Domino noftro fcriptum eft:Oin
Dia per ipfuin facia funt Scribit Pfellus Platonicu s Sc
Chr'u
Digitized by Google
Liber ftcundus. it s
Chriftianus, demon ia (a?pc hommibus diuirias polli-
ceri.item 8c g) onam,ui dor.am.amorem , cum ramca
traderc ex fe non pofsmt: qutppt quod nullum impe
rmm habeant. fed uifu tandem quacdam inania fuis
cultonbus afferunt .uaria prorfus & mfhbilia qua: ,
tamen itnpij diaina cfle fpe&acula putant Hinc muU

ta, qua? tanquam uer£ gefta hadcnus diabolo Ac il-
,
Jius mancipijs attributa iunt, ut fraud ulenta aut prat

il'gfofa, uol non co quo apparuere inodo.rcucra exi
ftentia, col lab afcere oportet.quemadmodum Jucule*
tisporro demonllrationibus.fufius in fcqucntibuf
docebiturlibris.
DE MA GIS INPAMIB Vl
Liber Secundus.
Qa&tu nommibut magi mfmes cr uc

ncfici9 M ucteri Tefamcnto fi^ni-
ficcntur. Cap, I.
VAN Q.VAM mora interdu qustftio-

ne.uel difputatione inftituta de Lamia-
rum aclionibus, facrae mux obijiian*
tur Scripture; teftimonia, in quibus ma
Jf gi uel malefici » due irtcanratoris aut
licijchci, uelettam prclfcigatoris, utalijinterpretan'
tur, nofflro legitar , coque denotari nuncupatas uuU
go Lamias uel fagas.mox indiifcnctius aflcratur- com
peri o tarnen, prodigious hos homines cum artU fui$
bus.pratft g>js,illicitisquediuinationibuf, uaric* i Ra
bin is Sc Hebraris interpretibus cxponi.diuerfis chain
no mint b. rtddi &noftrisLatinis: nec Hebraifmo ex*
• £le\uel Latmz translation! roafonare Grecam. Ma
mfeftum id erit, fi cdtextum Hebraicum cum quacua
<juc ucrfionc non ofciunter c on ul c ris, Ra bin o ru m
t
-
V*
Digitized by Google
bit T>e magis infiiThibiu
que & interpretum iudicia attcntius obferuaticrii
omnibus his locis, ubicunquc ullahorumportento'
rum fit mentio: uelut txodi cap. 7.9.22. Leuit.19.20.
Deuter.18. Hierem.27. Daniel.2. 4.Reg.2i. 2,Paral.$$.
Obeiufmodi diuerfitatcm interpretum, 5c difsidia,
prardiclis in locisuirum undequaque do&ifsimum,
& linguarum peritifsimum D. AN DREAM
MA'
S IV M confului , qui uoces Hebraicas,rem magicara
fpeftantes , atquehtc ufurpatas numero feptcm hit ,
CbAfapb. txplicuit uerbis. Primam, uidclicet r^rS Chafaph,

uidco conftanter in uulgaribus Latinis Biblijs ita red
ditam, quafi idmalcficium figniflcet, quo a dsemone
dementati homines, per maias artes pecudibus, icge-
tibus imo ctiam ipfis hominibus nocent , aut faltem
,
nocere fe exiftimant a quibus facinoribus malefici

:
uocantur,quos lex Mofi £ uita fublatos uoluit, Exodi

itetbtfc' 22.hoc dccreto , rranfcV rmTCia hoc eft, Maleficam
:
fid* non patieris uiuere. Nomen enim muraia MechaP

fepha, quo lex hie utitur,
a t|TO Chafaph dcfleclitur
pofitumqi Fceminino gencre, ut aiunt intcrpre*
eft in
tes: non quod uiros impunes lex efleuelit, fed quia
illefexusob genuinam fimplicitatcm daemonis infi-
dijs frequentius patet. Quare Grxcatralatio, quain
Septuaginta fenioribus a{Tcrbimus,decretum illud li
berius reddidit,^."***/ * *4b£#tf*tri:hoc eft, Veneficos
(ut Mafculino gmere foemininum comprchendam )
non retinebitis in uita.Animaduerto autem pr^diclu
uocabulum rjtpa Chafaph, & quf ab ipfo deducunturv
uixufquam in praedictatralationc Gr^caaliterexpo-
ni,quain ucuenefkium fignificent: hoc eft,hifce Gr$-
f^.u*n#f, cis uocabulis f .yâr^V, ^înr/f, <fotf
, quse huius
f*ft**Km. fant intiexionis. Na fcuulgoetiacredunturilli quo*
uocamus malerlcos
, nefanas fuas artes non fine inc.
dicatisquibufdam rebus excrcere atque efficcre ut :
raceam authotcs turn Graecos , turn Latinos. Abetv

czr*
Digitized by Google
LiberJcatxJus.
czra autem apud Hcbraeos magni nomi'nis fcriptor.
dicituocemrppaChafaphpropriâd prxftigias fpc
clare : hoc eft cas delufiones, quibus res alicer acquc
fehabcnr.no ft ris oculis exh bent ur. Quod utipfi con
i
cedamus,tametfi mini fane* non uideatur facile cxfa-

cra Scriptura id euinci pofle : tain en Danielis fecun*
docapitc ubi legimus, Nabugodonozerem inter a-
liosfomnijfai incerpretesadhibuilTe eciam OTOraia
MechalTephim : ft praettigiatores uertas ,'non uideo
quid i ad explicadum fomniu adferre fua arte pota>
Ih
iflent,quae toca fallax $c deluforia eft.Quare eius loci

incerpres , Leui Gerfonis filius, fummus in ilia gente
philofophus,ait,MachaiTcphim cfle eos qui arte pro-
titentur aftroru,genios ccclo deducedi, acq; in chara*
&eres quofda certis horis ftderuqi curfib fabrcfaclos
cocinnatosq; pelliciendi t 8c ilJcctos in eoru hominu
quosuclint,aut commodum autincommodu incita*
di,uel ad quaeuis etiam alia offic a adigendi.ueluti ad
i
prxfagia fignificationesque rerum abditarum. Ego

uero, fi mcum judicium etiam requirii pucarim iL ,
lud uocabulumlate* pate*re, atq, ad.quainuis magi*

cam artem fpeclare 5c inhac fententia uideo etiam
:
eflc uulgus Hebraeorum. Secunda uox erat Qop K*f*m:

Kafam.eauidetur, etiam Hebrasisautoribus, pecu-
Jiariter ad futurarum rerum praefagia pertinerc.Qua'
re icinGrxcis Biblijs ubique, quod fciam.fignitica
tione ucrbi p«*itv\&ai quod uaticinari figmficat, red* pmnh&M.
t
ditur : ueluti Deuter 18.Hierem.27. 8c aiibi in Lati'

. :
nis uero Biblijs (loquorautem Temper deuulgari tra

Utione ) interdam uertitur hariolandi , interdum
diuinandi uerbo ur in : ijs locis quos iam c taui. :
Tenia -pir Onen in Latinis Biblijs aliquando Ow«,

,
obferuare fomnia , ut Deuteronomij 18, 3c 2. Para*

Jipom. 33. aliquando augurari,utHicremiae 27. inter
dum etiam diuinare, ut Mich ex 5.uerlitur.In Graects
nerd,
Digitized by Google
t2 S Df magis infamihtu
i}*ftf\&di. uc ro, nonnunquam **«W/**dx*,id c it augurari,ut Hicrc I
ixtfdiyyi- mix 27. plcrunquc ctiam Jty>t£.», oraculaedcrc,
Michca? quinto. Vctercs Hebrsorum dicuntid uer

bum ad cos propria pcrtirtcre qui temporum mome*
t
1
ta fuperftitiofe obfcruant atque alia faufta rebus

, go
XVUW. rendis.aliainfauftapnefcribunt. Quartawru Nahas,
Deutcronom.i8.&2.Paralip Latin* ucrtitur, ob-
4
feruare auguna: Gratfce uero,ut ea quae proximo pre^

cc(&it,<Mft&M t uox eft in Biblijs frcquens. Hebraei di*
cunr, ad cas conie&uras accomodari proprie\quibus
rerum praefentium futurarumquc ftatumjnimis cu^
1
riofa& fane dclira religione conijcimus ex fortuito

quopiam euencu uelut exdexcroautfiniftroauium
:
uolacu aut an: m al is cuiufpiam occurfu , del membri

,
nutu,tinnitu'ueautlapfu,fternutationeite, fingultu.
cantu\ cribfi inotu: Sc quae funtaliae huius generis
mille fuperftitiones'apud mulierculas in uanifsimo
//alar. ufu. Quintain Habar, La tindiocaotare, Graced £-
xt'/ftr Vtuntur Hebrcei ca.quando arcana
traducitur.
Uvxiint*- qusedam ucrbaaMagismalTanuir, quibus cfticacia
MM*. incHemifaputatur. Quale iliud eft Virgilij noftri:
Yrigidm in prttis cuntah lo rumpitur anguif.
Er ego uidi qui ucrbis ftfterent feras ,
teliq; ia&um*
expecrare coherent: Sc qui fcrdum iliud Sc domefticu
animal quod Rattu.n dicimus,fimulatque confpexif*
fent,quouislocoquafiattonitum autftupidom fubfi-
ftere, nec fclocomouere compcllerent (fiue id uifu
folo, fiue incantationecrTecerint) donee nonexinfi-
dijs.fed protenfa manu apprehenfum ftrangularent,
Quin Sc Dauid eiufcemodi miracula fieri per incan-
tationcs, fan's uidcturde afpide furdafignificare.cu*
iusmentioncm facit Pfalm.57. aut iuxtaHebraicos
codices, 58. Quo loco utituruerboifto "on Habar:
£Jt&4 &fimuletiauerboTrnVLahas, quod idem (igrtificat.
Ot. Sexta uox 3-^ O
b,plcrunqi redditur in Latina tranf'
, lationa
*
Digitized by Google
^crftcundus. 129
I ati on c Python, aut Pythomcus fpirirus : ut Dent. 18,
t.U.19 Reg.2X 8c 4.Reg.2;.ac alibi crebro.interdum
1
etiam, fed ur mini uidetur, minus propria, magus: ut

4
i.Paral. j). In Grxcaautem fere Temper \yyrfiftv9Qt%

nifi quod 4. [leg. 2 1 & 2Mnterpretemr2iA*7#r,8c nefcio
an u (qua alibi. Significatuero uox:r\K Ob, Hebrseis
litre aut lagena:unde &
eos df monas qui obfeuris uo
c/bus.e -v 'cm otionb. corporis humani partibus(uelu
tiexaxillit.autfoeminarupudedis refponfabat, qua-
fi ex urre aut laguncula, 3^
Ob , aut plurali numero
Oboth.ea ges uocauit. Gra»ci uero appofita uoce ap„
Eellarunt \yy*r#f***ti tat eo quod exueenb.
ominuprofarentur.QuauoceGrecamimitatiLati-
norum quidam.non inept£uentriloquos dixeYe. Ac \yy**fiif9
commodantur autem ilia uocabula proprieadipfos P«rt.\*t*M£
malos (piritus interdum tamen etiam ad ipfos homi **"f*
:
nes qui illos patiuntur. Eius generis dxmoniu nobi-

litauit olim apud Athenienfes quendam Eurycle ma*
gum, ut author eft Ariftophancs in Vcfpis ubt ait, fe :
iuppofiticijs fuis comcedijs multu commodi attulifle

Reipub.Achenienm1,quas,EurycIisimitatus oraculii
8cmore,in alioru poetaru uentres ingrcffus,clam reel
tadas cwarit.AbiIIo Eurycle (utdoctifsimacomen'
taria Grseca oftendunt) uates eius generis poftea iu
cli funt *i>fv*A*79 t 1k. in^/^ûel etiam vy*?!"?. Me *
mini etiam me legere, Delphic full ud celeb re oracu-
lum pcruatidicaePythiae, diuaricatiscruribus, didu*
effcisque feminibus tripodi infidentis iguen concepto
dxmonio pronunciari folere. Puellamquoquecu*
ius in A&is Apoftolorum cap. 16. fitmentio,uentri. yattrilo<i*&
loquam fuifle , author eft diuus Auguftinus in co H*
bro quem de Do&rina Chriftianacompofuit. Sedde
hoctatif. Poftrema uox Hebrasaeratn'vynÎidoni,
quam ab Hebrseo uetbo jnMada, quod fcircatquo
lognofcere fignificat, dedurtam puto : quanquani
i hott
Digitized by
jI * Be mdgis infamibus
non ignorem quas nugas Hebrasi adferat de animatfj
uo dam tcrrigcno humana forma cui nomen Iadua
<\ , ,
tingunt,& cuius olio uaticinentur

ij
qui Iidonij m uo-
centur. Eft enim ilia gens nimisquam ftulta, in eiuf#
modi anilibus dclirijs 8c fingendis 5c credendts. Vo-
cabulum Iidoni ucrtitur Latine ahquotics Diuinus,
ut Dcuter.18.Leuit.20.Sc forraflc alibi: nonnunquam
ctia hariol u s.ut Leuit 19.1 e in 4 Reg. 2] Kfai a? 19. Gr£
r .
ce uero interdu lm*H/*r,ut 2.Paral.5z,.Leuit.i9 20.i1>* &

terdu aur >rw7«f } quod illi ( qua dixi ) etymologise ap.
pofitifsimu elt.ut 1. Reg 28. 4-Reg. 21 & 2 5. Et\ aut ubi
uertitur.^'w^^f ?«r^, qui e terra clamitet:ut Efa. 8
3c 19. Quod an ad oraculum £ terra redditu fpeclct.an
uero ad manes fepulchris exciendos.quale 1. Reg. 28.
narratur fadu,no fatis fcio. Equide putarnr .uocabu-
luhoc Iidoni,omne da?monu uaticinantiu atq; refpo-
fadantiu genus cople&jj illosq; ab reru omniu cogni
tione,qua profitetur,{lc cfle appellatos. earn uero qu$
banc proxime" anrccedir y dico 2^
Ob.horucertafpc*
cie,ex uentrib.fcii. aut axillis.aut alijs fecretiorib. hu-
man i corporis partib. obfeura uoce profantiu fignifi^
care. Cuius rei uel id argumentu eue po tell, quod in
uniuerfis Biblijs has duae poileriores uoces.uix altera
fine altera fcriptf ufqua habeitur: ccrte ultimahfc Ii-
doni,nufqua omnino nifi inox pod illapcnultima. At
c[i itafiet, ut illarii fepte uocu quas comemorauimus,
priorcs quinq; ad hoininu fupllitiofas uanitates aut ,
uenefkia ctia.ouib. uel res abditas cognofcere,uel mi

racula efficere fc poflc putit.uideantur fpeclare: dure
uero poftremeâd ipfa maloru d^monu,autd^monia»
corumhominu(utficdica)oracula.Hucufq; Mafius.
Hie prsrcipuailla horum monftrorumuoxnon e«
fJartumim. T zt praetcrmittenda nimirum , Harcumim fie cos diet
ait Rabbi Lcui qui naturali modo mirabilia faciunt,
,
aut t>.:?rc cenfemur ab his qui corumdexteritatera

minus
Digitized by
LbarfcCHudiir. ///
m'tntts diligenter obferuant. Abcn Efdra interpret^'
tur i
qui iccreia ûalitatum rcrum 8c natural cogno-
fcunt. At tiles non fuifle, res ipfa docer.quum nattr~
rali produci tfFe£u$,quales Excdi 7 Be 8,
potcntia alii
leguntur, nequiuifTcnL cnimucro ile foiffient magi

narurzlium rerum pcrfti^ Deo grat nihil in c us con-
;
,
tumcJiamprxfrac^^molicntcs.AtHartumimid Eko*
do.porjusinagi fuercinfamef: quiutdiaboli Inanci'
;a, nihil non praeftigijs dxmoniacis conati funr, uc
I
Moil 8c Aaroni legatis Dei tide s derogaretur.

Noftris adha?c Germanis uno eodemquenomine M*tfb ill*
Zauberernuncupatur magus, exprofeflbiJJufor, Scfi Vt ttL * * m
frequenter cruditus , faga uel Lamia ob mentis imbe^ S^^JJJf
ciUitatem Be corrupram phantafiam a diabolo Jelufa, „ *
& uenenum ifcudio ufurpans ucneficus. Hinceucnir, tOtrmann
utquandofagarumfit raentio.uel uericficorum.mox
Pharaonis prseirigiatores , longe* a fagarum & benefit
coru aclionib. ahenos opponant xquiuoco Germ a-
,
nico faJtf. Proindc ortines fcriptorcs Gcrrhahicos,

quoquot me hadenus in ea lingua legiffc cotigit.gra*
hoc argumcnti genere impegifle, ctiaff fpecib
uiter in
fos librorii fonb. prarfixerint titulos
b atq; facrac Scri'
ptura: tcftimonia produxifle uideantur, palain teftaH

minimi pudet maxime" quod in acre turbando mol>
:
bis l], nimiu eos Lam s tribucre, gladiuqa

coci iiand'.s i
j
/tricru & tafces

infiamandos crudelifsimis carnificib.
Cine iudicio, difcretione, uel u!Ia comiferationis nota
imprudentius fubminiftrarc uidca. fn ea opinionuua
rietate, ne tenebras orTundatnominti cofufio, ad hoc
noilru in llitutfi uarijs de caufis I:buir,Magu in fame a.
Lamia 5c ueneficafeiungere: ut darius,exu!ccratifsi'
mo hoc noftro feculo, 8c adhuc(in hoc ncgocio) ra in
do£to,res innotefcat(cui ufui uoces fcruire oporrct)
&hiinrernofcaturdequib.mihi fermbeOiatq; palarh
j»idcitur,ubi ab aliorumalînolita opinigne,ratidnit
i l Jfcfacr*'
Digitized by Google
212 Demagistnj
8c facrofanft* Scripture, bafi innixus firmifsime\norf
tcmere diflentiam. licet his hominibus, ac eorum arti
1
bu s,quae d am cflc communia non diffitear.
Op. I
AUfminfd- 1\ fT Agiitaq; infamis nomen gcncraliuf erit, nec

V I tam an g u ^ is conftriclum cancelJis: Lam am
mH * i
1
uero 8c uenerlcarum appcllatio ,ilriCrioribus
circumfcnbetur limitibus. Magum enimnuncupo,
q U £ daemone uel ab alijs, aut d Jibris uoluntarie* edo
Af**i2 xyfe- j
*yptt<>r*m m
^ uf ^ p rae fcr ipta aut barbarorum, ignotorum aut co-
GurftklL gnitorum uerborum formula recitata fubmurmura- ,
pud HeUoU ta,applicataue,uelcharacteribusquibufcunque,aut

rudtHtfior. cxorcifmis.dirisq; exccrationibus aut ceremonijs, Co
tsfetbfpscA Jennibus ritibus
, aut rebus plerifque adiunclis , pro
™%s*j%ypt*
fUQ ar bj tr j 0 ( <J*monium in praeftigiofum , failax uel ,
al'oqu' ludicrum miniftcrium , illicit^ euocare cona*

idll'mln*
*»trfe<,j*. tur, ut afciticia fefe uel confpicua oftcndat imagine,
pltctmfatit. uel alitcr prod at, ad quxfitaque uel uoceuel fulurro
refgondeat uelpieluns,utlnotis,uelquocunquea-
t
Iio *modo:ucl qui aliud opus,fimili ratione praetcrna-

turae lcgcm.perrlcerc nititur. Sub hoc etiam nomine
iilos omnes comprehendo , qui ab Hebrxis Grxcis ,
Be Latinis hie uarijs dicli nominibus,fupf rftitiofe mo

do q, uetito futura prxdicunt.Fer£etiam ad hunc nu'
merum,quanquam improprieôb wwiid**? ram en,iU
lorum quodam merito, eos aflcripfcro, qui uatici-
nijs his fuperftitione iitipietatem 8c d^monem autho
rem redolent) bus fill ,co rum architcclos confulunt.
Hunc magum ue! -V ( licet hcxuox minus
.
generalc magorum fit nomen) Grxcis diclum.fupra

naturae ord nem fxpe etiam aiiquid moliri apparet:
in formando mulcifariam ficlo aere , in qoacunqj fpe-
cie oftentauda,in mortuorum fpectris cducedis,in re
rum
Digitized by Googl
Liber Jicundm. ijj
rum abftrufarum autalioqui Jongifsimc difsitarum
,
commonltratione.uel etiamde ijs diuinationc:breui

ter.miracula extra rerum natural?) hie factre creditur
Magorumartetn omnero ac potto tiam afpiracionib.
dsmooum conllare, pcrhibet Lactantiut'.i quibus in Lt.t.u.tt i$
uecati,uiroshominurn preftigijs obce cantib. fallunt, Ong.tn.
ut con uj dean t ea qua* Hint, & uidere it arbitre tur ea
qua; no funt. Sic Clemctis & fratru oculos cftafc ina- citm.Ub.i9.
rat Simon magus.ut patrii Fauftiniani uultui facies ui Rk >&-
dcretur impreila Si m on is Pctru ucro dcludcrc potc-
:
Vrfn, «,r»-
rat mini me. Hoc uer£ incantare,fafcinare,cftafcinare
^
dicitur^MT^Gr^cis/^^.ucIetiaîMttr^Cquaqua
*
du$ has uocts minus gencrales exiftant) qua di&io- %9 -
ne Paulus ufus eftrO' infcnfati Galate.w vpit \imm§n:

?u\s uos incantautt ec oculis ueluti prautigio impo- G4 /
,
y
uit,ut non credcretis ueritatiC De oculis dcluHs Pau
lum intellexilTe.teftaturfequentiaXftaik plane prae« Pr*fli°ium.
ftigij genus, ut id quod fit, no n uideas: turn quod non
eft, re uidere pures : itauifusintuentiu przftringitur.
Fafcinum id, fafcinationem.incantationcm, malefi- Fa/iimm.
cium uel carmen appclles licet : MagiauocePcrfica, M*g*mf+
magicen magi am intamem, magic am artem, immun*
dorum fpirituom commercijs inaufpicatam Gra?c£ :
mA& & \wMtJdm ,quafi dicas excantatricem: uel cele

briori uocc, >«rw,incantationibus & carminibus ne
qua hone
farif curiofitatis arte copofitis concinnata,
Ib'ore uocabulo etiam duty*? uocare audet, liêt quo 9%*pt*,
dim difcerniculo:quafi iilius cultores.ut artibus illici
tis dcd. tos,putent damnandos:huius ucro patronos,
laudabiies. quamuis utriq; fint ritibus dsmonum fal
laci b.o bit. i , Tub angelorum nominibus. Quando-
zti
quidem & Porphyrius quandaro purgationcm

quafi
anima* per theurgiam,cun£tantcr tamen 8c pudibun-
daquodammodo difputatione promictit: reditum au
rem ad Deu hac arte preftari cuiquam, inficiatur om«
15 nino.
Digitized by Google
i$ 4 fie ma»is infamibus
nino.Quibufda aero c ofecrationibus thcur2icis,qua<
Ti'uxt nuncupant, idoneam fieri atq; aura fufcepttone
fpiriruum Seangeloru ad uidendos deos ( uel certius,
mco quidem iudicio, daemones colludcntcs)arbirra-
}L9rd**l**ru tur.Hanc& Auûftinus retjeit. At efle b6ni,ad
*~P Grxco- bonu aliquod.de^nonis aduocntionc,Gr^ci quida fa-
r*"'
coiHitouolutrcuiafmodi fueruntTyanei Appoilonij
uaticinia. y$*T<i*y autc mortuos excirare unde etia *** :
TZ.vyS«» id ell a luclibus deducut, qui ad fcpidchra edi

t
noclu afTueuerut.atq; noxios dfmones in fubfidio per

, jthenxm mouerc&excirecredebafur:& ob id ilia afperginelu«
Otdxm>, (trails aquffc tedarum igoe cxpiabanrur,nc daemo*
ho-.v. neseaucl
obfiderent.aell^derrnt. Hacartem omnia
*.JW?/$ P'* riu e £ umcxrer,Timant execranturq; Hincinter
'
facrilega IVianafsis regis flagitia, quibus Deum irrita-

1
uit.connnmeratur quo d fuerit ma!cficus,magiam e-

,
xcrcuerit.Sc Pythonem confulucrit.
M*gi£ origo cr quiprimi cim cultorcs: fofuper

,
Mdgia libripMribui falfo infer ipti.

Op* III.
f^flant. e*
m
TT" Vius arris originem ab angelis prûaricatorib.
rî deducitapud'Clemerte Pcrrusltb. 4. Rccog. •
referes cos docuifle

, homines, quod dxmones
artib.quibufda obedirc morta!ibus,hoc eft magicis in
uoc*t onib.cogi portent: acUclut ex fornacequada 5c
ofricina maliciejotu mudtl.fttbtra&o nietaris lumine,
jmpictatis fumo repleuerinr.Ira iutroduclu dduuium.
ArM multh;« CHI ucro fuperftius Noe filius , cuidi ex fihjs fais qui
tmJknfiH Mefr Jim appellabarur(i quo Aegypiioru & Babyloni
ftnbtt. orum & Perfarum ducirur genus) male' compertam
magicx uadidit difcipltnam.
artis Hunc genres
qua: rune erant, Zoroadrcm appcllauerunt: admira-
tie primum magica; arris r^cthorcm cujus nomine ,
et;amlibri Tuper hac plurimi habcutuf . Hie adae-

inonc.
Digitized by Googl
Liberfecundus. jjf
monc , quern mportunius fatigtbavgne fuceenfus co
:
crematur.Hums cincrcs, tanqua fulmmci i&us rcliqui

as , c oil ig-nres hi qui eranc pnrno decepti,deferunt ad
Perfai, utab tanquam diuinus e ccelo lapfus ignis,
eis
perperuisconfeniareturexcubijs.atqiUteceleftis De-
us coleretur. Plura ibidem: & quomodo hinc tempi*
£-mconrtrufta.ifnagincserc^ t myftcria,ccremonia:
ac /acririciainftituta , ut co licentius peccarint hom^
nes9 idola nec uidere.ncc audire, nec in aliquo moueri
fcicntc.SicPlinius quoq; in Perfidea Zoroaftre ( qui & jo.i*p.«.
>
Perfa O
row all filius crat, que aliqui filium Nob* Chi
pmanc)orram magiam commcmorat: fufius eius orî
ncm quando 8c a quibus cceperit,
, 8c celebrara fuenr,
enarrans.luftinus in fua Epitome hunc Zoroallre qui ,
maîcam repent artcm, Bactrianorum rrgc fuiffe fcri-

bit, qui (telle Eufebio de Temponbus.Sc in deci«*
mo de Preparatione Euangelica) plus 800 fere an*
nisame rempora Troiana fuit, quo etiam tempore
Abrzhzm Sc Ninus uixerunr, cum agcretur annus
aborbe condito ter millefimusac ccntcfimus o&o~
gefimufqaintus . Zabulum 8c Zamolxidcm in ilii- Z*mMtP}
citas artes pronos.hancprimos excogitalTc, uel po-
'^J*^'
*"
tiuspropaâlTe.uf a patre diabolo haud dubien?»ram,
feruntalij.ExPcrfidein Grcciam illatam prodiderunt M*gt.
Gra>ci a quodam Ofthane, qui Xcrxem Perfa rum re-
gem helium Graecia: infercntem com>ratus, femina ar
tis portcntofx obiter difperferat , infeclo quocunque
commeaueracmundo. Hunc ad rabicin non auidita- ,
temmodo fcientix eius Graxorum populos eg'lfc,

, ;
™
.
certo afTerit PJinius. /J^ tt {
Horum ueftigiafequuti funt Almadal.AIchinduscV (Km<\umde

Hipocus ex Arabum turba f Apufcorus 8c Zaratusa' efftflu f>r*u-
pud Medos , Marmandius apud Babylonios, Zar- <~l»q;r**l»™
mocenidas apud Aflyrios t Abbaris item apud Hy-
^{J^?**
perborcos^harondas.DsmogorgonCalijs Dami- ^s^x^Hfif
1 4 geron)
Digitized by
t) 6 De magis in ambus f
pcron) Eudoxus,Hcrm»ppu*:extiterut &a!ij clarto.
res anti(t.ites,utTrirmegiitus Mercurius.uel Hermes,
qui tempore Mofis uixitapud Pbaraonc t quemare ra
t^*^* brum abfumpfic: Apolionius Tyaneus, Dardanus,
Tya.mfica Gra?cus,Germa B a by Ionic us, Porphyrius a po*
$Jtm L.y.c.t. ftenoregetiiitate maxime* cujtus, & inter Platonicos
'io. c6:ra Pot ob exccllentiam philofophus cognominatus, fed Jip-
^wtwm ^ ^hti&i afophos uel mifofophos potius appel-
an ^ us cuius prasceptor Plotinus Italic* fchola; PJa*
'
Jhonfu tdem i
lfb. 7 .
tonic«patronu5,utIarabIichus>£gyptiac3e,&:Pro>
'porphyrin, clus Afiatics hie habitui omniu PJatonis myilerio-
:
rumconrultifsimuf.cuiuslibrumde Sacrificio 8c ma
jHt*7"
Prl'ch* g' an ^ minus ^rauiter quam acerbeperitnngit Ioan-
/•4 i./'/c / 1. ncsFracifcus Picus lib 7.cap5.dePr3enotionefuper-
( fJtf'rxn. Ibtiofa. Hi fimuloperam dedcre,utcum ftudio&Ia*
boreinfanirent, philofophi alioqui fua laude digni.
Amphionequoqi 5c Orphcu magicis artibus ualuif'
fe,tradit Paufanias. His adde Apuleiuro,& Artephtu :
qui in Compendio itudjj Thcoiogise affirmat,ieper>
agraffe omnes Oricnris regioncs exquirendae fapicn'
tif gratia & ad Tantalum pcrueniflfc in aureo throno
;
fedentem deq; cceleftibu$,de natura,de moribus do-

f
centem,qui mhilominusab Artephio fit doctus, Illu-

itrata he;c magia eil,Sc fcrd abfoluta a Democrito Ab*
derire, qui Dardani /Egyptiorum magi peritifsimi Ji#
bros de Magia conferiptos, 8c in eius monuincto ab-
ditos eruit atq; iuftis comentarioru uoluminibus ex
,
difciplina Apollonice, Captidenis Sc Dardani Phceni

cu explicauit.Eode Dardani exeplo duodecim libros
a fe de hoc pneftigtftrfi genere concinnatos , in fepuU
• chro Tecum recondi uoluit Numa Pompilius , rex 5c
potitex Rom.Extit 8c de hoc artificio Hermetis libri.
Ad hanc prsetcrca artem difcendam Pythagoras,
£i.jw£,fa EmpcdocIes,Democritus Sc Plato ( Plinio authore )
nauigarunt, cxilijs poems quam peregnnationibus
Digitized by
Liberficundm. #7
fufceptis. Hanereuerii prsedicarunt, hancin arcanis
habuerunt. Quin & Pythagoram, Platonemque, ob
cam capeflfendam Mephtcicos uates accefsille & pe- ,
nc totam Syriam, jEgyptum, Iudseam, 8c Chaltlxoni

fcholas perlaftraife, compcrcum eft. Emmuero hanc
•pud Chaldseos, religionem etiam in fapientiam phi*
lofophicam c6mutantes,Afl*yrios,Pcrfas, Arabcs, jE-
thiopes 8c Indos plus ab initio culta tui lie atq* cele*
braca, qu am apud ul las alias gen tes,coftat: jEgyptiof tyftgptyM
adha»c,natura fuperffcitiofos.ac in anilei fabulas 8c hi- t*r*,f>*rjk~
firiooica comments religione uertentes, inprimit ea
t larui fTe 9 quod potifsimiira apud eos d a: m on am u 1
guerit cultus : quibus nihil ftudio maiori fuir unqua,

nihil prius, quam ut quibufcunq; pollen t modis a ue ,
taDei 8c naturae contein platione abreptos , tranfuer*

fos homines fais illaquearet uaframenris. ItaGreci
amantcs 8c perquam fhidiofi nouarum &ingeniofa«
rum inuentionu, inPyrronias difputationes rcligio'
rein trans fu derunt: qucmadmodum Roman domi- 1
nation s natura cupidi , earn ad fuos fimiliter innexe.

1
runtt attemperaruntq; affcclus, 8c impcrio conforma

rant politico: qua rati one utriq* dsemonum artibui
manum quoq. pronius dedcrc.
Atquanquanaturalem magia plerofqicos co!uifle
authores obijeietur, plurimu tamen eofde fuperftitio
nis impix infamisq* magiae admifcuhTe copentur ut :
naruraiisillagoetiae&theurgiîllecebrisconfura.ma
lorumqs daemonu iropofturis irrctita, not. fatis fecer-
natur. alias penitifsima ilia rerum naturaliu abftrufa* Mawslk
nimfpeculatio&cognitio,ueranimiru philofophia, magtdqut^
fan&iorq; magia,a fapicntib.folenni plaufu excipicn.
^J^!//*"*"
da, colendaq;, a me hie non eleuatur, cui etia nulla ex
parte quicqua derogatu uolo. Na quos Grxci fopbos
aut phi lofophos,Cha!d$i etia magos uocat.utin Da-
nicletcftaturD.Hicronymus hoscomendatuerita*
:
1 5 cis hi*
Digitized by
1$ $ De nugis mfamibtu
tis hiftoria, Man h.2. momentu cnim Jocumq; ntti fi>
h'jDei, cx prophcttjs, quas in illo regno & Babyloni-
co Kraeliticajcapuuitatis tempore fparferant, ftellae
tronitu agnofcunt.Qnam quide (teliam non formito
jlluxifle.neq; ex materia phyfica naturae du&u inflam
mata exarfiflt uerum dtuinitus accenfam , ut Chritrj
,
natiuitatedefignarct, ipfdsq* adlocuin quo eratde-

duceret.inrelhgunt. Superioruueroinfamiauclhinc
mag seluccfcet, quod in Diuinationib. Cicero fcri-
:
bit.in I'crfis augurari magos,Se diuinare, cogregariq*

in phano commentandi caufa,atqi inter fecolloqucrt
di. Etquodgrauius multoeit, inlibrode Sacnficio
5c Magia Proclus, dum hanc naturalium fympathiam
cognationcmq; 9c fi uoles compafsionem latifsimd
,
,
demonltrat et?am numinum aduocationeutifolitos

,
inagos.pcr huiufmodi rerum confenfum,tradit. Eos

quoquo multae idololatrix occafionem dediffe, fabric
catof temere fupcrftitionum Sc falfae crcdulitatis plu*
rim a genera, teilatur Laertius. Exquoartis liquet «-
gnominia, quod numinis appellationepraetenta.ad
dxmonum inclinans uerfutias, impeditifsimis ipfa &
erroribus obretita, minus prouidos in intcritum pr®
cipitesrapiar.
Sed utinam pofteriorib.Magis ea manfifletreligio,
qua?Magoru Pcrfarum erat,& jEgyptioru facerdotu,
ScDruidum Gallons: qui nefas efTe arbitrabantur, ea
magic facralitcrarumonumetis comittere, neuulgo
innotefcerent. Itatande fuilTet fpcrandu, iiiudprodi*
fliofum diaboli artificiu, atq> generi hum an o exitio*
fum , prorfus interituru : queadmodu iam Theolo- &
gis 8c Medicis quocunq. moliminis genereconandu,
utartium bsecpcrniciofirsimaTraudib.pIenajdreligio
ni$ noltrae facris quam longifsifod cxulet, & c* diuinae
Mcdicinaccaftrisnmnino proculexterminetur, quu
ytranq* fujs fucatis cxorcilmis, barbaricaru uocu pre*
Cttlttp
Digitized by
Liber fecunJm.
tulis . obfcuroru nominumreciratione/acrofancli e^
loquij abufu,Iigaturis,periaptis, c^rminibusq; ad fain
tis Sc uua? hominum pcrnicicm confpurcarir.hcuti a-
pud Iuda?os fecretiorcm diuin$ legis interpretation^
Cabala nuncupatam.identidcm ab ea dcfaedatam ui- »
Ca ]:jU wj
tiataq* legimus: ut Cabalsftica eiafmodi magia.Chri-
^ a t*,famn*
ftummcomparabilia ehScciffe miracula, allrucrenon «-i4.
exhorrefcant perfidi Iudoei.
Et hodieadhuctitulis,qtios prae foribus fpledidos ttbrim*
fufpendanrhi magi.emcnntis circunfcrutur bbn lt\b
nominibus Ada?, Abclis, Enoch (qucm diuiniorem Enoch.
ante cajteros fuiflTe alTeruit uctuftas) item Abraha?,
Aaronis,Danielis ob fomnioru explicationem.Solo-
monis (infigniconiecluraitaexlofephoaugurantur I ih.t*ttt}>f.
factilegi, indoclis aunbus irrepentes ) adha:c Zacha* f / - * , ,
, •
TixBabylonij,Pauli,Honorij t Cypr!ani.Thomjc,T-:ie'
4
ronymi 8c Eboracenfis cuiufdam at ob fpeciofa hec f^ w j^X"
:
nominuin icnocinia magis arrideant, illic!2ntque rr.o.t* oftnt>»

,
citiusfidemfortiancur. Verumacrius intuenti,aper- n<tmctu di-

tto fe prodit horum furciferorum circulatorumquc
ltttAm-
fallaxprxftigtum, &noftroajuoiampride.r> conficia

fefeprofitentur ipfauolumina. Iofephquoque l;rac*
!is filio , cx pcculiari Dei munere uaticinanti, (omnia
jnterpretanti , in fratrum minirterium a* prouidentia
diuina fegregato, Chriftiq; typum gerenti.eam alper^

gitmacula Iuilinuf, ilium magicas aou!ircartcs,cas. Imtin.hb.i4*
&
3ue ad Mpfcn rcliquos perueniHe fcribens Idem .
cMofetradit PIinius,& Tacitus: quemeriam /Egy-

ptium facerdotcm dixere non ualde diligences (telle
Capnione) q at dam rerum fcriptores, ut Strabo Co.f'
mographi* libro fexto decimo. Magum item & fal-
lacemeumappellat Pofsidontus, ScLyfimachus, Be
ApoMonius Molo ,&c pleriq; alij.fimilitcr Apio quos
:
mendacij, ignorantix 3c infaniasinfimulatlofepbus

/ft^,^.
multis argumctis.EalabeinprimitiuaEcclcfiaquoqi fb*3L
multis
Digitized by
j 40 Dcmdgisinfamibus
muftis Chrifltanis illcucrutu gentcs , qui tan turn dif*
fercbanea magis, quantum atenebris lux, amenda-
cio ucritas ab una uan itatej, fumma 8c fine era pic us.
,
Hos Ongenes defendit.

Exm**U Excomagorumcollegioctiam ingensbaereticoro
m»ltii?*rtti. numcrusin Ecclcfiairrcp(it,qui(icutlanncs ScMam-
upndurt brcs rcftitcrut, Mofi, fie ill &
Apoflolicae ucritati ob-
»
atrarunt Horuui princeps extitit Simon Samarita-

^
SimonTlm*
M.muuM h* nus,qui Roma- Tub CI audio Cffare propter hanc rem
refium ftmi- (lama donatus ell cum bac inferipttone S1MONI
, :
Muurn. SANCTO DEO.bic tandem uelut in aere uolans,

K^bdiadipt- a daemon -b.uedhis Petroorantcexaltatus dilabitur,
fcop.Bab.hb.
i.cert*m.a-
m jfcre ^. interijt. Eiut Mafphemias prolix^ recenfent
q em £ §( £ a fc bi us 8c Irenaeus. Exhoc S m one tan qua
j i
ex haerefium feminario pullularut per multai fucccf*

,
(tones, monftrofi Ophitac.turpes Gnoftici,impij V*'

lentiniani.Cerdoniani, Marcioniftae, Montaniani , 8c
multialij haeretici, propter guarftus inanisgloriae &
aucupium mentientes aduerlus Deum , nec quicqua
aut bencficioru conferentes hominibus at
utilitatis :
decipicntes 8c in errorem perniciemqi precipitates.

,
Hue pertinet famofifsimi magi Cy n op is hiftoria qui ,
cum Ioanni cuangclifbe ,iuflu Domitiani, in Pathmb

exulanti, controueriiaerat. Exemplaquoqi leguntur
apud lofephum lib.2o.antiq. Iud.cap.6.
Qui hUgim mfmcm pofki coluere,cr funefiut

quorunimtmeruut. Cap. If II.
S Vperioru
funt,
magorum nugamenta infulft fcquuti
Appion Grammaticus, Iulianus apnl lata,
#Ath. j(rj$t$ Artcphju i. Ro bcrtus ^ng licus apudHeluetiot
tofc£iaf mifer£ mortuus, Rp^mus Bachon, Pgrrus Apo ncn-
-
(is Conciliator diftus , Ajfec^s Tcutonicus , Aiaal*
\***nAAf&. iju^deuillanoua, A$£cJ^s Parmenn^ Pic^^
y isAOcrt Z fpanus # ucl authorlibri adAlfonfum fub Picatricis no
mine.
Digitized by Google
Liberfecundus* 141
mine. Cicjjius Afcalus Florentinas.Scpleriq; alij ob-
fcurions nominis fcriptores, deplorati certeir.gcnij ^'Jjf^ Tm
homines: qui quum fc magiam tradere pollicenrur, H t/uprrjim,
noo nift aac del; ra men ta quaedam , nulla ration e Tub* Ut <~*Ln.
nixa,aut fuper£Htiones,pijs omnib. in dignas congcf* /*" i»A*ru »
ferunrrquorupluresetiaminhacarteflorentifsirnos,
fama muJ&atos, 8c quam miferrime hoc mudo defun
m
#cs ruifle,fe parti cogneuitte f partira teftantib fide
iifs.-mi* horr.in'bus audiuiflTâlTcntcximiom illudo- " f* ^
tr-
Jim Gj^rma^^decuUQancs RcuchJmjiS, linguarum *
pcririfsimus. CJuandoqscnimciurmodi focietatis iu- 7*
rc deuin&os ucl ancipitibui falfisue j-ra.it g js ad

,
mentiendum permoros pcrdunt da?mones,& nidici-

bus uinciendos exca rn can dos enecandoscj; pro-
, ifi ,
dunt ucl spfi tragico aliquo triftiquc fupplicio inter-

:
cmptos abripiunt. Solent ciufmodi quidemhono*

re,tenebrarum poteftates fuam afficere ciientelam.
Zarc^s & Arfaxat magos in Perfidis ciuitati bus ludi- Zsr9eiet y& t
fican tes homines.ipfa hora martvrij Si moms 5c Iudx U**t "ftu^

apolloloru fulguris icIu exuftos fairfe, tradit Abdtas fitly*
Bah «»pifrop lihrpfrvrnrgrtam .Appftol StC ficCvno
J?^'
p£jfc magoru principejoanne cutngelifta orantc.riu- ySnjpfri
ctus abforpfifle legimos. L.Pifoprimo Annalium au- al^rftm.
fior ^T»li, r ^[ n |}ilmm reeem.ex Num$ Itbris.eo-
dem facrihcio quo Iouem coelo deuocareconarerur,
quoniam parum rite* qusedam feciflct, fuimineiclum.
AmphtirasjvArgiuui uatet & augur, cauere fibi non
potuir,quinprimodic quoThebasueniret.hiatuter- stdtimjm
raeabforberetur. Thtk^.
Scribit OIû$AIaguus.lib.5.cap.4.degent.Scpter.
quod Methotia quit! am arte magica infignis , excel- Methtup
lentem fictae dignitatis,uel potius dignitatis opinio-
nem fibi aflumens fimpliciu animos prseftigiofae ar-
1
ts ram a fedu&os , ad prcftigiofa libamenta fibi pen-

denda adduxcrit. Hie cum cflct fummas deorutn
poo*
Digitized by Google
r/j De maris wfamilas
pontifex, facrificia ceremoniasque ita diftinxit 8c of-
d)nauir,utdifcrctus fuperum cuique cultus & hbatio
obferuarctur, aflerens dcorum offcnfas communis
busfacrificijs autpcrmixcis ccrcmonijs expiari non
pofle. Tandem fcclcnbus eius derectis , concurfu
populi occidirur: occifusque peilifera cadauerisfui
contagione plurimos perimens ,tumula extrahitur,
ac palo infigitur, quemadmodum uanicatis ipfius
tneruerantprseftigise. Eteiufdem Jibn capite iX.h^c
Colebatur etiam inter aha Aquilonis numl-
narrac : ,
na 4 magus quidam Hollerus nominc.non minori frau

de f quam fingulari fupcr{litione,diuinitatis opiniore
tJoUerus m* tk cultuin fibi in gente curiofa uendicans. Is fiquide
gi tn udt - parem cum Othino amplitudincm in medio deorum

\
m aflecutus adeo armorum Sc prceftigiarum ufu clarus

'
,
cuafit t uudtraijcicndamariai?l>V. gnnHdimrarmi-

^jb- nhfignaniffir nûi gij loco urerettir nec fegnius
:
uelorum uentorumque ufu prab'

eo, quihn celerrimo
ie&a aquarum impedimenta fupcraret. Tandemque
ut diuinitas eius oftendcrctur elle mortalis, ab xmu-
lisfuis truculcntifsimamorteeftintcremptus. Pra>
fljth mA£M tcrca
Oiipcyan, Danicumpiratam maximum.tradit
mma&iMr. t>fq UC car na ahum
a i peferrlfie mare, & hollilia fa?pc
nauigia concitatis carmine pioccllis eucrtiffe: ac po-
ftrcmo prrifinr<> hoiie cirt imucntum g urpitg fa b"
.
inerfum effe. qui marines uortices prsefbgions carmi

nibus olim calcare confucuit.
i<K\fHt€i fk&stmf loADncs Fauftus ex Kundlin* oppidulo oriun'du's.

' Xracouia? magism, ubi olim doccbaturpalam, di'
dicit, camqucpaucisannisante quadrageflmum fu-
pra fefquimillcfimum , cum multorum admiratione,
. inendacijs&frui:de multifariain diuerfis Gcrmaniaj
loCis excrcuir. Inani iaclantia 5c polliciiationibus
nihil
Digitized by Google
Libet fecund**, /+j
nihil non potuic. Exemplo uooartemea conditio-
ne Lector, o lien dam , uc ie non imitaturum, mihi
prtus fidera faciat. Hie Ba-
fc c 1 e ftus c ryo c ap tu %
toburgi in Mftfa* ripaad harnn* Her-
q g |^^p>fin^ f
manno abfente, mitiusab eius facellano D. Ioannc

Doritemo tracla bat ur quod huic uiro bono nec cal-
,
lido , plurium rerum cognitionem artesque uariai

poJiicererur. Hinc 8c tamdiu uinum, g un |[ttfap
unice ^ticiebatur, promj fir :iie, donee uas cuacuare*
tor. Quod ubi Faoftos intelligent atgue Grauiajp
(IK^^nn^nm rlT<» j
utraderttiir b ar b d J i cr c t a! tcr,
uinum is G adhuccurarct, artedenud promittit fin*

ularem, quacitra nouacuix utuin, toilerecur bar*
f a. Conditionc acc epta, arfepico confricari cam CM*
xra, ullam pra?parationis mcntionem iubct : adbi-
bitaque illinitione tanta fuccefsit inrlammatio , ut
non modo piii , fed & pel Ii s cum carne exurercn*
tur. r.nf^ ftnmarU iflrm j|l?
n -
jhj fectnus hoc non
frmp? rpffnfuir Alius mini non incognitus, bar-
ba nigra, rcliqua facie fubobfeura Sc mclanchoham .
aeteftante ( fplcneticus etenim crat ) cjuum Fau^

ftyjn acccderct, incunclanter bic aic ProfcCto to :
fororium meum eflc cxiilimabam , proprcrca &

pedes tuos mox obferuabam , num longa? Sc in*
curux in ijs promincrcnt unguis ica hunc dae- :
mon/ afsimilans , quern ad ie ingredi ar bit rare-

rur, eundemque fnrn limfl a ppe)la re confucuit.
Hlfj tanden) »" pafrn rWams Vvirrrnhir^ri in ^ £%^{U^ tH
i
uentus fuit iuxta Je&um mortuus inucrfa facie # 'fcr$Sm t~*

4ldonig p ra^ccjdenti jipftc media quajfata , ut y^J^îSS
Ludimodcrator apud Goflaricnfes ex Faufli ma-
uerius infa*fti mali dodrinainftrucûs modu
gi,ucJ ,
quo caxminibus in uitro co ere ere tur faun did kit. ,
* Vt
Digitized by Google
ij. + Be magU infamibas
Vt itaque itnpediretur A ncmine , die quodam in fyl- ;
uam abijt : ubi in magicaexecrationeaberranti ap-

paruit daemon horrenda admodum forma ,
ocujs
flammeis, nari bus aj corn u bubuli morem intortis,
obiongis dentibus, aprinisnon difsimilibus, genis
felemrcferentibus, &
inuniuerfumterribilis. Hoc
idolo terrera&us hie profternitur, iacetque horasa^
Jiquot femimortuus. Tandem refpiranti nonnihil.
atque ad ciuitatis portas progredienti , quidam fami-
liaresobuij,uultus mutati, pallorisque caufam ro^
Ijtnr. Hie trcjnenx& uciurfuribundiis o.bmutuiy,
indcdomumducitur > ubihorrendosedcrefonôs.&
»rorfus itiianjre coepjt. Anno tandem cxa&oiari
lenuo incipit, ic ea fpecie fibi da?monem apparuifle
narrar. Coenx ucro Domini cx ro mm union em ubi
turn celcbraflTet, tertio poft dnflfcDco commendans,
caUmitofs huic uitae ualedixit.
lam ite m magus in pago uix ab Ihenaoppi-
do dimidium miliare, medicmam fecit: lite que inter
hunc fcuicinum fabrum lignarium orta, hie altcrum
conuicijs accrbionbus irritauit. Poft menfes aliquot
periculofo afficitur morbo faber, qui prius oftcnfjc
ueniam precatus magi opem implorat.
9
Hie dii'si'
mulata iniuria, iubet aegrotum in potione uti radi'
ce, cui iVeq^nomcneft (ficlegitur) cumalijsue*
nenatis herbis. Eabibitatam atrocibus exercerur
cruciatibus indies magis ac magis au&is , ut tan-
dem cum inorte uitam commutarit. Homicidij ac
•ufatur magus a fabri coniuge confanguineis. &
Caufa uero ad magiftratum Ujfjyjnjjyjidclara, urn-
culis tile cocrcetur : & quxftioniBus fubditus rem
Omicm confitetur,ac in primis quod uindiftse ftudio
ubrum perdidifiet , fubiungens artem fe edoclura
fmflca uctula non procul ab HerrioiaJyiua degen-
fe.ucmda2moncmfibifcmperpra5ft6fuifle,commo«
ricfacicn*
Digitized by
Liberfecundus. .14} 1
ncfacientem infpirantemq; quid confil jram abfenti*

bus quam pracfentibus pra:(tari t porurct. Quarc pa^
AHoquutum fe pluriinus angugrat loirjp f ^Franri ^ pf pr*tui.

feus ^ cus.qui uana fpe futurorum dclud ab apparent l»prrji L V.*.
tc(jbida7ir>onc,pcr inita pacta uocaro.uique adcouc
xanfuerunt poitrerro, utoj tunc fecun putarint a-
&um, ocuftam amifcrint. AJuUJlglkOj;; >r tcllcxit ab
ciufdcm focijs adhuc uiuis a d a* iiionc quin qusg inta Aja+m mum
,
ferine* abhinc annis ujuum abiatL ir.niilgnam ccmâ adxu kiloabr

ryjilcdum curiofo cuda Sc 11 Je iano pnncipi Troiac ^^^^Trei*
ty^f*
onmign at on c tn re^rgfent a re, c u.afi in Ice n a. polli cj- **T* ^fp/nUî
i
j
tus cfijetÂUîJJciniûc 5c Hcftcrcm introducercprat- pM^+hf- -
liaruc|.
Comes item Matijconccfit magirar faction is,hora Cflwtf y*mMlc*>«j''c
prandij coram muftis Barom bus
3c militibus abrc« v%£- *»ivî*
plus fuifle a damombus lrgitur,ac rcr circum ciuira- I J
tcm Afaii/conefem uclocifs mc ucclus cunclis uide-
ribus»atque tcr miferabjliter cxclamafle, Succurrue
UWts, f»f f firritf undetotaciuitastuit cemmota, at-
que lie fatfus perpetuus darr.onum comes, ut rufiuf
i
docetHugo Ciuniacenfts.
Receti adhuc memoria, Anno i550>facerdotim cry c^r^^ £
ftaHothefauros Nonbcrgae oftenderat daemon : hos o,w*iiflU/*-
cum loco perfoflo ante urbcm qua reret (acerdos.ad Awgiffifr
fjibito
1^ Jtc
amico fpectatore, & ia'm in fpfc/n jrcjm Uldjfc If/ f
ad earn r nhantr m ranrm atmm. irgrefTus fa* Sffiffffi
l'
' '
V
tf
cerdosin fpecum,opprimiturintern\iturquc,ruentc jfr«<»,

cacumine, &
fpecum rur<us complente.
SaltzburgiiRcantatorialtabat,feotnnes inuicinia
ad miliaie^trpcntcs polTeinunam pcrduccre fouea, %/Cjerfnti
Sc intenmere quod cum tcntaret, tijjem antiquus Sc *LW tnW-'
:
pjo lc rpilfcr pep s quern quum carmine in fo tJtr

*
i ngc .
ueam com pe Here p'teretur, ille ex?!iens, :ncantatore

uciui Unguium amplc&itur , trahaque in foueam s 8c
k cuccat.
14 4 De magU infamihtu
cnccat. Haec magise huius ftipcndia, hi finmlata fnl-
Chis amicitiae, ha? cmentitae phialae , annuJi, carceres,
ficli compedes,& ucfana pcrniciofaq; ludibria.
f,ib.t.Senten Lombardus ait: Daemo-
Recle* igitur ac pie Pctrus
$i*r» t dijt.-j. num fcientia & uirtutc excrcentur artes magics.qui-
bus tamen tam poteftas qua m fcicntia A Deo data eft
ucl ad fallcndum faliaccs , fi cut jfcgyptios:& etiam in
ipfos magos data eft,
eorundem fpirituum opera-
ut
tione uidercntur admirandi & quibus crant dam- ,
nandi uel ad monendum fidcles , ne talc quid faccre

:
pro magno defidcrent, ucl ad extrcendum feu pro-'

bandum iuftorum paticntiam. Ncc putandum eft
dsmoniBus , hanc rcrum uifi bilium materiam ad nu-
tu feruirc:fcd Deo potius, a quo hasc poteftas datuf.
De Ubris quibufdum magic is.
Cap. V.
PRjeterea non eximios tantum uiros, fancTos psu

triarchas Sc Dei angclos tam fccleratorum exc-
crandorumque do gin a turn iaclant authorcs hi ,
magi ucrtim etiam hbros

: a RêJe Sc Raphacje, Ajjg
Sc Tghiy angelis, traditos oftcntarc non erubefcunr,
ut hoc fucoluam pulchre adornent Empufam:qui ta-
Ltbri «*gi- men libri ut Sc fuperiorcf^penitius introfpicicnti pre;-
«• ceptorum canonem,rituum modum.ucrborum con-
fuctudme, charaderum genus, barbaru conftruclio*
nis o r d n e tr n doctam phrafim , fententiaru uim , res
i ,i
jnfulfas, manifeftl fefe produnr, & inferipiôncs elTc

adultcnnas fuppofiticiasq; necniii merasimpoftu*
,
rasq; eos cotinere, nec no ita pride exunius cofpira-*

tionis uolutabro cuctos noftra ^tate fcaturijfle,mini«
meq; Chajdasor um Sc Hcbraeorum linguam uetufta*
temque rcHpcrc ; nec d^4'JtcJKUt^yp t * orum chara*
herein unum in facris, alterum in piophanis agno*
,
fterc,ccrtuin eft ac interim ? perniciofifsimis

: abomi
natiunum
Digitized by Google
Liber (icknam. 14 f
hitiomim architect is ucrx fapicntix ignaris fabrica-
tes cue ex getilitij s quibufdam obferuationibus no. ,
ftra* reiigionis cercmonijs, ucluti exinfidijs.utcir-

ti u s ft u d 6 m m xt s, in fcrtfjjju e jnjuj-
curauenian t c i , i i i i
nominibus & fignaculis ut ftupori tcrro-

tis ignotis ,
JJ^^XnJXU^9lii^5, firnplicibus 5c inc autis.

Optimo lure his annumeretur abominabilis IL
belfusnuper inlucem ab impio homine cmiflus, trU
srttu
butusouc Henrico Cor nclio Apr ippar.mco olim ho« f&F
>
Scpraecepton honorando, circircr annos utgiir pUtk/ofhi*

fpiti
tifeptem iam mortuOjUthincfalfo eius manibus jam imfiw.

infenbi fpcrem,fub titulo quarti libri eje QjfcyilUL^lli' C*rhnwti.
^0©h\ \ feu dc cerimonijs magicis aui infuprr cla- j'J^£ t*
, :
l
\iusT\brorutrium dc occulta philofophia,omniumq* ^jir"«f^*

magicamm operationum iaftatur. Sed
Varturiunt montes, generator ridicttlus row*:
mcrx funt nugac, 8c fcopae dilTolutx,ut nihil ex co ccr

H conftiruerequeas, etiamfi huius uanitatis ftudio-
ftfsimus fingula quo iubct author ordine, induftrii
profequaris, inchoesqueexfiguramundi, collcftis
literis ab ortu corporis planet* fecundum fuccefsio^
nemfignorum per (ingulos grad us, atque ex fingulii
gradibus ab ipfo planeta afpectis , facia proieclio'
tie a gradu afcendentis , ut ille proponit, 8c fufius
nugaciusque docet. Idem dictum uolo de tabulis,
per quas malorum fpirituum nomina extrahuntur:
8c de calculatione, quam jEgyptijs litcris tradidifle
Tnfmegiftus dicitur, qui etiam omnium primus ex*
titifTc fcrtur qut denominibus fpirituum cliciendis
t
trachrit. Fabrica quoque exquifita in hoc libello
fubfequitur dc charafteribus bonorum & malo-
rum fpirituum quos tamcn ita effi&os cue ad de-
:
ceptionem , nec »js quicquam ineflTe uirium , qui'

Jibet fanse mentis baud dtfficulter iudicabit Ac
ceJuflc tabula, per quam figurx qu*dam malorurii
k x fpiri>
Digitized by
j4 S T>e magis infamibus
fpirituu familiares, 5c imagines inueniuntur,fub qua-
rum forma inuocantibus occurrcrc Sc comparere i!!t
folcnt: icjynformae familiares fpiritibus Safcucaj, Iiir

\UJ,Martis^SoJ is,Vcncris,Merc^rij,l4|j9ae.Pentacula
defcribunturquoque tanquam figura quajdam facra,
4 malis eucntibus nos pra?feruantia,Sc ad maioru J a>
monum conftriftionein,& exterminatione adiuuan-
tia: malos etiam fpiritus allicientia.nobisqj concilian
tia,quse ex chara&eribus, pi duns nominib. bonoru ,
fpirituu uarie' coponutur,quib.abominabilis, in}0 bU
feh^!i§^,cr ^Scripturâdhibetur abulks. Inter re-

liquas preces,rogatur etiam malus fpiritus ad cogen-
dos homines cuius nomen fimiliter inferitur fitque
, :
hoc ad malum ten die opcratio , ut ad uindi&am,

, (1
pacnam ucl dcftruclioncm.Prfterea fi quis uerficulus

in Pfalmis , uel aliqua parte litcrarum facrarum , defi-
derio noftro congruus habetur, illc orationtb immi' .
fcerur: &poftorationem adDeum,quandoqioratio

couertitur ad exequutore iilum , qui miniftcr in prae-
ccdeti oratione optatur,fiue unus fit, fiue plures: flue
«££cjus uel U&Ua, uel anima_ uel ex Hero um
t
nutr. cro
aliquis.
Subfequuntur Sc uarise confecrationes re rum alia-
ruifi,tum libri, per quern maioru da?monu minifterio
plurimum quidamutuntur,cui fpiritus inferipti pro-
cliuem obedicntiam facro quodam fuo iurameto no'
uerunt. Hie pod confecratione conferuatur religio-
fe\ne extra inftitutum aperiatur. Fumi certe" &t anicu-
larum deliramenta. Idem fentiendum de inuocatione
bono ru m fpirituum ibi defcripta,ubi poft deliria mul
ta,recitatur genibus flcxis Pfa!mus,Bcati immaculati
in uia, cum diuinis & angelicis nominibus ; eo q; (mi*
tofurgitadtor.Scincipitab Oriente in Occidenteco-
tinuo uortice intra confecratu circulu circuire,donec
ucrtiginc corrcptus humi in circulo procumbat ubi ,
quie* .
Digitized by Google
Liber fecundus. 14 p
fjuiefcens (latim in exufin rapitur, in qua if fe pro Jit
quicur.&iannunciabit. Sj^&oraculaperinfomnia
redduntur, fi poll alia cxprsefcripto adminiftrata, \t*
clu ingrediarur a£lor cogttatu illi rci inhserente , qui
cognofceredefiderat, coq; indormiat modo. Hifco
fomnijs haud dubi6 infinuat fe diabolus,qu5do res i-
maginationi cogitationiq; ta ualidd imprefl* adhuc
in organis imaginationi inferuienrib.ha2rcr.Qu3e etii
in malifpiritus inuocationerequiratur, eadereligio'
nc piequitur. yhi^j^î^^^S^^^^^XSh^'
cefTariae tarn ad defenfione inuocatis 8c focioru eius,
quametiaad uincula & conftn&ione fpirituu ûales
funt Cafij^chajrjae, lajîo?, pi/farg.pgntfrfula. gjajjij,
fe^r 2 1 * ^^5 0 ^ materia 8c colore couenienti. Appo
*
nutur 8c fediiia pro fpiricibus qui quoq; inuocari ad

,
potu&efum inuitatur. Indepeitiletifsimus fubiungi

tarlibellus,Hepia^cj:6inrcnptus,fiueeIcmetaMagi &*fo*Mf
ca Petri dcAbario.que.utreliquos id genus omes,in'
-
tcrleclionis rciedas libros.Vukano cum primis cofe
craredecet. In eo circulus Jccius copofitio defcribi-
turjtc nomina horaru & angeloru cis pr^fidctiu, bar#
baranimis, queadmodu & angeloru quaruorannite*
poru nomenclaturac: cofecrationes quoq; 8c benedi-
clionescirculi ac fujfumjî&ru , exorcifmus ignis cui
fuperponutur fuinigia, ueftis 8c pentaculu fa&u die
3c hora Mercurij, crefecre luna.in charta.mebrana fci'
licet h gdi . u b ijîui fu p e r i 1 1 od ft a fucrit miilkSp iri -
Ojjjyî,JâJêjrJa baptifmatijjajjuj. Succeditmo' J^j^f^?

dus operation siexorcifmus fpirituu aereom impius,
1
oratio ad Deu blafphema,in c;uaiu,or mud* partib.rc*

citada in circulo.deinde uifiones 8c apparitiones u\r*
tute exorcifmi excitatx, cuminuocationehorrenda
exorciftae: nomina item angelorum abfurda diei Do*
minici,& eius coniuratio,ut 8c finguloruin
totius feptimanx dicrum.
k 5 De
Digitized by Google
jf$ Dc magis infamibm
VelojtnneTritcmioMiuqy Ubro Stcg4~
nograpbii infcripto-
- cfrm^nmm
HUp. VI.
Vc pcrtinct Stcganographi$ opus Ioannis Tri
temij abbatis Spanhemenfis, cuius in hscc uec
ba mcminit Carolus Bouillus: AdTritcmiu diu qf^
G*u.u*m qu^rcj^cri ma<uj, nulla pliiloTog.hiae parte infigjji. Eu
( °l tl,ir
. -
y* Meganographia euolui uclitatim nulloru capitutn
Trit%mhM
pcrlcnes initia. uixhoras duas libruinmanib.habui:
St-mor* - a^c^ci cnim cu ijyjco , <pg.d tcrrcre corperatmc ua^
ji>tuj'n!<r- adiuraj4Q£&£S, ac ta barbara acq; infolita fpirituum(ne
m i' forte dicam daemon ) nomina:uniuerfa uero huiuf*
ft
modi nomina ( quoad uiderc uifus fum ) ignj^tjEjin-

gu£ funr.Autenimi\raJ3[4Cji,aut HebraicaûtCnaldai
j^,autQrctaLatinapauca,autfcrmenu41a.lnnumcri
aute funt charadercs.quib. adiurationes (ingulf nota
tur. Quod in epiftola a4JB&&i Jrittuuus fcribit, uer
ba efTc pIana,lucida,Gne omni literaru aut uocabulo^
ru trafpofitione, ita ut omnes legat & intelligat;fecrc
tutamen illius qualecunq; erit,manere ignotuihactc
nus uera loquutus fit: Na in tota huiufmodi Stegano
graphia pafsim fan&ifsimas ac pijltimasorationesin
lent qua: ad amicu cpiftolara loco mittantur.re autc
,
u cr a lachrym c font c rocod di. Id eniin mihi facere ui*

detur, quod D. Dionyfius in epiitola ad Sofipatrum
de A^^JIo^hanefentit : rûinjjûj^rj^Lfe pgajQ£-
Urj^jjxijuj' , ac per mundanam inanemque fapien-
tiam.diuinam fapientiam euacuare molirur. QgpJ
autcm fine admtorio fpiricuum omnia polliccur fa
pjnuLiy
fa 6turnm,re(ft^ (ut ait Daniel) in caput fuum men.
dacia confingit : manetque puto angclus Dei be
nus,utfecet cum medium diflbluatque fo:dusinu ,
quum.quod cum nocentibus angelis inijiTc acfan^

xifTc, palam ex ipfo opcre declaratur, Porro , fi rit£
<^K4?fc*. memini,hunc ipfuminStegvnQgraphiaillaordmem
fcruati
Digitized by Google
Libcrfecundus. tfi
feniat ; in prim is fpirituum ipforum nomina digerir,
hinc eorum adiu rati ones difponit.ac fingulorum cha
racler«s fubferibitrpoftremo figuras dilbnguit.e qui-
bus pro adiurationib. finguiis apta fpirituu nomina,
quoties necefsicas ingruerit, depromcre atq; ciiccrc
lie eat. Partitur aute in huiufmodi figuris, fpiritus i-
pfos in <Jttaitt^,toiicâ^r^s Ducc sXQmiccj, ScScx
> t
yjy.Imperatores ucro totius orbis efle tantu duodc

cim, quorquot & uenti a philofophis elTe tradutur.Ex
hisquoqi quAIiiprdcfignatprccipuos. Qijcti s. Nfori*
d[gLQc£ ^ yptis& Se4ji|ctrionis:quos,utmagnos,Irn
peratoresappellat. Sub quoTiDet Impcratore ftamit
Daccs^n uto riLgfltf 1 * aut qaj fjfi ggno^.Siib Djicibus
fingulis rurfus Cojnjtes maiorc numero 5c §,cmas
, :
fub Comitibus ia&umcros.Hoc igiturpaclo, ad artis

fu$ efFe&ii couertitur.Ctim uult difsito amico fua ape
rire confilia, (bc;C cnim uocat fecrcta)fcribit epiftolae
loco oratione quanda mirx fanctitatis Sc deuorioms
fuco affect at a, eamq> chara&erecuiufpiaduodecim
Imperatoru imprimit, & ad amicum, qui ( ur ait ) no-
ueritartem , mirtit. Exceptam igiturchartam apcrit
is amicus: Sc in calce epidola? , characlerem in primis
cuius nam (it Impcratoris t attendit. Si eft Orientis
princeps.uerfus ad Oricntemjitcras in cam coeli pla
gam p.uc n re s expandit , requiritque confeftim ex Cw
is libris, quibus adiurationibus princeps ille coga*
tur, or iborum quempiam fubditorum ad fe mittat.
Eli^jxauxeiD adiiirjarinn'»F r*?n ac prima m quide fu-
<;
,
perpatetes adhuc literasrfpectasq; in aurora profcrr,

qua ritc^ prolata, mitritilico Impcrator ille quedafuo
rum aut Ducum aut Comitum aut Seruoru, qui pre
tinus aguolans, fit uiro eminus uifibilis.uelut nebula
aut caligo in acre pendula. Vbi deinde fecund
coniurationis ucrba expleuit , fpiritus illc propius
acccdit cominusquc ad cius aures expetita amici
f
k 4 fecrcta
i/i toe magu hfamibm
leuretapropalatScnunciar.Sunraurem(quod fcntia)
adiurationes ipfsehaud contmua oratio led aggrega*
tioquacdamnommum ipforum fpirituum ad uariuin
quondam magicae arris modum ordmatorum ,
funtq.
huiufmodi nomina(ur dixi)omnia ferine* ignora , uc-
Jut Arabica&c. Memini item me in ipfius Opcrc tta
,
Hi autem fpiritus perniciofifsimi funt Sc r. c

legifTe : ,
quam.Odio q u am maxi m e h a b c n t Iuccm,rencbrasjji

i jjîai
i
Forti aJiurationc opus eit.ut ad neceffa-
.
rianoftracogantur. Qnodiimhis a.djura.o.dis terri-

tiii, pauxjllumtrepidaueris,aut in expleada adiura*
1 a u c ( CufLttO^ JiÂW
1 Io n e, due i c nc j m Uiujaup
! i
tic) *lMJBM£fl* rp llirr n * ra hj»H}.r

^ Hosigiturtain
inuindicram paratos.quisadco eritmente captus.ut
bonos clementcsque fpiritus cfTc prober ?Vidi in c£
Opcrc adiurationcs nonnullas, quas uocat porentes,
quibus pofsit unufquifq;, qui afsidu£ cupit fpirituum
uri minilterio , alligarc apud fc fpiritum , ac coecre ut
in cius domo mancatfemper, eicj; in cunclis famule-
tur.caeterum in femotifsimo (ut ait) a rurba loco is fpi
reus locandus cu\ne tcmere ad fc ngrcdicn tesuec et,
i
&c.Satis fupcrque me feciilc uideor, fi tibi hxc expo*

fui, quibus liquidius & uiri , & arris qua m pollicerur,
fuci,ne dicam mendacia.tibi patefcant Haifcenu^Jifl-

yjîjsiqucm licet mendacij Sc imptetati* accufet Tri-
temiusjc purgas in Prffatione lib.P q lygraphic ad Ma
ximilianum ImperatQreires ramen ip'u iccus docebir,
fi quis Steganographiflibros accural Icgerit: quoru
pArt^lq^|j[£ajji_cti fiffiris Sc fpirituum nominib. apud
Hetiricu Cornelium Agrippam fcelicis memorif ego .
ipfcolim Icî.atque co infcio exferipfi. Studio in argu

metis famoforumhorum iibrorum defcribcndislon-
gior fui, utijs cognitis proinptius dereliquiseius fari
n* blafphemijs cenfeatur. Congelros ciufmodite-

ncbrarumhbro$,utdaranabiies, improbatsclcftionit
i»v ....
,
uocat
Digitized by Google
Liber faan dsn. if?
uocat VI planus pro rfuso\ corrumpendos eflfe ftatuit.
Eofdetn tgmbus abfumi uoluit Paulus apoftolu?
Hie difciplinae 3c arris fons.ortgo 3c firmamcnta, tc
facnlegi negoci j met ho Jus : cuius camen ui obedire
manes,cogi numina , turbari fidcra, elemcnra fcruire,
ciusq; inexpugnabili poteftate & c xc a numinum coa
cWamaiolentia, ftupcnda fupra naruram fe opera
perficere.Gbi perfuadentjadantq; in finu ridetes bis ,
cerre1 mi fen homines auod uary

: reftanrur exitus , Sc
poir rmmenfa laboriofaqae ftudia fruftrati euentus.
Pr*ffcg*as oftenrant,non miracala;quae non Dei afsi*
!tentia,feu Dei pcrmifsioneob hominum incredulita
tern,& darmonum pa&ione fortiuntur ctfe(flum.
Huius fchole artes ia&anror,ar^laiadri» ar sJ&i* 0
l& *C&JBji.l aphi ae. ar sJkupi j .arsJ^Luj in a, ars Reuela.
tmggm, Bcfimilia impietatismon(lraplura,neutiqua
tolerandaiquac hoc p o Tunc magi s cxitiah a, quo indo
i t
ibs apparent diuiniora.
IncMutionum uirij modi

Cap. V I J.
INcantationum uero diuerfi admodam omnib. ic-
culis extiteruc modi, quoru un us alio crebrior,hoc

uel iUo tempore fait, at que hi Ice uci alijs locis CC
lebnor. Hue refer uniuerfum illud przftigiarum ge-
nus Sc liiufion urn, qui bus malefici hi qui fe honeittod
,
Magoru nomine appeilari in alum, phantafmata phaf*

mataquce4unt f multa miracula fraudulenter often*
tanres,plerunque Goeticis incatamentis, coniuratio*
nibus ineptis.illicitisgentilitijs facnficijs.imprccatio
mbus, mentione dhjinoru numinum, recitatione uer
borum facrorum aut barbarorum flue adhibito quo*,
cunque m u rmurc: non nunquam plantis, animahbus,

eoromq; partibus,pra;terrem uel fuperltitiofeucl do*
lofc adtnotisuntcrduui etiam ccrtis lurTumigijs, lumi
k 5 n\b\xs 9
Digitized by Google
if + Tytnuvjsinfdtnibus
nibus, collirijs, •m/^xw]m feu allcgationibus 5c fufpen^
ft on ib us: niu per metallis, aut arte fabrefactis corpo-
i
ribus.fimulachris.imagunculis, annulis, figillis: cba-

ra&cribus hoc ucl illo modo ufurpatis, quibus adini-
randas rebus imprimi uircs comraentantur: item fpe
culis , Be fimilibus huius magicae artis monftris orga-
nisque: quibus licet interdum aliquid uirtutis natu-
ralis inelTc poteft,tamen ut plurimuro ad corum con*
ftruclionem aut ufum adhibentur nefand* uel facra
Dei or acula, uoces Hue fentcti ae,ucl blafpherna uocu
diabolicaru deblateratio,a quib.uim omnem man arc
r a ana ,n haic media, ab ijfdempendercconfi*
nat™rI7ur/Z p °P g i
;
j »p trombus d un t,d x m on io n terea co lluden te coopera nteq; :i m-

i
iUmo* optr* mo rem oinne Dei permiflu , ob magi im pier ate & a»
iHr^Dtibtr- ftantiu incrcdulitatc expediente, quim cfufus inca.n#
m*-
quodequidetnad
tatoralioqui fruftramachinaretur:
etdfttmiwtH omneshorumhommumirificas, naturalise^, p*tetia5
ircduUutan. curfum & modu exupcrantesacliones, femelhicdi-
clumrefponfumcji uolo. Enimuero co ufqi horum
hominu animos fathanic* huius profefsioniscaftru
peruafit.ut credim fit,id genus impofturis dacmonia-
ci s omnino perfici qua: requirutur,aut naturis rerum
uel nouas indui uires, uel pnores ad 1 m i,i nfirmari aut
uegetari,fiue naturae curfum mutari,fulmina cicri,to-
nitrua, ucntos , pluuias inopinato concitari uel feda-
ri,ferpentc5 feritate uirulentiaq; exui.beftias indomi
tas coerceri ,ferrum rumpi , morbos infiigi Sc curari,
manes ac umbras euocari,5c(ut Apuleius ?it)animas
agilcs reuerti.pigruq; mare colligari.Sc noua corpora
creari. Nec portentofas eas res enumerare hie lubec,
qua s cum Coraccfia, Callicia, Menaide, Corinthade,
Aproxi, a Pythagoracelebratisherbarunominibus,
ad hoc c crte a p ti s, fi non cxcogitatis,ut fono terreat
& cum Dcmocriti Chirocineta, Aglaophotide, Mar-
maritide, Achemenide (quainhoiliu acicra coie&a,
trepi-
Digitized by Google
Liber fccHndtu. iff
trepidare agmen.&rerga dare/cribitPlinius) Hippo LL*+'td.tT,
phanade, Adamantide.fimilibusq; terrificis plantaru
monftris, apud roagosufurpatis,&iam finguiari Dei
bomtatein hominu militate memoriae cxcufsis, pe«
nitusquc abof it«s , quandoque prorfus fulhtas uoieC
Deus.lmmefus fiquide eft haru fallaciu aftionu Sc re-
ru numeras, quas latere praeftat: fahe incautos nimis*
Jue credulos pr$ monuifle utile eft,nc impi£ attra&is

iuinis nominibus,ucl facre; Scripturae uerbis iniqu£
queadmodu hadenu,s
cotortis fallantur,feducaturq; t
facluanimaduertimus: ut hoc nomine, quo grauilsi-
mc delinquitur,fe purget excufentni.quod nimiru no
n:maUcro>ancta inuocet.uerbuq; Dei comifecant in
hoc opificio diabolico ubi fcelcre horribili fanclifsU
,
mum Dei nomcn prophanarur, atq; abufu abominaa

Co Scriptura con fpurcatur diuina.
Et quaqua iniqais impijsq; his rationib, daemones
fe accerferc , aut ijs imperarc poire, malefenati hi ho.
mines glorioGus indent, Seadhoru illicitamurmura
nutuq; illiobedireuideatur quafi obftricti c6pulfiq»:
interim tame fuos hos dominos& imperatores, fibi
magisdeuinftosferuilcsq; habet,utquibufcuq; dac
monu fpeclris.laruis aut propofitis imaginu dolis Tea
hidificatib. formis, fide adhi here cogitur: unde tame
ipfisnunouaufqueadeo multu comodi fperandu.niu*
quod fibi nac ratioe magis pIaceat,a!iosq; in admira*
rione pert rah at, t aqua reru no uulgariu, aut curiofaru
periti. Interim ab biscogifefimulatd^monesiquaqua
uenire optet.tellc Porphyrio, ut fuis deinde alios pr$
Jligijs irretiat. Sic queda uidifle Ioanes Fcrnelius icri Lih.\M*h*
bit.ui uerborufpeclra uaria in fpeculfi deriuare,qu$ il Attirar***
cauf\
lie, quex[i
q; imperarct.mox aut fcripto aut ueris ima.
ginib. (ut lllc ait) ita dilucide* exprimeret.ut prompt^
& facile ab afsidetib.omnia internofecretur. Audieba
tut quide ucrba facra , fed obfeccnis nominib. fpurcc)
conta-
i
Digitized by Google
/r6 De magU infamibtu
contaminata.cuiufmodi funtelemcntorum potefta-
tes, horrcnda quaedam & inaudita principu nomina,
cjui Orientis.Occtdcntis, Auftri, Aquilonisquc regio
nibusimperent. Haecille. Etfiuero huiufmodi for-
mae Sc lirerac appareanr, a praeftigiatore mendacijque
parente noftris oculis obieclaemon tamcn non debet
eflTe prxftigiofx.mendacesqi uel mendacijs inuolutf,
lit mcrcedem requifitam dignamque curiofo homi*

num ftudio reponat Iibcralitcr,natura£ fux immcmor
nunquam.
Incantamentoru etiam peculiares modos apud Se
Lih.y M.19. ptentrionalesobferuatos, hisuerbis defcribit Olaus
Htiitr. de Magnus: InterBothnicos homines Septetrionis paf'
X et5eP tenti fimreperiebarurmalcficiacmagi, tanquain proprio
^ oco > c ll] per fummam ludificandorum oculorum pe-
modl'apud \
Mpiotno- ritiam fuos alicnosq; uultus uarijs rerumimaginibus

uaUs. adumbrare nouerant,fal!acibusqi formis ucros obfeu
rare confpechis. Nec folum pugiles.uerum etiam fe-

mina!& tcnerae uirgines pro uoto fuo laruas liuido
fqualore terribiles, racicsq; adulterino pallore diftin-
<ftas,ab aeris teneritudine mutuari cofueuerut:& rur<
fus ablegato nobilx inumbrationis uapore, prauetas
oritenebrasfudis perfpicuitatedifcutere. Tantainq;
S*x* Crnm- u jm carminib. eoru adfuiffe coltat, ut re rcmotifsimc;
M quatalibet nodoru cofertione perplexa,*
7? JjT° pofita,&
lib.-}. Htnor. ' 1.
r , r
. , ..
r • r
16-
Van. g ,ncl uo »°" »bj confpicua ad contactu euocare pone

uideretur.Talibusq; prcftigijs idipfum hoc modo de-
monftrat. Scire cupientes ftatu amicoru aut inimico-
ru, longinquo terraru fpacio quingetoru ue! mille mi
liariu inde diftantiu Lappone feu Finnone huius rei
,
peritu,dato munerejinesc fcilicetueftis autarcus.ro*

gat ut experiatur.ubi na Fucrint 8c quid agat amici uel
inimici. Quocirca coclauc ingreditur.uno comite u+
xorcq; cotentus.rana asncaautferpente mallco fuper
incude praefcriptis i&ib.c6cutir,canninuq; murmure
hinc
Digitized'by Google
Liber fecundus. isj
hmc indc reuoluit: continuous cadcns in extafin rapi
tur,tacetq; brcui tcporcutmortuus. Intercadiligen-
tifsim£a praedi&o comite, nequoduisuiuensculex
flut mufca , uel aliud animal eu contingat, cuftoditur.
Carminu n am q; potentia fpiri tus ei us malo dxmone

du&ore a longinquis figna (annulu uel cultcllu)in to
ftimoniu expedite legationis feucomifsionisrcpor-
tat: ilicoq; refurgens,cade figna cu ceteris circuftan*
tijscoductorifuodeclararJdecap. i8.Iib.$. dc Ventis

lrim
uenalibus, iliud miraculu tradit Solcbant aliquando
:
Finni inter alios gcntilitatis crroreF, ncgociatorib. in

corulittoribus, contrariauentoru tepeftateimpedi-
n s.ucotu ucnale exhibere mcrcedeq; obiata tres no-
:
dos magicos,non Cafsioticos loro colli &o s, cii'Jem i
reddere ; eo feruato moderamine, ut ubi primum J : I
folui{Tent,uetos habere placidos: ubi altcru.uehcme-

tiores at ubi tertium laxaflent, ita
: U
u a s tepeftates fe
palTuros.ut ncc oculo extra prora in cuitandis fcopu'
lis, ncc pede in naui ad uela deprimenda,aut in puppi
pro clauo dirigendojntcgris uirib.potiretur. His ad-

dit Olaus Inlana certe funt documenta, qua* noftra
:
excogi tauit crcdu!itas,ut ac rius torqueremur. Vtina

faccflferet a mcntib. hominu tale figmentii quod efle :
falfum,8c nullius momenti,ctiam a maiorib eft often'

fum. Sedhascgens Aquilonaris arte hac poll fufce-
,
prain Chriftian*rcligionis confefsione, iegis inhibit

r/one,nunquauifaeftuti palamrncc alios ea v
nifs cum
uitae difcrimine/Jocuit.Multa alia eiufmodi malcfico
ru opera enarrat Olaus impudctcrfatis,ineiufdelibri
capitib.diucrfis,qua* profeclo no fcraper fide mercn-
tur: proindc in i js reccfendis breuior eflc uoIui.Vcn'
tos tame ita magis fcdari.tcftatur Herodotus quoque
lib.7.dcpraefeclisXerxis : quod ij triduanatepeftate
quadringetas nauesamifere, donee quarto die magi
incifjoas facicdo, & ueaeficijs incatando,ucntu The
tidi & .
Digitized by Google
TfS be inagkinfamibm
tidi&NT ereidibusfacnticana\3,tempe{tatem compel
fcucrunr: fiue eadcm tempeftas aliterceflarit.
HiMkAP- Interijciatorhic Apuleij com men turn, cuius hacc
maurt: funt uer ba: Athcnis, proximo & ante Parciiem porti'
cam, iilo gemino obtutu circulatore afpexi equclrxe,
fpatham prxacutam mucrone infefto deuoraflTe: ac
mox eundem inuitamento exigua? ftipis uenatoriam
lanceam qua parte minatur exitium in imauifcera
, ,
condidiffe: & ecce pone Ian cere ferrum,qua bacilluni

inuerfi teli ad occipitiu per inguen fubir, puer in moI ;
liciem decorus infurgit, inq; flexibus tortuofis, encr>
uam 5c cxoflTam faltationem explicat, cum omniu qui
adcramusadmiratione diccres Dei mcdici bacuio;
:
quod ramulis femiamputatis nodofum gerit, ferpen-

. . tcmeencrofumlubricisamplexibusinhasrerc.
RttUttncin- it i j • • •
His addeuanos incantationum rims cultoris ma-

i
j**
tephij. gicailtulticiejnaximt Artephij,a Cardano enarratos?
j)e ».%rirtat* uthincnon lolum dolofos, fed 8c mentc captosefTe

lt.16.cAp.9i'
eiufmodi magos,quis iurdcenfeat. Adhiec, aGra?co'
pafttei ludifi rum plcrifq;,hteris proditum eft, uifle Pafetcm quen
f
utttrniMgt- dam, inter magicaânitatisconfeftatores prim? no*

tHt '
t3C,qui carminum potentia refcrtifsimu repent^ con-
uiuiuhofpitibus difcubituris prsemonltrare confue*
uerit: idq;, cum libuit , mox euanuiffe rurfus, ut nihil
omnino apparatum uideretur, difcumbentib. omni-
bus fame & fiti quid precio comparaifet.id
elufi*. Si
agebat, uterogati nummi »n uenditoru loculis, appa-
reretjllis interun ludific? tis. Simile quid pafTum.efTe
Menlpptu Menippu Lyciu machinr.tione fponfar.literaru monu
a?"?'^' m ^ zis traditu inuenitu»*,in nupr.jsmbi aurea fupellex!

jJ!
&imaginarium argen'um,uelut fumus effluxe're, ad-»
mirmtri & coqui ac rdiqua familia increpatacuanuit;
-
V*F*!7 1 tfeciam uirginem Veftalem incelli crnninis reani
tob+Ut
^ ornx cumprecationecertaaquamcribrohaufii]e|
»
Wkt**u<. ann ° »«"bis 600, commcmorat Pliniusi Huius

t*<>\ Tcr-
Digitized by Google
JLibtrfecundtii. ftp
Tcrtulliantts meminit in hare uerba: Quid ego de cav in <ytfl»-
teris tngenijs.uelctiam uinbus fallacy fpiriralis edif- l
ct Admtr ^
4/> **
(cram? phantafmara Caftorum (qui fciiicettoties Ro '
nix ui&orias nunciarunt) 8c aquam cribro gettaram,

Senauem cingulo promotam (i Claudia Veftali) 3c
barbam taclu irrufatamC' ut&numioa lapides crcde-
rerrrtir,£c Dcus aerus non credcretur.L. Doinitio ru*
re quondam reuertenti , iuucncs gemini auguftiore
forma ex occurfu imperafle rraduntur, nunciarct Se-
nacui ac populouiftoriam , dc qua incertutn adhuc
crar, atquc in fidem ucriratis adeo permulfiflc malas,
ut e nigro rotilum, aeriquefimile capillum redderet
unde A. no barborum cognomen. Suetonius. HabtC ÂtnehdrU
euam hoc hominum genus fuos mo Jos , qui bus ™ m "3**™* .
umuro uel butyrum 8c id genus alia , numerata prius *" *

pecunia , ex locis difsitis , fatan* opera adferri
iobet. Talcs aliquot infignes noftro *uo nouit
German a. i t
Magos quoque ipfos, quibufcum daemon collu- Map&dje.

dit, noneftmirumquandoque uel transferri fubito,
apparere quum plerofque dxmonum ucxa. \**J
nt * rm ~
uel ita :
tionibus obnoxios, uel corum ludibrijs deditos,traT'

uehi nonnunquam alio fciamus. fie Pythagoram ur
nomomento &in Thurijs 8c in Metapontijs fuifTe,
4
Apollonium adhacc e Smyrna cclernme Ephefum

ucrbodi&otranslatum ciTe, fcrunthiftoria?. -Atqui
meriro omnem daemon urn quauis arte comparatain
neccfsi tudin em, cunclamque harum delufionum ra-
ti on em, peftiferam fraudem efle,in cxtrcmum homi-
num exuium introduclam,in confeflum ucnit.

Prxftigiator quidam magicus Magdcburgi equu.
lum in theatro frequenti per circulum tranfilientem
eftentabatccrtaftipe: in fabuiaeexitu paucafeapud
mortafes coIIegiiTe pecuniam quellus, fe in coeium
6 oafc en dcrc Utile ait. Hinc in fublimi cic do fun c,c 6-
icqui*
Digitized by
26 o 'DemagUinfdmibu*
PrtViguttor (eqaitur in altu cquulusl pratlligiator quad cum eati>
m c| a rctcnturu$,quoquc afccndit : cuius uxor maruurn
VhhIo™!*- apprehendcnsaflcclatur, itidem ancilla, uruidcretur

dtremdetur. afccnfu contiguo uclut concatcnati , fimul aera pete-
'
re.Hxc dum populus ad ihiporem fpcclaret, cuidam

ciui co fort£ declinanti quaercntique quid'nam rem
,
ibi agcretur : refponfum eft, circuiatorcm cum equu~

lo in aera confeendere: hiefe itatim uidifleeum in ui*
co ad diucrforium abcunccm afleuerauit. iilufos uaq;

fc ubi animaducrtercnt.difccirerunt.
bUgorm Phtrionis afttoncs prxfti'
giofe. Op.VIlI.
C/Eterum ut omnium obtutui h«c magorufa-'
bula 8c poteftas p ud potius ludibria magis pa-
team, penitiusquecognofcantur, agireoculis
non delufis contemplcmur, folertique indagineinue
lligcmm magorum ucl maleficorum Pharaonts cona
tus , opera& potentiam Cic 8c iliis faris Met, qui , cum
:
deceptarum menteque iapiarum cju^rundam muher-

cularum fit mentio,confertim ad uolunrarios Pharao
nis magos confugiunt,quafi eadem utrorumqi fit pro
fcfsio.-quamlong^jatcqidi^crrcfcntio.
Txodn- InmanuMous, clecTi omripotentis Dei adPha^

VtrxiM trhf- raone legati,uirga rcucra in uiuum, Dei uerbo,tranf-
jvroutnovH formarurdraconcm. Quo{Tgumcntofe,aDco cceli
tcrra!| & o jnniu n qua? in eis funt, conditore unico
in opereMo-
u'
(cuius quippciolius cl\ creare, & res uere tranfmu'
4
*
tare) mi (Turn cflc teftatur. Quod aute idipfum a Pha
iQYHvfpU*- raon s
Maîs.carminibus fact urn dicit Scriptura,rem
*
raontt. altius iturofpiciens,nc n eandem quae i Mofe uerc* o-

"
ftenfa eft, metamorpr ofim intclliget fed faltem dra- :
conis prcftigiofam formam,obtutibus regij* otfufam

apparuiilc. quare etir m mendax draconis magic* ua-
nitatis fades, in praeftigij rcuekmonem,a uero Mofis
dracone dcuorabaiur ut raendaciu a ucritate abfor-
:
bctur,
Digitized by Google
Libcrfccundtu. 2 jj
bemr.uinciturqi. Propterca, Iofepho tefte, Mofcs
io^ &««*f'**
quit: Iamdeclarabomaniteft4,noncfreh*c
pra?iV ********
gias ueritatis fpecic parum cautis
imponentes fed i-
:
pfifsimam Dei uirtutem,argumenturaomnipotenti*

lllius uoluntatis apud incredulos
futuram. & cum di-
ao f uirgamin terrammittit.iubcnsutfiatdracojquge
nioxdiaoparens,iEgyptiorurtiuirgas f quacdraconu
fpccic rep tabantûnam poftaliam
aggrefla,bmnes ad
cnam deuorauit. Enimucro fi uerus extitit
magoru
draco, dzmonis opcexuirgaita transformatu
eflc o>
portuir. meptam auteprorlusefleinuiuKbeaie
traf- '
mutatione uirgae materie,cuiui$ Jiquido coftat

que-
:
admodu crcare etiam exnihilo , ucJ rem in itluito dif-

Cmillimam.aut etiam contrariam pro fuoarbitrio uc«
ifctransfundere eflcntiam,penes diabolu eft 1
minime .
Corpoream materia non fubijei potcntijedsmonis
quantum ad tranfmutatione ipfius ad formam.confir -
marAupftinus:Non eftputandu,inquiens,iftis trtf- iyf^f,

fcrcflbnbus angclis ad nutum fcruirehancrcrum
ui(T>
biJmm matericm,fed foli Deo. Fatendum tamen
de^
mones etiam ecleritate incredibili , quibufdam rebus
emoiis, ferpentes; dricones.tiel quid aliud carum
lo-
co fubijeerepofle. Magifigna uidebanturpotiusfa*.
fcere quam tacicbant .ait Clemens.
Reaîtemlam- Ltb+Xeci*
bJichos de Myfterijs : Quae fafcinati imaginamur,
pre
ter imaginamenta , nullam habent aclionis
8c eflentie
tieritarcm. Eiufmodinamqi finis eft magica-artis no
facefe firoplicitcr.fed ufque ad apparentiam
imagine*
menta porrieere, quorum mox nec uoia quod
( dici-
tur) necueftigium apparcr.
Eodcrri cenfendum modo de reliquis fignis
quo <i
:
nimirum Mofes deuans manum, uirga fericrit flumt-

nis aquam coram Pharaone& fcrois cius
qua; to to* ^<l»* '*
,
fnutataeftin fanguinem mortuisque pifcibuS tan* fan:^ ltlKni
:
tus extitit factor fluminis uti£gyptij m*UUi

de cius aqua bi-
t
1 bcre
Digitized by Google
1 62 toe magls infamibui
berenonpoflent,totaq; j£gyptus fanguine redatt'
daret. Idem fuis fncantationibus jEgyptiorura ma*
gi effeceruot,! quibus pleriq; omnes ;£gyptij,idoio'
latra»£t idonea fatana? orgadapendebant quorum s
oculis cuiufcunq; coloris aut imaginis fpefcrum frau

dulenter ofFerre Dei permiflu , dsemonio facile erat,
,
utcorillud Pharaoms (quod Deuspratutdebatfore

ut induraretur ) iulto Dei iudicio, maiori occallefcc-
ret duritie.meritamq; tandem i!!e luerct pornam. Ma«
gorum aute fuifle praeftigias facinus illud.ucl hinc pa
Jam eft,quod unicus ille i£gypti fluuius Nilus in fan*
guincm conuerfus erat, eiusq; pifccs computruerant
opera Mods ferui Dei. Nec ulla prxterea erat reliqua
no tin eta ut jEgyptij omncs
uniuerfse Êgypti aqua :
undique circum Humen aquam effodere cogerentur9

quam biberent. Vnde proculdubio co 1 1 igen dum,m 2-
gottantumodo paucula? aquae antea in uafe confer*
n at r, uel efFoflf, rubicund! pr^ftigiofe facie oftediffe
fuiscarminibusuel fafcino.utScnpturateftatur. hoc
eft.ludificante daemonii operatione,quietiaagitatis
adhancdelufione comodis humoribus , fpiritumo*
pticum uel uifualem quibufcunq; imaginib. imbuere
queuntrquemadmodu plerifq; mclancholicis ufuue-
nireobferuamus, atqnn hypochymatis uel fufTufio'
nisoculoru initio ex humoris afiluxuaduifus orga~
naucluti puHllos culicesobuerfari intclligimus, inter
dum quafi lucentia qu^dam corpufcula,plerunqi ue-
Juti caligmofa fe ocuhs orFerre.n onnulhs tan qua Jana
rum ft laments 8c aranearum telas apparere, quibufda
circa lucernas circulos uideri ite plerifq; regio mor*
:
bo laboranti bus, propter fufFufam bilem omnia lutea

8c fUucfcetia fefe oftendcre : atdt Vâcc fiunt magis uel
m nus, hac uel ilia forma.fecundum humorum 8c fpi-

ntuum uiforiorum conltitutionem, quemadmodurn
naturae pcritis cognitum Sc perfpcclum eft.
• Quid
Digitized by Google
Liberfcckndtul \ >tfj
. Quid aliud diccndum de ranis ex itgypti fluminu
bus tductis, qiii bus terra coopertaeft, Dtimandato
Aarone manuuirgam in fuoiof 8c lacus protended v
.
te? Magorum ranas folummodofuiflTe eadem ratio- Bx$i.i.

ne mere imaginarias ,hinc luce meridianaclafms eua R***^r<j
dit,quddtantarn ran arum colluuicm cos creareopOr^'
tuiflct,munus Deo omnino pcculiare,nec ulli unqua Genen.
crearura?, multo minus faranse eiusue clientelx con-
cetfiim. Singular! s hxc Dei ab initio fuit & malit pre/ crtMnfiii*}
rogariua,qua neminem dignarus eft.Prcterea ft ueras Vacj}.
in terram ex aqua magi produxifTent ranas, utique 8c
reducereuniuerfumhocranaru genus eacTe arte po-
tuitfent. Procliuius etenirn tnulto fuit,uifasin natiuu
natural e m <ji fuum locum, fluui urn nimiru 8c lacus re
pc\\erc,quam in domos, penetralia,cubicula,cubilia v
furnos^ceUasJocahifceanimalib. alicna,imm6aduer
fi rsima,prinmm eas no apparetes excire,ubi ilfis mo-
riendu cih quu in aquis.ut defignato his uiuario, libe

1
re uicbrent :aut falteuitaiilisadirriere, quib. donafle

uidebatur,facilimu fuiflet.Vcl qua fortitos credemus
taagos nocedi attt perficiedi potential ne ranas quj-
dc ixdere, aut carminibus, quib. eductx putabantur,
tantu abigere ualuerut { Hoc ufq* ad e o neqaiuerunt,
utPharaorcx pofito priofef»percilio,coaclus fueric
fuos aduerfarios Aarone & Mo fern hortari, utDeutn
pro depellendis a fe fooq* populo ranis deprecarcn--
tur. Quod etiam itafaclu efcdefinitoq; die ranae Cant
exterminatae a Jom bus ij$<!j; mortuis in cumulu co*

i :
aceruatis fcetebacregio.Sic Pharaone etia inuitu Do

m in o Dcoincdparabili honore deferre oportuit: que
adraodu 8c ipfos magos, penes quos ea poteftas mi-
ntme fuit. Na quu Deo no ampltus prxftigias pcrmir>
ientc, cyniphes uel pediculos, turn homines turn b<v
Aias infeftances producere, Aaronemflc Mofcm i-
Jnitati,nccjuicqaa tenuffent: coram Pharaone co.feTtf
Digitized by Google
t64 V* infdmibus
funt,Digitus Dei eft hie. quafi dicerent : Digitus nel
pocencia Dei eft,quse uere* progignit 5c condit expul
uere , uel etia nihilo, quicquid pro fuo arbitratu uu r, J
& quando placitum eft. Id uero quod a nobis efti-

ill i
dum uidifti, farana? digitus eft, qui nihil unqua reue-

ra procreare , fed phancafticam folum rcrum imagine
dolofe often tare potcft. quare nos eius clien tes,m ni i
ftrorum ipfi us omnipotent is Dei ueritatetn imitati

futnpspr«ftigij8,quibusteactuumpopuluhac>enus
illuGm us p Deo uero ob tuam increduhtate Sc cordis
duriciem conniucnte. At ceflat iam ilia permtfsionis
hora t uc non amplius fatanx ludibrijs fuperiit locus,
fed Dei uiuentisueritati teftimonium perhibere co-
gamur. Ita Dei manum iam agnofcunt, qui ei antea
luis impofturis derogarunt : Dei gloriam predicant;
qui earn fuis fucis prius obfeurarunt. Nec poftea up
uu m ufq; adeo gl orific alien t Deum ni(i antea impe- ,
diti,fruftra fuam tentaflent artem. Nec Deo tarn iulla

puniendi cotumaces occafiofuiffetreliquaîfipnus
ad praeftigiasconniuiflct: deindeimpediiflct, quo fc
fuamcji potentiamnotamfaceret > <yftencferctqiillain
Inge e tie aliam ac ueluti ex diametro pugnante cum
,
ea quam A\ gyp tij Jol olatrx 8c magi in ueri Dei con'

i
temp turn haclenus adeo ue nc rati ef lent.

». * Ar;u Non abs re hie Dccrctorum teftimonium acciue*
ro,in quibus hsec leguntur: Nec mi rum de magorum
praeftigijs quorum in tatum pi o d ere malcficiorum
, •
arlcs ' ut et am Mofi m ms "gni* refiltercnr, uertetes

' *
-i» Jriê
Y^
v<
m'rgas indracones, & aquam in fanguinem. In genti-
liumetiam librislegitur, quod quaedammaga Circe
iacios.Vlyfsis mutauerit in beftias:item de facrificio.
quod Arcades de fuo Lyca»oimmolabant,ex quo qui
, cunque fume rent, in beftiarum formas conuerreren
Cur. Scd hsec omniamagicis preftigijs potius tinge*
bantur, quam rerun* ucritatc complcrcntui; Vt ergo
ipfi
»
Digitized by Google
Liberjecundus. m9s
ipG error cs ignorantibus manifefti fiant.de eoru pre
prietate atque inucntoribus iuxta traditionem maio
rum patrum diccrc congruura arbitramur.Magi funr,
qui uulgo maleficiob facinorum magnitudinc nun-
cupanrur.Hi funt, qui pcrmilTu Dei elcmentaconcu*
tiunr, turbant mentes hominum minus cofidentium
in Dco,8cc, Hucufqs decreta.
Pytbid mulicr in Bndor,non Sdmuelem 9 fed bum

itndgmc dtiboUfrcftrum exatauU.
Cup. IX.
HInc, Qtad mulierem Endor maleficam uel in ,
Python fpiricu impraegnatam, meo propofi«

i s
to obijeiendam, confugiatur, per me licet:

quum nullum hie xqu^ atquc facrae Scripturae tefti* »• KeîS.
monium adinittam. Ea Samuclem cxcitaiTc legitur,
k terra afcendentem , foltto corporis habitu & uefti-
tu, ac futura in Dei manu adhuc pofita praedicentem.
EccfeYiaftici quoque author tradit, ipfius Samuelis ««%P4*
haeca&aScuaticiniafuifle, quum ait: eumdormiuif-
fe.regi notum fecifle finem uitae fuae,exaltauifle uoce"
fuam c terra, &
uaticinatum cflc,dclend am cfle m pie i
tat em gentium.
& Iefus Syrach lVt PythU
Etfiuero hiftoriae circumftantiac,
afferere oideantur, ipfum apparuifle Samuclem y c firmm* non :
oitius ram en rem intuenti o It en dam non ipfum Sa ^mnel ffii

,
muc/em, fed illius imagine diaboli fpeclrum, Pyth *

foeminae libenter obfequutum, utludiflcaretjufura jJbthtxd*
Prim 6 edi&o £ mortuis quaeri uc*

diferte^ feueroq; monm*
iitatem uetuir diuinauox,mulcta mortis conftituta:
, rt,, ^
( ;^^
necpereos doceri uultuiuosmecab ijs aliquas expe-
clarepatefa clones. Non inueniatur in tcconfulens
'
J) Ht ' lZ
moiruos: quihocfacit,eftM*«/>^«Deo fuo: hoc eft, f
*
resraJis.quamoditDcus.abominatu^&inaBternam
1 abij-
i
Digitized by Google
144 De mdgis infamibtu
aoijat danatione. Proinde nt>s fuouerbo,tn quo firfis
& uoinntate fui exprefle declarauit.innitt firmifsim*
luc i*. upluit ChrilK inquiens. Mofcn habet, & prophetas.
Adhaec, aniipas maleficarum carminibus * defi-
*f.t«orucar- gnata a Deo fede cuocari.Se in corpora inhumata co*
^.ubm m pc ji if uc falgfsjûm eft; U ei nc in finu quidcm Abra-
|
beatisafsignato.tutf exiftunr coram animf.

'ufidmmd. n *-l° co
rj om ] n manu conferuatx. Atfacanam nihil un-
jn |
quam ab hac morte in fan 6toru anitnas potuifTe , nec

bonus fpiritus inagicis artibus obedire: nec fecretas
feme! a corporibus 8c collocatasin dcRnitis fedibut
ammas, fi rcuoccntur, rcdirc , ut Ethnicis pcrfuafum
erat, coufelTumcfthactenus: fedafciticiafeillarumi*
mag nc oftcqtant dînoncs. Qijocirca non a mortois*
iplli , uerum a daemombus illorum habitu ueftiti$,»u
wixj&ttit rcfponfaaccipiebant: quae, fi ilb integrii fic
tiKvt/iau- cxprefsis mortuorum corponbuscernercntur, rw#-

7ftM li<u>jvM: finuero tcnu es ne b u ofas 8c euanidas fi bi cir
, I
?i4*tt*rft*i»\ cunfyndercnt umbras mm nuncupabanrur.

,
jiM'ttt ho- Vcf£ D. Chryfultomus ait Non anima dcfunclicft

:
miL i?.
q ua» dicit, Anim,a talis ego fum: fed demon, qui h*c,
u homines decipiat,fic confingir.
;
Anteaquoque Samuel plus minus biennio mor*

tuus fuerat: 8c cius corpus fi rjoo omnino compu-
truerat, tamen itadeformatum fuilTecertum eft, ut
cximia ilia fpecie uiua,qua antea innotuerat,5e qua fe.
nunc denuo fjclus hie fiftit Samuel , apparere nequi-
uerit ; neque etiam deorum magnificentiam refer'
re potuifTe cadauerofum corpus, quilibet nouit:
quu tamen. deos e terra afc end ere , fe cotueri affirma-
nt diuinatrix,multo quiuit minus loqui 8c uaticinari.
Quorfum etiam Samuelis pijfsimi uatis tatndiu
fcpuici corpus pallium confuetum eodem momcto,
,
ex impia: fafcinatricis mulierculae imperioincorru*

ptumalTumpfiiTct,quqdinfcpulchrui^fecum non af*
fampfit,
Digitized by Googl
LiberJecundui. 167
fumpHt , nec«o amicicbaturmortuus:' Hocautcm
£anc\if*imi uin fpeclru oiUnrare, facile fuiflc illi, inii*
cias ire nolo: qui fe in lucis angelu transformat, cum
pnmis apud impium regem, turn pcrditam faunas
lcruufam.
De/nde cum ipfa hiftoria paulo ante teftetur, Dcu
contumaci 5c abicdo regi ipium confulcnti.refponfa
dare noluifle.uel peruiucntes prophetas aut facerdo
tes,ucJ per (omnia: multo minus per diuioumuaum
exmorrefufcitatu, uel perangelum e*ccelis milium,
refpondit regi , quern in furore fuo omnino rcpudia-
raf,qui hoc etiam nomine motus, Pythiam diuinatri-
cem profefsionis ergo , publico ediclo iuxta Dei uo-
luntatcm ex lira el exulantem, furtiue* uero latcn tern,
iniqua ratione confulere uoluit : quad indignabundi
animi in (It tu turn fuiflet,
fUSlerefi nequeo fuperos,AcbcronU mouehg.
Ideonon potuit nonodiflc & cxecrari hoc factum
Deus, Sc iufto iudicio deploratamillufionedsemo-
niaca Saulis impietatem contra fuum 8c ipfius prf ce-
prum, contra etiam confeientia? teftimonium deCu
gnatam pun re, ut in prsefracli Saulis mcntcm fatanaa
i
fafcinum mtrito permifcrit. Nec qouum aut in a u*

ditum hoc eft: ubi quos pertinacis impietatis ho#
mines effepraeuidet, prsefcitque, magis folete^ca;-
care, indurare ,
fpiritui mendacij relinqucrc,& in re-
probam traclere roentem. ExemplofitPharaonjsin- r**f.7.S.*

ui&a pcrtinacia, fides mendacibus fpiritibus d au , Sc io.u.14.
extrema tnde punitio.
Quod porro hiftoria commemorat, Samuelem fe-
nem paliium indutu indign* tulifle quod fua quie-
,
e*
teexcitus cflet.atq; cum Sauli regi loquutu uaticma*

tumquefuiflTe:hincnon conuincitur, uerum extttifle
Samuelem hoc fpeclrum:quod diabolo fpiritui mille
avtifici non fit diffccilc quamcunque formam men.
1 4 tiri.
Digitized by Google
/<f/ Ttcmdgisinfamibm
tiri,quiduis fingere, fimulare, Sc de futuris iarn antra
uaticinio patefactis praediccrc : maxime uero, de qui-
t>us tnanitcftaprasludia.Sceucntus minimi dubij indt
cia in foribus fc re uidebantur.Nec ignorauit fatan,ccr
tifsimaeflTe qua: Sauli uaticinatus rueratuir Dei Sa*
muel: idco Samuele an tea prcdicla repetit, potuitq*
a
nontcmcri coniechiram facere cx apparatu ho ilium
magnifico 5c inllruetis copijs,ite cx di£tis, faclis & cir
cumftantijs reliquis belli praefentis, quam forcem in
co cofli&a aflequeretur Saul potifsimum cu ipfum a
;
Deo abieclu,nec rcfipifcente, 6c aduerfus Dei manda.

tu poftrcmo Pytbiam uatem diaboli mancipium con^
fulentcm f in fua haberct poteftate, atq; pro fuo impel'
lerc nutu,& prxfentis prselij obijeere poflct cxitio.
; Paral. 10. Ideoq; Saul am mortuum teftatur Scriptura in tranf-
grefsione fua,qua praeuaricatus erat contra Dominu:
nempe contra Domini ucrbum,quod non cuftodu
uit, &quod Pytbonem confuluitinterrogandojncqi
Doininum:ob hoc interfecit cum,tran$iatc>
rcquifiuit
regno ad Dauidem til um Ifai. i
fcf* Syrach Porro fi Iefu Syrach teftimonium urgeatur,quan«

0*tbwt4$, quam (Hieronymo tefte) illiabEcdefia nonconce-
datur authoritas dogmata confirmandi Ecclcfiafti-
ca nec rerum earundem controuerfias dirimendi:
,
li.vc tamen quoque addere libet, ne pia huius libri do
clrinaeleuari putetur, Iefum Syrach folummodo ex

primo Samuelis libro hiftoriatn proponcre : quod
factum eft,fimplici pnarrare orat.ione,quemadmo«
dum legitur, utad auitaeuirtutis seroulatione«pofte'
ros inuicarex,prouocaretque:Sarnuelis laudes fuccin-
- r . r .
cl^recenfere.minim^dilTerereuoluiflc.ucraneanfi- "
WSSS ^/«erHS
apptnttoni
rUeli.,ppantio.
Hebrxorum Rabmos autem quanquam pau*
Inter
cenfent He I ci alitcr fentiant, tamen Pythonum opus efTc, fere o-
* r*'f mncs cenfent: 5cnihilaliudpraetcrpr«ftigias,uanita'
tern.
Digitized by Google
Libtr (icundus. ?§§
fern , mendacium & dcccptioncra. Samuelera intclhe
gunt fpiritum Pythonicum, qui induerat Samuelis
ipeciemritem Samuelem uifum eflTc diccrc Sauli. Mu^
lier uidebat Samuelem neq; tamen audicbat cum aU
,
loquentem S aul em: ficuti nec Saul uidebat Samuele,

hoccil,il!uhonem ilia diabolicam, quae uidcbaturilli
Samuel. Sunt inter eos qui haec omnia mulicrisputat
arre confi&a, quae ex certis coiecluris He delufcrit Sau
Icm. Kiimhi contra aduerfarios fic arguit; Si Peus fufci
tauit Samuele, ut futurmn euentum indicaret Sauli:
cur euenm illu np magis reuelauir per fomnia aut per
prophetas,aut perfacerdotum oracula, quam per ma
leficam m ul erem ^Saad ias uero,& A as,q u 6 d ipfa mil
i i
tcr.cum p r se t e r folitum morcm mirandauideret, ftu-

\
pef ad i,cotperi c magna ciamare uoce , hanc ueram fu-

itTe ui fionem,non quidem mulieris arte, fed Dei uirtu
te apparentem.falfo cxiftimarunt
Dc ucro Sitnuclc non euocdto i diuinitricc,

Auguflinifententix. Grp. X.
CjEterumufhuic noftra? fententi* roborisali. Q^^Tf.ty .iti

audi argutifsfmum fanclioris P£*- *^*
/:
quid accrefcat ,
Theologix ceforem Auguftinum,lib.Qii$ftio' '^^ww.

nuueteris 8c noui TcftamStijIndignu facinus aftimo,
fecundum uerba hiftoriae comendctur aflen-
inquit,fi
fus.Quomodo enim fieri poterat ut arte magica aura ,
hereruruirSc natiuitatefanclus, Scuitae opcribusiu-

ftus aut, ft non attraclus eft,confenfh:qiiod utrunq*
:'
de uiro iufto credere abfurdum cft.Si enim inuitus ad

duclus eft,nullum fuffragiuT, habet iufticia:f! aute uo
lantarius amifjt merituiu fpiritua^c, quod pofiuisin
,
carne quxfiueratiquod ual Je abfurdum eft,quia hinc

qui iuftus reccdit, permanct luftus. Porro autem hoc
eft prasftigium fatanj, quo ut plurimos fallat.ctiam in
potcftate fe habere cofingit.quod Apoitolus inter cse hC$ri#bf.

1 5 tcra
Digitized by Google
t1$ DerndgUinfamibus
$era a»t : Ipfc fatanas transfigurat fe in angelum In*
cis. Vt enim errore facercr, in quo Be ipfe gloriarctur,
inhabitu uiri iufti 5c nomine fe fubornauit: ut nihil
profieere fpcm.quam prsedicabant Dei cultonbus,
mentiretur, quando hinc excuntes iullos finxit in iua
clle poteftate. Sed hoc quofdam fallir, quod de morte
Saul & filioru eius non fit men ti tus: quail magnum fit
diabolo,ante die,occafum corporis praeuidcre.quum
fign a foleant quaeda apparere roorituris^quppe a qui'
bus Dei prote&io amota uidetur.quato roagts diabo-
Jus, qu e angelica maicftate fubl ime prophetica oracu-
lafuiffetellarur, dc cuius magnitudine A potto! us ait:
An ignoratis altitudine fataneC'quid mirum ergo.fi im
miners prope morte potuit praeuidere.cum hoc fitua
de fallit.&fe in Dei poteftate uultadorariC'Natatahe*
betudine demens efFe&us eft Saul.ut ad Pythoniflam
confugerer. Deprauatus enim caufa peccati,ad hxc fe
contulit,qu$datnnauerat.Sedfi quis propter hiftoria,
ut ea qufuerbis expreffa funt.putct no prf termitteda,
ne ratio hiftoriae inanis (ir.re£r£ faciet quide, fi tarn en
minimc* iftud ad ueri rapiat rationem Ted ad uifum 5c
,
intclle clum.Sau! namque reprobus faclus.poterat bo

num intelleclum habere.Hiftoricus enim metcm Sau-
li s & habitum Samuclis defcripfit.ea quae dicta & uifa
j. -ffrj.it.
funt cxprimenspraetermittens, fi uera an falfa Tint.

Quid enim aitC'Audiens in quo habitu cflet excita-
tus,intel]exit(inquit) hunc cflTe Samuele. Quid intcl-
lcxerit,retulit:& quia no bene intellexit, contra Scri-
1>tura alium adorauit qulm Deum: & putans Samue-
cm,adorauit d a bolum u fruelum fallacix fua? babe
i t
ret fatanas. Hoc enim nititur,utadorctur quafi Dcus.

Si enim u ere* illi Samuel apparuifTct.non utique uir in
(rus permififlTet fe adorari. qu prxdicaueratDeum fo*
i
lumcfTc adora.ndum.Et quomodo homo Dei qui cu ,
A b ralu in rcfrigerio erat»diccbat ad uixum petti e ti ^

1
Digitized by Google
Liber fccundus. jjt
(Jigtrom ardore gehenna?,Cras mccum erisfHis duo*
busutulisfubrilitatefallacif fuf prodiditimprouidus
Catanas:qaia 8c adorari fepermifit fubhabitu&nomi
ne Samuelis, cotra lege: Sc uiru peccatis prHTum qua ,
niagnadiftantia peccatorum 8c iuftorum fit,quum Sa

mueleiultifsimo futuru metitus eft. Vcrum potcft ui
denude Samue! is nomine taccatur, quia Saul cudia.
boloroturus erat. Ad eu enimtranfmigrauit,queado
raaitin recitandis his Auguftini uerbis copionor fura
/radio quod haud ita pridem monachu audierim.qui
:
inpublicaconcione ipfius Samuelis fpiritum uerce*

nocatum fuifl*e,ex Auguftino defenders conarus Gt.I*
dcmadSimpliciaoum.ubiultrocitroqi queftionede Uij^hTI^
excttato Samuele agitaiTer, tandem aitrQuanquam in
Y\oc facto potefteflc alius faciliorintellc£tus,& expe*
ditior exirus , non utucre fpiritum Samuelis exci-
tatum 2 requie fua credamuf , fed aliquod phantaf-

ma 8cimaginariam illufionem , diaboli machina-
rionibus fa clam : quam propterea Scriptura nomi'
nc Samuelis ap pell at, quia fo lent imagines re rum ca*
Slim nom in ibus,quarii imagines funt, appellari. Quis
cnim, qui hosninem piclum dubitet uocare homineC*
quandoquidem 8c (inguloru quorumcunq; pi&ura cu
afpicimus.propria quseque nomina incunclater adhP
bemuscueiuti cum intuentes tab ul am aut parietem,dt
dm as, Vie C i c ero cft.ilie Saluffcius.&c.quu aliud nihil
lintquim pi#$ imagines.EtpauJtfp6ft:Si uero liquid
do cbnftat , nominibus earum rerum, quarum imagi-
nes funt ,eafdem imagines appellari: non mirum eft,
quod Scriptura dicit Samuelem uifum etiamil fort* ,
imago Samuelis uifa apparuit, machinamento eius

qui rransfigurat fe uelut in angelum lucis t 8c mi*
niltros fuos uelut miniftros iulticise. Iam ucro.fi uCmnihn*
illudmouet, quomodo imalignofpiritu Sauli uera
pr sdi eta Oat : p o tell & illud mirum ui d erj, o u pm © d o
djemonts
Digitized by Google
//'2 De magis infamibu*
daemones agnoucrint Chriftum qucm ,
Iudaei non a*
AUttb.z, gnofcebant. CumcnimuultDcusctiamptr infimos
& infernos fpiritus aliquem uera agnofcere, tempora
lia duntaxat, atq; ad iftam morcaJuatem pertinentia
facile eft, &non incongruu, ut omnipotens 8c iuftus,
ad eorum p or nam quibus ifta praedicantur,ut malum
quodeis impendit, antequam ucniat praenofcendo
patiat ur, occulto apparatu myfterioru fuorum,ctiam
fpiriribus talibus aliquid diuinationis impertiat'.ut
quod audiunt ab an gel is, praenuncient hominibus.
Tantum autem audiunt, quanta omnium Dominus
atqj moderator uel iubet.uel finit. Vnde etiam fpiri-
tAfl.is. fljg Py t honicus in A&ibus Apoftolorum atteftatur
Paulo apoftolo,& euangelifta efle conatur. Mifcent

tamen ifti failacias fuas 5c uerum quod nofle potue~
:
rint,non docendi magis quamdecipiendifineprae-

nunciant. Et forte hoc eft, quod quum ilia imago
Samuelis,Saulem pr$diceret mori turum, dixit etiam
fecumfuturum: quod utiquefalfum eft, &c. Hade
nus Auguftinus.
De necromntid, quid /?f,cr qui a upfuc*

tint. Cap. XL
n«f4u«r~ 1^ y zmfifutrreia* uero.Sc viKVifMvrti*,, cam uocat, qua?
™*. IÛ facrificijs folenni ritu inftitu'tis & pera&is , at*
rt£t"/**r- que diris execration Oreo manes edu-
i bus ab
9%Um cit.accitosqi de Futuris fc fci tatur-.ita Samuelem mu-
i
lier excitauit in En dor. Hanc ;Enea quo q; exercuide

traditur, quum in Italiam ucniflet, occifo Mifeno tu
nh.s. bicinc.Apud Lucanum quoq, Erichthone maleficam
Zrtthtb* ThelTalam, fafcinatriceq; euocaflfe mortuu narratur.
mateficd.
q U j jj C j|j p na rfalici euentum Sexto Pompeio denun-
Ciat. Dicitur & ApoIIonius Romas uerbis occult*
pronunciatis,puellam nuptiarum die rcfufcitafle,cu-
m^
Ma*bn£
F
°t*iu-
iug ® 9** aobuem fcriptorcm Philoftratu tcftem efle
miror*
Digitized by
Lib erficundw. 17}
miror Jem gloriatur fe Achillis animam ab inferis e#
I
uocafle.ut corporis fui molcm oftentaret,8c ad inter,

rogata de geftis in bello Troiano ipfi refponderet:
Non,inquit, ficut Vlyflfesterram cfTodiens.agnorum
faoguine manes Achillis cduxi: fedomnesadhibui *****
"
prcces.quas placandisheroum animabus facerdotes
Jndorum dici iubent. Appion quoq; Gramaticus me*
mone prodidir, (c umbram Horn en cuocafTe,ut ab cf
percuncr.aretur,cuias eflet,& quibus parentibus edi-
ius. Sed eadem eft ratio , 8c mera Jscm on Judibria, C ij
4
ea uidebantur ita acta efle : ijs enim mire erat exp oil -
ta antiquitas , Dei ignara. quern aJmodu

ea 8c ad h cr-
barum adeo fuitattonita.utaduitam
facilitates ufqi PUnMb.if.
reuocari mortuos herba quapia crcdiderif. Sic Xan-
thus hiftoricus in primolib. Hiftoriaru fcrip(it,occi
fumdraconis catulum herba quapiara refufciratum,
quam magi Balim uocant: eadem Thilonem, quern Ba1h -
draco interfecerat, ui x reftitutu : 5c luba rex M aur i -
rania?,herba itidem in Arabia hominem uitas redditu

e(Te tradit. Hoc autem jquum fieri nequeat, ilios in
Jipothymiam uel am mi deliquium illapfos ,uel alio*
qui morbo prope uiclos ,;admota ilia herba uires
uel excttante due recreante, uel etiam naturae re
fpirantis uirtute quafi reuixifle fuifle uifos, mca eft
feotentia.
Necuero ex Uracil's cccru hie folus deliquit Saul,
nec etiam foli Ethnici dxmones m or tuo rum urn b ri
inaolutos confuluerunt: quos, quum nefcirent Deu 9
minus m ruin eft uarias exqu ren d as uolun tati s Jiui-
i i
na», p Jacan dorum numinum, & cxplorandorum futu

rorum rationes eftinxifle: fed & in reliquu Dei popu*
him peruafit furor ille, qui etiam ufque ad hoc noftru
feenfom in quibufdamal^fanis perdurauitingenijs,
Vfitatifsimam ctenim fuperiorib. annis fuifle cofue-
tadincm acciendorum 8c intcrrogandoru manium,
N
norunt
Digitized by Google
if4 7)e mdgis infamibut
riorunt maiorei , & has de re peculiaria Sc magna ua-
luminafuiflc confarcinata,eademq; in quibufda fcho
lis palim propoftta,funt qui meminerunc, NoJbis au-
tern cura mandata incumbit, ut omnem confociatio-

nemcum daemonijs & eorum miniitris execremurv
ne eorum ufu polluamur, Scofcitantiaueifecuritate
eorum retibus m pi cemur incauti.
i i
De dumitiowbui Magicis.
Cdp. XII.
TTA Orro ritus f quibus commoueri ex imo animaf
I producique arbitrabantur, item uariarum diui-

nationum magicarum monftrofas fpecies /pro*
digiofosque modos , fatanae artificioin a?rern am ho-
lm num perniciem dolofe conficlos, in hiftonjs anno
tatos,& ab Ethnicis ufurpatos, erudite in doth fs ;mis
fuis Commentarijs , dePraecipuis diuinationiira ge-r
n crib us, defcribit multijugx led on s uir i i GASPAR
PEVCBRVS:ubi licet plurima icclu dtgnifsima,at*
que hue facientia, comperies nostamen alia non :
Eaucanecobferuationeindignafcquentibus Capiti-
usproponemus. Etlncantatores quideni,ariolo* f
harufpices,augures, pythomtTas , genefianos , falto^'
res, lortilegos difecrnit diuus Auguftinus libro de
Nstura dsmonum id quod in Decretis annotacum
:
biwni. etiam eft z6. q. $ & 4. c. igitur. Diuini autem omncs

d c untu r, quum uel inita cum da? m on 'bus m an: fella
i
focietare uaticinantur.ucl fuperftitioGs quibufdam

artibus,qu; cxocculto cum dxmombus paclo fcatu-
riunt.mancipatiidcefticiant. Ad fpecies uetiiamus.
M*i*u**9t4*» defcribit PfelIus,&eamfui(Teinufu
tUhjm^ apudAflyriosait:
'j fed &Chaldaeis&yEgypti}s fartu-
l%\m9 Uaris ea etiarr.num hodieutunturTurcae, licet

fuit.
4
nonnihil diuerfe . In peluim aqua repletam m p one* i
bantur a urea: & argenteas laminar, lapidesq» preCiofi

cbaracleribus ccrtJS fignati ; &poftquam con fy eta
clfcnt
m
\
Digitized by Google
Liberfee midus. j7f
cflctitprolata uerba,quibus daemon c vciebatur, pro*
ponebarur quxitio. turn primo quidem fonitus te-
nuis ibfque uoce audiebatur, qui fignum crat ingrc-
dtentis daemonis : port aqua inundate, noces exiles
ex ea emerge bant, quibus ad qusftione refpondeba-
tUr at opera data exiles admodum , nemendacij co-
arâi poflet licmomum in his qua? non nouerat.
T*rpux*THx hoc & priore difcrepabat, quod non uo. y*?ow
ce/ed chins refporifa expediebat. Collocabantor nfc
pi
uafauitrea, rotunda, aquis conferta limpidifsimis , 9c

circu collocabatur accenfi cerci:cuq euocatio demo
;
nfsfecrctomurmurefinita &qua:ftiorelataeflet,ad-
t
kibebaturpuer impoIlutus,aut mulicr prfgnans, quej

Ultra fludiofe accurateq; intueretur, accircumfpice-
ret/ogaretq-,, imperaret 8c flagitarct refponfa. Eati«
dem imagini bus aquae imprefsis 8c per uitra pelluci*
,
darcnitcntibus.diabolus odendebat.
'unnlfttuemr^m^tx nitidis terfisq; diuinat fpeculis, in mt^/<#
qu. bus pro po fit arum rerum imagines efficlae , reddi* tum.
txuc i diabolo fulgent. Ea ufus oft Didtus Iulianus
imperator : 8c plcraq; fatan* monitu prasuidiflfc, qua;
acciderunr, fenbitur.
ex cryftallis fabrcfa&is atque ex* wpfmtfym
K(vr*A.o*x0T%** 9
polttis,colludente in his diabolo ( in plerilque e#
nun mlnuta fpecie alias materia; alterius conditufl
delitcfcit) depi&as notas atque figuras euentuum
ac rerum quaefiurum, qua(i uaticinans fuis Magi*
renunciat,
A**Jvu»pm9Tti* appellator, quando ex annulis ad cer JUtnJû^m
tos coeh pofitus fabrefa&is, uel diabolieo ritu confer
crans diumant malefici. At qui uetitis his diuiriatio-
num daemoniacarum modis utuntur, nirrtis impun*
Inter Chriftiani nominis homines dcgtintquampm#
Ex fimili officma nuper qui dam annul um ea-
rirai.
4cm rciigionc facratum hefoi obtulit uiginti coro.

natift
Digitized by Google
ijd Tyemdgisinfdmibus
natis uenum ,cius fcilicet uirtutis, ut feli'cem cofeque
ret u r cucntum in quoc an que lufus genere, quamdiu
hunc comportaret.Cuius rci ut faccrct pcricu!um,af'
fumpto annulo lufit,S£ quidem fortuna annucritc.bc
nignaq;. Quo fuccetfu illeclm coronatos numeraire
ditq; ad confuctf ncgociationis excrcitium 8c lufum,
ac pcrdidit duplo plus quam antea lucrifeccrat. Ex*
pertus itaqj fe delufum,aonulum infringi permitrit.
Mft/A&lfa. tV/f^yûarie* ufurpabatur. Aqua implebatur cyi
thus annul us q; til o fufpenfus ex Jigito 1: L r a arur in
,
'
.
aquam: poftuhbatur rci que-

atq, fie coceptis uerbis
(it£ declaratio,ue! conHrmatio. Si quod proponcba-
tur.uerum erat.annulus fuo nutu, non impulfu$,cya'
thum feriebat conftitutis i&ibus. Hanc cxercuiffe
Numam Pompiiium, &exciros in aquam deos con*
traduntExtant 8c alij cius modi.
fuluifle
ifv#n*p* c^MW««perficicbatur olco & fuligine in ungucrri
tu*. pucria!icuiusimpoIlutiiIlitis,foliqiobuerfis. Cofici
cnim ex mixtion© oIci,fuliginis 8c radiorum roiarium
{imulachrarerum expetitaru in, opinio erat: qu^tamc
formabat millc artifex diabolus ut ex hac mixtura in
,
unguc reddi ac refulgere uiderentur.

In**i9tt**9~
Ks*mnft**tfo J 8c k£tnpm\fo , ad perftringendos atque
r\m.
Jetegendosoccultos fcelerum authores, & res alias
obfeuras manifeftandas. Magi utuntur. Hanc fecuri
,v *'
perficiuntrotundopaloinfixa, aptataq; adnormam,
8c cum pra*fatione,ordine cnumcratis fufpc&oru no*
minibus. Ad cuius uero mentionem fecuris uel leui
impuifu fe circumagit aut nutar.cum culpsefeu pcra-
gunt. Sic apudHomerum produntur prociPenelo-
pes.fe J adhibito lapide Gagate, 8c prunis impofito,
lllam adminiftrant cr, b ro fofcipi impofito, Sc fordptf
binistantum apprehenfo atq; eleuato digitis itideq; :
adiuratione fa&aper fex uerba, nec fibijpfis nec alijs

HiBcllecla, dies , nucs , iefchet, bencdocfet, donuina*
take
Digitized by Google
Liber fecundu*. jyf
emtemaus: deinde fufpc&orum nominibus recitau*
quocunGjUe nominaco cnbrum ucl trcmit, ucl nuur,
ut\ uo\utatur cum reum ftatuunt. at q u a m ucrc, te-
,
ftatur omtvs da?monum ueritas.Poruit 5c ille qui cri-

brum in forcipe fuftinebat digicis , iliud pro fuo arbi'
trio commoucrc.
k,f**Miuxt> r»/-r,afini cap ire fupcrprunas alTato.nc hi**m*wiZ
fcioquibus perficitur ritibus olim Germanis fami* /**»7<«.
,
ltaris:typwtt>^ cum cera* liqucfaclae, 8c in aquam Ofnumt.

d»(bllanris figurae obferuabantur, Turcis ctiamnum
in ufu.
.
in ( ,t**»ru* cx aeris partibus ac motu fumpta, celc «w«r*T.
braturab Arittophanain Nubibus.

mMftutHtt riiM defcribitur a Thcocrito in Pbarma* iiftwmmfj
ceutna: 8c *\Jt>tcf*a*T*a quoquc , quae in frumcnto
farina*commilto confidcrabatur. ivjtn* r*a per ca *pimn -
fcum ficbat: ixdwp**T%i* ucro per pifces, olim a Tyre ht*W*i

Ca & Polydamante eclebrata & ufurpata.
L**9:***i\i« cx fum o ca picb a rur in ccnfi feminis pa« tumwtt^ri
pauem,aut fcfami prunis iniecli.
$trm04ft*»7i * per herb as infti tuebatur, ueluti perfal' ^rt4t* )lut»U
tiix folia: *v»*t***i\i*% per folia fici: A/0<***>*trTw«,per -P10 "*
thus.
n*f»f#«»r»;4f per aii rum.
I Nam ex eius cremata? «*f«/, *f «
ftrcpitu futara colligebant: cx fragrofo quidem fc

cunda, re/ribus Porphyrio, Euftat nio in Homerum, r , iu •
Tiballo. ArJaurusbonafignadedifcexTacitoautem
aduciTaA'nde Propcrtius:
E/ Wert cxttnSto lawrus aduTlafoco.
habueri t,uera hunc fomnia noclu uifurum.Hinc

fitas
tlaudjanus inquit, *g.M>-f«

Venturi prtfcialtum.
• m Quapro*
Digitized by Google
-
ijS T>e magis infamibus
1
Quapropter 8c Apollini deo fatidico facra fuit,
& hinc Lauras Apollinca , Delphica , Fatidica
difta.
wtfftfutrr, t^fKtuLPiAx cum c in eri digito bacilloue res de qua

diuinandum eft, infenbitur: is que fubdio exponi-
tur. quae enim remanent liters , non difsipataeuentis
aut confufae cinerc, ordine fuo docere de re quaefita
putantar.
Dcjortikgijs. Cdp.XUl
i
KAnfifutm* , Sortilcgium . Quod genus dua-*

bus de caufis hie explicare liber. Primo, quod
non exoleuerit adhuc , ut fuperiora diuina*
tionum genera, fed 8c auulgo 8c a prudentioribus
etiamnum quandoque obferuetur , heu minis im»
pie* . Secundo , quod uideam a nuJlo fertile*
Siorum fpecies diligenter inueitigatas 9 ac diftin-
te trad it as. Ifidorus autem SorttJegos efTe (cri*
X1.4. Etym. nom quafdam
D j t q U j fUD i ne fictae religionis per
& 6 1' 1
-
f
n Uas Sanctorum feu Apoftolorum uocant fortes m

diuinationis fcientiam profitentur, aut quarum*
cunque fcripturarum infpectione futura promiu
tunt Superftitionis genus , cut daemon occulti
.
faepe colludit. Hinc forces uariae, pun&a figure

ia&us t plumbeae figurae in a>
iaciatae, taxillorum
qua apertum Jibrum repens oculo*
proieclse , in
rum intuitus occurfus alicuius fententise ex im»
,
Sort*, prouifo, 8c alia uaefana indicia, quae uno fortium

nomine comprehenduntur , diuerfas fpecies
mrf*}MAit*.fw«rrit*t faciunt ut *?g«y*nt**fi**p % quae per ta- :
Jorum actus fit, 5cexnumero oblato fumitur, cum

i
de re numerata ueluti de numero maritomm* u-

xorum, libcrorum, uillarum , k aliarum rerura
Digitized by Google
irjecunim. if?
quxritur aut cum numerus ia&us comparatur
:
c\ogio. Libri enim ciufmodi clogiorum funt om-

tubus dc rebus 5c ncgocijs ex quibus cuilibet
:
afs'i^natus eft fuus 8c fitus taxillorum , 8c nume-

rus quomodocunque cadentium Qui cui clo- .
g'torefpondere deprehenduntur id uaticiniurri ,
ac refponfum ad quaeftionem propofttam cfTe dc-

inonftranr. Tales Jibros ctiamnum cum figuris &
numeris alearum excufos , Galli plcrunque animi
csafa -habent. Orta prorfus fuit hare diuinationis
fuperftitio a Pythagoreis, ut Be *frtn*n\m elcmcn>
lis illi Ijtcrarumccrtos tnbuebant numcros
(
nume- ,
ris uim occultifuturiqueprafagam.

tfifMvttMi fumitur ex cuiufcunque quaerentis i, tfi «,'t %
no nunc , per clcmcnta fcilicct cius , corumquc
figuras. Huic quidem per dm lis eft *\\*]ptfi*9+ iu»7î;
i
Vfti« , fed ridiculo inirabiliquc modo 8c inucnto c-

xcrcztur . Locus enim circumfcriptus in circu-
Jum , per partes uigintiquatuor feU
diftribuitur
quaies ! in quarum unaquaque , litcra Alphabctt
icribitur, 8c unicuique Jiterae granum frumcnti
imponitur. Inde gallus ad hoc cnutritus dirait*
titur: 8c obferuantur esc liter* quarum ille gra- ,
ha depafcit Valens Imperator cum mire per^

.
J>lexus ac inxius eflet de Succeftbris fui nomi-

tie , gill us uatidicus 5c A leftriora amicus depauit
grana impofha his Uteris e. E. o, a. quibus Thco-
dbfius fignificabatur. Vide quomodo colludat .
hmt Impiz perfuadoni demon : '/nt&p fimilerri ^nrl

Hiilrionum Memphiticorum recenfet Ioanncs ilAMftrif;
Leo , qui exiguas auiculas capful* in abici fofcw^te
mam conftract* anncxas oftentant p quae roftro
fortium chartulas tarn dcxtri quam finiftri omi*
hi* extrahunt . Qui fortcm fuam fcirt cupit
m z obolam
Digitized by Google
ito De magis infamibta
obulum aulculx obijcit s quern roftro excipiens r
in capfulam defcrt: dcindc progrediens, rcfponfi

chartulam codcm roftro profcrt. Quomodo his
q uo que nugis daemon colludat.ac utatur ad fuperftt-
tionem am mis inculcandam, facile colligiturex di-
tto Leone, qui peius qui m in chartula forte accept*
conferiptum crar, accidiflfc fibi poftea conqueri tur.
*
lam ad y*/x«*,u**r*<Mr, quae repentino inlibrum aper-
tum oculorum intuitu, ex fententix uerfuscjuc ad
quaeftionem facientis occurfu fumiturmodo ad nu-
merum tactarum alearum , modo fine eo. Et quo*
niam poemata pro uaticinijs, utpoetae prouatibus
habebantur, in ijs potifsimum excrccbatur. Hmc
& in publicis caufis Sibytlina carmina ita obferua*
bantur, 8c inter priuatos Grxcos Homerica, Latinos
nerd Virgiliana. Socrates audiens in carcere recita*
ri Achiileum iilud apud Homerum,
*
Praidiccbat jEfchini fe pofttriduum moriturum.

Alexandro Seuero obuenit hie Virgilj uerfus,
^/fennJ.e.
yu regere imperio populos Honutni memento. 1
Po(l annos aliquot Imperium adept u s fuit Roma-

tUrXuc.t. num {3 rutuSfCX quirens fucceflum prcjij Pharfalici,in
J 4 l6 '
huncPatrocliuerfumincidit,
iA.i* /uuic'f hit Anrig dijxvyt y/f,
Claudio imperatori obuenit,

ênail €• fertia dum 'Latio regutntem uiderit aftaf.
Nee ultra bienniumimpcrauit. Eidem inquired*
tide fratre occurrituerfus, qui & Gordiano iuniori
p6ft,exfcxto jEneid.
Oftendunt terris hmc tantumfata. —
Decern & feptem diebus a fufcepto imperio inter'
fe&us fuit: Opilius Macrinus num ad Imperium per*
uenturus cflTct fcirc defiderans . in hos incidit Home'
nuerius,
Digitized by Googl
I Liberfecundus. jSi
my f*x\* dirt r Ml im^trt nayjntd, *•
Santfcnex ad impenum pcruenit,nec diutius qua

c tuoTdeummcnfibus id rctmuit, occifusab Helioga-
; b alo.Adruno imperatori dubitanti de animo ac amo
reTraiani erga fe , fortes hae Virgilian* obuendrc cx
Qutsproad ilU aut cm ramis infigiis o/wo,

Stcrdferens ! nofco critus,incana$ menu
Potiadoptatus a Traiano,fuccefsitei in imperio

-Romano. Claudius fecundus Aureliani imperato-
ri s pridece!Tor,incjuirens de potentate fua , incidit
in illud primi jfcncidos libri:
Hu ego nee mctas rerum ncc tcmpor* pono.
Genus eius per longam potentate ftetit. Ethaec
fcrefunt&fortium 8c fortilegioru gcnera:qua? no fo-
Jura a fortibus ex urna capiendis, aut aliunde legedis
it* di&a mini uidentur, fed etiam a leftione. Nam 8e
taerfus forte oblarj legebantur, ut fupra demonftra-
ui this : 8c fortes et*am fuiffc acceptas pro fyngra*
phis, aut fcriptura Oraculorum refponforumue, ,
conftat ex DeJphicis fort bus. Valerius Maximus

fcribit, legatos ad Delphicum oraculum miifos ob
exundationem Jacus Albani, retulifle fortibus prx-
cipf.uraquam eius lacus cmifTam per agros dif_ ,
funderent. Ethinc fortilcgos diclos cxiftimarem,

qui fortes iftas ex charta uel mcmbrana uclcorjrte
legiflcnr. Horatius in arte Poet.
Er diuinafitturi
SortileTts non difcrcpuitfentcntia Dclphis.
In hisaurem omnibus fpeciebus da?monemfoas
artes,fuasque prseftigias non omittcrc fed fer£ :
/emper adhibere , uel injeconfhre poteft, quo J 5c

impijs riribus fiant, 5c nonnifiadcrcduiitatcm im-
m 5 pum
Digitized by Google
ltd De magis infamibtu
o bul urn auiculae obijcit i quern roitro excipiens,
in capfulam defert: dcinde progrediens, refponfi
chartulam eodem roftro profcrt. Quomodo his
quoque nugis daemon coiludat.ac utatur ad fuperfti-
tionem animis inculcandam, facile* colligiturex dt-
tto Leone, qui peius qushn in chartula forte accepta
Confcriptum crat, accidiflc fibi poftea conqueritur.
•
urn ad 7ttxH*M*ptii*M9 quae repentmo in Iibrum aper-
tutn oculorum intuitu, ex fententiae uerfusque ad
qucdionem facientis occurfu fumitur modo ad nu-
merum iactarum alearum , modo fine eo. Et quo-
niam poemata pro uatieinijs, utpoetae pro .a a ti bus
habebantur, in ijs potifsimum exerccbatur. Hmc
& in publicis caufis Sibyllina carmina ita obferua-
• bantur, Sc inter priuatos Grsecos Homerica, Latinos
uero Virgiliana. Socrates audiens in carcere rccita*
ri Acbillcum illud apud Homerum,
Prsedicebat jEfchini fe poft triduum moriturum.

Alcxandro Seuero obuenit hie Virgil j uerfus,
yjftntU.c.
yu regere imperio populos Romani memento.
Poft annos aliquot Imperium adeptus fuit Roma-
il^.Uc.t. num Brutus,exquirens fucceflum prejij Pharfalici.in
7
' bunc Patrocli uerfum incidit,
Claudio imperatori obuenit,

sUnd&X 6. Tertia dun "Latio reguintcm uidcrit <tflas.
Nee ultra biennium impcrauit. Eidem inqufren-

tide fratre occurrit uerfus, qui & Gordiano iuniori
port,ex fcxto iEneid.
Oftenduntterrisbunctantumfata. —
Decern & feptem diebus a fufcepto imperio inter-
feclus fuit: Opilius Macrinus num ad Imperium per-
uenturus cflfct fcirc defiderans , in hos incidit Home-
ri uerfus,
Digitized by Google
Liberfceundui. 2 Si
Sane fencx ad unpen um peruenir,nec diutius qua

tuordccimmcnfibus id retinuit, occifusab Hclioga-
b a; o. Adriano imperatori dubitanci de amino ac ama
rc Traiaoi erga fc , fortes hae Virgilianae ob ucner c cx
fcxrojEneid.
Outspread tile autcm ramis injigtis olmo,
Sacri prrens * nofco crinesjncaiufa menu
Rfgtf Romani.
J
i otladoptatus a Traiano/uccefsitei in imperio
Romano. Claudius fecundus Aureliani impcrato-
nsprxdecefTbr, inquirensde pofteritatc fui, incidit
in diud primi jfcneidos libri:
Htf rgo nec metas rcrum nec tempore pono.
Genus eius per longam poftcritate ftetit. Et haec

fere funt & forti urn 8c fortiiegioru generaiquae no fo-
lum a forabus ex urna capiendis, aut aliunde legedis
ira di#a mihi uidentur, fed etiam a leftione. Nam 8c

uerfus forte oblati legebantur, ut fupra dcmonltra-
nimus : 8c fortes efam fuifTe accepts pro fyngra*
phis, aut fcriptufa Oraculorum refponforumue, ,
conftat ex Delphicis fort bus, Valerius Maximus £4htt .c*p.<>

/cnbit, \egatos ad Delphicum oraculum miflos ob
exundationem lacus Albani, retulifle fortibusprx-
cipi,ut aquam eius lacus cmilTam , per agros dif*
funderenr. Ethinc fortilcgos diclos exiftimarem,
qui fortes iftas ex charta uel mcmbrana uclcorjfce
legiflenr. Horatius in arte Poet.
•
—
YJ diuinafiituri
Sortilegis non difcrepmtfententia Delphis.
In his aurem omnibus fpecicbus dxmonemfiis

irtes, fuasque prseftigias non omittcrc fed fcri:
femper adhibere uel inde confhre poteft, que $c

, :
iwpijs ritibus fiant, 5c nonnifiadcredulitatcm :n- :
m 5 pi in
Digitized by Google
;Xf Demagisinfamibfu
Ji.9.
Ântuj. Dcniqne Cxlius Ludouicus,patrum noflrorum me*
Lkl.cap.xz.
rnoria hxminam fe uentriloquam crcbro utditTe Rho
digij. Italia? urbe Sc patria fua.icn bir ex cuius puden-
dis uocem immundt fpiritus pcrcenuem quidem,fed
camen prorfus intclligibilcm fsepe audicrit de re-
bus prseteritis,aut pr-efentibus minficamrat de tu-
turis plerunqueinccrtam, fsepe ctiam uanam Sc men
lyyvrfinv- dacem • Atuins hi fpiritus impuri tanu
in
h'»* r <}*•- turpitudine uaticiniorum fuorum uoce* Sc lonum
'
mdotMuci- cc cre non polTunt fed per honeiliorcm corporis

| \
IffrT' partem* osfciliccteloqui coguntur, utfupra dicluin

eftdc E uncle ab Anftophanc eclcbrato cuius Ve- :
ipas cum anno Chrifti M

D. L X. Panfijs Ha*
.
drianus Turnebus ( turn Grascaram literarum potl

^hilofophix & Eloquentia»regituprofc<Tbr) inter-
prctaretur.audicntibus meisfilijsTheodoro iam iu-
rifconfuito, & Henrico medico.palam geftabaturo*
lim fe Lutetia* uidifle pcrfimiicm illi AriftopfaanJl
Euricli homincm aftutu, Pctrum Brabantiu: qui quo
lies uolebat toties ex ima parte corporis , ore quidc
,
apcrto, fed labijs immotisloqucbatur,& hac Hue arte

fiue exercitatione, fiue dzmonis impoftura multis
pafsim imponebat, Nam cum Lutetian uirginem qua.
da form o fa m /ed patre orbatam,deperiret,nec matre
fuperftitem induccre poflet ut cam fibi defponderet:
tandejeu ultro citroq; hac de re colloquuntur,uoce t*
die ^ corpore.qua demortuus mulierculae maritus de
poenaru grauitate coqueri uidebatur, quas ob uxoris
diftidetiam in purgatorio perpctcretur, quod eo filial
Cbnfifldnfr
tut\de Pur^ a Brabatio toties expetitam, optimo uiro denegarcc
tcntûtrtla. Quibus ilia queftubus exterrita,uiriq, miferta.petitu
oni n c bu! on is affen lie: que tamen non tarn til a,quam i
dote ei 4 patre in tc (cam en to conllituta ambij(Te,fatis

apparuit.Sex enim menfib. polr.ubi puclias bona de«
coxiflct, uxorc focruqi rehcta , Lugdunuixi aufugic
Ibi
Digitized by Google
Liberfecundus. iff
H>i mercarorem quendam ac trapeziram pro? J intern
obijflc inteilexerat Qui cu habercturiniultifsimus, mfM
co quod omnia per fas ac ncfas in uita corrafillet.filiu Îm,
Cornuiu cm s u n cum hsercdcm.in porticu pone coc
i
mitcrium obambulantcm,adit: Sc co fe milium innu-

it, ut quid opus fa&o cflet doceret. Ccrerum du ci de
patris anima potius,ac fama,quim morce cogitadum

c:T: Jicir.uox inopinato inter loquendum patre refe>
re's exauditur : qua cu Brabantius exuentre daret, fe

tame expauefecre miru in modum (imu)abat. Mnc
bitor autem hac uoce films, que in (latum pater miu*
fbciafuadccidi(Tet:Scquantispurgatorij cruciat.bus
tu fui.tum ipfius caufa exagitarctur.eo quod iniquo-
rii eum bonorum herede rcJiquiflct; quaqt nullo mc
doUberari po0ct,nifi iufta a nato expiationc facia, 5c
debim in eos clecmofynis collatis , qui maxime> turn
teporis cgcbatieos aute cflTe Chnirianos a Turcis ca«
ptos.promde uiro qui cu ioquerecurcrederet:huc ad
rediraedos eos ConlHtinppolim a ptjs hominib.able
garum.ciusq; rei ergo diuinitus ad eum milium Cor*
nutus,homo minime ma'us.ctfi his auditisdolum
baud animaducrterett quia taroen duru uidebaturi-
(hid de pecuniauerbu.fe deliberandum rcfpondit,&
Brabantiii co loci poftr idie redire tubet. Intcrea anxi
dcloco fubdubitabat, in quo uoccm exaud crat,
us,
quod umbrofus eflet.acopacus, & hominqm inlidijs
£choq;aptus. Quare poltero die eum in ahum aper
tum,planum,nullisq; uepribus autumbris impedim
locum deducit.Vbi nihilominus eadem inter loquen
durepetebaturcantiIena:hoc ctia add.ro,ut Br«ban-
tioftatim fcxFracoriimillib numcratis.trcs in Gngtt
losdiesMiftas redimeretprofaluteparns afcoquiri :
tmllamapud inferos fore redemptionem. Vndc filius

coofcientiaacrcligione obftrictus, licet *ij-c. totide
UmcnBrabamij fidei c6mifit,omni leg tiiuo accepti
m 5 folutiqi
Digitized by Google
iSd Demdgu infamibu*
fol atiq;teftimonio negle&o.Pater ignibus ac Vul ca-
n i&i bus li beratus, in pofterum quicui f,nec film
i
- am
rlius interpcllauit Verum mifer Cornutus dim i (To
.
Brabantio, cum folito aeti or ciTct,idqj reliqui mefarij

1
facts ad mi rari no poflcnt, m ox ut fetfcitantib. caufam

e p erui t, adeo ftatim irrifus fait k cun&is, quod &nu.
&
mis & cerebro cmunclus expurgatus cflet , u t p r ae
mcrrore poft aliquot dies mortuus , &
patrem ad in-
quircndam ex eo rei ucri tatcm infecutus fueri t.
VcyvfWctineiccfycircuUtQribw*
dp. XV.
REperttur FefTae in Africa circulatoram , m ago-
ruq» genus, quod Muhazzirain uocant. Hi om-
nium promptifsime* d^monia dicuntur eijcere,
1Wimw £t
* quiailioruuaticiniononunquarucceditcuentus.
dici no poteft q uam ea res eoru exiftimatione augc-
at: que eijcere nequeut.aereu cflc fpiritu aflerunt Ma
dus aute adiur&di dsemonis hie fere eft. Pri mo cha-
raftercs circulosq; nonnulios in foculo aut alio quo
uis loco depingunt : deinde figna quaedam in dxrao*
manibus ac fronte defcribunt, ilium qt miris mo
niaci
fum igan poftea carmen com ponun t, ex df mono
dis :
fcifcitantur qui 5c quomodo hue intrauerit, quis dtp

,
quod illi nomen: tandem ut exeat, praecipiunt.

Sunt 5c alterius generis, qui regula quadam Ca*
fmrs^M. balliftica Zairagia appellant ) operantur. Hsec au«
(
tern multis continetur fcriptis. Naturalis fiquidem
fcientia putatur neque alios Fefla; reperias qui m a-
:
,
ioricum fide maîs que indubitanter ad interrogate

refpondeant.Vorum h$c ars difficillima eft. Qui cnitn
huicoperi dare uult.no minorem Aftrologise quint ,
*
Cabal ifticae cognitionem habeat neceiTe eft. Ioannes
Leo Africanus teftatur in defcriptione Africa?, fcuu
di ffc cjuenda cms artis peritum in uqius figure, deferi*
Digitized by Googl
Lihcrfieundus. iSj
'one integrum confumpfiflediem,& figurasinhuc
S e componi modum.Primdcirculos multos in ma-
ion cuculo tiucun:: in primo cruce formant,in cuius
cxtrcraitatibus quatuormundi plazas appingunt.O- W^'V
ricntcnj.Occidcnte, Auftru & Aquilone : in cctro ubi
linfcconcurrunt, utruq; notantpolu: extra primum
circuit, quatuor dcpingunt elementa.dcinde circufu
inqaatoor fee at partes, Scfequente' circulu in to tide :
pit h cc quilibet parte in alias fepte fecar.quaru qua*
liber characlcrib.rnaiiifculis Arabicis infigniut a Jed ,
ntauodhbet clemetu uigintioclohabeatcharacleres.

Infequeti circalo fepte rJanetas notat,in alio duode-
cimzodiaci fign a, in fequcnti duodecim mcnfuuLa*
tina nomina , n alio uiginti octo lunf domic ilia: in a*
1
Vio rfi$ anni dies depi ngun t, extra hunc uerd quatuor
Memos cardin ales annotant. Dcindeunam tan turn
rcipropodt^ liter a fumur,atq; per omnia anteenume
rata rnu;:ipli cant, produdumq; chiracleris numerft
quodaraodo diuidunt, atq; pro chara&cris ratione lo

co aiiquo col ocat,ut qs clemetu ill ud exigere uidctur.
1
in quo repent ur character fiuc figura. His omnib.ita
p craclis.figur a animaduertunt, quae cu numero ia pro

d uct o conuenire uid etur: cu quo cod cm modo pro co
.aunt ,uclati cam priore progrc fsio, donee uigintio&o
chara&eres habeant,exquib.unadiclionecolligunt
ex di chone nerd oratio coflatur, quae ad rem ipiam in
quacifa'one uocata refpondet. £a porrd oratio Temper
in cmrme prion s fpecier cadit,quod Arabcs Ethauil ap P&*&*
pei1at,coponiturqi ex oclo ftipitib. &
chordis duode<
cam iuxta Arabicc linguf mctrica C arm e igitur ex ijs
f
cbaraclerib. com pofitu.ucrum atq; in dubitatu rci pro

pofite prober refpofum (at credut) primp quid quera
tur.dcinde rei qu$fit$ fentetia. Hi aut6 rard errare di-
cutar,$> Cabaliiticaadmiridareddit.Etquaquanatu-
raiis habeatur,nihil tame fc uidiflc afiirmat loan. Leo*
quo4
Digitized by Google
/// De magis infamibu*
quod non prefer naturam potius fit: & ita fcribit por
ro. Memini me quonda in loco aperto collegij regis
Abuluna(quodFcfl$uifitur)inarea leuigato raarmo
re'iratainfigncm uidifle figure defcriptione. Areae
quodlibetlatus quinquaginta erat ulnaru-.huius duas
tertie partes ijs occupabatur, que ad figura pertine-
bant: tres uero defcriptione faciebat, quoru quilibet
fuu tantu curabat locu.durauitq; ea delcriptio per in*
tegru diem.Huiufmodi quoq; alia Tuneti a quoda ar-
tis peritifsimodefcripta uidi: cuius pater duo uolu-
XihriJihU mina comentationu ineiusartis Canones cofcripfc-
srubm. rtt> U0S exac^^ fciut, fummo habctur ab omnib.
q
precio. Ego folum tre$ ? Tuneti unu,Fefl*e uero duot
uidere potui. duas quoq; in ei us artis regulas, Expli-
cation cs, 8c Comentariu Margiani cuiu fda,ei us pare
tis que olim Tuneti uidi , 8c aliud ab Ibnu Caldim hi'
ftoriographo cofcriptu. Artis regule cum C 6m en ra-
rijs poflunt quinquaginta aureis haberi Tuneti. Bre-
Fejpt triaii- uiter, Fefle tria in uniuerfum funt fatidicorii Scdiai*
wMTumgc noru genera; primi,ut diximus Geomanricis uel Gy*
romanticisututurfiguris. Alij aquacatinouitreoin'
fufam olei guttula admixta, lucidam 8c tranfparen*
temreddunt, in qua tanquam in fpeculodemoncs
confertim fe uidere affirmant qui excrcitum nurac
,
rofum reprefcntant : quoru nonnulli in itinere funr,

alij riuum tranfmittunt,alij terreftre prelium gerunt*
quos quietos interrogate demonibus nutu manuum

uel oculoru indicio refpondentibus. 6 temeraria ere*
dulitas.Vjtreum uas pueris interdu uixoclauu cgref*
(is annum in manu dant,a quib. num hunc uel ilium
demone uiderint,interrogant.Permulti eo dementi^

rediguntur ut in his nugis magna pecunie uim pro-
,
fundant. Tertm genus eft mulieru ueneficaiu, que fe

cu d^mon-h.haberc familraritatc aftirmantidfmones
autem aut rubros,aut albos,aut nigros appellant.
Hodie
Digitized by Google
Liber fecund**. ///
Hodie adhuc in cccmiteriouelforo publico Con^ T*rt*r»
ftantmopoli diuinandi artcm profaentur,ui&uhinc* *

,C4 IM **"
ouxmantes, Turcx uiri & mulicrcs cum pnmit

, i£-
^vptix^tb initio idoJoIatrse. Hi in arena notatis figu.
notarum numcro col
ns.uel cjeclis colligatis aleis,&
lecfcyniibro nefcio quid legates fubmurmuratesq*
uaricinantur: uel ccram cum oleo confundcntcs.do*
necrefnxerit expectant, cx apparentib.deinde chara*
ticr.b. di ui n an t
: nonunquam ex aqua,fpecuIo.uitro,
& id genus fimilib.organis pr$ fagiunt.haud dubie ab
impietatis 8c f *wt?i*s magittro ita inftru&i, ut cos 16-
ga annorum ferie quafi ab uberib.maternis uirulcnm
eiufmodi lac exuxifTe.minim^ haefitcm.Sic dc quoda
diumo, Diophanesnomine.refert Apuleius: Coruv
rnaJm9 *
t\i\nunc apud nos pafsim Chaldaeus quidam hofpes,
minstotam ciuitatem refponfis turbulcntat, 8c area*
nafatorum ftipibus cmerendis edicit in uulgum, qui
dies copulam nuptiale affirmet, qui fundamenta men
m um perpetuc t, qui negociatori c 6 mod us, qui uiato-
ti ccJcbn s,qui nauigijs opportunus. mibi deniq* pro*
ucn turn hums peregrination is inquirenti multare* ,
fpondi i,Sc oppido uaria.Sed haec omnia LdftMha

in ira, 5c fatis i*
UlfaefTc.teftatur Sibylla Erythraea.i** wxct** w*rr«7i/ Ong.trr.
Sw<(r «Mf& $>Anm W fry.
hUgicorum udtm oraculii non effe creden-

dm i nee eos efje adeundos.
Cap. XVI.
AT omnes hi prsedi&ionum modi c&xnmiytm

di&i, qui nullas in naturacaufas habent, feue-
rifsime" in Lege diuina prohibentur,ubi diucr-
"
Ci appeliantur uocibus : ut Temper apud omnes geri.
tcs diuinationum impofturx fuerunt uariae. Mi ran*
dumuerd magnoperi, eoufque prudentiam homi*

rnbus cripi , ut audirc, diftoparerc, compclli, lip-
riquc
»
Digitized by
igo De mdgU infamthm
nq; natura nobiliisimu, maiicia aute ob reb c!>
fpiritu
lione n e qui fsimu, propria uirtutc hominis, natura eo
infcrioris , &
malignitate pen e no im pari s q uz n d o a?;
arbitre tur: q uafi (c homini prater natura dedere b 6i\i
eritif f qui Deo creatori natura inuitatefubijei recufai
rit.Qui ergo nature; fadus uiolarit,hic ne in ufum no-
ftru un qua feruabit paftio n e 1 A d d e,m en d ace men d
cij q; parente,qua?Cuq; uera ad fai fi tatem ,& qu^cun q;
bona ad maliciam intorquere. Quis nifi iuxatx men -

tis huie fidat , ut de futura ueritate percun clccu r, q x
ucl nuiio modo fciar, quia cius naturf eft minim e nc
ta.uel defupernon reuelataraut G fciat, maliciofo afhi
medacijsinuoIuat.qu6dfipurêi quadoq; profcrar,
uei coaclus id facitruel fi fpote atq; libeter,malo tamfc
an mo.pcfsi m o q; fine propofito, ut fcilicet pernicio-
t
fius orTendat in pofteru,& ueritate qualicunq; que; iri

feb. agendis paru emolumenti alJatura fit, pro)ata,de
mu fun alia (quae nifi integre pernofcatur,fit graue in*
4
commodum uel exitium paritura) atro ci us xda r, 3c I
mendacium ipfum ceu uenenatam efcam Stexitiale

hamu cautius tegat Tartareus ille pifcator.Stultus it*
que ille, qui hunc cofultum abitrat ftultior rhulto, qui
inderedit.nifirefipifcat Interim non inn*c!or,cum il>
lererunaturas cognofeat, multaex caufis natvralib.
cu prius fcircquam ab humano n tell eclu percip ian -
i
tur ; & tato exaftius.quato ei us ingenifi eft fubl im iu s

ea aute ignaris uelut fur prauiunciat t praefcrtim quo-
ru in attu ui derit initiaru t uaticinari & occulta rerunt
prcnouiiTe ere da tur. Copiofe\docle\& p?c in nancre,-
contra magi cas pra?n otioncs difputat fibris nouem
,
dc Praenot.maxime* uerd Jib.7, Ioannes Francifcus Pi

*us,philofophus infTgnis.Chryfoft.in euangelium 16
mnnis, Homrh8.Pr*diclio, inquitt futurorum immor>
talis Dei duncaxat opus eft. Quod fi aliquando die-
moncs aliquid pr^dixerun^ftuitum & incautum mil
guf
Digitized by Google
LiterficmUm. tpt
|US deceperunt. eorum nam que uaticinia pafs im fal-
u deprenenduntur. Nonmhii in banc rein quoq* di~
fibun cfik lib. i. cap. 9
Quart Phauorinus apadGeli. deterrereuolen* Sc <*p
dcpellcrc adolefcencet a genethliacif iftis U q u bu f- i
dam aiijs id genus, qu prodigiofis ambus futura om

i
ttia dj&uros fe p oil cen tur,& perfuadere tot nullo pa

i
ftoadeundos eflc confulendosq;,huiufmodi argume

fi* coocludebat: Aut aduerfa, in quit, cuentura dicut,
mat profpera. Si dicunt pro fp era, 5c fallunt.mifcr fies,
fruttra expect an do: fi aduerfa dicunt, 5c mentiunrur,
mifer nes,fruft ra cimendo.Si uera refpondent, ca que
funtnon profpcra,iam indc ex animo mifer fies,antC"
ouam * fato nas. fi fcr licia promittunt eaq; cucntura
,
{upturn plane duo erunt in com mo da: 5c expeclatio

tc fpeUupcnfum fatigabit,8c futurum gaudij fruftum
fpes tibi iam defiorauerit. nullo igitur paclo uten -
dura eft iftiufmodi bominibuf res hituras prsefagicn
•
fi'bui.
Proinde exquifitiorem artium harurn diabofica-
rum enumerationem permitto illis, qui easdidice-
runt.ac roagiftri do&orisq; fui confilio.ducluScopc
ra, cxercere perpetud fuo aliorumque exiti o audenr,
quos in nefariorum fuorum fcelerum communio -
n cm pcrditifsime adducunt. Dolendum autem banc

£Acm immaniter in totum Chriftianum orbern pro
pere, gratfariq; nimis imaximc ubi uox Euangclij
ob fcurius fonat,& nefcio quibus gentili tij s,& dzmo
niacoaftu non dubi£in hominum deccptionem ex
cog i talis fuperflitionum ritib. diuini cul-
tus ueritas confpurca*
ri ui detur.
Digitized by Google
igi Demagts infamibus
DC quorunddm facrificorum cr monacborm mdgici
diuirutione , medicdtioneq; filfrfii
Op. XV1L
Vum in familia turgidoru Pythfo*
adhuc locum
S inucniunt , Magorum albo infenbedi

fpiritu, hie
mcrito.necullarationeprftcrmittcdi, plcriq, fa*
monachi , ut indqetifsimi , ira Sc mcompara-
crifici 5c
bilibimpudentiae, perdttifsimaeque impieratis homi-
nes ( airis u is , quos unice* ucneror, nihil detracium
fyc uolo) out mcdicma? facra?, quam ne primis quide
labris co* gullaflc conftat, cogmtionem menticntes,
facile cuiu»s uuigari ( Confulares, uel alicuius do&ri
ns, iudicj,cxilbmatiooisueuirosnominarepudet)
de morbo fci{citant»,confiliumquc qu3ercnti,£ male-
ficio uel incanuttone ciTe morbum progenitum , ore
, mendaci refpondcre, perfuaderequenon uerentur.
J
uates laepenumero incanratneem uel fa*
i
dam tneptt, ' r J- a J 1 1 •
malefiaj mor £ am "otona lua artcper indicia, fi dijs placet, in digi-

bumtnttnn- i ai r nefar e audent honeftaz alicui, inculpate ac piae
;
**r, matrons hoc cauteriumcrcbro inurentes, aquoilla

tpir*
hMtU'Hunt nun UamtUC lciu'$ foboles.nei- multamquidempo"
info*™.
q
^ cr utcIP) (anari potent. En mucro non rerum ma-
j
rum (ategitle fe arbitrantur cjuod morbum mendaci-

tercommententunnifietiuninfontescalumnijs op'
primant, odiaqus plus qucm Vatiniana apud hoc ere
dulum nimis hominum g< mis concitent, litibus intc
l
gras uicinias perfonarc aciant, amicitias diuellant,
fanguini i necefsitudine conftriclum unionis uincu-
]um drloluat, ad pugn. s promoueant, carceres pro J*
cure u, caedes tandeir uarie* architeclentur: aut eoru
n infontem denot?tam huius maleficij ficli efrV&ri
cem uel uindicarc , i el illi patrocinari ftudent: aut em
tia huius fcemin*r b alijscaefae.fiue a magiftratuma*
k v
1 nltituto punitae. Horum uiuum fi me tcftcrn dixe-T
ro,men*
Digitized by Google
- r»-
Liberfecundm. ipj
ro.mcntiar minime.ctiamfi mdignationerumpantur
UiaCodro autcius feetae aflecJis. Itahos ecclefia(t«.,
>
cos CciUcet utros , cximia fui inttituti mancipia re! ,
g\oT\'ispotifsimum pallio, (trenuam fibinauareope-

ram & experitur 5c gloriatur heros illorumBeelzc-
bub: qui ob pecuniae aucupium, aut falfa?exi(tiraa*
tionis cupidinc prurientes, noc modofuas aliorum-
Iucanimas dfmoDtbuf proftituunt&deuoucnt: me M *>"»*

f
cinam artium ut uctuttifsimam , ita & utilifsimaiw,

rnaxiraeque ncceflariam,ciufmodi incantationum o-
pinion e in naturahbus morbis ad uitae & falutis per.
Biciein dcfoedantes.
, Exhonim nutnero
qui dam nngaci Diaiogo nuper
Germanice (Latine etenim ob inlcitiam non potuit)
typti effufo fcribit, mulieri cuidam ut ntrcm in eaim
exnirnuifTcmoIem ututcrum gcrere ccnleretur Sc
, : ,
K ,
.
ûum ante Bacchanalia fepartum edituram fperaret, Commenturr^

eoq; fruftraretur.hanc ad ipfius opctn confuguTciqui
4 9rH'
propinato pharmaco fe cxpulilTe duos nucieorum co.
ra forum iam parti in germinare inchoantium parting
,
ad digit! altitudinem natoru cantharos ( quartas uuU

gus diet it at fcx libris menfurapropemodum $quiua-
lentes)addito iuramento aflerit. Mendacij uero irn-
pudentiahinc cognolcitur, quod nufquam in alia ca-
excretion i idonea, quam inteftinoru finu.
ll it ate huic
eontineri potuerint nuclei, fi autem noucm circiter
meofes , a ceraforu poltremo natorum tempore in il -
lis impacti t tumorcm tantum excitarint iam egermi-
names : quauia quxfo intercatemporis perinteiVina
archfsime" nucieorum mole infarcla,diftentaq natu' },
raJib.paruitexcremetis i Minim quod eidem comenr.

to non atfuerit foernina hanc medicament! oblati ope
rarione,cade opera nudeoru germ en emittentiu acer
uo agrum cofeuiffe: ucl ni(i eos expuliflec, potuiflc a-
^frjioco bene ilercorato (cuucniaidmihi diccreob
a rci
Digitized by Google
194 bcmAgisinfamihtu
rri infulfitatem liccat) radicibus,poft paucos raenfc*
I seta gignere protruderceji in apcrtum aerem cerafafc.
Idem ille in celebri apud Gcldros oppido,ubi olim
rnedicinam publico feci ftipendio, in uirginum ar-
ctius occlufarum ccenobio, uni ualetudinis oonni-
MaUfaZ pjt m affljftj. f maleficium cflc quo exercerctur , perfua*
|
S Wt
'7 ncc idnifimilTaefacriricio fuper puellae uentrem
U*um.
celebrato.tollipofTe, addit. quopermiflb, peracto*
que.camprimummaleficio Cttpifleexagitari , quum
leuiter anteanaturali afficereturmalo, pofteafsepe- |
numero monafterij gubernatrix (quam Matrem ap-

pellant ) nobilitate,xtate 8c probitate ueneranda ex*
poftulauit. Suos in teri m, qu ipfum ob rel rgionis for-
i
tafsis nomen admirentur, habec ridiculus hie a&or

Scineptiarum fcriptor, etiam officio pallor: cuius,
quanquammihi incus & in cure no ri nomini parcit ,
calamus, ob confeientiam quae modeftiam imperat,

,
aliorumqueuitiategi uult. Quare & alios fimilium

maleficiorum reos, eiufdem ordinis homines peni*
tius mihi cognitos, prudens prsetereo. qui nifi rcfipu
fcanr, quodexanimo illisoptarim, timendumnede
?W«*7- jjs dixcrit Ifaias : Percufsimus fcedus cum morte,3c !
»» cum inferno fecimus pactum.

Hue referendus facer ille magus , qui a daemonijs
cdo&us , & ex tenebrarum officina proferpeos , tra-
gicae comccdix actum nuper exhibuit ad nunc mo*

dum. Qui Hambachi fuam praeftat operam incu*
niculis infidiandis Pecrus ubi haud irapridem anno
,
I 5 6 $. in principio Augufti, equum lufpenfo ccr-
uici cymbalo, pafcuis mandafletundeexilierat ills :
rarusequum furto abdu&um, adijt facrificum Py-

thium Gerardum nomine, uicarium in Blatfum,dice-
cefis Colonier.fistqui confulto pnus fuo ueritatis no a
giftro, furemcumequo Rhcnum Bonnse traiccifTe,
ac in diuerforio proximo ucndituruin aflfcruit. Ipfo
refpon*
Digitized by Google
Uberfecundus. tpf
WponGoni fide appofita, incuclantcrinfequitur ,ro'
pfcqviein Rheni traicclu, num talis equus ibi efTeC
uanfacfitus: quod faclum efTe inttlligit, common.
fctaXutque equi ductus ab uno loco in alium. Tan*
*r dem poft dies aliquot continuo itiocre pcruenit
*
Haccktobergutn in comitatuSenenfi ubi uirumof- ,
s
fenditarmatum, qui ipfius uidebatur infidcre cquo.
f
buncadortus, de cquo fibi reftituendo, quemfuum
7
effh afTcuerabat , agit, meditaturque qua parte non
htis munita hunc confodere poflet, fi forte adpu*
gnsm ueniretur in quern folum finem fabulam banc
;
roacbinatus fuerat mendax illc & fanguinarius bomi

cida ab initio. Poft multarh al tcrcatio ncm ador hie
contrccbt equi tetriculos quos fuo equo exemptos
,
fc'iebat, color alioqui 8c forma omnino refponde-

bant. \u mcculpam deprecatus, remomnem ofdi-
ne receafct, domumque rcdit. In itincretutem in'
tellexir,mox poft eius abitionemcquum inuentum
fuiffe mortuum , alteropcde poftcriorecafutraiccto
per fan cm collo alligatum, unde folui neqaiucrat:
qua? mortis caufa extitit. Sic innotuithuius execran-
dt uatis & fa cri fie i ueritas , digno cert e Ragello puni*
e n da. Alter autein fumptus 3c ia&uram circitcr dale*
to rum decern in eo itinere fecerat: hinc grauiter ad-
hue rnalefico facerdoti coram me mini tabatur.
JHmglcficiumyCrdiuosJnfcitUm fudtn cr crro*
res refcrunt Modi media cr cbi-
tmrgi. Cap. XV 1 1 1.
Ec interim alioramquoqueineptoramhomf*
num,mcdicin«cognitionemimpudenterdo-
N'*Jofcque ia#antium, unicum cflc afylum infi*
cuseo, utquum morbi multoqac mi*
cflenriam,
git eius curation cm, ignorent, coganturque ex in*
da coloribus iujfcare, maleficium
rpcmuuclat cseci
hi toot
106 Demagisinfamibtu
mox efTe affirment: hocuclaminefuam tegerites in
artisfacrse operibus infcitiam, elabentcsque non fe-
cus qusim indoclaillachirurgorum turba, confeftim
ad diuos , uelut Quirinum, Antonium, ucl qualcm
cunque alium rcfcrt gangrcjnam ucl fphacelumuel
phaêdinam, aut ulccra alia maligna Hue curatu coil
tumacia quze tamen ab initio non ufque adco fue-
:
runj praua.quam paulatim illorum/olum ex quibuC

dam unguentorum formulis inccrta periculofaque
•^//Vmcdicantiuin ignorantia, in eiufrnodi maii-
ciamd£generarunt. Atcalumniam, aur potiusiuft£
in cos inftituendam a£lioncm,hoc inalcficij nominis
prartcxtu caute* deciinarc iludent I i
uere maJeilci.
Cuiufmodi cxiftunt quoquc nout iili homines , qui
nuperignis chymici fumo infolefcetes, excuiufdam
Tl'tophrafl**
Theophrafti Paracclfi, hominis profeclo malediccn-
trace m .
m fcno a profcrpfcrc peculiaria arrogantia?,
t ifs j j | :
AaprUt^c inanis glorias mancipia:qui uocc Stentorta,

pollicitationibus 8c fefquipedalibusuerbis nihil non
poiTuntJn hoc pulchre' fuum imitati magiftratum: ex
cuius libro Paragrammon inferipto, primum memo-
rise commendarunt uoces non fani hominisfpurcif-
fimas, quibus medicam artem uetcrcm 8c facrofancla

in ledantur. calum niantur,rcij c iunt, pedibusque con
tcrerc fatagunt, noua cmentiti principia cum uoci.
busnouis: quse nec ipfi quidem intelligunt, nec ra-
tionibus defondent, content! uerborum inutiJium,
quibus fua Paracclfus oppleuit fcripta, cengerie 8c a-
ccruo. Hie fe medicinse m o n arc h am, ueraeque artis
iniientorem iaclat : talem ilium quoque habent, co-
f
iurit&uencrantureiusfeclatores. Haclenus itaque
latuitilla artium utilifsima, & cumprimisinconler'
uando genere humano,n* quid aliud,neceflaria. Nihil
hie ell quod fingulorum i Deo creatorum uires a re
Crncfi. rumpnmordijs cognouerit Adamus,nihilitcm quod
Digitized by Google
Liberfecunda*. ip 7
imedicis corpus pacris aromatibus condiriuoluerir
fofephus , nihil quoque quod pro mcdicis Jcges pro*
mulgarit ex Dei lulTu Moles uanum fimilitcr elogiu jE**ttc
:
lefu Syrach,quo medicos propter necefsitatemab AI

tifsimo condiios.honore debtto affici uoluit: ineptu
adhzc, quod fimilitudincm ab eo quod in rcrum na<
turanonexiftebat, fumpferit Chn ft us, docens.medi' AUtth.p.
conoa opus eflTe bene habenti fed aegroto. Lucara
,
quoque medicum , 8c quidem dilcclum,

appellate ic
fiJotaiTeD.Piulum.teftaturucntatisJiber. Hiccrte* ctfgf*.
neterem colueVe medicinam rationi innixam.ufuque
icrationeconfirmatam, quam etiamnu nos ulurpa-
m us. Nihil hie de uenturo in extremis diebus medi-
ans Monarcha 8c inuentore Paracelfo Theophra-
,
fto. Neque hie chymiam haud ieuem medicinje par-

tem e\euo, quam magnifacio uti 8c omhes m ecu uc-
,
teres: eamqi nunc mire" exornari, eft quod arti noftr$

gratuler: areius potentia contra quofcunq; morbos
cxrrahioleum, pulueres & Tales confici cxfulphure,
uirno/o.antim onio.Sc id genus mineralibus reliquis,
mi 8c metal! ic s nec tam eximijs dotibus herbas illas
i :
uarias mulriplicesqj.uifu.odore.guftu 3c tac~tu cogni*

tas,quas inde experienti^ teftimonio contra morbos
tamftlicthucufq; ufurpauimus fuccefTiâb initio fu-
ifleornata$,nondum in animum induccre queo.
Vruerdinftitutum profeouar,huiusfchola*antefi*
gnanus, Arfidae nobilitatis oberro,cuius nomen pro-
paiar/orje mdignum eft.intramenfestres ad nobilem
accirus, in terra Iultacenfi ifchiade aliquandiu crude*
liter excruci a turn, cui ex prxpoftcra curatione in tu-
morero attolli corpcrat femur finiftrum , intra mcfein

huicbonse ualetudinis reftitutionem addixit graui- :
terincum in u c ctus medicum , qui Tub iuncluris cau#

terium an tea imprefsiffet, quod tamen ab hoc Para.
ceMadcnuo contra omnem ratione tempore & lo-
n $ coin*
Digitized by Google
t
]fi De magis infamibtu
co inconuenientifsimo tnuftum eft Hie pnmum
cxhibito aliquot dicbus pulucrc fudorifcro , imbeciU
Jitatem corporis titius aegroto acciuit. Elapfis dic-
bus circitcr tredceim , quum in dcterius cuncla ucr-
gere animaduerterct aeger, inquit: Quid fi iam pri-
jintm numerare mends dies aufpicemurc'refpondie
altcr.non: quandoqui dem Colonia? oleum in igne ad
hue foueo quo femori tliito , prod bit etiam fi in eo
,
i
lateat darmonium. Hinc oleum applicat, 8c altern is

fere cjieb. cochlear propinat uini iublimati in pulu c-
rcmpurgantem ahquandiu infufi:cuifuumquoqu,c]
mi fencra t calcinatu,ut lie uocat.ita facH eil.u t quar>
i
tana febre fimplice, duplicem & triplice cerotococi'

tauerit breui.En huius artis potentia: Probatum eft.
Interim in horrendum tumorcm cxcrefccbat femur
illud , nulla imminutione rail a cx ardenti uino toties
purgante: dextrum interea femur cemtabefcebat ex

diutini ulccris fluxione , quod fponte proruperar.
Cruciatus pranerea intolerabiles lenibat quando -
que, uigiliasqueperpetuas horis pauculis infringe-
batexhibitiono pilularum ad formam ftercoris mu*
ris apparatarum , onde Sc Stercus muris Paracelfi
riuncupatur: hascumuino Msluatico propinabatc
nam in ipfa febre, quas multa cordis anguftia confe-
quebatur. Hoc opiatum stercus ex Ducatorum uc-
terumauro purifsimo uichymica extra&um praedi'
cabat:& quum hac ratione segrotus ei ducatos Hii?i
nicos & Rofeos nob.les, quos uocant,in ampliorein
eius ftercoris confeclionem numeraflet : reuerfus
illeexdicla hofpitij fui urbe, aurum illud non fatis
purum fui lie a Her it, ut aliud ad hue accederet ab hoc
,
artifice alterius caloris naturalis quam chymicipc

tentia decoquendum id tamen quod impurius iu«
:
dicabatur,ad nobilein non redjbaj, Hypericonjs

-
adbaec Jugad^monis »uncupat*,floribus facculq
inlutuji
Digitized by Google
Liberjecundus. 19 p
in fur capltjquc fubditis:item corallo ccraici appen
s,
fe, circumligatoque fuprautrumque carpum, male

ficia arcere clam conabatur. Vltra menfes duos
incaratione hac Paracelfiftica perfeuerarum eft.
Simularqae igitur extrema immincre uiderer, hie
nor. medicxis 9 fed monarch® Paracelfi fediator
p/imirias , domum reuertitur, allaturus ex fumo
chymico potenriora :rediturum autem fe poft bL
cuum fnduumucpoIlicctur.Proinde quibus ucherc
tur equii , mittit aeger mcrburn prancxit curator, 8c
:
v paucis diebus poft,ad xgrotum hunc nobilem nun' ,
cium ablegat cam literisfideleciusfodalttium qui' ,
bas Paracelfiftx morbum depingit quod nimirum :
ttoratts in bus uel quatuor granis pulueris,ab uno

uommicuin multa angufriapofteaeuomuifletcori*
urn carbon
, uarios arenain lapideam ,fcta$ porciV
,
nas in crucium figuram compoficas, & id genus mon

ftraplura: &quod aiiud nullum ipfe pharmacum ad-
mirteret, quamquod inciftola apudnobilemrelida
conferuare tur, earn q, fe d elide rare, nec Paracelfi it am
fecus credere fubiungebatur quam Lamiam qua: 1-
, ,
pfum hoc infecifTct maleficio ipfius quoq* probata

,
fqpe medicamenta impedijlTe.ne fuum fortirentur ef-

morbo perincantamenta
fectual, calami tolo adhsec
oobilrm hunc mutilaiTe. eas penes me habeo literas:
nam in extrema ilIadcfperatione,nenoftram;egro#
foaftlicrjfsimo denegaremus ooeram , rogabar una
cum do&o exercitatoque illuftrifsimi noftri Prin*
cipis chirurgoM. Cofma Slotena. Tcmcrâutcm
huic nihil potliceri uoluimus:folum uero iam decern
diebus admoliti manum cataplafmatibus anodynis
,
fuppurantibusquc cruciatuum intolerabilium lcni-

naen induximus ac pus promouimus eo ftudip,
,
utexfemore ante dies quinqi feclo.pus album perfe*

cWsifnum paulatim effluerc fiucrimus:5c iam ultra
A 4 libras
Digitized by Google
i ci De mdzis infamibut
libras eius decern ferine inolia rtferuatas effluxifTi
lion mention. Accefsit etiam nonnihil mutationis in
quartanarum triademon cnim ea malorutn hydra
omnino fupcrari poteft, hoc pdtifsimum anni tem-
pore hyberno in corpore ufqufcadco corrupto,la-
befaclatis uifcenbu s, 5c proftratis ex dolorum imme
ifitate umbus,qui mefes aliquot conttnuo cum decu-

bital fupino affixeVe letto.Quarc licet aegrotum hunc
iri confumptum nos iudiccmus, a Deo taincnalij
fperant eratiam 8c auxiiium.
Eninlcitiae pallium t carmina,incantamentum Be
malcficium. Naturaies enim morbos pati nobi-
lem argrotum, expenmurnimis. Necpharmaca Pa
racelfillae aliofuifTe laefa maleficio , quam malefico
igne chymico,& rci ignorantia, teltatur ipfe effc*

ictus. Pulueris enim ludorifici uncia media quo -
kidie bis fumpta fudore extorfit copiofum uini Tub

, :
limati cum catbarticapulucreprius confuficochle-

aluum turbauit, mouitque ftercus muris narco*
*ir, :
ticum exopio nimirum apparatum ituporem fom ,

-
num que induxi cauteri aclualis ulceratum (ligma,

t: j
cum cfchara.adhuc apparet: quorfum itaqi haec a fuo

op ere carminib .praepedita fu ere f Si infuper uera eft
miffe narratio, Paracelfiftarum oculos fuli-
iep iftol ie
gine chymico obduclos, facile fuis quifquiiijs per-

(iringcre ualuit indcfcfTus ille ab initio impoftor fi# :
jgmcntum uero fuifle in cum fincm adornatum.nc pa

lam fieret fucus 5c infeitia, cenfent cordatiores qufi :
ctiam intelligant,ex punfsimo auro 8c lapidibus pre^

ciofis ui ignis diflolutis.eorumedicamenta non cofi
ci.id quod tamen impudenterfatisiaclant.utmilliu
exaclione liberiori ^grotorum ciftas exon eren t:inte
rim nihil minus quam auru uel gemmx.medicamciv-
s inert: 8c quidem recre, quum nihil
1 1
ad rem noftram
f*pe faciant fed ucnena, aut ucnenata ut plurimum
:
I fete « „ ' . - •
xgrotis
Digitized by Googl
Lib n feeandus.
:
l*f
«grotis ingerunt,3c ft qu* falutariaper fe nofcuntur,
ijstaie empyrcuma ab ignis uchemcntiafaepenume'

to irnpriraitur ut pro benignis reddantur uenenofa,
:
uremia fccao&ica. Quanquam ignis chymici poten-

m!iquores,o!ea &
pulueres apparari,quibus iumma
inefttenuitas & uirtus admirabilis.non fumnefcius.
Hisnihil dcrogari t quinimo debit! attribui laudetn
uolo.Mihi folum controuerfia eft cum ijs,qui Tub hu

iasards praetextu 5c ignorantia malcficiii com men-
tan tur,falfoq; egrotis cms rei fide imprimunt.Memo
ri* fermdexciderat.eundem noftrum Paracclfiftain
magnifico L- L. Do ctori.uenerido feni.in maligna ti~
.
bic e xul c erat 6 e cofuluifle.ut hydropiper aque Rhc

i
înflominii aduerfT medio cxhauflkieimmerfum.

parti affc6te applicaret, 8c paulo pott aliud fimiliter
imponcre t , acq: dies aliquot in ea curandi methodo
perfifteret , a b latas que herbas inter regulas lapideas
curuas feponeret, utgilati infpe&ione obferuans,nu
ea? putreicerent,contabefccrentuc:quemadmodum>
emm iliac ficarentur, codem modo 3c tibiae ulcus fie*
estatefortiretur.Quatuordecim diebus mutationem
ulceris fore , atgroto pollicebatur: qui menfem inte-
grum perfe uc r a u t.fcd fr uftra. Magi ca certe" medi ca-
i
tio.Koc medicorum gentre digna.
A i diuoSyfrtorfm cdnis rtbidi curdttoncm,cr cpi*

lepfi<un,rcfrrunt mcpti mcdicL
Op. XIX.
HOc item albo dignabor eos, qui canisrabi-
di morfus curationem apud D. Hubertum Ar-
Dimkn9ntTi
dennatem,cxpraefcripto emendicandaminv moxUrum cm

ptecenfent 5c qui epilepfiam D. Ioanni, Cornclio, r4*i».
:
Valentino , aut Egidio confecrant. Nxhos eorum

qui ad diuinos aut Pythiara familiam confugiunt,
p crnam n o n im merit 6 fubi euros timendu eft. Non
n 5 incon-
Digitized by Google
j 01 T)e ntdgU infdmibm
inconucnienter hie addufcam obiter, fenrcntlam
fenioris Hippocratis, uel alterius memorabiJis uiri
(utuultGalenus) libello dc Morbo facroaut Co-
mitiali,qucm Epilepfiam Grc;ri dicunt: in quo.quum
prins, diuini nihil amplius huic indie in alo quam a>
its morbif.demonftraflet.ficinquit: Qui primi hunc
rnorbum facrum effe pronunciarunt> talcs homines
mini fui(Te uidetur f quales etia nunc funt magi 8c ex-
pi at ores 8c circulatores, 3c quidam arrogantes , qui fo
tsehementer pios cfle fimulant, & amplius quid (circ.
Hi itaqt conhlij ac mentis inopiae obuelantcs ac prat'
tcxentes diuinitate, quum nihil haberent quod exhi-
bitu prodeflTet.ut ne manifefta fierct ipforu ignoratif,
facram hanc effe aflfe&ione pronunciarut:& rationib.
idoneis coll ec*ti s curatione coftituerat fibijpfis fecu-
,
ram,expiamenta o tic rentes & incantamenta,& a ba!

,
neis abllinere iubentes,& a ci bis muitis ac ineptis ad

hominu aegrotoru efum,&c. Deinde pallium nigrum
no cflehabendupraecepe're: nigcrcnim colormorta*
p j£ fupra pede habendu cfle , neq; manu
C«»tr**trfU yl$ c ft nC q. e
#
r t] Mi Z\
tupra manujhajc emm omnia curationis lmpedimtn*
gi exmt* taeire.Omniaautha?cdiuinitatisgratiaapponut,ue«
%
rtWcrMtii hit amplius quid fcientes & alios prstextus profere*

f
tes.quofifanus aegereuadat,ipfis gloria Scdexteritas

affcribatur: fin moriatur,in tuto pofitae fint ipforu ex*
cu fation es-rubeantq; pran«xtu,qu6d ipfi non (in t in
caufa,fed dij.Neqj enim rocdicamentualiquod cden-

du aut bibenduexhibuerut,ut ipfi in cauia clfc uidcri
pofsint. Etpaulo poll Taliaitaq; dicetes & excogi-
:
tantes.ampliusquid ft fcirefimulat, 5c homines deci-

piunr, proponctcs his luftrationes ac purificates.quu
uerba ipforu magna ex parte (c ad Deu & daemon iu
extedant. Atqui mihi fan£ no de pietate uerba facero
uidetur,uelutipfiputanr, fedpotius deimpictite: &c
quod Dei non funt,p ict a*^ ac diuinitas ipforu impu
cftac
Digitized by Googl
Liberficundu*. 20)
cftac fcelefta.ucfucego tiocebo. Si enim Scluna abo-
ltrc.Sc obfcurarc, tepeftatemq. 8c ferenitate face* Q»ir*p#r*
tole
cem ac ficcitates,& marc fterile, itcq; tcr- ***** h *!*r*
i» % \\uuias t
T^&aliahuiufcemodiomnia/efc^^
txfacroru rnyfkcrijs , flue cx alia quadam profcfsionc
ammeditauone hanc potentiaia&ent: qui taliaftu-
diohabcnt, impij fan£ mihi efle uidetur, 8c deos non
efleputare; neqs fi finr.aliquidpofle, nequculium ali'
ouod cxtremu etiam malum prohibere. Quod quum
faciant^quomodo non ipfis infeth n 1 Si enim ho« (i t
mo incantamentis ac facrificijs mens, 8c lunam abo

lebit,8c folem obfcurabit.Sc tempefUtem ac fercnita.
temfaciet: non utiquecgo horumaliquid diuinum
eCfcpctaucrim, fed humanum, fi diuinitatis potcnua
abkumaoauoluntatcfuperatur, & inferuitutem re
da&aeft. Forrafsis autemhaec non hoc femodo ha*
bent: fed homines ui&us indigi, muItaSc omnigena
JDoJiuntur 8c euari*nt,tum in alia omnia, turn in hun
morbum, in fingulis affeclionis fpecicbus caufam
Deo afenbentts. Non enim femel, fed faepius co- . . ,
rundem mcntionem taciunt. Siquidcm enim capras /

^jjJJJJJ
imitcntur,& fi balatum edant 8c frendant,5c fi dextris J ntmimm
r<f
partibut conueJlantur, Marrem deorum caufam efle emmnoftnv

aiunt. Si uero acutiorem & concitatiorem fonum bgonu <*W
emictant, cquoafsimiJant, 8c Neptunum authorem
c
™****|j
'
#/7edicunt. Scd fi aliquid ftcrcoris ctiam emittanr, j|£ f ^£"/£

flood faepe qui bufdam contingit, prx morbo coaclis, <fc<6-
Hecates Enodiae appcllatio additur. Si autcm tC' caueriu*.

nuiorem 5c denllorcmuoccm edant, uclut auicula?,
Apollo Nomius,ideft paftor: fiuerofpumam ex ore
remirtan c,ac pedibus calcitrcnt Mars caufam habet.
,
Quicunque porro pauores noclu ingruunt , ti mo-

res que ac deliria, Sc exult ariones £ le&o, terrores*
queac fugx forms, Hecates infidias efle dicunt , 5c he-
roam iniultus , expiamcntisûe utuntur ac tncanta*
mentis.
Digitized by Google
M *4 He magis infamibtu
mentis, flcfcelcftifsimum acimpiifsimum (meofani
iudicio) faciunt nu in en. Expiant em in morbo cor*
reptos fanguine, itcmque alijs fcelenbus inquinatos
aut iniuflos, auc ab hominib. intoxicatos,aut qui fee.
Icrtum aliquod facinus ptrpetrarunt qaos contraria :
hisfaccreoportebat, facrificarcnimirum ac precari*

ficadtempla progreiTbs dijs fupplicare. Nuncuerd
ho ru m quide nihil faciunt: ucnim expiant, 5c alia cx-
piaraenta terra occuttant,alia in mare proijeiunt, alia
ad montes deferunt, ubi nemo attingat, neqi concul*
cet, Oportebat autem ea ad templa deferre , ac Deo
contribucre, fiquidem Dcus eft author. Non ta men
ego puto hominis corpus a Deo inquinart,fordifsi*
mum fcilicctA purifsimo. Verum etiamfi conringat
ab al quo inqumari, aut quid perpeti, cupierit utique
i
a Deo purgariac purificari magis quim inquinari,
ChriUisHd
^ CUS ta<l ue e ^ q ai maxima ac (celeratifsima peccata
»
HWtram purgat & purificat, & liberatio noftra exiftit : ipfique

jtntentta. tcrminos temploru ac delubrorum dijs defignamus,
ut nullus qui non purus fi t, cos tranfcendat:& ingreC

fi refpergimur,non uelut qui inquin em ur,fcd (I quod
etiam pnus fcelus habemus , purificcmur. Et de ex*

Eiationibus quidemfic fe res habere mihiuidetur."
lie uero morbus nulla re diuinior reliquis m hi appa i
ret: fed naturam habet quam etiam alij morbi, 5c cai}-

fam unde finguli gignuntur. Naturam autem cau* &
fam abeodem Deo fieri, i quo etiam alia omaWa. Ha*
clenus Hippocrates cuius argumenta, utnoftro in-
:
ftituto non inutilia,fufius commemorare uifum eft.

Mtgicjs a rtcs effjt udttM comperit tiero,c4f&
cartm fefatorcs imnmt
Mofef. Op. XX.
lib. } o.cd.u a Tcum Plinio Sc Mo fi s cdi&o,teIani en arnuv
l\ dis breuitcr fallacium magoru open bus con*
-^tcxtamabfoluo. Traditille, xtatefuaprincipe
4
Nero-
Digitized by Google
Liberfecundus. 20 /
Neronemaanaafalfifsimasque compcrifleartesma* Mqjm *r.
gicas.Qujppc, inquit,non cifharaetragicique cantus
tei ** nMtlf*
Ubido llhmaior fuit.fortuna rcrum bumanarum Turn'

inageftjcntt in profundi* animi uitijs primumquc
:
^
c mt A**
imperaredjjs concupiuit , ncc quicquam generofius

uoluir. Nemo unquamulli artium ualidius fau Ad.
r.
hzc,aon opes illi detuere. non uires.nen difcendi in*

gtafutn,aliaque non patience mundo. Immenfum 8c
indubitatum exemplutn eftfalfaeartis , quamdereli-
quitNero. Magus ad cum Tridatcs uencrat, magos
/ccamadduxerac, magicis ctiam coeniseum initia- * Mttmk
nerat: non tamen, quum rcgnum ci darct, hanc ab eo
artem accipere ualuic. Proinde perfuafum fuit jnte-
(Ubilem.irritam, inanem cflc.habentcm tamen quaf-
damucritatis umbras: fcdinijsueneficaspoilcrear*
lei,noo magicas .Nero in txquirendis magicis am-
bus paulo cunofi or quod nullum carta; ueritatii li-
,
gnum argumenramue perfpexiflet, eas fuftulit. Ed

erenim earurn uaoitas profirpferat, utfapientibus e~
nam ethnicis odio eflent,& cxecrabilet. Interdicun*
turquoque&damnanturearum aflcctatores fcucrifc
iimo Deimandato in Leuitico, turn ctiam Dcurero- £**.i*a*
nomto Non inueniaturin te ducens filium autfiliam Dtmtn.it^
inigncm, diuinans diuinationcm obferuans dies,
,
Tiondiuinaos ex fort: bus , non incantans aut excr~

ecus prarltigias diabolicas non cofulens Pythonem,
:
con interrogans mortuos quia abominatio ell Do-

:
mino ortinis faciens haec. Quod hi tolerarentur, au-

direnrurque, Efaias uaticinaturcafum 8c internum/
Babyionrs, cui 8c in primis exitio fuit huius tetcrri-
nueartisftudtum, quum adultimum a Cyro regefub
Perfarum nr. p c nu m redigerctur Ita clamat diuinas
.
tutcs :Venient tibiduo hsc fubitd in die uno.ftcri* je/mU 47.

litas 8c uiduitas, propter multitudinem malcficio'
nun cuoruro.Sc propter duricicm incantatorum tuo-

rum,
Digitized by Google
rod DeLamijs
rum.iiehementem.Etfubijcit: Stacum incantatorib.
tuis, & cum multitudine maleficioru tuorum, in quu
bus|aboraftiabadolefcentiatua, fi forte* quid profit
tibi. Merito itaq* apud prifcos Temper in quxltione
fuic, incantamenta ualerent'ne aliquid quum merac ,
firttprseftigisfc.
DB LAMIIS. LIBER III.
Cap. I.
Zamidatr VNC ad Lamise hiftoriam me confe.

M*M**m l?]KXK^ §ro, uuleo ftrig*, a ftrige auenoftur-
£m Ubi $ °a T»*
puichri depingit
^ Gutturafraudabant Jed genus indetrabunU

Grande caput, fiantes oculi,roslra apta raping
Canities pennts,ungutbus hamus meft.
Nofrr uolantypuerosq; petunt nutricis cgcntes,
Ef umVrof not* corpora raptafuis.
Carper e dicuntur UFlentia uifcera roflris,
Ef plenum poto[anguine guttur babent.
"BfliUii Strigtbusnomen: fed nominis huius
Outfit, quod horrenda flridere noclefolcnU
Sine igitur nafcuntur auesSeu carmmepuni,
Uamiaq; in uolucresfalfa figurat anus .
Sagam quoque nuncupanr, a fatagendo. hanc igf-
tur appello, quae ob foedus prsdtigiolum aut imagina
rium cum daemone initum, propria ex fuo deleeld uo
Iantatc, uel maligno d^monis inftin&u impuffuue.iU
liusqueope, qualiacunque mala uel cogitationeuel
imprecatione, uelreiudicra atque ad inllitutum o-
pu inepta defignare putatur: uelut aerem
-
tnfolttis
jgnire fulininibus tonitru terrifico concutere, dam-
,
fiofa grandinisinfoliti multitudine ferire, tempefta*

tcs cxcitare/egctera in agro tetam alio transferre aut
depo-
Digitized by Google
Liber ttrtius. 2 ef
ic popular!, m orb o s praeter naturam hominibus bc-
ftijsqi cicre 8c mederi , paucis horis longifsime* cuaga
ri,choreas cum dxmonibus duccre, epulari/uccubu
^•ttc, homines in beflias commutare, & mille mon-
itrourcram ludibria oftentar*. Ad cuius longiorem
deCcnptioncm facicntquorundampoctaru (licet pc
culjireiiiud noflrarum Lamiarugenus,quodob opi*
nionemaleficij hominib. 5cbruti$in cxirium eo quo
audicrur ro odo illati noftro feculo c oburi tur, eos no
,
nouiiTc cxiftimcm) uerfus, ex peruerf* opinionis of-

ficioadeprompti. uc Virgilij libro quarto jEncidos,
ubiDidoad Annam fororcm ait:
Wncmibi Mafidae gentk monflrata facerdor,
Kaxfe carmmtbus promittitfoluere mrntes
u cL r , a]} ahjs durM immittere cwvif
Sijlm AfuBnflmujs,&'flumma uertcre retro*,
Hothrnoiyctrt matter, mugrreutdebk
SubpedtbHsterram, defcendere montibus ornos •
ErinDamone.feu Pharmaceutria, Ecl.9.

Carmmtbus Circefocios mutauit VlyRis. Item
Piatsequum domitor, quern captacupidincconiunx,
AurejpercuJJumuirga 9 uerjamq, uenenk
teat auem Otrce, jparfitj; coioribus aLu.
Omnipotentiam quoque Circes malefic* praedi'
catHomerus. Item:
Yngdus m prath cantando rumpituranguk,
Quibus non apud Ouidium gloria tur raalefica i
Cum uohajritok ipfis mirantibus, amnes '
In fontes redtere/uosi concuflaq;fifto,
Stantia concutio cantufrctd. mbib pello,
HubtLqi tnduco: uentos abigoq; , uocofy.
Vipereat rumpo uerbk ZD* carminefauces t
Vau&iftx*,Ju a comud/aqi robora terra,
Btfyuusmoueo: iubeocp, trcmifceremonteSy
Ef mugtrcJolumy nutnesq; exirefegulcbrify
Tejuof uvut traho. — hem
jif BeLamijs
. Item de Medea lcgitur:
Verbafy ter dixit placidosfacientiafomnos,
Qua mare turbatum,quaflumina conchafeshmt.
Etpaulopolb ,
Trrfe conuertity terfumptisflumine crinan

Irrorauit aquisjernis ®> btaiihus or*
Soluit. Etdeeadem:
Etnufcrumtenuesinicctirurgetacus. Item:
Carmine lafa Ceres slerilem uanefcit in berbam,
Deficiuntlafi carminefontis aqua,
llicibus gUndes,cantataqi uitibus una
Deciditt O*nidlopomamouentefluunt. Ho rati us:
Qua fidera excantatauoccTbcjfala,
Ijtnamq; cxlo diripit.
EtTibuIlus dc fafcinatrice:
Kane ego de ccelo ducentem fidera uidi,
Ylumink ac rapidi carmine uertit iter.
H*c cantufundit^ folum.manes^fepuicbrk
Elicits tepido deuorat ojja rogo.
Cumlubetybactrifti depeHuhminaccch;
Cumlubet t afiiuo comocatorbenues.
t&:l ie* , Item de incantationis ui copioft fcribit Lucanus*

iellociudi.' Mm* baufti nullafanie poUutaueneni;
Incantata peril. Paul o p 6 ft
CeJJauere uices rerum.dUtai); lon$p
Hafit noBe dics,leginm paruit atbery
Torpmt ®* praceps audito carmine mundusJ
Etpaulo ante*:
Carmine Ticjfalidum dura in pracordia fluxit,
Honfatx adduclus amor.flan. misefcjeueri
\Uicitisarfcrcigics.Item:
Oens tnuija dy'Symaculand' callida cotli,
quos genuit nMura main quifidera mundit
lurafyfixarum poffunt peruertere rerum.
&mnuncfiarepolosi & flumina mttercn<m
Artherd
Digitized by Google
,
. Liber tertitu. 2$p
fyhcrafuh terra* adiûnt^montesqi rcttellunt
C.Manilius Aftronomiccs fuse lib. u
LJnpris dixcrcuolucrum,
GmfuJwrr fibres rumpere uocibus angues,
SoUintjrf umbrds>imumtfc, Acheronta mouere,
diesjn luccm uertercnoBcs,
Ommconandodociliffolcrtiauincit. r t# .
r (
.
,
Apud Maroncm adhicfacrainferii Magica fefal
cturamfimulans Dido.eft v
Vwm cxuttt pcdcm nitidis in ucslerecinSla

nidelicet c ritu 8c confuetudine nochirnorum facro"
ram 8c maleficiorum: ut & apud Ouidium,
E %rc ditur tcclis uefjes induta recin&Mf
Kuix pe<frro, nudos humeri? infufa capiUos.
Apud Horatium tamcn malefica Aiccinfta eft, *- Stm -
Xidiegomet nigrafuccin&atn uadcrc palU *' f *

%
— \
Sine calccis tamcn 8c capillo paflb,

—pcdibus, in quit, nudispajjb^ capillo*
Quod autem Horatius add r,
—
i
, Scalpere terram ...

V« gutbus, & pullam diuclitre mordiais agnamt
co facit, quod malefica; folebant microbe facra fa-
cers dijs inferis: ut apud Ouidium,
Hand procul egcslafcrobibus tcUureduabus
Sacra facit. ,
. ... — r
Quod quidem & ab Homero in OdyflTca cantatur.
Nec eft dc nihilo a Marone diclum,
?dab us &> meJJ* ad limam quaruntur alicnk
Pubentes herba*. —
Quandoquidem &aeri uimmedicatam ineffecrc
debatur, uti ahenis potius falcibusa malefica feca-
rentur hcrbae, quam krreis. £t ad lun* lumen lc~
£t*s hcrbaj cfiicaciorcsmalcficijsccnfcbatur, quod
o lunam
s
Digitized by Google
Itii De Lamps
lunam maleficijs prascfleexiftimaretur, Scherbas fua
quadam fpuma & faliua inficere. Lucanus
"Doneefuppofitvipropior dejpumct in berLu.
Vbiuero Lucanus agic demaga ilia ThcfTalama*
nes euocante,malcficij maceriem affingit:
Huc quicquidpxtu genuit natura finfiho,
7
Wfcctwri non jpunu canum, quihus unda tintoriejh

yijcera non lyneis,non dura nodus hyarut
ticfidt,^* eeruipafli ferpente meduUat
Non puppim retinens Vmto tendente rudcntes
In medys ecbineis aquiSjOciduji dracomtm
Screliqua. Hue faciunt Grugnse Stryacis Carofsat
Macaronicordm libri 5. Carmen mire" fcftiuumeft, ri-
diculumque, Italicis d idiom bus finguIarileporeSc
artificio ubiq; immixtis.
Quanquam poetarum afTertio, ucl ctiam contra*
di&io, parum ponderis hicapudmeobtinet: tamen
m curiofioribus fatisfia: libet paucis hsec tela obiter
,
codem r«torqu<;re arcu.Si quid Medea,hac arte cum*

primis Celebris, hie potuifTet,minime^rancrmiiTura
crat.alafonc uincla r cum ciamarct
— Si poffentyftnior ejfem l
—
Scd trabtt inuitam noua uis.
Maleficijs Medeae praeponderabat lafonis for>
ma. Adhaec Circe maga formofifsima, quae quic
quid ueilet, polfe repeilcre, aliicerc, ligare, impe*
dire, euocare crcdebatur, fuum nequiuit rcmora-
ri VlyfTem magisquc fine arte Vlyfsi deuincueft,
:
quam Vlyffciw cum omnibus fuis artibus uel uin-

jLih.iJe.Re- xerit, uel dcluferit. Sic d« Vlyfle cecinit Oui-
mcU.Ainorh. (jjus :
KuUa rccanutM deponent peclora CWTM,

• Necfugu t muo jtdpbure uiRusamor.
Quid tc pl.\ijitc*e mnerunt gramina tcrr*,
Cum cujxrespattM GoUbi mwerc domo S
V
Digitized by Google
t^tjii tiBi fnjiurhU Circe Perfeidos bcrba>9
Cum twi Nm&ftf abjluitt aura rates I
Omnu *faHz,»r caUidus bofpes ahiret x
\Uededitcert* Lntca plena frcx.
OmnidtTd{}i y ne tefcrtis ureret ignis
longtsm inuif peerorefedit amor,
homines in miUc figtrM,
Vertere fix potertU
NotpoterM ammi nertere iura tut.

Dicmsbtsetidm,cum iam difcedere ueUet\
Dulycbium uerbk detinuijfe ducem:
to* c?o,quodpnmum (memtnt) Jperare/olcbam,
lam precorMt ctntunx tu mens effe uclisx
tt tamen ut comimx effem tuajigna utdebart
Quod, dea^quod magnijilu So lis cram.
Kf poprro oro, ffraaum pro mimere pofco t
Qwd mutus optariper mea uota potejl (
Titf-eu mota uiies^ debes tUa timere x
VtihoriteUs poftmodo uentitserit.
Qwtibicaufafugx*. non hie noua Troia refurgit,

Non ahqutsfocios rurfus ad arma uocat.
toicamor pax eft,tn qua male uulneror una,
ToUi^ fub regno terra futura tuo eft.
lZd loqucbatur,nauemfolucbat Vlyffcs,
\rr\Uc\muAisuerbatuicrenott.
hrdet,&* *]]uet.u Circe decurrit ad artes,
Nec tamen eft lUis attematus amor.
"Brgp qutjqids op em noftra tibipofcis ab arte,
,
De me ucneficijs carmmibusq; fidenu
Porro quod Vcrgilius in Dam one dicat,
Camuna uel cdo pofjunt deducere Lunam
Atq; apud Horatium glorictur CanidiaV'
Polo denp ere \Mnam uocibus poffum mek x
Et faga apud Ouidium iacler,
Tequocp Utna traho x hoc fcit£ ab Hi ppocrate dillil' tibtUe t-
tu r Si f aim , in quit, homo carminibus Lunam dedii- pty.
.
9 Z ccro
Digitized by Google
2i2 De Lamijs ^
tci e coelo poffet, tu ccrt£ Dcus &
mens diuina.aftro*
rum conditor Sc reclor, hominu potcftati , magoru qi
incantametis (quod diccre ncfas eft)etfet obnoxius.
Sedhancfouct ciufmodi opinio caufam. Aganice,ut
Vtf>r*<ef,t. Plutarchus rcfert,HcgctorisTheflalifilia,fidcrum in
co»n*y. plenilunijs defeaus perita, ac tcmporisgnara quo lu
Ltm* *nd< na 0 bi e £j terra; umbra obnubilarctur, quu haec mu'
* M T£/# licrculis credulis prafagafuturi predicerct.prxcanta
tionelunamfubducerccoelocrcdebatur. TamenPi-
'*
rithoum primum * coclo detraxifle lunam, fingi * poe

Zib.t. tis,nonignoro. HxcPropertiusitaridct;
At uos Jedubta quibus eflfallacia Lina,
Et Ub o r in tnagickfdcra piare focis
E* agedum domina \nentem conuertitc »oSrr<r,
"Rtfacite i&t mco paUcat ore rmgis.
'Tunc eg) crcdiderim nobis &
PoffeCyren^duceiccjrmimbus.
fidcra & amnes
^
Quorundampoematum huius argumenti|expli«*

Cd^tu cationcm , ctiam circa Libri fcqucntis fincm com-
peries.
Atapud haec poctarum commenta locum merer!"
tur infinite hiftoria;, fabulis fabulofiorcs, XlHbris
Mctamorph.fmc lufus afini conferipta; a L.Apuleio
Madaureff, philofopho Platonico.Ex ijs accipc duas,
ut cum his conferantur, fidemq; parcm fortiantur il-
ia, qua; frequenter adhuc noftro hoc xuo * mate ere*
dulo acdementato uulgotanquaueranarrantur, Ji-
mendaciamera, quibus ctiam facile* abalijs
ce/t fint
Lib.iMÛ datur fides. Cauponam reginam hoc mododefcri*

ftnoaureo, bit! Saga eft, 8c diuinipotens, caelum deponcre, tcr-
tApUtnf*- ramfufpcndere,fontesdurarc, montes diluere,ma-
buU '
nes fublimare, dcos infirmarc, fidera extinguerc, tar-
tarum Spfum illuminare. Amatorem fuum,quodin.
a* unite meraflet, unicouerbo mutauit in feramca>
£qrcin:qu6d ca beftia captiuitati mctuens, fc ab infc
qucri'
Digitized by Google
Liber tertim. tr;
(mentions repraeci lione genitaliu liberat : at ilia quo-
que ("untie , quod Vcnercm habuit in aliam , proueni'
ret.Cauponem quoque uicinum, atque ob id aemulu,
dcU>rrnauitin ranam:&nunc fen ex illedoliuminna-
tansuiniiuijaduentores priftinos infcccfubmiflus,
©fficiofisronchis raucus appeliat. Alium de foro qui.
dem, gaod aducrfus cam loquutus eflet, in ariete de*
fbrraauit. Sc nunc aries lite caufas agit. Eadem ama-
tons Cat uxorem , quod in earn dicacute probrum di-
xerat , iam in farcin am impregnation is obfepto uto#
repigrato foetu , pcrpetua prxgnatione damna-
to, Sc
oic.Etutcun£ti numcranr,octo annoru on ere mifella
j[Jla,uelut elephantem paritura.diftenditur.Et lib.2.de
Pamphile Miloni nuptui tradita h$c fcribit: Maga prt
minominis , Sc omnis carminis fepulchralis ma^gmra
creditor, quae furcuiis Sclapillis & id genus friuolif
,
inha!atis,omne iftam lucem mundi fidcralis,imis tar*

tari 5c in uctaftum chaos fubmergcre nouit. Nam fi-
mu/quenquamconfpexit fpeciolx forma* iuuencm,
neruftate eius fumitur,& ilicoin eum &oculum &a*
nimum detorquet. Minus morigeros 8c uiles fafti'
diens , in faxa 5c in pecua , Sc quoduis animal punclo"
reformat. Alios uero prorfus extinguit. ôngioris
mors in ijs recenfendis me pudet, quare figmeotoru
enarrationem obfignabo cum his Apuleij ucrbis libx

"Nx iftud inendacium tarn uerum elt, quam fi quis ue
Jirdicere, magico fufurramineamnes agilesreuerti,
mare p/grum colligari.uentos inanimes expirare, So*
lem inhiberi, Luna in defpumari , ftellas cue Hi diem
,
toiij,n ct em teneri.
Ldtnkrwn profrfiionis moim incptwjnec cc
htrens. Caf. II.
ut omnia fatanx inftituta minimi cohac

ATqui rent , uariaque Sc mendacia comperiuntur ita 4™7ny™, :
Sc profefsionis modus ineptus mancusq; eft,

o i acdi-
Digitized by Google
i/^ T>c Lamtjf
ac diuerfe a quolibet eius faclionis reo,|qu«ftionil>a%
prim.^t Tecun. q* fubicdo narratur. Exepla funt obuia in Malleo ma.
4a partitq. leficaru.libro fic infcripto,ubi legitur: iModus profited
" Mp.z.j.
»
i duplex tft.unus folenis,perfimile,ad uotu folcnei
<Ji
alius priuatu$,qui feorfum d^moni quacunq; hora Bs

ri potcft. Solennis inter eos iit,ubi Lamise in certa co-
cjone ftatuto die ueniunt, 5c demon c in afTumpta ef—

fjgie hominis uident qui quu de (eruada fibi tide ad-
:
monuerit, fucceffumqi in reb. mundanis profpcru 8c

uitejongitudinepromiferit, quf prefcntcs funt,noui
tiafufcipiendaipfi coinmendant. Et demon fi in ab*
negadafide.cultuChriftianirm^Scexteramulierîic
cnimbeatifsimauirgincm Mariam nuncupant) &ia
faerametis nunqua uenerandis inuenerit nouitiafeu
difcipulu procliuc.tunc demon manu extendit:acut
- ceuepa dtlcipulas (cu nouttu itipulata mammilla icr-
ciW /;»»
exundit, uaturu fe pollicetur.hinc demon fubiungit,eano fu f*

tum jjmttH ficerejfed ornagiu deinde petit, contines, utanima 8c
ôrporcfein etcrnum illi dedat, & prouiribus alios
'iaritaZtt
fiUtvitdave
quofcunqi utriufqi fexus illi adiungere uclit. .Addit
4fifttfitd.aio, deniq;,ut certa unguenta ex ofsibus fcrncmbrispue*
utcuiliHi mo roru.Scprxcipue* renatorufonte baptifmatis,(ibicort
mtntt.
fi c iat, per quae omnia fua inftitutaipfms adminiculo
cxplere poterit.Hunc modu nos inquifitorcs(fcnbut

Mallei maleticaru authorcs ) cognouimus in oppido
Brifiaco Bafilienfis dicecefios.plene* a faga iuuencula
infonnati. Deinde poftleg'tur.-Prc/ato inquifitore mi
hi referente n tellexi , in ducatu Laufanend quofdam
i
magos coxiffc & comedilTe proprios infantes.Modus

autcm difcendi talem artem fuit, tit dixit quod magi:
in certain ucniant concionem,$c operc eorum uerilu

militer demonein afciticiahominis fpecic confpici'
ant, cui difcipulus neceflario dat fidem de abnegan-
ido Chriitianifmo,dceuchariftia nunquam adoran*
da, 3c de c ale an do fuper crucem , quando latecer p of-
Digitized by Google
Liber tertius. sir
Fet.Futt infuper fama communis,Petro iudice in Bol*
tin gen narr ante , quod in terra Berncnfium trcdecim
infantes a Lamijs cflcntdcuorati-.quaraobrcmctiatn
inuksparricidas fads duritercxarfcrac publicaiufti
cia. Alms poftea iuuenis taraen uxoratus, hunc re-
,
fcrtordmcm : Oportct primo Dominico die ante- t
ûamiquabencd.âconfecratu^difcipulufuturum
cam magittris templum ingrcdi, & ibidem abnegare,
&c.Deinde omagiu pr*ftat magifterulo, id eft paruo
migitlroiita cnim d;cmoneViecaliter,uocant.$equi-
turpoftreincr.Deutre bibit.utaudies quo facto,lla- :
tim intrinfecus fentit fe imagines noftrae artis cocipo

re,Sc principal ib riti bus uias feclx imbui,confirma-
] i
riqv.Quu sure mod urn quo infantes comederent,& fa*

gacapuinquireretPetruS:htcrefpondit,illum taletn
tuYlofantib. nondum baptizatisinfidiamur, ucl etia
baptizatis ,
prxfertim quando crucis figno Sc orario-
nibus do muniutur.Hos in cunabulis, ucl ad parentu
/arcra ceremonijs noftris occidimus:quo$ t

iaccntes ,
poftquam putantur opprefsi efle,uel aliunde mortui,

ex fepulchro clam fuffuramur,&: in olla decoquimus,
donee eauids ofsibus, uelut cera fere potabilis efrici*
tor. De foJidiore materia unguentum facimus,no« Vkguntum
ftris uoluntatibus artibus

, &
tranfuectiombus com- ttmbtU.
modum: de liquidiore uer6 humore,utre implemus:
ex quo quicunque biberit, additis ceremonijs pau- ponton*
cis , eueiligto noftrxartis confeius redditur,5c magi'
*
fcr.Hsecifie.
Profifiio UtmUrm diluitur.ofknditur^focdm

ejjc pr£{ligio[umfiiltum y &'nullM
pondcris. Cap. Ill
'/^\ Vam haec no cohzreant, fint abfona indigna-
V X ^ uc 9 U ^ US ^^ ue êuiteradiungatur.quili'
es *
^*^bct,dumodo no omnino metis inops,raciI$ fit
o 4 iudica*
Digitized by Google
T>e tamijs
fiidtcabit.Foedus aut cfTe pracftigiofum , phantafmatti j
am imaginatione,uel phantaltico prasftringentis fpi-

ritus corpore fallaciterapparenteruel ncruis opticis
feu in ion) inditafubdole\qua fatan uult, fpecie,com
s
inotis hue humonb.& fpiritibus idoneis:ucl fibi o,fu 1
furro aut murmurc in organis auditus,uitiatf formis

imagini refpodetc, fpirit? maligni arte excito coflatu.
ftabilitucji.ac inde nullius efle ponderis,facil£ cogno
fcirunpotifsimum fi diuerfa cotrahentiu eflTentia,con
tra&us forma,modus,Sc circuftantiae,perfpicaci men
lis acie infpiciantur,atq; rationis fideiq; noftra; aequi
librio exattius penficulentur.Sic plcrafque omnes a-
^tioncs Lain i x h actcnus attributes, quas fuas efTe,ma
lefana quoq; faretor.ex corrupta a prcftigiatorc uirta
te imaginatiua,non Lami*,fed ipfius latane ex ft e re, i
pal am rit: eui minimi opus eft alterius adminiculo in

lua potentia oftendenda.aut aclionibus declarandis,
]
*
qui nec ullius uoluntate aut imperio cogitur quam

Dei,& huius miniftrorum bonorum malis non coa- :
&us,fed fponte & quide Jibentcr obfequiturmaiicio*

fusilleuetcrator.fecus licet fingat, fimuletque, tefte
fcorphyrio.ut fuis praeftigijs non magis irretiat.Non
aut em ilriclc colligari padu imaginariu,doloq; male
tnendaciterab altera parte initunecefte eft, quu a pr^
ftringete fpiritu apud ftupentc, nec mentis compote
fatis nominem aliter fieri no poteft. Praeterca dolofa
,
base ftipulatio, maxime* in perniciofum fine conficla,

fine tcftibus autuadibus contra Dei uoluntatem, fi
tantu hab'ebit momenti,ut nulla queat refcindi ratio*
ne:at neccflario ciusuirtute alter alterius uolunta-
tem fequi,illiusque praecepto morcm gercre compel
latur:quurpaclum illud prius in baptifmo expecu-
culiariDei uoluntate 3c rnandato, folennibus ucr«
bisuere fancitum & quidem interpofitis fideiuflfo-
,
ribus,tanquam prserogatiua non prgponderabitfAt*

,,(
qui,
*
Digitized by Google
Liber tertius. 217.
jai,fidem Chriftianam hie aboegafTe anum mifcram,
•bijeies. Ec nos.qootquotaliamfalutisuiamque- rfc ":
ro 4 *
rimus,quarn Chriftum IBSVM, cius prxcepta^*
obfeniantes, ucitigijsque infiftentes.uiua in ipfum *
fide per (Meet ion em operante, fidem abijcimus,rc- g*Li.
1 p fate/brim en te Una, quod illauel state ftupida,uel
fe.vu jnconftans , uel impotentia mentis lubricaj,ucl
tnimi morbo defperans,autimiginari£ autmaligni

arrt delufa fecifTe putatur. Aures Pauli uerbis,
4
qaibas fidem Chriftianam uere abncgantei fcite>

depingit,paulifper accommoda: Illud kito, inquit, * Tim»th. h
quod in extremis diebus inftabunt tempora peri - 4.
culofa. Erunt enim homines fuiamantcs auari, ,
faftuofi , fuperbi ,maiefici,parentibus immorigeri,

ingratvmpij,carentesarTec*hi, ntfcij foederis, calum"
nintores, intcmpcrantes , immites, negligentes bo-
norum prodi tores praecipites , inrlati , uoluptatum
, ,
amanres potius quam amantcs Dei habentes for- Pietsm uim

:
jnimpictatis.fedquiuimeuisabnegarint.Etiftosa* 1*> *bnf«a--

ucrfare: cxhis enim font qui fubeut in familias,&ca-
priuasducut mulierculas onerataspeccatis,quaedu-
^ZT^bT
mr ^ r9
cuntur concupifcetijs uarijs,femper difcetes , nec un

qua ad cognitionem ueritatisuenireualentes. Que'
admodum autem Iannes 8c Mambres refiftt bant Mo 7.
fi/\ta8chireGftunrueritati:homines mentecorrupti,
rtprobi circa fidem. Sednon proficient implius. Si**
quide amentia eorum euidei tritomnib.quemadmo
du 8c iliorum fuitHaec Paulus. Ad chrifma in foederis chrifmMtit
contracluexemptu.utfcrtur.ficonfugias.licetuelu- mm,fi $m
nico uerbo hie fatis facertpoflem: id tame neplus fa-
ceiTit ncgocij,tutius erit refpodere:Si qua uis fit chrif S^wSkT^
matit canon in extremaillinitionemagii confiftere,
quam in cxtrema aquc. fuperfufione in iacrameto Ba*
ptifmi,qui fide intcrccdetc fan 8. ficatur, at q, ita coGr
1
matur, ut fi p oftca ccntic s aquacorpori infufa abiua-

05 cur9
>
Digitized by
2i t De Lamijs
tur , imo tota cutis abradatur nihilominus ex chara>
,
acre fide impreflo permanet baptifmi cflcntia : etiafi

cius uirtutem homo quandoque lapfu abneget, tame
f? rcfurgat,* pcccatis ad uitx emendationem pcenitu^
dine conuerlus , cade m (labit baptifmi femel admini-

ftrati energia. Ratio chrifmatis erafi erit eadem apud
refipifcentcm, fi ita uolcs: alioqutueluulnerefyncU
piti infliclo aut putrido ulcere ea in parte exorto , iU
,
Judquoqj interire fequcrctur i quanquatnetiamnon

uero jynciputin foedcre collidi credidehm/ed imagi~
nane: quemadmodum reliqua multa hie contingev
re animaduertimus , quo crechilum hoc malcfano-
rum hominum genus perfua(ionemalainducatur ut f
fe diaboli retibusiam inde implicitum ufque adco,

feruumque credat,quafi omnis rcfipifcentiseuiadein
cepsfit pr»clufa, quo hac raticne tandem cxtrema
cogitet, moliaturque quamuis non magis huic, irad
:
multo minus ut uitiata ph an tafia del ufo quim qu'u

, ,
bufuis alijs grauiter peecantibus

conuerfionis lo- ,
jHdtth.tt. cus trit praecifus, Petrus fiquidem, tntea breui 4

MmM* Chrifto prxmonitus , contra confcicntiac tcftimo-
Z«*22.
n j um tcr chriftum,addito etiamiuramento, negat:
atqui agmtoerrore, lachrymisque fufis, lngratiaui
recipitar.
foederis um demonftrntio rctiqu^

Cap. JUL
ADh«c, quod ceremonijs pueros oceicfer*
quis pofsit, falfifsimum
ullis
meraqj fatanx fug* eft,
ceremony c;clti o, ac n an
i i 5 credulitas. Item quod ill os ex
*of>°fj*occt- fepnlchris clam effodiant, nihil cfTenifi diabolicatn
difiunt. pcrfuafion^ cx imaginatiua ui corrupta, aut alto fom-
no uitiata,palam conftabit.fi monumeta infpiciantur,
undeeos cxtraclos etfenarrant: ibi etenim recondi-
{i adhuc inuenicqtur, Nec hefitarc uolo,eodem mcv
do ia
Digitized by Google
Liber ttrtiusl 21
doinmentemillis in dud am elTeinfantis deco&ione
in olla confectara
dereturpotabilis.
, donee excmptisofsibus caro red- <
^
*ft?*"
Tarn enim id exiftit inhumanuin, ^ZfJnl efl
tcirKum,crudcie,Sc creditu dirticile.ut Ci ucl meis in- rotmtlieSty
tucrerhoc oculis,citius huius horribiiis fpeclaculi fa' itmtmsnms
fano eosmihi practh iclos crediderim, quamnefan*
Hmtmn *
dumhoc&t plufquam tragic um , omnemque exupe- S>
ran* fidem condimentum uc re apparatum efTe fa-
rear. Sed efto.quod ex Stygia palude profcrpant cius
snguenti artifices horrific* Icriges, quacomncm hu-

©ani fenfus irnaginem prorfus exuennt cedo tame, :
ondeilli unguento ea uirtus, utfi quis eoinungatur,

for fceieratarum uoluntatum , cxecrabilium artium,
&tranfuec'tionum incredibilium particepi 1 ue! fi eo
(ediie aut lignum illinatur.mox altcrhuic innixus,pcr
acraferatur: quemadmodum h?c perfuafum habent,
Sclibcrille eclfcature' Noniibcthic anxie^ de mortux,
putidcq; 8c uirulentae huius carnis decoct ac tempera*
meiuo&uinbus difecptarc. ilquidem in rcrii natura
earn ita parata non inucniri,firmiter credo: idem de li
quid. oris materia* in utre, ut dictum eft, conferuatas
pra?paratione,potatione Sc uirtute dictum uolo.Inte-
rim ncgandu non eit, miferas has mulicrculas ita for-
mi$ uirtuti phantaiticaeimprefsis.a dsemonio demcn
tatas,non aliter ac fi hxc ita uere* riercnt,fcirc; uti fer£
omncs illarum praeternaturam acliones, imaginaris
/aJte mdetur : &
propterea qu^ftionib.adactx,flamis'
q; propinquae,fua apertecofitenturrlagitia, per
fom-
nu ucl fimulachru illis foliimodo cognita. Idipfum co iitfcXJapar
firmarurin Dccretis.ad hunc modu Quseda mulier* t9***f-**.f*
:
culxinfcruientes fatan*, darmonu illufionibus fedu* t-tyfef*

&*, credunt fe alia nefanda quoque agcre, puta par*
nuJos a lacle matris auellcre.afTare & comedere do- :
sii per caminos feu feneftras intrare, & habitant

tcs uanjs modis inquictarc: qax omnia & oonfimilia
folura
Digitized by
229 DcLamifs
folum phantaftice accidunt cis.
4
Cum eauero qua* ,
fotfula facia, & lotio infafo ucl aqua, digitoque mota

fc tempcftate cicrc arbitratur,colludit daemon aerem
*
turbans.ut illam fibi addi&am in officio contincac
Huius ergq cx utre potionis tartare*,fed imagina-
rise in foedere ufus , ipfum quoquc prxftigioium cfle,
prxter multam eius diuerfitatem ap crtius demon-

ilrat: lubetq; hie cum Horatio dicerc,
i. Carm. »Jt ^ e quodcun<u uolet, pofcat fibifdbula credi,
Ncm pranfx lamia umum puerum cxtrabat aluo.
Pa6M item uanitatern id quoquc doc et, quod co ini
toceremonias quafdam contra Ecclefi* ftatutaco-
ganturobferuare quemadmodum dicbus Domini-
:
cis ieiunare,aut fcxtis ferijs(utaiunt) carnibusuefci,

tut crimina in confefsione celare, uel tempore eleua*
tionis interram fpuere, uel Tub MifTxaclioneuerba.
f>roferre inutilia,uel aliquid fimiie defignare: ita Mal#
ei referunt fabricators. Hxc qualia 8c quanta fint
deli&a,quilibetpius, tenuitcrmodo SacrarumJitera*

rum cognitione ti n rius,i n telligi t Etenim quum dies
.
DUdomini- Dominicus fit audiendo Dciucrbo, oratiombus Sc

futtUterit- diuino cultui cum primis confecratus, his nemofns-
q U i m quimentemacibinebulisfc-
mtMrt.
c^ uo fi usuacar it t
Mdtth.i 7 . renam conferuarit Eft (inquit Chriftus) aliquod de/
moniorum genus, quod non nifi orationibus 8c ieiu-
i.Petr. 4»f< nijs eijcitur.Sobrios hinc nos efle iubet Petrus, ui* &
gilanres ad orandum , quia aduerfarius nofter diabo'
lus tanquam Ico rugiens obambulat, quacrens quem
i.&rinih.j. deuoret. Item Paulus docet fuos Corinthios : Nc
fraudetis uos inuicem, nifi Ci quid cx confenfupro
tempore, ut uacetis ictonio Scprecationi. Itaiciu-
nium 8c oratiofer£ coniunguntur, 8c quidemordi-
ne optimo utquodapud Tertullianumlegitur, ic
:
iunare die Dominico nefas oxiiUmari, non iramc-

rito uiircr,
I IU . . . .
Digitized by Google
Liber tertifu. 221
modi
Audited intclligitt: non quod in* Uce*!.

hi&Chrirti uerbis:
grcditurinos, impurat homincm fed quod egredi- MMth.it.
:
turexore, hoc impurum redd it homincm. Item ex

Paolo ad Colo(T2. Nequis uosiudicetin ciboaut
poru, aut in parte diei feui, aut nouilunij aut fabba-,
cliorum,qux (tint umbra rerum futurarum, corpus au

tern Chrilti. Ec poft Si mortui cftis cum Chrifto ab
:
dementis mundi > quid quad uiuentes in m un do, de.

cretis cenemini < Nc tctigcris,ne guftaris,neque con-
tre&aris: quse omnia ipfo pcreunt abufu.iuxta pr$ce-
cepta & do err n as hominum, qua: uerbotenus qui de
i
fpeciem habent fapientiae per iuperftitioncm achu-

milttatem animi, 8c IxHoncm corporis non per ho- ,
norem aliquem ad expletionem earn is. Ad Timo- 1 Timoth. 4.
rheum hie quoquefcribit: Spiricus certo loquitur,

quod in pofterioribus temponbus defcifcet quidam
a fide, atten den tes fpiritibus mpoltoribus,ac doctri-
i
nis dxmoniorum per fimulationcm falfiloquorum,

,
caurerio notatam habentium confeientiam, prohi-

bentium conrrahere matrimonium, iubentium abftu
nerc acibis, quos Deus creauitad fumendu cum gra-
tiarumacnone fidelibus, 5cijs qui cognoucrunt ue-
ritatem t quod quicquid creauit Deus,bonum fit , 8c
nihil reddendum , fi cum grati arum affront fumatur.
Sanclificatur enim J>er fermonem Dei, acprecatio*
nem. De his fi comonefeceris fratres, bonus eris mi# „
nifcer IK S V Chrifti, enutritusinfermonibusfidei, «.C#nW/.i*
bonajcjidoclrinae, quamufquefecutuses. Casteriim
prophanas 5c anilcs fabulas reijce.HsecPaulus.Item:
Omne quod in maccllo ucnditur,edite, nihil interro-
gates propter confeientiam. Domini fiquidem eft Pfil^.
terri,Sc plenitudo cius.
Adhsc;
Digitized by Google
222 T>et4fnijf
CeUrccrimi- Adhaec , quod ex paclo crimina £it
ccrta celare
n*imonfef- confefsione cogantur : quis amabo fingula diftin-
fiont. enarrabit , quum plcrunquc omncs
pcccata
noftri cogitatus uerba & acliones fint pcccato-
,
rum labe confpurcata i aut quo'nam diuinae UO'

luntatis teftimonio , exacla ilia noftrorum fcc/c-
Z*c*it. rum enarratione opus effe conuincetur { Quo or-
dine earecenfuit publicanusille in templo , aut latro
incruceC'
in terra fl>ue y am quoque graue eft: delictum, in tcrram tempo'
U rcclcuationis fputre, quam fputum in ore continere.
/T^xiowm
Verba man- & ^qualem pecnam mcrcntur uerba inutil ia tarn fine
kafibAfifl* Miflii quam

Tub cius aclione prolata. Hucadduci'
profcrre. tur , commiflum in calcanda fecreto cruce Hagitiumi
Crucem tal-
jtem> quod die Domtnko ante iuftralis aquas confe-
crat onem templum ingrediantur: Sc mille alia anicu^
'
Aat l*ikd
Hi "tjLônfe
Iarum deliramenta, eo hue addu&a a dcemone, ut fub
irauonetem- rcligionis pnetextu fuperftmoncm impietatcmq; in-
plrnn mgredt uehcrct Sc ibbiliret.
dieDomtm-
Hie prcftigiofi foederis nefuum palam cernitqui'
jjidedocl' libetpius. Reclifsime' ergo Au- uftinus ait Omnet :
c/)n/?.cr/f- artes huiufmodi ucl nugatorie.uel noxia? fuperftitio*

gttnrz6.<j.i' nis,exquadam peftiferaiocie'ate hominum Sc darmol
$U»J<l*odeft. num> q Ua fi pa6tainfideiis&«JoJor2eamicitix,pcnitus
funtrepudiandse.
Superioribus nugamentis ex Pfello accenfere li.
Zu(bru&bct dc Euchetis Sc Cinofticis, qui nefanda facrificia
pn%fho. Cr e trare dicuntur,ut djemonia toto concipiant
p p pe*
clore.Coriueniunt die quo paflTus eft Sa!uator,ucfpe-
r£ ftatutfi in locum.una cum puellis (ibi notis: Sc poll
quaedam s luminibus miftim congredi-
facra extincl
UnturHuecum forort,(iue cu filia, fiue cum qualibet*
Kono rurfus menfc euertuntur,puellasq; accerfunc,'
i
& infantes iam natos ab his euellunr, perq; totu cor*

pus pucros circucidunt,5c circufufo fanguine phjafat
implcnr,
Digitized by Google
Liber tenws. 22$
implent, corpora cremant.cincrem cum fangume mi#
fccnt. Hoc condimento epulas 5c pocuia condiunr,
turn (ui inter fe, turn aliorum clam quorumcunque
ponunt. Exiftimant cnim hoc facrificij 8e alimenti
geaere,tanquam maxim* profano.characlcrcm diui-
nom nobis ImprefTum.ac daemonia procul arccntem,
pcoirjsaboleri.itaq; daemonialiberiusingrcdi. Gno*
mm(jsa Ircnaeus atteftatur, uir 8c Chrilhanus 5c cru-
diraiyprcbuit in cunabula Carpocrates.His cnim pre
C*?#<r*/w
&*:as Simonis magi, non uc ille clam, fed public* ac m*gi*m
palimtradebat : 5c uclut pro fummis acoptimis ftu*
d/js Jaudem confeflTam 5c publicam de nefarijs a&i*
ctd§cmt'
bos, a dcceptis auditoribus requirebar,5c magicas to-

ncbras in luce publica per«rabat,de amatorijs dunta-
xitfomnijsqueimmifsis, acd*monijsparedris,aJij^
queGmiUbus fraudibus.
Qju homines dtmonum ittufwnibut iYtibm'%
ntdgiifuntcxpofitL Cap. V.
HIcpctitur,quod
porro hominum genus
id
temperamento,ueI
tali eft
potifsirailm
cau- ^'^m.
a
iffl* <sQtsfitt+>
(is externis , ut a daemonis fpeclro appctitum,

oel illiusfuggeftione tentatum, feu uti organumil-
Jius uoluntati non incptum , ex fucata induclione fa-
cilepratftet. Huiufmodi funtmelancholici, 5c ob ia-
Li.f.diP^*
fturam uelqualcmcunqucaliam caufam triftcs , tcfte mdmtU ad
Ciiry/bftomo,cuius haec uerbafunt: Omni diabolica
achonepotcntior adnocendumeft mcerorismaeni' n *™* m -
• 1 r r O Ob mcrrorem
tudo : quia daemon quofcunque fuperat, per mcerorc mn [m ruf>em
fuperat. Sunt item Deo diffidentes, impij, illicite cu- 1
rat
riofi,pcruerfe' in religione Chriftianainflituti^nuidi, tUmtmli.M.
maJiciofi, uetulse uix mentis compotes, fimilesque Rt*P *
Lh
lobricae fidei(qui enim facile credit, facile 5c rece-
^Sochind
Jit) uelinffgnis maliciaemulierculae. Hisutinftru- dmjt.tt.i*
metis congruis infidiaturquibufcunqipoteftmodis,
fug
Digitized by
g24 DeLamijs ^ %
luo tempore 5c loco: fingulos, ut cuiufque animi fits-
dia &
atledus ex certis indicijs cognouerit, peculiar!
aliqua ratione adoritur,infec"latur,illicir,uel afllimpta
plaufibili forma, uelcogitationeimaginationeqs ua-
i t agitata 8c corrupta,donee tandem ipfius prop o fi -
to confcntiant,fe ipfius perfuafioni dedant, quicqui d
in mentem ille ingerat credant tanquam fcedere ob-
,
ligati , ab illius nutu pendentes ipfi obtemperan tcs*

,
uera omnia eflc quae fuggerit rati, form as in ltnagina-

tiuauirtuteuel phantafticaab eo ingeftas reuera lib- i
it ant i.i! iter (utficdicam) exiftere confidences fan*

4
clifsime nec aliter queunt,quum illorum mentem cjc

:
primo affenfuimaginibusinanibusuitiarit, confopi?

cis ucl concitatis in hoc opus corporis humoribus 8c
fpiritibus,uthac ratione ad organ a accommodata fpe
cies aliquas in ducat, pcrindc ac fi extrinfecus eae oc-
curreret uere,non folum dormientibus, uerum 8c u\\
gilantibus atquc hoc modo aliqua extrinfecus ue/ C'
:
xiftere ucl fieri putentur , quae tamcn rcucra nec fu n r,

necfiunr,nec facpe in rerum naruraexiftunt. £a eft
horum immundorum fpirim m fubtiiitas incorri-
prehenfibjlis prope\ Sc fraus infatigabilis , fenfusho-
minum eludens. Sic 8c ueterum jEgyptiorum fen*
ti.i.Ricog.
fus oilfediflc d«monem,docetapud Clcmcntem D.'
Pctrus.
Dr [cxtufemmei crcdulitdte dc frd (
Cdp. VI.
'kuaM$'
X^kurimum ucro hue fexum femineum, nim/rum
I tempcramcnti ratione lubricum,credulum,ma~
liciofum, impotentis animi,' 5c ob cius arTedus
quibus difficulterimpcrat, melancholicum cumpri* :
mis autem erYcetas,ftupida$, menteque titubantes ue

tulas inducit fubdolus ille ueterator. Quo nomine
Cenefi, Etum conucnientius fuae perfuafioni organ um , non
n.Ttmottf.
^dana ^ n rcrum primordijs; quum duo folum cxifte-
i
rent
Digitized by Google
Liber tcrtius. . 22}
renthomfne$;aggreffuscit; quamleuictiaindifputa-
tionisuehtationeuicit.
Hinc D. Petrus non iniuriafhiiliercsttocitinfif-
nVmsuafculum. Et Chryfoftomus (fiis eft) ina.par- ^mili^ti
xcHomiliarum in Matthaeum : Sexus.ait, mulieruin' ? rtne '
cautus 8cmoll s eft: incautus quia no omnia qute ui-

i ,
drt auraudir,cu fapientia Scrationeconfideiat: mol-

lis aocem.quia facile fleclitur, ucl dc roalo ad bonum;
otJ dc bono ad malum. Idem in cpiftolamad Co*

riath.a.Homil. ij.dicit.mulicrumproprium cfle deci-
pi; D. Hicrony mus , aut ( ut uidetur ) alius, in regulai
monacharum ad Euftochium, cap.16. Dcbilis eiini-

miumfexus quern geriti$,ac fragili$,& mobilis, fi fuo
rcUnqaaturarbitrio. ScitifsimeitcmrMulierum ge#
nus.inquit Elcazarus apud Arifteam , fuorura affe*
ftuufcquax, atq; in lapfum procliuc propter impru^ ,
<kntia,8ceius naturatn imbccillem.Quintilianus im- btcLtmik

beciJlamrem clTcait fceminam. Mentis quoqueim-
becillitatem illis tribuit Valerius Max. lib. nono Ren
mem. cap. 1. Caius item pro Lucilla apud Stobseum ,
fcrm.17. 4b*y*yep y*f , *x "wivtp % ngu juaA/r* crm? ri x-tvfjk$
-r'vquibus fignificatur,mulierem ad credendum fa-

cjlem efle, prxfertim in calamitatibus. Scribit autetn
Fulgentius , credulitatem deceptionumefTematrem;
Muttercs facile* decipi,Sc defperare citius quam uiros;
rradit Ariftot.in princ. lib-9.de Hiftor.animaliu,& AN
bertusin initio lib. 8. de Animal. cuius bonam partem
cxnono Ariftotelis mutuatus eft.
. Hinc non ineptdmulier
(ut Varrointerpretaturt
&rep^ticip(VLacântius ScD.Auguftinus t (iUeft
> 1 fer
mooede tempore 24}) a mollicie dicla cfleuidetur,
immutata 8c detra&alitcra; quafimollier. Quod 8c » j • *
Gratianus in f. Sedillud. ji. q.7. AbHomcrtf ^•••JK**

icribit
item mulieres peculiari cpitheto 3*Mh#*u uocantur,

ianqaam mollcs. Ad animum molliciem banc tfahit
1
i
•
tJratia-
—
Digitized by Google
226 heLamijs
Gratianusruti etia facit Glof. in cap.i.de claud.defpoi
Fragites adhsec efle mulicres, imbecilles.infirmas , 8c
proindedcceptufaciles, tcftimonio funt leges, quae
ea rationc ftaruerunt multa, ut fcribitur in 1. fi mulier.
Cad Vclleianum.Scin I. fi pater. C. de Sponfal Sc in
). prima.
J. penult. C. de rei uxor, a t\. Sc in I. ult. C. dc
Donation.ante nuptias.& in l.ficut,ibi: Sexus fragili-
tas. C. de Pra?fcript.$o uel 40 annor. & in 1. afsiduis,
poft princ. C. Qui potior, in pign.habean..8c in J.
f. u
quifquis. §. ad fihas. C. ad legem ml. maielr. Sc in
ad fin. Inttit. Qui alien, licet. Sc in capitul.ex parte ab-
batifTse,extra, de Priuileg. Sc in capitul. Adam.
\y q. §.
& 24.qua»ft.quint3. Item 1.2.f.uerba,in fin. in illis uer>
bis.Infirmitas mulierum. Sc 1. rcgula,ftatim poft prin.
D.de Iur.& fa.igno. Sc I. cuius bonis. D. de Cu. fur. 8c
].deferre,in prin.D.de lure fifci.& l.i.jj". accufationem,
ibi: Propterfexus infirmitatem. D. ad S. C. Turpil. 5c
l.i ibi,faem incse infirmitatis.C.Quan. tiHiiier.tur.offi.
fiing.pot.5c I. quifquis, nuper allegata.& l.nullus.C.de
Iur.F:f.l.io.& l.nulius folius.C.de Decur.cod.J.|f.& his
cofequens, uerfic. unde uolumus. in Auth de Jequah
.
dot.Sc rex.in d.jT.ucrba.ibi, propterfexus imbecillita-

te & in 1. Imperialist princ. C.dc Nupr.Sc in f.u poft
medium, in Auth. utimmobi. ante nupt. dona, in illis
uerbis,Mulierqu»ppcmariti feducliomb. facile decc
pta, Scc.Sc annotauit Lucas Pcnnain I. ult. col. 5. C. de
Priuil.fchol. b. 12. Hinc fecudum ueterum Grarcoru
l
fnflitura prouide" admodii ex lege tutores Sc curaro-

,
resmulienb. dari folitoslegimus, fiue quoru arbitrio

Sc authoritate nihil cis agcre liccbat,ut rctulit Harpo*
cration.Martianus aute fcribit, Mincruam natam ciTo
fine matrc.quoniam in fceminis prudentianon eft, II-
liuj ieguntur uerfus in hymno Palladis:
''
lUnc de patreft runtfine matriij Ixdcre natam,

f>rcuida confilia quod nefcit curia matrum*-
.. .
Qa^t
Digitized by Google
Liber tentm\ ±2?
tjuare Plato fans inciuiliterdubitare uidctur utrd }
in genere ponat muhercm , rationahum aniinalium,

anbtutorum.
VcmcLncbolicorumdepuudUimtgi'
nation?. Cap. VI
ne imaginatiuae uirtutis inftrumenta m
P Orro
ni* inuherculis hoc modo uitiari,& oculorum a-
1
eiem perltringi.ut ante oliendi.ufq; adco abfur*

dauidcaturanimaduertemclancholicoru cegitatus, *
iel4mf)9 * :
uoces, uifa 6c actiones: ac quam omncs ftrufus ex m<i((| .

*
Aumore mclancholico cerebrum occupante, men* na ti9.
remq; immutance t n his fxpe dcprauentilT intelliges
utalijfc cfle bruca animaliacredant, ipforumque uo«
cesigeitus imiteotur. Nonnulli (euafa fidiiiafa*
closeflcputant : ob id occurrentibus necollidacur, ,
cedunr : aitj mortem timenr, quam fibi tamcn confei-

/cunrinrerdum: Plerique £ criminis reos imagina-
tur, Qtpauidi quemcunqueuiderintad fe ingrodicn*
tern exhorrefcant , uenti ne manibus ipfis inicclis ca-
priui abducantur, 8c ad tnbunalia fupplicio afHcicndi

pcrtrahatur. Quida fenex nobihs.quadoqi 6 fede exi-
/iens fubito, ab hoftib. fe impcti c red t bat quos arre* :
ptosêtro fe in furnu c c f c rt m u a quide opinion? , n

; ,
I
;
trudebat.AIius metuebat ne A tlas,uniuerfum terraiu

f
orbe fuftincs fuis humeris, dofatigaretur^ Sc onus cx-

cuterer/a/Tus, cuius intolerabili ruinaomnes oppri*
mereimir. Qui fe totius mundi monarcham 6c iwpe-
ratorem eflc , ac ad fe folum id fpeclarc nomen c red
re:, noui melancholicum Itaium: alioqui bene ha-
bitum.eloqucntcm^nec alio morbo Isefum. Vidi,qui
cibum & potum pertinaciter auerfaretur, condem-
nattonem imaginatus. Sunt quos tarn mifere* exer*
cet plena fcmpulis confcientia, qui nodos in Igui fcir
po quamtantcs, culpa imaginantur ubi nulla eit;ft d -
p * uin*
Digitized by Google
iit EeLamjjs
uinse mifcricordiac di'ffidentes,fe orco deftinatos,ta*
mentatione fcdulo no 61 c diuq; deplorant. Noui, qui
fe fratrem muJtis inde miliaribus dcgente uidere dice
ret:item qui fuis aunbus fcmpcr obltrepcrc(mafculo
ru concubitor)quecunq; obuiu, ctiam coiunclifsimu
qucrcretur atque hoc nomine ad me is fcribebat du
?
fert^nu quid confihj a me adhiberi ualercttquu in au

ditus organo uitiu cllc alij exiftimaret.Mens aute hu~
ic facrifico eratlaefa:qucmadmodu & illi, qui pollice-
baturfe Gabrielcm autMtchaelcm coacturum,utad
i'c uenircnr & illos de rebus magnis interrogates re-
,
fpohfum daturos. Sed cum ille rogaretur a Cardinale

Tournone,utid efficeretrrefpondebat, Se non po/7e,
nifi prarparato prius corpore multis iciunijs & ora-
tioni bus nec nifi pro rebus reipublicie Chnftianse.
,
Edidit hie librum de Phyala fummi pontificis ,6c eius

partibus.
Scio quoqj,ubi fulphur Be picem redolerc aliquerri
occiam aret melacholie^ uitiu patiens,& ci bum ob/atu
piperrefipere iudicaret quae quam alienifsima ciTc a
:
rei ueritate,cognofcebatur.Partesitc pudibundas in

flamati one putoreq; ita uitiatas aflerebar, ut gangrae^
nafuboriturampertimifcerct,his interim locis ab om
niuitio immunibus.Infinitaaliahuc coaceruari pok
fent exempla,ubi fenfus bmnes multifariam uitiatos
cernas,ex unico illo humore, uel fuliginofo atrsc bilis
uapore,mentis fedem inficiente.Undc phantaftica ilia
procrearimonftraconftat. Imaginatricem quoqj in-
terdum totam ex alijs humoribus corrumpi.cxoluicj;,
docet Galcnus de Sympt. dirTerentijs, quemadmodii
1
in catalepfitplerunqueautem uitiari ut in delirio:cft

,
Cum con tin*

deficit atq; debiIitatur,quod in lethargo
git Quare idem non liccbit diabolo, tanquam fpiritui
utDeo conniuente.infenfuum organa lefeinfinuet,
6c huinores fibi commodos uel uapores common**
iii
Digitized by Google
Liber tertius. 22
at.uelaerem idoneum conferac adorgana: maximd
dele&uhabito ex tcmperamento.anate, fexu, uel alia
caufa cxttrna aut interna apta undc nous fpecics in
.
imaginatiua ui conceptae, plerunque ctiam fpiritui

uifono per ncruum opticum communiccntur, quo
fe uidiiJe ucl defignaflfe , mortis etiam periculo aftf r-
mare andean t,qu$ nunqua ucl uifa,uel in reru natura
crricenk i Leuia eius rei argumeta in hypochymate
ocaJotnm uitio apparent. Merito igitur Thomas fre*
quenrer ailegatillud Auguftiniin hbro 8$. q. Scrpit
hocmalum daemonis per omncs aditus fenfuales,dat
/r^piris.accornrnodatfecoloribuSjadhacrctfonis,©-
donbusfefubijcit.infunditfefaporibus.
D c pbantdfidtCr quomodo uituuwr-

Cap. VI H.
DE phantafia (if fcribit

omnib.animf uiribus
Iamblichus Phantafia Pbsnttf*.
eft
rat a t q effingit (imilitudines fpecieru,

;
:
adnata, omnes q, figu

appa &
nt;ones,uifaq; leu imprefsiones uiriu aliaru tranlmit
ritin alias:quae quidem a fenfu micant, in opinionem
exci tat: quae uero ab n tel leer u, fecund o loco orTerr o^

i
pimom,ledinfeipfaab omnib. imagines fufcipicHfC

omncs acliones anim$ fingit & exprimitt atq cx ;
ternas accomodat intimis. Hie Marfilius Ficinus Pia^

tonicus,in explicatione Prifciani philofophi Lydiînf
tcrpretintis libru Theophrafti de phantafia & intelle
B.u t capke 2. ait: Imaginatio a&iones ratjoni s cfjingit
fuJjjsmQi fjejififeilium conditione,acpo$eft ultra fen-
fnura a&uslatiusphantafmatapromcrc. Superatfcn
funv. quia enim nullo mouente, imagines ed jtjmagi'
natio eft tanquam Proteus, uel chamseleqn. Idem
Theologia Platonica.Phantafiam,
libro i;.capite i.de
inquit, quatuorfeqqunturerreclus appetitus, uolu*
:
ptas,metus,dolor. Hi omncs, quando uchemcntif-

p j fimi
Digitized by Google
f3t Df Lamijs
fimi funt tfubto corpus proprium omnino,nunquairr*
W*'*' ajienu afficiunt. Quid nun faetui adhuc matri unico,
H^M fubitafpirituum uibrationcperncruos, quib. matrix
cerebro Goniuclaeft,rmprimit impraegnatce imagicia-
fio'ut fi imaginetur malum granatu , illius fecu notas
proferat faecusrfi Icporem, infans cditur labello fupre
ino bitido ac diflecto. Vchemes fiquide cogitatio , di
rcrum fpccics uchemcntcrmouet atq; idcntidcm uet
fat, forma
cjuam c6tinuairnaginationercuolutt,fcerui
imprimit. Spiritus cnim intcrni atqi hutnorum afflue
na,rei firmitcrcogiratxinducitfiguram.Qaum ama-
ram potionem ahcui offerri contueantur pleriqijn o*
re moxamaroremfcntiunt, quern haud dubieuehc-
mcntcm mouere imaginationcm crededum eft.Qui-
bufdam a u modi cogirationc aluus cietur nonuUts*
i
:
quod mirabilc cft.ex a'icui9 rci afpec"tu,uel etia auo - i
tu(quod mihi ufuucnit)ftupcfccre uel horrcre uidea

1mA%intt far tur dctes.Theodorus Byzantinus in ca eft fcntctia,ui
ut v <rn»nt ti
roS fprtes raro uel nuquafpcclrauidere: quod ipfi ob
yaQfigyamor.
nnat 4 conftanriam haec minimi imagintntur.Nilb-
j
1
" mor » P rae oron DU$ alijs affeftibus, firmas in no-
' ct >
™*'
^mfArtt*
bil gignere imagines, poll amor. Scythae, apudquos
homines occidere facrificium eft, cum fortes natura.
fiot ac inftitutis, neque mortuos neq; lemures uidet*
fie nec latrones.eiufmodi autcm fimulachra frcquen*
tius obuia funtpueris,mulieribus,uaecordibus ,mol\i

bus atqi aegrotis,qui propter imbecillitatem animi5c
corpons.afsiduafurmidineuanisquc infpmnijs qua*
tiuntur.
Anftotcles libro deMotibus animalium fccundu
communcm commentationem, cap. 6. Alterant au-
tcm, ait, phantafia^&fenfuSjmeditationcs, Phan-
tafia uero Seintclligentiahabent rcrum uirtutem: ali-
uo enim modo fpecies inteliccla calidi St frigidi, aur
3 leflabilis aut triflis, talis exiftit, quaiis quid em 5c
rcrum
Digitized by Google
Lib er terttm. '231
rerum anaquaeque. Propter quod tremunt & timcne
intelligcntes folum.Addeitem.quod abfentibus fenfi
buibus.phantafrnata remanent^ imaginationes , te«
ft«Ariftot2. Anim. Seinde exmotuiocali formarum
fenGbilium rcmancntium in uirtutephantaftica,cum
Yiumoniun quibus funt ut in fubie&o,apparet aliqua
quenonfunt.Sic in libro dc Somno 5c uigiliaidem in
quinDcfc e n d en t c plurimo fanguine ad principiu fen
fir jm, fimul defcendunt tor mac in imaginatione co
ccpra?.E0jLaijxiJuiyiginatio thefaurus cpjida fonnaru
pcrfenfum acceptarumTQiiia rati one poflunt cTarmoV
&
nesnumorcs TpTriruS moucre interiorum txteno-
romq;fcnfuuin f atq; itaad organafpecies aliquasin*
<lucere,quafi extrinfecus dormientibus nobib 5c uigi«
lantibus uer* occurrerent res ipfse.
Ttadit prsererea Ariftoteles de Somnio imagines
,
quaiapparetin fomnijs fcrri ad caput, Be fenfuu orga*

na, Gcurnubiu eleuatur imagines, & diucr($ animahu
faciei repr^fentatur in uaporeaqueo ucl tcrreo, qui a
terra p folis calore adaerismcdiu erTertur-. fic &fom-
nioru imagines figuras capiut diuerfas, halitus cleua-
roscofequentcs, undeuaporcholericus ca!idus& fic
cus flam a moucre

uidetur .qui aut furgit halitus phle^
gmaticus,ex dulcedine.quado ad guftus organii liuir,
cognofcitur,fomniaq; aqua fpeclatia grgnit:fed ex ua
poremelancholiconigro apparet quiddahorribile,5c
demon u imago:proindehuic uelut materia fuis
c/ua/?
ludibrijs conu^nicmifsimx, diabolus fenon illi ben^
terinfinuar.Quod autem ex cholera adufta, qua: mc
, hncholia eft accidetalis,afcendit,fentitur utmordax,
i]uineras,acre,fellca amantadine imbutum. fic etiam
quod ex fanguine puro euaporat, pulchrum appa-
ret, 8c dclcclabiic cuiufmodi eft rofarum aut flo -
:
rum afpedlus f chorea? mufica 8c quaecunque uolu-

, ,
ptiria cum uanitatc coniunclaXt ad hunc modum fit

p 4 illufio,
M}Z Deldmijs
IlTufio , ut proqualitatcimaginum , perfomnum ex
ku m orumh a litufirmiu S inucaaru m ,re«itauifecre:
canturcilc uerae.
Daemoncsuero nacti a Deo poteftatem fpecies «*
i modi formandi 3c cas in an m ales fpiritus im pri-
1
, i
mcndi talibus formis oftendunt perfonas modo Ue*

,
tas,edendo,bibendo, falrando.canendo, Vencrcm e>

£?rcendo : modo triiles.quae nihil nonmali fabricenc
ue| paciantur: modo human as, modo beftialcs, modo

©pprimentci.modouolantes, &animxfehfus ijs in-
figftur tajiquam rebus ipfis. Hincfit, quodhomini
iiliquandouideatur, fecffeafinumfaccocoopertum,
plerunque aquilam uolantem , nonnunquam cum
Diana 8c eius nymphis uel etiam alio mulicrcularum
ccetu de loco ad locum transferri.ducerc choreas, 16-
gius peregrin ari, 8c qui bulcun que aliis in terefle deli-
rij s. Ideoque talia ijs frequenter in lomnijs Sc node
c6cingunc,intercliunonitem,ni(i melancholia's qui
b ni da m 3c infanif :qui idem uigiles patiutur, quod a/// .
infomnis. Somnorinasciufmodi imagines appeJiac

r'" * * '
Yarro,telte Nonio.
Necmirumuidcri debet, daemonem potentiafu*
naturali id ualere, cum ttiam. homo infomnis 8c fanae
mentis pro fuo arbitrio , quas uelit in fuis organ is
proponert producerequc formas, at que in ijs una-
gin ati one conquiefc ere pofsit facile: quemadmodu
,
jj omnes qui rerum expetitarum 8c abfentium defi*
derio Ianguent, cxperiuntur. Poteft autemdiabo*

lus id facilius in confentaneis ipfius fuco inftrumcn*
tis , puta foeminis , aut animi morbo faucijs quos e- :
lufmodifimulachris, quibus deleclariuidentur.illu*

dit, effafcinatque.Et ficut in ebrijs , phreneticis &
melancholicis ufus rationis uitiatur.humorum 8c ua-
porum caufa: non minus diabolus, qui fpiritus eft,
cos concitarc . fuisque illufionibus accommodare,
Sera-
Digitized by Google
Liber tertitu, jjj
Jjcrationem corrurnpcrc Deoconniuentepoteft, ut
forma: rerum non exhlentium, tanquam res ipf* ap-
prehendamur, cogitatus uinciant,obuerfentur defcn
dajuurque. Hinc Thomas ctiam docct, diabolum p P- M-7 #
4r
pofle , quod irnaginationi
tfikerc form* aliquaepra:- **
fementur i m
agi n ari e.
Aihzc , in re 1 1 eft urn humanum po(Te iuuari ab an'
gelid intclligcntia bona ut aliquid cognofcatur cu-
,
/uflaroillaminationisratione, teftatur Dionyfius.

Quum enim intelligere cenfeatur quidda pati, potcft
ilia fpeciem quandam in intelleftuimprimcre, unde
inteliigedi a&us elicitur. Diabolu aute idipfum poife
oirtute fua naturali.qux non eft imminuta,perfuaden,
do,non illumined o.quemli b c t fattri oportct.quo U€*
to qms illuflratur magi s eo in ueri cognicione accre-
,
dit uberiui, m
agi s que prouide fibi ab impofturis
yrcctuet, quas lolas fuis perfuafionibus meditatur
(WNonun.
Qumodo phdntdfidm hommum corrumpdt y a u*'
t
ticmari uideaturdiabolui, fertcntue Augu*

StinL Cap. IX.
VTauttm fupradiftis pondus accedat, Augufti- ndtMmonii^

Ltb.jgDhi
num at as hie diflercntem adducere placuit:
1 i
qui daemones ciufmodi multa pofle docct, dua «fj

r *
busrebu$uclutiquadampraBrocatiua,fenfusnimiru *L^£J
Jcrimonia t &
motusceleritateaicqi hommu leniibus f4âj.
uelingerere, ucl prxnunciare, quasipfi da?mones fa-
&uri iunt,ncc ita ab hominibus prse tcrreni fenfus tar
ditate dignorcitur,difccrnaturue.Accipiunt enim, ait
iIIe,poteftatcin,& raorbos immittere, & ipfum aerem

uitiando morbidum reddcre, & peruerfis acque ami.
toribus tcrrcnorum commodorum malefa&a fuadc
rc.dequorum moribus certifunt, quod fintjeis talia
fudcatibus cofcnfuri.S jadem a\uc miris & inuifibi-

p 5 libus
Digitized by
21+ De Lamijs
libus modis per fuorum corpora
illam fubtilitatcm
corpora hominum non fenticntium penetrando.feq
eorum per quxdara imaginaria \i\fi
cogitationibus
mifcendo, dormicntium. AV.
fiue uigilantium fiue
quandoueronon qua? ipfi faciunt,fed quaenaturalib
fignis futura prxnofcunt,qux figna in hominum fen
fus uenirc non pof!unr,ante prxdicunr, &c. Et poll
Quid autem mirum,fi quemadmodu medicus in cor*
poris humani uel turbata ucl modificata teperic , feu
bonas feu malas prxuidct ualetudincsific daemon, in
aeris affe&ione atqi ordinatioe fibi notas, nobis igno
tas prxuidet tcpeftatcs' Aliquado & hominu &C00C1+
tiones,non folum uoccprolatas: ueriim ctiam cogita
tione coceptas,cu figna quxda ex animo exprirourar
in corpore,tota facilitate perdifcut, atq, h in c etia mul
miraûiifta difpo
ta futura pr^nuciant.alijs uidelicct
(itanonoucruntSicutenimapparctcocitatioranirai
motus in uultu, ut ab hominib. quo q; aliqoid forinfe-
c us agnofcatur, quod interim fecus agitur : ita do dc-
bet cite incrcdibile,fi etiam leuiores cogitattones die

aliquafignaper corpus, quxobtufo fen fu hominum
cognofci no poflTunt,acuto aut d^monu poflunt Ad-
C4t AU
h$c lib 5.de Trinitatc docct,facile cfle fpiritib.ncquif'
funis, per acra corpora facere multa, qu$ m iretur ani-
mxterrenis corporibus age;rauatx etia meiioris affc
&us. Si enim corpora ipfa terrena nonullis artibus &
cxercitationib.modificata, in fpe&aculis theatricista
ta miracuia hominib.cxhibent,ut hi qui nunqua uide
uix credat:quid magnii eft diabolo &
rut,talia narrata
angeliseius, decorporcis elemetis per aera corpora
facere, quxcaro mirctur: aut etiaoccultis infpiratio'
nib. ad illudedos humanos fenfus,phantafmata imagi
nii machinari, quib.uigilates dormientesue decipiat,
pb.t.t}**' uc furentes cxagitetf
i Quare ad Simplicianum fcri*
9P+ bin Faljaciafatanx, imagiaum fimulandarum
at<j«
callidi
\ .
Digitized by Google
Liber tertius. 2$s
cilii daoperatio , decipiendis humanis fenfibus mul-
tiformis inuigilat. Faliitautcm ftudio fallcndi, Scin- £ J«
uidauoluntatc,quahominumerrorelaetatur. Sed nc
apud cuhorcs fuos pondus authoritatis amittat, id a-
git,ut jnterpretibus fuis fignoruinque fuorum conic
&onbus culpa mbuatur,quando uel deceptus fuenr,

'
titus. Vinata quoq; phantafia pulchre dcpin-
gtihbro dcCura pro mortuis age da, his uerbis.Simi' C^.i*.
la (am lommjs nonulla uifauigilantiu qui turbatos
,
tab cm fenfusiilcut phrenetici.uel quocunq; furentcs

roodo. Nam Sc ipfi loquuturfecu quad uer£ prxfenti.
bus loquamur, Sc tarn abfentibus quim pradcntibus,
quorum imagines ccrnunt fiue uirorum fiue raortuc
rum.Sed quemadmodu hi qui uiuunt,ab cis fe uidcri,
Sccucis fe !oquinefciunt( neq; cnim reueraipfi ad-
fant,aut ipfi fermocinantur, fed turbati fenfibus ho-
mines talia uifa imaginaripatiuntur) eodemodo Sc
hiquicxhac uica migrarut, ficatfectis homimbusui*
dcoturquafi praefentes.cum Tint ab femes :&utrii cos
imaginarie uideat,omnino nefcientes. Hnic
aJiquis
Gmile eft etiam iliud , cum homines altius quim ft
rci
dormirent, fubtrahuntur corporis fcnfibus, Scoccu-
panturjtaHbus uifis. Ex his enim apparent imagi-
nes uiuorum atque mortuorum fed cum fuerint :
fcufibut redditi , quofcunqae mortuos uidifle fedi-

xerint.uerd cum necattendunc
cis fuiffecreduntur:
qui hxc audtunt, fimilitcrab eis abfentium atque ne-
*
icienrium quorundam etiam imagines uifas crtc ui- 6 f^'jj^,
rorum. j, t t * n,«Uo.
Hue facit,quod lib. de t Spiritu Sc anima tradit Au* i^muri n*
r
guftinus.Sc Dccretadocent. Qusedam futura prxdU i^fumc»n^

cuntdxmones.&quxdammirafaciunt.quibusho-^^^
Sc feducunt.
mines aliiciunt Vndc qusdam mu- tXKyft4gH ^
lierculae poft fatanam conuerfe , dajinonum illu- ^ i')ecr,t,
fionibus 5c phantafraatibus ft duftae , crcdunt fe & co*!Ut,
profi*
Digitized by Google
jjf(f DeLamijs
profitenturnofturnis horis cum Diana Paganorum
dea , ucl cum Herodiade, uel Mincrua , uc! innumera.
mulierum multitudinecquitare, ucl carum iufsioni*
busobtcmpcrarc. Quaproptcrfacerdotes Dciprae-
dicarcdcbcntpopulo, ut nouerithaecfalfaommno
& non a diuino,fcd maligno fpiritu talia phantafmata
i.Cninth.n.
mentibusfidclitim irrogari. Ipfc namque fatanas, qui
transfigurat fe in angelum lucis, quum mcnte cuiufq*
muliercuiae caepcrit, Sc hancfibi perinfidelitate Tub'
iugarit, ilico tran s format fe in angelum lucis, in diuer
farumque formarum fpccics Sc fimilitudines: & in cn
tern quam
captiua tenet, in fomnis deludcns , per dc
uia quaeque deducit. Et quoniam folus hoc patitur
fpiritus infidelis,ncc inanimo.fed in corpore cuemn
opinatur. Quis enim fomnis Sc nofturnis uifioni-
in
bus non extra feipmm deducitur, Sc multa uidet dor*
miendo , qux nunquam uigilando uiderat f Idcirco
nimis ftultus Sc hebes eft, qui haec omnia quae in fpiri*
ET^chni). tu fiunt,etiam in corpore accidere arbitratur : ccim
•.OriM0.li,
zechicl Sc alij prophetac, Ioannes ctiam euangc/ifra 8c
Paulus in fpiritu non in corpore uifiones uidermt.
,
Hinc Synelius dc Somnijs rc&c* inquit Aniraafafci*

:
nata materia: donis, perinde afficitur atqueilli, qui

fum liberi fint ad ccrtum tempus mercedecondu-
,
cuntur ad opus ubi ancillas cuiufdam pulchrirudine

,
capti.moras trahere uolunt, ipfius amatx domino fcr

uircconftituentes.
Dc phantajlica transformative hom'mw\

nbc&itf. Cap. X.
fJrff/.4.Mi. -^^v E phantafticse porro muta^tionishominumia
ttl6.cAi.h» u
\ beftias opinione, reccntior eft memoria no*
yhtcent"!n
ftrorum fer^ temporum, quajn ut inter oblite-
Stxctutur, rata pofsitnefciri. Rcfertenim Guiliclmus Malmes*
[j.;.rt.io* berienfis monachus, in fuahiftoria, tempore Petri
Digitized by Google
Liber iertiut. 2}j
tfamiani fuifle duas uetulas in uia publica qua Roma
itur,qnales Auguftinus appcllat ftabularias,id eft tra*
fettntesad hofpitia pro mcrcedc fufcipientcs ( nam
Suhuhtm -
ftabulum propria hofpitium ucnalc& publicum di'
citur) qua* in uno commorantcs tugurio, una quoq;
arremaieftca im bur x , hofpitcm quandoqi folum ad-
uenientem, in equum uel fuem ucl aftnum mutabanr,
fcccrroprcciomcrcatoribus diuendebant. Quodatn
**»t*t$m*.
d/c/uuenem hiftrionicis geiticulationibus uiclu exi'
gcotcm,hofpitio exceperunr, &in annum uerterunr, tmfitmtnm]
muJrum co iucrifacicntcs qui geftuum miraculo du
,
Aaerettranfeuntesinamadanus mandatu nutumq;

quocunq; rnodo mouebatur. No cnim illi intclledus
pcrierat,fed loqucla. Ingente indc quaeftum feccrant
uetulasQuo cpgnito , uicinus card afinumxedimir.
Cautiotamen hsec amulierculisadhibitaeft,utcu{to
dircturne in aqua defcenderet.Seruatus diuab aqua,
& tande incautiore nactus cuftodia , in lacu proximu
/ecoiecit: 6cibi fc aliquandiu uolutans, propria: re ill-
toirar Cuq; ab code obuius fcifcitarctur cius
form ac .
cuftos.num afmu uidiflet:' illc fe cfTe refpondit. famu^

lus adherum rctulit:hcrus ad Apoftoiicu Leone,uiru
to feculo fan&ifsimu.Couiclae anus ide fatcntur: du*
bitamtPapa coformauit Pctrus Damianus,uir crudi
tuYimu*,prolato exemplo de Simone m ago, qui fuam
Faufbniano imagine impreiTcrat. At Ux Sc fimiles nu-
gx eandem forciantur fidcm,quam Apuleij & Lucia-
n/metamorphofis meretur. Ex Vincentiohic adde Ub.it.Htft. :
Pudicam foeminam, in quam amore uefano exarferat

jEgypnus quidam a malefico in equam uerfam , 5c a
,
D.Machario iEgyptio heremita rcftitutam. #

Si qui uero obuagariin Liuonia &
locis finitimis
oideant ur lupi noxij, quos Lamias putant. Gcrmanis
yH(THU* l
8
yncruuclfdi&QS: ij ccrtûeluerifuntlupi, in eiufmo«
di cragecdiani cxagttati a djmonc,qui idcerim horum
uagis
Digitized by
jjf T>e Lamijs
uagis erroribus Sc sctionibus dclirorum tv***d;*v*j'+
phantafif organa imbuit,uitiatq;,ut ij fe cfle excurfi - »
num erronearum 5c aftionum authores corrupta im a>

ginationearbitrenrur, fateanturq; : quod quidem «Jj a.
li. +.cap.i\.
b 0 ononc ffccliffi c j| c< cxdcfcripto
| ^/«n'«mor'
bocuilibccconftat, dum humores Sc fpintus in haeci
ludibriaidoncoscommouet.potifsimum qinbus atr^
bilis nebulae cerebrum uitiare folenr, cuiufmodi exi~
ftit fatuum monftrofumq; id genus hominu uel ccr— :
t£d*mones cenfendi funteiufcemodi lupl, qui earn

airumpfereformam,utmal^credulum hoc hominum
genus magis irrctirent fuis uaframcntis,infontes gra-
uarent»& fanguinis innocentis reum rcdderent map
ftratum. Interea ij qui fe in lupos credunt transforma
tos,alto immerfi fomno, diaboli ftudio, ahcubi iacere
coperiuntur, quorum (omnia ijs confundit imagini-
bus, quas hominum oculis praeftigiofe in puerisuel
infe&andis uel uorandis, flue armento Ixdendo, aut
long£ latcque hinc inde uagando obijcit ucreraror
ille: ut certe* non leuiter mirari o ortear , inueniri ui'
t
roscordatos, quidcluforum hoi um hominum con*

fefsioni tanquam ueraci innixi, mortis fentcntuni
contra cos pronunciare non g-auentur. Sed unoab
illisuerbo mihi refponderi uelim utrum uer£ in lu-
f
pos tranfmutati homines credant.nec'ne. Nec con-

dere,nec uer£ tranTmiitare creaturas diabolum pofTc,
fatis fupcrquedrmonftratum eft Iibro $ Sc 5. ubi ct
profeflb penirifsim^ excu* itur hoc argumcntum.Iam
ualcant hae nuga?. Nullum hie locum habct, quod de
ftrminis in mares uerfis abftrufo nature nunculo,
StbelL Ub.9*
p Ijnius.SabellicuSiPmtanus, Sc plerique alii fcrinto-
jivuu. res
non obfeun, cjui Iibro iequenti adducuntur, tra*
dunt: quumnicfolum de phantallicis dae-
monura illufionibus agatuf*.
Digitized by Google
Liber tertius. '239
Quomoioz? (juare 4 dxmonio dcmcntcntur LjmU t

u ; crcdant fateanturcfc fe ftaffcûg prorfui
non pctucre. Cap. XL
CEtemm uetulz ill*, de quibus hie inftituta eft
orario, non ab f ur J
1
wmftiuU afsimilan pofTcnt: t«r*ri«J;

juiuelut rapti extra fefe.fcnfuq; omni 8c mom
pr/D«yicent exanimis (imi!es,8e polt ceu exprofun
(fir«inocxpergefa6l! fomno.aut a morte ad mta reuo
eari,redeunt ad fefe,3c miras fabulas,miraq; comenta
DarTantatin has cogitationes fe ingerens d2emon,ca'

raferie texit, h an cqi uariacmira arte 5c kite, repetitis
prctcritis,annexis prat fen tibus, 8c afperfis etia quibuf
dam admonition ib. de futuris,nein iufpicione aniliu
fa\>ulanj,*uttcmer£ cogitataruineptiaru ueniant:in~
duftaetiamperfuafione, utcor^m fpeclarfe quaedia-
bolusoffudit,imagin«ntur,ita dementat eos,quas ad
uliaururpatmini!leria,utruiprorrusnonCntcompo
tesifcducUit L*tmA aWirr^ca agitent mentejn eaque
intueantur,quse daemon obijcit: ex fefc nihil faciant,
ni/i quantum aliquando permittitur, 5c id quidem ut
plunnromeftridiculum.
Auguftino tefte malarum re rum cu-
Athomines f ,
pidi, occultoquodam iudicio diuino tradunturillu- Dtm$nitl^
ict\d\8cdecip!e^ldipromeîtisuoluntatumûarum ^ r t
^' ^r ,
4
filudctib.atq; dccipietib. eos pr«uaricatorib.angelis f

^V*?—
"*
quibus jfo pars inundi infimafecudum pulcherrimu
ord/nemrerum diuinc prouidentif lege fubiecta eft.
Uipfum d 0 cent Decreta his uerbis:His portentis per
diaboioru fall ac a illuditur curiofitas humtna,quado
1
idimpudeterappetutfcire, quod nulla ratioecopetit

eisinucftigare. Hxc potcftas immundisfpiritib.ideo i*Mi*p&
few, utperniciofosfibi aptent. hoc eftprauos ho'
f
^csfeducantiillos fcilicet, qui fpernuntueritatem,
4rcriduntmcnda6io,iuxtaPauli(cntcntiam: Sanam %Tm +
*
doc~Ui-
Digitized by Google
2 40 DeLamtjs
doclrinam non ferent , fed ad fua defideria coaceraa^
bunt fibi magiftros, prurientes auribus & a ueritaxe
:
quidem auduum auertent, ad fabulas autcm cornier-

tentur, oncrati pcccatis: duccntur uarijs dcfidcnjs,
. , femperdifcentes,nunquamadfcienti3eueritate pcr#
£ph$f.u
uenientcs. Hos raulus uocathlioscontumaces,in
quibus agit fpiritus ilic cui poteftas eft aeris, eludens
fubcilicate 3c dolo inimitabili haec fua inftrumenta,»n
ipfius indu&iones propendencia: nimirum has men.
tisacicl*fas,e(farcinatas,malcquefcriatajmulics ca- ,
las: quas ica dementat, ut quicquid iJiarum phan-

tafiaifuggcrit aut quodcunque ctiam malum ab ipfc,
,
uel|etiam hominibus , Dei abftrufa permifsionc

perpetratumeft , aut quxeunqueludibriaprxftigij*
confpicicndaillis oftendit,eius malefuadi fuggeftio-
ne a ic dedgnata (licet phantaftnateuel infomnijs io-
lummodo nota ) perperam credant bis m ifcrse, qua:-
ftionibus fubieclae confiteantur,^ propria confe/sio~
ne mortis fentcntiam audiant, dirisque tandem /lam-
mis deuoueantur.Sic in ipfius uerbaiuratis, aoimi &
corporis oculorum aciem pcrftringu cacodxmon,
Cic fibi addiclos dcraeretur.hoc deuot$ 11 mentis au-
m £
tih.i-ie a- toramentum.Hincpulchr^ Auguftinus: jMaligni (in-

utt.Vth< io-
q U it) fpiritus.quos ifti deos putant.ctiam flagitia quf
non admiferint, de fe dici uolunt dum tamen hum a'
:
nasmenteshis opinionibus uelut retibus inducant,

& ad prxdeftinatum fuppiicium Tecum trahaht.
Delufionu eiufmodi rr odus , &quid in ijs'daemon
ualeat, 8c quid item nequeat, noninfeitedefcribitur
ineo librocui Fortalitium fidciinfcriptioeit.ubiita
ii.f.d*BtB* legitur: Decima differentia daemonu eft, eorum qui
decipiunt quafdam uetulas ; qua; Xurguminae fiuc
Bruxae nuncupantur. Sciendum ergo, cfle quofdam
homines apoftatas in fide.hxreticos & falfos,qui rei-
fies uoluntarieoflcrunt diabolo: qui &cosrecij!>T£
iradir.
Digitized by Googl
Ltbertcrtius. j+i
tradirque artes an cs, qui bus uidentur ducenta eua-
in
gari miliaria , &quatuor aur quinqut herartim fpacio
rcdirc: item deftruere creaturas, fugentes eorum fan-
gumerrâtque alia perficere maleficia pro fuo nutu ex
daeroomsuoluntate. At a* fat an a miferedecipiuntur,
iUttduocurque non folum hae , fed &
qui eis f »<Jem ac-
commodmr. Veritas autem rci lie habet. Quando
elsima base figmenta ufurp are ilatucrint malae mu-
f
cm, feuerbisSc undionibus confecrant daemoni,
qui cis ad opus fuum utitur, & cuiuslibet cam phan- ™***fim
L* mu H '* ''
tafiam regt.ducitqucperlocaab ipfis defiderata: cor

pon aero earum line lenlu permanent ,
quae umbra n( u*mon.
cooperit diabolus,ut nulli Hot con fpicua. £t cum in
earum phantafijs impleta cfle , quae uoluerunt, obfer#
nantûmbra fublata, proprijs motibus ill as permittic.
A' loco autem non fuerunt amote, fed phan tafias ido'
lum extitit,quale cacodaemon cfformauit.Ad ilium c-
him errort tollendu.quod corpore trasferuntur, ema P rttm C
J^1
man • 11 J T
iJJud c.epilcopi
•
quodJ J n-
il-
ex diitinctione ac recita*
nuesf Conch
, ^qmr.
none eius ita pro b at loan.Francifc. Ponziuibius V. i.purt.cunf. I.
doctor: quia poftqua fecit mention*", quod ilia* mulie **^f«

fcfteftarentur fcinequitarebeftijsnoftu, multaquc
terrani fpacia peragrare:dicatq; plurimos hac opinio ma$.mk4&
nc de ceptos , exiftimantes aliquid numinis ac d mini-
tans effe extra unii Deu mandar,ut patct in uerf.qua-
propter, ea omnia reputari fa fa,
I & non a diuino fpiri-
tu, fed i inaligno talia phantafmatamcntib. hominu
irrogari. Et reddens ration e in ueri.fi qui de : quia ipfc
Satan rxasfigu rat ft in angelu lucis. cu mente cuiufq* ^CorituklL
tnolieris ceperir>& earn per infidclitatc fibi fubiugauc
nt,ilico fe trasformat in diuerfaru fpecies perfonaru,
atq; fimiJitudinea : 8c mente quam captiuam tenet, in
fomnijs de u den s, modo laeta.modd tri ftia,m odo co*
I
gnitas.modd incognitas pcrfonasofteêns, per qua>« famist ln

<jucdcma deducit. Subiungitpoftea, quod hoc folus m u t ^^ ^
q fpiru ut*:
Digitized by Google
24* toeLatnijs
fpmtuspatitur: 8c quod infidelis hoc non in animO*
fed in corpore eucnire opinatur. Et adducit cxep 1 um
Ecdt '4v. dc Ezechiele prophet a , qui ui hones Domini in lp in-
t.Connth.n. tu,non in corpore uidit: Be quod Paulus non audet di
cere fc raptum in corpore. Ergo conflat,quod uenic
f
ad deteraiinandum,non folum ralia fieri a fpiritu ma-

hgno,n on diuino fed etia ea 8c illis Gmilia fieri in fp -
: i
mu,n on in corpore. Et propterea fequitur, q«6d etia

in cafu n ollro licet uideantur h* perfon« d cere , fe
, i
portari a dsemonibus fub hire orum forma, & fl mil iter

dicant fe credere dominam in cathedra fedentem,cffe>
dxmoDemtransfiguratum: quod tamen debet dici,
hxc 8c alia quae fe racere confitcntur, ph an tallied 8c in
fpiritu fibi obuenire. Haec Ponziuibij conclufio:
TYdfrdtfir- qualisetiameft Grillandi , earn exemplo probantis,
^ l,ci ^ in a £ ro S*bino *ccidiflt commcmorabimui
mm
innmL'
' '
infra.
An cr quomodo & qudtido corpord per de-

rail deferre dubohu poflit.
Cap. XI J.
VUboki fU Re minim eft hoc darraonis ftudium , quo mt-

tmdVa. r^J (crasanimas ludificari, dcridere ac torqutre
conarur, uolens imitari atque aemulari , uclur
fimia, quaecunque Dei opera, per angelos bonos ex-
plera : quemadmodum Abacuc propnetam coma ca-
pitisex ludaca in Babyionem reuera breui m o m cr to
translatum legimus 8c pollquam fuis Danielcm pla*
,
Ân/pint** cenris refecilfet , in eundem locum reftitutum. Nec

yoiunt iurpo- uero phantaflice tan rum in hominum mentibut cum
rttrisfirre. haic clficere, ficut dictum ac probatum eft fed ctiam :
uerd corpora furripere, ac per aera fcrre # tum ipfius 8c

angcloruin natural}* facultas ac AV*^*, turn ufus 8c
expertenria teilatur ac prim 6 quidem quod Domi-
:
,
ni/* nam nytlruiu IBS VM CHRlSTYMin pinna

tcmpli
Digitized by Google
Lihcrttrtius.
templi con/lit ui'fTcJcgitur. Omnia cnim tentationis
iilms opera co rporaJucr ac fenfibus corporeis fuifle
pcrada, 3c diabolum ci turn in humana fpecit appa« *
ruilTe.cftmultorumTheolcgcrum unanimis fenten- '£} j£"£
m
tis. Vcruminhocdifcrcpant, anChriftusi dxmo
nenientdelatus, Scraptus:anucr6dcduclusfaltcm t DuMm

ur tpfc pedibus co confeenderit. Sed quoniam dia* U"M*m <*f*
bohcis hoc perfuafionibus fieri oportmt.ucChnltus P
rMittnr ' r*j
eura fequeretur : fecundaopinionercit&a , pnmsm jiJ0m4tl j [.

t
maior Doclorum pars amplcditur. Dick cnim E«an ^nim.
gfiitla, Statun: non,adduxit,qucmadmodum paulo *>id &*
aote, quod adduxiilet eum in (an dam ciuitatem. *-J**

*
Proinde aitcntur, quo ad Chriilum, eum corpore JjT^
l
fuiffc translatum a Satana. Rc£U autcm argumen- vitm.ntsM

taturThomas, quod data pofsibilitate in uno, per »»ji»rif*r*>«
confcquensdacurin omnibus alijtqui funteiufdem Heh* re
7r4<r?*
ponticris Sc magnitudinis. Chnftus creo cum per
omnia nob is tucnt conrormis, excepto peccato: no' ^tmiaVai
minibus idemeuenire pofle d*moms intuitu quid, rvc. crw.**
oblate* Proinde demon es nihil agere, nihil efticcre, d^mmî**
nifi quod •**«ê*w"»™fr*ac naturae fuse proprieta.
temfit, poffc, iamant^Lbro primo demonftratura
0 m^'*
j
F9m ^ u
^ '
fuit. Quicquidigituraguntf nonnifiuoIcntequidem c^ lMI

ac perraittete Deo faciiit, fed fua tame quada naturx
f aculeate: ut inhabitu Sc potetia fsepe maiora pofsintj
quam ipt'o artu, que nos pleruq; fpec>amus:nec ex to
reliqu&s eoru artes natura!esexpedimus,quas pre it a*
re no aha ob caufam ntqueut, quam quod no permit
Will Etenim angelicf naturf ac fpirinb. no cli cotra- M.^
dt1uH
riu,ut corpora quo Deus permittitdeferat. Satan aut
*
fpiritus a ihuc clhncc ex lapfu fpiritualc' eius cflcntii

inter? fTe, a in principiooftedimus.* Atquiangelus £ t)**.i4i
j i
aare detulit Abacuc: angelus Philippu cxitinerera-

pua-,ut inucntus (it in Azotoicur ide ergo demonem
pri-ii arc non pofle dicemus, u DeuspcitnatatC uft
q | omnct
Digitized by
244 DeLamijs
Qupmoiod* omncs fcntiunt Do&ores & Canoniftse.Quseritur til
tum£2m»
mcn ^ au<^ tcmer ^ cor P orcne aflumpto.an fine corpo
re per fe,corpusloco naturali furfum ( quod eft con
c"
tramotus corporei naturam) euehere pofsint dem o -

netfEt Thomas quidem eos corpora putataflfu re, me
it d*-
Ttt. u tnaturaliter acucre\ ficutnoftrumaliquis, homine'
m **' tranfportent:idqj duplici rationemotuumoftendcre
-SUl
uTrMtl. ft. nmtur.Egouerorcfpondco ,pnmumhocipios code
faccre modo quo angcli: & cum diuo Auguftino » An
djb.tUrimt. ucr6.fi hoc angeli faciunt ut quaelibct animaliaterre
,
*).c*p it. itru rapiant unde bct,cofti tuant q; ubi bet: aut eos
li 1 1
fine iabore non pofle,aut on era fen tirc,crcdendu el\?

Quomodo omnia primogenita Aegypti,tantamqi ho
Sine torpw* mmu multitadinc unica node potuitangelus occidc
M rc » ut non P r * ^ a ^situ ^ me deftitcritf Secundb refpon-
P
p ,rTfkrls.
' deo ac quxro,qui corpus illud aflumptu,quod h o mi-
ne baiulat ac portar.fint alio ite corpore per aere" fera
tur^Naturale enim fit oportet. At fie in infini tu u atc cj
remus.Quareno eft quod dicatur, autangeiis aur da*

m on b. corpora afTumeda ad delatione alicuius circus
i
fcripti.Tertio,quotidiana experietiateftatur,eos cor-

porib. ad banc re n ec egcre uec uti:quod ego ui di, 8c
,
impediui Dei auxilio,ficutLibroprimonarraui. Sut

f*p. n.
alia multa cxepia,quib.& homines a demonib. e loco

in h>cum,per iufta tamen fpacia,deferri o fiend itur, 3c
Wo* fempn id ne aflumpta quidem humana forma. Neq* hinc ab
dmbolumior^ furdi quid confequitur,dxmonemfcilicernac ratio-
pyper acre ne mu ta con tra magiftratum ac principes.adeocji re-
j
prrcpojje.
omnium ordinem effcclurumiueluticaptiuos e
careen bus eripcrc, dcliberationts ac arcana princi*
pum per homines ipfos manifeftare, & eos qui in alio
rum funtpoteftateacditione.quocuq; iure,fuis ref\i-
tucrei quemadmodum dicitur quo tempore Franci-
,
fciprimi regis Galliseflbj detinebanturobfides in Hi

fpania, magu in Gailiam euocatu e Germania fuifle,
qui
Digitized by Google
Liber t mi us. $fS
quLtanta credebat ur praeditus poteftate.ut poflTet re-
g-.os pucros per acra rcduccre, thefauros^ inucftiga^
rc 8t transferre.
Boccacasetiamrefertfabellamdenobili Lombar D<c**mn.
do.qui iouniuerfaJi expeditione Hierofolymitana, fc
menramingens exiftimans obtenturum , militix no-
tneodederat, ad occupandam tcrram Sanaamidifce-
dcasq; coniugi fu« partem annuli figoatorij rclique-
xar,cu hoc pacto , ut (i intra triennium ab ea die no re-
direc,uxori libcrum foret, arra hac 8c fymbolo negle-
doîteri nxarico nubere. At ille cum in ludasa milita-
ret,captus,acin Aegyptom abducluf , Sultano,(qu6
jam olim in Europa percgrinantem , attamen ignotu,
iofpitio receperat pater cius) propter parentis hofpi
talitatem,uirique prudentiam ac dignitatem ,mox a-
dco placuit , ut probatis diutina familiaritatc cius mo
ribus,tandem cum poft fe fecundum omnibus rebut
fuis pr-efeccrit-Intcrea cedente die,ac uertente tri en>
mo, poftremurn in extremam incidittrifticiam. Cu.
ias ubi caufam Sultanus expifcatus fuerat,magum ad
nocauit , qui ilium in le&ulo preciofo confopitum, 8c
magna auri gc mm arum que ui o nudum, poftrcma
triumannorum nocle Papiaminfummum templum
deferendum curauit.Vbi aedituus eum mane confpi-
cieas, refugit-.ac interea dum alijs de fpeclro narraret
Aegyptio.obuiameumhabuit ad aedes uxoris pro-
peranrem. Quod nifi turn rediiTctea domum, ab alio
fpon/b uefperi du&a fuiflet. At illud de Gallic Delphi
aibus non fucccfsilfe quseftores serarij turn Caroli V.
quam Francifci primi norunt,5c Helionorae nuprix fa
ris indicant.Hoc auc B ocean figmentu cft;ux & illud,
j
quod ita refera.ut tradut Galli,dc S.Nicolao de Vare- Ll ***

guiilc,quod duobus leucis diftat a Nanceo:(imile illi cMiuo^t*
quod in Legeda S.Antonij dcHermogenelegitur. In t&m&f**.
ergaftulo dct5tu$Lotharingus quida Coftantinopo* n**"j**
Digitized by Google
i+4 DetJmtjs
Ifitexirobur. j, f j ro bu(lrus erat,ut Turce; ucnti ne catenas ac ufn-
cula difrumperet , torquem eius collo fcrreum 2ppli~
carcnt, quinq; d-giormn <raf*itudinc latum t ac trcf
crafTum t fcrrcis catenis innexum. Huic cum in memo
ram rediretfan&us patr Nicolaus,eum coin-
ac fuae
Erecatu* ut intercederet pro fe apud Dcum ita con- ,
jpitur.Poftcro mane cum pagiardituus templum re

fcraret.captiuum bnnc in uinculis dormientem ad f<p
res offrndit illc uero e fomno excitatus, in fano S.
:
^Jicolai quern inuocarat prid«c, fe t (Te agnouit.

t Re
pemulgata. populus accurrit poft aliquot Allelu-
: &
ia decanrata a facrficts, quatuor acccniri iubetfa-
bros fcrrarios qui uinculis eum exonerarent. Quao
,
c um nulla uidcrentur humana ui poflc diflolui , ccc*

in confpcclu omnium torques diisilijt,& aeluti Cer>.
fccrp,
Turn flndorferriytnFLrj; cdtnt*.
Sed hare & e'ufmodi confiwta funt: Scut accrdant^
port dffoat
m n m ^ uor cdu eft. Neq; enim iuftifsimus optimus*
j
.
Umhrwt. Ueus omnia permittit, omn-a concede Saranae,

lio.i.csp. sj. quae uel is uelletjuel fuae naturae fubtilitate poflcf.fcd
ea demum, quae decreuit ipfe non ad »\ip erudition em
irabihendam, fed turn faltcm, cum aut nos ad frugere
f.th+u.t7. uocareuult, autimpios punire. Vidcbimus hoc in
canpone,qut propter furtum ac periunum eueftigio
lublatos ada?mone,nunqu*m poftca uifus fuit.Qua-
re nec in lamias nohVas,quibu* aetas decrep ta,fanta*
fiacorrupta.Sc mens ljefa,pcenae fatis funt.daemonb.
bare U'olenra ludioria excrcerc Dcus patitur non e- :
nun daemoni colludir,

Quifinfcor*, Cxtenim quomodo fine corporibus fptritus hi
f*" "JJ*"*- corpora per aerem geftent, etfi nos tarn exaclene-
?t* . ctrpm queamus quim 1pofTumus noftri motus
intelligcre,
; *trt tart i- •
1 i i
rationcm.tamen baud admodum mirt
1
tarcnt;,tcm ac
n
P u
fit dtm*
' !
bimur/iconfideremusquain facile ajiimanoftra car-
tcrcoj
Digitized by Google
Liter tenitu. ^47
cerl fuu Sr corpus hoc moueat,ut currar/altet.afcen
dar.Spintus cnun 8c liberior&leuior etlfubftanria,
ducensongine iuam ex ipfo Jumine, quod auc fupra tiixq.if*
omnia eft eiementa*aut ex furamo certe elemcntoni: Pr*-
turauerd, qux uencorum fscpcui contmgunt re
\\
calamus: ueiati , uaccas ex Iberia cis Pyrenaeoide*

lata*. Ecnephtas enim 8c Typho non nifi rcpenti'
01 fuar flatus , quorum hie effert, ilie defert.fc illifu \* ^ fc
p/brcpercuflus correpta Tecum in ccelum refert, for. c«.,s. f4#
berque in excelfum Ideo lapidtbus pluic farpe,
.
qadd uento fint rapti,5c co&is lateribus. Rom*

in .4 jcntm j , quod olim fu«
in cetnplo S. Sabinse ,
it Dianas fanum, faxum nigrum rotundum ptndct
tbuno are latere, quo monachi dicunt diabolum

petijiTe S. Dominicum.Deo fupplicantemmon fe ta-
menlefiflTe, adeo tremebantei manus 8c brachia.
Einfrnodi faxea moles etiam Colonic in templo
metropolitan© uifitur»qia per eius faftigium inieclt,
triararcgum(utfertur) corpora ibi in fummohono-
re coferuata accerere perdereq* fcilicet uoluit diabo-
lus: atnecalxderentur.retrorfam falijtre.perhibetur
eadem fide, qua prius illud aflferitur. A tq* fupradiclus
illemihi uidetur effe modus, quo illuui resquafqua
corporcas furfum deorfum agere pofle cxiftnn o.non
tamenfine Dei arbitrio ac nucu.
Corpus non nip per iufh fyicu farri,nec coicm

tempore diucrfis m has txificrc
potc&. Op. XIII.
A Tqui mutare cflTentiam creatursc, autefficere roe4 ft /flf#
jrA ut unum corpus per aliud fine uniui uel am' fu»ton»emr$
ôrum iniuriatranfeat,aut mains corpus pe- M*.
netret per fpaciu improportionatu , ut ita dica, loco,
[uod per foramina doinorum exigua ingrc
q 4 diantur
Digitized by Google
2+t De Lamijs
fiUtthi*. ciiantur tiles fcsminz : hsec per dxmones non muZ
AUn.\o.
fieri poffunt, qmmut
camelus tranfeat perfora*
men acus. Habetur hoc i CHRISTO lpfo pro
porj>or»mft T*. Corpusenim, 8c quicquid loco circum fen bitur,
netrane.
hoccft, utitalpquar,omneT#jrWaclocatum, debet
efle fuo loco proportionatum. Alioquincorporum
penetratio admittenda effet: quod contra naturam 8c
yfriftotelt. omnephyficuprincipium eft. Nam quod ipfe CHRI'
phlic -
s T V S claufisianuisaddifcipulosintrauit, id nihil
aliud Ion at, qua in quod indicant prseccdentia : Cum
io.tn.io.
c j aa fx e (Tent
ianux pr* metu difcipulorum, Chriftus
uenic ad eos.Non autem,quod non referar.se uc) apcr*
tas fuerint. Cur enim non cedcrent praefentise corpo-
ris Chrifti.&eiusaperirenturclaudereturî uirtuteC'
Ita ueteres omnes fenfere Na ingreflus , corporis iut
,
ueritate oftedit 8c Thorn a?,cui manus fuas 8c latus: &
Mm<. 24. reliquis,quibus pedes porrigSs ait. Palpate & uidctc,
quiafpintus carn65co(Tarothabet. Nihil igituriftorq
qu$ diximus.efficere poterit d^mon: multo minus.ut
fffrf,*4nn*m U nu corpus uno mom eto diuerfis in locis exiihr, C5
f»ob»*tnlo-
cn m omn a n menfura,numero 8c pondere difpoluc
j j i
SAt>unt*n.
Tlt Deus.fingula fuu habent 8c pondus, 8c mtnuiram,
Vhm Pens 8c numtrij.Quod *t**w 9 foijf*r &
k*wiAcfti<nii, fine tepo-
fbi*. eft. re 8c loco mouetur,infinitu e It: d uero non nifi unum

i
*** Onf.q* cft.Reliquaergo,ueluti fpiritus 8c corpus,8c tempore

mouenturac loco. Spiritus ctiam fubftantif funt,quf
tAwtifyt
Sp'r o-ant- * loco circufcribuntur : {icut5c animanoftra in loco
ma,«tf>.tt. eft,quia alicubi prsefens eft 5c localis , quia quod ah-
:
f fiUmfam- C ubi pracfens eft totu, alibi non eft. Di cunt Iurecon-
*y*c"W fulti: Qui ubiq; eft, nullo in loco efle cenfetur. At non
|nc ^ an,m *" nea »'Uperncies>punCtu,iicutcorpon:ti'

fjft t. pbjf.
nsta um en eft. Vbiq; uero inBnitu eft.Finiti aut ad in>
finitu nulla eft proportion Quod fi anima tarn eft cir*
cuTcripta,ut cum alicubi eft tota, non po Is it effe alibi:
guancp magis tcrrcna corporal Dmus Auguftinui
ctiam
Digitized by Google
laber tertim. ^9
ftiam de Chriftopoftrefurreaioncm
itafcnfit.utdi- W'4'.*4
cat: Quomodo difcipulorum,cum eflctin terra, con-
manibuf fic eonim , afctndens in coelu,
treaatus eft :
deduausaipe&ibust&itauenturus eft,hoc eftin ea- ** ******

demcarnis forma &fubftantia, cuiprofeftdimmor-
talitatcmdcdit, naturamnon abftulit: fecunduhanc
TfSH^
formimnon
Zml7$
eft putandui ubique diffiifus. C OTpllS Httron.
enimooneft^nifi quod per Jocifpaciumaliqualongi- Slfdmfm
tudine, latitudine, aJtitudint ita Gftitur,
uel mouetur,
utmaiorefui parte maierem locum occupet, &bre«
irore b rc ui o re m minusguc fit in parte quam in
,
toto.
flisproculdubiode caufis beams Germanus exifti-
jnmus.
mauit fieri nonpofle, utmulieresno&effmul in cau- Gtrmam.
pona eflent , &mariti lateribus accubarent. L,egitur n tM "*^ *
enim in eius Vita , quod cum nocle quad am in diuer-

foriomenfaitenima ccenafterneretur, admiransin-
^J^L
m ^°' dli ^
ab hofpitibus.cui ccena pararctur C eique re-
ocufierit
iponfom fit, bonis His uiris ac fceminis quae nocle u a*

i
%mvax. Ita que fanclus uigilare ftatuit, 5c ecce multU

radinemad menfam, uirorum ac mulierumuenicn*
rem quibus lie in an dins nc abirent, tota familia ex-
: i
citataqua»Guir,num quern exijs cognofctrentf His

omnn uicinos a* uicinas efle diccntibus, fingulo-
xumajdibus perfcrutatis , omnes in fuis fcaulisde-
cumbemes inuenir. Itaque ftatim omnes adiurauit
quitedxinoneseircconfefsifunt. Sic Sc Simon in a fcS*P**i
gus eadem hora in conclaui cum Nerone, & foris ' lt *'
cum populoloquicrcdebatur. Hucetiam pertinct,

quod fupra Capice feptimo huius fecundi Libri, dc.
przftigiatore magico, Magdeburgi cum equulo
in aera contendere uifo, recea-
* 5
Digitized by
Mf* De Lamijs
iMmiMfionmuthtre eos morbos, quotum fe fatentur
effeftrices cffe : nec locum merer t in b&orijs , fed mter
f*buhi,cju£ bde de re Uguntur, exemplis

ojknditur. Grp. X 11 II.
Zib.n.FfiTI. A Dmirabilem huius argumeti hiftoriam ex He-

Setter. ZA ctorc Boethio hiftoriographo proponam , ab
XfVtf.M.lo. X. *^H»cronyiiio Cardano tame refutatam :uthinc
rum ^ e rc ' ,c
l
iu$ eiuimodi enarrationibus eodem ccnica-
fftforitmi- turmodo. ea ita habet Duffus rex incidicin mor- :
r* 4, z>»#i butn,non tam grauem t quam cuncbs ucl eruditit me*

*»*l<fi- di cis (Scotorum tunc uiuendi modi, corporexq; co-
euUfo.fiu*-
ft, tutlon St quosnondum peregrini inuaferant mor«
i
r*<jjet.
bj ^bita ratione)cognitu difficilem. Siquide fine ul-
lo (igno bili s, pituita?, alteriusue peccatis humoris re-
dundanriae.ae! ab hamano teperamento lapfus, Duf-
fumfenfimaftljxir. Noclu enim fub perpetuauigilia
d ecum bens, in fa do re immefum foluebatur: in tcrdiu
uixdolore, quo noctelaborauerat, leuatus, quietifc
dabat. Corpus lenta oonficiebaiur tabcefeto ftmil~
limum.Hxrebat cutis rigida,ucnas,neruos,8c quafor
ma ac fitu con i\\ t uta etfent oflfa humana,fpeclantibus
often Jens. Suauis ac uniformis fpirituu acordemo'
tus:quod taclu cordial is uenc, arteri te d eprch endere
uitale humidu nihil teperie excefsuTe, demonftrauit.
Viuidus all • color, auriu oculorua,; uigor integer adc
rat, & tepcratus frequentior cibi potusq; appctitus.
:
Hjec fanicatis figna in languente, multoq* dolorc aftii

cto, cum medici admiraretur, 5c qua fuaru eratpartiu
cgi (Tent nihilq, inueniiTent quo fuperfluu* noxiusq;
,
fudor cocrceretur, aut quod fomnum prouoc*rct,fed

rex in horas magismagisq; fudore 8c cotinua uigilia
angeretur: uecfi ad patietis cofolatione (nacoru fen-
tetia.huic foli locus fupereraOprecati funt ut bend de
falate fpcrarcr,nec fibi deeflcr. t fore ut externorii me-
Digitized by Google
Liber tcrtitu. 2 si
d'cam'nun med>coruqi,quos »pfi ocyusaeare'cope,
quod pcrrgrinus & parum eis cogpitus eflet morbus,
adueatante utre, folcq; (uitae in animacib. aflcrtore )
aAnosrcdeunte, fanitatccofequcretur. Obortuselt. R-mnkhm*
fubidtepus tncerto authore rumor popularib. fufur# tu**»frfp$
rit/ege ueneficaru mulieru arte demoniaca,Sc no na- P"mi J**'!"'
tura/imorbo tabefcente, per tarn longa teporacorpo mm r
rf&QTib.cofici: eafdeq;apud Forres Morauia? oppi' fttlmfiimmi
dum,magica &
fortilega arte in regis pernicie exercc <ty»-
rt Horu tama ilico ut ad regis aurcs puenit.ne au&as Z
n
*ffet •
" b*
rumor, re propalata, fafcinatrices ut fuppliciu euade

XZ**l*fi{\^
reatjn fagam agerct: mittuturin Morauia, qui an uc (t »n»jrnod>
fieflcot quae ferebatur, perquirere>. Mifsi nunc»j, iti* />rrm#.
neris caul am dilsirrrulabant, 8c ueluti ineundaepacis **B*fi(*~

mMtm
gratia inter Duffum rcgem8c coniuratos Morauos,
Forres adidre: noeluq, in arceadmifsi (tteterat eaad-
huc in regis fide) ob quam uenerant cau Sf>.trf»d<monit opera e^r*.
fzm, Doneualdo arrs prxfeao.utimpe- D*ff main*****
a
' ca
raruraeis crat, cxponunt, eiuscjut fidtm
^
a P Hi* Forres uttsat* a Lx-
mHhtr(uUt dtm rUUi
Sc auxiiiam ad negocium conhciendum dem m *t*fm»dt Udil>n:
cio-Namexpromtutaquacjam r eratnuic m „n%( ^mfm ;ip „.

mater lortiicga 5c incantatnx; dumblan- f » Mr „, »<, M m
<j. Mora-
diufcule" earn tra&artt amator, de regiae ms faces mendaâmende-
uaJetudinis tempore, modo, perpetuitate, r#:fimr*fitkulm*, f*4
quibus fortibqs, quibus magtcis carmini*
bus orerentur Lamiae , pofteaquam nonnihd audit
uerat, fodalibus indicauit & illi Dontualdo, Done?
,
naldus autem regijslegatisi meretricemque tempe*

ft: am tanti facinoris nunciam (erat eatum forteMn
-j
arce ) Doneualdus ad fe quxltionibus

acciram ,
quoordine cuncta gerebantur, &

quibus xdibus,
in
obi fatcri coegerat, mittit intempefta no&e militcs
ad t:m emnea cxplorandam. Hi in forcilegamm
*dci
Digitized by Google
2ft Dt tamijs
«des foribus uircclufis irrumpcntei .faga-*
QmmU* fimuUcbru rum unam cerium fimulachrum ad regis
ttrtmit kfitfM fm Duffi imagine daemoniaca arte (ut credere
f crat ) con fc a um , ligneo affixum ueru

tmt«dr<p*im4ginem
7T^2f(uZnZ- ante iguemtorrtntcm: alteram, carminibu*

fimotnttru^ »»t«. recitatis liquorem quendam
fundentem fen-
flu,*™, U^rHtnfUfh fim fupra ttatuam inucnerunt . Prehenfa*
fim»t*chri cr carmi- j ta(j. oclus fa gac , conie&aeque in uincula » 5c
numrecitAtorum m
nz ^ x fi mu | cum fimulachroin arccin , ro-
,
ffil&T&Jm gat*quead quid fubnoaecarminareci tan-

Ttxtn/»donmfol»ip0 tes.effigiem regis igniexponerent? refpoa-
tHtttCrmaaectnfictU mulachru igni adhibitum tor-
cUrunt.dum fi
^rccntecera, n **m DufFum regemin fudorem folui:

rerctur (
carmin.bus aero recitatis, perpetua tcecri

TX£%£%-
fi^regtm *»tem hn uigilia, 3c ad liquefcentem ceram macie con*
£• tempore morbo
hoc fi c confumptam autem ceram , regis mor*
, .
<;>Ntb*t(]'e ndrretwj
tcm contmuo fubfequuturam ita femalos ,
9"7 d°lT
fitmpta cera 0 ?rZ'
mors j*o-
d*monesdocuifle:adfacinusque exequcn-
t -l •
fram? obprtfranio- dum, *mcrccdea Morauorumpnmoribus

rtt, infortunium b*cconductas fuiflc. Pcrciti ira aftantes ad anus
4Lnn0t9 -
,
uerba,confra&ofirauJachro,utfagasfcclus
/.
°$Z'l £' M » fupplicicflamm , confumtret,

S™
'»f? tempus quo.
tcrlti prudent s*ba» extemplo curarunt. Ferunt,iub
d*u quif*m*»t<M coha?c in Forreflenfi arce funt acla , regem Ian*
poneremAgms Uorc leuatum,& nocle abfque fudore quie*
pot*-
4"*" gui(fc? poftridic A ucrc a C untibusuinbus,qu»
£»^f
SU, •* human* facultatis.prompt* egifle
HncfteftabattU inde ac fi nulla adueria ualetudine antea hi-
*
,
per-
UfatbAn**ox,utno' j(fet dctentus. ueriim t utut resTc habuit*.

»» facibm regem w
£) u ffus recrefcentibus uiribus fanitati breui
ilU rcftltUtOSeft.
P r<terauam q»*d
mentedelnfM, mortt ob Poft huius niltoriae.atque c ius argument*
falfumperfuaftontob- aliarum cnarrationcm t in hunc fcribitrao-
ijcerentur.fiuerumeTl
j um * Cardanus Docearaus, aninter tot
^Sw^
:
m,r a culoru comment, qoicâam ueri futv
Digitized by Google
fit. nam maxima eorum partem fabulofara ft** k*fit*rt miJet,
cflc, atqne coofieram , uelipfi qui haeccon- *» f*x*** m
fttntifsime aftruunt , negare non audent.
Qu*iritur Boethiut rcfert, condendae hi- /^r.
FZ n2f
lbnmiud u cundar non ignauus author, al~ * Di iumtt.nrum
i
licieodi Jeer ores caufa confcripfit ut quos :

twp t.
Scytnics fa&a moresque* turn regionis de»
mU9reJ ufd ^KJ^Su ,f *
fcriprio non
d electa rent, fabulae laltem tar-
d/om rainuerent. Neque id uitiofum hiftorico fed :
ubi hiftori a per fc fterilif eft, licet cam iocis ac fabulit

exoraare. Quamobrem & iurt ab his T. Liuius abfti*
nuic; 8c Herodotus iuftedamnarur, & SaxoGranv
maticui laudatur* Turn ucro maxim* aecc Jit, quod
bzc Boethius fcripta inuenit, & factum ipfum extra
biftoriam eft. In ipfa autem hiftoriacnarranda,utpote
moribus genti s, be! lis, prasliji.numcro ccforum, auC
nomimbus to ru qui prstlijs interfuerunt , quiue ih c -
nacicgeiTcrunt, FamiJiaruin initijs caufn beilorum,
,
cemporum ratione, geftis ac feric principum quibut ,
tanquam mcmbns hiftoria conftat, fuit diligentifsi-

mus. Qytnetiam in his qustadhiftoriam pertinent,
nihil tarn exiguum fuit ( talia autem fu«t, regionis 8c
urbiumfitus, magnitudo, op pi da, infular, nemora,
raontes, plantarum noua genera.animalia quadrupe-
da.aucs, ferpentes, pifces, foil fcecunditas, uentorum
uieffsirudinet,coeli dementia, ftagna,paludes,diftan'
omnia qua- rara funt intelligendx hi'
fix, ca?reraque ,
ftonseaccommodara) quod neglexerit.omiferitue,

tut fee us quam tflet enarrauerit. In talibus ucro exi-
maui t ornandam hiftori am, feu quod uera efle ere-
deret.a Ii oqui n facris philofophif kaud initiatus. Que
autem Berna 5c Pinnetus (quorum port, ubi de Incu-
boagitur,meminimus) 8c nofter ille rufticus, uitrum HS^mhhm^
t tt f
cap illos clauosque euom cn $,& fonum confracH uitri ^Vf
inuentre, &horarumiausincordcfentiens,autu^
^ *
dcre,
Digitized by
2S4 LdtnijS
dcre, aut audire perfuadebat, partlm uera, parti
fibi m
falfa e(Te rcor. nam uer£ aliquid uidcre.diuq* in uifio*
nc pcrfeuerare , ni aliquid fit quod uidcarur , abfur d \x
eft. Vidcnttamcn quaedam,tum audiuntiatq; caufam
in atram bilemrcijcereoportct, quaepartim ci-
-
horu
bis Scpotibus, 5c aere 5c mocrore, timoreqt paupcrta- .
tis.parnm acccli conftitutionibus.partim exconfuc -
tudintaliorumdelirantium contingit. Habcbam ego :
olim amicum,cui contigit,ut in una haru ualhu octo-

deeim mefes comorari cogcrctur. Vb» redilfer ad me,
multa de his incrcdibilia, quauis philofophiae haud i*
gnarus^narrabat.admonuihomine ncamphus talra
proferret , ni pro fatuo haberi uellct, 5c uitae pericu'ii
fubire.Immifcuititaq; fenegocijsarduis: comutataq;
u.clus ratione,dum alioru confuetudine fruitur,ad le
Seminis quoq* ac menftrui fanguims retcntio v
redije.
plunb.caufacft nuius morbi ) autortus,aut increment
1 In uniuerfum, tnbus m axi m e hsec deceptio co/rat:
1.
atrae bilis imaginibus, conttar.tiaipfoiu qui haclabc

correpti fu r,ac fraude iudicu. Nam olim pcrmitTiitn
r,
eratut jdem accufarer, condenaretqi.ad quos dina*

tot u bona redibat. Vndcnehos mifcros adediniul\d
damnare uidercntur,multa fabulap addebant. Carte-
rum in illoru cxamine.cofefsionibuscji nihil no inane
autfalfum.autinconihns.auT nullius momenci rcpe-
riebatur,praeter contempts" religione.Qua»dain cnim
Chriftum abnegabanr, alia? faenfiem ipfura inter ue-
ftes cofuebar.cofpuebat aliae imagines diuoru , atq? a-
lia fimilta ppetrabat. Sublata primum in hos miferot
Vwtmtdiu. ac infartos 0tc ftas fuit fapietifsimo fenatu
p a Vencto:
m
cuanimaduertereteo progrcHam illoru luporii rapa#
ciut *> ut omnino in V ntes danarcftt fpc praedae neqi :
nlnnhtUni
q*Jhmtm. contemptor diuinicultus quaerebatur, feddiuitiaru
yuiudiata poirclTor. Inter haec exorta eft Lutheranorurafc&a:
wqmftuni. cuincji in hac, que d per urbcspropigaretur, non iam
Digitized by Google
Liber Urtim. iff
tniferi, fed opulent deprehenderentur,omirTa prions
i
cura,ad hos conucrfi funt Sed nunc cum illis mitiuf

agitur, utomniauelilulticia? ucl auaricise plena cATe
comperias.Hi ergo (ut ad propofirum rcdeam)quan«
do^ fcbi u d ere quardam perfuadebant,atque audirt:
i
poftmodu rem ipfam ex propria leuicate augebat

dactrs.tum uero mutuiscolloquijs(utdicifolet)4cu
Jjcccjcph as exon e b a tur. Nam & plerifqj hominibus
cuindoq, ali qua infolita u id en tur>aud mn t urque fed :
eacontemnentcs, fanoqtiudicio abigentes negligur.

Hucufq, Cardanus : qui inrerdum contigiiTc quoque
perhibet^ ut aliquis, quern maleficio affe&um uolue-
rint hae mulierculae,naturaJi caufa eodem tempore in
morbus* maleficio congruum inciderit:quocogniro
a maleficio prognatum efle credebatur, quonia mor*
binatura 8c rem pus conueniebant.Sic anui dementa*
tatfalfafuggeftione phantadam uitiatnaturaliimor*
exitus confeius daemon: Sc reliquos ob in*
bi t iihuscji
credoiitatem co modoilludi permittit Deus. Quum

oerd cenfores 3 rerumnaturalium cognitionc client
alieni, minus q; in li tens Sacris exercirari. in hi (torus
(quicquidid eft) exfya opinioncretulcrunt quod :
paulatim a uttum exornatumque, materieinubcrem

huicftulriciac praibuit.
P ratter qu am quod huiufcemodi narrationes k
compluhbus in hi (tori as relata funt qui turn ob ,
imperitiam rerum , turn per nimiam credulitatem

quicqufd aut uulgo ia&atur , aut ab ahjs traditur,
noo folum fieri pofle , fed etiam reuera contigifTe
fibi perfoadent ex fuperiorum temporum exem-
pli* : qux cum
fabularum iint inuolucro tecia $
fidem htftoriae uendicant apud illot. Sic ilia
fibi
de Duffo mendacia uidentur p & origincm 8c au-

cfonrarem fumpfitfe , a poetarum narrationibut
dc Mclcagn Ocnci regit iEtoli* filij interim ,
De lamtjs
combufto.Cum cnim grandis aper £t&
ftipitc fatal!
liana deuaftaret Meleager ad cum occidendum con.
*
Ounlhb.9 uocauit proceres. Ex quibus Atalantauirgo cumi-

fitttAmorph.
p rum prima uulnerafict, Meleager eius amore captus
poftquatn aprum occidiflet,ei caput apri dono dedtt.
Quod zgrcrerentes duo Meleagri auunculi,caput u:i
gini uolebat auferre: fed Meleager illos occid it. Turn
Alchjafororocciforum, &
mater Meleagri/ut n^ceru
ftiptsfttalis. fratrumuindicaret, fatalem ftipitem igni imponcus,
Melcagrum pariter exufsil* Nam Meleagro recens
nato , Althaea mater uidit Parcas igni ftipitem impo-
nere dicentes: O' puer tarn diu uiues,quamdiu hie fti
pes. Althf a ergo Parcis abeuntibus mox ftip temignfi
ftibtraxit, &diligentercuftodiuit. lamuerd cr%im*

trespia, fed erga filium impia, ilium ftipi tern rurfu?
igniimpofuit: quocombufto, Meleager ctiamexuu
ftus eft.
In Annalium Flandricorum lib. 16. fcribit Iacobuf
Meytrus: « Legi aliquid horrendum contigifli^rre'
bad anno quinquagefiinonono fupra tmlleCimuttt
quadfingentefimum, complures fcilicet fuifferobu'
m an itcngne cremates, qui noftc occultas coitiones
habuorc cum diabolo,unde 2 magnam accep^repe^
cuniam. Viri primarij mulicresque complures indi*
cijscrtmatorum deprehenfi, qui dam capti fclkaiC
5
fimis tormontis admoti: 4 alij pecuniae ui redeffl-

pti: f nonnulli folum uerterunt: 6 qui dam uero in par
nis adeo coftantes fu*re,ut nihil cofiterentur. 7 Fuiifc
referuntur qui dam ex iudicibus adeo deteftabiles, ut
quofdam fibi inimicos indicari curauerint tanqutm
con(cios,rcis in tonncntis ad hoc coaclis. 9 Addunt
in nofturnis illis conucntibus ex omni ordioe fta'
tuque mortalium uirot mulicresque interfuifTe, &
eos ibi diabolumin humanam effigiem transfortna'
turn adorafle, cuius tain en nunquam uidebant facie,
m
Digitized by Google
Liber tcrtius. i/7
in ilJius uerba mandataque iurafle : 9 conuiuio ab
illo parato Jargitcr epulatos, «o inde extinclo omni
lummequcmq; cum proximo oblata promifcu£
fibi
conc\i\>ui(Tc: fine ope diabolica in fua undc exicrant;

locareftitutos. -
1 Hzc Jecta 8c fcripta , ut in hoc negocio diabolicd

mo/:a alia, ex errore uel confefsionis ucl iudicuni
uelaaJgi.-
2 Pecuniam diabolus polliceriuclfalfaingefta opi
nione,uef apparcnterfolct , eaq pollicitationefuoS
4
drare : fed non exoluere , imo cmfmodi ludibrijs lu>

dihciTU
I
Vidt s iudicum imperitiamJniquitatem,feuitiaiTl
Sctormenta non ferenda.
4 Quod iudicum auariciampecuniafatiaremalue"
rmt,quam in innocentiaexcarnificari, & adeofefsiq*
nero enormibus torturis compclli.
f Vrcaitarent fanguinarias truculcntifsimoru iu.
dicnijicarnificumqucmanusjicetfccmina; innocent
tesreueraexifterenr.
6 Diftra&i cruciatibus fu£re, qui in innocentia co-
ftanres fuere.
7 Indc liquct,qua: flagitia in carceribus ff pe cxtor-
quea.tur,potifsimii in hoc negocio obfeuro 8c df mo*
t\iaco,atq, a iudicib. priuat$ ultionis, reruq; ahenanS
ftudionimiscupidis,quinimo infariabilib. harpyis.
8 Quod ex omni ordincftatuq; mortahu,5cc. fcri-
bat, meras fuifife pracftigias, nil n»ii ludibria, uitiatam
phanrafiam,mentem laefam, imo fomnia mcra,quilu
betalicuius indicij.haud obfeure intclliget.
c Somnorinu couiuul, id quod hora matutina quu
furgeret, 5c more folitopoftefurirct facile* fenferur.
to Vbi nullu eratlume,extingui minimi pottur,^-
inJcfomniu eltmeru, utt & ccgreflus illCjpmifcuus;
Cuu c fuo lefto no fuifset moti,quare & fine negocio;
t &dar-
iff s
De Lamijs
& daemon is ope reuera fuis ftationibus.quas non rt
hquerant,reftituebantur,nihilq; uerius in tot a eaoal
rationc exiftic. Hoc modo fi reliqux ciufmodi h fto- i
rixcxcutiantur,dccegcturmcndaciorum pallium.
Stulu Ldmurum pbantafidyCT hijkridnm tim argtmenu
fitfiUf 9 exloaniusGrammtici bifbrU Dame a demon*
ftratur. Subiungitur cr &Uud Upiium phmtx-
fHctmulicrKcxemplum. Cap. XV.
STulticia haec phantafHca ut omniu oculis cuid e -
nbime patea t , ex Ioane
Gramatico alien b a bo»
nafidehiftona, abeo utuera inter rciiqua mtc-
xtamrqua tame mere mendace, aut medacijs egregid
cxculta (quod eqde cu docli alioqui uiri uenia dicta
cupio)faal£ is iudicabit.qui ad rationis trutina reuo
cant,nu grato, imo uiruleto epuli gu(ru,rationis atq»
cloquerif fummu munus.ac manuu feliciter cofcrm
darum Jonum confequi quis pofsit. Ita knbithb.
Hiftoriae Danice Erant Ericus & Rollcrus Regneri
:
pugilis filij,patrecodcmfati, diuerfaqueiditi matre.
Mat re in quippe Rolleri eandemq; Erici nouercana

,
Gmtfafu Cracam uocabant. Mittitur Rollcrus a patre,cogno«

fcendi cauf2,que; domi interim dum abfuiflent.etrcrvc
acta. Is ut ir aternum fumare tugurium uidit.foris ac
cedens, paruuluq; foramen furtiualuminisapplica-
tionetraijciens,introrpcctasde,animaduertitmatre
infurnicacabococtiha pulmetauerfante. Sufpcxit
pranerea trescolubras fupern£ tenuirefte depefas^
ex quaru ore proilua tabes guttatim humorem cpul
miniftrabat due quippe colore pices eranc, terti^,
:
fquaims albida uidebatur, rcliquis modico eminen-

tiuspenfa. hsec nexu in caudageftabat, quu carter
immiflbuetri funiculotcnerentur.IIlerem maleficio"
ccfentanearatus,fiientioquod uideratprefsit.nc mm.
trc ucneficij ream atirucrc putarctur.Ignorabat cnitrx
inno~
Digitized by Google
Liher tcrtius. i>/
fonocuam anguium cxtitiifc naturam; nefcius quan*
turn uigoris illo cpulo pararetur. Superuenientes
dciudt Regncrus 8c Ericus,ut fumidam arpexere ca-
fanvngreisi difcubitum petiuere Quibusad men- .
famfitis, Craca priuigno filioqueund cibum captu-

re cariJIum difcoloris dapis admouir. Pars qutppl
,
p?cc2, croceis guttis in tcrlita, pars aibida uideba-

fc J
tarrgaippe pro uaria ferpentum fpccie.geminus pul*

rem color infecerat. Cuius quum folam utcrcj, parti-
enlam dtlibaflet.Ericas non cx coloru habitujed in*
term uigoris effedtu epulas aftimans.nigrante dapis
partem jfed fueco pbtiorc confe6Um,catmo quam ce
/errime uerfo ad ic tranftulit: albidamque fibi ad mo -
tam prius Rollcro applicas, c am am fcficius gefsit. Et
ne mutation is induftrianotaretur,Taliter ( inquit J
e^ftuante frcto puppim in proranr referri folitam. Nec
tenneuiri ingeniufuit, induftrij operisdifsimulatfO'
oeanaatgij cofuctudine mutuati s.Ericus itaq; faufta
iadape refect?, interna Ipfius opera ad fummu hum?#
Bf fapietiae pondus cualit. Quippfc epuli uigor fupri
quam crcdi poterat, c inn m ilia fcientiaru copia inge-
ncraui t,i ta ut etia fcrinaru pecudaliumq; uocu inter*
prctatione caJIcret. Neq; enim folu humanaru rerum
pentifsimus erat.uerum ctia fcnfualcs brutoru fonos
ad certaru affeftionu intelligetia refcrcbat. Pre teres*
ram comis atq; ornati eloquij crat ut quirquid diflc
,
reft cvperet, continuo prouerbioru Ieporepoliret.

Atubi fuperueniens Craca concham tranfpofiti, par
temq, pultispdtiorem abErico comefam cognouir^
forrunafilio pr*parata, priuigno cefsiflecondoluit
Cuimox gemebunda fupplicarecorpit, neunquam
fua fratrcm ope de6ceret , quern ipfius mater tot no-
us felicitatis opibus cumulaflct ; quippe fapido u-
fcias ffpuli guftu, ration is atq; eloquentue fummam,
nccnoa gercndonitn profp ere con flicluum gratia trt
' $4§ Be Lamijs
4fTcquutus uidcbatur. Adiecit quoque, Rollerutt
propemodum confilij capacem,raturumqi utdefti
nati fibiobfonij prorfus cxpers non eflet. Monui
quoque, fi fupremanecefsitatis uiolentiapoftularet
nominis fui nuncupatione rcmcdium cclerius clT
quxrendumraffirmans, fe diuina partim uirtute fub
nixam,& quad confortem ccelitura, infitam numini:
gcftare potcntiam. Ericus fe ad aftandum fratri,na.
turapertrahi dixit: probrofumrefercns alitem , qui
proprium polluat nidum. Ac Cracam inagis propria
tiiolcrtabatincuria,quam foriunafilium grauaret
ucrfa. Artificcm enim ingcnio fuo dcludi , magnum
Qiimruborisincitamentumfuit. HaecSaxo. Quod
nulla crcatura, multo minus uirulentaanguium ta-
bes extillaticia, gignat rationis& eloqucntisefum-
mum donum aut profperitatem in bcllis donct , fed
,
peculiariailla Deicflemunera, tarn cftmamfeftum,

ut bonarum horarum male* impenfarum merito in/i*
mula: debcam, fx huic conuellendas hiftona: diutius
i
immorer. Praeterea fi confeclum hoc uenenofum e-

pulum ab Erico uoratum illis pollebat uiribus,quare
in Rolleri filij ufum non denuo adornabatur cau-
cus , maxim£ cum infitam illam numinis potcntiam
fecum geftaret Craca? nifi mendaces huiuscondi-
mcntiuirtuces femtl alicuiedenticonfecratas, cum
benediftione qua Ifaac filium fuum Iacobum confer*
tim extremo bcarit,c6fcrendas, ridicule quis urgeat.
Mirandum interim fummopere.tam manifefta men-
dacta aprxclaris illis ingenijs inter res uere geitas
defcribi, citraprxmonitionem commenti alicubi le-
er uei auditi: fie tutiorearum foretleclio.
i
At fabularum pertxfus,faclum uerum fubne&am,

non illepidum,ncc anoftroinftituto plandalicnum,
VbdnUilici. efTcetx cuiufdam mulieris phantafticx. Phantafticos
cnimquandoque a communi fenfu dcuiosappcJlac
uulgus:
Digitized by Google
( Liber ttrtius. 261
wlgas: & phanrafiam,
intcllc&usuelratienis.ucl Pb***fi#
cogitationis deprauationem. Ea mifera in Vuald- Htjhn*
fafsiaconflciebar. pharmaca, 8c uaticinabatur circa
tmrorai555. Quamobrcm ab carum ditionum admi'
niftroadqua^ftionem uocata,uolens interrogata de-
ludes, amen ti am aliorum exprobrabat, qui cam fe-
clarra::.-. Cum uero tormentoru minis grauius pre-
merfrar fc inquit cx eorum effe numero, qui uaga>

,
fcunJiGcrmanis dicuntur fpiritus,

quotannis qua
8c
ter corpus quafi cxanime relinqui, fpiritu
intcrca Ion
poicuagantc ad folenncs caetus, conuiuia &cho-
/»s,quibusquoqueintercfletC*far: atquefibico-
dicillorum a Caefarea maieftate donatorum aotho-
riute,Iiceremedican, futurapraedicere, nccnon fpU
rimcuolante cos celcbrarc conucntus IuflTa cos
1 c
ftendcrc, proculit litcras Latinas iacr.v iniciationis
N. facsllani Car; area.- maieitatis nunccpifcopi » in
,
expcdirioneuerfus Saxoniam Egerae pcrditas item :
igrrtatcuiufdam fchcdasaddidit,quibusillc fuaun«

gucnta, k execandi calculi artcm , idque gen^s rcli^
qaapredicabat.His teftimonijs fubnixa male feriata,

acadsmone proculdubio dclufa (ficxanimo foaec
dixcrit) anus, nihil no fibi liccrc in propinandis phar
macis Scdiuinacionibus confidcbat.Sed uc dcfilteret

"fipifccretque admonita.cxiliopuniebatur. Interim
maximopcrc cupiuir, Ci'
tamen iibirelfcitui codicillos
ncqufbus nullum fccliccm fucccflum cx arte cofueta
fperaripoflfe, pcrfuafum fortafsis habuit Corpus au^
tcmcius tanquam cxanime uifuin ctfe quum alij aiTc

went, illi igncm admoueri, fi denuo ita fpcclarerur,
prudeter antea admonuerat Vualdiafsix olim admL
nifoator Dominus HENRI CVS VVUSiys,
LL.Do&or confultifsimus, qui hacc mihi ordinc rc-
tulit.Lcgerat is fortafsis in libro Conformitatum, de F»/«*4»
fracrcRodicofanoapudfocumdormicnte.cuius ma-
r 5 nui
Digitized by Google
$4* DeLjmifs
nui daemon fgnitum carbonem admouerat: quci-q
jdter mox experreclus.cx diaboli tnanu cripuit, at co
ilium feriret,nifi euanuiftct.
farm nulla modo 4 Lumijs turbaripoffc cr <JkQt
:
tnoio in hancwtenti* fu* pcrfu*(ioncm i du*

bolo mducantur. item fruges non exam*
UrL Cdp.XVI.
Ingulari infuper rat ion e in aere concitan do ?/u
Slngul i
dun*
lunturhieaqicula: a diabolo, qui firaulatqae ex
lemcntoruin m o tu, 8c nature curfu, citius faci'
iOuLniur liuscjuc quam homines, mutationcm aens 8c tempe-
\f4/n44. ftates fore pracuidct: uel alicut infligendam cx ab#
itrufa Dei uoliuate plagam cuius ipium fpcclat exe-r
,
yuutio, intelljgit tunc harum muliercularutn men*

:
tes agitat , uarijscjue imbuic itnaginibus , &fugge-

ftione multiplic i, quad ob inuidiam in proximum,
uel ob uindiCtam aduerfus inimicum fin t aerem rur-
batura; » tempeftates excitaturs be prouocarurap
,
p fan dines. Itaque eas inftruit, at quandoque fili*

ces pod tergum , occidentem uerfus proijeiant ali- :
quando f ut arenam aquae torrcntisin aerem conij*

ciant: plerunque fcopam in aqua intingant, cce-
lamque uerfus fpargant : uel foflula facta , 8c lotio
infulo uel aqua digi turn moueant : fubinde in olla
porcorinn pilos buliant , nonnunquam trabes uel li*
enain npa tranruerfecollocent , 8c alia id genus de#
Itramenta efHciant : atque ut arctius eas iatan ilia?
queer, diem 5c horam fibi diclis rationibus notas
pratligit. Quum uero fucceflum hae uident, nimirum
quafcunque defideratas in aere turbationcs, magis
confirmanrur quad euenrus hie fubfequatur ipf*«
:
rum operationcm,qua ne aqua; quidem ftilfanri dice'

re poltent. Nec fanar mentis hominem opinari decet,
futili uefanarura muliercularum a&ioni obedire e!$-
• .«•' • ... ...
menxa,
Digitized by Google
Liber tmitts. '2
63
oenta, & ad harum nutum inlbtutam i Deo natura-
iramrerum feriem impcdiri uel inucrti: quod haud
dubUcotingerct, fx harum arbimo tempeitates,plu-
tii^randines 8c fulminainferuirenr.utquandocun'
queScûomodo hae iubeant,ea infequantundc quo-
qutdiuim potentia ab huraana uoluntare fupcrarc
tur tanîam in feruitutem redacla ut pule hre docet
,
Hippocrates. Rcfta itaque erit fententia haec Send- JnhhtlU

car: Radis adhaec antiqaitas credebat, 8c attrahi iov Wff*
feres caribus, & repelli: quoru nihil pofTc fieri urn eft
paliro, uthuius rei caufanulliusphilofophifcholafie
iatranda. autem maligna imprecatione, aut certa
Si
ocrboram obmurmuracione, fe aliquid non uulgarc
perpetrare pofTe.in animum induxerint, cum Socra-
tedixerim, in car.ratior.es efleuerba animas decipie- I*t*t**i*tm
tiahumanas,aut fecundum interprctationem, tut fe' *'^ 4W ^

ccradum timoris incufsionem , aut fecundum defpe~
rationem: quae fane" no piliquidem facienda fentio,
quum nullam e fT# cl u m reuera naturaliter pro due c re
qaeanr, ncc ob id etiam fanitatem in morbum comu*
tare.quanqaam ijs fe pofle falfo arbitrenturuetulf.at
eiufcemodi morbi a diabolo, conniuente Deo,ob ho
ram borainu incredulitate maleq; conceptam de la-
,
garum potentia opinione, faepenumero accerfentur,

inftigunturq;.Idem dictum uolo de frugibus,qu$ nul
\o in 0 do incantationu uerbis aut mprecationib. 1$ di
i
po/Tunt/ed & d imonc quidem, Deo coocedente.uel

ueneScijsimuho minus eae queut alio traduci,al»a li- p»* * L*-
cetopinione expoetaruuberib.haufcrintueteres,ad yj'y
nosquoq; deriuatam. Hinccclebraturilladuodedm^"^^
Tabularum lex : ««/ ue^fn %*.
aVI FRVGBS EXCANTAS w SET, POB#** -^'"

NAS DATOl NEVE A LIEN A M SBGBTBM
*
PEL LEXERI S EXCANTANDO: NB IN' JttitAu
CANTANTO,NB AGRVM DEFRVGANTO.
r 4 Vera
Digitized by Google
De Lamijs
Plj*,Uh* t %. Vera antem carmma 3c uencficia cjuib. fegetespel*
cdf.f liciuntur.atq; in agrnm cransfcruntur,docec C. Fun-
us Crefinus:qui e feruitute liberatus, cum in paruuo
admodum agello Iargiores mulro fruclus pcrciperct,
quam cx amplifsimis uicinitas, ininuidia erat ma-
gna, ecu frugcs alicnas pelliccret malcficijs. Quamob
rem a Sp. Albino curuli die dicla, metuens damna-
tionem,cumin fuflfragium tribus oporterer ire, in-
ftrumcntum rufticum omne in forum attulit, 8c ad-
duxit fiJiam ualidam, atque ( ut ait Pifo ) bene cura-
tam ac ueftitam fcrramcnta egregie* facta graucs li-
, ,
gones, uomcrcs ponderofos,boues faturos. poftea

dixit: Maleficiamea Quiritcs hiecfunt: nccpoflum
uobis ollendcre ant ,
in forum adduccrc lucubratio-
nes.uJgiliasq; Sc fudorcs. omnium fententijs abfolu*
jusitaq;cft.
Mcrito igitur fuinmoperc admirari,grauiterqae
exanimo dolcre cogor annis fuperior,bus apud ea
,
Impcrijjciqae cotigua loca, ubi clarius fonare Euan-

gelij uox crcditur,ob uitiatatempeilateuineam, difie
clam que; adhuc in hcrba crat mellem, non ad Dciuel
probantis uel punicntis manum, mentis oculoscon^
pertilfe magillratus: fed ea ncglecla, ad deliraslubti'
caequc mentis mulierculas numero plurcs refpe-
xiflc easque in fqualidos carccres, daemonum ho.
,
fpitia & diram carnificinam pcrtraxilfe,ubi in exci-

tatae tempeftatis &inucclx iafturac confefsioncm
adacta? Vulcano folennitcr confecratx funt. Men*
,
te aut delufas fuilTe a diabolo, qui earum phantafiam

Judibrijs prsftigijsq; corrupit,ut fe fecifle qua? no po
tuere.confeflaa fint ( quemadmodu folent obfefsi.m'c
|ancholic!,incubo prefsi,Lycaones,cynanthropi,de-
mcntati, fatui &
pueri ) dubium eft minimi. Non
emm muiieris malitiofas aut alterius maligni homi*
,
nis uoluntati & potetisc aercm ucl clcmenta,ut pro il
*• lorum
Digitized by Google
Ltbcr tcrtius. 26s
Jorum imperio noceat fubiecilTc iuftu 8c multae mife
,
mionis Deam, fatis demoftratum eft.Si diabolo pc

teftaseitaeris.hicDei folius permifsioncm dcfidcrat £pl>ef.*.
cxpcdnq;,noccndi Temper cupidifsimus:ut hoc no-

mine abfurdum crrorem cfle.ingenuc dica,fi quis ma
litrisuerula?, amends 8c malefic* imperio fubijei dia
bo'ura cred at. Has c quide ita illi fubiacet,ut cogitatio
oe/ennone 8c acû,il!ius farpeuoluntati moregerat: *
neramipfe profe&o huius nutui pro fua libidine ob'

feqoi poteft minimi, etiamfi uterq; idem expetat,cu
Dei folius Temper, 8c quandoq; fideliu eius miniftro'

ram imperio obedire compellatur.In reb.corrumpcn
dis aeris conturbati uim, uel quocunq; modo unius ,
Dei nutum & conTenTum praeftolatur Tpiritus procel

Uru,ubi Tuos uel explorare uel caftigare in (lit ait Dc
us.cuius miniftri ueri,in Chrifti nomine.dxmonium
fubinde pellere poterunt. Proindehos quiueritatis
laeeac radijs fibi oculos configi arbitrantur, in aliam
decuit traducere fentetiam 8c magiftratu 8c plebeios:
& qaum Tedulo grauiq; Termone ab idololatriae flagi*
t:o audi tores reuocare conentur.hancquoqueeius
nefandiTsimam Tpecicm explicareoportuit, quala-

mijs attribuitur id, quod folummodo ad Maieftatein
diuraam pertinct.tempeftates nimirum pro fuo arbi-
triociere,& grandincm prolicere: item quando in re
busaffiictis eo uTque deijeietur animus, ut fuperfti*
rem adimc effe Deum,qui opem fcrre queat, uix cre-
darur.
Si quae fatentur dementatac anus,prxftareuaje-
rent,uix in generis humani Tuftf ntationem framenta
Tupereffent : immd nihil in
rerum natura incorruptu
permaneret,nec quidem ipfe homo confifterctiproin
deetiam nontantoopus cflet apparatu inbellis , u-
hi nihil non ioftrumentorum 8c materierum pefti-
Icntifsimarutn cum grauiTsimis Tumptibus efiingi-
t 5 tvir,
Digitized by Google
DeLamif's
tur, quo hoftis foperniciemcogi, agcr fundi tus cor*
rumps fegetcs prorfus difsipari, uitcs radicitus cuti-
li,aquae pcnitusuitiari queant: folum hie eiufmwlt
uetula.quam Lamiam dicunr, uoto Sc opin one celt* i
rius, unico nutu non modo haec efficiet.ucrum etiarc

coy- 2$ ira affliget, urbescj; &
rcgiones coquaffabit, ul
unt fperaturi aducrfarij , (1 in deditione
fc felices fore
. permittantur. Quid hie opus fumptuofis torment:?
guid puiucris illius diabolici molcC'quid globorum Sc
Iphxrularu accruis ( Quid mixto in funclliore pnicie
]ardo,uel quacunq; aha pert e 1 quid ignein exurendif
oppidis,arcib.& pagis^quid numeroia ilia m an apio*
ru lathanse catcruac'quid equitumeataphractoru tur
ba:'Vnica hacc noftra Empufa,folaLainia,ornnipote-
tiam hie fua oftendct, quae etia in Turcam crit ablegi'
da,utafubfidijin perpetuum Chriftianifmi hoftem
Cplligendi onerc Germ an ia fern el lubleuetur liberc- ,
furcjue.In media profe&o luce caecutiiflfeui demur,

qui amplam hanc occafionem tain ftupid£ neg/exm-
mus.Seddaemonisopefublimia hacc operannoftrafi
fagas,nec illius auxiliu a ChrtftianisadmittenduefTe,
\ refpodebitur.Hic uicifsim mihi oxplicari uelim.cuius
ope difsidia femincntur,propagenturque inter Chri'
hos adeo rcmc-
ftianos: cuius in ft in flu 5c adininiculo
rc\frequenter ob re nihili , faftu uel infolctia turgidof
bellamouerc.urbcs pacificas euerttre,regione$ uafta
re florentifsimas , fanguinem innoccn tern quam doP
funt affluentifsimd eum multa tyrannidc efrundere
contingatrubi uiolcntie ftupri,adulterij,rapinae,Iatro
f
nefandifsimorum quorumcunq; fcelcru tam

cinij, 8c
in amicos.quam in eos quo* hoftes uocant f quinimo
demoniacs colluuiei Sc flagitiorum fathanieorum
frequcntifsimafchola&afylum fecurifsimuni ^Quis
hie architeclus.quis Imperator, quis dux & rector:'
Sicxitiolisid genus monftris quibufcumquc Scdia*
boli
Digitized by Google
Liber tcrtiiu. ?6j
boli organ:* ifl bcll;s locus eft, quare denegabi-
ille
turnoftris Lamijs : quae non uufgari rati one, fee un«f

<}umhorurn hominum opinionem omnia perderc,
,
c<r\um terras mifcere, Schoitem in ordincm redigc

rer>ot«runt, ctiain citra fanguinis crTufionem,fi ita
Holes: ael cum grauifsimis eius cruciatibus, pro A40
libidme, citra uliam harfirationem, 8c fine
trbitnofic
fampfibus f £am de Lamiarum potentia perfuafio-
pem ad nos a mendacibus poetis deriuatam in mul- ,
torum etiam piorum animis tarn tenaces adhuc egif-

fcrdices.ex animo frequenter lugeo. at durum iliud
frêlium peccara noftra mereri certum eft.Quanqua
per6,da?monis inftinftu difta facinora perpetrare ho
mines, obij c tetur : &
uice uei fa, diabolum ex prauo-
mm hominum fuggeftione Jcuoluntatcqwoqueopc
ran hie refpondco, ca non confequi neccfTario 8c o- :
portere diftingui rcru fubftantias.unde acliones pro-

ducontur. Alia enim eftproprietas daemonic, Dei fpi"
rims mini ftratorij alia terreftris hominis.llle qui J cm
:
at fpiritus,in Horn nc m fe infinuare,eumq; agitare po

i
teft,undedaemoniacus,uel a daemon* obfeflus dicU

rur homo nequit tamen in daemonem fpiritum fe ui-
:
cifsim ingerere homo terreftris , ut indc firatlitcr no-

men mutuetur.opereturqi.
GfifTante crudeli bello inter reges Danif 8c Saecif
Anno 15'j; ex caftris Danicis fcrip turn eft, Sueciae re
gem infer fuas copiascircumducere quatuor uetu/
las Lamias , quae carmine omnetn Dano praepe*
dircnt uiclori am ut nullum poflfthofti facere dam-
,
num Sc d qui a Sueciae rege cingtrentur obfidio'

:
ne redderentur im belles , atque in dediti onem pro-

,
of, Ac licet fame huic prius nulla fuiflet data

fides,poftea tamen unam exhisLamijs captamfuifc
fe a militc generofi Comitis a Schuuartzenburch
Ganthardiyducis excrcitus,quae ea confitcrctur, fed*
pto
2 6i De Lmijs
pro addebatur dcindc circa uias inputcis &I0C15
:
aquofis limoGsque inucnta fuiflcextra&a longefi-

la, quibusligncsecruccsmultxalijquc chaxa&cres
appcndcbant.
Si ucra eft hiftoria, grauiter utrinque delifhim eft,
Dtut.iS- contramanifeftumDeimandatum a Suecis, quod :
utticam opcm accicrint : dDanisuero, quod fibi a

magicis illis praeftigijs Sc dsemonum ludibrijs timuc-
rint. Enimuero amcntes ilia; anus reuera nihil hie

pome* re, quanquam fecus fortafsis crant perfuafaei
mendaciorum archite&o. Caeterum pcrmittit fx*
penumcro Dens iufto fuoiudicio cos qui di&id/a ,
uolunt.in rcprobam tradi mentem,& ad foliorumar'

borum agitationcm pertimefcere^xhorrefceTeq..
Ob tempeftatem porro illam,cuius fupri m cmini,
minimi filentio eratfcpcliendum , quodquura cain
illis tempore uarium procel-
graflarctur oris, codcin
lofarum earum nubium exortum defixis ocuJjs fc Of-
difle , 8c attcntius obferuaffe in diuerfis , etiam longd
difsitis prouincijs.nimirum ducatu Vuirterobergen'
fi,Franconia,Bauaria, Saltzburgo,Vicnna,mil\ia(re'
merit uir nobilitate prudentia multijuga leftione 8c
,
uario reram ufu eximius,qui citatis equis die nottu.

que citraullamcun&ationeijfdem diebus per eas fe-
ftinatifsiroe* peruolabat ditioncs ad C k farem, traftu
tempeftatis &
damni illati ubiqi fingulari confidents
ftudiotnecanimaduertiffc quicqua, quod ad Lamia-
rum opus potuerit contorqueri , ait. Cum ftupenda
fe adhxc admiratione excepifle affirmauit , quod in
reditu ex hofpitis relatu in itinere cognouerit, quaf'
dam focminas apprehenfas , carccribusque traditas
cfle, ob accitam tempeftatem damnofam, maxime* a*
pud eos quos alia mentis oculi acie de diaboli pbten'
tia, 8c delufaru fagaru ludibrijs ccnfcr« decuit t quam
facereuulgusfolet, propter pcculiare&indefefTura

Thcolo.
Digitized by Google
liber tertiu*. 26$
TheoJogfse purioris ftudium , cut fehimancipaffe
credunturrunde non obicure licuiteliceredilucidos
ciufmodi plagarumauthores&caufas. Excmplum
inlobo minimi dubium proponitur. Punitionis
quoquefimilis roiaae cuidcntiUimse in Prophetis \c-
gunrur, aduerfus cos, quibus ad diuinae uocis moni-
tionem aures obduruere uc Aggaei 2 : Percufsi uo$
.
oeorourentt Scauriginc, atque omnium manuutn

oeifrarum opera, 8c non fuic qui ad me couerteretur.
Ercapj. Ponite corda ueftra fupcr uias ueftras,dicit
Dominus, Seminaftis mulrum, 8c collegiftis parum,
Icq. Et infra: Refpcxiftis ad amplius 8c fac"tum eft
,
minus :8c inculiftis in domum,& ego exufrlaui illud.

Propter hoc,inquit,fuperuos prohibit! funt coeli, ne
dartntrorem : & terrae prohibitum eft, nc darctger*
roenfuum,&c. Itemlohelisi. Diisipatafunthorrca,
di&e&ae apothecae, confufum eft triticum ingemuic ,
animal,8cc. Leuit. 26. Si non feceritis mandatamca,

dabo ccelum uobis defuper ferrcum, & terram acne .1,
8c confumetur incaflum labor ucfter, Sc c. Si autem in
praxeptis meis ambulaucritis dabo uobis pluuias
,
temp onb us fuis,Sc terra gignet gcrmen fuum. His 8c

2.rcrum ubcrtas promittitur.Zclaius eft Do-
loheiis
minus terram fuam, 8c pepercit populo fuo & dicit .
Ecce ego mittam uobis frumetum , uinum & oleum,

&replcbimini in eis, 8cc. Ecclefiaft.39. Bona bonis
creara funt ab initio, fic nequifsimis bona & mala.
In m um necefTariae rei uitae hominum aqua, ignis
,
8c ferrum, fal, lac 8c panis fimilagineus, 8c mei 8c

botrus uuae, 8c oleum 8c ueftimentum. Haec om-
nia fanftis in bona, lie 8c impijs 8c peccatoribus in
tnaia conuertentur. Suntfpihtus qui ad uindiclam
creati funt , 8c in furore fuo eonfirmauerunt tormen*
ta fua.Et in tempore confummacionis efTundent uir-
tutcm,Sc furore eius qui fecit iilos confundcntJgnis,
gran,.
2jo t)e tdmijs
grando fames & mors, omnia h^c id uindi&am crea
tafunt.
Ex animo itaque praemonitosuolocos,qui in pre
etiamnum conquiefcunt, ncc in acre xv.
dicto errore
bando Dei manum citra hominumcooperationci
agnofecre uolunt,inuecbtque inde damna hominzici
arbitrio imputant, ut refipifcant adhuc. ad cjuain u
cem (1 eorum utprsefra&orum occalltterit ammu sîr
taminextricabilem diaboli labyrinthum eos prouo-
lutu iri pr3cfagio,undc nullum educere potent TTic-
fei filum fed (olius miferentis Dei Hltus: ram frcqucn
tes carnificin as arehite&abitur accumulabitqtie Dd
& hominum hoftisut iuratifsimus, Sci 211 punks
ita
innoxij cxdiumque impiarum fitientifsimus *Beel'
zebub. Necdubito, quin otulis paiam ha?c propo-
neteuentus: quod Deus proineffabili faa b on irate
clementer dignetur auertere. Falfus enim mar/6
audiriuatesi fed me ueftigiatcrrent. Exempia notw
complura quid iam alij cum magno fuo ma/o 6c
:
rcipublicse detrimcnto experiantur , ipfi certiores

erunt teftes. Telam contexcre longam Be inexplica-
bilem in hominum rui nam exitiumque, milleartifici
non erit difficile,potif^mum apud quos ex uoto fuc'
cedere inftitutum uidet,ubi nimirum ob pecuhare
fuum ex Dei aflenfu faftum in uitam infontcm por.
,
to fxuiri animaduertit: turn neruum confequurus,

alia fimilia, uel etiam tetriora molirur quibus in fua
p
naflaar&ius conltringir , atqueexCharybdi in Scy!-

lam propallit, quosfuis ftrophispronasofferreau-
rescomperit. Hie (zni fjepius conniuct Deus roc-
fitd, ob inuiftam eorum incrcdulitatem , qui, Hcer
alitcr Sacrarum litt rarum Ie6tione,maxim£ ex Iobo,
jnftituti, non tarn Dei iufti manum uel probantem
uel caftigantemgnofcunt in fegerum uinearumSc
r ,
fecorumpcrditione, quam fingularemciusmiferi-

cordis I
Digitized by Google
Liber tcftius. ift
Cordis benediclionem Sc gratiam in annonse afflucn-
tiaamplecluntur.
Kechic prserermittere oportuit , circiter id tern-
pit, quoGermanise fupcriorif prouincias ilia tern-
ptftis me quoquc pforerum
cilamitofa afflixiflct,
meanwifottc haud leutm palTum ia&uram ex gran*
Anil, uci potiusglaciei procella, in dirione Raue*
ffpraenfi t non procul i Grauia. Ea fcgetes feliciter
mcflis , agro per fafces quaternos coiunftim ad
3c in
tDccadutn,ut apud nos moris eft, difpofitas, ira dif-
iedtac excufsit , ut omnino trituratas eas 5c agrutn
,
denuo fa turn dixiiTes unde nec cum coftfercre in

:
proximum annum , fed terram aratro folumcuerte*

ttuoluit uillicus, abund£ nimis frumento fa-
ut quae
tunta, 5c reddendo facta idonea fuerir. Ra«
foenori
tooûoque fimul ex arboribus quad fecuri fe&of»
Caroa fparfim dificctos fuiiTe ex eiusglacieiuio*
-Jtuidi. Reclo autem du£lu,nefparfo 9 hicflauit
fyritat, ut fere nihil aut paruminfortunij utrinqu*
wnferint proximi agri Atqui Virgilio ethnico, circa
.
son tarn miraculofa fuit uifa ciufraodituf

batio aerii.Geor.i.
S*pf cypicumflauls mejjorem induceret and*
*pWke^fragdi torn flringeret herded culmo,

Ommwuorum concurrerc pradia uidi,
Q£*F4uid*m httefegetem ab radictbus imk
Sdhmeexpidfam eruerentjta turbine nigro
fmttbyems culmumq; IcuemyftipuLufy uoluntes,
Stpeettam imtfienfum coclo uenit agnen aquarimt
ttfitdam glomerant tempeflatem imbribusatrk
Coffrft* ex alto nubesnat arduus4etber>
topluiU ingerUifata beta boumtu Idbores
ûityimplcnturfrffa^ caudflumina crefcunt

GunfQnitu,feructefijreti$jj>irdntibus aqiior.
Igftg&r media nimorm in noHe corufca
if2 DeLamijs
Yulmina moliturdextra,cjuo maxima motu
Terra tremit, fitgerc )era> y
£r mortaliacordd
Vergcntes hunulkflrauit pauor. iUe flagranti
Aut Atho,aut Hbodopnu, autalta Ccraunia tclo
Deycitangeminant Auflri & denfijtimus imber,
Kimcnemora ingenti uento,nunciittora pUngunt.
Hsec profcclo fyncer£ & fingulari animi Audio fibi
propofita meminerint, qui ad fe admonitionem per*
tinerc candidam arbitrabuntur. Si uei o plerifque in~
dolis morofse hominibus rccalcitrare, ac in me pern-
lantcrucl ferio infolefcerelubcat, ijs quidem per me
licet, dummodo aduerfus confeientise & ueritatis te>
ftimonium non laborent, & Dei gloria ac reipublicse
Chpiilianse quies utilitascj; requiratur.
Anfam uero huius incredulitatis pronam adroo-
dum obtulerunt ruftici, fiducia in Deum uiua minus
confirmatitqui multifariam hoc etiam tempore fecu-
* dumeorumincrcdulitatemuexantur a fatana, uta-
lias lac adcmptum,alias fcetum, alias fege res, ali a s ar-'
men turn etiam intcremptum a Lamijs putet: Sc uni*
uerfam agriculture rationem non ad benedt&ionem
Dei in uera fide,fed ad meras anicularum uoluntatcs
iiA6.deSub refcrant. Adijciam do&ifsimi uiri I VLII SCALI-
uLexer.}*?.
g E R I uerba ad Cardanum Ais, ad maleficij efnea-
:
ciam conferre malefici conll antiam. Putafti cuiufpia

afTeclum agere in alium, quam in eum cuius affeclus
eft? Neq;uerum eft,ab hominehomini noceri pofTe
uerbis. Nam quis iila eum uerba docuit < Non homo
alius. Nam quis ilium i Non cceleftis intelligentia.
Quis enim earn facereaudeat authorefafcini K Ergo
malus daemon non ut hominem faccret potentio-
:
rem,fed utipfum deciperet crcdulitate,atque(bcium

haberettum impieratis.tum scterni exitij. Ipfe igitur
aît demon : ftultus ille ac u^cors, putat fuis fcfe uo«
'
cibusagcre.
Porro
Digitized by Google
Liber tertins. 27
Porro conrrario quis forte" obijeict, pluuia cieri
i
poflTecarminibus in perniciem a maleficis quum ex :
iurefcripto conftct, aliquas in faiutem pluuiam pro'

uocatcnam lex 4. C. dc mathemat. 8c mal. Conftan-
unieft,qua admittiteos quiprecibus, carminib. aut
medicament! s pluuiam impetrare ualent, aut aliquid
quodadhorninu falute fpe&at.&c.Bartolus ibi:Sum
ma&mens legis eft, meaopinione,ut fi quis litis arci
bus ad militatehominu utatur, pertni(Iae(int ut icri- t
bitlofcphus de Solomonelibro 8. cap. 2.qux alioqut

ueritac per fe funt 8c maxime fi in alicuius pernicicirt
,
conuertantur. Hie paucis,cu bona uenia,rcrpondco:

Chnftianu Imperatorem crcdiditfealiqua in hisefle
uim,haud fecus atcji multi alij , & quide plcriq; Hut ac
Ex quo coiequitur,magna hunc ea in re iniu-
poctac
mm Deo fecifle, quinon pijs uotis & culpae depre-
cationibus fupplicandu/ed conteftationitiimpijs ac
adiarationib.cogi Dcum pofle.ut hoc aut illud nobis
donaret,arbitrabaf quin & ampladiabolo aperuifTe
:
feneftra, quu uero Deo reli&o, per Satan a: aut mini'

ftros aut minifteria quid fe confequuturu confidcret.-
Vcndturalibtu pharmdek [omniferis, quibwt'mter-

dim lUuduntur LdmU^de earim item unguentis*
CT quibufdam pldntis foporifirii, men-
temq; impenfe turbdntibut.
Cap. XVI.
I^Nrerdum Empufae exornandx adhibenturetiatn ?c*turMui
naturaliaquaedam pharmaca, quibus ubi fe inun' *f*pb*r****
xerint,confricuerintque t itaatraudulento magi. ^Snbrntlf^
ftro inftitutx Lamia? , per fornaccm mox fe cuolatu
y4Un4 ju-
ra$, acperaeremlongelatequeeuagaturasadtripu- mid.
dia,dulcifsima fympolia, concubitus 8c gratifsimare

rumfpc#acuIa,confidunt: quxtameârinfomniai-
pfisingeritillemilleartifex, ubi ab inunctionefem'
% nifcri
Digitized by Google
Y74 DeLamijs
nifcri omnino unguenti in profundifsimum lethar~
,
gicumquefomnumdilabunturinfciac. Hsecne fom«

nia uideantur.libuit ad due ere, quid foiertifsimus o c
cultaru caufarum indagator Ioannes Baptifta Porta
df- u '
Ncapolitanus lib. 2. Magi a: n aturalis,fiue de miracu-
lis rerum natural]u,fcnbit: Adco dira,inquicns,cupi-
m
do hominu mcntes inuafit,ut qua* natura o rt al ium
commoditati clargita eft, abutantur, ut mulris ho-
rum fimul coaceruatis componant Lamiaram un-
guenta: qu« quanquam
ipfc fuperftitionis pJuri-
mumadmifcent, tames ui euenire patet in-
naturali
jUmUrum tuenti.quxquc ab cis acceperim.refcram.Puerorum
unpenta. pinguedinem aheneo uafe decoquendo ex aqua ca-
piunt, infpiiTando quod ex eiixatione ultimum no-
uifsimumque fubfidet. inde condunr, con tin uo que
inferuiuntufui cum hac immifccnt eleofelinum , a-
:
conitum,frondes populneas & fuliginem. Vel aliter

fit: Sium, acorum uuigare, penthaphyllon,uciper#
tilionisranguinem,folanumiomnifcru,& oleum (8c
•
li diuerfa comifcent.ab ijs parum difsidebunt) Gtnxil
conficiunr,partes omnes perungunr.easantea perfri

cando ut rubefcant 8c reuocetur calor , raruraq; fiat
,
quod erat frigore concrctum. Vr rclaxetur caro, ape*

rianturque,pori,adipcm adiungunt,uel oleum ipfius
uicem fubiens, ut fuccoru uis intro defcendat , &fiat
potior uegeriorq; id effein caufa non dubul rcor. S .c
non ilium node per aera defcrri uidentur adconui*
uia, fonos, tripudia, & formoforu iuuenu cocubitus,
quos maxime exoptat: tata eft imaginationis uis j m-
5
prefsionu habitus.ut fere cerebri pars ea qu$ mem o-

ratiua dicitur, huiufmodi fit plena cumq; ualde fine
:
ipfe ad credendii natur$ pronitatc facilcs,fic impref-

fionescapeflunt, ut fpintus immutentur, nil no&u.
diuq, aiiud cogirantes: 8c ad hoc adiuuantur,cum no
uekantur nifi bens, radicibus, caftaneis 8c Jegumini~
bus*
Digitized by Google
Liber tertiiii. . jff
bus. Dura hare penficulatius perquirendo opcram

nauarcm (ancipm cnim immorabar iudicio ) ih< (die
m»hi in m anus uetula qu$dam (quas a ftrigis auis no
&uTOz(imiJitudine Str <£es uocant, qua?q; pueruld- strict.
rum (anguine & cunis abforbcnt)f)>ontc pollicita bre HtUond ftf
uismibireporis fpacioallaturam refponla:iubetom' *******
nesforasegredi, qui m ecu acciti erat teftcs: fyolijsqi
ouditi, rota fc unguento quodam ualde perfricuit;
r.o'::ic port r rimults confpicua : lie foporifcroru ul
fuccorucecidit , profundoq; occubuit fomno. fores

ipfipatefacimus, multu uapulat tantafy uis fopons
:
foit,utfenfum cripcrct. Ad locum foras redimus.tatn

medelx uires fatifcunt, flaccefcuntque. A' fomno
nocata,muha incipit fari deliria,fe maria montesfûe
mnfmca{Te,falfa depromens refponfa. Negamus,m*
fbr.Iiuorem oftcndimui, pertinaciterrcfiftitmagis.
Harden us Ioannes BaptifU.
Unvaru quoq; unguennl propemodu fimiletra' VtSuUittlx
dit Hicronymus Cardanus pod cuius inunctionem
,
apparct.Na&cdchis quae n on fun t, 8c

jnirabiiiauideri
M
l^y^"'^'
tamen uidentur,ibi fcrmo eft. Conltat pinguedine

puerorurn.ut dicunt.fuccisqj apij,aconiti,pentaphyl
ii.folani.acfuligine. Scd tamen dormire crcduntur,
dumhaec uident. Spe&are autcm uidentur theatra,
uuidaria,ccenas, ornatus, uc(tcs,formofos iuuenel,
reges , magiftratus , mo res omncs quibus delcclan*
i
tur, quibus etiam fc frui arbitrantur. cernunt item

dxmoncs , coruos , carceres , folitudinem , tormen*
ta. Haec igitur fan t uiolentorum infomniorum Cau-
fe. Hi n c etiam illas apio ui&itare ai t.caft aneisjab s

i
cepis, caulibus, pk afcli s que.fornnos turbulcnto s cU

enribus: fie magi s per fornnum fefri uidentur in it*
oerfasregioncs, atqueibi multifariam afflci, prout
ttniufcuiufq; fuerit temperies , unguento adiuuante;
€«i non abfim ile ad indue endu profundu longumq;
s z foot;
Digitized by Google
2j6 De Larnijs
Somniferum f om
4
num,adiungam hie oleum.Rec.femin Jolij , hyo-
T/<»m.
fcjami,cicuta^papauerisrubei&nigri,]a&ucae, por-
'
tulacae, ana part. iiij. baccarum folani ibmnitici part
i.ex his omnibus fiat oleum fecundum artis legem,&.
^ pro quahbetuncia mifceatur fcrup. I. opij
iftius iolei
Thcbaici.Hincfumaturfcrup.i.uel i.s. Sc duorura die
rum fubfequeturfomnus.Liquorem conciliante mi-
rifice^fomnum, adguttam unamaut alteram exhibit
tu,imo guttas liquoris, fomni tot quot ills fudre, ho-
ras introducentes, lubens hie addere : fed praeftat no
simpUddf«n publicari.Eiufmodi quxdam fimplicia, puta lolium,
J m turbatia faba inuerra,opiu,hyorciamus,cicuta, papaucris fpe~
<? auftritia. cies,folanum furiofum fomnificii.mandragorajnyrn-
phca, atq; genus reliqua,naturalium rerum periris
id
*
non omnino ignota inucniuntur quibus intelJc<5his
,
uel auferturuel turbatur: ut qui ijs utatur.loquendo,

audiendo 3c refpondedo amens uideatur, uel in Com*
num altifsimum ad dies etiam aliquot praecipircrur z
atcorum ufum,&: aquas, uina, pu!ueres,rroci/cos,o-
lea, alias que formas hinc conficiendi modum , fi-
lentio inuoluere malui,ncijsabutendianfatnalicui
fubminiftrafle uidear. Perpctud iuuandi, 8c now
lsedendi , animum donauit omnis boni author b en i *
gnifsimus.
Adijciam hie tamen ob cautionemhiftorias duas
non inutiles,de horum foporiferorum uiribus. Mu-
lier qusedam ad rem attentior,optimeq; nota,fed que?
fuum iam obijtdiem trituratoresinmultos condu-
,
xerat dies, curaratque ex lolio diligenter excreta

( dourtnosuocamus ) molito pinfitoque, admiita
fecalis farina, panem apparari & coqui, uteos min o_
ribus fumptibus aleret.quo quum eflent pafti.in quaL
damleueminciderunt amentiam: &cum effcntali^
fvmnwgra- quandiu rotati uertigine, Jafsi ad unum omnes in
hu txloltj
*J"' p ro fun J uin 0 ngumqueincideruntromnum,utpro
l
laborer
Digitized by Google
Liber tertius. 27 j
labore, quem uetulae pneftare oportuifTet , ipfi con-
tmuo fterrerent : donee ca tandem poft alteruin aut
tcrtium diem crrore animadutrfo, uiclusrationcm
Adhzcclarifsimus eruditione, multijugaque re-#

rum cbferuatione & ufu medicus, D. Renerus Sole-
iian<ier,collega in eo Jem apud illuftrifsimu no drum
Pnncipcm minifterio coniuncrifsimus.quum Loua-
ni/anno quadragefimonono fub Hieremia Brachc-
lioopcram medicinaedarct, uidit puerum Seruatij
SiiTenibibliopolae mirandis fymptomatibus corre*
prum , ex efu forte* unius bacca? folani maioris ( her* StUmm m*
lHil,erbabeU
bam bclla donna ItaJi uocant)quam cafu imprudens
propter astatem, ignarusq; rerum, ex hurt o D. Gem*
mxPhryfij uicini fui (qui turn earn plantam pregnan
tecum aliquot alijs exoticis hcrbis alcbat) legem,
deuoraratque, ccrafium uel uuam forfitan cxiltere
arbirratus. Puer primum coepit furiofe agere,ncc
ui/um parcntem interftinguere animo Sc corporc
,
Janguerc: uocatus D. Brachclius ad confilium Sc cw

rations m, tain fubita fymptomata grauia miratur.fta^
timque concepta fufpicione aflumpti alicuius uene-
ni maniaci,fcifcitatur ubinam puer fuerit, quidjCge-
rit'euminD. Gemmsehorto lufiffcnarrantjuifumq;
uerfari circa diclam plantam, ciusque decerpere bac-
cas. Sed priufquamhocinnotuiflct,inciditpuerin
fomnum profundum,ut excitari nequiret,is durat ad
boras uigintiquatuor. turn puer fpontc euigilat, a-
gnofcens primum patrcm, deinde alios, fed ftupi-
dior: at paucis turn ex arte aJhibitis rcmcdijs, probe*
rcftitutus eft.
Quod autcm Gallo cui Jam nobili , ex Narbonen- Vormienti*
fiprouincia oriundo accidit, mirummagis eft, eo tislacxcfli.
quod Sc rifu fimul & deploratione dignumuidea-

tur. Is cx itincre captus a Turcis , Sc in Thraciam
s 3 abdu.
Digitized by Google
/7 J T>e Lamijs
abdu&us,dynafta»cuidam donabatur,8c(ut opinor)
Bcllerbeco,qui cis Qofphorum Thracium per Mace-
donian) prefeclus militum dtcirur. Ab hoc ille n on a*
fpere ccepit tra&ari more Barbaro/ed perhu an ter m i
co quod gynccco deltinatus eflet ob tormam ac a;ta*

tern. Itaquc tandem quodam die cibi ac potionis
turn uarietate.tum copia fuit etfeclum,utin fornnum
triduanum incideret. Quo finito , quum experre-
clus mingere uellet.excclos (ibi teftes animad uertir.
fumdemum attonituscognouit, quim diu dormif-.
iet,& cur ta laute Temper ac affluenter trac"iaretur,at-
que ok quo cibi gencre tarn alto correprus fucrat Tom;
pemmap** no Rednt tandem ad fuos , Sc hanc attulit caufam
tore imiucfS. c
.
rr n
ail
Laptdwo curnuptijsUciie carerepoflet. Albertus autem Ma-
w
V«»
UtcjcMb f. gnusip iEgyptonafci lapidem tradit, 8c Diofcori-
jrsaMsyn. remfentias. Vndercfcrtur a Iurifconfultis, ubide

fo,c. frtu- quaefyjonibus ggunr,ac tormcntit.
pr opio,keiran luc ,
gelotophyUide^folanofLriofo^
thc<ingclidc y & potu dement dntchuum apud
BeriMtes. Cdf. XVII.
HIcnon obiter.ob raritatem.Sc
crat praetermittendum.opij
quad miraculum,
rei
efum Turcis,
crPtTfu*-
& mu,t0 ma 3 is Pcrfi s ,
tam c " e ^miliarem , ut
n ^ p r o\>e familianus:qu6d eo uorato
fe ualidiore$
fmm n
'
'
;
efle, minusque
periculatimcre , perfuafum ha-
belli
bcant: quemadmodum in his regionibus.cbrios quo

que intrepidius fe quibufcunque naufragiorum 5c
difcriminum flu&ibus obijeere, obferuamus. Quo*
Fide e nam c rca> UD excrcitum colligit Turca
y opiouniuerfa
i i
J
Tpoliatur terra, licet quotannis id incredibili colliga-
'ctp to
°*
tu,r copia ex paoaucrc alfcolcuiter uuj&crato, port-
cjuara
Digitized by Google
Liter tenius. 379
qtMtn capita unde la&is aliquot guttse e-
protruferit:
roiaant,pauktim con crefcenrcs. Eius feminc apud
Twcisnon minus terra conferitur, quam inhisdi-
ti onibas c o p r a? fc r 1 1m A c h a r c C a r a c
t ri c i a r a- Spa r
, 1 i ,
,
udz,Emcretinda?, & in alijs uicmis oppidis Paphla*

gom*,Cappadoci:e f Cilicia*. VixTurcam inucniai,
(\uiopmmnon redimat:etiamfi unius afpri numifma
woi/orem tantum pofsidcat, ciui dimidietate opio
iapendet.fecum id tarn toga quam bcllo collaturus
Qaidam cius efui afluecus,fcmel drachmam mcdiam
iiinoxicuorabat poftridieuero drachma integrant
:
idem ilie deglutijt citra ullumaliud incommodum,
quimquod uelut ebrius appareret. Bellonius,qui

folk nun quam afTucuerat,eo fumpto, nihil incomodi <*fim**»
* um*
fdit, quam in uetriculi orificio calefa&ione, leuem
cwtbriturbatione,& fomnu inquietiorem. Tritum

Tarasinobijciedacaluraniaprouerbiu eft, Opium
comediftuac fi alterius prouincix homini cxprobra-
rcscbrietatcm. Optimum habetur,amaru ualde.gu-
itj caiidum , ut os inflamet , ad modum pilorum lee
mnorura colore fuluum,odoremoleftu&graue. In

enreraorenige âdigraduiddefignaî,cuminfignu
inflammetque, mirum eft. MaflTchlach MaffchUcb.
te^lIn;u^êt,
ualgiresTurcaenuncupant, Aphion peritiores. In Ûoiu

ufoquoqihabent puiucrem illisdi&umHeiranluc: tiwmk^
ôinscircifercoclear quicunque fumpfcrit, nihil lo' •
quirur,itcontinuo ridet, admirandafeuidcre ratus:

«quehincfuosinftituit geftus, ut ingentem omni-
bus fpe&atori bus rifum moueat: cmi ubi ad men tem
^crit, fe his uel illis fuifle locis, oc mira u idifle reru

âcula,a(Terit. Rogati illi, puiucrem cannabinum
Lih.i.dt*U-
^fcplcriqucrefponderunt : qui,quanquam exGa-
men
fcnido&rina
»
fumptus caput teriat.
largius paulo '
^poTcmfurfum ob multam calefa&ionem mittens

Uraea cx gelotophyllidc parari fufpicarer, GelttophjlUt
$4 fiTur-
Digitized by Google
2*0 DtLamijs
jfi Turcisfaerit cognitaca planta, in Barn's Sc circ^.
Boryfthcnem proueniens qux fi cum : uino&myr>
rha bibatur,uanas dicunt obferuari fpecics:ndendi-
... .
r que finem non fieri nifi potis ex palmeouino pineae
. ,
' ft radix imd* nuc,s nucleis pipere Be melle additis. uel eu exioia-
,
pmes uanat no inanico uel turiofo cofici.qu s opinetur no abfur-

wductt. de cuius radice ad drachma? unius pondus ex uino
:
potatn,excitare fpecies uanas, imaginesq; non imu-
lA.^.cap.69. cundas,docet Diolcorides fed duplicatum eum mo :
dum, ad trcs ufque dies mentis alienationem arTerre,

addit. Non omnino abfimiiebuic eft, quod dethean
Zlnangelts.
g^hJe.in Libano Syriae nafci folita, traditur, ea uidc
licet deuorata praefagire homines . At mea quidem
opinione,ea uorata dementari illi potuerunt : utipfe
diabolus fe in illos ut iam apparata organa, infinu-
,
ans futura uel ambigue* uel mendaciter fuo more

,
prxdixerit.
Potamatimtide ad Indu fluuiu inueniri narratur,
i
cat]; pota lymphari homines,obferuatib. minculis.

Similis cuiufdam potionis uencficio laitum de-
pôrittra-
*pdi**cntf- mentabant,ue!utque ftupidum reddebant quatuor
fa. ordinis prxdicatorum monachi Bernades, anno no-
inMron. no fU pra fefquimilleiimum , ut aquam caufticam fme
,Crrm. Seb.
ar< j cntem abfque fenfu tolerant, quaChrifti quatu-
Potuteuam or uulnera pedibus manibus oc corpori fe imprime-

,
fle mentantu re (imularat laruata Maria, adornatus fcilicet in hanc

fir joportfert tragcediam monachus , qui antea clauum quoque
m^Mftm' P cra tcrami ^' us manum tranfegerat, nihilquenon

^
in uirginis fpecic pcrfuaferat iaico , ut eius fim*

ftnft!dt/k
cr. lib.i. plicitate& amentia abuteretur, cum tribusfuis fra-
f*f**7.
tribusreligiofisfigmenticonrcijs,adfuiinft tuticon 4
firmationcm:quo rromine potionatus ille.altari quo*

que in D. Virginis faccllo imponebatur , ubi uelut
catalepfi correptus , in turbse confluentis confpe~
£tu iinmobdis ad ftuporcm ufquc genibus flexis.
perdu*
Digitized by Google
Liber tcrtins, lit
perduraui't: dum inrereatemporis Do&. Stephanus,
fibula? hums afôr, pcrcanalcm in Chrifti 8c D.Virgi-
msumulachns proximis mutuum colloquium men-
tuur.Fraude tandem detefta, artificium confcfs funt
moaach* quaeftionibus fubiedi , cxuftm, eiufdem an-
uidiepoflxemo Maij. Hiffcoria faneMeclu dignifsima,
uthmc in reliquaru eiufcemodi impolturaru,ad ani-
mirum exitiu olimabid genus hominibus conftru'
&rura cognitionepromptiusperueniatur.Similibus
fortaisisinfuis corponbus quandoque utunturno-
ifrzLamije.
Dr incubi <Umo*Uci iUupone.cr incubo morbo v
;
tuturdL dp- XVIII.

HInc iam incuboru fuccuborumq; laruas aggr«'
diaraur,quid in his foueacur (tudiofe
uericatis ,
Sclatius inucftigantes: utno modo ^ uulganu,

fed & prudentiu animis , femel hoc falfac pcrfuafionis
Cmolachrum excutiatur. Quumitaquehuius hserefis
maleficio 3c pradtigijs delufse dementataequcanus, a
dzmonefc compnmi.incubosque pati arbitrentur, &»&*ffj"J*
hanc commixtionem ,utreliqua propemodum om- J^wil'"^
nia merd efTe ex laefa mente imaginariam uel Co*
, , nmtt
**
luroqualicunquc affirictu titillationem cieri , acce-

deme rei imaginatione necuer£ congreifum fieri,
:
rationibus demonftrabitur euidentifsimis ubi prius :
coinonucro, noftris mcdicis morbum quendam du

c /n;u6um,ab incubando, quod pondus quoddz no-
bisdormientibus incumbere 8c fuper nos confillcre
,
putamus,refpiratione opprimens, & ob id uoce impe

diens:itaut u uelimus clamarc.no pofsimus.cum fotn
nijshorrendis 8c imaginationib. plurimisnos abalijs
inuadi exifcimaces. it tei e noclu,& a fomni initio: 3c
1
qu^cunq; epileptici interdiu uigilescji paciuntur,ha;c

noitu&in fomno ephialtici. Piinius modo (uppref-
fiones.modd noclis ludibria, modo Faunoru in quie-
s 5 tcludi-
Digitized by Google
zti DeLamijs
tc ludibria nominauit. Arabes.inquit Auicenn a,al b e-
dilon & alcratum Auerroes elgadum, Azarauius aJ—
,
caibum , n otlri uulgo graucdine di cut.quafi pon d uS

equitando(fic loquutur) nos opprimeret: fic noftra-
tcs quoq; dicunt hi a Utfgua, Die mar rydet vns. f£pi~
ltpfiam etfe quidafcntiunrdiminuta,quaefitin fom-
nijs,de qua Ariftoteles intcllexit lib. de Somno &c ui-
\fi*\TMt. gilia:if/*/(T»/ Graecis nuncupatur.idcftinfulto^quafi
aliquis infi Jiac.uim inferens,3e cum coprimen s,u t no

vr/>«</W. polsit moueri, donee libereturab inuafore.wr^*^** a
fufTocando Themifoni dicitur.qu^ figna ab imminu*
tntuhut •Urn to calore proucniunt: & quum fpiritus animales cxt-
ddmo » ftcntes in cerebro,obuapores afcendente*, apituita
T"%
ÂetrntUbro
&ro c ancn °b a obtenebraritur, itautuirtus opprima
'
A utf.%t.e3c tur,&uideaturaliquidgrauefibiinfcrri, quod cam en

p»(?td$nio. reueranonfit. Contingit autepotifsimiim refupino
jyofirauiMf corpore iacente: plerunq; ore uencriculi autpituita
cra " t fnta 4 'aut c *boru con co £u difficilium copia

i
»
martlte^Dit
mar ry'den, oppreiTb.Quu uero fagsefint ob fexum &erafeatpiu
quafi dtcas rimum pituitofa?,& ob animi atfeclus melancholic re,
wfjum »tl curnofupindcubantes, huiufmodimorboeruntob*
fodnifuper-
nox x ? atCj Ue accedente illo fenfu communi , ab im«
\
e^murt.
mun(jj fpj r tug a fs idua fuggeftione uitiato,putabunt
j
fatebunturque uer£ fe paflas effe, quod folum ucl pep

fomnum ucl imaginatione intenfa innotuit^ Conuc
T>t cerebri n ientem bicexIafonePratenfi hiftoriam, deociofo
m quodam facrificoafTcriben dam duxi .itanarran Nu-
pern m 4 facrificusquidam mecouenit. Domine, in-
quit, nififuccurrasmifero&affli&o.aclu eftjScpror-
Jneubuptf.
ta 3C$ mc ia JCt> yy^. q Uam fi m emacia-
•
fus
•
.
| | j
* ' tus.quamcxanguisûixtenuipellecontegor.fuccu^
lentus cflt folco, fpeciofulus & bene habitus nunc , :
fcedum fpcclrum uideor, hominisque inanis imago.

Quid,inquam,te cruciat,& quam afteclus tui caufarn
opi naris i Dicam, aitjintrepidi, Sc ualde admirabe-
ris.
Digitized by Google
Liber tertius* 2tj
lit.Sub quamlibec fermenoclem ad me commeac
muliercuJa miht non ignota,& pcclori mco illabitur,
ipfauiolentcr cornprimit,atque coarciat animae mes
\nas,utaegr£ rcfpirarc qutam. Quin clamitare cu-
picDD,aocis iter praecludit, ut quanquam pr-f pauorc
Ditorattollcre,rninime queam.Nec manus ad propul
4afldaminiuria,rn , nec pedes ad cap offend am fugam
exptdire uzleo,Vinrfhim me Sc affixum tenet. Hcus,
jnqaam fubridens , nihil admirandum prxdicas ( ex
oarratione incubum intelligebam) merum ell phan*
tafma,merum ludibrium. Nccpluramoratus.Phan-
rafma (inquit) ludibrium (inquit) profecto non eft:
itame Deus amet.quae hifce oculis confpicatus fum,
k qua^ h i fc e m an i b us cxercui, enarro. Equidcm ui-
giians , men ti
s
que compos , earn uideo coram, & in-
uadentem accipio,conorque obluclan fed prx Ian* :
pore, metu,angulti a Sc impact a ui.nihil ctfi: io. Hac

dcrc horfumuorfum ames curfitau»,unumquelibet
percun&ans , poiTet ne fuccurrerc mifcrabiliter per-
eunti.Minorita cofului, que callidu ueteratorc dicuc.
ab hoc prxfentanca ope fperaba fed fpe mea fruftra- :
tus fum plane, nulla is falute attulit tantu monebac :
Dcum op ti mu maximu,que iam pride precib. fatiga^

ram, therm-* oran dum ut dignaretur ink* it am uexa-
,
i\ onem auertere. Adij uetuiam quan Jam, pro fama

populan^fagam atq; ucrfutam. Ha?caiebat, qui Tub
crepufculum diei ftatim abexcretolotio matulaob-
mrarem dextra caligula, & fore ut eo ipfo die male-
ficame inuiferec. Id etfi uanum uidebatur, nec pa-
rum me ab experiments abfterreret religio, uiclus t*
men impotcn tia & diuturni laboris txdio , tentaui.
Et per touem 9 accidi t uaticinium Veniens in do-
.
mum meam , ueficae cruciatum querebatur nec :
potui ab ilia aut preculis fupplex, aut contentiq.

pc ininax impetrare, ne fub no ft em ad me terrific a
coraraca-
2i4 BeLamijs
commcaret: fed implacabilisueterem morem
\iat fcmelque conftituit me facdo angore cenfi
,
Hominem hunc ui\* quiui ulla ration c ab infant

uocare : fed a fecundo tertioue congreflu kilarior fa-
6hi$,morbum agnofecre coepit.Se fanationis fpem fi -
duciamque concipcre. Iam ad congreflum imagi-

narium.
Hymenis mcmbrdtt£ , qud omncf muniuntur uirgines*
miotic commonftrdti ccrtifime dtmonum ,
cum mulicnbui concubitwn effcudtum,

mcrcq; magmarium.
Cap. XIX.
Concubiitu "TT"\Rimumhuius congrefliisuanitas, fucusque,*-
dxmomaci I pcrtifsimis atquc adeo oculatis teftimonijs t ac
MMid*.
argumeto irrcfutabili couincentur , fi uirgo hoc
deprauatf imaginationis fafcino agitatajudibriaqae
eiufmodi perpcrfa, qux a d^monis initu corrup
yirgortligo- ditur ( qualem apud Hull an do s religiofam, cx pro**
f*
jjj^* p r * a peraftse cum daemonc huius fpurcicicicofeisio^
culumprdct- nc 1*oimil adiudicatam fcio ) ab obfte trice pcrita,
l>Hetxufla. uel aha nonindo&a femina infpiciatur , contrc&e-
turque cam enim adhucuirginitam zona, hymcne
:
( fi alioqui a uiri concubitu

nimirum munitamefle
jiymene Jo- fucrit libera) comperietur. Eafiquidem omnesuir*
tat* luntom
gjncs ab initio dotatas , obuin&asque a conditore
namrgnts.
j^ co CO ntra multorum fecuscontendcntiuni
fententiam oftendere uolui: priinumque generale
MofisexDeiuoluntate confilium, deindicijs uirgt-
nitatis indubitate* cognofcendis fi de uirgine matri*
,
monio tradita, in lxi^ antea pudicitise fuipicionem

maritusuenerit,proponam,explicaboquc.id tale eft:
Vatter.iu
5 d uxcr t uiruxorem, accefleritquc ad eam.ac odiflc
j i
eamcccperit, quaefieritquediuortij occafiones, no-

men pefsimum ci obijciens,& dixerit: Vxorcm hanc
dux;,
Digitized by Google
Liber tcrtuu. itf
daxi, & ingreflus ad earn non inueniuirginem, ucl
,
uirginiratis figna: tollentcam pater & mater cius, 8c

yroferent figna uirginitatis pucllf ad fen ores ciuita^ i
tis, qui Cunt in porta , dicetque pater: Filiammcam /

dedihuie uxorcm, qu am quia odi r, imponit ei nomc
prfsimum ut dicat Non inueni tuam filiam uirgine.
, ,
Jccccehsec funt figna uirginitatis filiz mci. Expan*

dearneftimentum coram fenioribus ciuitatis,appre*
iendentque fenes urbis illius uirum,&c. Quod fi ue-
rom eftuerbumillud , & figna uirginitatis inpuclla
Eonraerintinuenta , ducent puellam ad oftiumdo'
nmspatrisfui, obruentque earn clues illius ciuitatis
lapidibus,ut moriatur. Adhuiusioci explication em,
Jcutmedicis in omnibus puellis hymena non agnc
fcentibus fatisfiat , ac meum interim profequar infti-
rutura, breuiterdeeo quacdam prius dicam , obiter
dcindenon poenitendaqusead hancremfacicntad-
kfturus.
Aclicethsecde hyment uirginitatis propugnacu-
lo improbetur difputatio plerifque Galliae Anatomi-
cis,puto,SyIuio FerneIio,ValTaeo,Rondclctio,Caro-
loStephano nonnullis tamen alijs placet, uirisin
:
direction i s artificio exercitatifsimis: in quorum nu-

roero principcm facile locum obtinet
{alius mhumani corporis exquifita difTcclione inco^
pmbilis ,
qui in priori editione fuae fabricae humani
corporis, hymcnis quidem ex Arabibus Icuitcrme.
minit : in altera tamen abfolutiore membranam hanc
uirginibus peculiaremagnofcit atque depingit, fed
carncam effe 8c mollem elicit, longaque icclioncin-
ftarrimae cuiufdam peruiam quapropter infignis il-
:
liusmedici 8c chirurgi Gabrielis Fallopij defcriptio-r

nem magis exquifitam ex Amatomicis obferuationi-
bus hie apponere uolui. Aliud,inquir, etiam notandu
in ho c Gnu mulierum eft, quod Anatomici aliquot re
periun-
Digitized by Google
jzt6 bctamijs
pcriuntur illosderidentes, qui hymen ibi collocsinf:
uerum mca fcntentia non funt ita deridendi,q uoni am
reueri tu uidcrc poteris in uirginibus mcmbfanart
quandam ncrucam non autcm carneam, quae imme-
,
diate poll a ft:?f«y (ita enim Graeci uocant canalcni

:
perquem minguntfoemina*,ucl rcclius collum ipfius

ueficae) ad eft, &claudit finum per tranfuerfum. At-
tamen non eft integra hsec membrana, fed in medio
perforata ut minimus digitus manus fuo apice in a-
,
dultis facile ingredi pofsit: hocq; uirginale clauftrum

eft,ac per foramen iliius faciliime> egrediuntur men*
fes. Hocnoluit Soranus eflemembraneum , fed po-
tiusipdus finus muliebris anguftias, facias ex qui-
bufdam rugis colleclis , qua* uafis ex utero illuc a*
prodeuntibus contrahuntur cumque hae rugae ex- :
tenduntur in ftupratis uirginibus atque dum uafa ,
dicta difrumpuntur, dolorcm pariunt, & fanguinem

ueluti ma&ataeflet ui&ima effiindunt. Pace ram en
ego tanti uiri dixerim,quod mhi potius uiderur mem
brana non admodum craffa, atque in medio annu/l
modo perforata, quae poftea lacerata in ftupro, ac
prarter modum diftenta , dojorem incutit : 8c tan-
dem , ueluti in uiris fit ,dum laceratur glandis fre-
num | euanefcit. Haec iile , ad fententiam Carpi
6c uetetum quorundam Anatomicorum ftabilicn-
... . dam.
T ^^ unc m0£ um ^ e co ^nbit Auicenna: A nte uio-
*
fiSm* ' a" oncm pnell^ uirginis,funt in collo matricis panni-

cttlicontextiexuenis&ligamentis fubtilibus ualde,
ortisexomni parte eiLS quospcrrupitmas,8ceffluic
:
quicquid in eis eft fanguinis. Item Almanfor Os uir- :
ginis conftriclum tft , &rugofum . 6c in rugis colli

uirgulares uenae tcxuntur,(ubtiles : quae quando cot-
rumpitur uirgo lumpuntur 5c predict diiaran-
, ,
tur rugae. Iniuperhiiius ita mcminitdo&ifsimus me-
Digitized by Google
Libtrtertius. ztj
A'cus Ioannes Quint erius:Vt?ri ceruicem, dig' t;s in iA^JMh
cam inferris,fecabi$ ad os ufquc, fi ucnerein experta °/*>4r#
fu em mulier shoqui digitos haud ita facile propter
,
Wymenaei mpcd imcntum, inferas. Nam ccruix mem
i
bnnofa, exmufculis ipfius texturaconniuct. Quae

mMrumpatur# priraacoitioaccmmac(t. Proptcrca 7.
Ccilus in fe&ione calculi fceminarum,uult uirgini di

«tos fubij ci tanquam mafculo (hoc eft,per anum.ob
firiaenis fcilicct interpofitum, 8c pudendum contra*
ct; us ) mulieri per naturalia. Intra muiiebre puden-
dam ,ilu c in uteri ceruicis medio, eugion c il ait Ale-
under Benedi&us,& Cselius)fiue hymen, integrita~
tisueluirginicatisargumentum. Ea uero neruou in- £^M4Mu
*
n
telligitur cxilitas ,ucnulis difperfa tenuibus, quam ua.csj .
f f ,
primus conuellat congrefius.

In uirgineis itaque Tocellis, uel ***** yu*m**m in-
hzret latetque hare tunica caftitatis conferuatrix,
caiprimo infultu difrupta , uenarum uteri orificia
Kic intextadetinentiaque , fanguinem fundunt,
,
4
menilruum uulgo licet improprie appellatum. Vn-

de nuptis uirginibus , prima concubitus no&e,cx
huius mcmbranac uioicntcr ruptae uenulis fanguis
promanat: cuius lituris, utuirginitatis ueluirgina- V}rgnit*i$
Jmmnotis,teftibusque,tinc~ta quibus tcgunturuel 1
incumbunt hnteamina , coram magutratu, fuipica- txpUoaw.

c'ibus,coniugesque uiolataeantea pudoris zonae fal
ft fn/Jmoiantibusmantis expandi oftendiqueiubet
Mofes. Hoc quoque muniraenturn cognouit author
carminis uuigo triti
crimen pemtynpefc uirginif hymett,
,
Apud Hifpanos quoque admodum uufgare eft

fponlis eas folutae uirginitatis Jituras fanguineas
,
in linteo a prirqo concubitu obferuarc . Apud

hosertam filias pro uirginibus aliquotics diuende-
re folent qua dam lucri cupidsc cimis matres ,
hymc-
Digitized by
2tS DeLamijs
byraena inuiolatum , eiusquc rupti man ante fan^ m
guinem alia materie rich imitate.
Adha2C,praeterquam quod in uirgine quadam cer-
tifsimd ctiam tcgumcntum illud folidifsimum depre
henderim , idipfum quoquc a pudicifsimis, mihique
familiaribus matronis .quae in feipfis hocpudiciti-e
munimentum prima admifsionc obferuarunt, pueii-
ca collatione refciui hae, omncs uirgines co donaras
:
cfTejexfcr minis alijs,quibufcum familiariter &occuJ

tehacderecontuliflent, fe intcllexifle, uno quoque
ffjmenmtm a fleruerunt ore. Membrana interim alias crafsiore,
wfiioraiiki
nrmioreque: quafdam tenuiorc fragiliorcque hie ob^
uaiidior t utfe feptas efTe,minime\ dubium eftrplerifque etiam lafci-
iltone opus uo quopiam attritu cam diuelli,Iacerariue,aut putre-
fcerc q UO que cx
fit,altkifra- humorum affluxu & ex morbo per-
,
nor.
mm
pj con rtat. Exemplo id teitatum facile fecerim:
uerumnoneft noftri inftituti inutilcm huiusargu-
,
menti contexere telam. Satis fit indicafTe.imoapcr*

tas oftendiffe ratipnes quibus fuccuborum incubo-
,
rumque falfitas detegitur item Mods locom nonni-

:
hil explicuiflc :!& medtcis nei rntibus roembranam

hanc in omnibus uirginibus,anfam fubminiftraffc.ca
oculatius obferuanducuius quidem uitiata* prius no
mine,uxorcm fecreto arguiflc olim maritum non inv
merito memini.
Si quis iamexiguoillonymenisforamineillufiH,
diabolum ut multiforme , Venerea? rei ludibria poflc
cum uirgine exercere urgeat huic refponfum uolo,
:
ut medoceat, quomodo co uirginitatis munimcnto

t
inuiolato, poflet ex eiufmodi congreflfus partu pro*

gignere uterus matcrierum ufquc adeo grandium,
durarum,in$qualium, afperarum.acutarumque mon
ftra.qualia Magdakna quandam Conlrantia? captain
^•47- extaliconcubitup eperifle, paulo polloftendetur.
Enimuero fi a poi tentofarum harum rerum procrea-
fione
Digitized by Google
Libtrtertim. j$j
tionepoef/a, apartium uteri peritisintTofpiceretur
twtreaareturqtie , ut anis eft, fraudem
illufione
pnmura phantafi* in Veneris opere
ingefta fiBtml
dende ut imaginarius illA, 0
, ngreflus iudiearetur
Km, doJores partus a fpiritu cleri , .tque rerum
tttoteuni infenfihum itiortuorum
congeries ue*
fatdhMcoitionis fortum oftentari i
mille artifice,* t>
I
WoiKfconftaret.
Dr uirgmitdtt prrpttM iuu
Marit fa
Ron* mcmorabtl.s. Cap.
XX-
alWiorem argon, Ai
| 'A P« propofiti aflertioo*.
^b.ftonam cunftia feculis memorabilem
hic,ex
Su.dabreu«bascontra«am, aferibereuifum
tSSHStJ^ h be,: Quo tem

n.anus .mpenum obtmebat,
L P° re l »<*'
erat quidam inter Iu.
WW*
™«
wot pnnceps, Tneodofius
nomine. Hiccumfami
'inter admodum uteretur argeotario Chriftiano,
cai nomen erat Philippe, qui ipfum
crebrd.dam'
Plexandara Chrift.anart,
religionetn hortabatur:tan>
dem ingenue faflTus eft, ch "ftti> «<
fetiihil dubitare, quin
I E
» VIs.quem nos Chriftum cohraus, is fir, quem
fact! JHSS?*
Scruatore m P^dixerunt: uerum
mS
mummdueere non pofTe, fr
fe ani J^STC
ut abdicatis, quibus nunc m»
apuaiuamgentemfungiturhononbus, noteefiium »'*-/'"''-«,
* s 7 Omfto der.Vtautem ita de r E S V ChriAn, ""*'»*
J
crec)erct,fenon folum facrorum

uatumoraculi, per!
'"^
«aBiffim,« fenptum adferuatur,
copertu habere.
««, quo tepore «de» facrt .n

Hierofoly.nis extabar,
uymn duos pcrpetuo faeerdotes
(quotfcihcetlin.
P» Hebratc* elemeta & ueteris Teftamenti libri nu
m antur)habere:& quotie,
de eo numero onus al!
Suwmorte oppetaret ,
moxaJiuindcfunclilocuaU
* legere;
Digitized by Google
2p a De Ldmijs
Were alle&umque
\ in codiccm , qui ad earn rem ?
$de feruabatur, ciim illius utriu

ipfius,tum parentis
que expreflb nomine rcfcrrt:notati$ etiam turn d<
,
fun<ftf,tum fuiTecti diebus.Cum itaque,quo tempoi

1ESVS Chriftus in Iudaea uerfabatur,necdum tam
fiefe prod ere, u tramq, fi Jem propaUm do cere caepi
mortuus clfet quidam ex diclo facerdotum ni

fct, ,
mero:nec , pod multa ac uaria furTragia, quifpiam ft

tis idoneus e(fet reperrus, qui in illius locum aflcrib
retur: tadem propofitus cftiES V S, Iofeph fabri (u
aicbant ) fiiius, tanqua homo state quidem iuuenis
cajterum & uita 3c moribus & doctri n a
in pri in is co
mendatus. atq; hoc fufFragio ab omnib. demu appro
bato,uifum eft matrem eius in cofeflum arcefTere (pa
ter enirn'.obierat ) cognofcendoru nominum gratia,
quae in codicem,ut dictum eft,defcribeda efTrnt. HJa
igitur accita, & de filio eiusq; patre fedulo interroga*
ta, refpondit: fematre quidem I B S V e(Te,atq; ipfum
peperitfcina eius rei teftes fibi efle eas mulieres^qua?,
cuparerer,pra:ft6 fui (Tent, patre uero nul/u illiin ut*
ris etferqund ex me (inquit)qu»b.uultisdifcite argu*
mentis. Duenim uirgo in Galilara agere,angelus Dct
domu,in qua uerfabarJngrefTus, non quidem dor*
in
mienti, fed uigilanti mihi nunciabat, futuru ut e Spin
tu fanclo parere^liutn , iubebatq; nome iili I B S V S
indere.Itaq; uirgo cum effcm,per earn uifione cortce
pi: peperiq; IBS VM, permanens u rgo in hunc ufq;
diem. His auditis,facerdotes iubebat adefle fidas ob#
ftetrices.easq; fumma cura explorare.an etianum uir
MsrU pin go elTet Maria.IIIse uero cognita ueritate ex ipfa re^f*
pAftum ,&flrmabant earn uirginem efle. Ad uenerun t quoq, Sc
,I '* rnu,,eres u3e tone fortunaadruerantpanenti,
feplmHir°o
* >
' confpexeramqueedentem infantem, quse& ipfeat*

teftabanturrllium eius efle IBS VM. Quibus rebus
atr.onitifaccrdotcs > dcnud rogabant Mariam, ut li«
berc
Digitized by Google
Liber tcrtiu*. i//
ber£ profireremr, quibus clTct c Jijtus ille parentibu*,
quo ea ipfa parcntum nomina poffent in face rdotum
alburn refetre. Ibi rurfus Maria Ego,inquit,reueri
:
enra peperiruerum DiiHiui confeia patris in tcrra.au*

diuiabangelo filium DeicflTc. Filius eft igiturmcus,
StDei. Sacerdotes ergo cum hxc intellcxiffcnt, in
allatocodice fcripferunthxc uerba Eo die mortuus r* f**<™
1
:
cllfacerdos ille.illis natus paretibus: cooptatmq; eft ["™"^T

ti
profflo facerdos comuni omnium noftrum (uffragio

1ES V 5, filius Dei uiu%& Manxuirginis. Porro hie
codex c tepli &urbis excidio a primarbus inter Iu-
dzo$ uiris magno ftudio ercptus eft, alTeruaturqt irt
Tyberiade, Sec. Tandem fubijeit author,fc hxc ab !jf
todiuifTe,qui e Philippi argentirij ore intcllcxeranii
•
Quxdam ddhuc ad prtctdm drgwmen*

turn faeicntii ,
obftruatuq- apui
medicos digntfima.
Cup. XXI.
QVctr autem rara memoratuque digna in pie*
rifque puellis me funtobleruata, ob arjgui
a
"inenti communionem hie obiter adhuc lub*
iungere uifum eft: ut etiam alijs idem pafsis uitium,(i
quando poftulet necefsitas, promptius fuccurri que*
at, obCcrueturque eo modo claufas uirgines facile fi»
roiliter confefluras fe ciufmodi dxmoniacum con#
cub/ram paflas e(Te , (i fort£ talibus prxftigijs eas alu
quando amafi us hie impetierit.atque manifeftius in*
telJigatur hums Venerei actus ludibrium.
Priori circiter oclodecim annos natx , in ciuitate
Graujcnfi chara mi h patria , ualida mcmbranula in
, i
uteri ollio fanguinis faburra diftendebatur,tumcbat''

que cum ingetidolore: quam quum cxlitura auiud
colore alicna, unoin loco putrereiudicarcm,ue!IU
izu% leuicer, aperiic fruftra nitebar : ea uuicn po-
t 2 ilea
Digitized by Google
Jpj DeLamijf
(tea pcmiptafpotitc , copiofuf profundebatur fin.
guis,unde paulatim conualuit.

Ad alteram pucllam extreme* Craneburgi decum
ben rem > matron* uicinaecum obftetricc accurren
tcs, cam gcltarc ucerum uno ore , foetus patrcm quo
que dcnominantes.occlamabant: ( lila licet interpo
enam luratrento contradicente, ac fe uirum nu
iito
quam admifitTe.bberius affirmants ) ufqueadco hui
uterus potifsimiim in dcxtro uentris inferioris late
>
re protubcrabat. Ad hanc quoque uocatus, re apu*

muliercs & obltetricem defperata , eius fciiicet par
tus dolonbus intolcrabilibus in tertiam feptimanair
node diuque pcrdurantibus , cum altqua urinae fup-
prefsionc.uigtlijs continuis, & appctitus dcie&ionc,
partem atfectam fecundum artis legem pollulan- &
tem necefsitatcm tra&o. ubi tarn uahde obrirmatum
membranaillud pudendi os comperi 9 ut nc fubtihfs
mietiam fpecilli cufpidemufquam, prxterquam in
oris ueficse extremitate huic anncxa,admjferir (que-
admodum in fuperiore quoque contigit) tamerfi di-
ligent! indagine circumquaque tentarctur. Re au«
tem penitius introfpe&a pcnficulataque quumpu-
, ,
ellam hanc annum agentem uigefimumprimum.tor-

mauenufta, floridauiuidaque, conftitutionis pror-
fus fanguinea? antea expurgationes menftruas nun'
,
quam fenfifle praeter leue paucarum ftillarum indi-

,
cium quatuor ante annis matre defun&a , in tell igt-

,
rem earum partiumuenarum orificia magis hie in'

:
trorfum rcferata, confertim in eaaetate, temperamen

to.uitaeocio ( fatricula etenim erat) 8c anni uerno
tempore, cflferuefcetem profudiflcfanguinem ,apud
me conie&ura collegi. Itaque anhelitum puellae fu-
pinaecomprimereiubeo, retra&is didu&isque cru-
ribus, quo magis tcnax pellicula renitcretur : atque
ucitigio imprcifo in eius medio a perinseo uerfus ue-
Digitized by Google
Liber tertius. jpj
8csco!Iam,& iufto utrinq; rcli&ointerftitio,ehirur>
gum , ob cafus iili inauditi raritatem trcmebundum,
utralonuin met nominis naufragio imprimcrcrad^
honor: acreiterata ob ncruofam c raisin em bis lectio
ae, iapra o cto fanguinis atri libras paulatim proiiu
xVX:;c tibuntur plures matrons. In eo decubitu ea
adtcrtrampermancrc diem propter haemorrhagiarn
iucco, licet fe moxab incifione maximopere leuata
tut/ret, de nulla debilitate ob largifsimam fanguinis
atatepore extra uenas in ijs partib. retenti effluxion
nra,conauefta, Elotisinde huius eluuiei reliquij.%
i;ja horJei cum melle rofaceo fyringe iniecla, poll
tenium'diem fuae reftituebaturlibertati.ualetudine
pederenti m cofequuta inculpata, ut u icefi mofecudo
ditpoft incifionera legitime cceperint flucre men-
fe.fuum deindeferuantes naturae tenorcro.
*
Simile cafum recenfet Antonius Bcniyenius his
nerbis : Inciditin manus noftras puella quxdam iam t *j"v

mamrauiro iam plenis nubilis annis , cui naturalia
,
ipfaclaudercntur. Quae cum ego huiufmodi malum

curatarus infpicio , membranulam quandam uideo,
qozipfmsuuluae ori opponerctur.Quarcduabus Ii-

ncis inter fefe tranfueriis earn incido , ftatimque tan*
taactammgenti impctu nigrior materia profluxit,

utgrandeiomen, quod tunc minillcr admoucrat,cx-
tinxericA/cnfes enim praeteriti intus tenebantur.qui
&</o/oresetiamfingulis menfibus excitarent. Turn
reliquumcurae exaliorum ulccrum more profequu-
tus,haud multis poll diebus puellam ipfara fanam, 8c
coniagio aptam relinquo: Haec ille.
Alias duas iam nuptui collocatas ah obftetricp
,
peritafeclas etiam noui. Proxima adhaec hyeme, qua

pudle octo circitcr mefes nat* urina impeditius flue
fct.nifucjimembranula pro nineret, uteri oriflciofi-
iioli carers fufpicata mater indocla, earn mihi ofiert
C j inipi-
Digitized by Google
De Ldmijs
infpicicndam egoaciculae capitello membrana hac
:
circumscripta, Jcuefic* colli extremitate often fa, ma

trem rectius inlbtui
quid ad eliciendu liber ius lo*
: 8c
/i 4.«M- tiufaccretedocui.Hucfacit Ariltotelisfentcrt tia,ciut
tfQmtrs.d- inter conceptions impedimenta &mon/rrofaru ha-
turaruprocrcatione, morbum iftum conumerat hac
uerborum ferie: lam fceminis nonullis os uteri com-
preflum, concorporatuq; ab ineuntextate ad tepus
ufq; menftrisoru perfeuerauit: moxurgentibus men'
itmis dolorcq; infcllatealijs fponte difruptu eit,a]n?
difleclum £ medias:nonnullx inrcrcrunt.cjuuiTi aut
per aim difrumpcrotur.aut difrumpi non pofTet.
phx.fi».u. Atqui membranulas eiufmodi circa pudendi ofcu
f
,art 4.M.!.lum quandoque adnafci, affent Auicennas , uirium
cUufura. id claufuram nuncupans quod Alraticam appellat
:
A,bucas » inter Ar abes non afpernandus chirurgus.

j'.fl^Tyt r
i »trfor*tl bo c maIoan eaa?t Gra?ci$*7/*r46r,hoccftJmperforara3
; i'WfM dicuntur. Etus quoque meminir Corn.Ce//iis. Fu-
u ip. 9 $. fiorem dc hpc uit;o, eiusque curatione explication
nern in no ^ ns Obferuationibus media's raris le-
»
^%nu*Lbrt
1
CS# Phimofisadhxceft compactio in ore aut collo
i*t**Ai. 8
»t.<su*t.
t
uteri,ab ulcere pra;cedcntcorta,tefte Actio. Scdhe^c
f>
/l^b.f^.y*. prarterinftitutum.
Qttodfilij Dcitdfilwkominm mgrr/fr/mr, locus

Iqic Mo/If expltcatur : quo magis cotig'tjjuf
tobolkiuanitMeluccfcit.
Crfp. XXII.
quis tarn pr*fra<ftior, ad illam \fofis fen ten tri
SI mini obtrudendam confugiat, Quod fihj £>ei ad
filiasbominumingrefsifunt,atquchj genuerinc
potcntes & ceicbres uiros 5c hinc cum multi* alio-
:
(jiii dodis uiris inferre ftudeat , daemones

poflfe mo,
Jierum concubitufrui.atquegcnerare kuicAugu* :
^ îiu$ûchiEu-ubiui,epifcopiKifami,uerbahaec,
qoibuq
Digitized by Google
Liber tertliu. 29s
quibus errorem hunc folide refcliiôpponam: Iliad,
mqait,rcijcieadum,feparandumq; a natura damonu Jn fj^T"1 •
nera, Scpen e inter fabulofos dx mo ncs ccn fen dam, r *J°¥
qaod aon modo £ noftris quidam, fed etia prophanae

fchitofophiae profeflbres pleriqi fibi perfaaierut,de fi«
lijsilVisDci,qaidicuntur apud Mofem filiashorainS Om^M

uidjflc,acccnfosq; in earu cupiditate, cx eis filios ge-
Da//Jc:qui quum dicantur Hebraice* Nephilim,ab He WfW"*
braisnefcio qui bus, 5c nortris, quinetia extern^ phi-
iofophis, daemones crediti fan t, qui partem diuinam
sqachumanam miftamhabucrmt. iueruntq; txmltf,
filios illos Dei angelos fufpicati: c q ui bus, cum mul
til Hebrf is,Iofephus in fua de Antiquit. Iudaic. hifto Ukuep.h

ria: qaem tame Zonaras hiftoricas excufet, quafi an*
geloi ilie appellant filios Seth ut Deo placentcs 8c
, ,
angelora uitam zmulantes. Fuerunt 5ca!ii in eaopi- t&.zMpau

nione, ut Lactantius : uideturq, antiquiumus error infta.dtuim
clibris Mods non recle intellects haultus.Siquidem
perhibet Plutarch as, Pythagoram, Xenocratcn,Pla-
tontm, Chryfippum, fupenores 1 heologos fequen-
tes crcdidifle, daemones fuifle homimbus quidem ro
buftioresînbusa^lone* prxcellentcsdiuinitatcm
(mquit) habentes neq; lyncera neq; pura, fed cu ani*
mxnatura &
fenfu corporeo coniunclam.uoluptatis
8c laboris capacem. Hoc etiam credidit Athenagorss
phtlofopUus Chriftianus,Iuftinus item idem philofo
p&as, 8c Tertullianus, omnesambiguitateuocabuli
du#i:arbitratiq;,filios Dci,angelos,purosq; deos,ge
w^
nitosexcis: alij darmoncs, alijhcroasuocantes,«w*
t amorc illo quo iili filij Dei in femrnas
fhTent, filiosque cximix uirmtisSc audaciaegenuif*

exar-
H<n><t unh
fent,quod in Cratylo etia retulit Plato. 8c Athenago-

ras in icgatioe fenbit: Similis quoq; coditio fuitange
lorii.Etcnim cum omnes efset libcrc uoititatis, alij in
ta qua crcati a Deo fuifsct , coditione pcrmanferunt:
t 4 alij
Digitized by Google
jtp 6 De Lamifs
naturam fa am 8c condition cm uiolaucrunt. Is
alij «r
go daemon materia?, &formarum qua* funt in ca , Im
peratorextitit, Secasteri qui ex his circa primum ae-
therauerfantur. Scitis autem nihil abfq; tcftimonio
pos praedicare,cumnitamur diclis Prophctarum.Illi
jgitur X carnc uic"li,& in concupifcentiam prolap Ci: is
autem negle&or 8c prauus circa rcrum fibi credira-
,
rum curam eft inuentus Ex his uero qui in uirgi nes

.
exarfcrunr# nati funt hi qui Gigantes lunr appellar i. f-

taq; angeli lapfi de ccelo, circa aerem Sc terrain, prohi
dcinccps coclum repetcre.uerfantur animi quo-
fciti ;
qê Gigantum circum mundum. h«c tile. Tertullia*

jiusquoqu? cadcm fenGt. Qua? quidam dofliores
mclioresque Theologi quibus filiorum Dei notior
,
fuipappcllatio, nunquam dixiflcnt nonFJierony-

:
rnus non Auguftinus, non Gregorius Nazanzcnus,

,
non prudentifsimus Cbryfoftomus Nec difficile

.
eft erroris fontcm agnofcerc: ncc durum pro bare,

D f° ntas Sacras litcras filios Dei nuncuparc dileclos iJ-
.
Jt
oft*\l li.illumqicolentes. VtdeIfraele:Ex^£gypto uocaui
ffumer.x*. 1 ium mcum.Et in ExodorFilius meus Ifrael. In Pfal
flt&tth. x. mo quoqj clara cxiftit differentia, cum homines funt

Pfd. If.
^jij Q c & c ^ m n 5 funt: Ego dixi, dij cftis & nltjbx'
j ,
omnes: uos autem licut homines moriemini.

celft
Ecce eofdem filios Dei 8c homines appellat:fed filios
creati ab jllo, facliqj uelut dij, futuriq;,fi Deu
Dei.qa
coluerint;homines aute, (ja in terrenafragilitate difa
pfi,regis caclcftis imagine denigrata. Tales erat 11 c- i i
fWjP*i. luuioisteporefilj Dei, bona progenies ex Seth,qua?

comifta cu 61iab.nominu,fcil.corruptifsiinis feminis,
qu^ ficut uxor Ada, deincepsqi ferme oe« fic maritos
fuos corruperunt: unde corruptiores filij qati,origo
malt, fanguinis pij cu impio comiftio propterea nati :
bcllicofijuperbi, cotumeliofi. Hf c funt ucriora,* na-

| ura no abhorretia:cu i)ia npabfint i fabulis Poetaru
-
Digitized by Google
Liber tertius. xpj
Necnarori fieri poteft,necalTentiWphilofophia,tpi«
rims corporenudatos.amorefccminarumcapi.autex
eis gcnerare potuiflc.Habetcnim fontem fuum.&in*
fcnorcs onus,cupiditates:fi dcfit caufa,dcfit effedus.
Vbinon funt me bra genitalia, non eft amor coeundi. sF* rttm far;
Vbi non ell cibus 8c poms non tft fperma. Vbi non ^
fuitquaerenda fuccefsio& propagatio, nonadhibuit
oaroracupiditatem generandi.Sicutfpiritus nudi fiti*
^
reaurefuriren6poflunt,ficueneris hbidine nequeut
Abfurdum quoque, duo efle genera dsc
inflammari.
monum cum ipfos angelos lapfos in con cup ken-
: i
cam, turn animas Gigantum. Fueruntenim Gigan-

rcs homines, nec ex hominibus faciendi Tunc dxmo-
nes:nec cafus co rum fuit,quod exarferint in amorcm.
Eruntigitur fabulofi daemones, tain quos libido ra-
paiiTerv quam generati ex eis Tales erunt, quales He-
.
ctor, Achilles, Aeneas, Hercules,ex hominibus & dtjs

nati, apud Poctas.Hxc Auguftinus Stcuchus:a cuius
fentemiarationibus acueritate com prob.ua, quam-
uisLaclantius^vw^t^difcrepet.inuniuerfalitamen uy ,.^/ n .
de getilium dijs rt*«nondifcedit Sicenim argumcn* fi tt .reli».c*f>.
tatur : Quid eft autem tarn remotum a Deo quam id ,

s.
opus quod ipfe ad propagandam fobolem mortalibus />*« acdt
tnbu.it, & quod fine fubftantia corporali nullum po» ***** *• <w *
T9%
teft efle ? Dij ergo fi funt immortales 5c aeterni quid
1
opus eft altero lexu^ nimirum ut gcneretur. Ipfa pro*

£?oie auid opus eft^ cum fuccefsione non egeant.qui
ruriluntfemper. PoterathicargumentumLucrctij
a ddere, quo d ego ualidifsimum exiftim o:
—- Si numitut tutfci
CredimuSy baud quenquamfds eft ceepijje de9rum. .
Sequitur apud Lacrannum Vt habeat ucl mini,

;
ftros, uel in quos ipfe pofsit dominari. Quid igt-

turopus eft fexu focmin«o,quum Deus,qui eftom-
nipotens, utuocatur, fine ufu& opera focminxpof*
t 5 fufi#
Digitized by Google
jpt BeLamijs
proereare ? Nam fi quibufdam minutis *-
fit filios
nimalibusidprxftitit, utfibi e folijsnatos, h fuauU
bus herbis ore Icgant curexiftimetaliquif, ipfum
:
Deum, nificxpcrmiftioncfcxusaltcrius,non pofle

generareC' Illos igitur quos imperiti infipienrcs &
tanquam deos & nuncupant Scadorant , nemo eft
tarn inconfideratus, qui non intelligat fuifle mor'
tales.
Sc midcos ,ut alios mortdles, fuiffc rutosmcc bominwm,

nec pcrficlwm dnimd Afe coitu cr femme m*-
m dc fommt, ndjci dut concipL
Cdp. XXIII.
EX fuperioribus apparet quam abfurda

,
fit ac
prorfus indigna Chnftiano, Fulgentij fenten*

, « , ,
tia, qui quos Scriptura Ncpbilim, SeHebrseo-
?!
7
jfim.
rum theologia Ifsim appellat.cos Hcroas, Semi- & &
frmidet a** deos , Sc deos Sen ones dicto* ai c autquiaobme- :
r j t j paupertacem coelo digni non cenfeantur, nec tcr*

Ititrtdiu.
ton*n<H
rcn j tamcn putentur propter gratiae uenerationcm,
cuiufmodi olim Priapus, Hippo, Vertumnus: aut
quia diuinis uirtutibus $c in humanum genus bene*
,
ficijs in hac uita praecellentes , poft exutum hunc

mortalem hominem in deorum beatorum choros
translati funt, ijfdem quibus olim in hac uita benefi-
ces ac uirtutibus , mortalibus perpetuo prouiden-
tes: autquiaarcanofuperum femineprocreati funt,
quos ex dcoru fiue da?monu comixtionc cu homini'
bus genitos putant,idcoq; media quanda natura for*
titoi.ut qui nec angeli, nec homines fint. Etenim no
flpudChriftianos,(ed apud Ethnicos numina quxdi*
tantu, funt terreftria quacda cceleftia tantu,quaedam
,
media,qu;e Apuleius animalia ingenio rationabilia,

Midi$xumi Sc animo paibiua, corpore a$rea, tempore setcrna
dicit. Antiquitas auicm Mcdioxumus appellauir,
quod
Digitized by Google
Liber tertius. 20 p
quod Dcos minores, hominum
uelut intercefTores
autem natura maiores effe 8c diuina quaedam mu'
,
nera nobis tanquam con fcrre uiderentur ut :
jEfculanius t Pollux, Caftor, Liber, Quirinus, Atlas,

kalij,quo$ Auguftinus Sccuchus nominau t. Her*
culeipj Seruius coramuncm Deum utriufquc nam* ^/imud - 9-
redicit, medium inter diuinitatcm Schumanitatcm.

£xIoueenim& Alcmena natus fingitur, quae uxor tubmen*.
crat Amphitryonis. Hinc cum per Hcrculem iura- I)eui ex ho '
>9 '
rur, Mediusfidiusiurari folet, quafi mediusfilius.
ZTn7a!
Vtaotem cxhomine Deum nafci,nec diuinitatis ncc rîm wrfc
humanitatispaciturratio, fiue ex focmina Scuirofi- AUd
mul.fiueexuirginctantum, quemadmodum Sibylla
Erythraeadicit,
——2 Auvett' uv/fte
Sic etiam nequc homo,neque perfeclum animal, nifi ArM&"»*ni-

ex maris acforminaecongreflu, uel concipi ucl nafci mil mfi e<
poteft.Repugnaret cnim hoc non folum ipfi ueritati, mn% fi**9
ac facrofanclae rcligioni noftrse , uerum etiam uni-
uerfse rerum naturae. Nam profeft^ in hominibus,
caeterisqucantmantibus diuerficas fexus Stcoitio 6c
generatio nullam habent aliam rationem , nifi ut om-
nia genera uiuentium,quando funt conditione mor-
talitatis obitura, mutua pofsint f/ cefsione ferua'
.
ri. Quod fi abfque coitu fexus utriufquc , uel quo a#

Jio modo fieri poflct,iniquifsimas atque ridiculasjtu-
liflet Plato leges, qui ccelibatum fua rcpub. non fo*
lum exterminauit: fed ijs etiam qui nonnubcrent, ,0i
mulclas pcenasqueconftituit. Atque haeceftunica
ffAfa;
naturalisnuptiarum & ratio & caufa, quam lurecon* fJ^'Zfltm,
fulti prudentcr infpiciut.Ariftoteles quidem ScTheo ln a
f>hra(tus animalia bifariam generarire&^dixe're.a. n»pt.

iafcilicet ex coitu, alia ex terra & putredine. AtiU
^'J?*^*
laDcrfcftafunt,h»c autem imperfcfta,de quibus hie
Digitized by Google
}9$ Dc Lamijs
Gemtf.unon loquimur. Etenim Deus in principle perfefta
^fûflMb. omnia condidit 9 8c hominem quidem Sc reliquain
fpeciem fuam,hoc eft mafculu Sc faemellam, nullo
tm^!**.
,e 7
nercexcepto, necaquatili , necuolatili.ncc terreftri.
Nam in uniuerfah LxT*x\v<rpu mundi p licet ipfe p odea
Cemtf.7. denuo quaelibctcreare potuifiet, Nohae
fuauircute
tamenitamandat £x omni iumento mundo toJlcs
:
feptem & feptem,mafculum Sc foemellam eios: dc ia*

mento ucro im mundo duo mafculum , Sc foemellam
cius. Deuolucrcquoquecceli leptem & feptem, ma-
fculum Sc foemellam, ad uiuificandum femen fuper fa
ciem uniuerfa: terrae.
^ytoimdUa QuareyEncas Syluiusfabulofum eifeputat, anfe-
nmllsnft res in Scotia uicina ex arboris fruftibus in aquam
fiwpeve. decidentibus nafci,uti tradit Saxo Grammaticus: Yu
cet Guilielmus Turnerus Anglus fen b at hoc anferu ,
genus Bcrniclam diflum ( cuius uel niduuel ouum

nemo uidit) fine pa return opera gigni fponte, quum
fcilicetad certum tepus malus nauis in raari compos
truit aut tabulae aut antennae abiegnae, inde in princi
pio uelutfungos crupcre,in quib. teporis progreflu
manifeftae aum figurae cerneretur deinde plumaue*
:
ftitac.poftrcmo uiuae & uolantcsratqi id afferi.pneter

commune omnium gentium littoralium, Anglif.Hy
berniae Sc Scotix tcftiraonium, * Gyraldo.qui multo
fee lici us cjuam pro fuo tepore Hyberniae hiltorta coo
fcripferit. At idem ille non fatis tutum c lie uulgo ft-
dem aftrui Sc Gyraldo ob rci raritatem non ere d en*
,
dumfubiungitj quareis ipfe qui Anglus natione, Sc

medicus profefsione erar,Theologum Anglum con-
fuluit, qui uerumefle quod dchuiusauisprodigiofa
generation dicitur, attirmauit ueruin in rerum na-
if :
turahum cognitionepotiusdo&o medico ipfi Tur-

ner© quim Theologo fidem pracftapdam exi (lima-
,
rem, Hue peninct quod dc uolucrc Ephimero tra*»

dit
Digitized by Google
Liber tertiut. j
dir. 5. de Hittor animal. Hyppanit
Ariftoteles libro
fiuuius apud Cymcnum Bofphorum (ub folftitio,
defcrt ueluti folliculos acinis maiores,4 quibuf qua'
drupedes uolucres erumpunt,quod genus animalis
in poftmeridianum ufque diei tempus uiuit 8c uc
\«: moxdefcendenterblemacrefcit&languet: de-
indcoccidentc, montur, uitanon ultra unum diem
protra&a: unde Ephemerura, id eft diarium appeila-
rum eft. At prodigiofae ha; narrationcs non Tem-
per fidem mercntur quemadmodum ncc id quod
,
Ouidius tradit , Channem pifcem ex feipfa concipe' hb. p.
re : 8c quod Archelaus de leporibus , utramque uim ^' 7

ftf 8
^
iingulis inelfc ac fine mare sequegignere : quodque
6f9
Ariftoteles 8c Alcxandri milites funt mentiti , genera
t.onem murium lambcndo conftare , non coitu. ,
Hyasnam quo que parere fine mare, uulgus credit, PUnltb9 >
Ariftoteles negat. Idem de uulturum formellistra- JSL^fr

ditum eft. Superat autem omnia haec mendacia,
quod dicit, in Lufitania circa Vlyxippone oppidum, Fattflnm.
8c Tagum amnem, equas Fauonio flante obuerfas,

"t****
animalem concipere fpiritum indeque parttim fieri,
,
8c gigni pernicifsimumita, fed trienniumuitx non

excedcrc:
Ore omncs uerfa in "Zephyrum ftant rupibus altif, Vhf^XSm,
ILxcrptdntcji leues aurM&[apefine ullis
Ccmugjsuentogr4iu<be. —
Atque hxc de animalibus Quxfi ratio ipfa N**»fr**#
brutis.
x
refpuit, acfacra Scripturarefellit,quantominusin
hornine concedenda? Concideret enim fummum Tm^fimmm
^f^J
noftrae fidcl fund amen turn abftrufifsimumque in- emin
, t.
carnationis Chrifti myfterium 8c quod fupranatu- :
ram opcrante Spiritu Dei fuit effectum id natura ,
fibi uendiorer. Sola enim Maria uirgo 8c ante f.Ui* 7.

,
par turn 8c p oil partum Chriftum homine 8c Deom

,
fine
Digitized by Google
$02 DtLamijs
Cdp.14. (ineuiro &eoncep?t&peperit, utfupra demonftra*
turn eft : ncculliunquam hocauttributum fuit , aut
îiSi
* tribucturmulieri: ne forte* potentia Scuoluntas diui'
naprartendatur, cum hsc mendacia pafsim tradi ui-
PUto. demus: ucluti Platoncm ex uirgine, Apollmis phan^
Îrutut. tafmatcoppre(Tanatum:&Gothicas, quas Alrunas
uocaot, & fpecie 8c ingenio fpec*hbi!es fcrminas , o-
lim Filuniri fiue Idanthrefi Gothorum regis caftra
egreiTas,ac per Afiaticac Scythice folitudine* oberraa
res, a Faunis &
diemonibus compreffas, ac inde pro-
H»nm. creatos Hunnos fuifle. Se am ore captos eiTe mentis
iinturdaemones,utamentesuicifsim foeminas in. of-
ficio arclius conftringanr, ardenter animarum perdi-
tionem depereuntes. Quod autcm non ex mare,fed
ex femetipfis concipiunt muliercs , ea eft caro infor-
MoUmuhe- mis,inanima, quas molas nos uocamus.Ideo non ani
r»m. matur,quianoncftexduobus. Fa!fifsim£ igiturSi-
°
mo n magus ex uirgine fd natu iac"rabat,ut Deu mcnti
tur fa fi fs m £ Merl i n u s, d * m o n s 8c u rgi n s r7/ius
ly*
up l re
" : I i i i i
habitus, ut infra dicemus falfifsim£ Serums TulJus

:
Laris familiaris films creditn* 8c reliqui omr.es fe-

,
Pli».hb.r?. midei,dequibusdiximus. N?m &ipfi mortalcs fufc'

runr,& patres eorum uiri,&.matres fceminse.
Commcntumde Martkihuthcri ortudtmo*

maco. Cap. XX J 1 1 1.
"N aeftateannifcxagefimiquinti fuprafcfquirttjlle>'
I (imum, Epifcopus in celeberrimo famofiopprdi

collegto, ad eleua«-dam Martini Luthcri dociri*
ram, inconcione piublica hanc dceius ortu enarra~
uitbi(K>nam,quam cme lepidam atque hoc loco di-
1
gnam negligi minirr £ oportuit, ut uidentes uideanr,

tic intelligentesinrciligant. Diabolus in forma mer*
caroris&artificisgemmarij Vuitenbergaucnit, ubi
•pud ciucm hofpiuo excipi cupit , quod mcrccs fuas
frecio-
Digitized by Google
Liter tcrtivs. 30}
precicfos comunibus hofpirijs credere minus aude-
rer,pro beneficio interim iuftam pollicitus re muncrt
tion cm Cancrum ubi hofpirts fill a in amplexus mu'
.
ncn bus, blandicij s,al ij sq; uoluptatis irrita mentis pel

lcxi (Tcr,cius tandem concubita frctus,breui cuanuir,
nccpolleaapparuitufquam. Puellae indies magis ac
magis uterus in tumult, que enixuratam horrenda
raraque cdebat indicia , ut foctum non legitime" con*
crprom effe , arguments minimi obfeuns praefumc
rerur. Puer adolefccns tan u pauco tempore in fcho-
t
Jis prom oui t,u t fuos coaetaneos Be comititoncs facile>
uinccrer,uitx tamcn ratione fimulata. Indeex patris

inftinchi fadus monachus uim religiofae uirgini
,
(quemadmodum ab eruditis uirif, ijldemquc non

paucisfertur) intulit abiecta cuculla. Romamuero
profectus, ut conditionem fortiretur feliciorem nec ,
ex anim o res cedcret, incidifletque in fanclils. patris

Papae & Cardinalium inclementiam , confilio inito
cum fuopatre, ut obdenegatas preccs fe ulcifcere-
tur: ab co confulitur ( quod imperiram plebem fedu*
ctu facilem inttlligeret ) ut commentariolo oratio-
nem explicaret Dominicam , quam cunclos fimul
Chriftianos nouifle oportet, urearatione fui infti'
tuti uoto potiretur. Expiicationem autem banc
tantoartificio&faftucontexuit, ut non modouul*
garibus, fed 8c eruditis plerifquc, donee fucum a-
nimaduerterent, commendaretur. Tragicus hie
Vrfus plcbeiorum hominum crga fe ftudia uidens,
Jon gius indies graflari ccepit calamo tarn contra Ro-
mans fedis indulgcntias , quam argumento alio, do-
nee redargueretur , pudefieret 8c conuinceretur ni' :
misque longum foret enarrare (ingula, fapienti far

didum . A doftis omnibus hie Vrfus nuncupa*
tur. Nomcn eius, quem dieito commonftramui,
plus fatis intelligitur . In dignum etenim un &
^
$04 T>€ Lamijs
illc,ut in uerbi Domini cathedra nuncupetur. In furrt
ma fons , c It 5c origo uniuerfae hserefeos, in cuius cx
-
tirpationcm Concilium hoc fanctum tarn diuincce-

ptum, &agitatum : nunc tandem cum utili tare no
exigua abfolutum efle, mcrito acceptum Deo fc-
rimus.
Hiftoria catholica de ftatu rcligionis nolrri tern*
iioris Gallic^ conferipta, authore S. Fontamo theo*
ogisedoclore,tradit quoqueprobabilem cite opinio
nem, literarum monumentis propagatam Margari^ :
tarn uidelicct Lurheri matrem ex diaboli coitu con-

cum ea fuiflet congreflus*
cepilTe,qui aliquoties ante
quam IoanniLuder matrimony fcedereiungcretur.
Lutheri profecto doctrinam alijs ueritatis machi^
nisimpugnarc & conuellere oporteret, non eiufrno-
difigmentis, alioquiuulgus inteliigerct. Siquidem
cratfumnimis hoccommentum eft de tali d xm on is
concubitu, quum ex defcripta eius uita omnibus co^
(let, natuinfuiflcanno 148$. die 10 Nouembns, no-
de po it horam undccimamjslcbia; Tub imperio Co~
mitu Mansfeldenfium ex patre minim e oblcuro Io-
anne Luthero,uiro Patricio,& luius pudicaconiuge
Margarita matre: atq; Martini nomen eiimpofitum,
quod dies proximus, quo perbaptifmum Ecclefixi'
nitiaretur infans,Martino facer eflct.
Car cx dijs dc uirgmbut homines ruifciconfifttm fit,

crqu& rationc friritm dc dij cm muheribm coC'
dtit, hiftorijs aliquot docctur*
Op. XXV.
CHrfmtuiri v"-^ Onficta autem & excogitata fuerunt ilia ab
ion* t
mult> I hominibus & antiquitus, & noftro feculo , ucl
m*ufi*f*** V^/ pcr a d u at onem> a(j principu ac pot cntu fami
i i
'* Tt
liasiiluftrandasaceuehendas uelpcr pudorem, ad
:
obfeurkatem generis aut natalium turpitudincm te-

gCQ'
Digitized by Google
Liber tertius. »$c
gcndam: per timorem, ad upra mulierum aur adul-
ft
teriacaslanda uei perartem ad Iibidincm quorun-

: ,
dam expJedam,qt]i pleruno; funt aut iuucnes, auto-

ciofi faccrdotc$,& forma Scuarietatc mulicrum rem-
yla frequentantium capti. Iouem hoc padto Danaae ******
nuCifle aiunt quondam in gremium imbr< m aureum.

*
n
EtChtrrea conilmilcm iamolim lufiiTc fe lufum air,
Deumfefc in homincm §6uertifle,atq; per ahcnas tc
guiasuenifleclanculum per impluuium,fucum facm
muiieri.At qucm Dcum:qui fcmplacccli fummafo'
otcu concutit.Cgo homuncio id non facerem?
Patcbit hoc opttme ex hac cJeganttfsima Iofephi U nU<l'
4
£f{'£iS ' '
fctftoria. Circa Chrifti tcmpora ctiam Rome,in faens

I(ids,fumma turpitudo deprehenfacft. Erat Romse
^^ c
Paulina, mulier non minus probitatc morum quim P*ultn* pri

natalium claritatc iiluftris.adhxc opulcnta & formo v
fa,ut quae cflet in ipfo astatis flore/ed in primis orna-

tipudicitia. Nupta autemcrat Saturnino,uiro tali
coniuge dignifsimo.Huius amore captus eft Decius
MunduSyiuuenis non obfcurus in equcftri ordine Sc D.Mundi*-
'
quia maior erat fceminaquam quae corrumpi poflet morti tmP 9
ttnUdm
tnuneribus,eo magis accendebatur amantis infani2,
itaut orTcrret ci pro unica noclc ducenta drachma-
rum miliia. Ac ne fic quidem walens cam fle£rere,non
4C r, "* m -
ferens amoris impotentiam,decreuit morbum fimul /
&uitam finireinedia.Hoceius propofitum non fefel
i;rfden,iibertam Mundi paternam.uarijs inftruc"hm, ,
fed non nrobatis artibus qua: indien^ ferens obfti' ^fV^T^tr

:
nationem iuuems,blanda oratione conuentum am* '
marc conatacftjpcm ei facicns,erTec"turam fe ut po«

tiatur Pauling complexibus.Cumqi ille preccs eiu* li
bcntcraccipcret,aitfibi opus quinquaginta tantum
drachmarum millibus ad expugr.andam mulieris pu
dicitiam.Ita refocillato iuuene, &
accepta quamam
peticrat pecunia, nouam doll uiam ingreilacft, u?-
u dens
Digitized by Google
2§6 Be Lam us
Stcnjttaip j ens Paufinam non capi pecunijs.Sciens porro,c-.«
s tmntu
oe hcmentcraddiftamIfidi$cuItui t talcquiddara co-
minrfcitur.Conuentis aliquot ex cius facerdotibus,
Sccepta tide filcnti j,& quod efficacifsimum c It, often
tatoprejnio,in pre/ens XX V millibus,8caltcris toti'
poftnauatam opcram.indicat eis amorcm iuue
tic in
nis,rogansut omnibus modis adniterentureum red

dcreuoti compotem.IJli auxi cupidineta&i,benign£
funtpolliciti quorum natumaximus propere fe ad
:
Paulinam contulit:& admiflus impetratoq; abfqj ar*

bjtnscolloquiojuenircfeaitmiflum ab Anubide.ca^
pco ipiius forma,& iubete ut ad fe ueniat. Ilia libenti
animo accepitnuncium :moxq; ia&abatfe apud h*
miliariter notas muliercs,qudd dignata ftt amore A-
nubidis manto quoq; indicar,c6dsctam Gbi carnam
:
Jnuenhpt* & cubileAnubidis.Id eo facilius conceflum eft, quod

99 C9tt
'
cognitaSc probata elTct uiro coniugis pudicitia.Itaq;
intemplumproficifcitur,&poftccenaHi inftante /b*
mni tempore inclufa per facerdotem,tenebri$ cona*
Mundum incidit.totamque
Jiantibus in latentem ibi
eamnoctcm obfecuta cftiuueni, Deo fe gratificari
exiftimans.Eo deinde abeuntc, priufquam facerdo«
tes doli confeij (urgerentjPaulinamane ad maritum
rcuerfa,congreiTum cum Anubide prsedicat,& idem
apud arnicas quoq; magnificis ucrbis exaggerat. Ill is
ncc credere libebat,rei naturam confiderantibus:nec
mirari tamen non poteranr,ob infignem mulieris pu
dicitiam.Die deinde poftrem patratam tenia, Mun*
dus adamata? fortefortuna obuius:
1
O
factum bene
Pau!ina,inquit,qu6d 5c ducenta ilia millia mihi Tenia
fti, qua: potuifti tuis facultatibus addere, Scmorem
mhilominus mesuoluntati gefsifti. Nihil enimmea
refert,quod Mundum contempfifti, quandoquidem
prxtextu An«bidis optara uoluntatc explctus fum.
atquehis djftisabijcAtmulicrtumprimadeprehen*
foflagU
r
Libit tertiul. } oj
foflagino.ueftem fibi lacerat: & r*tota ad roaritum
delata.ob/'ecratne tarn infigne Judibnum impuoitu
finatmaritusporro Imperatori totum fignificat.Ti* Lttutihif
bcrius,poftquam accuratifsima inquifitione didicit P"* 4 *
omnia.facnficos illbs impoftores rn cruccm cgit : u*
naq;lden,inuentricem huius fceleris.cu'us prf cipua
opcrafuit in cornimpenda mulieris pud>citia : diru*
toq.replo.tUtua Ifidis iufsitmergi in Tiberim.Mun'

dumautemitiore poena extlij catfcigafTe c6tentus elr,
crimen eius in Cupidmis imporcftriam rcfercns.Eu- &*LhipJm
libmsnon minus norab>!e refcrt Saturni adulterifi. ^J^^m

Saccrdos Saturni,Tyrannus nomine.quafl exrcfpo* n€iftr Attri
j
lonuminis.adoranti'b.in tcmplo nobibb. quibufq; 5c e«*rtt£
primarijs uin quoru fibi matrona? ad libidinem pla#
7
tuiflenr,diccbat t Saturnu prsecepiffe.ut uxor fua per* *

noctaretin tcplo.Tumis qui audierar,gaudens quod
uxorfua dignationc numinis uocaretur, exornatani
coptius.infupcr Sc donarijs onuftam , ne uacua fciltf
cetrcpudiaretur.coniugcm mittcbat ad templum, in
coofpectu omnium coclufa intrinfecus matrona.Ty>
iinusclaufis ianuis, Sc trad ins clauibus, difecdebat;
Dcindc faclo filentio per occultosmeatus & fubter'
taneos a ditu s, ipium Saturni fimulacru patulif
intra
irrcpebat cauemis. Erat aut fimultcrum illud a tergo
*xdam,&parieti diligeterannexu Ardentibusaîn-

to*dem luminibus , intent* fupplicantique mulie*
riaocem fubito pcrfrniulacrum xris concauiprofe*
r
«bat,itautptuore&gaudioinfelixmuliertrcpida^
W, quod dignam fc tanti numinis putaret alloquib;
caquam ucro qua; libitum fuerat, uel ad con' fa":
tlt>tHmtnA ^*
fornationem maior£,uelad libidinis incitamentum
'*
wOeraifTet name impurii, arte quadalinteolis obdu* *
«'$»rtpcnt^ luminaextinguebanturuniuerfa. Turn
<J
cfccndens > ob(tupefaclx& confternatx muliercD*
Ht aduhcrij fucu prophanii < omenta tiombus mferc
u a bac
Digitized by Google
$ot DeLamijs
bat. cum per omncs miierorum matronas mul-
Hacc
to tarn tempore gererentur.accidit quandam pudicse
mentis fceminam horruiflefacinus, &attentiusde«
fignantcm cognouiffe uocem Tyranni, ac domum
>
rcgrelTamuirodefraudcfcelerisindicafle. IUedeia.
iuria coniugis, immo potius fua, ardentius inflam-
matus , inferiptum Tyrannum ad tormenta deducir.
Quo conficlo atque confeflb,carcisque fraud bu s re* 1
uciatis,pudor omnts Sc dedecus Paganorum peruafe

rat domos,adulteris matribus,inceftis patri bus,li be*
, ris fpurijs deprchenfis. Hincexiftimarc poflumus.ac
femper pn dignofcerc.quornodo matron a Romana fuerit a Mar

] Uo/tte cuiufmodi multa Valerius Max. Scal/j
come tccompreflfa:
dimity cm- hiftorici referunt. Fuit haec fraus Temper ufitata facri-
*nt- ficis, ut hac de caufa fimulacra deorum ipfosq; deos
,
8c comedcre,& bibere,5c coire fingerent.Nota eft hi*

Darnell*,
jftori a dpud Danielem.de facerdotibus Bel feptuagin
ta,qui cum ea quae Bclo proponerentur, tarn con/ran
ter cum ipfum cofumere affirmarcnt, ut fanclum Dei
prophetam in difcrimen uitse ad duccrer oftium fani
,
regem obfignare patientes: eos tamen fub menfa oc*

cuitum aditum habuifTe.ac per eum cum uxoribus 8c
liberis ad Dei pateras exbauriendas patinasq. euacu
andas uenifle, ex ueftigijs fumma prudctia deprehen
dit,regiq; demonftrauit.Quaj fagacitas quam noftris
etl * l
*V ori bus utilis, atq, adeo neceflaria eflet, Aure#
ca imfil
caf>.i } .t»jr .
ana ^ ccromant a(j ocet> & Chrifti diuaeq; uirgtnis
ji j
apud Bernates colloquium monachorutn arte confi*

Ltb.z.ta.)r. c~tum,de quo fupra dictum eft,
Dr mutud malcficdrm commixtionc.

Qp. XXVI;
Via fupcriori Capite fan's detcximus illos
dcos, qui formofifsimas quafque matronas
nib rcligionis fpecic complexus fuos fibi dc#
P0
'
1
Digitized by Google
Liber tertius. 309
pofcebant olim :uideamus iam qui nam fint dx*
mones,a quibus malcticf fubagitari fe uulgo ia&ant.
Quod etfi pofTem cxcmplis noftri tempons noftra' ,
rum que parti urn ctiam in uirginibus fan&ifsimae

noftraopinione pndicitif dcmonflrarertamcn quod •
odiofaGnt, ijs praetermifsis,unura ab exteris fume-

mus, quo nihil efle pored ad uanitatem falfitatemq*
drmoniaci coitus probandam accommodatius, ni#
iil ifluftrius.Ioannes Leo Africanus teftatur, in Afri* Lih^firifU
ca Feflx maleficas efle, quse uidcri uolunt habere **f"**
cum daemonibus familiaritatcm da»mo- :
nes autem ue! rubros uel albos ue! nigros appellant:

atqucubi ftlicuiusfatum eloqui uolunt, ccrtis odo~
ribus femetipfas fuftiunt, &
affirmant eum turn fe
rccipere dsemonem, quern accerfcrunt: inde muta*
ta uocc dsemonem in fe loqui fingunt. Turn qui
rei alicuius explorandae gratia uenerunt , earn ma-
gna cum reuercntia fcifcitantur ex illis , Sc tandem
numerato daemoni precio difcedunt. Verum qui
fantoris funt iudicij , mulieres has Sahacat, quod SuUmou.
Latinis Fricatrices lonat,red^ appellant, quod dam-
nando morefolcant Venerem inter feexercere. Di*
cerem honcllius.fi poffem. Si quando formofae mu*
liereseas adeant, malcfkac earum amorenon fecus
aiqu^ladolefcentes puellarum accenduntur, & in
darmonis fpecie rogant , ut concubitum pro mer#
cede pattantur. Ita fit, utdum fe daemoniorum di-
£is parailTcputant, rem cum maleficis habucrint.
Neque defunt qua; cius rei uoluptate alleftae, ma-,
ieficarum confortium ambiant, &
morbumfingen'
tcs unam earum ad fe uocent, uel miferum eo mit-
,
tant maritum 1 qua* re intelle&a, mulierem a das-

mone quodam uexatam affirmat,eamque ob cau-
fam nullo modo liberari poife, nifi fe illarum adiun-
xcrit numcro. His uerbis raifcr illetandem uiclus
u j non
Digitized by Google
' DcLtmys
pon mo do permicticid fed 8c malcficarum ordini,
fumptuofum parat conuiuiuin quo abfoluto ad s
tympanorum ftrepitum mi ruin in modum fa tare 1
foient , deindc uxorem dijs u^ntisque committe-

re. Rcperiuntur tamen qui ucl minimo ncgocio ,
fuitibus hqnc daemonem cijeiunt. Alij demonio

fe obfeflbs fingentcs, non alio modo malefkas tlias
decipiunt , quam quo illorura uxores funt dece^
ptsc. At uidc quanta interim
Sic ars cluditurartr.
jnifero diabolo fiat iniuna tarn fa&o quam dicto,
Uuin Sc id ilii criminis imponunr,quod non commit-
tit:Sc cam uoluptatem ipfas fentiuntfola?,cuius ilium
particinecn clTc predicant.
Dc mniuu femmk perfucct&um cr incif-
bum transitu, dp. XXVII.
PEcuIiare ucro daemonis prius cum uiro deindc ,
cummulicrc congrcflus figmcntuin corn men-

tantur nimis impudcotcr, ac argumenrantur ab
furdc admodu plenquc Theoiogi (ut Malici maie/z«
taru architect*, Henricus Inftitoris 3c lacobus Spren
per ordinis Pra?dicatorum,facra; paginae do&ores 8c
baereticae pcilis inquifitores , ciufde item ordinis Pe*
trusde Palude, atque Martinus dc Aries theoloîae

profcflor.ac huius farina: alij) cundem fcilicet dxmo
rem uin fcelcrati pnus fuccubum , effici muhcri dc-
v<c*<!?md* indeincubum fcmenqucuiroanteaadernptum,mu
:
V'0»c(ttca<b* licris indcfinui in ipfo aftuinllillari, atque bine fa'

crnnuboab um CO ncipi propjenique quern tamen Grillandus
t
ttrduniiiHo-
, D ri J
:
r j • •
fundu line- a,t 1100

m
t» ,ccn "i um nllUIll GXmoniS , led CIUS CUIUS
C-
Lprtvtt ax. rat fpcrma : itaquc affirmare communitcr Thcoio«

1
ûn.tn'.um, g s,$.Thomam in
> traefc. qq. i. parte, fit.de miraculis.
to\»,u. 10.
X.uerl.adprimum.In Augurtinouero^quemcitat,
r
n, * ;i eia ^ no ^» rcperi.Proindedura ad choreas tran '
*
Uti funt uxores fatanam alium djemoncm in forma

,
(uccubi marito fubfterncre,qui adco êne fc accom-

moi
Digitized by Googl
Liber tertius. 311
modeteoireuolenti , utctiam callidifsimum quenqi
faJlerec.uc ait Thomas d. titul. q. 5. Naeidridiculum
minis uidetur quam quod multis debeat confutari
,
argumentis. Hoc folummodo dicam illam feminis :
exfenguine&fpjritutcmperiem generation! aptam

inordmatis a Deo ocelli s extra propria concepta~
I ,
cula.oualicunque praecipu^ translatione corrunv

pi 8c interirc : propterca quod fpiritus ac calor ille
cordis totiusq; corporis necadfit, ncc quantitateSc
qualitate iufta (It in eo teperatus quamuis cam te m-
.
pcriem a daemone coferuari pofTe nugetur Thomas,

rum propter motus celcritatcm turn fomcntaadhi-
,
b?ndo, quibus iila defenditur. Si enim hoc fieri pof-

fet,quara fcecunda monftroru mater tarn loneo tem-
pore extitilTet humanum genus , femine ex rerisuel
beftijs perrautato.translatoq; ab tncubo daemone, 8c
muliens finui infufo < En horribilem confequentia.
Hinc uides,quam omnino non fit credendum Alber^ ^. ^
quiquafiperfomnumficfcribit: Sifc- m Jj)9
tifcholiaftae f ^^
men emiltum ad terram nonerctur ad manic em,pof- i.<4* G«»«r<
fibde cflet quod conciperet 8c fxpius contingere, "wî?.
:
quod in balneo, ubi uir fperraa emittit muliere prac-

,
iente, ipfa tanquam in coituconcipiat,quiamatrix

eftmaximc' attracliua, 8c femen adhucuigens, nec
cxh&latione impotens, atque ideo factum product
pofle, id que expericntia comprobatum e(Tc. Nam (I
femen In per faiuiam effundcretfelis, atque faluiain
hanc aliquis comederet , turn ex illo femine gencra-
renturinuiriucntrefclcs, pcruomitum cxpellcndi.
Abfurdiora haec funt, Scmendaciora, quamutlon-
giorirefutatione indigeanr. Idem fit refponfum fc-
minae habitanti in uicinia Auerrois , qui fcribit ea iu-
reiurado confirmafle, quod infante cocepcrit femine
profufo a lafciuiete maftupratore, Scinbalnco at*
tra&o:$caiicilIf rcginarTanaquilis OcriGar,quael ar
u 4 quinio
Digitized by Google
312 BeLdmijs
ImM.i.PU. U n io Prifco regnante, iac~hbat fibi repente in foco
1
6
q i
/7* corn P aru *^c ? en ta c ^ cineremafculinifexus, feque

* ^
r
ibiconfurrexiflcgrauidam.8cita Seruium
l*ruE in^cntem
Tullum natum , qui regno fuccefsit. Eiufdcm proê -
pUn.hb. 10. &o uanitatis iilud Plinij dePerdicibus. Nequein ani-
Td[* l* trr-
ma '* P ar °P US 1'bidinis. Si contra marcs ftete-
i
iioiw rintfemina?, aura ab his flante prsegnantes fiunt.Hian
tes autem exccta lingua per id tempus seftuant, con-
cipiuntque fuperuolantium afflatu, ff peuoce tan turn
audita maiculi.
Dc Syluxnis , Fnunis , er S^tyr/*.

Qp. XXVIII.
NEcdubium elt, alios mihi Auguftinum hie de
mcubis d$ monibus obicituros, ita ienbetem
Ltbtidta- Quoniamcreberrimafamaeit,multiqucfeex#
uit.VaÂf. pcrtos, uclabeis qui experti cifent ( de quorum fide
*h dubitandumnon cirjaudiflc confirmant, Syluanos
H x
-¥*t?' & Faunos, quos uuleo Incubos uocant,improbos fx*
muhenbus, 8c earum appetillc acperegil-
c extltl " c
nefun QUAil.
t P
•
}.
lcconcubitum 3c quofdam dxmones, quos G*ili
:
Dufios nuncupant, hanc afsidue immundiciam 8c

tentare 8cerfkcre, plures talcsque aflcuerant,uthoc
negare impudent!* uideatur :non hie um.re aliquid
audeo difnnire, utrum aliqui fpintus, elcmentoae*
rcocorporati ( nam hoc clementum ctiam cum agi'
tatur flabcilo, fenfu corporis taduque fentitur) pof.
fintetiam pati hanc libidincm, ut quo modo pominr,
fcnticntibus feininis mifccantur.Hsec parutn aut nihil
facere co.ra nos , intclJiget is, qui cu noftris ration. b.
fupraadduchs, exaftius finguladifcuiTent, expends
ritq;.QuînfuperrumoreacccperitilIe,duntaxatre-
celct.nec certi aliquid ftatuere auder. 8c fi demus,fpiri
tus a-liquos clemento aerco corporatos efie min;mc :
fame hinc fcquetur, ab aerco corpore, cu eo quod ca-

temper
Digitized by Google
tertius.
teperata quatuor clcmentoru pcrmixtione confiiiit,
w
fiaturaleno , ucl fimile ei qui inter paria tcrrcna magis
contempcratione imbuta conringic corpora , cxerce-
n congrellum. Aercm talcs fpintus adferunt acrein ,
agitant.aercm uerberant. In ciufmodi a&u prauer alia

Ttûincur caro 8c fanguis,qui bus| fpiritus carcnt. Rc-
liquaitaq, crunt ludibna a daemone obie&a, confir-
maraq. uitioia muhcris dementatx phantafia. Quar*
prarpondcret hie ratio. 5c uchtatis robur.
De Satyris illis falacibus,qui ctiam obtruduntur.Sc
candem cum Syluanisflc Faunis rationcm habent.an
ncri fuennt daeinoncs.quid in Atticis fcripferit Paufa#
oias,brcuitcradijciam.£quidem (ait) de Satyris quu
nam (int uc aliquid certius quam ab alijs traditum fit
,
cognofecrem, fingula ex multis fum percuclatus. Eu^

phemus Cartandem,uir non ignobilis,h$c mihi rcccn
fait. fc, cum in Italia nauigaret, ucnroru impetu in cx-
tremas Oceani oras deJatu: ibi multas efle infulas de#
fertas , quae ab hominibus agreltibus incoluntur ad :
illas infulas appeliere nautas noluifle, quoniam antea

in eas appulfi,aquibus tencrcntur incolis non igno« ,
rarent led tunc ctiam prauer eoru uoluntatem tern*

:
peltate eo ada&os , infulas anautis Satyrides appel' Satyridttm*

lari: incolas ruffosctfe, Sccaudas non multocquinis f™*
*J
nunores, infra dunes habere.Hos,ubi primum hofpi-
tcsfenllirent, cueftigio nulla editauocead nauim cu«
curnrte ac mulicnbus qux in naui erant,manus ime*
:
cifle. nautas uero pauefactos , mulierem barbaram in

iofulam expofuiiTe; in quam fatyri irruentes.non tan-
tum ea quae natura uiris expofita eft partem,fed aham
qua ml bet petulantifsime* appetiuide.
,
Dc quoque animalt ha?c fcribit Ant. Sa* Sktprm.

fatyro
bcllicus; Ex
Athcnis Sylla per TheOaliam 8c Mace- E»~
doniam ad mare defcendit, mille 8c ducentis naui* *" '
'
bus cx Dyrrachio Brundufium tranfmiilurus. Pro~

u 5 xima
Digitized by Google
jif Dt Lamijs
xima eft Dyrrachio Apollonia, & circa hac Nymphe-
urn Saccr ibi locus uireti colic ac pratis, qu$ fontes
.
multifaria irrigant.Hicûb id tepus quo Sylla co cum

cxercituuenerat, Satyrum, animal humano ore, atqs
ca forma qua pingitur,;fomno preflum.atq; ita captu,
locoru accolae ad Syliam uinctum perduxerunt Ibt .
haud una uoce interrogate, quiscflet, multisq; ua-

riarum linguarum pcricis ad hoc ipfum adhibitis, tan
turn uociferatus dicitunuoxq; afpera ex co profc&a,
inter balatu &
hinnitu media. Sylla religionc taelus,
datis comitibus qui eum in folitudinem deducerent,
miflum imperauit. Animaliaetiam fuiflTcquse Sa
fieri
tyri dicerentur , fcribit Hieronymus in uita Pauli pri#

miheremifx: eosque locutos e(Te,Scrationis officia
peregiflc.Rcfert quoque, Satyrum quempiam Anto-
nium quondam ailocutum fuifle, & gen til mm erro-
rem in fe colendis animalibus damnafte. affirmatque
unumuiuumolimproduchim in publicum 9 Sc mox
ad Conftantinum principem deftinatum. His addi
tame diabolo facillimu cfle Satyri imagine Sc nomen
affumere. Apud Strabonem indelegimusdeSatyris,
Silenis,Bacchis,&:Tityri§, ques (inquit) daemonic
quofdam dcorumq; miniftros Citretas nuncupant.
probM ctiam m<e
Incubi tUufioncm infifkxrc quandoq;
cum ridiculo exemplo adult
iron a, con*mm
grcfjiu dtmonMci. Cap. XXIX.
TrartdeSir* TEc locum (inquit Martinus de Aries thcolo*
perfitt. r\|gus) apudtnaieficas, fed Sc circa alias probas
j!UCt0 inc»bi mulicrcs accidit hare incubi illufio.Nam exfa«
civs quoque CC rdot»s cuiufdam relatu accepi , hoc tempore ipfi in
confefsione rcuelatum fuifle a quadam proba mul ie-
^bnluidit.
renupta.cui fcpeinfomnis uidebatur, fereucrafu*
per iumenra cquitirc per campos cum alijs : atque
ita euagando fuper aquam coirc hominem
, cum ca,
& intehfaq) in actu fe pcrfcntireuoluptatcra : Schoc
fxpc
Digitized by Google
Liber tot ins. }if
fappceiaccidiflcphancafticîllufionedjBmonis, ma*
nifcitum cliVndc Auguftinus fupcr GencCIIla cnim
quaraccidilTe ut quidam recordarentur, inquorun'
damanirnaliumcorporibusaut faifa facia narraren*
tur.aut illufion bus da?monum,hoc in corum animis
fi&um eft. S cm m contigit,ut quis infomnis fallaci
j
memoria recordaretur, fe aliquid fuiflTe quod no fuit,

fiurfcciffif quod no cgit quid mini cft.fi quoda iufto
:
Dei oecultoq-, iudicio finantur d^mones in cordibus

hominum talc aliquid potfc < Haec illc.
Deluforij adultcnj cxcmplum hisaccedat, appri- x^lduUmni
me ridiculum.Mcrcatoris cuiufdam uxorcirciter fcx "*lrtft"* ll
uclfeptcm miliaria a Vuittcmbcrga, Slcfiam uerfus,

jj£
abfente negociationis caufa marito,pecuiiarem folet
admtttcre concubinum. Contigititaquemaritope*
regre agent c amatlum noctu redire: & poft curacam
,
cuticulam , uenereamque p era clam ueli ration cm, uc

uidebatur, hora matutina fpecie pic* aflumpta mo-
mcnto , concubinum infidere promptuario , ac con-
cubmx his ucrbis ualediccrc : Hie tuus fruit ama-
fius: dicloque citius euanuifle nec rcdnffe unquam.
,
Quanquam Vuittembergxab ccclcfiattc idaccepe~

minfigais do&rinae uir lOANNES
Ll TH O- /•innei Li-
DlVS, medicus excellentifsimus, accollegamihi tlj 9 *lH* m *-
"
fmgulari necefsitudine coniun&us mihi tamen nu-
:
gaefunt. Nullo ergo modo, aitCafsianus, crcden. incolUt.f*-

dumeit, fpirituales naturas cum feminis carnalitcr trmm,
coire poire, Namfi hocaliquando poflct fieri, quo*
modo nunc uel nunquam uel raro uideremus , all*
quos ex eorum concubitudemulieribus abfqueui-
rili feminc nafci cum prasfertim conftet, easlibi*
;
dinum fordi bus deleclari admodum quas proculdu' f
bio in femctipfas potius quam cum hominib.exerce*

re mallent, fi illud ullo modo effici poflet < Nec item it. <fc
immcrito docliftiuio philofopho & medico IuJio Stbtibuf.

Scali.
Digitized by Google
$i6 T>e Lamijs
C*ri. Fx*. Scaligerolibet cum ftomacho cxciperc , qu* de d
monumcoitttPfclluseflFatijt. Quare cum Iamblicha
wiL
£SL concludamus: Qu« fafcinati imaginamur, praetcr i-
maginamcntanullamhabcntaaionis Sccflcntixuc-
ritatem.
Commixtionis diabolic* figmcntum compro—
bdntcs hi/tortis omnes effe fdbulo-
dp. XXX.
jnc*hum&U-
monem At>-
T—Xlnc con(t^t,cun&as quorumcunque hiftorico
rum cnn ,iiones
I commixtionis eiufmocii
I !
,
pnbmtttbi- -^-ph an tallica 8c diabolic^ figmcntum compro'

ft*"* omnes fcantcs.ut fabulofas, ab omni ueritatc cxcidifTe, opti-
uo
fi f*-
moqueiurc pedum ire: ficuclabalijs primiim fuifTe
chartis illitas, ucl ex aliorumrelatu afacile creduiis
dcinde falfo traniTcriptas f 5c ad polteritatem tradu-
das: quarum aliquas, nefilentio eas fepelijiTe fludio
uidear, hoc loco dignabor. Hanc defcribirfabu/am
Lth.t.hiftor. Boethius historic us. In Marrea region e, uti exijs qui
*oU for J ifs imam rem confpexerant accepimus puelfa na ,
talibus altis.forma coRfpicua,complurium nobilium

aucrfataconnubium.ininfandam cum cacodxmone
inciditconfuctudincm: quKCumuterum ferret, pa-
rentum rigorc coach cdere ftupratorem : adolefcen-
tern mira pulcbritudine frequentius Tecum no&u,in-
terdiu nonnunquam conucnifTc, undc ueniffet, quo-
ue inde abijflet,nefcirc fc refpondit. Parentes etfi fi-
Wtt paru crederent, accuratius rem aduertenres, con-
filio quiseflct, qui pucllae expugnaflet pudicitiam,
cxpIorandi,cognito tertiopott die indice ancilla,(hi«
pratorcm adeile, refcratis roribus, accehfoque taeda-
rum ingenti numero.cubiculumingrefsi, horrcdura
monftrum, figura fupra humanam fidem ternbili, in
filiae amplexibus funt confpicati. Cucurrere ocyus
comp lures ad fcedum acciti fpeclaculum. Inter cos
facer-
Digitized by Google
3*7
facerdos probata* uitae, ncc facrse difciplin* ignarus,
c x ten s auc trcpi d e abeuntibus, aut pauore illifis ter-
he, quum Ioannis Euangelij initium recitare orfuf9

ad cum locum, Verbum caro ta dum ell, perduxiflct,
malus demon horrendo fublato clamore , cubiculi
te&um ice urn afportans , omni fupellc&ili incenfa
abijt. Vet m in a periculoferuata.poit triduum enixa
eft mon it r u mundcquaqi foedum afpe&u , quale nuf-
quam antea (ut fcruot) inter noftratesuifum quod :
obftetriccs neinfamilix dedecus feruarctur, extra*

era in gen ti pyra.citifsime exuflTerunt. Huic fimilead-
modumeft, quod de Venerea Pfyches ueiitatione, Pfych* *tU.
cum formofo dco Cupidine, qui ahjs uenenatus fer^ uJtC uen'rr *
pens, &
faeuifsima belba dicebatur, fenbit Apuleius:
'^"jf'^l
quare ctiam eandem ueritatis ©pinioncm iure me- m.d»r.
f
rctur.
Eiufdem fidei hiftoriam quoq; aliam recitatidem
Boethius. Anno Chriftianx faluti* fcxto fupra oc~h>' Ltb.t.hfih
gefimum miilelimum 8c quadringentcfimum , naui-
, Set.
fantibus e Phorthea xftuario ncgociationis c aula in

!an drum, tanta ucntorum oborta eft uis utuclis, ,
malo , armamcntisque ruptis 8c naui fade' inter tu-

,
mentes undas iaclata , ccrtifsimam mortem cuncli

expe&arent. Nauicularius tantam tamquc infolitam
teritinclementiam eo tempore demiratus (fubtrat
cairn folftitium aeftiuum) quum id non fidcri,fed ma
iorum daemonum, qui bominibus femper funtinfe-
fti , infidijs magnis tribueret clamoribus reddita eft :
uox eximanaui mulieris femifere incu fan tis quod ,
incubo humana fub effigie, qui cum per multos ante- simerfmhn
a&osannoshabuifletconfuetudinem, iamtumfuif. fit*p*wutiA
fet commixta , & ab co fubada: mari ergo celerius fc ™*&»f*"
tradendam,utiprapereunte,qu^tantimaliimminen
tis caufam praeftitiflet, caeteri Dei benignitate perma £ t*»tm •
nerentincolumcs.Acccdcnsadlachrymantemformi mna tllude-
nam,
Digitized by Google
3iS t)c tamijs
ttniur ,
tam naiT> iubente nauiculario, faccrdos,eius atq; cseterd-
f
en<^ caufa,crimcn iam palam faten*

^firVi' rum
â,uti con fu '
tZtAmn*ie~ tem,borrentem fcelus ucbementer alto pe&ore fufpi

4
tulam, (um rij* indicibus, pcenitcntcmqi fa£ti , pie eftbortatus,

jin%9&fitt9> ncfibidcciTer, cui certo cognofceretnuminis fauore
rttvrtumcfK
a defle, crimina lachrymis ac animi poenitudine dele
**° C n
'j}u<liQ
ri: tantam mifercntis Dei dementia efleerga morta
frit,utiUam Ies#uta)tius uel in malorum profundum lapfos. reft-
tneem mma pilcentes nonunqua ad maiore longe quam unquam
njrdapitd* anteahabuifTent gratiam,recipiat;Mcdia pij facerdc
*****
tisadhortatione, quu multis fufpirijs afrli&a rauh'cr
admiflum facinus dcpl6rarer,cunclis uifa eit atra nu»
bes e nauis fentinaprofilijfTe,ingcntiq; for.o.flarr m.v
fumo atq* fcetore icfedeieciflein mare. Scdatumeft
inde coeifi , pacatucji mare, & negociatores cum naui
cunclis fuis rebus faluis in optatum portum abiere.
Le Mtrfifto, cygno nduiculam aurca trahente eaten*,

cygnca turri Cliuenfi, pkantajlica comuge, cr
rdiquis fathjima concubitu* exem-
pUs. Op. XXXI.
DcmBoetbius , conftantem fuiffe famam inquiry
I Merlinum cxincubi Bntannici fangui*
&: ncbilis
nis fcrminae concubitu ^cnitum effc. Hinc quilt-

bet palam uidet, quantum hifcemiracuiis apudhifto
riographos fideulebeatur. Vt autcm rerum menda«
cium collationc c larius e!uccat ueritas,ridicula illius
fuperftitiofa:xtat.scomrnentadeMeriino, uelutde
Cygno quoq; , illinere ex Vincentio non pigebit. Ab
tih.it. Htfi. co narrator, Vortigerr.um regem confilio capto quid
i*p.yo. ad fu« tuitione facere deberet, iufsiflc acciri artifices,
qui turrim fortifsnram extruerenr. Sedcum eotum
T
opera tellus abfot beret, fuafum cltrcgi,ut bomiacm
fine patre inquirer er, cuius fanguinelapides &: cerr.e
tum confpergercxuur,quafi eomodoitabiieTcdde-
rciur
Digitized by Google
Liber tertins. 319
rcrurcementum. Inucntus igituradoIcfccnsMcrli- M'rlinihi^
nus nomine, qui cum matreadducitur coram rcgc,
™
mlf* b *m
mm ilium ex fpiritu in hom.nis fpecic conccptu crtc
tacetar Merlin us hie multaobfcura reuelauit, 8c furu
nprsdixir. Aperuitenim^fubfundamentoerTeiacu: •
fablicu duos JateVe draconcs, quorum unus rubeui

populam Britonum alter uero albus Saxonum defi'
,
gnarer: &
uter eorum in contlidu alterum fupcra-
ret, uaticinatus eft atque Aurclium Ambroilum,
:
deui&o Hcngifto,& combulto Vortigerno.rcgnatu*

rum. ExRachcleitemmatreadhucuirginefenatum ctem.hb.%,
fuilTe iactabat mendaciter Simon magus, ut Deum fe
mentiretur.
Ex Helinando infuper Vincentius hxcrefertt In LiytA.ty.
Colonienfi diccccfi famofum 8c immane palatium
Rhcni iiuminis fupereminct,Iuuamen nucupatuiubi
pluribus olim cogrcgatis principibus, inopinato ad-
ucnitnauic\jla, quam collo alligatam cygnus argen-
tcatrahebat catena. Inde miles nouus 8c incognitus
omnib.exilijr, cygnus q; naue redoxit.Pofteauxorem Cygxiu nam
duxit milcsjibt roscj; procreauic. Tande in code pala
tiorcGdens,& cygnu infpiciens aducntantccum ca* "4 tra,e,$t
dem nauicula & catena, ftatim in naue fe recepir, ncc

tiifus eft progenies aute eius in hunc ufque
amplius :
HoccxcmpIo,fpirituu quoq; fieri cu

cVtempcrfiftit.
congrcflum, dcfcnditunSe ex eo figmento in
tree Cliuenfi (ubi & altifsima turris uctultaconfpi-
citur, Cygnca nucupata.in cuius faftigio cygni fimu'

lachruuoluitur) antiquifsimis tapetis intcxto f origi-
m u%
nis iliuftrifsimorumducum Ciiucnfiumuetuftatcrri

deducunt:quemadmodum potentifsimorum fegxiO'
rum 3c clarifsimarum familiarum initia eiufmodi ad#
ornarilenocinijsfolcnt,utdiuinialiquidijsinefle,ci< obrcurs th
tius pcrfuaderetur. Atcommcntumipfumarguitue* nff, f*.r.
raortus huius illuftrifsim* domus hiftoria* rmamma.

Ex
Digitized by Google
$2 $ De Lamijs
Ex Gaufrido Antifiodoro ciufdem fidei miracu*
Cdp.it. lum,lib 3. idem illc Vincentius fcribir, narrans deca-
num quendam faccrdotum, cum.fororc ducisBur-
gundia?, regi Sicilian Rogerio defponfaca, aliquandiu
in coregno inhabitafle qui fe rem ibi compenfTc ad-
,
mirabilem certifsimâffirmaret: iuuenem uidelicet

quendam ftrehuum , & natandi peritum, circa no&is
crepufculum lucente Iuna in mari balneafle, 8c mu-
Jiercm poft fe natantem crinibus apprehendifle, tan-
quam exfocijsaiique quieum mergere uelJet. Quam
•lioquens, ne ucrbu quidem extorqucre potuit: qua#
reopcrtampallio,domumduxit, 8c tandem in uxo^
rem folcnniteracccpit.Incfepatus aliquando & focio,
quod phantafma amplexus fu;lTct, expauefcens, gla-
dio extraclo coniugi minitabatur, fe filiuin qucm ex
ea fufecperat interfcclurum , nifi ipfa ioquercrur, fu-
amquefatereturoriginem.Quae,Vae (inquit) mifero
tibi,utilem perdis uxorem,dum me efTan cog>s. Te-
cum manfiflem: ac in rem tuam etfec, fi iniunchj wlhi
filentium permififTes. Nuncautem me po/lhac non
uidebis:& cueftigio euanuit. Fi»er autem adoleuit,8c
inarinum caepit frequentare I aineum. Tandem die
quodam coram mukis puen m in eifdem flu&ibus
Intraff.de occurrentem rapuit phantaîca ilia muJier. Vlricus
Lamifi c Molitor LL. Do&or, puen m hunc daemonem fu»fle
Pjfthomctn jn p UCr forma appartntem,& matrem fuccubam,dc/
i
monium fcilicei arbitrarur militem item incubum,

, :
&Merlinuin exmatre delufa dxmonis arcificio fup*

pofiticium. At mini f. ulae erunt, quibus bonas ho.
I
ras male nimis fcculo lo caeco impenderunt pleriq;,

1
cbarcuiisquff pofteritati commendarunt.

De dfftnone item fuccuba, gratifsimae omnium
formae adolefccntcm infeftante, memorabilem quo-
dp zt. que exBoethio hifioriam comperies iibro 'huiusO*
peris quinto. Hiefonymus aahacc in Vitis patrum
harrac,
Digitized by Google
Liberkertiut. 321
narrat, monichum quendam dxmone
inmulieris
i
ucnuftifsimje forma ad obfccenos inuitatum fuitTe
,
aipplexus : qui fuainclinans membra, erFecluseftuv

curequus&mulus, qmbusnon eftintelle&us. At-
Qucubi iam carnalem conarctur inirc amplexum,
uocis ululatum emittens, umbra, ut
mr, tenuis 5c phantafma inter manus amplec"tentis
flabirar.ipfumque mifcrum cum fcedifsima irrifiono
Merit
Mi*dalenam ciuiscuiufdam famulam, fcribit Ia ; L&i.U*.4
cobus Ruffus.noftra memona Conftantise fuHTeco^"**-
5-tfam a dxmonio eiq; tandem perpaenitentiaua*
,
ixiffc ex inftitutione miniftrorum ecclefiae:ac po-

ftwtitos in utero fenfiffe cruciatus, ut in fingulas fe#
rehorasinfantem fc crederetenixuramiindeclauos
fOTeosJigna,uitrac6fra&a,crines,ftuppam, lapides;
offajerru, Sc huiufmodi innumera, ex matnee excre-
mflc. Mea autemeftfententia,Magdalcnaephanta(u
fuifleiidiaboloillufam: deinde ab eodem excitatog
illos dolores, ut certius ilium cum ea cogreflum fiiif-
fecredcretur,quod tamcn falfum erat. Vt deinde co*

ceptam augeret opinionem.fubiecit fubdole* res ill as
prodigiofas,quas in matrice non fuiffe (quemadm©#
dumeactiam quse ore reijciuntur,in imo corporeno
berc)n6 eft quod hie pluribus coprobe:quu edde fit
ratio.N am quu omne iemen fuu fimile procreet,quo-
T
modoex femine in ea coitione fufo tales potucrunt ,
generari materies? Sed abfurdiora funt h*c,quam ut
tufiorcm requirant cofutatione: fequeti quoqi Libro

abande id docebitur. Enimuero fi in utero hxfiflent;
proculdubio hie non modo Ixfus, fed infigniter d iJ a*
ccratus fuillet,quum clFent materies dur<-j afpera?, in -
*<juales , acuta.* 8c quidem sop o fx

, Si quoque illi
i .
fuiflct infpccla,nymen ccrtifsimi apparuif-

fctinuiolatura;
x Dck*
Digitized by Google
3 22 T>e Lamijs
Dclufwnis ucncrcx diaboh hifkrU,{y cdufd lor*
gions tTAftntionU bum arguments
Op. XXXII.
DElufionis huius 8c fallaci* diabolicae duo ad-

hucexcmplaadijciain , exilluftri philofopho
Francifco Mirandula. Agnoui (inquit) utrum
nomine Bcnedi&um Bcrnam , xtatis armorumfe-
ptuagintaquinquc, eundemque faccrdotcm cx his
cjuos prcsby tcro s uocant qui annis plus qua
, qua* m
dragincacum cixmone familiari Tub forma fcmmi-
illi atfociato concumbebat,in forum ded ucebac, alio-
quebatur, adeo ut aftantes qui nihil ui debant,eu pro

TfermcUnA fatuo haberent. Vocabatautcm illam Hermelinais,
j*mc»,4w4- quafimuIicreflct.Alium quoqucPinnctum (ait)no"
fu factrdotu. m
nc noui.qui ad o&oginta 8c amplius annos pcruc*
j
nerar » cu,n d«mone alio.qui mulicbri forma ci uide*

^C^fUrinA
<Umon.
batur,uocabatque cum Florin^ nomine, plus quadra
ginta annis uencreas uoluptatcs cxercuifle. Scdis,
dum hxc fcriberem » uiucbat alter pecnasiam dede-
:
rat, cofeflusarcana fe in facrificio non protulifle, co-

fecratum uero munus mulierculis ad uenefceia prae-
buiffe, pueris fanguinem exuxifle, atqi aliaciufmodi
grauia fcelera tormentoru tamen ui,nc iocum fuifTe
:
credas. Atqihccaliaqjplura (ait Cardanus,pofteo-

jyerkrietdt. rum recitationcm) fi uclicm adijcere,abfurda, uirocji.
Lb.if.ca.So. tarn graui pro feel 6 in Jigna funt uana Sc abomoi
, ac ,
ratione aiiena. Primuq; ex ipfius exemplis ilium con

futare licet nam iuuenculae illse uel uera uidebantur
.
corpora,cum non effentiquod non folum fen (j bus Sc

naturali rationirepugnat, fed ctiam Scruatoris au-
enim no folum uifus fed eria taclu s|h oc
thoritati. Si ,
mododecipi poteft, Chrifti dictum nihil concludit

aduerfus Thomam. Sin autem corpus fic"lum illis ui-
debaturiquodatrociuspotcratcffctorracntu, quam
t uciur
Digitized by Google
Liber tsrtjus. 32
uelut damhatum a Mezcncio, cum mrrruo concum-
bere * Hotrct animu% mens ftupet, ubi talia cogitat.
Sed uir alioqui no imprudens % 8c nimium quorund*
Platon icorum figmentis addic1us,monacboru men-
dacia,uulgi famam,mulicrcularum narnias fabellas4?
atxreoafino dignas , fan&is philofophise (ermonibus
{fnmirctiir. £0
igitur factum eft; ut delegare potius
Ledorcs, atq; allicere, quam icrio rracrar* quicquatn
tii/us He, Sed 8c beatus Auguftinusataabfurdis nar^
ranonib. fi abftinuiflet,licet forfan pauciores habitu*

ros !e&ore« f grauioris tame uiri opinione* atlcquurus
/bitfetapud eruditos. Sed eafuttfeculilab'es.utplu-
nmi, uclut nunc de regno fie grandiorib. mendacijs
,
deccrtarent:qux ille uir fan el us pro ueri$ accipies,ac

ouafi zmulattone gentiliu fi gmcntoru, libris fuis in-
Icru'i c. itaq* mlli tantu fidei habco, quantu feoculis ui-
diffe tcftatus cll:in alijs,minime\lam enim con flat u-

mcuiqi.maiore talium narrationu partem fabuiofairt
cue. Scd undc tanta incremeta ta abfurdis delirameti
bs.ia penc diclii eft. Auaricia ipforu cjuib. inquifititf
taltu,ius cji eas puniedi penniiTum eft:uanitas ac ftul*
ticta delin qucntiu, nouitatis defideriu, 8c ignorantis
caufaru euentuu cj; naturaliu.Hec Cardanus.Meo ta>
me iudiciofacerdos 8c Pinnecus a diabolo illufi fue-
rui.Qui mente utriufqi ita uitiarit, in ilioru phan tafia
illipfasy qua imagine mulieris imbuit perpetua qua :
tUf ua/de dele&ati.facilius induci poruere

Rifu faneêxeipiendum, quod in banc fettiûidS;
mepraefente, coram potentifsimo eodemquc pru- ,
dent ifsi mo principe narrabat:famulum fcilicet di lu-

culo nuper rus concefsifTe, ut equos mature* domurn
e campis red u ccret: atque m agro quandam ciufde tn
pagireininammaleficij infimolatainuenifTe, fupino'
decubitu proftratam , eui incubuiflet daemon. Ad
hec, quae'nam imttct daemonij format fcifcitabatttr
mi prim
324 DcLamijs
princeps.Refpondit alter Canis nigri. Hie ludibn'a
1
ciufmodi, praeltigias &

uulgi opinionem falfe irndis
pnnceps Ignorabam diabolum cani nigro fimilcoi
:
efle,ait.alio profeclo mentis acumine, quam uulga-

res ccnfcrc folent. Nec dubito,mulierem illam tunc
teporis etiamnum in lee to decubui(Te:& idolum hoc
r utb co a fatana fuifle obte&um ad (1 ni [fcrae de ea con
ceptae opinionis confirmationem.

Cd*fk longio Vbcnorcquidcmfuiftudio.in foedifsimoludibrio
m trattdtf fa huius commixrionis ncgocio,ut cum omnis ilia fa
tutde l»di- • aramtur barccauittariconfitcatur, 8c unaquaequc
briofo dtaho- y .... ri •
* u um ccrl ° 'ndigitct nomine procum,fi huic congrci

itcJncmbuu.
fui nihil inefleueritatisobtinuero,promptiusuniuffr
faillaphantafmatum demoniacorum machina colli
batur,ueritas elucefcatclarius,diaboli regnu eat pef-
fuin altius,Sc unio in populo Chriftiano citius rem.
fcatur,inutolatiusqi conleructur.
Dcmulicris femoniac* partu Lamix impu-

UtOihiftoridddmirabilis. Cap.
XXXIII.
o B argumenti communionem,hiftoriamcert£
ut raram,ir a 8c admirandam de commenttcio
partu a daemone adornato, hie fubiungam,ur
inde fimilia diaboli ludibria penitius innotefcant,ue
ritasq-, eluceat apertius. Antonius Sucquetus , eques
Sucquttw. auratus, per totam Flandriam notifsimus, & in aula
Brabantica Celebris Concilij ibi priuati confiliarias
prseter tres filios ltgitimos fuperftitcs , unura reli*
quit nothum, qui Brugis duxerat uxorem. hsecpau-
16 poll nuptiales faces, a malo genio carpi t uexari mi
fere,ita ut ubicunque locorum eflet,etiam coronaho
neftaruin matronarum cincla,d coetu eripcretur,per'
quecubiculaaut coenacula, ubi mt, protraheretur,
ac fsepcnuuiero cdnijccrctur modo in hunc angu-
lum,
* >
*" Digitized by Google

hmi.modo in a!rcrum,eriam reluclantibuf, omnique
f oiillamrctinercconantibus qui huic aderant : id ta«
men zeeidit fine magna admodum Isefione corporis.
Perfuafum omnibus crat,hoc malefica arte fieri a pel
ke/Minuidcntemaritum, cuius amore deuin&a te*
Debitor :eratenira iuuenis forma non ineleganri.Ve
rdiB(iuniuarijsmultisq;modisita a maligno agtta*

tarfpintu.cocpit geftare uterum: at nihilo minus aut
learns uexabatur. Tandem aduenit tempus quo ill*
psrtns anguftiae obreperenr, 5c unatantum adefTet:
qaaablegata ut obftetricem accirct, & alias quae in

iocofficij genere opera m prseftare pofTent, uiia huic
iatrare ptllex ilia, dc qua modo facta eft inentio,qu*
eiobftetricis officium praebuit.uerum puerpera prae
anguftiain mentis concidit deliquium ubi ucro ad

:
fercdijt,liberatam fc fenfit ab onere.at pucrnufquam

apparebat,mirantibus id omnibus fupra modum.ac-
<iditautempoftridie,utdum d fomno pucrpera ex*
pergifccretur.repcrirctinfantem iuxtafc inlcclo, fa-
fajsinuolutum cui : &
ubera femel atq; iterum prae-
taitAcqui non ita multo poft,rurfus ilia dormiente,
abripitur,necpofteainuentus eft.Aie-
alatereinfans
bantncfcioquasfchedascummagicis notis in oflij

feraTepertas.H«cmihrretulitfororius,uir profeao
wtioWitate,doftrina 8c pietate clarifsimus, fie 8c fi-
<fr<%nifsimus, qui Antonio affinitate iunftus,ea a

puerperae marito,illiu$ fratre,ac coiuge fratris,alijsqr
<Juirionrar6 adfnerant,audiuit.
Cstcrum ne in hoc a&u tarn artificioft inftructd
nelatattonitu5,«*f^tr//ri*^ agere uidear,fuccmc>£
<jaidhicfentiam,adijcereuolui. Quodmatrona h-cc
^xmonio
obfcfTa, maleficium fca pellice infontc
paticrcderet.accreuit ueâtio primum ex abftrufa
Deiuoluntatc permi(Ta,machinatusque fuit diabo*
lusgrauioraimpraegnationisludibria, uterum !!ius
;
Iff T>eL*mys
ipiritu expandens, ut credulitate
in falfa maleficij
ipfam aliosque arftius poftca opinionc foetus a
,
pcllicc obftetricante furrcpti dcuincirct, 8c qua*

fi ream p«liicem carniBci offcrret.tmpietatis, fenten*
tiae iniufta?,fanguinisque innocentis fitientifsimus.

Proptcrea eos tandem partus dolores moucre ccc*
pit eo tempore opportuno,quo una foliim adeflet foe
inina.uteaablegata, libe,rius apertiusque in forma
pcllicis,,* cuius tanquara malefic ae conlpeftu matro'
ma b*c exborru t, obftetricis munia obire utdereter.
Poftlipothymiamitaque,uclanimidcfe6lum a fata-
na ( ut dolus non animaduerteretur,ignorareturque
non procreatum fuifle infantem ) frauduienter ex*
citatum, a fuo opcre quo antea uentrem inflauit or-
mon,deftitit, conciditque tumor. Quum ucropi;c
rum natum efle.fcd 2 pellice a bl arum crederctur, j o
{Iridic in alto fomnouel infantisreportati fafcijs ip-
uoluti,Sc a matrela$ati dmulachrum fuaue cxhibuit
tnilleartifexillc: aut uigiii nonnihilque ex afsidaa
daemonis illufione ac agitatione adhuc (rupenci y ima^
ginarium fiue furreptum alicubi tantillq tempore
puerum obtulft, qui 8c eiufdem opera momcnto c*
uanuit.Fabulain cum fir.em a diabolo fuit inftituta,
unocreduiicati^ impixc^ opinionis ilucli bus obijee*
ret m a trq nam, eiufdemque ancipitis fidei co n fortes:
&ut depcliicis corio ludcrcrur, Si cautc in fentcn*
tiam fangu jnariam.eamque iniquam inducereturma
giftratus.Tanta arte u an am peftilentemq; nouit con
texcre telam fubdolus ille textor.
Lvuim folm doftot em habere uitidUm pbitnttfhtm,
ridityUf effe res quihut Udere creduntur .
C4p. XXXIIU
CiEterumut tandem huncfabulje a&um finire
occipiam,quemadmodum ha? Lamias nec Ion
g on percgrinationejabore aut ftudio,corru*
Digitized by Google
Liber tcrtim. )2?
ptaementis do Arinam cum Magis fccleratis conqui*
runt ita nec ulios habcntlibros.quorum adminicu*
:
lo in fua profefsione inftituantur.promoueanturue

etiam praefcriptas coniurationum formulas,
nullas
^Mttfequuntur: nullum adhaecannulo incarceratu, -
mutcryCbailifoltditateobfeptum dxmonem, in fuutn

miniiterium,uelut pleriq; Magi, circumfcrunt cor* r_.ami.iru A*
:
ruptim uanjs imaginibus ab immundo fpintu ingc* 0*r cQrrupta t
nt tf***
ii'i. phantafiam foiummodo doclorem uencrantur fl>*
lecoiunt: cui ut plurimum propenfius connTa^mifc

decipiuntur, ac in pcrnicicm ruunr. Ncc quidem
prater uulgarem morcm quicquam peculiarc ob in*
dolis crafsiticm 8c fpirituum inhabilitatem poflunt,
quod tamcn daemoni ob tenuitatem fubtilitatemquc
erit facilimum.Et fi fuftinucro,nufquam diclaru no*
bis Lamiarum mentionem in uniuerfis fieri Biblijs

facris non fortafsis facile conuincar Neque etiatn
: .
deluforumhorumraonftrorum fanationcm reditu-

tionemqt preterm ififlet Dei alius in tcrris,fi co tcm*
pore dira hex faruijflet peftis.
Quoduerohc; malcficium,aut,fi mauis, uencficiu MdicuUrtt,
etiam (inccon:avtuinferrepofTccredantur,cum ali- <j*A.ji»t<i*
quo eius excrcmento cut nocere debet malcficium **&»fi Wr-
(cuiufmodi eft urina, lie reus, fansuis, capillorum Sc
unguium prf legmina ) atq; h^c generahter includi j^ miyt ,
mcmbr'is canis.fimilibus aliquo modo his quorum

ifl&ominefunt partes aut excrementa, claudiq; olte
mortui hominUac in illius nomine fepeliri, alia qui'
dem in ueftibulo,alia in uijs crucis formam habenti -
bus, alia in torrentibusicum bonauenia mei olim he

riSc pr^ceptoris uenerandi Agrippf; (quiexhifcenu tSfyift*!*
gislibrum confarcinauit ) hex mere inania cfTe, a* m&fr***
deoquc ridicula,cum Cardano libcr£ aflero,atque fa
ttna» inftinccuinufumuocari: quafi aliquid hie pof- Su y ti im
fent res jprfus inefficaccs^riuolaeq^quo a fc defi^na-
x 4 turn „
Digitized by Google
$2 t DeLamijs
tumid quod apparet malum, adxmonecoftrudlurn,
uel alias Dei occulta uoluntate, autnaturse uitiona?*
tum.credantnonfanaefoeminae: potifsirniim quum
cas noua imbui uirtutc , ex inepta uel blafp h e ma all'
qua admurmuratione,autimprecatione maligna, faU
faperfuafione opinentur. Sicnuper Hammom
ju-
dex'quidam Melius, narrabat fe qujefiuiffe c quadam
cclebri 8c famofa faga,quamtum uinculis coercebar,
pofteaautem Vulcano cofecratam, quaratione quis
Lamiarum malcficiaeuitarcpoflet:' Quifq;,refpon-
ditillaferio dctrita Be uetuftatemultoque ufu con-
,
fumpta calceamenta cuftodiat quafi ucr6 eorum 6-

:
Cerainferri malcficia ualeant. Cui mens ita £cupcr,ut

as nonfentistnugas t
Acs miles *»t Quod etiam res uilcs , autnoxia pharmaca alicubi
fh*rm*c* in recondita, ex intern alio tranfeenfa aut prxterita.nO'
locttfemoui
xam inducere,uel exdifiun&ifsimo etiam fpacio,ceu
'%*fono9trt
^
neruocm a excuffaqiuiolenterferriineosquospc
*'
. tunt,nonnulli arbitrentur, etiam infignes Scdocli ui-
ri.non mihi fit uenfimile.Si enim ingenita ueneni uir
tute eiufmodi inferturuirulen tia, earn quofcunqi uel
%
-
tranfeendentes , uel practcreuntes ferirc neceflc eft,
quum delectus fit expers materia uenenofa.Secus au
tern experientia & res ipfa docet. Sinuero quibus
m uolunt ilia? n e uIx,fo! urn modo Lxdun tur : n on
.lie* t
ueneni halitu cotinget noxa, fed maleficrj ratione. Id

p'orro nihil catcnus pofle.iam demonftraui: quum ta
men nocumentum nine fubfequi uideatur, reliquum
eft ut ab ipfo fatana,ex Dei aflcnfu,ob hominis I^den
di incredulitate, uel etia uthicprobetur cu Iobo, idu
pfum excitetur.Ille eft qui exc$cat,mutilatqi. Interim
huic anui,quas materia uenenofam uel qualecunq; a-
]ia fepehjt, id,ut dixi,quod ab ipfo perpctratu eft, uel
alias contigit,ita in mentem firmiter fuggerit,pcrfua-
jdctqi daemon,ut a fc fa&um elle illacredat,afleratq;.
Atqui
Digitized by Google
Atquica diaboii ludibria uc plurimum uim fuam
fortiunturcximpia hominum crcdulitate qua in e- ,
iufmodi potcntiam daemonis cofentiunt. Enimuerd Prima:, par

G Terpens Tub ollij limine repofitus foecunditatem a- fM *7 l <A l
*-
motiri potuit, ut in Maleficarum maileo Iegitur cur :
mdusregionibus ubiierpcntunumerusdomosper' r/4 m i, anc

uagatnr, non omncs ftenlefcunt feminae i quoqj rem u**ntur
Si
o//ainrundo puceiarcisrec6dita,adc6grefTum red. txmjU.mml
4 ""y^"'
dcrt potuit impo ten tern quendam Comitem: cur no'
omnes ex commum putco aquam ulurpantes elan-^ M j, fr totA
SereC At organa generationi defbnata pra?pcdijt/^4r/u Lbr».
mon (id quoduarie ratione naturali poteft)do*
4
necollam cx inftitutionemuiieris dsemoniac* con' Diaboii d*l»

cremafTet mat* credulus Comcs.tum deftitit ilie da> fa™ V^-
mon libentcr: quo in falfam de uctula opinione Co- ^VJT*"
bitem rcliquosque pcrtraheret. Sic quoqi in fclium
(ll ucra fit hiftoria ) fpecie in operarium infilire po-
tuit daemon, atquc eodem tempore in operarij for*
ma ucrberare matronas,ut infonces tanqua malcficij
reae, hinc tandem cum iudicum periculo 3c animaru
pcrnicie,adfuppliciurapercntur.Necfcopa aquae in-
tin&a a muliere,Sc in aere fparfa,p!uuia accit: led dx- Pl*mam n»i»
Qtt ex:tu "
mon,ut fupri dixi,ex praecognita acris conftitutionc t
n £arm*m
colludens, utiflamhis ludibrijs dementatam, in cfrl-
uoarctius detineat.Eadem ratione funt reliquae eius
artes dolofseque acliones, 8c inftijuta in Maileo atq&
,
stlibi fparfimenarrata,exa&ius difcutienda.
Q»<e connata funt, non debent ad potefhtem Lx*

miarumrcfirrL Cap. XXXV.
SlquxdamforteMn Africa funt uoce 5c lingua ef- SffitfjjlJ.
farcinantiumfamili^(uttraduntIfiônus,xMcm* n.iufunt, » >
phodoru«,&Solinus) qu^fi impend us pulchras deiita4p>n

'
cafulaudauerintarbores, fegeteslxtiores, infantes fl*** [

'
amocniores,egregiosequo$,pecudcspaicuculcuquc J^/ .
x 5 opi
Digitized by Google
#0 DcLatnijs
opimos , cmoriantur repenti ijs ingenitam hanc
:
cfTe proprietatem oportet , cuius caufam poftea

add»t Plinius. Hinc apud Italos, Hetrufcos po-
tifsimum multisfecuiis inolitum, adhuc perdurat
,
hodie proucrbium, utfi quandohominem impen*

fius laudantem aliqucm audiant, ftatim objjciant,
Di gratia non gli diatc mal d* ochio.hoc eft,precor ne
oculi malum eiconci)ies,uelne uifulaedas. Si item c*
iufdem generis forte exiftuntin Triballis 8c Myrijs,
ut Ifigonus adijeit, intenmantquc quos diutius in-
tucanturt iratis potifsimum ocuhs.in quibus fingulis
pppilias ( authorc etiam Cicerone habeant binas,
)
lie hoc malum fentiant puberes t autfi quoque inue-
nianturfortafsis ciufdem fortis faeminae in Scytbia,

quae uocantur By thi se.tefte Apollonidc uel in Pon* :
to genus Tbibiorum,ficut 8c multi alij ciufdem natu'

v rse, autbore Philarcbo, qui eorum notas'etiampro-
dit, in ocuio fcilicet altero gem nam pupill am , in a/*
i
fero equi efrigicm nec eofdem pofle mergi nc uertc

: ,
quid cm degrauatos fiuequoque baud d-Tsimile ijft

:
genus pharmacum in -/Ethiopia comperiatur , ut re

fert Damon quorum fudor tab cm contacts corpo-
,
Zih.7. cAp.j. ribus aflfera t: h o rum caufam priuatim reddi Plinius, r.
naturam in quorundam toto corpore, in aiiorum o#

culis uenenagcnuifle.nc quid ufquam mali exifterct,
quod in bomine non eflfet.Atqui hsec rara,& quafi mi
raculo priuatis quibufdam irrogati,ingenitaqi (queV
admodum 8c quibufda contigit animaiibus ) nullum
hichabcntIocum:quippenonpro deleclu 8c arbitrio
ex foederis cum da: m one initi uirtute acquifira ,
qua*
hicagitaturquxftio. I Jem de Pfyllis Sc Marfis (quos
a Circes filioortos fef*unt) e* uulgiopinionc, gratia
fanctiPauli celebribus.diclum uolo.
V T HucaccenfeanturcfTafcinatricesgen.tesPaletheo
\ t{»Ui
pLdnbm, torum, Pontpm incolentes , quasPlutarchus 8c Phi-
larchus
Digitized by Google
Liber tertits*. 3$t>
larchusnarrant.nonpufionibusmodo, quorum ha- f GtU
bitus fir imbccil|ss,rcdadu!tisctiam,quirolidocon'
m
crctioriqi conttant corporc, pellilentes efle, Sc intui'
tu foloq,hahtu in tabem efoluerc.morbosq, pcrime
i
tc»accire noa folum his qui continue* adfunt, ueriim

JtWpitibus, Scabearum comercio alien ifsimi funr.
Adijctantur Sc Tclchincs Rhodi populi.qui omnia a-
fpcdufuo in peiuscommutafleieguntur. Pcrcgrina
hie quoquc crit naturalis rubentium 8c lipporum o-
,
caiorum contagio. Ncccnim ulium rcpcriri inhu-

nani corporis iabrica organum quod tanca fpirituu
,
copia fcateat & cx quo eorum fulgor ufqueadeo t*

,
micer,ut de o culi pupilla.certum clfc.Quin Auguftus

Caefar ta lucidos traditur habuifle c culos, ut in quos
paulo attcntius eos defixitfet, hos uciut ad foiis fuU
gorem oculis con n mere co'geret. Author quoq* Sue
toniascft/Tiberium Cxfarcm cxpcrgefaclum, ctiam
intcncbris,utfelcm,uidiire. Scnbitadhaec Gcllius, L>h. 9 .cdp.+
in ultima terra, cui Albania; nomeneffc, incolas in

puericia canefcere, Sc noefcu acutius quamintcrdiu
cernerc, fulgore fciJicct teneram uifus aciem obtun-
dent*. Nec quod hicconfugiatur ad Piutarchi c1tdrA ^rli
eft
mwfftimt, id eft uaporum defluxus, eorumque po# f^c l9 ^ r ,im i
ttnaam , qua igms ioftar proxima quxque depa- /„:,.

tint, difpergantque. Necingenitanaphra;uis,ua' tbtp.L*.ri».
portrait fcintillas allicicndt: aut natiua proprietas *<**f''-^*-

occulta charadrij auicuIae,galguliLatinisdifti,regio
morbo laborantibus primum confpecla* , croccos ert>
billsuapores attrahendi, hue adducenda. Connata

poim cafunt: atdequibus hie reiuerfaturcar* JjduUifi*
do, ca delcclu 8c uoluntate habere ere- *r'i*'im
03*
Digitized by Google
fjj BeVeneficis
Qui proprie dicatdi uencfici, & memory—
bilid ucneficiorum cxcmpU.
Cap. XXXVI.
.
r
A Tquiiamad Vcncficosûel,/! liccrct, VenenU
ficos progrediamur,quos Grxci f <y<a*«u'«x > itc
$<y7*«ftt!/r«f, 8c fxt-uxw TftiXt f crir; i nas , pern c o 1 i
iifsimx artis ( quam Magiam ueneficam ft uoles, ap* ,
pcllarclicitum cft)confcias,dicunt. Hbspharmacis

ueluenenisexquacunq; materie, fiueexmetalioru,
fiue cx ftirpium,fiue cx animantiu ucl cxcrementoru
gcncrc,ucl cxcorponbusmixtis, propinatis, illitis,
•utalicubi reconditis uthalitu feriar, periculofos cie
re morbus quu arrocifsimis fym prom an bus alios in :
corporis extenuatione uiriumq; imbccilli tare indu-

ce rc , quibufdam iunclurarum com pages dilToluere,
uaricqj cruciatibus excarnificare nonnullos diutur*
,
na torquere asgritudinc plerifque precipitator, qaa-

:
fi uitae filo mox rupto , intcrdum 8c cum n t oJera Hi -

;
bus dploribus uitam prxfeinderc conftat.

Ennui**. Horrenda funt quae de Vencficis fcribit Antonius
Sabcllicus in haec uerba Infamis inde annus fequu*
:
tus pM M
Claud io arc el lo 8c T. Valerio Flacco ( fiue
Potito,utalij fcripferunt)confulibus,quum multi ck
VentficU primoribus patru fimili morbo 8c euentu mortui ef-
fontnda. fentrancilla quxda ad Q. labium Maximu j£dile Cu
rule uenit , caufamq; eius cladis proditura fe profeflk
cft.fi fides fibi daretur,quod id indicium apud domi-
nos haud futuru cfTct fibi noxse.Fabius re ad Cofules

delata a Confulibus ad Senarum, fide, confenfu or*
,
dinis,indici data,patcfactum eft muliebri traude earn

cladem accidere multas elle qua? in uirorum perm-
:
ciem coquerentuenena:ac (i Tecum canr,fore ut mul*

tK uencficio occupata* deprehenderentur. Mifsi,qui
anciilam fequcrcntur hi quafdam medicamcnta c o*
: .
query?
Digitized by Google
Liber tcrtitu. }j§
alien res, a pud alias recondita inucrnunt. Quibus in
forum deJatis , uigintique numero matronis, apud
quas id p harm aci genus fucrat deprchenfura , publi*
ceaccerficis, 8c in his Cornelia 8c Seruilia patricia;
genu s quae quum falubria effe contendcrenr, a con^
:
futtoteindice bibere iuffa?, fpacio ad colloquendum

fumpto, inter feloquuta*, id haurire ftatuunt; medi- Vkltr. Max*
eamento in confpedu populiepoto, ad un am in re- W*K**f***

here. Inde ad centum feptuaginta eiufdem fcelerii
conui&a», capitalifunt fupplicio affect*. Atrocicas
rei,quia ad earn diem in nullam de ueneficio unquam
faerat inquifitum,prodigij eft loco habitaiuelut alic
natis furore mentibus, id flagitium perpetrari con«
tigiflet.
Veneficium quoque fui t quod
, Cafali,in urbe Sa*
lafsrx regionis Italix contigit. Circiter annum Do-
mini millcfimu quingentefimu trigefimum fextum,
coniuraueruntuin acfeminse, quadraginta fcrenu-
mero.i n ter quos 5c carni fex erat ut quum peftis an-
:
tea fa»uijflcr,8c iam ccepiffct mitefcere,ungucntu con

ficerent , quo illitis portarum uectibus, inficerentur
ui uecles tract aren r: appararant 8c pu u ere, que ue
I
z bus clam infpergentesmoxa inferebar. Latuit ali*

quandiu dolus , fublatiqi mul ti, a coiunclis fanguine
tiffin it ate data etia ucneficis, ut ferebatur , pecu-
:
hiabsreditatisergo. Sedquu cuiufdaNeci nomind

frztxc atq; uaicu filiu enecaflcnt, uixq; alij quam do-
mihiipfi domuu.autfilij perirenr.fimulq; animaduer
tiiTcn t Androginam fe in domos infinuare, atque eos
maxim e intenre, quorum aides ingrederetur depre :
henfa coniuratione, omnes cxquifitifsimis tormen-

tis intercmpti funt.Fafsi etiam.quod in celebri cuiuf
dam Diui pompa fubfellijs perunclis , uniuerfos tru-
cidare ciues decreuiflenr.paratasq; in hue ufum fuif«
U fupra uiginti ollas.Idcm pottca Gcneiix tcntarunt %
non-
Digitized by Google
$j+ t)t Vemjicis
nonnul!i,qui 5c poenas dcderunt. Alios etiaMedio/a-'
ni ucdes inunxilfe coftat: fed quxftionibus u bied',
i
quum nihil coriterentur,nec quifquaobijflct, dimifsi

funt. Bafsianus Landus fcribit, Patau ij monachum
quendam cum alijs plerifqj identide confpirafTe f qui
peitis tempore infecta linteaminaio domos occult*
conijcicbant,utinmultos deriuaretur cotagio: fum*
ptum quoq*'abhis eft fupplicium.
Innobili familiadcPetrinisBononise , duo crane
cum numerofa prole in
firatre$,quorum alter inaritus
eifdemaedibuscommorabaturmatri uiduae:altcrue-
ro iunior,fpe confequenda?haereditatisuniuerfae,to-
tarn familiam e* medio tollcre flat ai^coniccto in uini
dolium arfenico.Ex cuius ufu cum grautbus torque,
renturfymptomatibus, conuocabanturmedici ccle-
berrimi , Matthseus Curtius , loannes Maria Betrus,
& Hifpanus Philippaldus : qui in ucneni fufpicio-
nem moxuencruot, quod iifdetn cruciatibus uici-
nos quoque exagitari , qui forte domum ingre/si, uj*
num iilud hauferant, intcIIexifTcnt. Eorum/raque
confilio uas infringitur , uinc que effufo inuenitur
arfenicum. Hinccurationcm aggrefsi medjci,om«
nes reftituerunt7 excepu n atre, uetuJa debili , 8c
puero infirmo. Fuga fibi ccnfu)uitueneficuf,atque
ita ueneHcij author innotuit. Facinus hoc contigit
anno miiicfimo quingeuefimo triccfimooclauo, ia
Augufto.
Socruiadhxc generquidam ueruficus canthari-
dcs,extracla?cafsi2em xta%obtu!it Bononise.Quam
ucficae cruciamentis tarn atrocitcr affliclam,ut etiam
{anguine iargum ex ueficaexcreuerit, fclici fucceflii
J P* c " riuit D# HeI,d * 1 sPaduanus Foroliuienfis, clarif.
Zf *F
** mus * ln art s
kw-nfa *'.!t-
°I cribus exercitatifsimus medicus:
'
num qucadmodu rccenfuit D.IOANNES BCHTJVS,

'
.
I medicus Colon enfis ornatifsimus , iliius olim dilci-

pulus,
Digitized by Google
Liber tcrtius.
pulus, qui tunctemporisipfum fcctabatur, Acfup*-
riori quoque curacioni
inter fuir. Huic quoque nar-
D. Gisbertus Horitius medicus experientifsi-
rarat ,
mu$: Romaequendain hydropicum diudccubui(Te„

cuiui uxor tandem fumptuum pert»fa,ucneno ilium
toV.tre decrcuerat: quare bufonis in olla ufti puluere
propinat,unde ille copiofum reddir lotium:
srgroto
hincdenuo eundem pulucrcm exhibet, utcitiusilli
a?romnofari),furnptuofamq; uita cum prg cipitc com*
rnutaret morte. qui mulco ubtriore exonerata per ue
ficam faburra aquea conualuir, prancr coniugis expe
&ationcm. nam bufo etiam difciiTus, & rcnibusim-
pofitus, hydropicoru aquas permeatum urinarium
cxpellit. Eandem ipfe Gisbertus alias fen lit calami'
tatem ab ijs,4 quibus mimme decuit.
Quam line hie locum fuum meretur illudNafo^
nisi. Metamorph.
— No« hofjyes ab bofjtite tutus,
Konfocer a gcncro,jratrum qitoq; gratia rara eft.

Immmet exitio uir coniugis, Ma manti,
JûdeU tcmbiles mifcent aconita nouerc*,
Fiber ante diem patriot inquirit in amos.
Veneficaitemerat loanna puella qua; anno mil- ,
A*
leftmo quingentefimo quinquagemnoquarro.in No^ â'Anwil" *
uembri.nobili &pi« matron* Annre a Virmont,do- dtmitmtm
nunc in Vucll, opt in c de ea merits bis clandestine* ; w*.
i ,
ar/enicum propinauit. Ego ad morbi, ex prions

oeneni aflumptione, curationem accerfitus, pofta-
lia feliciter adminiftrata ius caponis (implex ab a?#
grota forberi uolui. Cui denuo, ut medio ( uellem
nollem) tollereturdomina,arfcnicum largius infu*
derat loanna, quae illi a cubiculis erat Eo a u tern
non fatis iuri immixto , guftu 5c uifu m axi me* ob 9*

,
ius copiam ab aegrota 8c me deprehenfum eft uene-

,
srum. Nccdu enim in animos anteairrepferatoblati

arfeni-
Digitized by
2}6 BeVenefcis
arfcnicifufpi'cio, fed uenenatu aliquidpifis ab eaco""
mellis adhaefilTeopinabamur. Inde.num deftinatum
gliribus perimendis pulucrem alicubi occIufifTet ac
grota,fcifcitabar: qui cu altcro collatus,ccrtiores nos
redderct. Nccdefuit fucceflus. Hoc etenim tnodo
innotuir,uenenum dominae denud exhibitu? fed pru
mum a me & puero ueneficij adornati turn adhuc i*
,
gnaris,guftatum in iufculo. Con citato aute utrinque

moxuomitu 6c ijs quaeueneni uim infringerent ob-
,
latis,additoq; antidoto,nullfueneni manferunt rclu

quia:. Veneficium confetti puella, morti adiudicaba*
tur aliorum tame intercefsione ob aetatem iuuenile,
:
qua uix decimumquintu attigeret annum,uitae bene'

ficio rurfus donata, carccri perpetuo mancipabatur.
unde poltmenfes paucos erTraclis cancellis , eamh-
beraruntmilitcs. Vt quilibet hoc doclus exemploj
prouide* magis fuis confuleret rebus, flagitium hoc
quam breuiftime* commemorarehbuit.
VidiSc uetulam,quaeobzelotypiam arfenicu ma-
cum olulculopropinarat, undehiccum
rito infonti
acerbifsimis interijt cruciamcntis ilia autcmundis
:
publico immergebaturfupplicio.
Nuperimprobam uxorem marito aliquot uicibus
argentum uiuum dedifle deuorandum , eumque id
fine ullo nocumeô per aluum egefsifle,narrat Geor*
L.b t.deNA--
gj us Agricola: mulierem uero in maleficio manifefto
tnrafofit.
3 e p re henfam,pcenas legibus dedifle.
Exactis item his annis,quum mulier uencfica Tre-
moniae alias exhibuiflet marito argentum uiuum , ut
cum perderet,nec ex uoto negocium fuccefsifletrtan
demdiequodam fefto cumcampanis pulfareturfo-
lenniter fignum abfoluti Miflse facrificij ilia praecur-
,
rit ad sedes Dorpiotum, mercatorum ibi celebrium,

ubi ab emente maorem folito argenti uiui quantita-
tion qusefiuit mercatoris famulus, in quem fihem id
com'
Digitized by Google
Liber tcrtiu*. #7
compararetC rcfpondet,fein medicamento qrodatn
ad cnecados rattus & murt s CO uti. Cum primum do
mum uenit,omne iliud argent 6 infudit holufculo c 6-»

cifoco&oq;, quod manto apponebat is animaducf" :
nondum diflolutumncc pcrmixtum Mcr-

fatis
aflumptoolere in forum cx urr tfdConfu-
Ics.qQirum (ut apud cos moris eft) poft cclcbratam
Mfflam ante curiam moras trahebanr, forte, ut fit, de
republicaconferentes r uencfkij accufatuxorcm, o-
ftcndens pharrnacum edulio mixtum; Quoautem,
Hsortis gcnerc comprchcnfa ilia pericrit, non fatis
Memoranda hidoria ie Vcnefcofamuto carnificif,

buiuscj; malefica coniugc y qua> triim utro-
rwm capita palam feme uoluit.
Cap. XXXVJI.
HOc catalogo dignabor mulicrcm famofam Femina tri»
Mcchteidim nomine 9 malicia non inferiorem "
^^J"*
quaciinque uencfica , ob raritatem inauditam auc ^h1:
facinoris , in Scptembri proximo anni fcxagefimife-
cundi fupra millefimum quingentcfimum , rcccntcr
raibtuti ad hunc modum oppido circa Mofam ad
, in
Brabantiae limites to, Grauia nuncupato,loco raihi
il
ikataVicio.Vt exquinque captiu $ trcs codem diefup*

plicio ob fua flagitia atficcrcntur; accitur cx proxima
ciu/race Geldrorum Ncomagio carnifcx, qui fpcrans
eos ex magiftratus decrcto lufpendendos , fublequu
tor : mutatam autcm fentcntiam , capitaquc eflc fc-
rienda ubi intcl!igeret,de imbccillitatc fua apud fatra
pam Steinhufiutn conqucftus cft,quam ante annum
contraxiflet exuencno ipfi dam propinato a fuo fa- VhiwumtM
mulo,ut in heri fui minilterium poiTctfurrogari:quae A
foictelTc in dignitatibus & prseciaris bfrlcijs inuidia. V r4'/'•• ;
rM •
uero diutius procrailinarctur iuppliciu , fc flatim

y niillu-
Digitized by Google
}\t Det'cnefitis
mifliiram ad comugempollicctur, t quse fuum colfe*
g^m Arnhcmia uoc«iret,in fententic; latar cxcquuuo*
nem.cumeoenimftcontraxifTe de opera mutua,8c
Communi lucro,a{Teucrabat:quemadmodum plertin
que fit.ut inter fidelcs artifices aequale redeat ex pa-
£to emolumentum.Confenfir prcfe&us,mittiturqiie
Neomagiuro ad tortoris uxofem* ut eueftigio accrr-
feretur Arnhcmia publicus eiufdem officij admint.
fter.Illalucricupida,aliudftatuit amino, marin CcilU
cet defectum fuis fupplerc uinbus: quare gladiurd
eiufmodi poftremo a&ui tragico delV.natum ,p ro ma
rito a confule impctrat,cultroruq; fabro dextrorfum
cxacuedum mox defert : ipfa etcnim (iniftra erac In-
dehora uefpertinafibi capillitium clam fecari iiibet,
& fummomaneuclles uiri induta,praiter thorace ftu
dio relictum,ut in laxiore indufio minus obferuaren
tur mamma? : deinde impofito capiti pileo plumis
ornatojatoq; illo gladio accincla, incun&anter Gra*
uiamproperat.Quam fatrapauidens imberbe,Arnhe
mienfemq; ratus efle li&ore,rogabat num in ea iuue-
nili aetate tritifimul truncare capita auderct t Hoc fi-
bicomitti debere,nec ia primum in illud fe proditu*-
ram theatru,quu eandem fsepius experta eflet aleam:
refpondit,arripitq; reftes quibus captiuos uinciret-
Ita illis tande productis.ut mox gladio fcriendas fub-
mittcret cermces fecreto Steinhufius praefeclus ad-
:
monetur a coiuge 5c fratrcjiclore uideri fcemina.Hic

cum uniuerfo comitatu ad iluporcm ufqj conftcrna-
tus,re moxcognitaexcarnificis famulo , que exaclo
iuramento ad ueritatis confefsione adegerat, reos ad
cuftodia reduci iubet : dim hoc teminei lexus
8c nifi
monkru opera fatrapa? fc fubduxifTcr.ne ucl ab homt
num turba in aquas proximas detrudcretur,uel alio *
quiab alijs oppidi malicioHs facminis trucidaretur
coiis,uerendumcrat.ReucrfaautcmNeomagium,Fi-
. ^ luapud
>
Digitized by Google
Lilcrteriiui: ///
fuapaJ multos celebratur,ucluc ran to facinore nobi
litata : mariroq; mortuo,eam duxit uxorem carnifex
Arahem en fi s, defunfti apud Neomagos fucceflbr*.

i
ficot pluri mum,ob funclionum comunem ufum'in#

tcrcoUegas matrimonia contrabi ce!cbrariq;fole'rf ne
inalienasfamiliastransferanturnobiliaeiuimodiof*
ficia.nec degeneret foboles.
Dcpbiltrit,bippomanes,cr reliquiiamdtorijs qui [qui- •
iijU Cap. XXXViJI.

HVc quoq; tmatorium poculum
pertmet
pharmacum,Gra»ci$fiAr/^ nuncupatum,
aut PhilnmHi
fen^
fus uitians; ijsq* uarias fpe cics 8c am ore* con -
ciwns furiofos.Eius mcminit luuenalis
Hie mdgicos affert cantus,kic Thefptla uendit
Vbtltrd^qmbus ualcant mentem ucxare mariti.
Hue referantur quoq; Lxlij uerfus in Apologia Mtl
Apuleio addu&i
pbdtrd omnia undnj, eruunit
Antiphates iUud quarttur,
TrocbiJculi,ungues,tcni*9
K4diad*,berb*,/urculii
Htnnientiumdulcedmes. In hoc itaq? ucncficij gencreld

cumhabet hippomanes,caninculahaud parum fabio Hi^niitiU
fa,caric* magnitudincfpecicorbiculatum, itiufcu' !
/m,co!ore nigro,qu« in frontenafcentis pulli tqnu

ni apparct,quara cdito ftatim partu mater lambendo
abftcrgendoq; deuofat 5c fi pneripiatur, aniraura 4
:
fctupenitus auerfutti habcr, ncc eum ad libera ad'

mlttit.ob hoc maxitnam cfleuim eius ad amorem co*
citandumferunt.quando in pfuluerem
•• — lAri/Iti h
uerfa, cum a* - W
.
mads fanguine propinaturin poculis. hftic cquiiih* NM^.anM:

7 1*
*
i,«iU «... v .i. -v»jficium,aitP|imus. Eiusmentione

^'g^f
fecere Ariftotclcs,Soiinu»,GoIumtUaii««tc>j4ic«ni CoUmAbji.
TirgilittS 2 iaf.v;.
Digitized by
34$ DcVcncficis
— Crincs effufdfacerdos,
Ter centum tonat ore deosyticrebumfachaosq;,
TcrgcmtnamcL Hecaten^tria uirginis or a Dianxt
Spa+ferat & latices fimulatosfontk Auerni,
Valcihus cr mejja ad LMnamquarunturabenH
Piibentes bcrba^nigri cum lactc ucnau.
Quxntur cr nafcentk cqui dcjronte rcuulfus,
"Etmatri prarcptus amor Dicunt
. &
eodem nomi*
nc uirus illud Icntum , quod ex equarum Jibidinis
ceftro ftimulatarum pudcndis dcfluit. a VirgilioiU
dcfcribitur:
i- Ctwi. H inc dcmum bippomanes uero quod nomine dicunt
Paitorcs,lentum dislillat ab inguine uirust
Wppomanes, quodficpe maUlcgcrcnouercd?,
Mifccntes bcri>M& non innoxia uerba.
EtapudTibullum
Bt quodt ubi indomitis grcgibus uenusdffUt amores,
Htppomanes cupid*ftiOat ab inguine equce.
Propertius lib.4.in lenam quandam:
ConfuLdtjbriges nojho de[anguine,®* in me
Bippomanesfxtafemna legit cqu*>.
Et Ouid.lib.i.EIegia S.aduerfus aliam lenam
Sen bene quid gramcn,quid torte concita rbombo
Ucia9 quid ualeat uirus amantis equee.
Nouitluuenalis quoquc: Bippomanes, carmen^lo<fwir9
co ctumifi ucnenum Priuigno datum.
Nomenuencno inditum W^rffr.quodeffreni equi#

naecupidinifimilcs Hominibus amoris acccndat fa-
ces. Hinc, Paufania 8c jEHaoo authoribus, tantam in
conouituim Olympia? Phormis Areas, quod illo a»ri
mixto & cfFufo cquam pofucrit abfeirta cauda huic :
hippomanes n cl ufcrat, Fabrica non tarn accurata , ut

i
ca falfitatc tantopereadhuiusconfpcclum furijs cx-

citari oportuerit equos:quos tamen ita allici ebar,tan
UC; aj; abac in f.uii a, utdifruptis frcnisinipfam uio*
len-
Digitized by Google
Libtr tertiuf. $41
lentius,quam in uiuam, infilirentequam. Neq; quod
ungulseinhxrentes xreaeftatuaejubricoeliderentor
lapfu, idcirco celfabat appctitio,imo ardentius mulco
in his ante ore adhinniebant neq, prius ab ajnco po^
:
raere depelli fimulachro, quam flagris 5c equifonum

uiolentia abftraherentur. Eft Sc hippomancs,ut do*
cetTheocritus, frr#* id eft plata fiucherba,qua
gu/fcta cqui in furias aguntur:unde 5c nomcn.
Interamatoriaadhascuenenaconnumerantur, in
extrema lupi caudapilus,eiusqueuirga,remorapifci
JJJJjJj %
caiusêltscêrebrum^lacert^ftelliocuiftincusno* wâa.
ncrr.it em os dc rana uiridi , informicarum aceruo
exefa : finiftri etenim ofsis contaclu amorem , dextri

Hero difsidium excitari tradunt. ucl ut alij referunt, a
formicis obefa ranae oflTa conijee in aquam, quorum
aliqua aquas innatant, qusedam fubGdcnt : h*c ligata
inalbo (indonc,& fufpenfa, amorem conciliant, illit
contacto homini odium paritur. Aliudexperimcn-
tumfimileex hirundinum pullis Accipiuntur iju-
:
nius fcetura? aut nidi qui in olla conditi , in terra fc#

,
peliuntur, ut fuffocati fame percant. poftexcffbfsis
Jui
hiante roftro mortui inueniutur.amoriqui ocdu
a.concitandoferuiuntodio. Vtero hyaena? finiftro
lacertoquoquereligato,fi quis mulierem infpiciat,
uCuiViic efte etiam perhibetur. Componutitur ca
caogucinterdumex excrementis, autanimalibus £
purrcdine genitis,aut ex connata nobis materie,qux
tamen ut illicita mcrito mentem potius turbans, mu'
tatuque, qu^m ad amandum cogant: ficmenftrui
muherum, praefertim biliofarum Scrixofarum po- ,
tus,adeo bibentes effafcinat infkitque, utlunaticos

5camcntesefficiat. Habentur Sc alia philtra, amor-
tuorum ueftibus, candciiS acubus 5c ijs uniucrfim
, ,
quae funerum gratia parantur, furr.pta.quic eo lil cn-

tius, quod nugarum plus quam ueritatis habcrnr,
y j
nomw
Digitized by Google
$4* TXe VcneficU
n'ominorquemadmodumnatiuaillaucncna.nimisg;
cfficacia filcntiohic fepcliremalui, doclionbus mc
dicisexfexto Qiofcoridis dc materia mcdica, &relu
quts item Grexorum Sc Arabum.tum en am quorun*
fiam recentioruinlibrii, acque ufj quotidianc* mmu
fognita.
l Quad dtndtorid pocuU, bippominet, er quatcun-

que id genu* did , citm furorem iniu-
4
% • cant ,qukmdmoremconalicnt.
t
Cap. XXXIX.
-
•sr
^ Orro philtra, hippomanes,& qusecunque id gc-
I^nusalia, in amorc uer^conciliando parumauc
nihil ualere , fed furorem citius concitarc, muU
torumnon ignobilium uirorum eft fentcntia. Qui*
dius in lib.de Medicamine faciei:
Sic potiusnos tanget amorûam fortibus berbis,
Quas ntdga terrtbtlifubjecat arte manus,
Nee uos grdmimbuunecmiflo creditefucco,
Nec tentate nocens umis amantis eqitdf.
Ner media Marfis finduniur cdntibus angues,
Nec rcdu ih fontcs undafup'wafuos.
Idem ide Arte amandi:
¥atiitur,hcmonuu ft quis decurnt dd dries,
Datq; quota tenerijrontcreucllitcqui.
ônfdetent nt niitat amor Medeides berbds,
fyvftdfy enm magicis merfa uencnafonis.
Jd poftca cxemplis Mcdcas 3c Circes cpra-
prooati
*
phajiM Aefonidem, Circe tenuiffet Vlyjfcm,
Si modo feruari cdrmine poffet dmor.
flee ddta profucrmt pallcmia philtra pueUin

pLltra noccnt animiSyiiinu^furoris bdbent
** mc Eufcbius Csefarienfis fcribit, Locratium

f^Tbom
Utiuvtm- poetamamatorio poculo in utum furorem uerium,
fttu. Utfc
Digitized by Google
Liber tertiu*. $4$
nt fir tnncJf m propria manu interemerir.
Sunt qui ar-
bitrantur, axorem iilius huiufmodi obtulifle pocu-
hitn 5c cam Lucillam uocatam , ex Hieronymi tefti-
,
monio in Rufinum,cuius hac funt uerba Liuia uiru LmU&lM :
fuuminterfccit, quern nimisodit: Lucillafuu.quem cilUmttufi-

mroisamauit. ilia fponte mifcuit aconitum Lucilla f4, :
decepra, furorem propinauicpro amoris poculo. De

Mo qaoqae extac illud Politiani in Nutric.
Hxcjuipbiltra bibit,nimioq;inJanus amorc,
hloxfcrro occubuit, fic mentem amtfcrat omnon.
Tradiderunt item literarum monumcntis Corne*

/msNepos 5c Plutarchus, Lucium Luculium impera
torem amatorio quoq; poculo a Callifthcne propina Calkfthtntt
to.primum mentc iaifum fuifTe.deinde intcremptum.

^"'l™'^
Meminit 5c Plinius libro 25. cap.}. circa finem. Narrat jm trAt9ra „
p
Juoque Iofcphus Sc Suetonius , C. Caligulam * Cae- W4fom po-
miauxorepotionatum, amatorio quidem mcdira- <»Utnterem~
mento, fed quod in furorem uerterit. Quod commc P""-
morans Satyricuspoeta,idpocuIum ex hippomanes f^*"'"*'
apparatum fuiife ait: C. CaUg*U
SittOH potionutut
Yxfxcrcre incipi.u y i<t auunculus illc Ncronk, *^ »*9r*>

Cut totam trcmult fronton Cafonia pulli C*fcni4
ufiubt. Sed de hippomanes quod creditur, afferit
qaoque Ariftotclcs libro X.deNatur. animal, capite
24. figmenta effemuliercularum 5c profeflbrum car-
mini$ incantatorij. Scribit adhxc 2. Mag. moral, mu-
lierem quandam uiro cuipiam poculum porrtxifTea*
matorium,ex quo is fubito decidit mortuus.Mortcm
etiim fepe accelerare ciufmodi philtra,tradit Hippol.
1. eiufdem. f adieclio. D,de fica.ubi eft Be
Marfil. in d. .
tex. loquens de amatorio ueneno,ficuti AcdeamatO'

rio pocu!o,in Lfi quis aliquid.Jf. qui abortionis, D. da
paenis.
Et quanquam Conftantinus Imperatorum Chri-
%
y 4 ftiano*
Digitized by Google
344 Be Vcnzficis
\ Vtianorum primus, arte magtca conciliari amornn
fcnfilTcuidcatur,inI.abcocdita.C.dc malcfi. 1. coru.
in Ant pudicos amicos magicis ambus

illis uerbis,
ad libidinem deflexiiTc deteguniur:& Accurfiusin
authent.quo.opor.cpi.Sc clan. f. hoc aucem. in uerb.
propter qusedam.Sc Aibcnc.in rubr.de haerct.coium.
stamen D. Epiphanius Palaellinus Eleutheropolitcs
l.b.i.aduerfus hjerefes,tomo l.in 50. feci, trad it uamL
^/TmdtorU limas eiufmodi amatorias incantationes,quibus
effe
\ncitatiomt fcilicct fceminaru caltitas imperjtur,ubi nomen Cbri
fti 3c fignaculum crucis contra opponitur: quod non
contemnenda hiftoria confirmat.Quin ilia Sic iiiae &

conllitutio,cu!us initium c(t,Poculaamatoria, friuo
lum reputac 8c fabulofum,poiTe huiufmodi pocuia a-
morcm cxtorqucre.Hdtoriam dcuirgine Deo dica^
ta,atqimagicaarrea iuuenead amorem follicitara, 1
D. Hieronymo conferipta in uita D Hilariuiiis , lege*
ubi paucis meauidebis adiccla fenientia.
I1b.5-c.12.
'nMill ma- Nouimus, inquit Henricus lnir.itori$ Jacobus &

{.part. 1, Sprenger theologiac doclores, uetulam tres ordinc
1
9
q ,x(l.y.Tm abbates.ut publica omnium fratrum in eo monaftct
oftune a 4.
r 0 eciaiii in hodiernum diem eit opinio, non folum
j
te< am.tiorta ..... rr r J o rr o
pocnb mter~ phiJtris incantaile:ied oc intcremme,& quartum jam
*
'
tmpti. fimili modo dementafle. Nec earn pudct fateri pal am,
fuo amore defiftere ncqui'
fc fecifle 5c faccre,eosqi a
uitTcquod tantu dc ipfius ftcrcoribus c6mcdi1Tcnf.fi'
mulq; quantitate extenfo brachio comonftrat. Fate-
mur aut, quia nobis non crat in ea inquiredi ulcifcen-:
diq; fada potcllas,illaadhucfiiperftiteeiTe. H-xciili.
Stercora uero fuiiTe fpurcicie ucnerea,qua,ueiut cce-
no immerfi, toties eranc experci in excrcitata laUi*
uientcq; uctulameretriculamonachi, utabeius ilic-
ccbris inefcati,quafi fafcino uel certius malcticio dc-
yenti.defiftcre & ad mentcm rcdire nequiuerinr,rnca
profc&o clt fentcntia 1 hoc amarorium pocuIum,hec
1
brachy
Digitized by Google
Liber tertitu* 34 /
brachij inftarnorr.ra uctuli fcorti ftercora. iudiciuq*
eftopenes etufdem conditionis uiros,qui etiamnum
quotidie fimili maleficio illedi,in cade palseftraftre*
duos exantlare labores fatagunt.
Virgilius quoq; circa finem Pharmaceutriae,tefta-
tnrmagica carmina nihil hue faccre,cum fcribit*
Hkego Ddpbnim
Ag^rtdiar^nihd illc Deos,ml carnuna curat.
V bi Seruius id etiam annotauit.
Propertius item Jibro fecundo,Eieg.i.huiu$ eft fen.
tentia?,cum inquit
Uu mibtJint tdngenda nouere* pocuL pWw,
PocuL prim? no non noctturafuo.
Ni loquitur d« pocuhs amatorijs.quib.Phaedra Hip-
Colytum priuignum in amorem illicere tentauit.at ni
ilca proruere.Rcdte' itaq; admonet Ouidius fecun*
do de Arte a man. ho c artis magics genus cauendum
effe
Stt procid omnc ncfits I ut amcris,artubiUs efto.
Etlib.i.de Remed.amoris:
\iderit, Acmomaft quit maU pabuLt ten**
EC mdgicM artcs pojfc iuuare put at.
Non inconuenientemhuic loco hiftoriam fubiunge-
14 ,€d? m
replacuit ex PIutarcho.Amabat Philippus Macedo- *
numrex puellam quandam plebeiam:racileq« utriuf-
quefortuna long4 difsitnilis,eam regi obicquentem
/ecerat.Quod cum rcfcifletOlympias eius uxor, id
gre* admodum tulit,prc/ertim quod fcrebatur ea pucl
la amatorijs philtris fibi Philippum concjhaflc. Ideo-

que irata,iufcit clam domoextraclam ad fe puellam
duci,co qui dein animo,utcarcere aliquodaufai»,aut
inlonginquas regiones trans mare religatam, maid
haberet.Produclam ucro ante fe cum fpcLiofain,u5-
nuftam,ingcniofam,elegantcm,& omnibus modil
ac nuincris amabilcra uidiirer,x,«y"*'«'» thy U»^ww%
A< jm+
y 5
Digitized by Google
24* DeVcneficis
tvyttfty ffKxi in fy«.>K. t xût : Valeant , inqu/f
Olympias.calumniar.tu enim in tcipfa uenefici orum
uim habes. neciam pucll* amplius.aut marico fuoi*
rata fait. Hucfacitillud Mcnandri apud Stobxum
Florilcgum cap.6f. int *ivtit $>«'\ <tiy>*,u*M ^;»@-,tm
pbilsrd»€rd. ^ y L*T«*/*t*M *ir/fit u»ty yu»i. Incft uerum phiJ trum,
benigni mores, Quo uinccre ui rum folet mulier. £ t
profe&ohascfuntucraamorisueneficia. Pi quao Nam
coniuges philtris alijs&amatonjs poculis utuntur,
eas abominamur ac fartidimus. Quemadmodum
& Plutarchus aflTeritin colibelio, quem dcTucnda
ualctudinc fcripfit ut non difsimiiirationc confe-
:
quens fir, uxorcs contra uiros, qui hafcc res ufurpar,

deteftari. Etutidem Piutarchus fcribitin Admoni*
tionibusconnubialibus, ficutpifcatiaquse He medu
camentis,cito qui Jem 5c facile pifcem capir, fed cum
labeUctat,5c menfx mini m c idoneum reddir : fic qui
amatorijs artibus carminibusque coniuges uoiu-
ptatis caufa fubigere conantur , cum attoniris de*
mentibusque 8c Jabcfadatis uitam agunr. Neque
enimCircem (utfubdit) ab ea potion atiquicquatn .
iuuerunt,nec ipfa ulla inrcillisabutebatur.cumfcu

urn afinprumque form am accepiflent Vlyflem uc- :
romente prxdi{um, Scprudcnter cum ipfauerfan*

temjncredibiliamorcprofccjuutaeft. Harcille. Ex-
plofis icaque philtris & magicis uaui tat i bns,a m orcm
uxor urn mutuo in eas amore,
ucro forminas
in alias
cam'monia ic qubufcunque alijs honefHs prjsque
ftudijs comparare nitamur. Sic lex conn nivalis dc-
VtLevb* cimaquartadoclifsimi clarifsimic\i iurifconfuUi Ao«
tiwmktal dreaeTiraquelh manebit inuiolata:
.
Carminibus,pocu!is,alijscjue id genus philtris max
gicis,quibuscredituramorconciliari,uir5cuxorpe-
nitusabltinentot
Scd mutuo inter fe affcftu,a!ijsque honeftis ratic
nibus
Digitized by Google
Liber tertiws.
flibus amorem prouocanto.confcruanto.augentu
Quod inulu fit philtri 8c magici furoris comma*
nio r nec argumcntum ingratum hie mepaulo tuifle
,
prolixiorem.agnofco libentcr.
Animntid quomodo Udant uenefici.

Cap. XL.
ANimantia adha*c, pharmacis pabuloinicclis, VkntfidAfe-
r' mmntttt»-
aut alicubi fparfis at dcgultentur.uel halitu at'
maiUi *'
trahantur.laedunt pcriinuntcjue ucncfici.Idcm
uelaffricluuel applicationepraeftan poflc, ut mini-
menegonta mcminifTcoportct,quofdam ftudio.lupi
irercusdim in prxfepibus condcrc quod olfactu a-,
nimaduertentta pecora uoracemque hoftcm ucnta,

,
ob qua n dam antipathiam m'tro cxagitantur furore

, :
utmalcficiocatorqueri, tirmiisime credant ignari,a*

pudueneficij huius artifices confilium inquirentes.
Eadem ratione dicunt, caudam lupi in bourn uel e-r
quorum prxfepi fufpcnfam.cos ab efu extcrrere.Me-
m etenim ob odorein pcrculfi , obliuifcuntur cibi e-
fur.fncts: quemadmodum hominibus quoq; inma#
gnis tirnoribus ufuuenire experimur.
In ducatu Vuirtenbergiconon procul iTubinga,
carnifcxiieneficij non ignarus,anno millcfimo quin#
Efimofexagefimoquarto in pecoribus fuajartis
nen edidit, Enimuero quum ex paclo huic cc-
ir morticinorum animaiium coria, aiqj aliaqu»
June ufm efltf po(Tent,hic boues,oues & porcos in pa-
fcua ex more deduclos.uencno clain perimit,ut inde
frequeti nimis pelliu numero , feui ite Sc pinguedinis
inpnitisfcre taletisAugufta: Vindeiicorii 3cArgeti-
v
n« ucnum expofitis diftraftisq i? «liues breui euaierit.
Proindc 8c fufpicione oborta, ueneficij accufatur,

qaaeftionibusqi ipfi familiarib. fubditus,rem uoiuer*
&
Urn cofitctur.Dat pocnas forcipibus ignitis diftra-
aua
Digitized by Google
34 1 affectis malefic-
&us in principio Augulti. Hue ij quoque pertinent;
q pugtunculis iumentumcertislocisconfodiunr,
ii
feorfum cute : ut ubi ca relapfa uulnus

rctra eta prias
impreflum tegitur, latere: dolus , atque earatione
mortuom penjfle maleficio, iudicaretur. Varium
itaqueeft Veneficij genus, quo pecus intent : clique
diuerfitati induitne attendendum, nerei loco pcn~
dat fupplicium infons.
Fufius naturalia profequi uenena , Don eft noftri
hue fo urn fpedet o rat on s n u m ut a*
inftitutircum I i i I ,
clones Sc morbi prxternatur* legem perccllente*

detegantur.
DB IIS Q.VI LAMIAKVM

maleficio arYecti pucantur.
Liber 1 1 1 I.
Quimdleficio dfjrfti dicuntur, ty quorum its leforxam
fdard memmcrc B&fw.cr quo quo t uulgb V&mU'

t
rumnulcficio crucun exiQm*ntur% om-

ncs i dub oh ucl cxcrcerit uel obfef'
foseffc. dp. L
ALBFICIQ affec"tjdicuntur, qui

uarijs 8c infolitis plerunque modis,
prxtcr naturam.Dci sfTennone , a dav
mone in fuis corporibus excrcentur,
fiue homines funr, fiue belli x » quum
ilieca alias ucl fubit . uel etiam non inrro fubit icdo-
tiles corporis humores exagitat 8c inficit, aut noxios
in partes traducitprincipes.uelhifceuenas du&usqs
naturales obftrutr, ue! inftrumentorum ftrucluram
luxat, uel fpiritus cerebri turbat, multifarijsque im*
buitf ormis, quos intcrdum quoque excitat, utin ijs
homir.ibus uirtus animalis fe cxerat potenrius qulm
ftifaais : Cue uencnata materia, fiue halituintus aut
fori*
Digitized by Google
Liber quartus. 34 >
forisco n fp urcar, J ehr Jau],, ac id genus reliqua, qui#
bus cx cjuIis morbi progignuritur innumcn grauef ,
Be admirandi Ncc interim hominura fubftantia Sc fa*
cukates ab hums fubtilis artificiofiq; hoftis malefi*

cvotnimunes Iiberaeq; permanent. Exemplum luce
mendiaoa ciariusin lobocernimus, cuius, diaboli
&idio, prttnum quincjuaginta bourn iuga& 500
*Jfe {f m l ^
l
nzibripiuntur, pueriq;CxduntUr: fecundo, ouium

feprem millia cum pueris igneccelitus demiflb con-
untur: tertio.camclorum triaabducuntur mil] it,
fun:
kfamuli occurabunt: quarto domus, ob proccllas

,
iaptcuofifsimas a fatana excitatas,ab imis (edib. con

nulfae ruina opprimiruromnis foboles. Vbinecharu
cafamitatum acerud Iobum a Dei cultu tranfuerfum Iob t*
agere poflct, quin adhuc nomen Domini illecoftian*

ter glorificaretrdemum.confenricnte Deo.cum ulce-
re pefsirao aplanta pedis ufq» aduerticem percutit,
deformatq; tarn fcede direcj; fatanas,ut ille in fterqui*
linio fedens miferabiiitcr ianie tcfta abraderct, aded
,
atroci excruciatus dolore, quo en i morteilli preca-

retur coniunx.nec ab amicis eum uifitantib agnofce
retur.Quid ahud deeo,quam ipfummalencioatfe&u
fuifle, 5c incantatfi in cunccis ad ilium pertinentibus,
qpisdicct:' Quae hie intcrcefsit dxmonis cooperaria
ma\cfcca,quaipcruerfaLamixmaleuoletia,quodcxe
crakJeuencficKpharmacu^ Qaibufcuq; malis rebut
perficiedis fatis per fe potes eft, & uolucate proptifsi'
mus diabolus, fi diuins maieftatis tacumodo accedaC
f mi fsio: cuius nutui more gerere,uelitnoHt cogitiJr.
t
Nabuchadonezarem regem Babyloniorum furo* M*kfi<*l*'

n***™*
re pcrcitu, 5c in deferta ab hominu confuetudint pul* I?
lum,faeno ueicentem more bo uis.ngura uitiata,capil DdUi
eius in aquilaru fimilitudinetn crcfccntibus,5cun'
lis
^
gutbas eius quafi auium, mente adhxc turbata, accr-
Wiun* exagitat totum feptennium diabolus.
Satanai
Digitized by Google
IS o T>e djfetfis malefic
t>*nr*nia- Satan^ malcRcio multis cruciabatur teporib. dem<#
rwapud Ga
nrtfg ioeriadarenoru:^monumetis,fuoqu!d
dafw malt n acus i i
rc r i~ r
egrcfTus nudus,aciupra modu fxuus,
. . - t - t
fapeeite- pedomicilio ,
f\«*.
adeo ut per ilia uia trafire pofletncmo: nccji cn»m ca*
jfjtth a. tenjs eu ligare porcrat quifqua^pterea quod c £; fep*
Af^rrr.
c 5pedib. coftringerctur,& catenis uincirctur,ijs ab 1!
'
lodifcerptis,c6mmutisq;,$da?rnonio in deferto age^
batur.Vociferabatur aur Quid rci nobis tecu c(h I B'
S V fill Dei < Venifti hue ad cruciadu nos ante tepus.
Dtmonesuero rogabac,neimparetutin abyfsu *bi*
ret, fed eos in porcoru procul in mote pafcetiu grege
demigrare pm'tteret. Chriftohieanriue'te, cgrcfsi m
poreorfi gfege*abierut, eumq; praecipite irnpetu egc^
» rutifimare.utfuffocacus interterit.Hic & porci fenr.^
bis mille d? monu maleficio agiratijn fua ruurpnicie.
Mtrt.i. Non'ne ille quefpirirusimrnudus difccrpes,pro»j'
ciensqs in mediurqui & Chrifti iufTu exijt,nibilq; no-
cuir,inter rnaleficio correptos fuum fortietur locum:*
MAtth.'j' Hac referatur Iurtatictr%qui a puero fpirirum babe
Man 9. batmutum,quoubi agt'taretur Jacerabarur fpurna*,
If** 9* ac dentibus ftrides atq; arefcensrque frequeter et'ant
fimbmstf
,n
*f>
ne content ipiritus,£c in aquas, ut cum perdcret:
tm. neq* £ Chrifti difcipulis,ob eorum incredulttat£, ex-
pelli poruit: pueru uero tande ad Chriftu accedente,
continue difcerpebat , ut in terra prolapfus ooluere-
turfpumans i ufq; adeo a fpiritu ercante ChrilliiuP
fu, iterum dilaniatus,ut mortuus a multis habcretun
donee manu illius arrepta,a lefu erigeretur.
y No'ne paria cu noftrs, qui maleficiu pati credufur,
mulierquse infiimitatis fpiritu habuir, a fatana
fenfit
allignaoclo &c decf annis,atq; itacotracla, ut otnnu
no caput crigereronpoflet, uinculo ifto a Chnfto
fabbati diefoluta '
Quis anim: plane* pr^fracli,in(icias ire iudebit,
nifi
fi recefm\nuc teporis fpeclarctur.uno fan<? o-

hi qtios
te acelamaret pleriqi omn«s,kos pcrucrf$ alicuius ue
h
p
• Digitized by Googl
tulr artificio ita prarter naturauarie' cxagitatos erte.
mifere) demctatos, c6tra&os,!acmatos,diitraclosqi {
Atqui cuius arte, dira hac calamitate illos opprimi te
ftatur Scriptural Daemoms.Cuius cooperatione,aut
imperiol' Nail as, fed ratumodo jppri$ dcmouu uoiu
i
\ivs mil ci a,
i Dei £mi si 6c ex arcano ipfius conlio,
or ill uel
i probaretur, uel caftigaretur,emedareturue.
Necufqua in uafto ueteiil & noui Tcftameti uolumi
neexeplu, ubi in affligedis corporib. alicuius Lamia
opera ufurparit, aut etia reqfierit fata, coperies: nihil
tame pr^termifsu efle qiP huius potetia, a&ioes
illic ,
fraudesq; oftedere qucat, fatedu eft. Neq. etia alicui*

1
opera in J get ueterator ille, abunde fao m arte potes

i
ludificarc homines, eoru metis 8c oculoru acie pftrin

gcre,morbis prf ter natura cruciare.ulcerib fenre.ae*
remultifana turbare. Perfe maleficia oparidiaboJu, S*™*lit.
in Malleo legif,nec in his indigcre mulieris malicioff ^•rt*f»#
cofenfu.fed $c fagf pditionc quent:unde Sc ipfam cc *****
operari aliquo modo cogit. Permiflii tatum i!li opus
cft,tefteGregorio,cui,uolutas Temper mala. Interim
tarn en a fe defignari eiufmodi flagitia, aliosq; fcuer£
torquen, 5c in reb. externis foelice impediri fuccefsu,
k quêunq; alia diaboii miracula perfici.habentpcr'
fuafifsimAim,confitenturq; dclufa; quaedam anicula*.
Eas ia dixi.diuerfis de caufi k demone ita obfidio
neuallatas,earu mente ta grauiter fafcino Iaefam,cere
brucogitatuu imaginationuq; organu ta rarisfrau.
duietisq; phatalm at b.5c formis ob ncredulitate im-
i t
p! citu, c 6 firm .nfiq; (quemadmodu in grauibus fom*

i
nis,atq; etia melancholicis ufuuenire quotidic,often

di)ut aliud nefcian r,to rturisq; fubieclf fateanturfua
eflTe facinora , qua; ipfaru falte funt phantafia , reuera
autem fatanar, Deo hue conniuente.fic alique crebro

a fe lseforu reccfent numcru, quoru alios occacatos,
alios mutilatos, nonnullos hoc uel iHo modo * feex>

carnificatos , falfa opinioc dicutiquo nomine no tarn
male
Digitized by Google
3/2 De tffettis malefic.
q*i Um*- ma |cfic*, qulm malchcio affcc'be ertafcinata: que ap-
ruosnaltfi.
p e j| ar mcrentur. Quotquot
j uero tarn crudelicer fie
a
°at7m%iur. multifariam, quibufcunque etiam conuulfionum gC'
neribus, morbisprodigiofis , uomituficdeiec"uonc,
praner naturam torqucri , hunc uel alium imitari fo -
num, uocem ederc, certos mendaciter notarc, deno*
minareatqueaccu{arehomines,uti atrocis fpe&acu^
li architeclos obferuamus: cunclos a daemone mali^
,
gno mendacique citra alterius cooperationem agi,

uexarique (ni(i quandoque uenenumuel propina-
tumucl applicatum accefsilTe ihtelligatur ) ingenue
fateor,atque adeo fanttifsime attruo. I
De rebut monftrofit ore rciettis, qua non fuiffc iff

corpore multis o&cnd'.tttr argtmcn—
:
tis. Cap. II.
Mdteries i
ci h* ore r*«-
TTVc
P—
fpeclat rerum monftrofarum per osreic-
I
^t 0 ua p r3e itjgj ator il] c quorundam fenfus
j
fktfk
,u prîtnngic, utcas ex corporis mcaitullio
mterfori. cdu&as elJcyJ ubi rare nollent. Sunt autem panni la*
neirudiorislacin!£utpiurimum,item ciauifcrreiiur
ffceinterdum magnitudinis , eorumque f/agmenta;
fibulae ferrcae & serea?, acus, ac iculx, eaeque compa-
res numero, quandoque colligatae, ucl panno inters
tae.filiinuolucra. Hoec a mc iiifafunt. Nonunquara
& o(Ta euomuntur fubligscula acque reliqua id ge-
, ,
nus ionge* abfurdiora m or. (Ira faepius magnitudme

:
ccfophagi etiam quoad fieri pofsit, in homineuiuo

,
tenfi diltracliquc naturalem didudioncm exuperan-

quibus nec alius ab ore introrfum laxior patet
tia f
meatus, quouelunico irrefutabili argumento racile
conuicero.ea dsemcnis fubtilitateuelocitateque im*
perceptibili, ori in^cfta.noftris adhaec oculis uel cele
mate cius uiclis, iicl fafcrno dclufis, uel intericcto
Corpore aereo aut aliter motis eointus uel foris uel
utrinqi
Digitized by Google
Liber quartus. j/j
utrinquc humdribus aut fpiritu caligantibus. Sic
nos falJaciJ/uo machinamcnto multiformiterexercet
illemille art.fcx.
Quum Neomagij quMam arVoganterin Pafcha? U
ripdcglutirctouumgallinaceum integrant quod na
turaltm oefophagi expanfidnera fuperarct.iljud in co
coarchtum,refidere nequitiit,Undc quoque copreffk
arrcriamox fuffbeabatur.
5/ porro inftes, urgeasq; , ea non ex ore folum , fed
penitiiisc corporc reiecla elle.dic qu$fo,quo loco an

fcaincorpore hc/erint aut delituehnt.cum nullus fit
corpori reliquo cum ore meatus com mun is, exec; to
crfophago , praeter arteriam afperam , cuius caput la'
rynxcxtribuscomponiturcartilaginibus.Eiusorifi' ^4rterUi*
cium.dum refpiramus,dilatatur: cum dcuorahiuSjCO /fr**
primitur ut plurimum , nonnunqua cxacld, ob quod
LatJ> nXt
ligamentis membranofisneruofisq;coartatur.£aar<*
teriafolumrhodo fpiritum purum &impurum,recrd
met it u ir. Lie efHatu infpiratuqj rranfmittit: aut humi-
1
dum qui ddam.pu ta fanguinem,pituitam,faniem, aut

pus tufsi expe&oratu: nihilq; grauius hanc, nifi cum
uitx n au Vagi o, etiamfi exigua admodu matcries du-
f
ra hac cafu aberrer,tolcrare,manifeftu eft. Enimuero

quamgraueslaterumdolores.cumfkcaquada tufsi' . . i
cula tiicnio cu mortis periculo prius excitant quam

expecrore til fsi propel ereturaueliana: magnitudine
I
M
Japii/us, narrat Antonius Beniuenius* Recitat t|uo-
que Alexander Trallianus exemplum de quo dam, j) tKju>& t 4
Jui longo
tempore tufsi uexatus,non potuit, ne ual- morb»r. c*
etufsiret.libcrari , quoufquecalculum cxpuifletlc* ftnatugujii
uem, durum &renitentem: &nifi confilioufusfuif-

fet.illum fimiliterijs qui tabejaborarunt,moriturum
cenfebat.* Idipfum cuidam ciui Duisburgenfi acci- Lib.+.taAst
diflememini.Habetadhuc meus collegalapillufabs

tnagnitudinCi annoi5$$*feexcmf>tumin hofpitali
2 Pifartcf*
Digitized by Google
is 4 De affetfis malif
Pifano,ex finiftris puluionibus cutufdam adolefccii'
tis phthifi demortui : qui iam diu tufsi ucxarus , gpc
•nnostrcs incorperactabemarcefcere.quatandS in-
terijt.Lapilluscft insequaIis,afpcr,non admodu gra*
ui s,pal!cfccns,atq; oualis. Hac itaq; ratione ftrictius
hoc uas, d u ru cant a ginofum q; ab ilia mulca , ampla,

J
folida,uarieq; conformatafubftantia libcru cfTc con*

Orfyhsg*. ftat.Hincpcr#i«r*f^;cibo potuiq^ dcftinatauia, acq;
alteru oris interiore meatum,* ucntriculo ilia reru mi •
racula uomitari,fi imis corporis partibus antea inhse

ferint,neceflari6fequetur. Earn aut omnino neruo*
Orifau utn Aim cxi Ltcre, Sc cu primis eius orifi ciu, deoq; exadif-
i
tnciUs nrruo fi mo taclus fenfu prxditu efte,ac leui flam aut hatim
utr 'do facile affici.humore etiam acri ucl acido gra«

'âUjoT P
' * uiterpungi,fa;uifsimaq; cicri mala, norut mcdici. Pie
rofq; enim exflatibus inuentriculogenerati$,expi.
tuitofis aut alioqui urtiofis humonbus, aut cx *+bis
f
inuaporesabimbecilli calore refolutis, grauifs imis

Ventriculi uidcas torqueri dolorib. alios ex coaceruatis cradif
doUres. f
ucc is,ucl etiam uitiofis aut acribus in uentriculi ore,
in fyncopem auc praeceps animi deliquium con cide-
rc.Quofdam etiam exalimcntorum prauitate,autm*
lignorum humorum qual cu nquc copia, ut a bile ad*
i
modum corrupta, aut a pituita falfa acri, cxcruciat

ChtUrsmor cholera morbus in quo uomitibus
: & deieftionibus
!>»*- tanto plerunque impetu btliofa excernuntur.ut cum
humoribus,multis quoq; exhauftis fpiritibus , uires

affatimprofternantu^fitiant aegrotantes,ac fudeot;
tremor cordis fyncopecjue fuccedant, interdum Sc
mors acerbifsima. His exa&iore lance penficulatis,
collataque grauifsimorum morborum, fymptoma*
turn que exitialium caufa matertalf,cum ingentis du-
rifsimae a* que
adeo acutifsimse matcrici,uelut ff rref,
arc*, lignea?,offea;pr£ftigiofauomitioncJ tum etiam
cxpuU
Digitized by Google
Liber cfuaYtm:.
j//
expuifione tt\ line* Janeajque,uentrictilo Sc
eiosjferi
iihappriiBdonficioitanoxiap,ut fuffocatioftem pic-
runqucquis uereatur, fi in faucium partes cxquifitt
admodum fcnfus uelpilu$jmpegerit,ncduin acicula
aotacus ( c] uas eciam cum pcricuJofa airs
luftt act
atfpeodio ignoranrer ftibinde deglutiri
cerniinus)
ooo profe&o confenfu,adeoqueoreuno,bD
ratio*
n/sucritatisqacrobur.hicafTcrcndumatque precis •
raandum crit, di&am rcrum ore egeftarura conge^

ricm^pracftfgiatorcfubtHicelcriqucdxmonioinot J
kfaaccs iraas,ncc ultra impellnpenitiusque irhpjnii
gi.qaafi ftrangulatidnem minitantcm:
acie oculo-
nim noftrorum interim elufa.ucl ipiritu optico turba
to.uel eius radijs obfcuratis.ne prodanturprxftigisr;
Sic fimpliciores exigajeûe fidei hominea
expedi-
tjus in fuam illicit naflam ueterator.Aliqui
ueroaffc-
cliita,abalijs infontibus, 8c femagis fort*
pijliipfi>
que Chrifto fideIioribus,eiufmodi fibi irrogatamini
iuriam.malumqueinfli&umêndaci fatanst fuggei
ftionef im6ipfiusfacliciauoceebuccinanti id quod
meiscoram accepi auribus.
Adde quod faepcnumcro nihil doloril in ftoiria^
cno.ante acutar, pungentis, radentisque huios fiib.
ftaDti* rudioris expuitionem uiolentam fenferint :
<\uum fieri nequeat,quin in ca huiuftaedi return co>
pia,anatranfuerftaaa, facile alicubi inhfereal* qua;
ftos pariat continuos pofica cruciattts : qufcniadmd
dam de rauliere quadam.quae acum (tttam deglutic
Beniuenius unde primum nihil fenfit in'
fat.tradit :
butdiiii
commodi,indecospit earn circa uentriculum urgere morh
dolor fatis acutus quo dum indies magis magisq; af €at ao
:
*
ure s coiuluit rheditof,nihilde acu uora>

fiigcrc tur, pi
ta,qu$ mcmonj penttas excidcrat,refercs.Varif fue>
nit bine indcfcntetij.alij cnimabtcriorehumorâlij kxsmitM
3 J 4 UCQ- M*JH*4.
Digitized by Google
iff he dffeEtis malef.
auento inter ftomachi tunicas redufo,c$teri uero cx
inalo habitu cxcitari hoc malum putabant. Sicque
•nnis iam decern ex una acu,urgente dolore acerbo,
miferrimam ilia trahebat uitam donee acus perfora*
:
to uentriculo fe prodidit,prodijtqi.Se acum 8c uidif-

fc,& mulierem c urafle,addi t Beniuenius.
Quid ego in huiufmodi cafu haud itapridem ui.
derim,obieruauerim,fecerimq;,paucis fubiungam in
illorum gratiam,qui me opera? precium praeftitifTe in
dicabunt.Mulier quxdam honcfta, nomine Heluui-
cha, infantcm curatura Dufcldorpij in Marrio anni
fexagtfimiquarti fupra fefqui m ill efimu, aciculas ore
retentas duas,una magna,altera minore forte quum
s
pueri cafum ucrerctur,deglutijc haerebantq; ex ali-

:
quot lions pal ma lata fub larynge c Q dolore pungen-

te & multis anguftij Ad qua tandem accerfitus,ut ni
s.
hi) cibiaut potus prius offerretur.qua incuruo forci-

pe fubt.li,que fine moraadferri iubeba.tentaflTcmrnu
retrahi poflent,mandaui.Vixdum digreflus era, quia
forbitiunculajppinaretur.qua in gulf partes inferio-
respaululum lupra uentriculi orificiu illaedeprimurt
tur.Vbinouocruciatu exorto, doloreq; pungttiuo,
rcuocatujjiufsi cereuifiam cu butyro & pane fccali-
no*noftratibus c6fueto,crafsiusq; incifo.exhiberi fa*
tis copiofe, at q; ea decubitu ercclo dormire : nox ete
nim erat.Sic aciculas ad uentriculi (Inum impelli po#
tuinearbitratus fum, casque infixas uomitu has par*
tcs contrahente,altiu5q» eo nifu impingente,reddi ra
to per fauces nequiuifle.Hoc modo hora tertia matu
tina panis illius pondere ad uentriculu depreflf funt.
Inde earn fecundo die alui iufculis pinguibus, cereut
fuq; butyrata. Decubitus turn imperabatur in dex«
tram,uentre libero,pulainaribus fuppofitis femori 8c
brachio, uc minus impedite* ex uentriculo per pilo.
rumadintcftinadefcenderent acus. Ante uefperam
quum
Digitized by Google
Liber partus. jS 7
I
auum furgeret.eam corpus uclut in aquilibrio con-
\ Uruare , ncc hinc indc inflc&cre uolui ne inaequalf
,
motualtcubi in inteftinorum anfractu figerentur a*

cicala; fed ut ere&a citra ullam corporis inflexio-
:
ns moderate inambularet confului,quo cum excre

menus conuenientius in intelhna magna fidcrcnt
2 CMS.
Deinde ut faices quas prim urn exon eraret,ftudio-

fiinuafeconferuarcntur,admonui. Quibus poftcro
mane redditis,diflblutisque in aqua, apparuerunt a*
ocuJae : altera uero longa nonnihil erat incuruara.
Ac licet ab his iam fecura eflcr, tamcn grauitcr ad*
bncpaucos dies segrotare uidebatur, uel ex conce~
ptometu,uei alia de caufa: fed breut conualuit. Iam
aiinftitutum.
Ad cuius aflcrtionem quoque facit, quod tametfi
moxuelpaulo longiusa cibo fubfequatur uomitus
hie ludibriofus, nihil tamcn cibi ucl chyli apparcat
mixtum : quod a me diligcnti infpec"lione obferua*
turned, Adhaec cueftigio ab eiufmodi dura, acuta,
multiformiq; re expul(a,qua omnino uentriculum 8c
oefophagum lancinari,radiq;,fi profundius quim ex
oris cauo reijceretur,oportuif,innoxi^ quafi in ijs lo
cistlla;ficoniedunt.Hocamenon feme! circiter an*
liumquadragefimuoclauum fupramillc(imum,quin
genrelimu.apud Geldrorum Arnhemiam.ubi turn fti
yendio publico raedicabar,uifum eft: quo hominum
nifcemodis a dsemonio cxercitorum adducebantur
piau(tra,quorum uentriculum (in quo eas res por^
tctofas fupradiclas refediflc neccfleeft,fi eximis cor
poris partlbus,quod omnium prope* erat iudicium,
expellcbamuOquum anteScpoftuomitionem fum-
madiligcntiauigilantiq; ftudioin multorura confpe
chicontrec"Hre,ualideqi furfum ac deorfum pugno t
palma 5c digitis uario torqucrc modo,ut fi quid gran
z 5 dioris,
I fit
&c affectis malefic.
dioris, afperae, acutzq; materia; illo cotineretur fino,
lion ampiius po(Tet latere , fed renifu in duriorem ul-
tr6citroq;impcllentemanusmeae, hincetiam fuam
laefionem fenhjr*,contre£htionem fe detegeret : uel
naufea, ob non leucra cert* ciufmodi palpi cation em
lliolentcrconcitareijccrcturnihil profus tanrcn ani*
maducrfam eft unquam eo momento euomi , nec uK*
lam a contends putatis iniuriam fen fit uentriculus.
Quod omnino fieri nequtuitfet, f\ altius quamexfi-
riuofq oris hiaju profilij (let, obiccta oculis noftris cx;
gre materia,
piftork mcmorMis dc pucUs dmonidci % que

i hmijs cruciari diccbatur,ubi dc crun-
ch ftgno nonnibil agitur.
e*p. in.
f&fal* *d- fedecira plus minus annos nata , ea
"T^Vcllauero
ir
r fl 2t
rationed me habita, contre&ataque, poftalicu^
i
* f i us mora; intercapedinem facie obieruabarur
yjgu.
^patre, &aftero, qui hiseius moribus alTucucranr,
uo mi tun re cuius os cum mox uigilanter 8c deuxi*
!
ocults intueri ftuderem , eodem infpcclionis mo-

roento inftratam Ungual panni lanci rudi oris nigri la*
cimam uideo in quatn digitis incunltanter inie&is,
:
appendices prodigiofarum rerum diclarum ex oris

parte altiori, quo eas inuentriculo anteanon latitat
fe oftendercm ( id quod paulo ante ibidem larius
1
perfuadere conatus fuerara) emulgere uolui. Fre-

quenter enim pnus fie propulfam fuiiTe uarie conge-
- ftam fimul matt riem , narrabatparens:often(is quo#
que ueritatis documcntis , utpote panno rudi nfgro,
cui aliquotacus & acicula; inrlxa;,filoque conuolu-
t« adbxrebant, item clauorum ferreorum uetufto-
rum fragmcntis. Ad quod meis obie<5tum dixi ocu-*
}js, attriti pa ani nigri Jaciniofum rudimentu,ui x fpu-
toiny
>
v
Digitized by Google
Liber quartus. ssp
to irrigatu erat hora en a tcrcia pomeridiana, port fo~
litum quoq, prandiu:quo tcpore illud crudo cibo uel
chylo oblitu efle oportuit , fi reddidiflet ucntriculus.
Vtaut aiiqua op n on e qua cx ftomacho id proieclu
i i
,
r
t x n due trcmur,relin queret fatanas Quam amaru :
tac eft.inqui t m ox pod ablation e pue 1 1 a, uo ce a nam

nprorfusaliena, pacrili 8c fublaliantc, a dsemone
hand dabi£ cli fa, telle Augultino qui cius lingua dia* *^ Q»ffl' 9
:
Worn uri affirm at, cuius corpus intraueric. m*tf&**

Atrox uero paulo ante" fpe&aculu, in ere q, tragi cu,
aliquadiu duras in hac puclla edidt rat tortor lie, quo i
pudi* os,ut prorfus oDmutiret,arc"lifsim£ coftringi,

mflausatrQcitcrc6ucHi,oculostorucintorqucri,cor-
pusdeniq; totuhorredo certt cruciatu cxagitari co-
tucbamunncccitra cruris confignarione,marjusaut
osaperiri poffc, alferebat pater cum fuo comitc: a me
aute, qualicuq; in Dcu dolofam diaboli
fiducia cotra
hypocrifin, abfqi illius figni imprefsione tande didu- ,,0,r/ û
cebatur, reftituebaturq;. No quod cruci quicqua de-
rogatum uelinv: fermo enim crucis potentia Dei eft,
*
'
ijs qui falutem confequuntur: hxeautem noninfw Pet l
gno, fed in CHRISTI crucifixi imitatione confiftit, AUtth. t*,

muimiru ipfius ueftigijs infiftentes , nos ipfos abne- AUn.s.
gemu$,& cruce noftram tollamus quotidie, 8c fcqua- *****
nrariUum.Iiadzi fignu quzrunt:fed Paulus pnedicat *'&n»*b.H
^ ,4
1 *
C/iriftam cruci affixu. Perhuncnos corroborantem
nomine expulerunt dam o
omnia poffu mus.In huius
aiaApoftoli.
tm££,
Non cmcis fignum timet diabolus. fed ^J^jUt^
^
jpTain cruce m, uel cruciatum aut punitioncm. Pro- pfam owns
wd« Chriito oblatrat : Venifti ad cruciandum nos tm*td«mi%
mte tempus. Et fi quid pi&uris aut ftatuarijs ere. >M*mM*
dendum eft , nufquam cruci Chrifti latronum cruces
affingi uidemus, quarumuniftrsenonterribilisinu*
dcatdaemo.Nec interim ignoro, Arabes philofojphos

crucem corlcftiu fortitudinc diccre , quod eoru tortu
z 4 tudo
Digitized by Google
1
64 De affettis m. ticfie*
judo per re&itudinem angulorum Sc radiorum re r
fultaret : 8c ftella: maxime quandoii?
fortes elTent ,
figura coeii quatuor obtinerent cardincs. Rufrinus

quoque in Sacra hiftoria narrat, crucem ab -/£gy»
pcijsfaccrdotibus inter Sacras literal relatam , cuius
uis portend eb at Ul Litis fpem liominibus credcnti* ,
bus CHRISTO Saluatorinoftro. flieronymuf

Demetriadem hortatur, ut crcbro fignaculo cruets
frontem muniat ne locum in ea exterminator >£gy-
,
pti inueniat. Et ad Euftochium dc Cuftodia uir*

,
ginitatis : Ad omnem ( inqu«t) a&um adomncm ,
fU Coron* inceflum,manus pingatcrucem. Idem Tertullianus

mitt*, dixcrat: Adomnem progreflum atque promotum,
ad omnem aditum 8c exitum , ad ueftitum 8c calcea*
turn, ad lauacra, ad menfas 9 ad limina 8c cubialia,ad fe
dilia , quxcunque nos conuerfatto exercet , frontem
fignaculo tcriinus Harum 8c aiiarum huiufmodi
.
difciplinarum , fi legem expoftulas Scripturarum,

nulla Icgis tracjitio tibi praetenditur : au&rir con-
fuetudo,confirmatrix,&fidei obferuatrix. Cruris
peff*m*- ctiamiigno dolos dsemonum propelli , docet Atha-
pitAt.ntrbL
na fi us< Factum quoque per Marcellum cpifcopura
m£mi* Apameiae, crucisfignaculumin aqua curn fide afper#
•l.'U D.iu- genda , ad dsemonis ex Ioujs templo comburendo
flin*. expulfionem, qui aquxuirtutem non tulit, comme*
M»f***;+r morat biftona EcclefialHca Triparr. Signum iure

fugillctnemo: fed eius abufus omnino accufandus
eft,maxim£ fi qui crucifixo Sc uiux in eum fideide-
bctur honor, ad crucem rcferatur. Scdad incceptam
Jiiftoriamredcamus.
Vbi dcinde curationem , mali puellx die**
promitrerera > illius puerilis uocisfono t fibi nihil
rei ueile mccum efle, & me aftututr.efle,
atque, En
quam habet oculos , refpondit.
callidos Per-
fundhute prxterca me, num huius calamitatis au*
thorcm
Digitized by Google
t
Liber quartus. j 61
iiorcm cognofceret i eadcm lafciuicnte pueriiitcr
jocc rcfpondcns faoncftam ( meo quidem iudicio )
,
matron am co dem tempore in cuftodia detentam ob

mcantarionis peraciae fufpicionem infimulat: quae
umen poftea manumifla, domum auehcbaturlibc-
re, una cum matre &
duabus alijs mulierculis , pro-
pfcrmaJcficij crimen illis falfo inrentatum , iam in'
tegnz/n menfem captis. Illud quoque hie filentio
miomd pranereundum cenfui, puellam hanc, illas
pMmilacinias, fila, aciculas,acus uel clauos ore nun.
qwmreiecifle, quam quum a dolore qualicunque,
ob iocredulitatein (quod i cauffa naturali ex ab-
Anfa Dei uoluntate dolor orrus, minus agnofcere*
njr, fed imputarctur m^leficac ac ad illicita
, confuge#
mar confilia) prius Amersfortum , proximum il-
'
iius habitationi oppidum , ad facrifieum uel templi

c:ilodein (nifalJarmemoria) itum clTet, quiaquam
confecratamopinabantur) numifinatis Snappha-
mprcciodiucndebat, quapropinataprodigiofus hie
ciebatur uomitus. Ad haec nquidem iudibria ma< VnithaUu
xime Deus conniuerefolet frequenter, ubi ab ipfo tlludtdtmr.
HHt4CcrrJlif
ficnaturaJibusmedijs, in hominum ufum diuiniius :
ordioatis, coatra manifeftum Deimandatum 6de ,

Dtfit l8#
Lemt ' 19 ' 10 '
Chriftiana poftpofita ad fatanam curritur , ucleius
ingdos: quales hi cenfentur qui huiufmodi aquaop
,
iclcxbaprifterio fublatam, uel aliter impie* luftra-

t*m, zutccrex pafcbalis thus, aut eiufdem
rcligionis
pomincfacratas res alias , aufu uetito nefarioque, in
concepts de maleficio opinionis iniquae.diaboli
initinclu,confirmationem,lubric2efidci
hoininibus orferunr.
z 5 ob biHo*
Google
jgj De ajfcctis malefic.
Ob hi&oruefuperiorti connexwm> ojuter hum purlr,
CT reliquorm fecutd fdttdtio poft bcncdiflionis form**
Um reciutmifcanmU co nomine cdpm9
coniungitur. Cap. IIIL
POrro faeminis , quarum paulo ante* m cm ini, in-

— % concilium produ&is, cum a Sc*
carccratis, ac in
natu Caefareo impcraretur, ut ho mini bus pluri-
fariam erfcruciatis.ob maleficij fufpicioncm formula
benedicerent praefcripta nimirum, B cnedico tibi in
,
nomine Patris 3c Filij & Spiritus fan&i, in tuis bonis,

fanguine &c arm cn t o cacqj imperata faccrcn t, euefti*
:
&rm*U he- gio fanabantur aegroti. Bencdicebacur autem qui-

ntdtdiiit **l hb ct ab ea , quam Tui tormenti genitricem fufpicarc*
fj* m * lrfim tur,uel daemonis aut eius miniftri accufatoris Pythij,
îSSrT caftodia quoq; cocrciti fuggeftionc putaret. Ne Le«

'
&orem interrupta hiftorif (cries rcmorctur.turberqi.
ca hie paucis profequar, quae alioqut ad fequenris Li*
briargument um pertinent. Hie fanciebatuniic om*
Q»d h**mt, oium ore tritus canon Quae ligaui t, eandem quoquc
;
^°^ ucre nc c«flc eft. Quae uero huius fententiaefit ab~

"u<r9'n€ce(?*~
n« Airditas t hoc colligcs modo: Si Lamia eft, fuamhabe*
re cucacodaemone comunione& focdus,ciusq, ope
alios uarie crudclibus colligarc torturis (quaeuulgi
eft opinio ) eofde quoq> pro fuo arbitrio, ab co fuo 5c
fatanae opere.cruciatib. fcilicet, folucre,ip(ius demo*
pis ope,qua antea ligauerar,exiftimatur.Serua autem
eft 8c mancipiu illius , cui fe pafto Be ftipulatione ob-
i\ ri n xilTe crcdrtunut hanc fane* nihil diuinis potfe uer
bis peculiariter efflcerc,certius fldas.quibus recitaris
fx ahquid uirium erit donandum,per fideles Eccicfiae
tniniftros, piseque monetae homines ea pronunciata,
citiusfuumexDeinutu fortienrur effeclum : quam
cas que Dei focietati ex profeflo renuncialTc, bcl-
f>er
um qu c uclut hoftes indixifle iudicantur.
Quifli-
Digitized by Google
Liber quartus. 30;
Quinimîuicquicldiabolusligat,idChriftus,;c-
iu$ .Apoftoli acminiftrifolucrunt, imo ipfumi fuo
opere deturbarunt. Peculiarc hoc Chrifti fuit mini-
fterium, cuius nomine apparuit. Nec ctiam ob qua*
leracunque incredulitatem fatanas ucxationem in-
,
hibcre,ipfumquefugare potueruntdifcipuli quod :
gaiter iilis a Chriftocxprobratur. Quid ergo in e-

iofmodi daemonum uexatione 8c obfidio uaicbunc
Lamiac,Bce!zcbub (utcreditur) obftri&je 1 Noftri
Canones ,ratio 5c ufus doccnt,Contrariorum etfe me
die in am. Chriftus cum i djemonio uexatum ejeum Matth.it.
&mutum fanaffet , atque i fenbis & pharifxis , BeeU
Marcy '
febub principis dsemoniorum praefidio daemones f"™'tnt(u

expelfere diceretur.eos confarans ait: Quomodo po mm* mini
teft fa tan as fatanam eijecre:' Et fi regnum adueriu$ b»mft.
fefe diuifum fuerit.non poteft ftarercgnum illud Sc :
fi do m us contra fcipfa diuifam fuerir,non poteft ftare

domus ilia : 5cfifatanas infurrexeritaduerfusfemeti-
pfumâc diuifus eft,non poteft ftare, fed finero habet.
Qui no eft mec fi,co tra me eft: 8c qui no cogregat me-
cum,fpargir. Necetiamabimpiofuamgloriam,qua? ^tbimph
1 in fan and is in ipfius nomine kominibus elucct, uc\U f™"0 *"*1'
prxdtcari Deum,his diuinus uatcs docet uerbis. Ira-
pio aute dicit Deus, Quare tu enarras iufticias meas, prj+l
& aflumis teftamenm meu per os tuu 1 Quu odio ha-
fceas difciplina, 8c uerba meapoftteabijeias. Ostuu
addixifti ma!o,& lingua tua do\u concinn at Hinc pa
Jam eft,eiufmodi curatione, eas incantationis aut ma
leficij reas effc non pofle conuinci & canone enerue
,
exifterc. Eleganter dixit Origenes Maginefciunr. :
benediccre.quia d^mones nefciut benefaccre. Quod

aute" fanetur, non aliaprofe&o fitratione.qudm, quu
hsec corpora Dei permiflu.ob incredulitate cxercuc-
ritdiabolus , in hac tit affl iftos , 3c aftanres, 5c qui bus
inu fit atum id malum inn 0 tuir, turn demum magiftra
turn,
Digitized by Google
j 44 De affectis malefic.
tum,confirmaret, non coacle'.fed ultro ac fuapte fpo*
tc cedit licet fe compclli fimulet,qu6 magis fallat,il#
:
laqueetque: atquc indubitatius eo modo credatur,

illas mulierculas benediclio.nis uerba recitites, quan
quam innocentcs,efle (amen fagas: 8c alios fide uaciU

lanres ,
umdictam fuis technis irretiat:
fpirantesque t
ac fententi x rnconfiderats reum magiftratu m. in car

nificinam infontium feminarura, 8c punitioncin, uq-
racesqueftammas inuitet. ita enim fuarum rcrupro
u in bus fatagit.ut ab initio in ueritate no ftetit qui c- :
quid loquitur 8c agit,mendacium cft,uel falfitatis fer^

mento conrpcrfum quum optima agere loqui ui-
: &
detur, homicidia ftruit,& mendacia archite&atur, ut
animas illaqueet Sc perdat, homicida ab initio. Dc
ftitit itaque in (vs arj>r6tis a lsfione, quamipfcin-
tulic,
Pe in Merit uarti <tc dura, Vsuli GritLmdi

fententid. Op. V.
TrifatHum
U
TJVc quum faciat fingulare D. PauliGriiland^
iurifconr« ti clarirsimi,iudicium,ida(rcriben-
2 sZTX
ortiegi. Jt~l
dumduxi.
,
Alias uidi (ait) fspenuraero,

^
quod malcficio infecli.ubi libcrationis remedium u-

furparunt, frequenter ex ore euomerer, ucl per fecef#
fum exonerarent acus , capillos, ferraraenta. f clauos,
f>Iumas,fulphur, lapidcs,8c res demum talcs.quas ma
cficiolxfumuorarepotuilTe.cratimpofsibile non :
folum integras fed nec fraclas , nec minutd in frufta

,
concifas. Vnde quid miranduin uidetur. Sed dic,ut

3uidam cenfuerunt, fatanam ad maiorem hominum
eceptione faccrediclas apparere fpecieseextraneas
in relolutionefaclurae, utres miranda magîs uidea*
tur: quandoquidem infpiciuntur 3c cor G.; r^nturea
elTe talis naturae, forms Ik qualitatis , iu i.jpqfsibile
fucrit talia potuifle ingredi in cor, ui&ilciohdfi
Digitized by Google
Ltler quart us. }6f
per aliquam partem naturaliter : fed in rei ueritace
non funt /pccics naturalcs. Et quod ucrum fit, hinc
apparct, quia ilia cijciuntur per uom turn ucl fecef'
fum: arquc ita incermaterias illas liqutdas apparent £
jfmcipio, cum primum £corporeemittuntur. at fi
Mas materies biduum aut triduum, aut

feruaueris
dies âinque,quemadmodum ego alias ftudiofe fer~ D*fd m4t9'

u*nfcci,uidebis omnia ea liquefafta penitiis, 8c ipfa-
rum formas perijfletotas. Quod fi natural a client,
""{Ub
* T
i
^
llt
profectd in lua priori fiue primaeua forma remane^

rent.ncc poflent peraliquosliquores authumidita'
tfscorrumpi, maxime fcrrum 8c lapides,proptcr eo-
rum natural em duritiem ut mamfeftum cllomni*
:
bus. Quidam alij dixerunt, daemoneSjUt res mi ran da ff*t mete/h
uidcatur, tunc temporis, quando maleficioarTc&usA'tf"'*' *j u *

r0
irriutur ad uomitum, ue! ad uentris opus , uelocifsi' Z
me xmuifibihter aftcrre ibi lpccies illas fiue mare* dtmonMvar
rias.dequibus fupra, ueras 8c naturalcs.quas aliunde £»ment*,»e<
acccptaseoattuleranr. Sednota, licet daemon yo+**fm»hm
}* mor n Ma '
tentiafuanaturalihocquidem pofTet. Sctamdextro
..... r ii'- hot eft an let
modo lilasinierere in uomitu Sc ltercore malehcio r$4mtn*m.
gittti,utnullus hominum aduerteret: prior tamcn
opinio magis mihiplacetjeflefcilicctapparentesfpe-
cicsfub illis formis non naturales 8c quod hoc ucru
fit»*pparet exrationeprsedic'ra: quia communiter

nondorant fub ilia forma , fed breui tempore in ilios
re/bJtmnturliquores,cum quibus mixta* prodierant:
totiego frequenter uidi 8c manibus proprijs contre-
,
claui que a principio (utdixi) apparebant uerae 5c

,
naturales,8cretinebant in fe nefcio quid duri : tamcn

breuitempore, ut di&um eft, refoluebantur& peri-
bant. HaecGrillandus. Acuum quoque,ofsium,ca* Ltb.x^tr
pillorum , Sc id genus rcliquorum reie&ionem

per os, tcchnas efle, fentit Car*
danus*
Digitized by Google
$66 T>c affectis maUJic.
UitbrU dxmonucorum, qui i Lmiji
ajfagi crcdcbdntur.
Cdp. VI.
V* yAlktu A tcmporibus nouum & admiran-
Ccidiflfe fui$
morb.ta*fu Z\dum morbi genus, tradit Antonius Beniue*
nius Mul«er fextum dccimum agent annum,
*
MaltfaiU-
ft muherd* ab imauentris parte doloreexortocoueilebatur ma-
awe? *«» nibus. Cumque in horrendum clamorcm erumpe-
•omit. rctj intumefccbatilico totus uenter, adeo ututeruiri
crederes geftatfe octo menfes : &

uoce exhaufta,|ubt
per totum cubile hinc inde reieclans ieie &planras,
interdu ceruici coneclcns refiliebac in pedes , iterum

Erocidens ac cxiliens, ifthuc ipfum identidem fa6hta
at, quoad paulatim ad fc reuerfa quoquo raodo re
,
crearetur. Interrogataquid egiffct, penitu$ign*ra*

bat.Nos uero* eiufmodi morbi caufas inquirente$,ar*
bitrati fumus hoc malu ex matricis fuffbcati6c,& uav
porib.malis furfum e)atis,ac fubinde cor &
cerebrum
ferie nti bus, prouenire. Sed quum medicametis nihil
promoueretur, ea ferocior facia ,Jac toruis ocu/is cir-
cumfpici ens, tandem prorupit in uomi turn, quo ion-
giores Screcuruos clauos, seneasqj acus,unacum cc
ra & capillis coglomeratis rciecit:& nouifsimS exica
taculo fruftum tantae magnitudinis , quale integrum
nullius deglutijflent fauces. Cumq; idipfum fipiu»
ctiam uidente tn: fa&itaflet, teneri ea arbitratus fum
fptritu malo:qui du hxc ageret,fpcclantiu oculos per
ftringeret, Quareecclefiafticis mcdicis com en data,
tnanifeftiorib.dcinde fignis 8c argumetis re epproba*
uit. Ni&noseauaticinanteaudiuimus, 8c caprsete-
/ rea agentem uidimu*,quae oinnem morbi uim fuper*
/ grcflTa,humar>u etia captu excedcret.Hucufqi Beniue
nius.Hf c omnia ccrte* in corpore no fuere,fed diabo-
li oculos fpechtoru effafcinatis t ne huius materia; fa
©simpulfio animaducrtcrctur,pr$ftigijs &

c'cleritare
ID 09
Digitized by Google
Lihcrquartus. }6f
mosfoIi5iIlatafunt,SctanquiuomitumoJCcicfta. Id
cefophagi huicmfteriei imparls anguftia,tllzfus pod
uomitum uenrri cul us, Sc ante uomitum (ut fupri du
{him eft) uentriculi robur tcltantur: quxprofefto
tntnime crane expe&andaexacie, 5c durifsimx fub*
ftittixinx(jualitatc. Si ca crufhuit uetri cuius, qui*
do
afy
adeo infenfi bilircr ingefta fun r,aut unde ram
innoxiereuomuntur, potifsimumoreuentriculi ita
faffl.ur uc! pauco humorc acri extre me* affligatur {
Meincro CIatfio,nobili in arcc Bontenbrouch,(ira

mducatu Iul ac end, famulus erat Guilielmus nomi-
i
Dthicante annos quatuordecim a dxmonioexagita

fas,primum babebatur xgrorus, fibicji ex diaboli in~
lrinctu confefsionariu expetiuit paftorem in Gcrad
Bartholomxum Panen qui fuam in carando malefi*

,
Ciolocarefolctopcram: quare ctiam in dxmoniaca

fcenam reauiGtus , non omnino vfm wfbmww
fibula;
agcre potuit.Huc d xmoni a co cu ad faciei etia liuore,
inrumefecret guttur,eumq; fufFocatum iri timeretur,

adoration cm confugit Iudith Clatftj coniunx, pia
fflatrona, cum reliqua familia. inde prater reliquas
qoifquilia s ex Quilielmi ore extrahitur anterius opi'
lionisfubligacu lum, filices,corumque fragmenta, fi-

loronjfphacruIaB,puellarumcapiIlitium,acus,lacin!a
ffftfwf&
ftnnifabditicij expucriuefte,pauonispenna,quam muUtr*p-
antcoftiduum ex pauonis cauda Guilielmus adhuc bttfstfrm*-
finuscaulferat. Rogatus mali huius caufam: refpon- ty'l/ty 9
'
drf, circa Camphufium obuiamfehabuitfeignotam

2JJ*JJ^
fnrolierem, qux in faciem illi infpiraflet : atq; hinc h*ncp*mui
quicquid id erfet calami tatis, inue&um efle .Reditu* mmrm cojm
rasucro^negauithoeitaaccidifle*: fed adxmone in- tmetldnbo-
<hi(TtQmfe fuifle.uthec diceret,confeflu$ eft.addidit#
que, cas prodigiofas matenes non in fuo fuuTe corpo
u dd
^
l tma m '
n
re:fedcumunafpeihrcturt alteram continudadiabo «»* nym-

lo faucibas fuiffc ingeftam. Alias nuinmofosfibi lo- nr.
culos
Digitized by Google
1 6t toe dffeftis malefic.
culos a dsemone donatos eflc tatabatur, eosque in le
<tii itram n c rcpofitos etfe.
i Qu 3efi ti aero, n an ei fuot
i
FiLi*. inuenti* Non abfimileeftquodinFrancifciuitalcgi*

tut, cum is eiusque focius turgidos inuenirent locu.
los, Francifcus uero dsemonis praeftigias, tentatio-
n es que ani maduerteret , eosque propterea aucri rc#
tur, pecuniam exemptampauperibusdariuoltfite-.
ius comes:eoque loculos confenfu Francifci arripie*
tc,in m an b us Terpens apparuit,itiox euanefcens. Po>
i
fteauifumcft, mufculum animalculum ex oreGui-

lielmiexcurrereiquarecucftigio fub lecltifcdeiecit,
queftus mufculum fugafibi exciditfe: quern Ic&urn
inilliusMita rcpctcns, Saepius indc uim Gbi
fe reperifle narrauit.
wn&dtabo inferre ucllc uidebatur,fugamque aliquoties adorna*
U pnmtfpt re
q U apropter quumfemel in porcino fterquilioio
.
pot*/}*.
muentus> cxtraclusq; arcliori coercereturcuftodia,
tarn firm iter eius occludebantur oculi,ut nulla ui ho-
rum cilia poflentdiduci,diilrahiue. Accedens tadern
maxima natuiilia Clatfij Gecrtrudis, iam annum a#
gensundecimum,hortatureum, ut apud Deumui'
Vt autem pro ipfo puclla
lus reftitutionem exorarec.
ZxoreinfdH oraret,candem illerogat. Quae Deum implorans.'il'
tmmtyU- us oculos inde cum magna omnium admiratione
ii
CT it- Saepius ad hsec ilium diabolus adraonuit,ne

^/"'forSdi *P
JJ6U.&
heram multa de Deo cfFutientem,uel alios audirct a :
quo femel mortuo.quemadmodum frequenter in pu

blicis audiuiflctconcionibus,nequiretiuuari. Cum
ctiamhic alias ancillam culinariam impudentius at"
treclaret, atquc fuo hinc nomine nuncupates fedar-
gueretur horrendar?ucaque uocc refpondit, fe noa
:
Gailielmum,fcd Beelzebtfb nominari. Putas'neer-

gu nos te ucrituras 1 ait hera. Cui enim nos fldimus,
teinfinitisfuperatmodis. Quapropter Clatfiuszelo
impulfus, undecimum Luc a: caput (ubi eiecli uirtu*
teChrifti dajmonismutij&Bcclzcbubprincipis dav
monio-
Digitized by Google
Liber quarto*. J<f>
moniorum firmcntio) praefente familia, attentdlc-
git,ac in Clirifti nomine fat h an a cedcre iulsir. Tan-
dem encrgumcnus hic uelut in animi deliquium la*
pfus,i"cdat£ totanocle racuit ad horamufquc matu-
tmamiqua rccreatus iufculo,ad parcntes auchebatuf
fanus prius , aclis hero heraequc gratijs , imprccatus
ouoqae illis Dei remunerationcra ob paflam iaclu'
ram. Initinereautemlocoplandeuertebanturbiga^
mhilque poftea df moniacae uexationis fenfit unqua*
Duxit interim uxorem, prolcm que fuftulit,&adhuc
fopercft, acuefciturauraxthcrea.
Ewfdcm argumenti biSiotii.
Cap. VII.
aVseftoris filiusMorfaeaduerfanonnihil affli-

elu s ualerudine t catn credidit indu ftam a mu>
Jiercula,cui herbarum plenum corbem in por
corum pafturam attuliflct quod haec gratias a gens-,
:
ipfius prefsifTet humerum. Vnde tcrritus eo tempore

puer,cocpit paulatim.ctiam animo deieclo,peius ha-
bere. Hinc trica fceminei capillitij nigri 8c cinerei fic>
ca , citra alterius materia; admixtioncm , excerni uifa
ell. Tandem ad m ran d a magis, puta fetas porcorum,
i
p elli c t am n um inhaeretes, ita ficcas aluo deponcbat^

i
utpapyro conferuarentur, interdum (imilia cum ex-

creraentis deijeebat. His ludibrijs circirer medium
farigabatur annum : quae , dcin pedetentim,ut Coepe-
runr> euanueVe. Necdubiumeft,eaobparentum&
adolefcenris ihcredulitatem fuifle permifla quod :
quum hic fecundum natural ordinem nonnihil mor*

bo grauari confpiceretur,eum non in natura? uitium*
tut Dei uoluntatem, led in mulicrcuiae imprefsione
retulcfunt.Eam itaque delufroncm dtabolo , quibus
cxplicatum eft modis permiflt Dcus, dontc fortafsis
renpueVe.
Nouiicem cuiufda uiri confularis coniuge,aims
A tluus
17 9 De affectis mdlif.
iXrmd per aluusfaepenumero arenam reddert uidebatar ,
**** m ?.* 1"
diabolocolludcnte,commicnteque Deo : quod a>
"'do**. g <>ta ad illicira maleficorum
r diuinorumque auxilia
twv.if.io'. confugitTet, contra diuinae Maieftatis ediclum ,im.
pias horum hominum a&iones comprobans.Cui cer
tarn polliccri opem cum Dei gratia, n imperata face-
rct,audebam Morbum fiquidcm,quo afficiebatur,tx
narurali caufaortum clTe iudicabam : at arenas deie-
ctione,quod incrcdula ad uetitum declinaflet confi'
lium.cam a fatana hid ificari, diclabat animus j Fr
quenterctenimhocufuuenire uidemus,ut quum a
naturaliquisinfirmeturcaufa, Deique (qui natura-
Jiumrerumufumdocuit,atquceum nos affe&are &
inquircrcuoluit) potcntiac difnTus,uo!untariqueira
morigerus,addaemonij clientelam confulturus qau
Sauleaccurrat uoluntari£,inrcprobum tradaror fen
> fum, !udi crisq, maligni obijciatur illudendus.
Commemorat Cardanus, probum quondam ru*
fticum &amicum, qui facilius decipi poterar, qualm
ViVkritt.rt deciperc,Oc ip(i narra(Te,qu6d morbo incognito plix
rtmUkif* rcslaborarit annos : quo tempore excantationibus
faepius uitrum,clauos,& capillos euomuiffet:8c auan
quam demuin reftitutus fuilTet, tamen eum diem
in
quo haec rcferret,fcntire fe in ucntre afleuerabat ma*
ximam uitri con fr ad ti congeriem, ionumque non le-
uem,qua(i quis faccum u tri fragmentis plenum con*
i
- cuteret,a quo non parum uexarctur tufa uerd fin—

:
nrihflm m § uns oclodecim noftibus feptima hora, etiamfi ho*

ende ftntiht. rarum numerum non obferuaret, totidem ic*hisaiw
nisoclodecim, quibusiam fanatus fuerat, in corde
maxuna cum moltftia perferre. Quis in eo organo»
diaboli ludibrijs ob fimplicitatem apto 9 non uidet
dsemonis a&us.praeftigias & ucxationes
pnorcs&poltcriores.
Digitized by Google
tiler qtiarttii. $jk
AVIH. Mfterdamo quod

Be pucrti dxmonidas. Op:
Hollands's emporium
,
maritimum,«iufmodi hiftoria fcriptt eft am-

M
pliUiino uiro D. Hadriano Nicolai, apud Geld rod
Cancel) an o dccimooclauo Martij anni fexa gefiini ;
:
fexti fupra efq ui mil Ic mu m,elapfis o do aot deem

f fi
feptimanis corperuntin hac ciuitatehorrendo mo do

torqucri pueri circitertriginta, ueluti mania auc fa*
rore fubito correpti,8c in terram proftrati,cum inters
aifsione camen^durabarquehiccruciatus horam in^
regram uel dimidiam.Indefurgentes,nuIliusprorfu4
meminera tormenti autrerum turn a&arum tier urn, ,
fe folummodo do nmjfTe putt bant. Confuln ibi me-

dia ob morbum creditiam naturalem nihil effeefcre. ,
Poftea ob malcficij fufpicionem, ad eiufdem curator

res itum cft,qui fuis deprecationibus uarijsquc alijs
cius amoliendi rationibas tantundem promouerc.
Tar. Jem quod a dsemonio obfideri crederentur,ab
exorciftis non paucis rogatum eft con(ilium,quodi'
gnorantermultaingeoij captum Sc aetatem fupcrao-
tiaefFarentur pueri. Illipritnum fuo more lege runt,
coniurarunt,&rcliquam fuam armaturam aduerfus
dxmoDum infultum ufurparunr,uerum nullofuccef
iu. Dam left tones adhiberentur,acus plunmas uomi
til rciece* re pueri, aciculas quoq;*digita!ia,panni lacj-
n :a s, oilar a m frufta,uitra,crines Sc id genus a!ia:null*
autcm hinc fubfequuta eft integra curatio. Rccurnc
cten m hoc malum aliquotiesêxhorrefcentibus intb
i
rim s qui aftant ob rei incredibile fpe&aculum.Alid

ij
rum relatuucrahaeceflefcio. Hie paucis meam fubij

cere fen ten tiam placuit.nimirum quod ad legitima
non confugeretur confilta , Deum permififfc dia*
kolopcrftnngcreaftantiumoculoahuiufccmodim*
tericbus ore proic&is t quk in corpore ncuciqoartt
A i fu*'
37i ZV dffetfis malef.
fu ere, neeper arctas puerorum fauces,nec angtiftum
cefophagi meatum aut intro fcrri aut foris propclli i
daemone potu£re: qui tamen horrendum hoc fpc.
claculum oculis omnium obiecicin tarn celebri loco,
ut malcficij aut incatationis no modo fufpicione uel
inuehcret ucl augeret, fed magis muliercs infontcs
eius reas ftatuerct,propterea ignis holocaullo poftea
abfumcn das,ne innoxij fanguinisfuOo negligeretur:
atqueut malcficij credulitas impia altiorcs in am*
mismortalium radices ageret , &
rumor hie ex loci
cclebritate iongius latiusque dilTeminaretur.Sic non
temere^fedcum multofcenorefibi huiufcemodi tra*
gocdiasfinem aliquamdecernitueteratorillc.Permir*
titueroDeus frequenter talecrucis exercitium, uc
Erobctur fidei nollre firmitas interim ne inform'
:
us pueris nocumentum aliquod * daemone accede*

ret,fedulo cauit.Ca*terum genuinam mali eiufcemo*
di fugadi rati one circiter Quinti libri fine copcr/es.
Dequodam.cuiuiuo exeftut d&UMy&poit
mortem cultrijignwmfcrrdmenu.
Cdp. IX.
CjEterum illud quod a Chrifti natiuitate , anno
millefimo quingentefimo tricefimonono , in
quodam Eiftcttenfis epifcopatus pago Fugen^
ftal,accidifle perhibet multijugae Ieclionts uir io*
£ib i Epifr
ANNES LANGIVS,illuftrifsimorum Principurn
38. Platinorum Rhcni medicus doclifsimus,ornnem fa-
J>eraret fidem,nifi oculati fpe&atae fidei teftes adhuc
_ hoc pago Vlricus Neufefler agri col a,
uperefTent. In
rcHifHbiii*. cum crudelibus dolorum tormentis circa alteram
fa cut * kten$) hypochondrium conficeretur, fubito clauum fer-
crexaftu.
rcum fu jil;efacutemanuapprchendit,quem chirur
,
\y
gus illic balneator nouacula exciderat: nec tamen

'ceffarunt dolores,fed indies magisincrudefcebanc
Quaproptcrcunec aliuddolorisrcmediu foremifer;
Digitized by Google
Liber quarto*. $ 7/
quim mortem,fufpicaretur,arrepto cultello,fibi gut*
tur abfcidit. Itaq; dum tercio die ad fepuichrum mor>
tuus erFerretur,aderanttum Eucharius Rofenbader
cx VueilTemburg.Noricorurn oppido, acloannes ab
Ettenftet balneator,qui aftantc magna hominum fre
quemia,demortui agricolsuentriculum inciderunr,
in quo lignum teres &oblongum>quatuor ex chaly* Lignum &
partim acutos,partim inftar ferrx denta* cnltrt «" ««•
be cuitros,
tr,cul9t »-
tos.acduo ferramentaafperarepererunt,quorum fin
gala fpithami longitudinem excedebant: aderat 5c
capiilorum inftar globi inuolucrum. Sed quid potifsi
ffldmhicadmiraberisânquomodo tot Sc tan r a ftr*
ramenta in uentriculi cauitate cotineri potuerint: an
qua arte fint ingefta 1 Certe non alia,quam daimonif
aftu,6c dolo.Hxc Langius,
Vlrico etiamnum fuperftitenon ea in uentriculo
hxCi iTc u t nec clauum Tub illffa cute in came ante fe.
y
elioncm uerc impa&um fuifle.aufim dicere. Enimue

ro cum illislocis ex mala intemperie, aut humorum
acrium affluxu.uelflatuum copia,huiufmodi poterat
prouenifTe dolor,quale in iliaco Sc colico afFectu cx-
perimur: & conttanti opmione fin t (Ira de maleficio
iamfortafsis argrotus,uelaftantes,uel utrique duce*
Tentur,daernonis,uel il us clientclae.magis ueriti uo-
1 i
luntatem malignam.permiflasqi uire5,quim Dei pa-

rrocinio&incomparabili potential fifi diabolptra~ :
dirifuntilludendi.utin carnis,antea nonnihil jura;

& ten fx uel a materia, ucl flat u,uel da?monis aftu ita
apparcntis.feclione clauum, 8c in aperiendo (torn a*
cho rel qua haec rerum monftra ingeflferir^prxftriclis
i
fecantium oculis, quo id in cuius fmem hanc infti tue

rattragoediam,nempe incrcdulitatem,ftabiliret ubi ;
fcili cct in rebus aduerfis.Deo reliclo,eiusque medijs

cx gratia donatis ab eo qui languoribus noftris uere
mcdcri potcft,pfidi,fatananimiu in corpus hominis,
A $ Dei
Digitized by Google
if 4 Be affectis malefic.
JJci fcilicet creature, ad ipfius (imilitudinem format
ie poflc concedimus, extra cius poteftatem in mu-
,
tandarerumnatura, aat materia aliqua duriori &a'

jcuta, certam raeatuu per quos inferri oporteret, pro-
fiortionem exuperante , illaeft & infenfibiliter penL

iusingerenda,impellendauc cum tamen cefopha*
:
gam & fauces uelquamcunque aliam partem Jatius

chducere & extend ere nequeat daemon, quocunquo
fuo artifwio»quam ex prima creatione ferant quern - :
admodam ah as fufius oftendi. Si uerd clauum fcr-

ream ante feciionemin parte latuifleaffeclaurgeas,
quando tam infenfibiliter codo impreflus fuit , citra
curis\iel carnis lajfioncm^ quuretiamcxe&oclauo
cruciatum , ut putabatur êxcitante non defij t in aU
,
tcrohypochondrio dolor { fublata enim caufatolli*

tur efFeclus,qui canon phyficis eft celebratifsimus:Sc
quae poft mortem fe&ione in uentriculo inuenta fuc'
re,ca inter lecandum, citra con crouerfiam, a daemon©
erant inue&a. At difsidij feminarium hoc modo £ di«
bolo fpargitur, ubi eo nomine alios maleficij irrogatt
. jreos confettim incufamus : quos adminiculo dzmo*
nis illud machinatos elTe credere malumus, quanqui
pfontes reuer I exiftant.
fsligiofauirgmtsimonkc*, qu* Lmixrum
mtUficio exjgitari credcbMur.
Cdp. X.
ADmirabilis Sc borrifica fult uexatio quarun-
dam monialium , occlufarum Vvcrtett inco-
pumVutne- mitatu Horncnli , exercitaru a daemonijs. Ini*
ffoalttfamm tia autem eiufmodi dedifle paupercula feminamnar*
W^*J**- raor, quxinquadragefimafalislibrastres (quartam

f* uulgusnoftrasuocat)mutu6auirginib. acceperar,
feicque duplum circa Pafchae folennitatem reftituit*
Hint in Jonr.irjrioinucnicb.uur fphaerute candidap
uelat
Digitized by Google
Libtrqudrtm. jjf
oclatincruftatafaccarofcmina,atguftufalfae,qu* ta*
men non edebantar : nec quomodo perueniflenteo,
fciebatur. Poftea eodem.in loco obferuabarur incef-
fusrei ingemifcentis, uclut taomin is a»groti:audieba'
tur item quandoque uox, pltrafque uirgines uc furge
rent, Scad ignem Tecum accederent, fe segrotam efle,
commonefac iens- ubi porrd furrexiflent, morbidam
fororem mui furx, n i inueniebant. Si quando etia
i 1 il
hzin aireptamatulameieretentaret.eauiolentere-
reptajotio confpurcabatleftum.Aliquotics pedibus
ele&o ad paflus aliquot fubtrahebantur, atqueaded
fab plantis titillabantur, ut pr x nimio rifu morituras
fe aerercntur. Quibufda carnis particular euelleban*
tur : plerifque in aduerfam partem prorfus intorque-

bantur tibix.brachia & fades. Quaedam fie excarnifi*
car ae,l c ct ad dies quinquaginta duos nihil praeter ra*
i
pamm ius citra panem forpfiflent: attamen atri liquo

ns, uclut atrameti fcriptorij multauomitu reijeieba-
tur copia: quae ta ferebatur amara 3c acris, ut etia pel-
licula ex ore abraderet: nec ullu effingi poterat condt
turn, quo afficerentur. Aliquae fupra hominis caput
euehebatur, 8c uicifsim deijeiebatur. Cu aegrotas tuc
fedatas lactase], , recreaturi circiter tredecim numero
amici Gmul monafteriu alias ingrederetur.illf 6 rocfa
aeorfum citra uoce & intclleclu dilabebatur, nonull g
in uerfis tibijs 5c brachijstaquamortuxiacebat. Vrja
in a/ru fu i\o\ ebatur, & quanqua manib.inieelis o bl u
I
-
claretur afsiftetes, tame fupra coru caput abripieba*

tur: eoq; denuo praccipitabatur modo ut habere tur
,
mortua.Pofteaadfetanqua* fomnorediens,£ nofo-

dochio in monafteriu progreditur illaefa. Nonnulla
incedebant tibiarum extremitatibus innixae,uelut Mm
w/#fcfr,citra pedum ufum.qui uidebantur trahi tanqu<
Jjgam entis ni mium laxatis , in facculo pcndulf. A r-
bores quoque confeendebant ut feles , ab ijsqut
A 4 pro*
$j6, T)c affectis malefic.
profcrpebant , nulla corporis irnmutatione. Con-
tigititcm, utcocnobijpraifc&x (quammatremuo*
cant) in eius ambitu colloquenti cum generofaSc
Mmtreid infignis pictatis domina Margarcta comititfa Buren*
{ommjja B» ft cuius in iultorum refurrcdione meminerit mife*
(
Xttijispta,
ir cor<Ji arum pacer) exfeemorc erueretur caro : illaqt
prae dolorc exclamans , in lecto deponebatur. Vot-
nus autem partim liucbat, partim nigricabat fed cu# :
rabatur. Accidit quoque, cum dua& ex hoc laefarutn

numero uirgines fimul confidcrcnt ridentes &c ex*
bilaratae, mutuoque colloquerenturde felc nigra in
dormitorio corbi inclufa amatrona, quamin oppi"
do commorantem norainabant collatione uero
:
clam obferuata a tertia uirgine fan a, corbis ab hac, &

praefecla cumduabus auc tribus uirginibus inquiru
tur,aperiturque,unde felis cxiliens aufugit. Ea hinc
notata mulicr.tanquam maleficij rca in carceres con*
ij c itu r, cum fcptem deinde alijs, inter quas feniornu*
merabaturmatrona: cui uicini Scpauperes teftimo-

nium , earn fuifle ufquc adeo mifericordem Sc in cge-
nos profufam, ut ipla etiam indiguenr, perhibebant.
Haec eadem quaeftionibus a tortore fubie&a , nuUis
unquam tormentis ad fceleris confefsionem adigt
potuit. Tandem ubi ex more uiclum ofTcrret Burcn*
grauius, fe infirmiorcm cfte quam ut cibum admitte-
ret, ait: atfc potum folummodo defidcrare , quo a
Burchgrauio mox fubminiftrato > ipfius*ucfteraiJla
apprchendens , ciusque innixa femori expirabat.
Alia quoque rcrum miracula hicuifa funt durauit- :
que ea carmticina ad annos tres manifefta quam pa* ,
ilea celarunt.
Eas uero uirgines fatanam obfedifie, dubitandum
minimi: quiludificandi occafionem fibi commode*
f>orrc&am ratus ex Tale a muliercula reddito , credo-
is uirginibus maleficij opinjoncininijccrc, & infon-
ti fcmU
Digitized by Google
Liber quartus. 377
ti fcminae infanabile inurcrc cauteriom ftuduit qua* .
propter form am fparfitgranorum quafi faccharo ob*

du&orum , ut ad eorum guftationcm pclliccrcntuf
uirgines: falfedinem autem indidit, ut fufpicionem
tie ca quae falem reftituerat , citius ingereret Nec .
defuit cuentus. Concefsit porro Dcus earn diue#

xandi potcftatcm, ucl ut tentarentur uirgincs,ucJ ca-
ftiparerftur, uelobearumincreduliratem. Lubric*
ficici notae fuerunt , quod non ad Dei uoluntatem,
feminas cruciatuum caufas rctulerunt. Hinc

fed in
quoque fathanicum iliud duarum uirginum conci'
Lam ab aftuto fuit inftitutum diabolo qui m en da- ,
ces earum rexituoces, ut innocenti matronaj ma!e-

ficij fligrna imprimeretur, carcercsque tormenta &
caedes promouerentur. Si quoquefclis fuerit uera,
earn daemonium hauddubie) eo inuexit atqui ut dae* :
inon cm atfumpto felis fimulachro.fuifle crcdam, pc

tius inducor. Vidcs ettam conftitutos iili prxcife
Jxdcndilimites, ut exaltaillaeueftionedcprzcipiti
deiectione, etiamfi una mortua uidcretur, nihil ta-
in cn 1 a; fion is fenferit ; fed uelut e* fomno cxperrecla,
abicrir.
Bn$. ttu i*-
Non abfimile fuit, quod uirginibus Brigittaeftri-
chs legibus inauguratis , in coenobionon procul a
fammi*+
Xan&is difsito olim ufuuenit, quae nuns quoque
modi$ diuexabantur,plcrunque exilientes, nonnun-
quam balatum uocesque clidentes horrendas urge :
bantur interdum ex defignatis tempi o fcdibus.ubi

in
&
capitis uelamen quandoque abripiebatur: fauces
bis eti am, ne ci bum admitterent, nonnunquam prae-
dudebantur. Perftitit uaria 8c dira ea calamitas in
plerifque ad decennium. Tragaediae caufa imputa-
ntur uirgini,iuuenis amore aliquando faucia?, quern
ca affinitate non dignarenturhuius puellx parentes.
Idcirco huic in cxtremo mcerorcpofitse, dasmon ac-
A 5 cita
Digitized by Google
X
37 1 De ajfettis malefic.
ciu iuuf n!s illius effigic fe obijcit cam in u o turn il«
, ,
lud monafticum cogens quae dido audicns , fc can-

:
Tie fb/ejtd ccllis conftringi pautur. Inclufa.uelue furore percira,
jOOi**"
omn ^ us horrendum plunfariam cxhibuit fpe&acu-
•
P lura : quod quidem malum uclut contagio in mulcts
f**m ejjift* profcrpfituirgincs quajob propnam illius conrcl-
:
fittbuiur. fionem,ipfamuntuerf£ ciufmodi miferia* genitriccm

fuiflc, ccrtocredidcrunt. Ex ea dcinde capta, alioq;
euc&a, proiem bis fuftulit carccris cuftos actan* :
dem manumrtTam, a malcficij opinionc inculpatasn

uixiflc arbitror. Delufio fuit mere diabolica,qua il-
ia decepta, feea fecifle confiteretur, qu« peculiarly
ipfius iatanae erantoj>cra. Atin quern finem ea fue«
Tint & Deo permiflfa fequenti intelligetur Libro ubi
,
:
omnibus imitanda barum uirginum proponetur

curatio.
AionUUt Monialesin Hefsi monteNeomagij, dacmonium
quod dorrnitonum
aucl uot ann ° s infeftaffe audio
Îbfi*
t4
,
f*TUu
no « uuc utcum turbine ingreflum,
^ teftudine citha*
Jt
' raquetamuidebatur luderefuauiter, ut ad choreat
temereMnducipotuiflTentuirgines : indc canisinftar
inunius N. le&uminfilicbat, in quam muti peccatt,
quod uocant,cadebat fufpicio. Si mi a multa Be Ion* 1 i
gc grauiora in eodem acciderc coenobio.uiuente pa*

tre Paulo quaeut ab slits eclantur, ita a meaperiri
:
mim me Noui aliud item non ignobilecol*

decuit.
legium in Colonienfis prouincise limitibus , ubi an to
annos oclo daemon canis fpecie interdiu procur*
rcns%, confeendensque Tub intcriori religiofarum
uirginum tndumento, fpurcae uelitationis indicia
extcriorc ueftium motuoftcndcrctij*
debatur.
Digitized by Google
Liber quarto*. 37
Vrtftfio didbolica in monatierto Kcntorpio , re
IdUadLdntM. Cap. XL
HVc pertinent nobilium aliarumque uirgtnum

ia ccenobio Kcntorpio propc ueterem Mar*
cam , in March ix comicatu iuxta Hammonem
inciufarum, monftrofae omnifariacûeconuulfiones,
a dzmonibus c&cicaue, difcriptxque Libro ptimo,
Capite undecirno. Fcedifsimum uero ills halituin
ore fpirabant in ipfo , &
paulo poft ipfum paroxyf-
mutn qui alias femel interdiu , aliquando faepius ia*
:
oadebat, aliquoties in horas aliquot multas protrahe

batur. in accefsione mali quardam conuulfa?, intel-
ligences crant, audiebant, aftantes ctiam internofce
re fc pleracque poftea affirm abanr. Nam in accefsione
I>ropter fpiritugjhi partium & lingua* conuulfiones,
oqui minus poterant. Iftsenon xqo^fcrocitertor-
quebantur,ncq; uno modo.fcd alix alijs mitius. Sed
hoc commune prope* omnibus erat 9 ut cum ex ijs u*
r.a agi tarctur, c^terx quoque in feiunclis etiam cub*-
colis correp tx, folum tumultuantis itrepitu audien-

miferrimo m o do uexarentur.
ces,(imili
Vt porro
calamitatis huius origo 5c incremen*
tum,dehinc tragicus fabulaeaftusextremus, quern
falanwn durifsimohoc fpcclaculoaffeftauituetera*
tonus homicida, innotefcant, cautiusque alias
maliciofis diaboli conatibus in raris illis horrendiscj;
uexationrbus obuiam eatur , qua? ex ore unius fenio*
lis & cord at x uirginis,huic ccetui co n fee rarx, 3c o m
nium primum tarn duriter affliclae, execperim dili-
genti inquiGtione paucis bona fide narrabo. Haeo
,
Anna Lemgou difta , quum primum exfiniftro dole*

ret hypochondrio epilepfiaque correpta putaretur,
,
ad monafteriu-m Nonhertic in primis religionis en

go ablegabatur, ubi ex D. Cornelij caluaria bibin
undo
31$ De ajftttis malefic
wide cam melius liabilities, fal(6 diccbaturimonisu
libus.
Pofteaubi haecgrauius coepiflct exagitari , aliae^t
item puellae.ad ariolum itum cltis opinionem ingef-
fitdcElfaKamcnfi coclrice, cun&as nimirum maJe-
ficio abca larfas eflc. Hinc neruum fortitus diabo-
lus, non folum eas multifarijs conuulfionum generi*
bus torquere incipir,fed incitare quoquc ut fc mutuo
Ac alios morderen t,c dercn tquejubuchcren u r item
e_
& deijeerentur citra noxam ,

ileut plumx fibi uifse,
undc etiam non fuae poteftatis fc ctic fentirent.Si au#

tern pcrcufsioncucl quacunque aliauiolcntia inhi*
X
berentur,corafficicbaturgrauitcr: at fuse liber rati re

liclae , etiamfi feipfas laedcrc , concutere aut mordere
uiderentur,niliil inde fentiebant malirat in proprium
fa; u ire corpus , necetiarium ctie imaginabantur. Si
quando Anna in paroxyfmo loqueretur , fiebat id
quafialteroinfpirantcSc expirante: ipfa interim ki*
pfam dum loqueretur intelligebat , fed finito fermo-
ne penitus mcnti excidcrant prolatauerba uerum fi :
ea ab alijs ilii repeterentur.tum quidem fc dixiflc mc

mincrat.fcd pudorc futfufa tacuifle maluiflet. Quan-
docunquc etiam orationi fe dederct, cam cum atten-
tione profequi,aut mouere hue linguain minimi ua*
1ui t £ maligno turbata. At ft preculas fuas horari as,
,
quas uocant,finc mente obmurmurarct, ran turn ab~

ell ut turn pr$pediretur,quod etiam inde leuius habe
rc rccreanque uideretur. Nequiuit infupcr ulli ret
uelbonse uel malae fcrio attenderc, tanquam mente
ftupida, finefenfu, difcrctione Seiudicio. Sictiam
piusaliquis fuoq; Deo cxanimo dcuotus, camallo-
queretur, turn quail a diabolo puniriuidebatur. Si
quando ante m huic loquerentur alias foeminae d e re*
bus fuis ludicris,mir£ ij s afficiebatur, leuabaturque.
Harcdcindc quum exoreifarctur, incredibilcm fan-
guinis
Digitized by Google
Liber quart us. tft
gum copiam uidcbatur fundcrc per of , unde nihil
i s
mali tunc temporis fcnfit. Omnibus ucro illis uirgi-

ntbus ita & daemon io affeclis, is erat cum doloreina***
cualuer ferpente fenfusfub pedum plantis, quafi a*
GOiillas cah da com buisilfer. Quanquam etiam uarid
torqaercntur,c\inc"tis ram en aeque* uigebat appetitus
& nutritio. Ex iunioribus mentis impotibus frequcn
rerScmultum loquebatur daemon quibus fe etiam :
forma nigra obijeicbat in fpecie felis nigra?, uel Elfae

Kim en 11 s, aut eius matris uel fratris , ut ab ijs omnes
tarn crudeliter cxerccri, credcreturperperam. Vbt
poftremo Anna firmiter animo conlbtuifTct, non re-
dire in monafterium unde parentum duclu ceflerat,
,
fedfuoDeo ad faniori iudicio piînferuire,

extra ill
defijt calamitas uero folummodo a colJegij praefe-

: fi
cla ad earn epiftola mitterctur, toto horrebatcorpo-

re, quail relapfura.Poftea autcm uiro nupfit,citra nul
lum ciufmodi noxse fenfum.

Affirmabatadhaec.EIfamKamenfcm eodem mor-
bo,ueiut epileptic o, quo alia?, excruciatam fuifTe, Io-
quu tarn (imiliter fine fen fu quapropter earn fibijpfi

:
hoc malum confeiuifle, nealijs malcficium inuexiiTc

putaretur,dicebat monialcs.Hinc omnes A df monib.
iffiiftf/uatormenta nee Dei uoluntati fubijeicbant,
nec diabolo imputabanf.fed ad Elfae Kamenfis,in coe
nobio co clri ci s , maleficas artes uno ore 8c confenfu
erarioli indicio refcrebanrquae quidem capta,tragi-
cum hoc fpe&aculum a fe edrtum fuifTe fatcbatur pri
mum, uenenata mixtione moritura autem.n ihil un-
:
quam uirulenti a fe alicui propinatuin fuifTe: fed quic KtiiUb.t.

quid efTet mali,femente Scmalaimprecatione effe- ufi**
cifle confefTa cfr.Num ucro hoc ita fieri potuerit, pau
lopoftexplicabitur.
&
Ab eius matris exuftione tanquam fua? potefta.
tit iam ncruum adeptus iatanas,opp di proximi cmi* i
bus
iS2 T>e affectU mdefic.
pdmnUc* non paucis uario cruciamentorum genere mCuL
t>us
t
taf.^quorum numero quinque, ubi ecclefiaftesCa-
"m§Mn^s
rolus Gallus in fuum acciuiflct cubiculum, exSacns
eos aducrfus fatanae ludibria inftructurus, ma
litcris
niturusqi atquc hi Decern praeccpta, Symbolum A*
:
pottolorum, & orationcm Dominicam rccicafTent,

hinc alter alterius nomen inquirit, mutuoqi ludicru
Cd[.i 9 . nimisindicat,primo Libro inter ficliciadacmonuno'
mina cxpreflum. atq; unus ccclefiaften irrides,in hec
erumpituerba: Quid nunc facluri fumusC' cxpellerc
nos conatur pallor c'Refpodit alter: Seueile in hirco
nigro equitare, ad quanda mulierem non ita feiuncte^
habitantem,quam etiam nominabar/egraturn ills to-
re hofpitemiaclanstutmaleficae arris nomine redde-
retiUamfufpecliorem. Identidem fe fa clu rum alter
quoq; narrabat, ac code uectore profe&uru ad alia fe
mina, nomine defignata in cunde fine : ac utcrq? fedi
infidens tanqua fatuus , cotinuo uocis indicijs ad di'
&as equitando uidebatur ferri mulierculas,(]uu inre«
rim ne a loco quidem dimouercntur. Tertius adhaec
quad in globum couolutus,contraclusc]i,ad claufum
cubiculi abripiebatur odium per quod inopinato a*
,
pcrtum,e gradibus decidit iiJa?lus.In pago Houel ap-

pellata, circa Hammonem,multi quoqj indcuideba*
tur energumeni. Nec procul hinc in alia ciui tate fimi-
liter diris torqueri modi* a* daemone interea caeperu*
oppidani:quare aliqux fuerunt uinculis traditae mu-
lieres,at plures accurate, quemadmodum in negocio
eiufmodi diabolico fieri affoler.
Ita lac duclile & fiLtum ficcum.ex Comitatu Mar*
cen!i,ad CancelJariam C!iuenfem,ex aceufationecm
iuidam incpta: iralieris allatum eft, quae lacli earn fu#
ifleredditam form am incantamentis i uicinafuaaf-
feuerauitiquum ignirura titionem ollae in qua lac co-
quebaturfubditLro 7 haccabftuliiTer,quodomii^ncm
to
•
i Digitized by Google
Liber quartus. §i$
fouerer. Rei au tern ueritas fic el ucefcct. In la fte trcs
funr fubfUnti*,butyrum,calcus,&: ferum. Si am lac i
uetuftate nonnihil fubaccfcerc incipiar, quod xftate

citius, hyeme tardius cucnirc foler, & turn coquatur:
mox ditlblutus cafcus cum butyro coit, concrefciu
que, ut ad du&ilis lini mod urn etiam o ngi fs m e fil a*
I i
roento tenaci dcduci extendi q ue pofsit ac fl circum

I
diilcfsL Hgna circumuoluatur, ad tantam peruenit fiqf
citat em ,ut fragile reddatur, atque in puluerem redigi

facile que at.
De mgMm m momHerio Ni&rrrb Ctbflf*
a dxmonc cx*gitdtto & Mi. i
Op. X1L
HAud difsimilia Colonic palTx funt

religiofx in Nazareth monalrerio occluf$:qui
uirgi'nes
bus hoc tamen accefsir, quod licet annis.ali-
ipc&aculum horribili modo frequenter editum,pro- nth Co/.™*

fternebantur fsepenumero deorfum, infima corporis * dutb$U»4-
partefuccuflataadeum modum, quiucnenfoietaf- *4X4 -
tcribi, oculis interim claufis qui portea cum pudore

:
apcricb antur,quum uelut a multo labore refpirarent.

Anfam autern nuic malo dederat quxdam Gertru-
dis, anno setatis fus decimoquarto monafterio inclu
/a,qux ludibria hxc fxpius diflbluto cachinno pane*
batur in lecto.licet amafiu fingulis no&ibus fcri con-
Kdiente ftolaconfccrataabigere conaretur: quaue
tion€ quu altera uirgo in fccundodecubensleclo
(hoc nomine adiucta focieyit tutior effet ab amafij in
fultu)audirc uideretur.tow exhorruit, ac tide quoqi
di aboli hofpi tium fa eta miris conuul fi onu genehbus
diftrakcbatur.in paroxyfmo quandoq; cjcuticbat:ae
licet
Digitized by Google
5 *4 & e tffctti* malefic.
licet mcnte ippareret conftare , uaria tamen in con*
ftanrer nimis, 5c quae defperationetn fp e cla ren r, pro-
ferebat. Itidem & aliaemultse. 4
Ita peftis hsecuelut
contagio profcrpfit, maxime quum primum ad legi*
timanon confugereturconfilia. Diftam uero ami.
fiam fuoprocohorrendasfcripfifleliteras, polteain*
uentas, in inquifitione a me in eodem collegio fa cla,
Anno 1565. 25Maij , praefentibus nobilitatc 5cpru»
Onslatinm dentia clarifsimo uiro , Domino C O N S T A M-
azjfiWhf*
T INO ^ Lyskcrken,confuledignifsimo, D. I O*
ANNE Altenano,decano olim Cliuen.D. IOAN'
N E Echtio.medicinarum doclore ornatifsimo, Sc fi-
liomeo HENRICO philofophize & medicina-
. rum doclore cognoui cas autcm ab ilia ut encrgn-
, :
mena nec mentis compote fuilTeexaratas , noneft

,
quodullusdubitet.
Dum hanc carnificinam adhuc exerceret diabo*
)us, harum uirginum quaedam pefte correpta?, inter*
ea dum ea laborarent,nihil diabolicae uexationis fen -
fere, ex Dei folius benignitate fingulari,qui rorqueo^
di in hoc feculo limites pracfigit iatanae , ultra quos
fcrrincquit.
Porro calamitatis initia fubminiftrafle uidentur
iuueneslafciui, qui per coniunclum fphaenfterium
contra 61a amicitia cum una r.ut altera, clam in mona-
fterium confeenderunt, libidinemque explcrunr.
Qui bus poitea cxclufis quum re ipfa amplius firui es
nequircnt, eius imagine mentem uitiauit, taliumque
motionum ignominiofam fpurcitiem, aftantium O'
culis obiccit Mille artifcx. At quo conuenienti Chri'
ftianoque confilio huic tragcediae obuiam iri pofsir,
4
peculiaribus Iitcris e 6 mifsis fufe explicui.

r*efl*ZJd- Huic albo accenfeattfr uirgo facra Iudith nomi-
mont*(xa- ne , quam baud ita pridem Bufciducis in Collegio
iuxtaaedem D. Ioanni Baptiftac dicatam, uidi cru~
delifsi*
Digitized by Google
Liber quart tu. j//
dclifsimis intorq*eri a larana conuulfionibusreiusqj
fauces nc cibum admitterrnr,compmni: Iinguam ite
inhibcri quandoq; t ne proloqui po(Tcc:uocc$ interim
Tcddi 5cridiculas 8c hon endas audiui.
Accedat 8c cognita mihi puella, uirgini nobili ifl
ctrnobio famulans, cuifidcm dederat raiiicus qui
,
deinde ad aliam animum adiecit.Qua rccognita^mcfi'

rorerurbari ilia ccepit; ablegatac]; medium circiter
miliare a m o n afterio , in eximij iuuenis forma obuiii
baber demoncm,qui fefamiliari colloquio in cius in-
finuansamiciciam, omnia ruftici amati fecretahuie
Jcregit,cunclosq; cum altera puella habitos fermo*
aesenarrar,utad reftim illam iHicerer.cogcretque:^
cuadangudu pcrueniflent ponticulu, illc afliimptct
oleo,quod eamanibusgercbat, ut minus impediti
cam iuuit: inuitauitq; tande, ut ad notu co>
tranfiret,
mitareturlocu.Quonaeofcquerer (refpoditilla)ubi
paludofx tan tu mo do funt aaua»f Hinc ipfe euanuir,
perterrita in animi incidit deliquiu: quare iuflu
xllac^;
dominse,mihi familiaris, bigis in ccenobiu reduceba*

tur. ubi uelutmenteturbata, multifariafenfudi(tra~
hebatur, querebaturq; fe etiamnu mifere* lb illo dfc«
mone uexari, ipfumq; aliquando per feneftra uel alio
utUe earn abripere. Nulla certe* alia huius malcficij
extimcaufa, quam meditabundus animi mceror ob ,
anjoris;impotontiam quam illudendi perdendique

;
ocw-atfonem praeproper* arripuit fatanas. at puclla r«

ftico eodem 1
poftea marito fretajbclle ualuit.
AdmirabiUs bijbm dc puelld, cum e Utere cutter
excfttKfuit. Cap. XIIL
HIc minimi
pagocidit in
pre;termiflum oportuit.id quod ac*
Leuenfteet, fub Duce Brunfuic,
ubiforori comorabatur puella nomine Mar*
garita,Henningt Achils nlia } annu ages uicefimu: que;
^nno millennia quingentefimo fcxagefimofecundo,
B alt*
i$6 De ajfettismalijic.
altero dielulij.nimirum diuf Virginis uifitationi fa-~
cro.fororis calceos abfterfura,eius cultrum ( duoau
tern crant in uagina coniun 61 i eiufdem form x cap u» ?
lis sereis incifis ornati) extrahit.feque in humiliorem

fedem demittit,proptereaqu6duiribusdiuturaa fc-
bri confumptis imbccillior adhuc eflct. Prsetcr opi-
nionem domum ingredituruetula,num pueJlam rc-
bris etiamnum fatigaretrogans, & quomodo fcfe ex
morbo haberet Refponfum
:'
ut tuit a puclla rur- ,
Aim extra aides nullo uerbo facto cgredicur. Calceis

mundatis cultrum in (inu deponit qui cjuum poftea
:
ftudiofe abiliaquarreretur, nec repcrtus effet, meru

pcrcuHa,dum fingulaueftigando diligcnter& Coliici
te pcrlurtrar, hornbili fpecic cancm nigrum fub men
fa ucntri incubantcm animaducrtit co abaclo *pera«
:
bat fore,ut amiflus eulter dctcclus.ad pritlinum do*

minum rediret. Vnde indignabundus itle,cum fremi
tu dentesoftentauit>fimulq» fe cu faltu trans oftium
in fugam coniecit. Mox puellae uidebatur 4 capita
nerfus dorfum defluerequiddam tanquam humoris
frigidi,cui ctiam acccdit animi deliquium.pcrdurat*
que ea uclut mortua fine fenfu ad diem tertmm : quo
tandem nonnihil refpirare,cibo & potu refici carpit.
Summoauteftudiorogata.qui'nam hoc malum in.
uafifTtftf refpondet.fecertocertiusfcirc, cultrura il*
lum,efororis uagina a fe extraclum,in fui corporis la
tere finiftro defixum hxrere: eo enim in loco fe dofo-
rem perfentif cere. Cui licet contradicercnt parentes
& alij,c]u6d ta melancholia agitari,uel diuturni mor-
b»,ieiunij,aut alterius rci molefte fortuito cafu obuif
rationc nonnihil dclirare arbitrarentur pcrftitit ta>
:
J menu(q;adc6infuisquerelis,lachrymis afsiduis 8c
infomnijs,utmentecapcretur,neccibu diebus duo>
bus faepenumero admitteret,quanquam blandc* inu*
urctur,uel feno minis qi urgcrctur.Suatamcn habuit
plcrumq.
Digitized by Googli
, L&trquartui. iff
picramq; intcrualla&inttnnirs ione$,
utetlamqujci
tcdccu,nbcrct.licctnonumdiu,ob doiorcm
contP
nuum,a quo itaexerccb s tur,ut totam
incuruara ba*
culoinnjti oportuerit. *uxit
fchoceius animidolo-
rem Jolatiumqt minuit,q«6d quu
ilia in corporc cuU
tromdefigi ccrtifsim* crederct,
alij tarn conftantef
contraucnircnt roponcrcntqii^«^v,acphanta^
jP
jamcorruptam efrciudicarcnt^raefcrtim
quum nu!
ium quidcmucftigmmindiciumue
apparerct.praetei 1
qaoridianos cms luftus,qui jam circitcr tres perdur*

rantmenfes.Hinc prominerc occipit in finiftro
latei
rriupra lien*m intra infimas duas
coftas fpurias uo-
rn.ca.oui fcr^gaUinaceimagnitudine,^
lunar inltari
cuius incrcmento autdccenu.uclintumuit.uel
refe*
dit-Turainquitilla: Haclenus fide mihi
dencgaftis;
quod .n mco corporc h*rcat cultellus : at ubi uifitaJ
uonis Manas folennitas denuo apparuerir,
eu in cor*
pore figi,manifeftifsim* intellffcetis.uidebitisa;
Sic .
rricefimo Iunij crupitex ulcere canta
copia puris, ut
tumor nonnihil fcfe remiferit.ae inde cu/pis
uelutcul
tn apparuerit quam puelia arripere
: cupiens, pr«pe
dnuriparcntibus.aui chirurgum ducis Henrici
ex
arce VuoJrTenbuttef eo nomine accerfunt.
Hie quar- pJL i^.
to lull, accedens,parochurogat,utpriu$puella
queretur, folaretur, Dei uerbo
alio- nJ«
inftitUeretâtd; ipfiuf
refponfo uigilantcr attenderet,quod
earn a demonio
quandoq; exagitari plcrisq; omnibus
uideretur* Cu
rouJ cum refponfo ilia fubiongit, fe libenter curario-
nishutusmodumadmi<ruram,etiamfifciretfibimo
nendum eire.Turn eodem die,Dominicofcilicet,cul
telb cufp.dem fub prominere uidens chirur-
coft,s
gus, eu cu fuia inftrumetisattrahit,
erat. ueru circa fern acuti medictate
? tlteri conformii
n6nibilabfum#
ptus erat.Chirurgi opera blc ulcus
coaJuit.Sichabet
iwitonagcrmanicd dchoc jdigiofo operc euulgata;
fi z Admi~
Digitized by Google
jft T>e affcttU male/.
Op. XIIU
QVum admirabilehocfpeclaculum citra ullas
diaboli prsefttgiasuerdeditu fuiflfe, nec ullas
admittcregloflas aut explication^, clamct una uoce
qui bet, me am hicfimplici interpretatione fententia
1 1
intcrponcre no grauabor cultrumqi no fuiflTe in cor

:
f>ore,fcd d»monis praeftigias & ludibria omniu ocu*

is fuifle ofFufajpucllamqi a d^monio fuifle obfeflam,
quoad fieri potcft.breuiter oftendcre cum Dei bene

ficio,adeiusgloria>cd£tnoniseiusq; fequacis tur-
bse delufae contemptum,adnitar:quanqua uoce Sten
torea mulcos occlamaturos minim e ignorem.
Dtmon'u *J Prim urn obieruari debuir, (implied pueiiam longa
m exercitafuiflc febre,quaexciusdiuturnitate,quarta-
a*J,lZ ni û, ^« colligo,nata ex grauifsimi atcrri micj; humo*
n$ meIancholici,qui in corpore putruit,copia:quj t$-
penumcro ctialiene obftruit,in eoq; tumore,duririe
Sc apoftema gignit,eaq; occafione talem fobo/e quar
S*xm. tana febris etia no raro polKe rclinquit.Hoc iaclo fun
turnimorbi tacdio,reIiquu fuu opus uigilanti indefef

foq;Audio fupcrftruit &iabricatur daemon. In hifce
cm m facilius mul to,quam in uiri s,aetatc matura & bo
Mumormtli naualetudine fidem cofequitur.Hic in opificij fubfi*
d'*~
dium,humore (nis aclionibus couenientifsimu,quip
tololT
c »nelancholicu,a quo puellas cerebru Sc corpus tan
°*fimus P
turn abeft utexpurgata tbrent.quo etia eo fummâd*
hucgrauarentur,a(Tumpfit.Enimuero, quato affechi
in hunc ut fuccu xv«Aoyt*it fibi fuisqj acli oni bus pecu-
liare fe immergcre folct,eiusq; adminiculo admirabi
liainducere pnantafmata& imaginationes raras, (u-
Cdp.t* periori libro ea demonftratione oftendi, ut repetitio
ne minimi opus efle iudicem.
Sohtudo. Vtporro inftituiu tragcediae aftu jpfequeretur dae
moo,
Digitized by Google
Liber quartut.
mon,foIitudmis anfam arripuit f txorfus mini fcmo*
tis alijs,qui fortafsis fide uiua eius conatus mpedij f«
i
fenfcprimuq; uetulf facie induit,qu$ de puellf ualetu ya»Ufd»lm.

dmefcifcitaretur,ut quu earn poftea cultri in corpore
fepuki opinione demetaflct.in fufpicione procliuius
ipfaindu«€retur dc lamia, que carmine id effecifset.
Hocerenimin primis fanguinario ueteratori ftudio
eftutlitesmoueat, caedesq; ftruat,maxim£infontiu,
ficfalfampfuafioneaduffrfus ueruDeicultu inducat
3>rimatqi. Vt quoq; alti» animo polleainfigeretur,
ex finu in latus a uetula lamia ( cui cu diabolo
rrq
comunio eft ) translatu efle,in canis nigcrrimi forma Cdn^
mfm^
ipparuit,que menti nonnihil reftituta d jmone fuifle mtfpeofi.
fenttret. Hinc in obfefsionis initio el aggrcflus
daemon, fenfum ueWitcatarrhi,uelhumori$ frigidi I
capitead tergu deftillatis inducit,utpoftredd»t£ me*
te.eo mometo cultru hoc frigoris fenfu in corpus fibi
inue&G efle crederet.Inde mox ingreflus,fenfuu orga
naita turbauit, madtcttiudieuelutmortuahaberc#
tur: interea tiualida ofuafione decultro in latere dc
fixo imbuta phantafia cofirmat,utfecus in animu in*
dacere ilia nequiuerit,quam ita uere" re gefta efle.An.
tea enim norat ueteratorius ille medicus,ex diutuma
febre reliquias maligni fucci ea in parte collecias efle,
qua; putredini erat obnoxiae, Sc ulcus cxcitaturse:uel
quasi/iûtfpiritus^dputrefaclionejpmouere, eoqi
frotrudere uel quod etiam hum o rem frigidumad
:
uiufmodi colle&ionem aptum, k capite accerfcre

quiuerir. Talcm abfeeflum inter abdominis mufcu*
los finiftros ex deftillatione poft longam febrem
genitum, uidi in Ele&ore Colonienfi archicpifco* tytntomui
po, D. Antonio.foclicis memoriae,cuiusiniuftorure* fîepift^
m ' Mtm
furreftione ex gratia memineritmifericordiarn pater t C9l
unicus.Caeteruulcusincufincfabricatuseftin loco
£c humore coucnicnti,ut cultri cufpideco aperto o»
B 5 ften.
Digitized by Google
*$$ "Be affectis malefic*
ilendere ,5c exe&ionis occafione fubminiftrare ui de*
retur. Sic obieclacufpidis forma,uel uera cultri allati
cufpide, interim reliquaeius parte craflbaerc te&a,
pucllae, parentu aftantiu Scchirurgi oculos pftrinxit:
quod facile u el aeris uel infecli fpiritus uiforij admi-
fliculopoteft. Hac ratioecultclluexftcrquilmijs a!i*
ffUo-in rcr- cubiubirubigine^6traxit,cduclu,fupra ulcus depo*

nrjmt- (uit fatha:ibicj; cufpide Qftedit.reliqua cultcll porno i
ne pr^lligijs uclat. hunc nonihil a diabolo retentu,ut

rrahi uidcretur,cbirurgus inftrumetis attrah 1 1 : fe d no
$ corporc,ubi h^flt neutiqua, ucru ex eius fuperficie.
jbi enim adumbratus delituit,tati)lo tepore du cufpi
f 6fpicitur,8c chirurgus trahit.antea minimi. Ncc mu

jum id uidcri oportuit, quu a circulatorib. &
agyrtis
quotidie talia fieri cernas, cu uel per maxillas,ucl per
brachia , citra fanguinis crTufione Sc pugiones gra- &
phja traijeiunt: uel cum feram ori labijsque affjgunt,
uel globulum in os inijciunt, Sc ftercus cducunr; fic
|T)ilIe alia rerum miracula oculis obijciutit,quibus U+
pen nihil ineft praeter fucum Sc dolum.

Si nondum tibi fatisfaclum hac interpretatione
putabis Sc cultrum £ corpore edu&um eiTe content
,
jdas,ced6, qui Sc per cjuos meatus inieclus hie fuit?

immiflum enim prius oportuit,quod aiicundc extra'
jiitur. AH:apite dorfum u crfus, Sc ad latus inferi a d 2 -
mone citra manifeftam laefionem , quemadmodum

huinore ftillare perporos obferuamus , nequaquam
potuit. Per os non ah6,quam ad gulam, ftomachum,
intcfttna Sc anum apta materia defcrri poteft, mini'
we uero culter : quern licet quoque per os inuc6him
elfe concederem, non (amen ad earn lateris partem
perferri potuit, nifl ditfeclo prius a latere uentriculo,
peritoncoque, cum gramfsimo uita? naufragio. Ab
• no uicifsim non alius patct meatus, quam ad intefti*
purum inuolucra, ftomachum gulam ? fauces Sc os.
,
Hie
Digitized by Google
Liber quarto*. 39 1 s
Hie denuo uia huic culccllo circumquaque prjcludi-
tur. Si pcrcarncm cxtenore infertum etreuoles,ubi
dolor, etiiii us
langui s,uul nus, ucl ieuifsimum eius ue
ftiûm,aut cicatrix' Hicautem uerfutifsimfr fpiri*
.1
tuidnegle&um fuit , quod cufpidem furfuminuul-

neris ore often derit,quu potius capuli forma certiori
cjureia exhiberc oportuerit,fi cufpide deorfurh infer
ras fuiffet cultcrqu* in corpore non nifi cum lerhali
multaru partiu incifione inuerti potuit: nifi primo ab
infimauentris parte furfum innoxie* protenfum efie,
Suite*dixeris, quum eo loco nihil unqua doioris fen*
ferit.cz* uer£ interiores partes omnino fuifle illarfas,
docetbreuiscuratio abfecflus, quaimpedire noluit:
prorfusq; a fuo operCjObfefsionc^ffliclionc, diuexa*
tione 5c cruciatu deftitit diabolus, quod inftitutf fu$
tragoedix fincm iam fe confe,quutu uidcrettquu nimi
ruin ea fentetia oranes perduxuTet.ut cultru ex latere
excifam cfle certo crcderct. Sic diabolo maior tribue
baturpotetiaquam dcbuit,puerfa deLamiaru uirtu-
te opinio accreuit,ac in Dei patrocinio.Chriftiq; po-
tcftatc minus fiduciae collocatum eft : maxime* in illis
ditionibus , ubi ex praeftigiaru diabolicarum tndicijs
per fas &nephas carnificin$ cxerccri non definunt.
Si forte obijeiatur, ferru itain carne ftfiflTe exefumt
Ttfpodeo.daemone cultru e" paella; finu exeptu, in tcr
ri uel in Jiquore falfum inferuiiTe.aut alibi ea dextcru
tare repofuifl*c, ut in medio ferru exedereturtoto an-
no.quo abfoluto fabulf cataftrophcaddcre ftatuerar.
Cofideretur quoqi locus ferri exefus,qui digitos fer£
duos latos a cufpide diftat,& tanta quoquc cxefionis
deorfum eft magnitudo : quu uero cufpide in carne,
aculccris maligna putredinehscfcrit.qui fitquod cu-
fpls ab acri pure illefa,8c reliqua pars ferri,qu$ in uen
tris uacuo hzferit.fuerit erofaC'Vel fi uoles.ferru cum
parte abfumpta in carne defixum fuifTe refpondeo, :
id fieri nequiuMTe.nifi fecudurn lonîtudine deorfum

B 4 cultd-
fp 2 De affectU malefic.
cuitcllus in mufculis hasfiflcc quod fi factum defen-
.
das , ego uicifsim hac ratione ncgo , quod manufitus

illc poxuHTetcxtrinfccus contreclari , quinimouifti
dijudicari. Adhaec ferrum totu carni infertu fimul 8c

fere xqualitcrab acri humore arrodi debuit. Quum
uero in medio falrem acies exefa fuerir, alibi quatn ia
corporc cxefione fuilTe faclam fequitur 8c diaboii il
:
lufione,operationeq, translatu cultru, & in fterquiJi-

nium, aut aliumliquoremfalfum,autacrem,autpvu
trcim mi (Turn eo ufq;, ut materia rodens acici medie-
tatem folummodo attigerit. Haud dubi£ cautius hue
fucuminuSturfTet , fi hascius aftioncs ca folcrtia cx<
fuflumiripra;uidiflet.
Quod infuper in rei ueri geftje aflertionem obtni'
datur, earn baculo innixam perquam curua inchna-
lione ingredi oportuifTc:hinc quiiibecrerum natura*
!ium peritus luculenter intclligir,cultruni in corporc
non haefifTe, qui ex qualicunqj inclinatione uel deor-
fumuel antrorfum, uel uerfus utrumq, latusgraues
cruciatuscxcita(Tct,uu]nera(retq; : nec alia corporis
Conftitutione,quam ere&a, habuiflfct initios puella.
Si adhuc urgeas hiftoriae ueritartm, quxfo ubU
nam toro anno ilia cultri longitudodelitcfccre, aut
firm iter h X re re ualuir fi in (iniftri lateris mufculis
:'
hoc tactui Sc oculis apparuiflct. nec in liene recondi
Digitized by Google
Liber quarttu. jfj
4
tan totempore, ram que innoxie potuit,mu!to minus
extra mufculos introrfum in uentris cauitate lie e* :
niminimas partes concidiffet , cummulto uitxdi'

fohminc . Hsec fiquidem fuit cultri longitudo 8c
forma: * # *
Caeterum puellam a dzmonio obfefTam fuilTc,non
eftquod uilus ambigat; quemadmodu plcriq; eciam
peritiores coram atreftati funt argumento cfTcdc
.
bent muita eius uerba & acti ones quod fsepius men':
te capcrctur, cibum & potum ad dies aliquot reijee-

rcr: am ci cum ea blan de\ ferio & minis agerent, nec
i ,
tamen promouerentiquod ipfa itidem uaticinaretur,

prasdiceretque tribus men fi bus, pal am fore in uifita-
noni s Marix fefto , cultellum in corpore flgi. Quit
c ertum hunc diem norat,indicaratue i naturali pro-
feci 6 ratione abeaimperita ftupidaque praefciri po*
terat minimi. Has ergo uoces haud dubie* ex ea edi'
dit diabolus qui circa ilium diem abfeefium pcrru-
,
ptum iri iudicarat, 5c commodam earn amplexus an -

lam, fuas fi mul prseftigias obijeere ftatuerat. Erupit
autem fanies tricefimo Iunij , quo cufpidem prius o*
ftendir prxltigiator inde uifitationis ferise ageban-
: Indiiipr+>
tur fecundo Iulij , 5c quarto cult rum extraxit chirur-

eus. Sicinexaclafuaratiocinationcfalliturquoque ["^'ff
mendax (arpe ua tes.
'
B 5 Ridicu*
Digitized by Google
394 De dffeciis malefic.
Kidicului modws res duw in corpus m*
gcrcndi. Cap. X V.
POrro mo dam quendamineptum futilemque*
,
quo eiufmodi materies du r x in corpus ope dia*

boli a Lamijs ingerutur, defcribit D oclo r qui da.
in libelloGermanieo, qui Iacobi domini Libert in Li
chteberg nomine,pra»dicatur,circuferturq;.Hunc it i
approbafieLudouicu Milichiu, uiru alioqui piu&re~
ruditu.in hb.Germanico, Magicus daemon in fc n p to,
tniror. Ab his aflcritur,corporis poros £ diabolo ex-
tcdi,pereosq; inferi llramc, fetas porcinas,a(Talas,co
rium,pre/egmina,fila,ptfciu&fruticuTpinas,fc quaf-
cu c]i matches acutas. deinde poros occludi,ut quan-
docunq; uolet architcclus,rcc6ditae res rurfus extra*
hi queant.Sabiugit doctor has fimilitudines : Quem*
admodu.ubi quis Tub aqualapide rccon<dir,ncc eo hi i
reliclo manuq; retra&a, quomodo eo deuencrit Ja«

pis,fcitur: fie quoqj naturali ratioe uaginx poros abs-
que laefione penctrat, ferruq; iiqucfacit fulrainisra*
dius.No difsimili modo inhifee deIufioib.fit,qu$ ma*
gis no .via fti gmata, mil n era q; inferut. He/ cius uerba.
Kationes lias adinodum efle ieiunas quilibet reru
,
naturaliu cognitionc Ieuitertin&us > intelligct haud

d fficul ter. Siq aid e poros iilos natura ex prima crca*
i
tione ftriclifsimos a dxmonc eo ufq; diftrahi inno-

,
xie poiTe,utftrarnina,coriaueI cultros tranfmitteret:

deinde concidercnr, cmittcrentqj fuo tepore ad Sara
n» arbitriu libidincq-.,conferuata tot diebus uc! men
fibus fubftatiam, prorfus iMixien i fle, nec ullo modo
fieripofle affirmo. Pori enim corporis a" conditore ta
angaft^ ab initio conftricli funt,ut prater tenuifsimu
liquorc.uelut fudorem uel uaporem,crafsius aut foli-
dius nihil tranfmittant: quemadmodum etiam in dur
riscrafsisq;Iapidibus, maximc* co&ilibus, &lignis
pbferuamus: quorum pori quidera liquorem tranf*
mittunr,
Digitized by Google
Liber quarttis. }ps
npittunr, ar nihil durum auc folidum fine incifionc,
fra&ioneue. Talia quidem phantafia facile imagma-
tur,at in actum non item deducuntur. Similitudo de Sw'ditmb
laptde in aquam manu dem i (To, pro fecld multu abfb' ttyoma.
niexi(ltt:ridiculuq; conferre hominis corpus fo-

eft,
]jdum,compa&umq;,cum humida, tcnui fluitante &

aqua, orpnu capaci, quae naues, &
quodcunq* uoles,
narura adipinic. Sic nec igncus ille fubtilifsimus ra-
dius uaginae poros peruadens, quicquam habct fimU
Titudiflts cqm praffa & dura re, quam in corpus huma
iraper poros illaeft intrudi cotendit doctor ilic. Nifi
demon drat ion is uanitate quilibct paUm cerneret, in
confutando prolixiore me oftendcrem: probationes
uero non dilsimiles fparfim in co libro funt obuia%
In corporibut reperiuntur qutdm naturAlitcr qu£ }
ad mdeticu qudndoq; refcrnntur,

Op, XVI,
INterim naturali etiam rationcinfteatomatum 8c
atheroma turn, alio rum que apoftematum finibus, ykridô/h'
carneexefa, exuifcofisSc putridis humoribus ac matnm
'
fibril calorecoquentccxiccatis, matcriaslapidjbus,
tophis,arcnis,urceoIorumtcltis,Iignis,carbonibus J % ^qUuc.
capillis &amurc^fimilesnafci,incatationibusabimi &u t+m*.
permsaflcriptas/cimuscxGaleno&Cornelio Cel- p*£W/fcm(p,
/b.Curauit alias D. SolenanderinLucenfium Burgo f-?^-4»
matrona proueclioris $tatis,uxorcm Hieronymi Lm
chefini patricij Lucenfis,ab abfecflu, quern diufu&i-
nuerat fupraclauicularo finiftram:cxeo aliquot dies
aperto ex tr a xi t,p rc er crafsioris puris multa copiam.
c
quiddam tenax ac lentum , quod cum non facile pof-

let diuelli, eluebatur diligenter: elotum tarn fimile
rathapfolinimadcntis,utuixperfuaderetura;grota5
& aftatib. excrementu cfle toto gencre prater natura
cx uifcida materia, calore 3c mail diuturnicatc cocre-
tumi
Digitized by Google
30 6 De affcttis malefic.
tumromncs fiquidcm malcficium eflc arbitrari peni-
tusmaluiflent.
Tophi in Nonne in morbb articulari plerifquc a pituita cni-
inn{l»rn. da,reficcata,crafTo terreftriquehumore indifTolubili'
tcr impallo, refolutis partibus tcnuiori bus
tophos, ,
Grxcis tw/ir, uclutcaJcem, in iunfturis enafci uide*

mas: quam etiam exemptam materiem, paulacim ex-
v4nton. Bu cipitaliaC' Qui poft longam frequentemque cufsim
mutniH* de cx thoraceuiolentercalculum expeclorarent, fopri
rcccn û mus n panniculo item epar cingentc, lapiU

* -
cair.a^H
li aliquo ntfmero inucnti funt lethales, &
grandcs.ex
CaUmUex ipfo cpatc cxcifi. Vnum fimilitcr cx intcftini* eapul*
thorace&m Aim fuifle, 8c alium porraceo colore quantitate unius
Uiimuexpui ar ticuli digiti ex fellis ueficula, uclut 8c £ matricis
accta bulis duos excifos memini. Dc topbaceis cal*
tidmintpd'
t;,fellhf*lli- culis in utcro natis.uide Aetium libro 16. cap. 100. At
cr ma- ab eadcm caufa in his p artib us, qua in renibus uci ue~
true. fJCSLf gcnerari potuerunt.ea coclionis fpccic quam
dicunt,nimirum ab hu more craflb,uifcido,rcr'
reo,& calorc igneo: quandoquc uero 8c naturali, fed
non analogo materia!, humorem hunc atiaflante, co-
gente , 8c in iapidem indurante, qui interdum uarise
Lih.6.cap.%. 8c admirabiiis inucnitur forma?. Gaienus fc pilos
dt Loc. <tf-
meiendo excreatos uidiffe narrat,& cum ex colore,
e
„, M
*
' turn ex mole credidifTe diccntibus cos ex craffa len-
fW4.W4f«m taqucmater.a, quam calorcaJrccitexiccauitque, in
unnutxitt. ucnisconfiftere, &fc longitudinis ipforum caufara
**• ignorare. In lotijs quoque eorum qui lue uenercain*
fecli funt multoties innatarc uidentur minuta ani-
,
malcula formicis affinia, aut ijs pracfertim qui e#

ftiuis menfibus in aqua coelcfti uolutari confpici#
untur.
Li.i.ufna. Tradit Alexander Benedi&us, mulieres calculi's
tem. cap. ii.
m r
nuS £l h C n uefica t praeter calculos fetarum, ueluti
i j ,
Utrnm.
quajdam capiUamenta, qui non hoc diro cruciatu in^
nafcun-
Digitized by Google
Liber quartos.
nafcuntur ex mucofa materia additque, aliquibus
.
m
quzdam in uefica concrefcerc , qua; mhilo a concha
bp fpecie differunt. Simile quiddam fc uidifle in no-
bill quadam dominaadhucfuperftite, indicauitex-
ccllcnn i"s mus medicus Ioannes Evvichius,

i c cum <
\\ \
Jongo tempore renum calculoafft&afuifTct ( nulla

cairn quantumuis erudicorum medicorum ope una- i
ri potuit ) pod aliquot annos primum quidem all*

qaandiu lanam tenuem, nonunquam inuolutam, in-
terdum fila 1 onga, alba, duplicata , inftar corum qui-
bus utuntur ueftiarij, 8c quod fide fuperat, fsepc cum
oodo.ac fi ad ufum confuendi aptaca fuiflcnt t per uri-
nam excreuit.Deinde uero,qu* res etiam aliquantu-
lum temporis durauit, arclius copaclam, uelut ochra
commixtam non tarn lanam , quim membranam la-
nofam, qualiinreguntfefe illi uermiculi quiexSeri-
bus infulis adnos adferuntur, cum lotio reddidit.
Poftremo non raro.praeter reliqua,pilos longitudine
uni as digit!, partim utrinque a! bos, in medio nigros:
partim contra>principio nigros,caetera albos: praue*
rea acutos in una parte tanquam cxtremitate, obtu-
fiores in altera quafi profunditate acradice (etfi ra*
dice carere oportuit) fortiufculos, durabiles. Atque
eiufmodi materia* tantum no roiraculofse ipfa fecum
J\enam port a u t arculam , 8c pluribus uidendam ex-
i
'bun, e msque partem Evvichio donauit. Sed mea

/enrentia, (ires has monftrofas in renibusuel uefica
non genueritnatura, meienti acgrotse dubioprocul
eas fubiecifle daemonera ob incredulitatem certura
eft , maxima fi illi fufpicio fucrit ingefta de male
ficio.
Cum Pifis experientifsimum medicum 8c chirur^
gum D. Gabrielem Fallopium prxecptorem feclare*
turcollega noftcr, fimulque accefsitfent quendam
tnereatorum internuncium natione Luccnfem cu- ,
ius
Digitized by Google
30 i Dt affectis malefic.
ius uxorualetudinariaJcoHcis fubmde dolon'bat fi-
borabat , tumuero ijfdem torquebaturgrauifsime
poft alterum aut tertium curationis diem, a mulm re
medijs exarceadhibicis , tandem praster omnium ex-
pe&ationem deiecitpilam , uel tophum poriusnon
admodum grauem, magnitudine maiorem paulo co*
lnmbrouojd cuius reie&ione paulatim deiijt dolor,
priftinaq;redijtualetudo. H^creliquis demirannbus
affirmabat Fallopius , idem alias nobihfsimo medico
Frifimelicae doloribus colicis ucxato , 8c ctiidam ter^
tio accidifle.
Anno 1549. commemorantur in Vngaria circa
t*tTA&U- Thayfseflumen inuenti homines, in quorum corpo-
tnttincorpo ribus abloluta? Intra? 8c lacertcc eiTent inucntae . num
til>*4 t n*ii*. uerifimileuidcatur.aliorum efto iudicium licet non .
ignorem, uermes prodigiofos ex caufa naturali quan

doque in hominum fimbus ing'gni. De quaetiam
puella fufpicio fpargeretur faifa ,
ferpentem ftoma~
cho inhajrere , cruciamenta excitare, &fubindead
fauces confccndere , fub mea fuit cura , belleque iam
habet.
Contigit 8c ante annos quinque,ut retulcrunt fide
digni , in infula prope Mafecum rulfctcum quendam
,
poll continuum uentris dolorem, 8c fumptam ali#

quando aduerfus id mali theriacam , uermem cxcre-
yfrm U Ump ^c U]pedum longitudine, 8c digiti unius , quafi
imJinuoflo cornutoore, non admodum difsimili anatts roitro.
fUwm. Sxpius item uifuntur uanae forma; lumbrici ore
• • • •
reiici.
rilts magrias nigrav'nftar magni pugm\aequaliter
orbiculatas,fine futnra.pilis paruis mqjTib.arctifsime
>nfanas,ex bourn 11 nioru fanoru lanienf deltinatoru
uentriculo &
intetf nis exeptas , aliquot annis penes
me habui.Incatatione mgeftas has,exclamarent mul*
It; genorataru urr,c barum pilaru caufaroinueftigare
nati*.
Digitized by Google
Liter quart ut. jfp
Mtvrikmiibct. Vituli adhuc lafleumentes mater* PtJA
f™ ***
no, fi quando alimonia deftituti , ucl alioqui pctulca
£ 47^
fctareinfolefccntes, ad parcntcm uel aliam accurrut
Mccam , eius furas ucl qaemcunque contigerint ore
locum hi rtum, maxime poilcnorum coxarum, tam
dcpilem reddant:piliqueua~
exugtintauide\ut etiam
i/docrcbroquefucluin ucntriculum attract) &frt* ,
qucnri motu faltuq, lafciuo paulatim conglomerari,

plerunq; la&eucl chylo obuoluuntur, autpituitofo
fuccolcntorqui tcmporis fucccfliitenaciorredditu*,
mcmbranaeinduitfacicm quemadmodu fubftanti*
:
Amofaalbidaftatim afe&ioneutfaeftprimum obdu#

ftahxcpilarum pellicula: qua? deinde exiccata pedc-
rcntiin, corio tin&o ctiamgricic afsimilabatur. qua
ana in parte culcro nonnihilexcifa, eiufmodi un tor* i
raes pilimolles (quales in illis d £hs pecoru Jocis in*

i
neniri cernimus admodu copa&i apparuerutCitioS

)
bicfcntetiacaftipulabuntur.fidecji habebut,quicun*
queaeterinaria? rei afTueuere,8c iumentoru educati©
nemattentius obferuarunt. Ita nihil omninorationi
dcrogatum uolo, fi quando ea in rerum miraculis uel
tnanifefto adctfe, aut occulre foucri uideatur. Veriim
uajprauer naturae ordinem Scrationiscognitse mo*
3umamillcartifice fatana , doloSc pneftigijs,utnon
crtdentes in fuam illiciat n a flam , nemine u e c , licet
ouidem phantaftic£ cooperante, effinguntur, Sc in*
camamcnta putantur (quorum nomine frequenter
incufanturpuniunturqj innocentes) propono,quo
ncritas a mendacio fccrcta cognofcatur,& dsemonis
ludibria penitius nota negligantur, atq* fanguini in-
noxio porthac parcatur : sequ i on q; fententia a ecu fa -
tores ,
peculiaria diaboli mancipia ( diuinosuo- alij
cant,mihiuer6eruntmalefici ) conucrfa male inoli*

tarconfuetudinis fori forma exibilentur.
Seruat quo q; alius apud fe eiufmodi pila leuem ad*
modum r
Digitized by Google
^$$ De dffcftU malefic.
modum,oui magni quantitate,fed orbicularem, Pius
cxtra&am c x colo inteftino iuuencse bubulae h*c :
pomo citrio ucl aurantio tarn crat fimilis , ut fi co fu#

iflet colore (crat autcmTiigro)uifu folo difecrni non
potuiflet. Arbitrabatur quida tum,ex integro auran-
tio deglutito cam ita in uentrc induruiflc,ied arbitral
rium hoc 8c ridiculum:cuItro autcm uix xgre" cortice
una in parte incifo 8c detra&o , inuenta fuit tomenti
nigrioris congeries, & fufTarcinata, uel potius tota
concreta cx pilis. Huius pilae meminiflc uideturPli-
niusinha:cuerba Etiniuucncarum fecundouen-
:
tre pila? rotunditate nigricans tophus reperitur, nuP

lopondcre:ungulare(utputant)remcdium aegrd pa-
rientibus,fi tellurcm non attigerit. Inepcd autem to-
phumappcllat, fi de noftraloquaturpila. Iliefiqui'

dem inter lapidcsnumeratur foraminulentos haec :
ucropilaexpiliscompa&a, nihil habet uel lapideu,

uel arenofum,ueI foraminulcntum: fed eft circuq ua-
que fpifsifsima,8c folidifsima.
ykler.M*x. Nec minus admirabile Ariftomcnis Me/Tenijcor,
Ub.t.ctp.%. quod Atheniefesob eximiam calliditatcm exectum
pilis refcrtum inuenerunt, cum cum aliquoties ca^

ptum,& aftutia clapfum cepiflent.
Cap.9< Reru adhaec miracula alia hue facientia Alexaderl
lAciemfcal- d c fC ribit lib.tertio Anatom.in h$ c ucrba: AcicsfcaJ-
ptllt chdhbea
j-•
fra
a« <j um ucnam imprudens chirurgus cuida
per utnAi lir f
9 r j
r •
r #1
tZifadfcm- mcaut£ fecarct,meatus penctrauit diuerios, poftque
dij]i,nonmi' a ure m conltmt,abi cortinuis fer^punclionibusfen'
hifitutrift- tiebatunquamoleftia faepei nobis leuari uoluit. Su-
mile '
prafidemeft, quodipficuminCretaeflemas, uidi'
+Otft>»ftrr<4 mus Rufticusin quodamtumultufeditiofofagitta
.
mtbmrMtt n c i rca d 0 rfum impa&auulncratus fuit euulfa fagitta,

:
fcrruminthoracerelinquebatur. acuulnus, perqui-

biimum ex- fita fruftra T cufpidc ferrea,chirurgus fanauit. at poft
odtt. biennium per inferna eacxeidit qusmiraculi gra-
:
tia, bar-
Digitized by Google
Liber qudrtui. 40 i\
tia, barbate figdrar duorum digitorarn latitudinis o-
iUntabatur. Secundum enim dtaphragmapriuf miK>.
crone penetrauit, ubi part carnofior eft : deindefe-
cundum cm a dclapfa, iuxtaaluurh fen dm podi-
in tci
cemfecuir, uiamque fibi id exitum fecit femicxefa:

quadcre magna medicorum fuit concertatio. Icfcm „
;
Jibrol Anat. Qui penarum mePcntcriacarum orificia °* 93

j
iotermteftina ampliora putant in uiutnte;qu$ in ca-
|
daueredelitefcanc.long^decipiuntur: arbitranture-
ntm,ciborum fruita per eafdem ii bras tenuifsimas at'
whipofle: putant que, uirginem anaterloftra Vene- %A*** Iqm
1
tfjjdum ha»c conderemus f qua* crinalerti acuta qua. l'/^*^?
Nor digit o rum longitudme quam inter dented dor^
,
rcitura continebat.mcauteque in fomno dcglutierar;
pcrurinam poll men fes decern maximis cmifliTe cru*

cutibus : quoniam in uefica collecTis uifcofis humo^
r:bus,lapis circum acum coaluerat, gallinacei oui ma
pitudine: Seauenismefenteriacis acumpriushau*
tram fuiflecon ten dun t. Obiter hie ad ci am, acus il~i
j
lius per urinam reddit* exemplum plurimos diflc*
ctionis ignaros cominouitTe, qui earn per u en as mefe
raicas a iromacho ad iecur, ac peruenam maiorem
tdreoom angu fti as, in d e ad ueficam p en etrafle, fa! fd

arbitrantur, ora Bbrarum in uiuentibu* pltehtiora
t&eadacurri fufcipiendam putahte$ 1 aeusenimfua
acic pauktim rriultoque tempore per inteftina pene*
trim (fi quid em mam fibi facit, quod a natura pro-

peMitur) hi n c per ueficam qua parte carnofa eft, inde
per urraarium meatum excerni potuit. Ad eunderxi
tenfeatur tn odu.de fagi ttx ferrea cufpide, quae bicn -
fmirn naturae du&u commodas fecuit partes : quoi
Sc alijs mirabilibus comprobaucf-
faci e
1
focxemplis.
<3
Digitized by Google
402 Dt affecTts malific.
A 1
dxmonucis jxpcfjlli medicos doflifiimoi-

Op. XVII.
ILlisporrodxmonis a&ionibus firpius «M
tifsimos,& in artis operibuf excrcitatifsira
rudh add- dicos circumueniridepreher.dimus.Exemphim
mentobfifi. incm0 rabile,qu6d haud ita pridem.cum melancho-
lia pucllam uiginti annorum affici iudicaret
clarifsi*
mus mcdicus,noclcsquc ca info nines cifciter unde-

cim tranfegiflet,hic cx arte pilulas dc cynoglofla fom
Mcdicwirri
num con cthaturas offerrct quaru una deuorata, di-
:
*** T xgrotaoccludens oculuni Vide, inquit,

*nml §* t0 ^ eru :
quimnuncdormiam.Mox,i dxmone ca obfidsonc

iubiugata,nec perpera,aflerit medicus a quo fc :
deri animauuerm.Cum ucro hinc hominu cogi

dxmoniupfpicerearbitfaretur,g,nulli fc ca$ ad
innum exlnbituru pilulas aperuiflct ( id quod tan
fatanxpuellaobfidentiinnotuiflc,docuit ironica il*
ctgitationei \ 2 de fomno cx pilula cxigua deglutita gcncraro,obie
hominU tgio
rat d*mo».
q iq j i nCj Uam e g 0 Medicum ad obfeflae cu ration em
acc luin fu jfl*c no ucrat daemon : quare omni cius in-
j
ftituto curandi Kane m od o, 8c medic am cntoru pre^pa

ratione uigilater o*bferuata,ut fpiricus eft, eas fomno
fuocando deftinatas fuiflepilulas,cx ratione natura
^pmpte" intellexit:quo nomine captata occafione,
medicu illudcre,ridcreq;,illi non fuit difficile.Necho
Vt Jbffnit. minu cogitationcs nouifle da?mone,tradit quoq; Au
gukfi do^r guftinusJoeaetiapuella^borrendaconuulfionuatro
mat ciu facics.crepitantibus quoq. iun&uraru compagib.
-
aliquando confpiciebatur. Ad aquas luftralis afperfio

nem mire etiam uidebaturexborrcfecre. Hunc fu*
cum quum aliis.detegere conaretur Melancbthon^
dxmoniacum accefsit,quem luftratis aqux afperfio*
ne mirandum in modum excrccri exagitariqi intclle-
xerat,aquam uerofunphcerubpallio dim contulir.
lnicdaitaquea quodam luilrali aqua,fuos craciatus
confeftim
Digitized by Google
(
confefHm mW olrendir Jsemonium Hmc ex fua pu-

riaqnacundcm a'perfir Melachtbon,curus inir clio-
nc mm minus affici uidctarur energumcnos
Proifl-
deisfediabolu fcfellifle aliquandonarrare foler, qui
aoteaipfius a£iones,& caiiis eflet animi, minus ob-
htant
KecenfttLangiushlftoriam dc quad*m
^cumBononiaereiroedica; operam ilJe
mtiliere,
niuaret,
^
m^mgn
ft*
circapudendaaIccrcraniofo,fiJclfccnde fciJIcct.la* >•*
taabatrfimularq; uerofpem confoJidarionts max * :
aeI*to chirurgo often rarer, rum rerenre* nouu* tyjit,

tan or melli fimillimus ubcrtim crumpebat,
donee
daaon , quo obfidebarur, deprtf arionibus'diumis
eipeJleretur rum eadem no&e,nu!lo reliclo
:
cicatri*
dsacft gto.ulcus fua fponre confolidabatur.
In hac mulierc,quam obfidione
conilrinxcrat da?-
aon.fua ipfum oftenraffe ludibria.&ulceris illius fnd
aem.ccrtumcftiatâllarailliroqihumore melli G-
oculos fafcino delufifle,ur hie ex ut
ffiiiliroo.chirurgi
cere }%*fM promanafTe crediderit : quern a
dacmoni
mne&um fuifTeinulceris confolidati ueftigium.uel
mnlcusjphantafticum jpfamomenropera(Ua dacmd
t
nij feceim teftarur curario.
Narratprxtereainfignis pbilorophus ft mcdicuf bnUiM'i

loanncs Fcrneliusquod quum non ira dudwto qdN ricA*fuL. a.-
dim per scftus node uehemenrerfitiret,*fomnb fur

A \
genf.poturioninuento.obuium malum fofti pre-
heTiditridmandens/aucesllbiquafiminuprccludi
V *J*«1
irrangulari que fenfit fimulque i fubeunte
:
datmorie
itm o b feiTu ?, u fus eft in rencbris uidere fc a prxgran
i
«U nrgerri mo que cane uorari quae pollca,

•
reftirutU9
int^ramcntc.ordinerfcc^nfuit Huhc noapaucicx
pdia,fcx calore 8c fctbricie lingbie frtricirare,ex ut'gi
lijtSc mentis perrurbationefimplicirerdelirareiudi-
~~ L
.Alio* eiufde ordinis uiros deflifsimo* nouV
C a û*
Digitized by Google
464 Dtaffettismdltfi.
qui cas fymptomatum laruas confpicati.aliorumque
reiatui ndentes.uenenum morbi
caufam cflc ccnfuc-
rint.fruftraquc propinarcnt antidota,& cautcruim-
primerent. .
TraditadhaecFcrnciios.iuuencm ahum cqucllnt

ZfMflr**' familix,paucis ante" annis,
corporis concufsione ,8c
dtnuymdMrn fi CO nuulfionc cx temporii intcruallis laboraflc,
a~*-~~a Q Ua
nunc folum finiftrum brachium,nuoc dcxtrum,
%
interdu etiadigitdm unicii,alias crus altera, alias

u~
trumq;,alias corporis truhcu tanta c clcritatc
exagita
quatuordecumbes cohiberetun
rer,utuix a miniltris
Caput autincoocurtutniaccbat,lingua Sclocutio Ji*
bcra,mensfana,Dcsq;fcnrusintcgn,ucl in couuJ/jo-
pisferpcia.Decicsut minimu quotidie corripieba~
tur:in interuallis fanus.fcd labor* cofraaus. Vera
cpi
l<pfiaiudicaripotcrat,fi mentis fenfuuq; laefio accef
conuulfione
(ilTctPcritifsimi quiq; adhibiti medici,
uene natoqj uapore,fjri«
cpilepfis rinitima a maligno
nae dorfi impa&o cenfuerut e quo uaporin eos tier*
:
pos cman arct,<| a fpina in artus quoquo ucrfum,ooa

autincerebradi(reminitur.Ha?ccreditacaufautfum
moueretur,clyftcresimperatur frequetes, purgatio-
ncs generis ois &ualida?,cucurbitula? infiguntur ncr
ôrii initij^fotus^naiones.emplaftra pritnum
quae
difcutcretjdein qu$ roboraret, uencnatamq; maligtii
rate obtereret.His parii jpficicntib.fudores îiciun^
hebeni accoclo:
turbalrteis,«ftuarijs,8c Guaiacinse
quaenihilo magis jpfuerut.quonia o€s longe* abera*
mus a cognitione ueri. Nam mefe tertio prirnum dc*
prehenfus d$mon quida totius mali author,uoce \n~
fuctisqi ucrbis ac fententijs turn Latinis rum Graeci s
(quanqui ieriafus linguae Gr^cae laboras efTcr.) jf>' &
dens.Is muka medicoru fecrcta dctegcbat.ridcns , g»
cos magno periculo circumueniflct, quodque irritif
pharmacis corpus hoc pcn$ iugulaflcnt, Qaoties ra-
•
boran*
Digitized by Google
Lib er quartut. 4ef
ôrantem pater inuifebar, is procull confpeflu in* x .
damabat, Appeilencem hunc arcete, 3c ab ingrefsio*

nepropulfatc.aut torque e* ceruice detrahite ex hoc .
emm.utGallorumtorquatis cquitibus in more eft;

ami Michaelis imago propendebat.Adhanc Feme- p.Muh*!*
]/jnarrationem,ueIutparenthefi interiecla, refpon*
deornucdaemonemfeMichaelisimagioemufquei' ^JJJJ
T^L
ded uereri fimulafTe.ut aftantcs falleret euidentius : mum.
quad uero hie ullius exhorrefcatfimuUchrum, qui
ne quid em
ipfum Chriftum, expreflam Dei imagi* M*t$.+>
nentimuir, quern aggredi.afTumereatquetentareau Mat.x.
fused: Pau!um,uas cle£ionis,colaphis capdere \o* : 4.
bum iaftum aflfligere Euam in innocentia conftifu-

:
tam.aarroaffatufallere.Interrogatus hie (profequi* cWatjT

rorita Fernelius)quw efler,aut quo modo 8c qua h$c
potcftate moliretur^dixit,multa incus e(Te domici-
La, in q ui bus fe rccondi t,5c in quiete ad alios coin mi
grare : fe in hoc corpus inieftum a quod am cuius no

men non efferret : a pedibus ingrefTum in Regia, Sc k
pedibus egreflTurum, cum prsftitutus dies aduen*
"
urit.
Confer *t io ittiiu y qu6d fe in cor put k cjuodm inicftum pro-

xime dixcritdtaboluiyidc^ prorfm k nemme
fieri poffe. Gip.XVlIL
meaquidem fententia) mendacij paref

Bngit.hbenterque fatetur.non coa fte* licet ce :
rem on ijs & execration! bus fc co mpclli fimulet.uca-

os udat, a\ Deo auocet,finiftram d e innocente opi'
I
nionem inijciat,quo authorem iniccli daemonis mox

credant hunc de quo illis uolitct fiifpicio peruerfa:
;
i rera
: m
fuarum lategiffe arbitratur.fi hac qi*oq» ra-
tionc hominum diuellat animos, caedesque ftruar.
Lmmueruutnc daeraoni quidem licitum eft, corpo^'
C j ra auc
Digitized by Google
4Q<f T)c affcttU malefic.
p*mtnti n4
fitux h ominum aut beiharum ingredi pro faa libidi*
ncautarbitrio:ficnulliuctul«,nulii obftctrici (quae
TwulpZ
L|nn4pftf- corrupta multorum eft opinio) ncc ulli homini.quan
rft tamuis mahgno aut fcclcrato diaboli manopio,con.
ceflfumeft. corporibusd^monasimprccandoiinmit'
tere alias fatana? potentiam exuperaret
. hommis uir*
tus maligna, fi homo pro corrupta fuauolunratehic
pofFet,quod d^moni denegatum fcimus: quum hunc
nihil o mnino aut intus aut extra po(fr,citra peculiare
Dei a c n u in ex Sacrarum litcrarum traditione ma-
f] ! ,
nifeftum fitrquo fuffragante , in procincû ftat fpiii.

tus illc nequaiiT, opinione cclerius corpus ucl ingre-
diens, ual colbdens. Ha:c unica eft eius uo lun izsjpcs
Scexpcftatio Dei nutum obferuat, Sc calculum ex-
:
petit. , non uerd miliciofam ullius hominis impreca-

fixUmim- |iot\em.quaj fi tantillum haberct momenci,uix homo
"V inrcramhaturarupcrefret,quinpnueldxmonumy*
^*
j'm.
rt*^> infarcirerur.uel ab ijs auferrctuûol peile toU
lerstur.uellueGallica, aut Iobis ulcenbus fcedifsi*
mis confpurcatus lugeret: itadomos t copita,uicos&
urbes , his diris & imprecationib. perfonare ubilibet
sudias , ut nec pareotcs Jiberis , nec liberi parent] b
parcant.imd feipfosleai docaufa pleriq; dcuoueanc
horribi liter, fitq, ciufmodi execrabilisfajutatto con-
iugi a marito plerunq. en a hora matucina cxpeaida
t
^cediuerfo. Saepenumero iraperciti nonnulli,ufque'
•deo his afTuefcut uotis.ut in habitu ea d egenercr 8c :
prodecoro tande habcatur, atq; orationislenocinio,

ftin Tamilian colloquio.ucl arnica falutationc,uel nfu
iucudo.horredae ciufmodi cocrepent upces: quas ta-
rn e nullu fortin eftcclu in aim , palam cernimos: tan*
turn malcdicihominis,olimrationereddituri,nh5pce
nitudinecqnuertaturJaBduntanimam.Atquiporius,
fi quidimprecationcs ualere quis urgeat,
omnibus e*
nHndubiMcejtcrnafalus cxpeaandaicumnejnoCr,
m
Digitized by Google
Liber quartm. 407
cuinon aliquisfalutem preceturperpetuamrqusepre
catioexDet uoluntatefit.quemadmodum cxfatanae
impulfu ilia maligna. Si quandoque ex maliciofa pa*
renturain filios imprecacione (iniller aliquis cuetus
fit uiCus, nihil contra nos facit, ob peculiarem ingeni*
umque parentum cum fihjs fympathiatn cuius no- ,
mineexemplum quandoque horrcndum proponer*

7,Jr
fofetDeus. Quamobram Plato quoque,mhiJ paren- f^'
*
tts imprecatione filijs cenfct pcriculofju*. Contra 5 '
ucroaccidit pijs : quemadmodum in lacobo.Ifaaco, G'*-n-w

Tp *'
caiqilibcris,iteinTobia&eiusfilioapparait.
DrmonidCdrum imprecationum puniurim

cxcmplu. Cap. XIX
SPe&acuIa interim non
uulgaria fubinde oculii
noftris a Deo proponuntur, ut ijs territi, inuete*
ratam male imprecidi.uel etiam temere iurandi,
tc fatpe falfo, confuetudine declinaremus. Sic fertur,
mill tare peditem ante paucos annos iter per Marc h a
fieciffe : ac numofos loculos cuida fuae hofpitac, apud
u£decubuita?grotus,cu(lodiendostradidi(re. Poll
5 ies paucos re lb tutus pecuniam repofcit ab hofpita
,
que. iam cu m an to ea efle retinenda (iatuerat.Se itaqi

ea habere negar, iniuriaru altera accufans. Ir.n us pe-
des,Wpita uieifsim infidelitatis infimufat. Quo au~
diro^coiuge purgat hofpes.pediteq; ex edibus detur-
bar. Hie rei indignitate permotus, extraclu enfem in
oftiu inBigit incofiderate.Vim fu$ domu^ fieri ab hoc , .
homine.proclamat hofpcs.Quare a magiftratu in car

cere coijeitur: agitaturq; fenretia.ob illata ui m, ilium
gladioferiendu.laextremus dies iudicialispre forib.
erat.ipfiq; captiuomoriedue(fe,in carcerenuciatde*
mon: at ft fe ipfi dedere uel|et,ut nihil fit periculi,fe fa
&ura pollicetur. In innocentia fe mori malle, refpon*
4et cap t uus, quara ea rationc liberari. Propofita de-
i
C 4 nuo
Digitized by Google
Be affectis malefic.
foi
pudpcriculiimmenfitatc, ubifc aeremuerberare.te
nihil proficere animadaertii daemon , gratis fuam ill}
flefert opeTam , qua apud aduerfariosuindicarctur:
confulitque, Quando iudicio fiftens , tuamincaufa,
forenfiprxtendesinfcitiam , prxfertim in dicendo;
caproptcrtibi parronum , quern aduocatum citcunt,
concedi orabis:atque me non procul flante pileo cya
neo plumis infigrmo ,
poftulabis caufae defcnforem.
Annuitcaptiuus ,qui poftridie in judicium produf
<£t.us,cognita magiftratus accufationc Sc inftituto,ro^
gat fibiin extrema illaneccfsitate pcrmicti patronu:
qui conceditur. Mukadifputathicdoftor Iurisuer-
ffiti fsi inus, Sc argute defendit, falfo acc ufatum efle 5c
condemnari peditem hofpitem cnira ill i pecunia

:
fpoliato uim intulifle o(tendit:rem omnera ordtne

,
quogeftaeft, &ubi feppiitaconferuaretur pecunia,

aperiens.Hofpite uerp audacius inficiantc , fc &
diabolo deuouente, imprecanreque aliquoties, ucab
eo fuftoIlererur {i pecuniam haberetideftitit tandem
?
adefenfionecaufa* LL f doclpr pileolo cyanco ornaf
yf \ d^kolo tus ac hofpitem abreptum per forum in acre in auc?
?
h °'
hit,ufubi manferir,ncmocognoucritunquam.
JP^jT
'fthonfrnma
Anno millefimo quingentefimo quinquagefimo-
haofdyi. primo.in NJegalopolicts finibus.non procul a Y'uild.
*
d$m& (ladia.in Peniecolles ferijs, plcbem ccrcuifiar pocu-
t*<huurff. jj s induIftiTe fcribitur: cui mulierintererat t qua; ffpe?
^foriaittr*'
numerq diabolum fuis immifcebatiuramentis . qui,
mt»ta. fpeftantibus omnibus, cam per odium inaereraal?

tiusfuftuliL Reliqui perterriti infequuntur,uilura
quo dcduceretur femina: cernuntquc earn .extra pa-
gum in acre ahquandiu pendulam , inde reddipMH
in agro prsecipitem compererunt
mortuam.
Digitized by Google
Liber ejudHta. 49 9
cjrm'mc non ddmi, cr concubittu impvtentim
cttim x dtmonc modo tidturalt m-
uchi. dp. X X.
IUoram infuper fcnfus a daemoneobtundi 8c 0* c (m lt y ,
i
f
culorum acicm perftringi cenfco, qui carmine fibi /fe 4 «g.
"rciticulos toucjuc pudenda auferri cxiftimant
quibus quum ahquandm orbati uideancur ininte- ,
{rampolfcearctticuuntur. Hie faunae potentia 8c arte

ncrui tcftium pudendorumque adfuam conuellun- T^,, (
taroriginern,quemadmodumplcrunquein dcplora* ntHosdmi.

6s morbis uidemus fieri, ma e q ue not argumentum
I
^
dicit effc Hippocrates
Tefticulipudendaqueretra
:
da uehemences dolores atque lethale penculum fi. l'T*r*>

,
gn.fiw ant. In termon tu r enim facultas uiralis,& ner«

ui uerfus ortginem retrahuntur. Indsemonis uero
open bus minimi illuduitse naufragium hie pern me-
fceodurn:nec naturaJis ea fubeft caufa. ille etcnim ad
tempus fafcino obie&o deludic uel dolofaneruo- ,
rum re tradio n e fall ir. Ita fit, quod no it ea.u bi ad ue*

n ta confilia tales adegerit,impietamque reos erfece-
lit, libenterab opere defiftar, coactus mi nunc licet' :
ie compel! fimulet, ut fuperftitionem qualemcunqt

1
conannet , alios que arclms irretiat. Si enim hare

membra ucr£ adempta fufcrc.quando hoc factum eft,
be quibus mcdijsf num citra fanguinis efrufionem,
pmmm lariloncm Sc uulnerationem, omni adempto
lenfu id fieri potuit 9 8c uel momento fanari^ Etfi
hoc quoqtie,licet «^« w ,dcmus: unde qua? fo contif
g«t rclututio,fi prorfus ea acorpore auulia Sc proi ri- ,
de alimento 8c uitali fomite deftituta, tanto tempore

in ortua, putredinique obnoxia tuerc { Num faunae
cft,Sc angelorum eius,noua creare: tut ablatis omni-
no partibus uitali uirtute deftitutis> redintegrare pro
fuo ar bit no uitam,ac ucluti colla cas agglutinare.au;
C 5 fi»
Digitized by Google
4J0 De affectis nuiUJic.
luapotcntia genuino artigerc loco auemadmodurn
:
»• i Cnrifto aurcm Male hi, a Petro abiciflam , indubU

tantcr creditnus reftirutam < Minime gentium.*
Antea aud turn eft, nihil plane daemonem pofle con-
i
dcre explicatumque, quid illi «/*//**tv, uel inimi*

:
J
tabile.
jvn«m«i»4- Cxterum uere\ non profc&d imaginary aufere*
chs fdtf u$m bantur teftes.anno millefimo quingentefimo quin^
Uhfcixeftt.
^Qagcfimotertio in Iunio , cuidam monacho Her#
manno Vuolfratgen Euerfcldenfi , cullodi temp; in i
monallerio Cruciferorum Dufeldorpij. Hie ubi fo-

cictatis aclionisq; Veneres cummuliere nuptainfi'
mularetur a monachis , qui ea quoqi frui dicebantur,
& bine fententiain cxa&ione aducrfui fe inftitueda
coram Generaii,uelutcarnincinain grauiter time ret,
morbum fingit,nimiru rupturam in umbiiico. Quo*
circa accitur M. Engclbertus Holter Euerfeidenfc,
illuftrifsimi noftri Principis ch rurgus,malfi hoc cur*
turus. Huic,de tedo figmcnto, animi morbu infinuat
Hcrm annus , meditaturq; quib.rationibus collegaru
manus pacnamq; cuitare pofsir. Hinc conu enitur.u
Priori a chirargo perfuaderetur,ruptura ilia non p of-
fercftitui, nifi segrotus apudfeEuerfeldi aliquaodia
decumberet, ac interea temporis uterq* illi teftis exc*
caretur: ut fe in iuuentute fuifle caftrat urn Sc propter
,
rea impotentem , falfoque accufari , quandocunq; to

nomine iudicio coram generali fiftcretur , conuince*
ret. Inducitur Prior ab Engelbcrto.ut fecu ille tran Cu
gat de mercede duodecim modiorum uulgari urn fe-
calis,poft umbilici rupti(uc Priori perfuafum fuerat)
curationein foluenda, Inde Hermanno bene ualenti
utrunqueteftem illxfumclam domi execuit EngcU
bertus/oluiturque ex paclo fecale. Facinus hoc non
femel cum iaclantia narrari a chirurgo audiui,fed ft a-
gelio certe dignum. ExcuiTa tandem quoque cuculla
ooft
Digitized by Google
Liber quarts*. 411
poft annos a!iquot,dux udhucuxorehicmonachuf,
quse poftea cum reliquit.
Adha»c,quod incantametis quidam uinciri puten- imptmtU
<•**»!>**'"
tur,\it con cubitus omnino impotences, quafi euirati,
reddantur : hoc naturali occafionc uarijs de caufis u- CfJJJ^*

fc
fauenire poteft, uitiatis , impcditisue uel natura , uel

cxacciaente congreflus organis,qua; etiam propina.
ropharmaco labefa&ariqueant, Vnde legem de fri*
gidis & mai eficiatis, & ad libidinis ufum ineptis.tulc'
runtTheologi. Propterea non femper eritincanta-
lion 1 imputandum ilioduitium, nec itatim fufpicio* nt.ij*
ne aggrauandus infons. A' d arm one tamen ut qui d e
gcmturx inftrumeta pofTe cocubitui inidonea red J 1
tateor: itaquoq-.fpufcifsima; anus maligna uolutate

&infu!faimprecationeideffici,coftanternego: auan
qua illa.iniqua a d se in one perfuafione induc'ta , (ecus
tJiqoado creciar. Eodeauthore.aliis cu certa femina
cogreflus/aepe eide homini permitti, reliclis eius or.
gams libcris, poteii: alias cu altera uicifsim praepedi-
tis uencrese aclionis inftrumetis inhiberi > ubi nullo al
terius adminiculo illi opus eft. Sic in Italia, fccupri-
mis Ro mar .uiros fe quoq; impotetes reddere arb era-
cur n o bili fs ma ac cade puridifsima fcorta, fi anterius
i
fubligaculi ligame furtiue alicui fubtraclfi colligct:eo

etia redd to ab ea mpoieti a fe rurfus cunde liberaro
i , i
uiramaot. Ide de lupi uirga in alicui us nomine ligata

uel foluta creditur. Si quia ite maleuolus, cubiculi in
quo fpofus cu fua fponfa d ecu bit.oftiu folu pul fe t, n1
-
clamctq; infiges unuae cultru; fi ilic refpodet,tu abru

pta cultri cufpide, atq; in ligno relifta is qui adorn a c
,
maleficiujdiicedat tacitus,i"polum ea noetc nihil pof*

fe in re uenerea ferrur. At nugae funt. Quidam narrat,
quenda cocerrancu fuu ,uirum nobil c, urafle igatum
i 1
fe fecifle,ne cu mulieribus cogrederetur : ac rcttitutu

dexter it ate qua dam, qua hie al terius perfuafione con
firma*
Digitized by Google
4 12 Dt aJfeSfis malefic.
firmabat, adducensei librum Clcopatrae , quern dt
feminarum informandafpeciofitate fecerat : legem*
que locum , ubi eo modo ligati corpus to t am inungv
i coruino fcl lc,mi xto cum fefamela*o,Sc ita iuua*
u bet
Hoc audito confifus tile Libri uerbi s,i d fecit, ctto-
ri.
quc augmentato libidinis cftu reftitutus eft. Qucm*

admodum impia credulitate quis laeditur.fic 8c
ri eadem.credibile eft,ufuqi obferuatur.
Deludicro incuborum & fuccuborum cum homi-
nibus cogrefTu, prolixd fuperiori Li bro, ubi fagarum
difcutiuntur pondcranturque actus, egiflfc mihi ui-
. deor.
Deligdturisudrijs. Cdp^^h
Ligttur* TJIc leuiter uelut in Caulogu reducanturnral*.
J^j[tiplicis ligationis deliria, : qucmadmodum li-
gatio in amorem uel in odium, in segrit

Sc fanitatcs,5c fimiha item ligatio furum &c latronu,
:
ut inaliquo loco hirarinon pofsi nt: ligatio mercato*

rum , ut in altquo loco etnere uel uenderc nequeaot:
ligatio exerc>tus , qui limites aliquos tranfgredi pro#
hibeatur:ligationauium»ut nulla ui uentorum,etiam
intinitis ucfis uento obuerfis , portum egredi ualcit:
item ligatio mo!endini,ut nullo impetu uolui pofsit:
ligatio cillerniE uel fontis, quaaqux extra&io inhir
bctur: ligatio agri,ne progerminet: ligatio al icuius to
ci, nequideo pofsit extrut : ligatio ignis, ut in a£*
in
quo locoaccendi nequeat, necaiiquid combu&We
admoto etiam ignc iiehementifsimo ardeat : item li-
ridehh. 4 gatiofulgurutn&tempeftatum,
.
ncnoccant: ligatio
^ ,,?
*
canum, qua ueratur latratus ligatio auium 8c feraro,
J
quauolatusuelfuga prarpediuntur atque id genus :
reliaua, tidem profe&o exuperantia, quae partimfi-

fla nint partim, fi euentus eiufmodi fpe&entur, non
:
JfPpijs imputandi h: eruntiigationibus , fedadcau*

fas
Digitized by Google
>
Liber quart us. 4 13

fas impiam crcduli tatcm , daemon is col u#
narurales, J
fionem,uei ad occult am Dei uoluntatem referendt.

Cum alias in Gallicano Lucenfium fab Apcnnino
ncrfircturcumamico D. Solcnandcr, deuiaaudie-
bantur acciamationes ruftici , uulpem uocc perfe-
qucnris : ubi alls fufpiccren t , ccce ad monns latus a«
iccnda ocyfsime uulpes galiina pnepinguionerata.
IbiSolenandri comes, Quid, inquit,auferamtlli pre-
dam:' acmox uerfonon admodum prsegrandilapi-
-
de, forte in uia o buio , uulpcm firm at

, qua* deponco
oncrc fubftitit. Accurrit lie, Fugienteque uulpe, pro.

i
dam auferr. Deinde fola lapidis uerfione fc id effecif.

fenarrat, quern ablata prseda Temper ponderoftorem
efltoporteret: uidebatur tarn en in ipfa lapidis euer-
fione aliquot immurmurare uerha. Cum red rent in 1
Gallic an urn , rufticus cui crepta erat galiina, earn re*
Jjctit. alter reddere recufat uocatur inde in ius,& ab-

.
arse gailtnae accufatur: qui id qui dem non inficiatur,

fed fecam opcimo fortitum odfe iure, quippe * uulpis
faucibus ereptam , defendit. Tandem uentilataali-
qaandiu caufa, fententiam pronunciat iudex, ut gal-
linamfimul coquercnt,caque unanimes cum aliquot
bonis amicis fruerentur. Ioancs Sohctius Eburo le#
pidiingenj mcdicus,quum alias difputareturde liga*
tiom'bus, narrabat fealiquoties obferuaffc a matre,
<pando Tub intcmpcltam no&em non redirent ad
prcfepia boues , nec errabunda iumenta inuenircn*
fur, m at re m turn arrepta fecurim obuiam uel quod*
w aliud feiramentum proiecifTe perfeneftras , ad-

deado.Ec ce pignus pro his aut illismam hac ratione,
ilU 4'lupis aut id genus fens illaefa fupereflecrede-
bat Quibusannumereturconfcripta abOlaohifto- j*-* Mi-
ni magi Gilbert! nomine, apud Oftrogothos.utim,
tnobilis man ere t ligati in fpecu a prxceptorc Caul* a,£„
^j^ .^
f
, Cj
lo,cui ille infultarc foict> ttrtm.
Porro
Digitized by Google
414 t)e afeftis mdlejic.
Porro uariarum ciufmodi ligationum opinio r r*
ficiturper rruieh ci a, collyria,unguenta, pot ion es feu

philcra , certas dcfignatas mareries per alligationcs, :
fufpen fiones: per fortes item imaginationes,& anirni

exceftus: per imagines, chara6tcrcs,annulos,lumina,
fonos.numeros perimprecationes inuo can ones,
: ,
coniurationes.facrificia.confecrationes, uota,nomi*
oa,uerba,perqueuariaobfcruationum&rupcrftitio*
num deliramenta.
His autem nugis commifcere folent , fi quae ex Sa-
cris literis inftituto accommodari pofsint que m ad- .
modum in ferpentum adiurationc, maledidionem

Gtn.%. ferpentisin paradifo terreftri commemorant i item
j\'um.u.
fcr p Cnt is ere&ionem indeferto ,
apteadmodum, fi
infuper uerfum ilium Super afpidem 8c

dijs placet : ,
IfiLpo, bafilifcumambulabis.&o. Superftitio etiam hicpltf«
rimumualct, translator ritu aliquo Sacramentahad

id quod uincire uel impedire (htuun t Se . quoque Yr*
gari fimulant dxmones : at cert e nonalijs uinculis,
quam quasipfi tradiderunr, mcndacijs fcilicet , facri-
leg? j s.adeo que uanis ac obfcaenis re bus,ut tas refer,
ripudorfit.
Homines uUm rei potentu in le&iM trdnsfomtri hi*

quire. Expliutio ftbuUrtm de Vlyfis&Diomedti
focijs, ttque Arctdibiu tnnfmuUtis.
Cap. XXII.
fn btftidino T*)Lcrofque etiam fagarum maleficio in be/Hi*
trtniformari I conucrti , uoluit c redula fuperltitiofaque uctu-*
inmmtsm*- ft a5# S:c quoque Demarchum commeraorac
Plinius , deguftans pueri immolati in facrificto extis,
inlupum fe conuertrflfc (merito uoraxdicatur lupu?»
qui hominis extauorat)3c Circe poculo focios VJyi-
errore d uturao fcrtur inutaflein feras , uc
lis in alio
tftapud Virgilium^
Digitized by Google
»
Liber quartos. 41s

duos hominum exfacie deajaua potentibm berUs
Uduerat Circe in uulnm &> tergd ferarum.
Irem Eclog.8.
En herb,tf at<$ b<tc Ponto mihi leFld uenena,
9
Ipfadcdit Mcerin nd/cunturplurimd Ponto.

Her egofape lupumfieri&jeconderejyluif
ALrnm, f*pc animM imis excirefepulcbrif,

Attp fkim dU6 nidi traditcere meffes.
Hue facit Boetij carmen . , .

4 #
VeLtNariciiduck,
Ef Uagd$ pehgo ratet,
Emtus ap pith t mfula
Pulcbra qiu refidens dea,
SolHediidJemine,
NU/cet bojpitibus now
Tacld cdrmme poculd.
Quos ut in uarios modos
\ertit herbipotens mdnus,
Kunc dprifdeies tegtt9
\Ue Mamtdricusleo
Tdente crejcit & ungttibus:
Hie lapis nuper ddditus.

There dum parat 9 ululdt
\Se tigrk ut lndicdy
Trff* mitis obdmbulat,
sMcetuarijsmdhs
Uumen Arcddis dlitis,
Obfitum miferans ducem
Pefiefolucrithofritift
letm tdmen maid remiges
Ore poculd traxerant,
lamjues Ceredlia
Glandepdbuld uerterdnt9
Et nihil tnanet integrum
\oce & corporcperditk*
Digitized by Google
4i 6 Di tffc&U mdlefic.
Sold mensfiabilis, fupef
Monflra qua patitur,gemiu
O leUent tiimntm manum y
Nff potentid grdmna,
Membra quaualeant,ltcet
Cor<Lt uertere non ualent.
hitus ettbomtnum utgor'
Arte conditus abditd.
Hacucnettdpotattius
tietrabunt bominem Jlbi,
Dira qua pcnitus meant,
Hecnocentiacorpori,
Mentis uubierejxiaunU
in MmIo£ it Hike figmentis,& Apulcij in adnum uerfi fabd*

JaâfcribaturLuciani ractamorphofis: qui in ThcflV
liam profeclus , ut magicas artes difcercc in hofpitiu ,
ungucnto illinens.in cof

forte diuercit.ubi mulicr fe
uum mutabatur. Lucianus codcm linimcnto fc uo-
lens inungere,in aliud crroreinctdit,quo unclus ucr*
titurin afinum. In Junius autcrn in thcatrum uanjf
confperfum herb is , exanciilaeinftitutione per ro la-
rum cfum reftituitur.
Hcrbis & uenenis non funt uires attribuedae, qua*
ncc ad manifeftas qualitates, nec ad tocam illaru tub*
ftantiam referuntur his uero rationibus homines
.
ab iilis non transforrriari in beftias,notum eft: carmi'

nibus itaque earn imprimi illis efficaciam , fcqui-
neG». Vet tur. Augullmi hie audiaturfententia Si dixeriiuus :
Ub.iS.cap.M eanon efH:credenda,inquit,non defunt etiam nunc
quieiu 'modi quxdam ucl certifsima audi lie uel etia ,
expercos fe efTeaifeucrent. Nam & nos cum edemas

in Italia, audiebatm s talia de quadam regione illaru
parcium ubi mulieres ftabulafias his malis ambus
,
imbutas in cafeo dare folere iiiccbant, qui bus ucllet

,
feupoflcntuiator.Lus , undc iniumcntailieduerte*

•
k rcntur,
•
Digitized by Google
Liber quMrtni. 41
rentur , 8c neceffana quaeque portarentipoftque per-
fun&a opera , itcrum ad fe rcdircnt : rice tamcn in
eis mentem. fieri beftialerri * fed rationalcin huma-
tiamque fcruari : ficut Apuleius in Jibris quos Aurci
afmititulo inferipfit, Cbijpfs accididct utuencnoac-
ccpro,humano animopcrmancntc, afinusfieret,aut iMii
/ndicauit,aut finxit. Haec uel falfa funt : ucl tarn inufi' yjjf
tata, ut merito non crcdantur. £t libro dc Spiricu Sc 4fin»mum
annua: Dicir human a opinio, quod quadam arte mu f»m, crquti •
licrum & poteftate daemonum homines couerti pof *** *.i**ti

- fintinlupos &iumeta,&quequeneceffariaportare j jjj^t^tfjj
'
fcpoft pera&a opera iterum ad feredire, ncc fieri in 2?*n**uari
eis m en te m
beftialcm, fed ration alem humanam que m rt/f-
fermari. Hoc fie intelligendu elt,quonia d^mones na- ilthUgl
turas non creant:fed tale aliquid facere polTunt, utui tmr ^ ri* tfl
/«
z$*
dcantur effe quod non funt. Deinde proximo etiam
capitc de Ciuitate Dei citato fubiungit: Non itaqi fo-
{J*fa
Jumanimum, fed ncc corpus quidemullaratione ere spmt» tf
diderim dxmonu arte uel poteftate inmebrauellU Jnim.t*. tit
neamcnta beftialiaueraciterpofTeconuerti:fcdpha«»
tafticum hominis (quod etiam cogi tando, fiue etiam
fomniando per rerum innumcrabilium genera uaria
tur,Sc quum corpus non (it corporum tamen fimiles
y
mira ecleri rate for mas cap it, Topi tis autopprefsis cor
ôrt\s hominis fend bus) ad aliorum fenium nefcio
quo inefTabili mod o figura corporea po(Te perdu ci,i -
hominu alicubi iaccant,uiuetia qui
ra ur corpora ipfa
dem fed multo grauius atq; uehementius qu am font
,
no fuis fenfibus obferatis. Phantafticum autem illud

ueluti corpora turn , in alicuius animalis effigie appa-
reat.fen fi bus alienis, talisque etiam fibi homo clTc ui'
deatur , fictit talis fjbi uideri poflct in fomnis, Scpor*
tare oneralquae onera fi uera funt corpora, portantuf
arm o n b us, ut illudatur h o mi ni bus,p art m uera o*

a d i 1
ncrum corpora, partim iumentoru falfa ccrnctibus.

D Nam
Digitized by Google
41 1 Dcajfeftismalifit
Nam qui dam nomine Praeftantius,patri fuo contfgif
pater mUn-
^ n dicabat,ut uenenum illud per cafcum in domo
i
mji *t\u*m ûa fumeret,& iaccrctin lefto iuo quafi dorm ics, qui
}*t*batfa- tamennullo modopoteratexcitari.Poft aliquot an*
tlum. tem dies eu ueluteuigilafle dicebat, & quafi fomnia
narrafle , quae partus eft caballum fe fcilicet faclum,
:
annonam inter alia ume ta baiulaffe militib.quf diet-

i
tur Rene a, q u on am ad Retia deportabaturrquod ica

i
u narrauir,facH fuifle compcrtu eft, quj tame ei fom

c
nia fua uidebatur. In dicaui t &]alius fe domi fuae pet

,
nocle , ante qua rcquiefc crct uidifTe ucnien te m ad fe

,
quenda'philofophu fibi notifsimu , fibiq; expofuitfe

n5nulla Platonica qua? antea rogatus exponere no*
,
luiflet.Et quu ab eode philofopho quaifitu fuitfet,cur

in domo eius fecerit,quod in domo fua petentt nega-
uerat 1 No fect,inquit,fcd me feciflc fonaniaui. Ac pet
hocalteri per imagine phantafticaexhibitum eft ui-
gilanti quod alter uidit in fomnis. Haec ad nos doq
,
quibufcunq;, qualibus credere putarcmus indignu,

led eis referetibus peruenerunt, quos nobis non cxi-
ftimaremus fuifle mentitos. Proinde quod homines
dicuntur,mandatumqueelUiterts,adijs,ueI potius A
daemonibus Arcades in lupos folere couerti, Sc quod
carminibus Circe focios mutauit VJyfsis, fecund am
iftum modum mihi uidctur fieri potuifle , quem dixi,
fi tamen faclum cft.Diomedeas aute uolucres,quan-
doquidem genus earum per fuccefsione propa£rms

durare perhibetur,no mutatis ho mini bus facias, fed
fubtra&is credo fuifle fu p pofitas: ficut ccruapro IpKi
genia, regis Agamenonis filia. Neque enim daemonic
bus iudicio Dei permifsis,huiufmodi prseftigia? diroV
ciles effe poflunt. Sed quia ilia uirgo poftea uiua re?*
perta eft, fuppofitum pro ilia ceruam eflc facile" cogni
turn eft. Socijuero Diomedis, quia nufquamfubito
comparucrunt, & poftea nullo loco apparucrut, per.
denti-
Digitized by Google
tiler quart tit.
dentibus cos ultoribus angcl.s malis
pro ei's auef
: &
occult* ex ahjs locis ubi eft hoc
, genus auium, ad eft
locapsrduftc; funt,ac repente fuppofirar.idco
credu-
tureflcconuerfi. Quod autem Diomcdis in teplum Sr*
acjuam roftris arTefUnt 5c afpcrgtfnt
, 6c quod bJandi'
UnrurGr5cigcnis,atq;aIicnigcnasperlc4uuntur,mM
random non eft fieri dsmonum inftinclu , quorfi in.
rrreftjd eft, ad quos perfuaderepertinct,deum facia
die Diomede>d decipiedos
homines, ut feifos dees
cumueri Dei injuria multos colant: 8c hominibut
mortuis qui nec quum uiuerent, uerc*
uixerunt, tern*
piis, a! tari bus, facrificijs,
facerdotibus (qu*omni*
quum recla funt, nonnifiuni Deo uiuo Sc ucro «ic-
btntuOinferuiant.HaaenusAuguftinus.
Nifiuerd altiusdormienttm Praiftahtij pktt e"
ob*
ieniaflent.ipfe omnino ratus fuiflet 8c narraffet ea re.
ncra a" fe gefta fuifle, quse
tantummodo per fomnutil
cognouerat,atque itaucritatis opinionem apud
mul
tosfortitus fuiflet rumor falfus. Sed mcrafuntfom-*
nia& phantafmita: cui opinioni fufFragatur Di tho«
mas , in quxftione dt Miraculis. Pagano quoq, 8c
in*
fidtli deteriore efle indicant Decreta, qui credit
pof-
Co fieri aliquamcreaturam.autinmcJiusdcteriusue
trinCmutari, autinaliam fpeciem
udfimilitudinem i PmttM
'
mnsformari,quam ab ipfo omnium Creatore.
m.f.yfr
Soaos porro Viyfsis in beftias uerfos , 8c
Diofflc
Hi comics in aues , atque Arcades ftagnu quendam
transgreflbs in lupos comutatos, fabulofa
eflc,& pod
taruracommenta,muIticreduntcumPIinio:quilcri^ t(i
bit, homines in lupos uerti, rurfumq; o:f 4
fibireftitui fa 5*'! f *
bulofum effe cofideter exiftimari dcW,

re omnia quefabulofa tot fecuJis crcdimus.Indefub-
Miru eft: quo ^pecdat Grfca crcduIitas.Nuilu ta
lugit: ****
impudens eft mendaciu, ut tefte carcat.Hmc illud de
*m^**)tolM*k^ rradl t, qaonia S^fi*
O * aucs
Digitized by Google
420 "Deaffettismalcf.
aues DiomedeK,a lubacataracte. dictxjn folotorius
orbis loco uidentur in infula,ubi turn ufus 8c dekibru
Diomedis cxtant.contra Apuli» oram,fulicaru
Ies.Et quoniam aduenas barbaros clangorc inf<
Graecis tantum adulantur.miro difcrimine,ue]utge~
neri Diomedis hoc tnbuentcs xdcmq; cam quoti*
:
die pleno gutture madentibus pennis perJuunt , atq»

purificant:undeorigo fabulse, Diomedis focios in
earum effigies mutatos.Sunt qui ea ad mores refer at:
nimiru g> Arcades lap oru more uiuebanr,ut homines
uoraccs & immanes,crudis uefcentes carnibu$,&for
t£ humanis.ldem de mutatione fociorum Vlyfsi$,ia-
mentis afsimilatorum ob prauitatcm morura, intelii
Van.** g* poteft quemadmodum quoq; de Nabuchadoeza
:
rc Babylonis regc conuerfo legitur.
De xvHctvtpwxix morboûo fe in lup*s conucrti

creiunthommes. Cdp*
XXIII.
VldtU+cdp.
| Itcrarum monumentis^ tradit Guilielmus Bnu
ujtml. l^bantinusinfuahiftoria,uirum prudente diabo-
ii arte eo pcrduftum fuilTe.ut al qui bus annt tempo-
i
rl
riV us non fecus fciuerit,quam fe rapacem e(Te lupu,
qui per loca fylueltri a Sc fpecus obcrraret,ac maxime*
puerosperfequeretur,&eum faepduelut am en te per
ncmorauagariinucntumfuifle: qui tandem Deigra
loh.FmetL tia ad mentem redi}t. Adhsec Patauij lupus (ibi uiJc
Lx.miracMl baturagricola,Anno millefimo quingentefimo qua*
dragefimoprimo multosque in agris infilijt,trucida
:
uitque.Tandemnon fine multa difrlcultate captus,

confidenter afleuerauit feuerum efTe lupum, difcri-
men folum exiftere inpelle cum pilis inuerfa. Qua-
propter quidam omnem exuti humanitatem, uereqs
lupi truces,uoraccscp,tibias & eius brachia gladio fe-
riunt,amputantque,ucritatcmrei exploraturi : co-
gnita
Digitized by Google
Liber, quart us. 421
gnita uero hominis innocentia,eum chirurgis traduc
curandum, fed port dies non multos expirauit. Hos
caraeiicholise fpecie cxagitatos fuiflc dubiu eft mini
me,qu$ Arabibus chatrab dicitur,dcriaato nomine a chatrdh^yf*
beftiola, qu f irrequicto motu fuper aquas modo hue, mum.Ub.i. j.
modo illuc abfqj ordineuagatur.Latini,ut qui da uo /»-«'"*fl«4«
Iunt,tipu!am id infetftum uocantjn paluftribuslocis

2£3i
frequens.*rwfy*»,v,id eft hominis in lupum conuer x lMf §fm9m *
fionem uocant Gracci quidam melancholiam quo* pdu i.

:
que lupin am appellant ex M ar cello, item infaniam lu $ .c,n.
[.nam: pleriquc ivnimi*,%\\]*v*xi */*i.Eo malo cor* %*4*mU.$*

repti,cxatrebilisfuliginele in iupos.uelctiam canes , .
credunt mutatos. Qua propter domo cgrediutur,po Jn4 /n/< .

tifsnnu noclu in cunclis lupos imitati,aut canes. Hi m*l*ptn*.
^
pallenr,oculique ijs i'-unt concaui 5c ficci crafle im- xv***tr.
:
becilliterque uidem,linguam habent ficcifsima, uaL *u»avtfuwtm

cc fiti unt,os faliua caret. Tib: a; his funt ita ulcerate
mcurari nequeant, propter frequentes offenfiones,
& canum morfioncs. Curantur hi fanguinis mifsione
ufque ad animi deliquium, uiclu boni fucci, balneit
dulcibus,ferolaftis,hicraexcolocynthide,Ruf6,aut
Archigenis,autlufti,theriaca, 5crcliquis melancho-
lia; utilib. Caput his ante accefsionem irrigacur fopo
riferis, narcs opio inunguntur.Quandoquc 5c fomni
ferum in edi cam en turn propinarioportet.Hoc natu-
re n/r/um & humanae mentis alicnationem fabulae a*
pudOuidiumfubminiftratfe occafionem ucrifimile £i^t.AUtsy
cft,deLycaone Arcadia? rege,quem a Ioue in lupum morph.
ob fua fcelera mutatum finxit. Interim atrae bilis mor
bi.lycanthropise di&i,adiungit notas, quemadmodu
ridiculapoetarumcommentanaturales f*pe folent
habere caufas,
Tcrritus ip/cfugitytttFlusij; JiUntia rum,
BxuluLufruflraLj; loqui coruttur, &c.
Plerofqi ctia am bile uitiatos , fe leoncs efle, ue!d«*
D 5 mones,
Digitized by Google
4*2 De affcttis malefe.
lA*!'' j. mones y ueI auesj magi nan, an n ot aui c Aui cc nna. PhV
Jh- >•
n j QS & Edouardas fcribunt, ccrcbru urfTdcuoratfcni
* * ingigncreimaginationes,quafiinurfum quis trafnm*
* tatus fit.cuidam Hilpano nobiu
Id noftro hoc fcculo
cdendu traditur,qui per defcrta 8c maa-
pblacu ftiifle
tes uagabatur fe in urfum efle con uc rfum phantafia

,
uitiata rat as. Atqui dxmonem aut ullam creamram,

nihil pofie condcre,aut rcuera im mu tare, ratiom bus,
P4rt'*>"»f ScexDecrctisabundddemonftratumeft: 8c euideu*
titfp&fc tiCsim^ conftatexaorum quibxc fuerunt pafsi lodi-
briaônfefsion^quam lib. 5. cap.11. defcriptam,qua'
licunquc explicationefum intcrprctatus.
Dc n&turtli
WQ^ WW^WWW
9W I r«Wf hum<tni mutdtiene
fcxut W WWW WWWW W
M WW WW WWW W -» w WWW WW Wg —m W 9 WW*
* '
C*p. XXII II.
jv?4*tf»f mi- f-î iEterum quae mi hi
fortafsis hie obtradcre co«
f *oA* m ft- I
nabuntur alij naturae miracula, ipfc refciam,
im mm*- X^/ pii n us ? g x foeminis, inquit, mutari in ma. es,
i
ph.f.Hp'i 4non c ft fabulofum. Inuenimus in Annalibus, Lictnio

ti$lk»* ^
Craffo, C. Cafsiolôngino Coff. Cafini puerumfa.
f<f 4. dum ex uirgine Tub parcntibus , iuftuqi harufpicatn,
deportatam ininrulamdcfcrtam. UciniusMatianu$

J*J*
pw>didit,tti(um afeArgis Arefcontem,cui nomenA*
"
Ja/T'
V "
refcufae fuiflct: nupfiflc ctiam , mox barb am uirilita*
ternq; proueniflTc.uxorcmq; duxifle.eiufdem fortis k

Smyrna? puerum uifum:fubditq>; Ipfc in Aphnca
a fc
uidi mucatum ma rem nuptiaru die L. C oi sitiu auem
Tifdritanu. Liui us lib. 4. fecund. bell. Punic. traJj'r, Q.
Fabio Maximo 8c M. Claudio Marcclio Coftuirum
cxmulicre Spoleti faclum , Hippocrates autemfcri-
bit, Phaetufse cuipiam Pythei uxori corpus uirile, Sc
in uniuerfum hirlutum 8c pilofum fuifTe reddidit, bar*
bamq* earn cmififlc , uoce item afptram fuifTe effe&a.
Cmim*. »* Quod ipfum ctia Namyfiae Gorgyppt uxori inThafo
jjfo-<*r4t. e^cni(Te,ful>iungit. Practcrca Amatus Lufitanus con-
- ** fcrifea
Digitized by Google
Liber quart ut. 423
feribithiiloriam eiufdem argumeti,hisucrbis: In op*
Dido Es gucrra, noue leucis a Conybrica,nobili apud
Luhunos ciuitate, puellaqusedam gcncrcnobilis e-
Tat, cuinomcn (fi recle mcmini) Maria Pacheca erat:
qu* cum ad aetatem perueniflct, in qua tnulieres pri-
mum mcnftrua cmitterc folcnt,uice menfium priapu
ti/qoead id tempus intuslatitantem extra ciecir. Et
ficcx feminafa&us cftrrufculus & uirili togaindu'
:
tos,ac facra aquarefperfus.Manuel fuit uocitus. Qui

ad Indos p eruenien s,& diues ac clarus faclus, poftca
idfuos redijt,& uxoremduxit.Sed an iibcros gcnue>
r;;,non fatif compertu habco. Confcij tamcn lumus,
ioberbem hunc femper m and lie. Ha&enus ille qua :
co a me adducuntur ftudie,ut probe non folum banc

fexus pcrmutatione 8c uerifsima e(Te, & naturaliu ra-
tionum bafi inniti fed etiam feminas tranfire in ma-
:
fcalos, faltc aduerfus inanem Aufonij aflertione , qui

duoru cxem ploru auctori rate etiam tueri conatus eft
couerfionis huius oppofitione. Verum ubi caufla in.
credibili s iftius efTcdus fuerit cognita &
perfpccla,
iiico cofequutionis necefsitas alterius falfitatcm de-
teger : quae ut inueftigatione acquiratur, duo p oneda
funt fundamenta demonftrationi naturae prorfus co*
uenientia. Primumeft,poftanimantisprodu&io*et
uuimc co form a trie e no cfle ociofam:alteru,particu-
7ar ai/cuius praerogatiuo iure dotatas mulieres. huius
prf/enriafubminiftrabit generation! mater am,illius ;
co fc fs 10 efficient aclione. Quae fi uera funt, ut profe*

eld fun ? oportcbi t circa pudedu muliebre latitare ali
quod membra priapi figure perfimile: quia ex Phyfi'
cse fp ecul ationi s certitudine coftat operatione natu*
r ? n 6 exerceri in fubie clo q u 0 bet, fed idoneo 8c pr$
1 1
difpofito: queadmodu etiaui$c6formatrix,Janimate

iam edito in lucem non procreat de nouo partes ob
,
mate rise conuenicntis fcrtliquaru occafionum defc

D 4 ctum,
'a 2 4 De affcttis malefic.
ctum/ed imperfetfas adtmpIcrefacil^potcft.Proia*
de his ita conftitutis, fciendum eft,eiufmodi partiair
lam rcpcriri in >u?**«V, quae cunclis mcntu!^ ui»
rilis conditionibus prorfus rcfpondct , adeo ut prae*
dita(jcligametis,neruis > ueQis > arterij$ y mufcuiis > pr^«
putio,gl a n dc, ne quid o mnino defideretur. Eios ex-
quifita obferuatio hadenus fere fuit ncglccla, ob pin
pik.\.fnu gucdinis uclamcn, a recentioribus : atabAuicenna
V ^r ^ e ^cr ^' tur nommc Albathara, ucl Albandar: & i
(*lt
^lba*h**a. Ruffo Ephcfio *Mw»/tt uocatur,undc obfeoenum uer.
^flbandtr. bum •Jur«y//«p,ucl *UMT*gxfaP deriuaturmec non Nynr
KUttrn. pha,Myrton,xW^f. Atqueexiguahsec caruncuia
p au at m rnolis augmetatione exurgit tande in pria*

ftynphd. | i
^7 rfP- Um omn ibu5 fuis numeris abfolutum quod cotin- :

p
expurgationis initio t aut
git praecipud aut menftruae
connubij tempore , quoniam in eo Naturae impetus
incremeqtum molitur:in hoc uero,propter primi c o
itus uehementiam , effringuntur particulae ittius car-
cercs,quibus exonerata uirtus formatiua dein el abo-
rat in promptiori expulfione. Ita etiam fit.quod tunc
corpus 8c hirfutius euadat propter menfium fuppref.
fionem, 5c robuttius ob fexus uirilis fucccfsioncra,
|ioc autem mebro quum faltem mulier dotetur (un-
de omnes feminas licet acta tales finr,potentia tamen
mafculos nominarim ) ncccflario elicitur, hunc ma-
tationis ordinem progredi tatum a fcxu femineoad
mafculum,non cconuerfo: quia natura fern per a J J it,
nunquam demit: fern per expcllit,nunquamrepnmit:

Temper mouetur uerfus digntus nuquam indignius.
,
Itaquc Aufonio uanitatis crimen adftringo, qud^d Be

neuenti puerumauempia repente* uirgm cm factum,
refcrt
fiecfatis anticjuum,<}uod Campano in Beneuento
Vnus epbeborum uirgp rcpentcfuit.
Vq c c.is ciufecmodi fabulas exc ogi tafle ucl inde li-
quet,
Digitized by Google
>rqturtus. 42 s
quet , quod fingunt Tirefiam uatem Thebanum , cu-
ius fupra inetninimus , cum coeuntes angues baculo
percuisi(Tcr,mutaturn in fceminam fuiiTe.poltque an'
nos undecim, iterum a fe cxfis anguibus.uirilcm na'
faramreccpifle.
Horum item miraculorum meminfcre Sabellicus StMLI&.f.
&Pontanus. Scd quodabftrufa naturae opcrationc
contingit, atque in eametamorphofi, 8c quidem fo- '
*
lius fexus,continuo perdurat, null um hie meretur o 1
cum , ubi tantummodo de ficlis momentaneisq; dae-

monum form is & prxftigijs quo ad Hen potclt, ex-
,
plicandis agitur.
Côdplm^putdnturddmnUc^quimcUn-
cbolia agitdntur.w e diucrfo.
Cap. XXV.
DE m el an chol c oru imaginatione d ep raua t a Sc
i
fubfequentibus eorum interdumdelirisridi-

culisque afti oni bus nonn un quam etiam gra«
:
,
uibus,ferijs,horrendisqut operibus, fupra lib. 2. cap.

2; lati s multadixt,utrepetitione minus opus (it.hinc
tales uel fatui uel a dasmonibus obfefsi fsepe iudican*
tur f quemadmodum quoque cnergumeni uicifsim
melancholici interdum dicuntur.Exquifitum itaque
deuderatur hie iudicium , ut inter utrofque difccrna^
tur a/Fed us: qui plerunoue etiam complicantur. Hu-
meri etenim melanchofico,ut! materia? fuisludibrijs
confentaneae, diabolus fe, ut antea memini y infinuat
libcntifsim£. Non tamen a dacmonijs cuncli exer-
centur melancholici : at contra fer£ fit,ut omnes dac#
moniaci ob acerbos cruciatus affcclusque graucs,
reddantur melancholici. Mulier qusedam Budericix
fingulis annis eiufmodi melancholia uel potius ma-
,
niaagitabatur, ut feptimanas aliquot multas noclu

*irca fcpuJchra incamitcrijs degeret: excurreret c
5D tiain
Digitized by Google
42 * T>e affectis malefic.
tiam fu bin tie in plateasêrTringcns huius ianuas, &: il-
J i us feneftrasperrump«,intcrdiuaufugerctadloca>
fecretiora 8c fylucftria. Et quia is paroxyfmus m axi-
me* inciderec in die feftu pafcha?,h oc cft.tcmpus tier-
nam, huic morbo ex humoru motu aptu: crcd ebatur
turn teroporis a uulgo illam a fpiritu exagitari
, ali- m
gn o. Vide item hiftoriam da-moniacse, quae melan*
cholia infeftari rcputabaturfupracap.io'.
Fitfi obftdij diaboUcibiftorU mmorabiks dtut

alteram autcm ad mcantmcntd rtlt-
tm. Op. XXV/.
eorum qui a d x monum maleficio exagiran*
Ha c
IN tur, hiftorica ferie non extra inftitutum fu erit,re«
,
Ohftiifi*- cenfui lie natural e, raruin que ram en, diabolice^ ob*
w*t*ufg- {idionis figment urn ame olim Neomagij apudGth
,
MtnTcmtm
tn uni
^ roS u ûm > l
m
( uo ^ am mendico niimine luito. Hie
j » ut u # a occafione pecuniam em
j en dicaretJargiorcm,
ante templi fores decubuir, dstmonij in fe dominium
fimulans.Nam perpetua tnquietudinc cxiliebat.con-
cidebatq; iacenti uenter. interdum 8c fugam minac e,
infultum uiolentum , 8c toruam faciei inucrfione fin*
gebat. Cuftodes latus utrinque claudcbant,eius coo*
iunx 8c fcortum quae profilienti renixae, fcrramcntii
:
appo litis cum coercendum men tic ban tur: interea o-

ratione mendicorum rhetorica oppido inftru&e^ftre
nuam nauabant operam uteleemofynam a popu/a ,
die Deminico mane hunc adeunte locum , elicerent

uberiorem. Tandem in doiofi machinamenti opinio*
nemuenitmagiftratus. Adhibitiliclores, quiacce«
miterio difcedenti fub prandio, quo tempore ab ho-
,
minum frequentia hictutus eft locus , manus inijec-

rent.nam hie ciufmodi apprehendiife horn in e m, erat
religio, n etas que ducebatur, ob prophanationem Io«
cifctlicctfacri. Poftrcmo timcn cognitolatrocinio
quater
Digitized by Google
Liber qu.trtits. j.2j
quater perperrato, abreptus, in uinculis artem cofef*
(us eft,qua uentre, ut pro fuo nutu exundaret fubito,
rclabcrcturqi continuo uortice,coegiffet.Prius obicc
ahiuspodici indito, flcmulto butyro fimul deuorato,
qiwanrcaoblinicbantur praemuniebanturq; uentri-
cuius 3c inteitina aduerfus uimhydrargyrideleteria,
argentum uiuumdeglutiebat, quod fuo pondcrccx
ucniriculo per pylorum in inteftina fcrcbatur.ubi ob
pcflulum oftio obditu, praecifa crat cxitus uia : quarc
quam uehemcnteridhumidum fit,& tcnuiumualde
parti u m, ac cognata mobilitate inquietifsimu, quan- /",m< *
quamacalorcnaturalicxcitatum, non tamenobin- nm»mpl^
leftinorum butyro inunclorum anfra&us euaporar* num.
(etiamfi ca fuiflet caloris uchemcntia) potuit. Hinc
ciebatur ualida ilia ucntris perturbatio,& iaftus inx*
qualis, quam augebat uchemens Scuoluntariauen-
rris fuccufTatio, fllxfis interim ob praefumptu butyri
finti do turn partibus interioribus. Stipe autem colic-
da,Sc arbitris femo ti s, n quietum df monem,captiuu

i
quippe Mcrcurium,extracto pcllulo liberabat. Hunc

tragosdum decimo pod editum hoc fpe&aculu die,
propter latrocinium, Germanica punitione imponi
rot» uidi :ex qua horis duabus poft dcfcendit,eodein
tamen repofitusdie,ftranguIatusq;.
Ad hunc numerum referatur impoftura , uere* MmPmm
commenticijs ligaturis afcribenda, cuiufdam loan- co »"»e»td.
nisPatris nomine, Gcrmanis Hans Vatter, natiin fjW *fm m
*
pago Meilinge medium miliare difsito a Duringoru
,
Vuymaria. Hie profefsione bubulcus , triennium

per celebres aliquot Germani* ciuitates uagatus eft,
fimul ans f c ipfis D. loannis ferijs hora matuti n a, quu
bourn curam gcreret, a Nicolao Gottcl, pofteaob
fuaflagitia Vuymaria; exufto , incantatum, paneaf-
fqmpto cyaneo ex fextuplici fanguine cofedo , himi-
rum infanti s nondum b ap ti fin o in ti at 5c ab eo oc~
i i ,
cifl*
Digitized by
421 De affcttis mAlcjlc.
cifi, ferpentis, bufoms, echmi.uulpis ac lupi,ut duo-
decim arm is atrocitcr a diabolo diuexaretur.HocNi'
colaum in carceribus confeflum fuifle afleuerabat.
Hinc dxmoncm excruciate ipfum multifariam ail,
ac tarn ftric'ti in omen to coliigare m anus faepc in ter-
gouineuliscxpilisequinis Scfericeis lacinijs intor-
tis, ut nifi mox eorum mcifione laxaretur, fanguiois
fubfequerctur erupcio. Coarcabatur enim (ingulari
nodus inexplicabilis. Ac anteaprz
artificio ligaturae
angore fanguineme finiftraaure atque ore frequen-
ter effluere querebatur Be inter reliqua,femel Nfans-
:
feldia in aere 8c ualido uento HaJaro ul-

eucclum fe ,
tramuros translatum, ibique catenis argenteis colli'

gatum fuifle narrabatritem Bornac.ubi in turrc inclu'
fus fuerar, ut nonnihil a diaboli torturis lenirerur.at*
que ab eius laqueis tutus conferuaretur,per foramen
anguftum crafsi formicis a diabolo perruptum,fe in*
dufio folum modo tectum a djmone extraclu fuifle,
,
atque in uaftara tradu&um folitudinem: fed quomo-

d o,fc nefcire: atque ibi tres nodes fine ulla cibatione
humanaperegifle. Addiditquoque,fe catenis ferreis
ere bro a da?mone conftri&um fuifle circum corpus,
pedes 8c collum ac fern el ita in patibulo ad hoc fpe-
s
claculum a facana ex ingentibus lignis conftruclo, in

quodam horreo alligatum fuifle. Admiranda quoque
phantafmata, apparitiones & fpe&ra annexuit, nec
omnia enarrare breuibus fepofleinquit fed cuacb :
ordine, uelut fericm hiftoricam, conferipta efle, tan-

demque pertypographiam lucemuifura, utmundo
innotefccret,quanta crudelitate plurifariam a d^mo*
nio excrucietur, dilanieturque. Nec pranermifit fuu
in orando, concionibus facris audiendis 8c commu* ,
nicatione Sacramcnti corporis &

fanguinis Domini
fingulis quatuorfeptimanis,ftudium. Ad refipifcen-
fiam quoque utpopulumhortaretur, fe iinpelli affir-
tnabat.
•
»
Digitized by Google
Lib cr quart ut. 42}
mabat Pofl diutinam huius tragcedtf oftentattoncm,
Norimbergam tadem ucnit, ubi ijfdcm ufus technis,
a. pru dcnti 8c circumfpcc'ro Senacu obferuari cum ui'
g'lanci fagacitate induftriaque , femotis cuftodibut

ii:is,iubebatur: 8c licet primum abitioncm urgcrer,
defperationem deindefimularet Scnefcio quaenon ,
iminifcerctur ad artis fu$ fucumrco tamcn ad ex*

lum redaclus eft , ut fe nunquam a diabolo liga*
fuiiTc, fcdfibijpfilaqucosafeparatos, celeriter
femotis arbitris iniecitfe, ubi item eorum materiem
faffuratus fuiftet, faterctuf. Vinciendi etiam fpeci^
men often debat libcrc 5c fuclu fanguinem ex gin*
:
extra&um fuifle narrabat quern quoque man u

giuis ,
quam ocy fsi m e in aurem feorfum inftil 1 abar. Reli qua

item enaiTatamiracuIa,mera fuifle medacia faffus eft:
umucrfa m qu c hue fpeclafle fabulam , ut inde rem fa-
ceretQuapropter ob facilem,nec extortam cofeftio*
ncm, fen tcntiam mitigauit, reum que publico pal© in
/pe&aculum Sc irrifionem ad horx dimidiumalliga-
tam , exilio puniuit amplifsimus eximiae prudentiar,
ij, uirtutisatque authoritatis ordo Senatorius, Mt^httm
Mafj , Anno millefimo quingentefimo fexaêfimo^
mh »- N™
9
iecundo. Id uero diabolicae uexauonis per mcanta- %a fumma.
mertta figmentum tanquam rem ueram,
,
alius an.
ttaepiftola typis excufa prxm aturd cuulgauit , teclo
dolofalfus.
Eiuficm fimuUt* obfefiionk iuuantibus /icri-

ficKhijkri*. Ctp. XX VII.
EOdem anno, nimirum fexagefimofecundo in PmtdPker.
Martio, Dufleldorpium uenit puella quaedam Wnyit-
,
Vuerienlis,circiter annos uiginti nata,bene ha# t £9Hr

brta,fed uultu torn a. Haec, ut mendicandi folennior moniaca.
£
efTec occafio, literis munita teftantibus,eam a dacmo-
nio obfeffam, aJD. Hubertum Ardennatcm profe-
ftionem
Digitized
43 * *Z>* affettu malefic.
dionem inftitucrat r ut ibia fatanx iugo folueretarv
Cum patruo 8c condu&icio homine comicem etiam
habcbat monachum, annum prope* trigefi mum ageti'
* tcm. In collo,tanquamamuletum contra di a boh few
licet impetum,dependebatftoIaecclefiafttca,Abexi.
mia^pietfttis&do&rinxuirisomatifsimis, ©eclefia*
r ftefuo,&mediciscollegis meisconiunclifsimis (qui
bona fide rem omnem mihi expofuerunt , torn enim
aberam) quicquid id eflet negocij, folertifsime in qui*
ri uoluit Princeps nofter illuftrtfsimus,quibufuis inv
pofturis non tarn facilcs.ob non uulgares ingenij do*
tes.offerens aures. Quantum itaq; cx segrotar &a/#o-
rum rclatu conijeerc illi poterant cpileptieaputabt-
,
tur. At monachum comitari,quod ob eccJefiaftic'tui*

n praefentiam, minus a demonio impeteretur, dice-
btt: tandemq;co ada&a eft, ut ilium in eodem Tecum
decumbere noclu lecto fateretur non autemafuil ,
exuuijs prorfus nu datum , fed qui indufio adhucte*

ftuseflet. Quumuerohoraquadarn matutma e fonv
noexcita, patruum, atq; alteram cuftodem ueftitos
in lecto fecum conquieuifle obferuaret ( forraisi s UC
fpere praecedSti potu adco confopita , ut minore ho*
rum concubitorum habuerit ration e ) fe alias eos pe-
dibus c leclo expulfuram minitabatur, ft redirent at :
nullam patiebatur repulfam monachus. Rogata eria,

auomodo alia* monacht hipaeaut concubina? (qu«
ua$ ilium Vueflxreliquifle no negabat)ip(iu$ pcre*
grinationemferrcntf JE gerrimd, refpondir. Mona*
cho quoque ia&anti, fe tribus uerbis horribilcinca.
-
pofle fpectaculum excitare , quu acollegis meisper-
mittcrctur,ut quicquid ad hanc rem ualerer,oftende~
re non grauarctur,n hil omnino potuit.
Ohfefft*** Maubufae in Han n on a; finibus huiu fm o di c on ri-
i
itubohc* co-
gj t facinus , mihi r arratum a uiro cui fidcre quis pof"
r
mm* jmm. gt| & mod6 mihi affi n i utc iun au$ cft doau s fc
pius,
Digitized by Google
Liber cjHdrtut. 431
pius.to tiusq; aclus fpe&ator. Nam turn forth diuer-
fabarurapud urbisilliuspraepofitum, fuumconfan*
guineum, quern falutandi gratia conuencrac. ibi Tub*
liftcns prse foribus, uiditundiq* populum confluere,
Acuelut agmine faclo ad tern pi urn concurrere roga* .
bit quid rei cfletC'Tum illi quidam ObfelTum 4,dav :
mone quedam aiebatibi exorcifari quod utuiderer, :
accefsit.IngrefTus teplum, uidit facrincu quenda per*

agente facrum,& d^moniacu altari proximum,qui a«
fpc&u horridulo 8c turbato fedebat tacitus hunc fa- .
crificus iileper fir.ir.imas undiqj regiones circuduxc

ru, fubinde exorciimis tcntans dsemonium cijeere.
is dum pronuciaturus Euangel iu fe in ill ud latus ubit
eratdaemoniacus, contuliiTet, & ad Euangelij locum

perucniflct,DaBmoniaeijcient,linguisloqucnturno'
uit: turn daemoniacus, quafi horu iermonu impaties,
fefc c6curere,agitare, & altiim clamare inccepit.perle
£lo Euan gel o i fub 1 cui t,
1 donee fini ta m ifla, (acrificus
i/lu fuis aggrederetur cxorcifmis,qui quid 6 8c ridicu-
Jifueru t,Sc ftolidi ac inepti. Subinde inculcabat liud, 1
Maledt£te diabole, die maledicle diabole. At dsmo-

as ad pauca refpondebat Tan d e exorcifta Die,
. :
uic, m alcdi fte diabole quid na eft omniu tibi ini-

,
;r«irau,maximecji cotrariuf Subticuit aliquandiu,

Juerfabatur daemoniacus. exorcifta ueroacri-
ter urgebat atq» inftabat: tan de d?moniacus ueluti ui
cluSjc/am a bat, Aqua luftralis Tu ea aqua cratera ar-
.
geaceam impleuit exorcifta, ac ori dacmoniaci admo-

ram ceegi t iflu exhaurire: qui torquere (c 8c fic gran, 9
nirc plane" cccpit, ut porci folcnt, dum cultrum iugu-

1
lo in figi 1 an io ac paulo pod totus intumui t, gutture

1 :
potifsnnum , itautfupranaturam idcontingcre qui-

uis dixiflet. Hinc exorcifta ueluti praefentirsimuin
alcxi t erium ad expellendum daemonein,illius guttu*
riapplicuit D. Gundulae reliquias theca argentea ,
rccon*
Digitized by Google
Be tffcftU malefic. -
^
reconditas.Tum ille agitare fefe,& intorquere.Gcqoe
clamarc ccepit,ut Stentora ilium dixiflcs uincere,ucl
quantum Gradiuus Homerus: ut inquit illc. Deindc
quad uictus, ad intcrrogatarefpondcbat omnia: ue#
rum qusc fcilcitabatur exorcifta , talia eranr, uc uel ad
aliquorum contumcliam,uel uindi&am produ&a ui'
detcntuncerte ftolida crant, indigna.rninimcque fe*
rcnda. Altcro die denuo fubiectus tft exorciftBis dx-
moniacus: fed ut accefsit hie meus affinis.ilico defti-
tit exorcifta.Audierat (ni fallor) hunc cum preTcfto,
5cnefcio quo alio prudente fenehabuifle fcrmonera
dehocdaemoniaco: & inhanc incidifTe illos fu/picio*
nem,ut omnia ifta ficl^ agi & fraudulentcr crederene:
Vndchuicobuiamueniens ait, idqueLat:nc\quoui#
delicet perfpeclaeflct illius eruditio,& Latini fermo-
nis leponaitinquam , Ipfe eft extra: hominem ad*-
mone liberatum innuens. Poftridie" urbcm reliquit.
Non itamultopoftdete&are, palam fuifle impoftu-
raspatuit: quare tandem uterquemeritas ob tantutrt
flagitium deditpcenas.
Eiufdandrgwnenticleg mhiflori*.
Cap. XXVIII.
rsifioriitfi* A Liud diabolicac obfefsionis Se'exorcifmi fig-
ih**fij>THtn. *>A mcntum Icgitur in libello Gallicoante tricn^
'aJwi'omac*
nium Parrhifijs cdito, inferiptoque Narratio*
nesmundifortuita;,narratione 32. In pago cuidam
arci proximo inter Delphinatus &
Sabaudisemon'
tes,qui a rudiori plcbe incolitur, facrificus rnagis bU
gis agendis quam parochiae adminiftrandseaptus, in
paftorem eligitur, quod leclionis fcicntia tantum-
modoreliquos pra?cel!ere rufticos uiderctur. Etquu
ex reccpto more nihil fere* inpagisiiliscitra paftoris
cognitioncm pcrficiatur, hie pedetcntim apud om-
fies illius pagi feminas faclus cftcompatcr: quibus
quum
Digitized by Google
Liber quart m. 4}$
(juum eaoccafioneuteretur familiariter # una tamcn
Lifctta nomine, a curatore maîs habebaturin dcli-»
cijs. Huius maritus ,
qui in bello Gallico ui^lom fo-
dicndo alias quaeritaflct, Be iam ad cafdem decreuif-
fctredire operas, ccrpit nonnihil angi ob nimiam pa-*
toe hi cum uxor* familiaritatcm,eic|ue omnium (acri^

ficorum confuctudine intcrdixit. Mccrore itaque of*
fufus paftor bonus , aliudcaptat ex tempore confi-
lium: mittuq; fecreto antim ma)cficam,cum fua com*
matrc, quarn uocant, confulturam , quibus modi I ad
confuetam amiciria? uehtarione reuerci tuto policnt
1
In eiufmodi comccdiae aclu excrcitata apprime uctu-

Ja, Lifettae aurcs hoc blando dcmulcct affatu: Mca fi*
Iia,te animi admodum efle anxiam copcrio: eifdemqi

doloribus conficitur tuus compater,propterca quod
legitimum fuum amorem prsepediri uidcat. cobatiof
ic ego quidem, quod iuuencula eand cm olim urn ex-
pert a 2! eam,& duram perpefla forte: nihilominus re*
bus affli&is remedium inuentu facile, (iprudentiant
quis prouide* adhibeat. Audercs'nc fingere te dzmo~
ne obfideri t Helas mca mater, refpondet iuuenculaV
perfona hanc non infcite> induerem^fi ea ratione pro-
fici pofle/pes afFulgcret quandoquidem in mentetn
1
redit,uicinam noftram , me puero,fimili uulnere fau>

cianvjuotiefcunque cum alijs pucllis ilia obuia cram,
beiJ£ & artificioft cruciamentu hoc fimulafle. A for>
s
f j/ega hac deinde accuratius inftrucla Lifetta, ante te

plum audita mill a intorquere oculos,contrahere ma-
nus,fpuma defocdare os, Be lupi eiulatu edere incipit.
Accurrens mox uulgus ftolidum* praecipiti &nouo
hocmaloattonitum, cam daemonio agitari cenfuin
Mifer maritus no itaproculob zelotypia feduloeam
obferuans,haudleuitcrturbatus,ilIam domumredu*
cit.ubi confolatum uicini confluunt.Sic ille ob graue
tortura, qua opprcfTam inopinato arbitrabaturcon-
E iugem,
434 T>e affcttis mabjic.
iugcm,fufpicionisnonimraeritd concept* <
red a ad parochi sed e s,uelut mentis im pos^ropcrar,

o r arum, ut luis exorcifm is tarn malitiofum €X uxor
re fpiritum exturbare dignaretur. Dominus Mauri,
cius quanta poterat dexceritate fefe conrinens, mird
cxclam.it, lugetq. infp era turn huius scgrae infortu-
nium, in qui en s Ha ha ha,mi co m pater, morofitas in
:
uxorcmnimia,&:fufpicioobcaufam non fatis iufta,

probum maritum certi decet mimme Hquidem eo :
nomine in fenfus communis errorem quandoqi etia

dilabuntur matron^ inculpatifsimx.Inde arrepra i\o
laatq;organisconiurationiidoncis,«grotam liber*
adit,atqj poll fufFragia infinita occulto murmure dc
s
blaterata.interrogat fpiritu, qui'nam efTet < Lifctta
auctula,uocerauca fubmitfaqi refpoa
jpbe* inltituta
d?t:Ego patris huius muenculx fpiritus fum,ut hanc
parnitetiam dece annis ex uno corpore in aliud traf-
greflus agerem, condemn a tus. MaritUS prsefens ubt
intellcxicrocerieirerptritu.non^nelachrymis in has
euedigioerupitpreces: Mi pater,per Drum tc oro,
ut cxeas.nec amplius torqueas mileilam riliam.S pui-
tus refpondit Hinc equide egrediar,fcd in te co mu-
:
tatohofpitiorurfusc6migrabo,ubi defignatu pceni-

tentiae tempus abfoluam. Sabaudus hie hornbifi ea
fententiaterritus.ufq* adeo exhorruit,ut incunchn-
ter ftola parochi arrcpta cinxent collum,exc(amans;
Mi copater.mi amice, aiiquem'ne m odumn oil;', quo
grauis ilia fententia mutari queat, perpreccs, /eia-
nia,elctmofynas,uel alia pietatis officta 1 Turn Lifct-
ta uidens cx uoto fuccedcrc inftitutu &
fucu,uoce ait
ficlicia: Amice pauperior cs,quam ut qualia conue*
niunt euitandae huic paenitentise b cm a conFerre ua-
1 ea s, fed horum loco quadraginta inuifere templa , 8c
in quolibet orationes fundere attentat oportet, qui-
busapud Deum offeniaru rcmns. one impetres: alio*
Digitized by Googl
Liber quart tw. 4\f
qui ordination: ccrlciU euafurus neutiqua Haec pee*
hrtentia manto ea rationc impcrabatur a Lifctta,ut
proptertemploru difrantia in ca peregrinatione,t*m
pons fatis furori fpinrus ext inguendo donarctur. Vt
autuoticopos minus impedire* redderetur, fpiritus
uoce fa&iciaTermorie^pfequiturjCumhoiriine expo-
llulans.op iniqna fufpicionc fuu aggrauarit copatrej
uirum fcilicet fanftum, cuius preccs quoq> Dcoap-
prime" forcnt grata? eo nomine uxoris curahuic co^
:
patri cfTe comcndandam,interea dum rcligionis ergd

pcregre illu agere oporteret.itudioft horratus eft.Mi
tabic loannes.apurgatorijpttnis fc facile* abfolutfi
fuifle ratus,in genua ante parochu prduoluitur* ut i-
gnofcat obfecrans.Remifsionehaudgrauatim exora
ta,ne deterius quid illi contingeret, rciigiofam ilicci
cxequitur peregrinationem. Interim commiflae fibl
Lifeitae qua potuit u'gilantia fidele nocle diecj; prae-
fticit opcram D.Mauricius, ut^fligato hoc fpiritu,
alter eius locb fucceflerif^cuius paulatim in uiui in.
fantis irnagineni adolefcentis,patrem fc efTe poftab^
'
folutum poenitentise tempus,credcbat maritus*
De ijs qui ucnefiaum pttimtur. Cdf.
XXIX
fi ûeneno oblato, ttel iliitoj uel eidf
CiEterum y „^ ^
uaporcattrado,iuencficisinfcclifunr,iudiciii
alo penes medicos qui hie inter uencna (quoru uis
:
^
e
ca?ca&delitcfcensuariofymptomatu cruciatu fati*

gat ) 8c inter morbos ex illis natos (q no tantu mani*
teftis quaiitatib.fed totius ctia fubftantise difsidio, ui
tenollr^ primordiademoliri coftat) atq; inter mof
bos alios uulgarcs,raros,occulros,naturales tn,fccu'
dupcculiaresquorucunq* notas, difcernet. Siquide* bhfier.iii:
ucnenati, pharmaci haufti uel appiicati qualitatib. $»Pf9mi*.
£
apertis, uel occulta totius fubftitia:proprietate,mul
urariamafficiantur; ut (tomachijaluînuftinorujf*
fc z corfy,
Digitized by Google
4$ 6 Deaffectismalcf.
coris.renum & ucficx cruciatibus grantter exercean
tur,utfingultiar,crodantur,c6trcmircant,rcfrigcrcn#
tur,obmutefcant,conueIlantur, pulfus difficiiis fiar,
ueternus prcmat,ucrtigo obuerfctur,caligcnt fenfus,
fanguis crumpat:ut its ltran gu! en tur,(i t aut febre co
1
ct enrur.aegrc lotiu re d d ant, torminibus uexentur,

;
naufca prcmantur,crcbr6 uomant,freques an iin dc i
liquium ex nimia cordis anguftia ien r an r,dy fen eri a

i t
flacccfcant> rubefcant f tabe putreantjiuore fuggillcn

tur,pal!efcant,dcfipiant,ftertant, uiribus dcficiant:
T*r*ntuU im6 cx tarantula tnorfu alij pcrpetuo rident,alij plo-
tnorfwjym 'rznt.al'j clamitant.alij dormtunt,alij uigilijs afificiun*
ptom*i* cr tur,plcrofqucuomit!on«s torquent, nonnullifaltat,
cmrMtn.
cucj ant a jjj trcmcbundi fiunt,quidam pauo-
nbus infeftantur: alijalia patiuntur incommoda, 8c
phrcneticisjymphaticis ac maniacis afsimilantur: 3c
mirum,qu6d auditis continuo muficis inftrumentis
tripudiantes,donecucneniuis infenfibiliter per cu^
tis meatus &
perfudorem difcutiaturjiberentur.
Venenaautem,eorumquetam generalia quam pri
uataindicia,praeterreliquos,non minus diligenter &
U.i.deAfa- exacl^, quainetiadocl^defcripfitDiofcorides nec :
ttrumtl fegncmin eo opereexplicando^xornandoqueprx'

ftititoperam,folertifsimus fimplicium inucftigator
Ventnd intrh Matthiolus. Inter ca uero quae intro aflumuntur, mul
MflumptA.
tQ p r ^fcnt us ac atrocius,quam quae con taclu, often*
j
ContattuU. dunt.At
quaecunqueconta(flulaedunt,hebetiora,mi"
c,f' 4*
nusque efricacia funt neque in folo fpiriro uei in ae-
:
hulnore quodam promouente.uires for-

re.ucrum in
HAlitufm- tiuntur.Porro quodhalitu fcrit ucnenum
mtia
omnium ,
praefentifsimum &cfficacifsimum eft, nec humeri s

'
neccrafiiorismateriaetanquamuehiculiindiguni,ut
innosagat,commigretque. Enimuero tenuiisimum
quumfit/pirituattraclum,ocyfsimf) per puJmoncs
in cor,uifcus uitae primarium,& in artcrias propaga*
tur,in
Digitized by Google
Liber quart us. 437
tur, in uniuerfum deniquc corpus prorepeni : pn-
niurnque fpiritus.deinde humores, poftremo ipfam
partiumfubftantiamuitiat.Morbi,tettc Hippocrate. x.A/v*.
qui a corporis mcmbrorum ualidifsimo proficifcun. bwm
tur,grauifsimi funt atauc fi,ubi cceperunt, perman#
:
icnnc.neccfTc ell ualidifsimo mcmbrorum laboran-

te.totum corpus affici. Interim meminifle oport«t,ex
putredine longius graflata, uel alia abdiciore cx cau*
fa, uirus etiam mnobis prouenirc gigniqipoflc.Hanc
quaeilionem uctcres difp utatle, d o cet Galenus ratio f^C it £#
:
nibusq; apertifsimis collegifle,eofdem arfcclus fieri tH ^

icalcthalis ueneni hauftu,& a corruptione qu$ a cor
pore fcaturire potell.
Hue pertinent eory notae,quos ? 1 32 fi t : ubi
ad amorem ciendum porriguntor, efu
fcilicet philtra
haurienda,uel potu.Sic in uita Marci r\ntoni) Plutar^
chusdeeodem refcrt,quod magicis carminibus 8c
amatorijs poculis deumrta mes.amiflalibertate pro*
pria,in Cleopatne uultu hf rebat inhxa,longe redcun
di qu am uincendi cupidior.
Tccudcs qt'inioq; ucncnk toUi.fed ut plurimm

peflc. ap. XXX.
VEneno adh*cpropinato,uel ita collocato ur p«m mmmtm
<i
halitu laedat.iumenta perniciofe quan-

afrligi *<n*tf.
dooijnficiatur nemo : fed ea numerofa,fsepius ad in-
rernecionem grauifsima profternipeftehispeculia-
ri, homines non infeftante, item prxcipitibus alijs rrjfrr
mm*
morbis in fuo quaeqt genere,partim hominibus quo* tmm*
que familiaribus,partim plerifq; pecoribus proprijs,
fubito tolli,ab optimis agriculture & ueterinarise ar-
ris uel mulomedicin^ fcriptoribus tarn ueteribusqua
recentionbus memoriae proditu eft: qui tamen mor^

bi a uutgaris ingenij hominibus,ne alios nomine, ma
leficia frequenter creduntur.
E } Sxpc
Digitized by Google
Be dffccHs malefic.
Saepenumero id contuemur,& fupcrioribus annis
contigifle meminiraus , ut folos iugularit boues pc
ftilentia quxdam.itrepitetiafn,qu£ fues,& quae oue«,
quae gallinas interimat. Pecudcs fcrasquc toilcn^r
alia
tcm pulchr^ dcfcribit Virgilius
\.Gtor*.
quondam morbo ccclimifcrtnda coorte est
TtmpcTliKytotoij; autHmni incanduit ajJu,
Jit gems omne neciptcudum Jrtf/>, o mnefcrarunu,

Qomtpittk IdciiSyinjecit pdbula tabo*
DilVrimen ucro paulo ant£ exprefTerat:
Quint mulu pccoru.n pefles ntcjingda morbi
Corpora corripiunt. — t
Anno millefimo quingentefimo quinquagefimo«r

fecundo, mcdrcinam facicntcin Lucenfium balnei*
collega meo, narrabat Francifcus de Pcrgula, eiuslo*
ci Lucenfium nomine uic^rius , ibi circa pagum Me.
nabiam,fupra balnea, in line Maimer bum quendam
inuafifle pecora tarn pcililentem , ut flatim correpta,
tumefcentia concidcrcnt mortua rulticos uero cum :
id animaduettiflcnt.quaedam fubito arte eta. eueIt'£:o

mactafle in quibus id ct at obferuatum , ut fi horu iih
:
fectorufanguis nudum contingent hominis corpus,

anthrace* procrearct,qui ( quod miru uidebatut) na
patcfacli,erant innoxij:aperti aut, & confeftirn caute
no no notati, Iatifsime lerpebat, 8c aliquib. mortis e-
rantcaufa.Caro pecorurecens laeforu Sc ma&aronJ
cocta,comeftaque ? nihil inferebat incommodL at iuf
c2 r: lis. deprchenfum c It.
lethal? potanti
Thenonarca Cappadocia Sc Mifia nafccnte,om-
in
nesfetastorpefcere, quibus fueritadmota, neemtt
pefy ptfrZ hiaenx urinae afpetfu rcct eari,tt adidcre ueteres.
Vfrmgtilf Peltem etiam pecorum.quemadmodum frugum &
Xil
ilitatcm, intcrdum adiuina uoluntateob populi
'*" ob'no
Q?rp«t"t*. ilagitiaprouenire, obferuatu neceffe eft. Sic ob Phi-
£xod.f. fônisduntiempcrti5 gtalTatut inpecusûicerainho
mine*
Digitized by Google
Liberquartus. 430
mines & iumenta grando item in uniuerfa iEgypjo.
,
Ec Ioheiis 1. Difsipata funt horrea,difie6tx apotheca?,

confufum etl tnncu, ingemuit animal, mugierutgre'
gesarmenti, quia no funtpafcuaeis, fed Sc grcgespe-
coru difperierut. EtAggaHi. Ponitccordaucftrafu*
peruias ueftras, dicic Dominus.Seminaftis muitu, Sc
coliegiftis paru:comediftis,8c non eftis faturati.btbi-
ft;s,& non cftis inebriati.Et infra: Rcfpexiftis ad am.
plius, 8c ecct fa&u eft minus : 8c intuliftii in domu, Sc
ego exufflaui illud.Propterhoc, inquit,fuper uos pro
libiti funt cceli, ne darcnt rore: Sc terra? prohibiru eft;
lied are t germen fuu.Se uocaui (iccitate fuper terram,
& fuper montcs triticu, uinu,oleu, 5c qua;cuq;progi*
X*******
gnit humus, & fuper homines iumenta, 8c omnema-
nuu ueftraru iaborem. Er cap. 2. Percuisi uos ueto u-
rente, 8c aungine, atq; omnia manuu ueftraru opera,
8c non fuit qui ad me couerteretur.Ite' Leuit.i6:Si no
fecentis mandatamea, dabocceluuobis defuperfer-
reuiH, 5c terram aeneam, 8c cofumetur incaflum labor
uefter, immittamq, in uos beftii agri, quse orbos uo$
faciet,atque exterminabit pecora ueftra,Sc immiouet
uos. Si aute in prf ceptis meis ambulaueritis,dabo uo
bis pluuias temponbusfuis, 8c terra gignet germen
fuum. Refipifcctibus denuo.hasc ubertatis fit pro-
ijs
imhio,Ioelis 2. Dominus terram fuam, 8c

Zelatus eft
pepercit populo fuo,Sc dicit Ecce ego mittam uobis
:
fru in en turn, uinum 8c oleum, & replcbimim in cis:5c

'
non dabo uos ultri opprobrium in gentibuf.

Earn autem rerum fuarum iacluram impatienter
quidam tolerantes , non cum Iobo earn Deo acce«
ptam ferunt uerum ad diuinos 8c ariolos facrificos,
;
,
diaboli carum a&ionum patronos,quaG a Lamia fa- ,
ta n x adminicu!o,ad earn deuenerint ftragem iumen#
I a, co nliuunt; qui inde cmentitis uotis, Sc quacunque
E 4 pofFunt
Digitized by Google
44* D* affcftis malefic.
pedant fallaciperfuatione, hos dam no Sc incredafi*
tacebis mifcros homines, in maliciofa opinionefc*
mcl conccpta obfirmant adhibita etiam non fo-
:
lum fu p er lb ci o fa, fed 5c impia curatione,quam Libro

fequenti explicabo ubi quoque oftendetur , quod
:
ftcrcore lupi in prsefepibus pofato iumcntorum ma*

,
Jcficium aliquando fingitur, Ac quo modo in ani-

malium ucntriculis ex pilis iuft* quanticatis pil*
,
jncreuerint,paulo ante di£tum eft,

flunh tt Gadarenorum porci fatanse maleficio ada&i , in
t
A/4rc. f, mare prsecipites lati perierunt ut Scriptura do*

:
cet, Docuifle quoque fcnem Hilarionem , rradic

Hieronymui , diabolum hominum caufa etiam iu^
Ûnowffn-
mt$4* menra corripere : & tanto eorum ardere odio,ut non
fblum ipfos fed 8c ea quaj ipforum eflent, cuperct
,
jntenrc. atquehuius rei propofuiflc cxemplum,

jtb.u quod antequam beatum Iobum tentarc
pcrmitteretur, omnem eius fub-
C VRh<
>
Digitized by Google
Liber quint us. ^/
CVRATIO EORVM Q.VI LA'
miarum maleficio affici,ucl daemontt
obiidione fubigi crcduntur.
Liber V.
Vbi eddem opera, ob'jtrgmenti cornmunioncm .euratio*
nesk malefiao dtabouco non alien* interferuntur i tD*
hgiturarum, cbaraBerum, anmdorum, periaptorum*®'
effigierum tarn infanando , quam in Udendo Jme clauSbrii
aperiendis , fiue furibus inueftigandts
Lbus,uamtM oftenditor.
& fimi*
De curatione prtferudntcahbocmdU
gencre. dp. L
».
4
V R A T I o N I s ratio hie partim
erit »/^f^7i«t jcxoptatifsima mcdi-
cationiipars, ut afafcino Scincanta-
tionum Judibrijs quis prseferuetur : *
partim ctiam t*t*iAi** t ut ij quos iatn

5 maleficio collifos credimus , rit* lcgi«
timoque reftituantur ordine atque erit ilia ali quo
.
mo do communis ex Sacramm literarum fontibus

,
deprompta: non auteixi magi c a uel fupcriti tiofa, ta -
topere a multis defidcrata, excultaque, Quum uerd, C»tmi* ad-

quicquid h aetenus rerum monftrolarum in hanc re- wfiu Hia-
Jatum eft hiftoriam.diaboli (Tnt artes, opera, ludifica- hoh ******Mi
tiones.laru* 8c fpcclra: contra banc nos circumqua- W
que ualidis aggenbus,praefidij$qi infallibilibiis com-
muniri eft operaeprecium, Atqui fpiritus quum fit,
fpiritualiaccingamur armaturarquam ex diuina Pan-
licxhortatione cognofcere , atque uniuerfiis complex
ftineruis decct,quiitahortatur Quodfupercft,fra- ; fyhcf.t
tres mei, fitis fortes per Dominum, perque potetiam
roboris illius. Induite totam Dei armaturam p ut ad-
ucrfus diaboli aflultus confiftcrc poîtis. Quoniam
E 5 non
Digitized by Google
44* De curat. Ufmalefic.
non eft nobis lu&a aduerfas (anguine 8c earoem , fed
aducrfus principatus , aduerfys poteftates , aduerfas
is4rmdt*ra mundi dominos, rectores tenebrarii feculi hu i us, ad*
uerfus fpirituales aftutias in cceleftibus. Quapropter
i.TltefidLf. atfumite uniucrfam Deiarmaturam,utpofsitisre/I*
fterc in die malo, Sc omnibus pera&is ftare. State igi'
turlumbis circucinclis ba!theopcrucntate,& induti
thorace iufticise, & calceati pedibus, ut parati fitis ad
Euagelium pacis fuper omnia aflumpro fcuto h Jci,
:
quo pofsitis omnia iacula mali illius ignita extingue-

CUJiwfti- re.Galeaq; falutaris accipite, Scgladiii fpiriws.qui eft
rum. ucrDU De!,inomnideprccat»one&obfccratione, o*
rantes in omni tcporc,in fpiritu,& ad hoc ipfum utgi~
i.Ptt.s. lantes cum omni fedulitate. Petrus ite fidcliteradrao
net:Sobrij cftote,uigilatf t quoniaaduerfariusuefter
diaVjlus tanquam leorugiens obambulat, quxrens
2phtf. x. aucm deuoret. Cui refiftite folidi in fide,fcientes eaf#
dem affliclioneSjUeftrae qua? in mundo eft fratcrnita*
ti confummari.Hic enim agit in incredulis.
Hie 8c faluberrima Tertulliani exhortatiofuuha-
bebit locu,qui nos uelut Iobu.fortifsimu Dei athleta,
aduerfus tentationu infultus pugnare uolutt: ite fcri-
co ueftiri probiratis,purpura pudicitie,chlamyde pa«
tientiae. In animu quoq; inducendu fuadet, cuda qu$
daemon ad noftrae integritatis euerfione machinatur,
in gloria coftantis cafura:& eius machinameta in hue
fine a Deo permifla effe. ut qua cSftantia perferread*
uerfaueIimus,expcriaturqucmadmodaapudHjcre*
miam prophcta quoq* legimus Dominu s excrcituu
i
iufti probator eft D.Maxjmus in lib de Charitate.de.

mones nos infringcrc inrerficereq; iubct: atque illud
baud dubie perfici,quando cum praeceptoru Dei ob-
feruatione affectus in nobis cfrcrucfcetcs uincimus
hoc ucro, quum prorfus affe&ibus c arentes.i s uni- II i
lierfam calumniandi occafioncm prxfcirtdimus.cum
»
Digitized by Google
Liber quintus. 44}
propheta dicetes Vade homicida,Dominas mccuin
:
eil,bcilator fortis: m
cades, Sc dcleberis apud me in
secern urn. Olympiodoruscap. io.in Ecclcfiafticae hi-
ftoriee interpretationc,omnes fenfuum aditus occlu-
dendos cenfet, (JcutnequeperocuJorumilleccbras,
neque perauriumpruriginem,neqi per noccntis lin-
guae petulatiam daemon admittatur: hoc enim figna-
caium contra dasmones abfoiutifsimum habcatur,
Qîdam duobus in pugnam progrediendum armis
moncn tiprecatione quidcm pura.qua; in coelum fub-
uebat affe&us Scfcientiauera, quae falutaribus opi*
:
mom bus comuniat intclleftum 5c fuggcratquidfit

,
orandum , ut ardenter oremus, non hsefitantes. D.

Antonius ita fuos confratres aducrfus daemonum in*
faUus rnunit; Magnajnquiens t dilc6iif$imi aduerfum
ormoncs arma lunt,uita fyncera, Sc intcmerataad
Drum fides. Crcdite mi h experto, pertimefcit fata*
i
nas uiuentium uigilias,orationes,iciunia,man«

rccle^
faetudinem, uoluntariam paupertatem, uanae glorias
contcmpturn,humilitatem,mirericordiam,irx domi*
natum , Sc praecipud purum erga Chriftum amorem.
Nouittetcrrurius Coluber ex praecepto Domini, Tub
iutlora m fc iacerc uelligijs f qui ait Ecce dedi uobis
:
poteftatem calcare fuper ferpentes 8c fcorpiones 8c ,
fuper omnem uirtutcm inimici. Hie porro praeclara

ionâque oratione contra quafcunque daemonum
prseih'gias uexationesq; fuos inftruit.
4
Recle Hermes Trifmegiftus tradit, unam Sc folam Ltftdnt. i$
cuftodiam hominura a daemonum aftu efTe pieta* ,

ong.*rrX +
taPA§t
tf m.Pium enim hominem nec daemon malus, nec fa-
turn tenet. Et quemadmodum uera fides mirabilia
aduerfus diabolum, eiusq; potentiam in credentibus
op c rat ur He 3c falfa credulttas Deo permittente, e^
: ,
uentus coopcrantc diabolo inaufpicatos interdum

gignit,uel potius demcretur. Cum Dauidc er*o con. pfilnj,
fldentcr
Digitized by Google
444 &e cur**- Upmdlcjic*
fidenter dicamus : Dominus mihi a d i u t o r, non time*
bo quid mihi homo.
faciat
Omnium itaque primum tanquam rei caput deft*
deratur, ut in ucra doclrina 8c genuino Dei culm
inftituti, nostotosrefignemus, tradamusqueipfius
uoluntati.fidc uiua & fpc indubitata, nos ilia curae ef-
fe, fubipfiuspatrocinio&tutelafccurosdegere, i->
XfdUf. p(j us primum gratia progenitoseflc, fingulancj; nos
**** confeclantc mifericordia feruari:uere* contifos,Chiv
*.P*$r.i.
no ^ is nalam ( & filium nobis datum , qui
«
o
peccatanoftrafuper humcros fuosinligno pcrruJit:
Si perpotentiam Patris, a morte fufcitatus t morrem
uicit,& fatanajimperiumdemolituseft, ut hiciam
indeirritoconatu tuas nobis machinetarinfidi^s.fi
fepultiuni cum Chrifto per baptifmum in mortem,
&
peccatis mortui , in nouitatc uitae ambulcraus , iu-
X$m.*. fticisequeuiuamus. Si erenim Chrilto infiti, in ilium
i.Mr.i. atqu« Patrem eiuscredimus , illiusmandata obfer*
uamus ueftigijs infiftimus, abnegato daemone , om*

,
nibusque eius confilijs uniuerfa denique impietate,

>
CsUt.f. opera fpiritus feclantes , fru&usque fidei edentes in ,
charitate non ficla erga Deum & proximum,in man*

fuetudine, benignitate, lenitate, tempcrantia, conri-
nentia p caftitate, fenfuum cohibitione , conftanti cu#
iufcunque aduerfitatis, ia&urac &
iniurix tolcrantia,
uita? demum innocentia,puris manibus extenfis ora*
tioni afsidua? intenti, peccati inquin amentum utuc-
ncni pcrniciftimi perditifsimiqiichahtum,internc-
cionis periculo repent^ nos obijcientem , declinan-
tes: maieficorum profecto minas haud difficulterca-
uebimus, uel neghgemus uel tolerabimus. Si uero
,
uUsBfU quis peccauerit, inquitloannes aduocatum habe- ,
itiusapudPatrem f lES VM CHRISTVM

iuftum.
Etipfeeft propitiatio pro peccatis noftris non pro :
noftris autcm tancum , fedctiam pro totius mundi.

Et
Digitized by Google
Liber quintus. 4+t
Et per hoc fcimus,quoniam cognouimus cum, fi mf-
fa illius obfcruamus. Qui dicit, Noui cum, & praece*
ptaeiusnon feruat,mendaxeft, &ueritas inconon
eft. Qui ucro fcruat fcrmoncm cius,ucr^ in hoc chari'
tas Dei perfecla eft. Per hoc fcimus, quod in ipfo fi*
mus.Qui dicit fe in eo manere.dcbct ficutilleambu-
lauit,& ipfe ambulare. Qui committit pcccaium, ex
diaboloeft: quoniam ab initio diabolus peccat. In
hoc manifefti funt filij Dei, Sc filij diaboli. Omnis qui
non f-cit iulticiam,non eft ex Deo: Sc qui non dil;£it
fratrem fuum.Hinc Paulus,in Chrifto 1 E S V ncque
c/rcuncifioncm, neque praeputium ualerc afferit Ted :
fi Jem, quae per dilectioncm operatur cuius fidci lo*

:
GdUt.t.c.
co nouam creaturam, fequenti capite ad Galatas , Io*
C9rinth
cat ScobferuationcmmandatorumDci, ad Corin^
:
l
^
thios,fupponit.
Vnd« fatis liquct,de qua hie fide loquarrquam anv
pWbjCuique firmiter infiftcre oportcat.Non fimpli-
cem formulae fidei praefcriptaccnarrationem propo-
no,ouam Sc facilepronunciarct diabolus nonetiam :
oreiaclatamab ijs quorum cor a Chrifto proculeft,

Qu«confopita,mortua, fterilisquedclitefcit,nufqua
ie prodens,ue!ut infoecunda arbor excindenda, igni*
^fatth
que mandanda fed hanc urgeo quae totum innouat
: ,
*.
hominern,uirtute uiua fe in Chrifti membris excres, nrsfidif.
frudificans, efficax potentia Dei ad falutcm habenti,

Mdttb.ic.
/acra faluationis nollre ancora prora Sc puppis.petra
contra quamcunq; fatanae tempeftatem impetumq;
immobilis in quaquicquidfuperftruitur.inuiolatu
:
perdurat,imo aduerfus banc ne quidcra inferi port*

prxualcnt. ,
AueuftinihicaudiaturconfiliumiDeiftatotad*.
Digitized by Google
^4 6 Dc curat. Ufmalefic.
ferontor. Et quid diccmus , nifi de medio Babyloms
I Lcum fi.
efTefugiendumC' Qaod pracceptum Prophcticumiu
fpiritualitcr inteliigitur ut dc huiusfeculi ciuhate,
,
qu* profetfo & angelorum Schominum focietas im-

piorum eft, fidei pafsibus , quae per dile&ionem ope-
fatur,in Deum uiuum proficiendo fugiainus, Qân'
to quippein haecima poteftarem daemonu maiorcm
uidemus , ranto tenacius mediatori eft inhaerendurr,
per quern deimis ad fumma cofcendimus. Haclcr.us
ille.Cyprianus ad Fortunatum,de exhortationc mar-
tyrij: Aducrfarius,inquit,uetus cft.Sc hoftis antiquus,
cum quo prselium gerimus. Sexmiilia annorup/ene)
coplentur,exquohominem diabolus impugnat Om
nia iam genera tcntandi, 8c artcs atq; infidias dejeica
di ufu ipfo uetuftatis edidicic. Si imparatum Chrifti
militcm inuenerir, fi rudem fi non follicitum ac toto
,
cordeuigilantem, circumuenit nefcium, fallitincau-

turn, dcci pit irnperitum. Si quis uero Dominica prav
ccpta cuftodiens , 5c fortiter Cbrifto adhaerens, cotra
earn fteterit, uincaturneccflc eft: quia Chriftus, que
confiteturjnuiftus eft.
Huic fundamento firmiterinfiftentes, tantu abelfc

utullaunquaratione.fatana? artib. fiueaftutijs auc
rain Deum uiuentem fiducia dimoueri pofsint ,ut e-
tiamuarijs acmulciplicibuf illius conatibus iofoL &
tibus impctiti,exercitati, ac uelut auru in fornace ex-
aminati,indics feipfis fan cli ores iuftiorcsq; cuadaor,
Quare dasmonibus imbecillitatem ineos, quosdiui*
nanon d^ftituifTet gratia, exprobrare folet D. AntO#
nius.in afsiduis fuis aduerfus iilos Iuclis:& eosexpa-
£J.4.lte€9*. uefcereucrecredcntes, afleritPetrus apud Clemen-
ggg Z tationum uanitate languentibus, labores
tcm .item iuftifsimo Dei iudicio,in huiufmodi cogi-
Sc affliclio-
ri (Ttdtnt!..
nes pro remedio conferri , idem Clemens tradit, po-
ftcafubijeiens Dacmonem, nifi quis uoiunutibui
I
clus
Digitized by Google
Libcrt/HintUs. - 44J
cius fefponte fubdidcrit, pcteftatcm aduerfus hu mi-
nem non habere,ut uincat fcilicct. Vita; igitur cmcn-
datione , 5c attenta a! si Ju a que oratione ad Chriltum
cofugiendum eft.exemplo Chananese mulieris.Hsec,
Chryiodomo authore,non iuit ad diuinos,non quae-
fiuit gaturas.non defeftionis reas mulieres:fed om*
1 i
nia reli quit ten tamcnta diabolica, Sc ucnit a J Iefuin. .
Si enjtn uolumus Dcum fententiam mutare foam,

no ft ram in meliorem mutcmus uitain.Ritc hie Iiorca-
tur Iefus Sirach Conuertercad Dominum, 5c te#
: *7»
linque peccata tua: precare ante faciem Domini

k minue offcndicula. Rcucrtcre ad Dominum, 5e
auertere ab iniufticia tua, & nimisodito execration
nem.Sc cognofce iufticias 5c iudicia Dei, Sc da in for#
te propofitionis 5c orationis altifsimi Dei. Non de~
merer is in err ore impiorum. Nec minus pie quam
prudcnrer,in tribulatione inimicorum coniulit lofa.
phat rex luda : Cum ignoramus quid ageredebea*
mus , hocfolum habemusrefidui, utoculos noftroa
dirigamusad teDeus. Hie fuurahabcat locum Pfal#
musDauidis 90.
Qui habitat in adiutorio Altifsimi , in proteftione
Dei corli commorabitur.
Dicet Domino, fufceptor meus es tu, 5c refugium
meum,Deus meus,fperabo in cum.
Quoniam ipfemt liberabit de laqueo ucnantium,
Sc a uerbo afpero.
Scapulis iuis obumbrabittibi, 5c fub pennis eiui
fperabis.
Scuto circundabit te ueritas eius, non timebisi
rim ore noclurno.
1
A
fagitta uolante in die, & negocio perambu-
Iante in tenebris, ab incurfudc dxmonio meridia-
no, 5c c.
Saiubcrrimu infuper aduerfus dxmonu machina-

roenu
Digitized by Google
44 f curat. Uf. malefic.
mcnta confilium , in conferipra hac praeferuationis*
f/emilti.Je lege, fubiungamex Cferyfoftomo hisucrbis : Sicuc
Omatumtlt (] ne calceamcntis uel ucftimentis ueftrumnemom
rum
'
forum defcendereuellet, itafineDei uerbo nuquam
in forum prodeas.fcd quum es ianuac ueftibula tranf-
greflurus, hoc priusloquere ucrbum Abrenuncio :
tibi fatana, 8cconiugortibi Chrifte. Ne unquam abf-

quehacuoceexcas haecerittibi baculus, haec arma-
:
tura , bscc turris incxpugnabilis. Cum hoc ucrbo 8c

cruccm in fronte imprime : (ic enim fton tantum ho-
mo obuius,uerum nec ipfe diabolus tc quicquam lae-
dere poterit, cum his te cernens armis ubique appau
rcntcm. Ethasc teipfumiam hinc doer, ut cum fignu
caeperis, (is miles paratus, Sc contra diabolum tro-
phaeum erigcns,|iufticiae coronam capias , quam nos
aflequi cotingat gratia &
benignitate Domininoftti
IBS V Chnfti, per quern & cum quo Patri gloria.G^
mul& San&ofpirituipoteftas & honor,nunc Scfenv
per,& in fecula fcculorum.
Qymodo dbecclefidrm pj8cribu< inmde-
fido curando fciucatur populut-
Op. I I.
•
A D huius fundamenti iacli perpendiculum, fi
/V reclo fuperttruen nt ccclefiarum paftores,

filo
obftruclis quibufcunque adulterinae doclrinx

impietatisq; feneliris faluberrima praecautione/ub^
,
ditis profpectum confultumûcforet contra djemo-

nis artes, pra^fligias & ludibna quibus non ufquca*:
deo teuiere illaqucarc ntur incauti, quemadmodum

qaondic cum animaru iaclura ufuuenire cernimus,
Quida pafa tun modo paftorum ( quorum intercrat, munusque
m ucUjurZ 0 ft u labat pra:cauere)negligentia:fed eomm inlhn-
m4** p
pen erfa do&nna, fallacique operation
ch? # confilio ,
ne qua impentum uulgus in rebus affliclis , morbis

,
fubitis,
Digitized by Google
Liber quint w. 440
fubitis, fongts, cognim, incognitis, excaufa haturali
uel praeternatura, mox ad inquifitioncm )llicitjs opis
illcctant. Imo cam faepentimero ijdem promilTa ccrta
falute ortentare uenalemqueproftitucrc con crube'
,
fcunt thomincs plancMnepti\fudesacindocli>facra* »
medicine^ (quam ne i limine quidem falutarunt) co*

gnitioncmncfande^nentientes (dc ijsfiltetn hiclo-
quor,non dc uiris bonis pietatisoûe nomine fpecla-
,
tis) ut uel hac fufpenfa hedera, ueluti fpeciofo pallid

t&ioues fuas tegant fraudulentastpotilsimum quum
profefsione fint uiri fcilicet ecclcfiaftici f facerdotei
motiachi, de quibus , ut gregis exemplaribus do-
tid
c!onbusq,,in finiftram tantummodo irapcgifle fufpi>

cioncm ncfas ducitur.
Sed fortafsis hac artis quad per manus tradite pre*
toîtiuam, iurefibi uendicant hxreditario hi magi:
quod dEgyptioru facerdotes ( i quibus Pythagoras *
Empedocles, Democritus 8c Plato magia didicerut)
quo quifque remedio fanitati reftitutus diet, id fimul GaiehMl. h
conferiptu, Memphis in Heph«ftio, Vulcani Sc Ifidis mtd *
facrario,dcponcbant:qucmadmodu 8c Gr^corum fa* gSSiS^

cerdotcs magia* antiftites,fuas obferuationes in ady* HendM.u
tis teplorum Apollinis& jtfculapij in Pcrgamo ctsa
repotitas cuftodiebant , quas uelut iEfculapij ora cu-
\o edodti facerdotes, aegrotis communicabant, i qui-
bus fumma cum fiducia ct acceptari olen t. Sancla
1
e.vrar in horu impudent' a, cximij Hippocratis,quan'

quam rcligione ethnici/ehtentia: qua noft argute ta*
turn, fed Sc pi e hos redarguit,& impietatis nii mulat i
Qui,inquicns,luttrationibusSc magicis incantamen- btMnU

ni^ *
4nr
tis morborum , affeclationcs depellcrefciac'hnt,
tiic"lusindigi,uerbaeorum ad dcmoniumfefcrunt.ut
uiddam fc amplius fcire uulgo oftetent, 8c homines
3 ccipiant. Expiant enim morbo correptos, fanguu
ne dc fceleribusinquinatot, iniuftos 8c intoxicates,
P ac cx*
Digitized by Google
4so De curat. Lfmaltjic.
ac expiamenta alia Tub terrain dcrodiunt.aliain mare
proijciunt : alia ad montes defertos,ne quis ea con-
trectet,afportant. At Deus,ait,qui maxima 8c fccltra*
tifsima pcccata purgat,noftra eft liberation
Pontiff /?# Nec eo impudentia? illos arbitror dilapfuros in li-
mam pUrt<p berioris incantationum ufus defenfionem nt mihi ,
mfamcsma-
0 b tru d crc audeant.plerofqiRomanos pontificesma
& giam infamem cdo6tos,eam quxftuofc* uoluptuaric*
queexercuiffe:cuiufmodi trat Syluefter fecund us,
qui ( tefte Platina 8c Nauclcro ) eo artificio pontifi-
catum adeptus eft : quern ad m o d u m 5c anno i o ; z ,
Be
nediclus norms, ante* Theophyla&us diclus, poLlc*
ob maleficia Malediclus nun cupatus : item loann es
uice(imus,& Ioancs uicefimus primus (authors Ben
none cardinale) qui Laurentio Ioanne Gratiano Sc
,
Hildebrando,cardinalibus , incantamentorum con*

fcijs,ut Sc Malfitano Sc Gerardo Brazuto familiariter
ufi traduntur. Nam a Sylueftre fecundo ad Grego*
num feptimum.magum eximium ( qui,ut Benno re-
fert,quando uolcbat.manicas difcutiebat fuas, undo
ignis in fcintillarum modum difsilijr,ijs miraculis ue
lut fanclitatis figno fimplicium oculos ludificans
omnes p on ti rices fuiffe incar.tatores,fcribitur in co-
rum Vitis ubi eius farina; exempla execrabilia, qui-
:
bus mulieres in amorem pellicerent,d smonum facri

ficijs in fyluis Sc montibus dediti,Ieguntur: qua; ftlcn
tiofepelirimalui.nehominumineo dignitatis WB-
giocollocatorumflagitiaueneficiaq; coraraemoraC
fe,in reprehenfionem rapiatur. Licet etiam pauci ta>-
les fortafsis extitere,raaiorcm tamen numerum a nr*»
lis artibus fuiffe Iiberum,nulli in dubium uenit. Nora
eftitaq;quod hoc pallio fe tegant,aut aliud prxtexax
hi noftri recenciorts malcfici. Hoc tamen d eploran —
dum.quod nufquam ullum genus ho m inum compe-
ricsuminiquu,impunitumq;,atqj horum plerofc^
qui ubi
Digitized by Google
Liber quintus.
qui ubiin tJiqua calamity corporis
4fj
uel anim*we,
busperdidîielqoianif alia aduerfidte ;in conCu
Jmm a fimplicioribus uocantur, neutiquam cos ad-
moncnr,nxc a Deo uel iitfmittt, ucl
permirti, ut rari«i
quamin i^ncprobcnturr&proptercaadDcumani.
cum arhiftorum patronum confugiendum,acdiuina
& a Deo in noftrum ufum iufto brdine inftituti auxi
liarit*inquirenda:uenjm impietatis incredulitacis-
q«uiatnrternunt f ore impudentifsimo ac
menda-
cifsimoadmaicficium uel incantationcm
uicinx a-
kuius matron*,quicquid id eft mali referentes,
&i
ftuq quardamnotas,quibusma!i
;
g en!trixdignofca
mr,infinuantes f nae facriIegiperditionisauihbres.O>
dij plufquam Vatiniani feminariu hoc,frequen
certc*
tcrmterproximos quofq* uti pcftiJentifsimum.ita
8c
c\urantifsimum,ut ndn modo inttgra*
uiciniae admo
dum aotea pacars hac arte grauibus conturbentur
dirsidijs,ca;dibusq i diuexentur,fed&
pagorum atq*
urbjumauitafoc.ctate unitarum compares
difrum-
pantur,ac inufta familijs calumniarum ftigmata
in
Jongampropagenturoofteritatcm. Eius fetf* noui
faenficum, qui (de lignatum numcrum
exprimere
propemodum pudet ) trecentas fagas in oppido mi-
nus amplo aut py ulofoûbi iam dego,qudd fortem*
grcdiebaturille, alias ipfi incognitum
, cdmtnorarii
mendaciter fingcre non erubuit.
Q^cmadmodum ea ratione fatanse regrium iccfe^
fcir.confirmaturq; ita Chrifto fumma fit
:
contumei
Iia,iniunaq;,ac eius Ecclefi* immcdfcabiJia
infliVuri
tur uulnera ab illis.quorum ftudio ex
profefTb fanari
earn fauciam luxatamqj magis decuit. De eius fami;
lixhommibusmanifcft6Paulus,ueluti digito com*
mortftrans.fuouaticinaturTimothcoin hxc uerbai *%m.$
Spiritusccrto loquitur, qubd in pofterioribus
tern-
ponbus defcifcentquidam a fide, attendentes fpiri-
f * ubai
Digitized by Google
4ji De curat. Ufimalefie.
tibus impoftoribus,ac doclrinis d$inoniorum,per (i^
mulationem falil ioquoru m.cauterio n otatam haben
tium confcientiam,prohibentium contrahere math'
monium,iubentiu abftinere i cibis, quos Deus crea-
uitadfumendum cum gratiarum action c fidelibus,
Sec. Rcdiisi m e igitur : QuLin can*
a Baiilio fcribitur
tatorcm audit,illumq; obfcruat,quacunqi prctfus eft

neceff itate,tametfi uerbo dicat in Deutn fe fidere, rc
tamen ipfa ex fucilibus uanisq; rebus auxilium Gbi a*
nam iufto uerum auxilium Deus eft.
Quibtit rebut in dtmonUcimalicurdtioncdc-
cipUntmagieccleftaHici. dp.
III.
Sacrik+ib*. ^jjfattr mendacem illam perfuafionem , quauul~
mfiatUm* goniraiscredulohima]eficiimponut,utaliquid
*' fcire prsetcr doclorum horn inum cognition e m hoc
infeinx theatro illi <rr/^«^>,imperiti 8c impij uendi-
tent,fui*hincindecmendicatis blafphcmis exorcif*
mis, femendaciorum unicum authorem in fpecuJo
uel urnae aquajneantationis confeij imaginem pre
fefcrentcm cogere,qui rci ueritatem tanquam irrefii
tabilis tcftis detegat,protitentur oxc minus blafphe
:
miarfi, mu! 1 fanj s crucibus fepenumero fcelerata ma

1
nuconfignatis ornataru,inter miferoru hominu cu*

ration e effundcre audcnr,mcnte reprobi : cum Jaone
ficMambre olim pcenas daturf,nifi mature rcfipifczt.
Hie fuam fortitur uim aqua extra prima Dei confe
crationembenedicla,uelfaepius!nrperra,uclpropina
ta : fal item exorcifnao cxpiatus, cerea? Pafchalis ca-
dem ui confecratx particulate! eiufdem thus, can*
delarum in die Purifications contra pauidum(fi dijs
placet) dsemonem luilratarum incenfus, ramorum
8c frondium in die Pa ma rum facratorum , item her.
I
barum in fcrijs D.Ioannis Baptift* ante sedes fufpea

farum.
Digitized by Google
Liber quint us. 4 xj
farum,ucl in fofennitatc atfuraptionis D. Virginis in
templo afpcrginc luftralis aqua; folenni.ex morc,uir-
tuteexalroaduerfusfatanae potentia maiore,quam
in prima Dei creationeindutarumfufTamigia, 8c ne+
fcioqusnoneiufdemreligionis oftenta, quibus in
•dmirationem imprudentes iIliciant,ftuporemeji in-
cut i an c.
Scribit in hanc fentcntiam Marcinus de Aries,
Theologix profeffor Mai ti ci as funt fententiae , ut
:
quando campanae ipfo die D. Ioannis , uel pridie O.

Agathae pulfantur,n6 folum profligare Lemurcs, fed
&Lamias,ne hinc inde uehi queanr,aut eciatn noce-
fecredant.Idemineodem tra&acu:Quod praeftigio* TMii.it/km
fi&pythones&necromanticifunt ifti,ad quosquo- M******
9
tidie pop ul as ftulrus & infipiens concurrir,ut futura
co?nofcat,uel perdica reftituantur quibus fiunt, ut
:
uulgo fert u r f d arm onii apparitiones in uitris uel annu

lis.ubi ueniunt inuocan ad uoc.ua predicenda , uel
ablara manifeftanda: Sc utdicitur, ifti arioli Temper
mifcereconanturfacra inter fuas fupcrftitiones ut :
qui ad cos concurrunt,fimplices hi atteftantur. Nam

Jcinfcelicesipficodemdiequo fimilia ncfanda per-
petrarenonuerentur,facrificiu euchariftiae celebra-
reinfcelicitcraudent.quodMagifter Ioanncs Nider
in fuo praeceptorio oftendit.dicens Malefici in ft ru*
:
mema fuse malicia? per Ecclefif facramenta, uel per

a//adiuina contingi uolunt: ut filum trahendo per
chrifmafan6r.um,imaginemterream fub pala altaris
ad tcmpus ponendo,& fimilia faciendo. Nam eucha-
riftieTacramento (ut fcrtur) utuntur infuis malefi*
cijs,& plurima talia committunt,immifcentes res fan
ftasfuisfupcrftitionibus. Sed ex inftin&u demonis
ifta Hunt triplici de caufa,ut recitat idem doclor.Pru
mo,utnon folum homines talium occafione perfidi
fiant/cdctiamfacrilcgi.diuiria quantuincis eft con
F 5 tami*
Digitized by Google
+14 De curat. h£ malefic.
UminandOyUtmagiscreatorem fuum offcndat, 5c in-
timius animas proprias cotaminenr, Sc plurcs in pet*
cata r acre faciant. Secundo, ut D c us grau'ter ab ho-
roinibusoffenfus.fcciidum bcatj Augutlini fententja,
da»moni m ore m poteftatem in haminibus malis tri
<\ i
buaticui Deus concedir iratus quod denegaret pro-

,
Tertio, ut fqb fpecie boni appareus, plures

{ic
Cus.
pliccs faci|ius decipiat, quitacta diuinis rebus 5c
prationit*usa Deo putant aliquid numinis obtmuik
ft, ubt folu grauiora erant comifla peccata.Hec liie.In
alijs aut fuperftitionibus, qua? fiunt ab iftis rura/ibus,
etfi dsmones non cxprefl? inuoccntur, inccr/crut ra*
&
men fe act/ bus fuperftitionibus, ut bominum deci-
piantur memos. Ha den u s tbeplogus llle. Et x.chS.E*
pifcopi a diabo(o captiui tenetur, qui reh c~to Crcato-
re, a diabolo auxilium quxrunt. Et poll: Attendeubi
rnaleficiu occulto Dei iudicio permitcitur,non ad ma
gos Sc necromanticos Sc forttlegos ell recurrendum
pro folutione & remedio,ut bac noftra tempeftate ad
quofdi nefandos facerdotcs pafsim ifti uulgares con
currere non uerentur. fed ad Dcum, per bumile con#
fefsionem 3c deuotam orarione.ut habetur :iq Leap,
ultimo Nec facieda mala.ut cucniant bona Plura ibi-
dem. Idem poftea: Quare autem ad pra?di£ros necro-
man ti cos facrilegos & diuioos nullus debet concur.
rere,ultra haec quod peccant mortaliter, 5c participef
<jfficiuturcuJpas& damnations ipforu,ratioe& qui*
ipfi.etfi Deo pcnBittcnte,aliquado uera dicunr; eoru
tamen tcftimonio non eft utcnd(i,quia fsepius fallunt
Sc mentiuntur.Patct.quoniam in fpiritu ueritatis, tal#
fitas non cft:in fpiritu autem men dacpi u n m a? quo-
i
j,
que funt ueritates ut unica latent e falfnate decipiat,

,
utdicitGcrfon de Probationc fpirituum : i lac ratio-
ne,inquies,prohibuerijt a teftimonio ueritatis, quim

xy€\ \** JUtcbantur, Chri/hisdstraoniacos, & Paul us IV ho*
niflam.
Digitized by Google
Liber quintus. 4 ss
niffam.Hic Auguftinus. Fratres,ait,noftIsme fuppli* in Strm***
cafle frequentius, ut confuctudines paganorum $c dts^gmjs.-
malcficoruminimeferuarcdcbcrctis, Sec. crgoapqd
Dcum me abfoluo dum itcrum atque itcrum admo-
,
nco 5ccontcftor.utnullusex uobis diuinatorcs aut

tortile requirat, nec eosde qualibetre autcaufa
aut infirmitate interroget. Nam qui adhos conful-
tum accedunt, eos fidem abnegare, probanc Tbeolo-
gi ex Augullino,27.q. 7-non obfcruabitis.ubi enumc
mis muitis fuperftitionibus (Icconcludic: Quihanc
Scquafcunq; obferuationcs aut facia aut auguria ob'
feruat, aut attendit, aut confentit obferuantibus , aut
talibus credit,aut ad domum eorum uadit, aut in do-
mum fuaui introducit, autinterrogat, fciatfefidem
Chriftianam aut baptifmum prjeuaricaflfe 8c ut paga«
nutxj Sc apoftatam 8c Dei inimi cum, tram Dei in zter^
nam grauiterincurrere : nifi Ecclefiafticapornitentia
emendatus,Deo reconcilietur.
Sdcrd fcripturs & nommum Dei abufut extern
bilitjn curdtionibus morborum nu*
gick. Cap.
ut \p*S*m fuis coloribus , multorum

HVc,
demereatur animos
fiicata
,
atque in fui amorcm e*
mendicato lcnocinio alios caute illiciat,uer«
,
baScripturae facraepura, uelinftitutoimmfxta,item

Dei nomina,uelint nol nt, c otorquetur: uerum quatn
i
conuenientcr, iudicent illi, qui penitius myfticu Dei

uerbum,eiu$ efTcntiam ac uiuam uim inteliigunt.Sc4
hunc uerbi Dei abufum prorfus dcteftabilera cfle , Be
hanc facratifsimi Dei nominis prophanationcm, fee-
lushorribile dicendam cITc merito fateamur needle,
eft. Nec
profcclo mendacium auditurimpudentius,
atque in Deum contumeliofius, quam ex prolata
Scriptune fcntentia,aut nomine Dei pronuciato con
f 4 tra
Digitized by Google
4 s6 De curat, k C malefic.
tra dcfignatum a Deo Scripturae ordinem, Sc facraf j£
funi no minis ufum t in rebus quibukunque ucl ludi-
cris uel ferijs auc contra morbus, nouam exiiire uira
,
efFecVicem , qua idobtineainus quod propofuimu*.

Cuiufmodi haec facrofancla de Chnfti olsibusalu-
da?is non confringendis cxiltit prophctia : Os non
toting,
comminuetis ex eo. Si quis bxc uerba proferens.dca
tfti* dtntm j cs cQtingat, dum Mifla peragitur dentium dolorcm
,
fcdari credqnt. Alius ante febris accefsioncm manus

Jidwfa
febrtm. cum aegroto lauat, fecrero ad fcbris fanationem Pfal-
jy.1f.144. mum iilum enarrans, Exaltabo te Deus meus rex.
Jv.r, qui laborantis prehenfa manu dicat : A |ue" fa-

tilts tibi fcbris ba?cfit f
atqiaeMariseuirgini, Chriili
partus,
Contra eandem. Recipe tres panes MiiTales , in
uno fcribc, Qualiseft Pater, talis eftuita: inaltcro,
Qualis eft Filius, talis eft fanctus: in tertio, Quaiis elt
Spiritus,tale eft remedium. Hae tres hoftiae fic in*
fcriptaz, dandre funt febricitanti,utcasfingulis trium
continqorum dicrum uefperis deuoret : ted ea con*
d it one, ne ijs deuoratis quicquam cibi aut potus eo*
i
d c in die lu m at. Iubetur quoq; fingulis uefperis quin«

decies recitare orationem Dominic am, &
tones fa*
lutationem Angelicam , ad gl on am 8c laudem fan dx
& in4iuidus Trinitatis. Aliud aduerfus eandem;
Due xgrotum feria fextaantefolisortqm ucrfus Op
ricntem, qui expands ad folem manibus ftabit, dein*
de haec uerba dicito : Hodie dies ilia eft, qua Do<
minus Deus ad crucem accefsit: fed ficut cruxnun-
quam ampljus ad cum ueniet, jta nunquam am-
ilius ucniat ad tc tarn situs quim frigus Innonv.nc
:
y
i t tris, 3c Fi t lij, 8c Spiritus t fan&i . Peinde red-
fato nouies ternas orationcs Dominicas, Sc tern as
falutationes Angelicas. Hxc ut efficacia fmt,non.
yno dic? fed tubus contiauis dicbus perficiendafunt.
f
Vtw-
Digitized by Google
Liber quintus. +$7
Vtuinam eoanno non pcruertatur,uafl infcnbir Ne mn * m
Aphricanus : Guftatc & uidete, quod bonus eft Do*
minus.
Sunt qui ad fanguincm reftringendum accipiunt CarUnm U
Suht Uh
aquxfrigidaecyathum,cuiinftilIantproflucntisfan-
guinisguttastres, & inter unamquamquclcguntora ^/'j***
tioncm Dominic am, Sc Angelicam faiutatione. Hinc *
patienti prop i nan 9 rogando , Qtiis teiuuabit ' Re*
ipondetur: Sancla Maria. Turn fubditur San eta Ma* :
ria hunc lluentem fanguincm firma. s Infcribunt alij
hborantis frond fanguine effufo , Confummatum

eUSunt qui in fanguine fiftendo h$c recitat: Sanguis
mane in tc, ficut fecit Chriftus in fe Sanguis mane in
:
tuauena ficut C hriftus m iua poena Sanguis mane

, :
fixus, ficut Chriftus quando fuitcrucifixus. Terre* /mjm?.

pete.Item , t In fanguine Ada; orta eft mors: t in fan-
guine Chrifti redempta ell mors t in eodem fangui-
:
ne Chrifti praecipio tibi t 6 fanguis, ut fluxum tuum

cohibeas.
Aliud : De latere ciusexiuitfanguis & aqua.
Item,
ex quacunquecorporis parte profluentem fangui-
nem cohibere nituntur his uerbis: Chriftus natus eft
in Bethlehem, Sc paflus in Hierufalcm, fanguis illi
turbatuscft? dicotiblper Dei uirtuMm, 5c omnium
fanctorum auxilium, ut confiftas, quemadmodu lor-
danus, in quo fanclus Ioannes Dommum noftrum
IE S V M Chriftum baptizabat,in nomine Patris Sc
Filij 5c Spiritus fancli.Tene innommatum dtgitum in
uulnere , & fac cum co tres cruces fupcr uulnus t die
Suinquics Pater nofter Sc Aue Maria, Sc fcmel Sym-
olum in fanclorum quinque uulncrum honorcm.
Hie infignis philofophus Julias Scaliger ad Carda* DcS»htiL
numfcribit: Declarafti prsecaritantisftdemmagno'
pere confere ad cftkaciam prrcantationis, intuis
Antiiog'js cxirc X fafcinatricis animo facukarcm,
:
F 5 aujup
Digitized by Google
4st Dc curat. Uf. malefic.
atqueaerem immutare, cuius corruptioaeuenefic*
fpei fincm ilia confequatur. Quod fiuerbatuafan*
guinem feu n I ex incifa uena protlucn tcm ,nul a cum
fi J
eorum robore magnttis potentia comparari me.

reatu*'. Haud minor, prope" dixerim, impietas in alia
racionc.
#9mH.x\ <u Chryfoftomus ad feduclos ligaturis Sc incanta-
M»lier.or» mentis ob immixtum Dei nomcn. Non ligaturas(in'
***** quit) tantum, fed etiam excantamenta tibi conducis,
uetulas ebrias &
titubantes domum ducens. Nec
<;onfunderis,nec erubcfcis, ppft tantam ad haec trepi#
dans difciphnam.Sc quod grauius eft errore, quan Jo
hate admonemus &
difTuademus.putantes feexcufa-
ri.dicunt: Chriftiana efTe hanc mulierem excantaote,
nihilq, aliud loqui quam Dei nome Proptcrea cnim
,
magis earn odi Be auerfare a quod Dei nomine ad con*

tumcli a uti tur, dum fc dicens cl]c Chriftiana,gentiliu
opera facit: etcnim & daemones Dei nomen fateban-
tur.fed tamen erant dsemones.Chriftoqs ita loqueba-
lu<.+ tur: Nouimuste,quoniames fanclusDei. & tamen
ipfiis increpauit , 8c ciecit. Proptcrea obnixe* oro,ut
uos ab hac fallacia puros confeructis;5c tan quam ba-
culum,Dei ucrbum habcatis. t
Vidi haud ita pridem apud magnae authoritatis ui-

rum nobilcmjibram conferiptum cxccrabilcm, flam
mis dignifsimum, plenum exorcifmtSj freemen ti cru*
c is confignatione 0c ex fanfta Scrip tura formulism
,
nomine Patris & Filij &Spjritus lancli finitis, con*

tra cquorum no modo morbos quosIibct,fed3c quae
cunquecorum impedimenta: ur. fiuclcalceus equq
fcrreus in itinerc excidifle^ , ftatim precationeeiuf-
modi recitata, illxfus unguia ad ftabulum progrcdi
crcd eretur, etiam longifsime" difsitum.
Contra ucrmesequum infeft antes, tribusdiebus
u in qu{ fequun tu r, dicifo Sc facito,fup cr
ante, folis 0 \
couo;
Digitized by Google
Liber quintus. 4s?
equo:In nomine Pa t tns, 5c Fi t lij, & Spiritus t lan«
€tt cxorcifo tc ucrmcm per Dcum Pattrcm 5c
,
Fi t Hum
, 5c Spir itum t fanclum , ut ncc carncm ncc
fanguinem ncc oflfa huius cqui cdas auc bibas , 5c ut

fias ranta patientia, quancus fuit fandus lob, ac
tanta bonitace , quantus fuit fan das Ioanncs , quum
baprizarct Dominum noftrum in lordane , in no-
mine Pattris 8c Fit lij Sc Spiritust fancli, Reci*
u deinde ter prationem Dominicam Sc u'utatio*
nein Angclicam , in dcxtram cqui aurcm ad glonara
,
fcn&aeTriniiatis:
t t t t
Dorainus, Fdius, Sniritus, Maria.
O x curat bominum,6 quantum ej) in rebus inane.
Carminibus cquos apud Nigritasetiam ftrenuio'
tutioresreddi, docet Aloyfius Cada*
rts Sc in bcllo jnnswgtt,
jnuftus. Interim fcelera b*c 8c blafphcmiaecxter- c
*t->
u
minandae fuos habent 5cadmira r.orcs,Sccultores 5c :
a quibus impunêxercentur.ncui. Atquiuixhxc

merentur ut Cabaliftarum comments afsimilen-
tur, qui decern Dei uerinominibus, 8c angelorum,
quorum in facris Biblijs fit mentio.eaquae magni-
fy pollicentur ( quemadmodum 5c ill nefands im- i
pieratis patroni diabolo operante , 5c Deo ob prsfra'

ctameorum incredulitatem conniuente, plerunque
coaficiuot )peragerc fc afTeueranr. Horu Cabala liga-
turis Sc nefarijs magiae nugis fcatct, fcetetqi
de quib. :
ttiam librum Cofta ben Luca apijd Hebrae'

cofcripfit
0$. Vere hie Clemens ait: VTque ad hoc res deniquc Li.$.Rec*£.
accefsit, utcumuerbo Dei fugenturd«mones, per
quod efreprouidentiamdeclaratur,inueneritarsma# *Strf>meii
pica ad infidelitatemcofirmandam.quomodo etiam Mgr*t"Ja fa
hoc excotranjs lmitctur.Sic* lerpcntumuenenami' Jftm c^
tigare carminibus inuentum 5c uerbo ac potcftati damming tn
,
^
Dei contraries induccrcfaniutcs. Angcli* quoque *au$*.ca.i$.
Dei
Digitized by Google
4 to De curat. Ufimdlefifr
Dei contraria repent arsmagicaminifteria , anima'
rum fufcitationes,contra hsec 5c figmcnta daemonum
ponens.
XUgicimodifurismucfligdndiy Udcnd* fig*, c? md-
Uficij dtnoliendiycum bUfphmo diutni notni-
nis cr /kcr* Smptur* dbufu.
Cdp. V.
7n*J1igiiu ^^TOn alienum ab hoc argumento modum ioue*
Jiftruma- I ftigandi furis interferam, quern fie cxperien-
mum dum quidampraefcribunt. Conuerfusad O'
in cryftallo crucem facito cum oleo oliux:
'
ricntem ,
& fubcrucefcribatur, Sancla Helena. Indepuerca*

ftus.ex legitimo toro natus, annorum decern uel cir-
citer,capiat mana dextra cryftallum a cuius tergo tu
.
genibus flexis prouolutus , tcrfummacum uencra-

r one banc recitabis oracionem: Deprecor te domina
:
fancla Helena, mater regis Conftantini, qua* crucem

Domini noftri I E S V Chriftt inueni fti, per illam fan«
ftifsimam deuotionem 8c inuentionem crucis, $c per
illam fan&ifsimam crucem per illud gaudium quod
,
habuifti , quando illam fan&ifsimam crucem inueni-

fti , 8c per illam dileclionem quam crga filium tuum
rcgem Conftantinum habuifti ,& per ilia fumma
bona, quibus frueris perpctuo, ut comonftrcs in hoc
cryftallo quicquid peto 8c fcire cupio, Amen. £t cum
angelum in cryftallo uidebitpuer, rogabis quaecuir
que uolueris,& refpondebit angelus. Hoc autem fa*
ciesinfolisortu, cum iam emcrfcrit , 8c acrfercnus
clarusquecxtiterit.
Ii.j4.td.9y Irridere eiufmodi commenta (inquit Cardanus)
dcittr.uari femper confueueram , quanquam hoc ipfumexperi-
itau -
mentum a multis probaretur, habercturqucfecreti
Verum contigit.utpuerquidam conturberna'
loco.
Jis ac fciolus affirmarct, fc uidiflc in phial* collo fu-
rcm.de
Digitized by Google
Liber quintus. +6t
rem , dc quo intcrrogabatur, qui in imum defcendif.
icr, n ec am pli us apparuifle idemque alios duos fpc-
,
(Tt aduentu item ipfius quad fulgur illuxiffe, ac

aiTe in
:
manum capiti im agin cm admouiffe, capitiumq; antd

rctraxiffc. Eratautem phialauitrea,nitidaque, aqua
facrata plena, in lintco expiato collocata:Iinreum ue#
ro erat in(tratumfcamno,trescandeI* ccrcae acccn-
fa; Sc luftratae fupcr os phiala? duo oliuaz folia, tranf-
:
uerf£ in crucis formam impofita. Pcrbrcuis accede*

batconiuratio : Angele fan&c, angelecandide, per
mam fanclitatcm, meamque uirginitatcm.oftende
mihi furem Sc haec fupcr os phialae obmurmurant:
.
phus uero precationem Dominican? , 8c falutatio*

ncm Angclicam, finguligenibusflexisproferunt ter,
acGngulis uicibus pollicis unguc crucem fuperphia'
laGgnant.Soli aftant in obfeuro. Videbant integrum
homincm, pallium habentem, capitc prono, caluum,
afcenden tern defcendentemque in phialae collo, non
aliter quam folent atomi in fole. Vifus oil autcm fer#
m£ ad o 6tau am horae partem. To turn hoc fpcclacu*
lum ad tres horas pcrdurauir.nihilominus, ut author
rci ait, fur non eft deprchenfus, neque inuenti caliccs
duo argentei,qui perierant. Referunt, eum qui fuftu*
lit, G rite* haec peragantur, aliquid pati,dum pcragun-
tur. Hxc dum illenarraret, experiundi taliaincef-

£rcupido, adfuitque occafio. Mulier quaedam con*
tubernalis deflderio uidendi quaedam capta,aduocat
aliam mulierem admodum eiufcemodi rerum peri-
tarn : adornantfacrificium,tres pueils(utreferebanc
ipfae) uiderunt multa: ego tunc temp oris aberam.
Dcnuo mulierem aduoco , paratur facrificium: folia
oliua? non intererant, nulla precatio Dominica,nulla
falatatio Angelica, fed tentoriolum folum undiq; co-
clufum aditur. Adeft Sc ipfa femina, quae no folum ui*
debat, fed Sc p ueil x : non in phialae collo, fed in cono
illo
4 ii cum. toe malefic. UC
i II fundo c6nfiftit:hon in aqua/ediii'
o qui fupcr cius
tro non perfcdtas imagines , fed quafi partem Main
:
fuperiorcm non magnas effigies, led non minora

:
minimi digitiungue: non defcendentes ^fupcrion

parte; fed ex imo quafi coni uacuo afcendentes.uid*.
refe referebant puellae,puerque illc dc quo iam amea
di&um eft,qui & fratrem tunc in Hifpamjs degenteo

confpicere fe aflerebat, puellas alios fibi cognatos:
tnira res,feufabula.Cum ab initio filiurn magecerne
rent (iserat puer&monacbus) illiusquc afpecnjife'
lecfcarcntur,rogabanteam ut dimitteret.-negauirfeft'
cluram.quod interim ipfius films torqueretur. Refc.
rcbat alfquando Iofephus Niger, harum rcrumrmxi-
m& peritus daemonem puens fe Tub forma Cbrittio.
,
ftcndifTe, pctijffeque ut adoraretur quod cwnpoiii- :
ccrctur quidam fe fac"turum ea conditions (5 daemon

eius cogitationesaperiret : indeiratus hie cuanuit.
Speclabant pranerea in phialse colJo quid rabens,
quod quafi in extrema erat aqua? fuperficie (napbia-
lse aqua tantum ad collum ufq; , aut paulo altiuscoo-
furgebat)hoc faga angelum.cum nauicula textoriara

Ilius factem in uacuo (cut-
manu,cfTedicebat:pueilf ;
dereaiebant,tanquampueruli:pucr,foIumbrachiara
cum nauicula. Hic,ut referebant, perpetuo circurofer
turacuidetur nam reliqua? imagines ftatim abeam,
:
un dc anus ilia imperare uidebatur , ut puens ludiral-

giftri,unaq;imagineftatim poftaliam euocare. Ctff
ipfaalijs commonftraret,fcifcitatus Cum, quo mo Jo A
pfaquseiafilios quinq; pepererat, fpectaretqotego
non utderem t fe facluram refpondjt ut confpicetcm:
ueriim opus effc fefto D. Ioannis baptiftse , autNata.
lis Domini.ait. Iam in foribus erat id fc (turn, accede
media noc~te,docct arcana.ea erat fex ucrba,qu$ maU

tiplici fenfu cxpli c ari poterant, fed ( meo iudtcio) in
Chrifti contcmptum potius maximum , quam
glo«
Digitized by Google
Liber quintus. 46$
riam .uelut, Iefus tranfit, figmficarepoteftquod mo-
riatur, quod tranfeatperuiam,5c quod fin cm habeat.
qui icnlus uideturucriorcire.cumjiiibijcur.Fgo fum:
deinde, Angcle fan6te,& rcliqua. Dcprchendi meras
efTcfabulas, nccjquicquam illam fcircprauernueas.
Cum enim bullas in aqua: margin e excitaflet nclcio
aua artcrut margaritx mihi uidercntur uolebat.For-
,
ntan conftanti ilia fua intrcpidaque opinione pueru*

los, alio qui faciles/in fuam trahitfentetiam: arq, ica fe
uidere fatentur,qux minimi uident. Erenim pud-
las , dequibusdixi, tandem eo adegi, ut nihil fe Mi-
di tTe faterentur cum multse, ne uideantur corrupt*,
:
/euiderefimulent.Hucufquc Cardanus.
Vt in hoc aftu blafphcmus nominis Dei 8c Sacra*
rumliterarum abufus euidentius innotefcat, exepla
prodedi furis uel fagf ,ex facrifici libro clam a me Tub-
tra&a,anneclam. Accede fluentem aquamrindc colic nf* r fyr<*
1tnd4tmT"
ftos tot numero lapillos, quot funt de quibus furtum
comm ilTum fufpicaris , domum confer, Sc ignefcant:
bine fub limine fepe!iantur,per quod ingredi confuc
&
uerunt homines, triduum relinquatur poftea ante
:
folis ortum eximantur.deinde fcutella cu aqua impo*

naturcirculo,tranfuerfaobliquaq;mixtim cruceinfi.
gni to,cui inferiptum eft, Chriftus uincit.Chriftus re-
gnat, Chriftus imperat. Scutella adhacc cruce fi-
gnata f 8c formula coniurationis per Chriftipafsjo-
nem,mortem Sc refurreclionem adhibita (quam pro*
pter impie curiofos celo ) in aquamfinguli lapilliin
cuiufque fufpecli nomine conijeiantur: 8c ubiadrei
Japillum fuerit uentum , turn calculus tanquam igni-
turn ferrum.feruorem concitat. Vt infontem grauer,
fraudetque, eiufmodi fingere cbulitioncra chaboio ,
non eft difficile.

Ex oculo excuffb fic fur coenofcetur, Primum Q*m$1i f+
leruntur fcptcra Pfalmi, cum Lctania ; deinde for* **•
mi da-
Digitized by Google
4^4 T)c curat, bf. malefic.
midabilisfubfcquituroratioad Deum patre 8c Ctiri"
ftum, itemexorcifmus in furem hincin medio ad O'
:
nornim*
culi firailitudinem ueftigio.rlgurse circularis
busbarbarisnotatz: figiturclauus xneus triangula*
ris, conditionibus ccrtisconfecratus, incutiturque
rfdlu% -
malleo cyprefsino,& dicitunluftus cs Domine,& iu-
fta iudicia tua. Turn fur cx clamorc prodetur.
jmpifvm* Si furem, fagam, inimicum fecus Ixdereuolcs, Sc
Au>Ud(n<ii malum colli: ante folis exortum, die fab bathi, ramum
fan, fag* auellanac anniculum abfcindes.fic dicens : Ego te ra
Crtmmia. * • .t.
mum huius seftatis
. • .
refeco,»n illius nornine,quem

dere aut mutilarc Inde in menfa fternarur r e#
inftitui.
gumentum,add;tishisuerbis:tin nomine Parns f Sc
Filijt& Spiritus fanclit. ter haec & fequentiarecu
tetur.&incute^roch.myrrochefenaroth t bctutba>
roch t afTt maaroth poftea die: San cla rrinitas puni
hunc, qui id mali dengnarit, atque hoc aufer per ma-
gnam iufticiam tuam , t cfon clion t emaris ales egel
in tegumentum incute.
Vt rcsfurto fubUu rcflitudtur, antthentd
Magicm. Cap. VI.
'
A NathemahocS. Adalbert! magieum potiusob
/"\ diuini nominis Sc facra Scripturse abufum,
quarn Chriftianum, hie ca adijcio ratione , uc
Occulta eiufmodi aclionum plerifque religiofls homi
tubus ufitatarum impietas oculis omnium magi's ela
ceat. Cautionem tamcn lucri inde fraudulenrere/i-
ciendi nomine adhiben% utnemo fcilicct pra?fumat
anathematizare anathema huius fancti fine licentia
praelatorum fancli Adalberti 3c Dicecefani loci fubr ,
poena anathcmatispi3edicli,&c.ut ipfiloquuntur.il-

Ln ^ autcm ta ' c :
\jifiAtUrHi
S.^daljtr. ^ x automate Dei omnipotcntis Patris Sc Filij5c
uAUgc*. Spiritus fancli & fana» Marias uirginis matris Uo-
Digitized by Google
Ulnr quint ut. 4^
mininoftri IE SV Chnfti 8cfanftoruta tngclorum
&rarcrangelorum 8c fan&i Michaelis, 8c fancti loan*
bis baptiibe, 8c ex uice bcati Petri apoftoli 8c aliorunt
apoicolorum , 8c fan&i Stephani 8c omnium marry*
rum,fan&i Sylueftri 8c fanfti Adalberti 8c omnium
Confeflbrum 8c fancla; Alegundis 8c fanclarum uir*
,
ginum 8c omnium fanerorum qui funt incoclofic in

terra ,
quibus data eft potcftas ligandiatquefoluen*
di; excommunicamus,damnamus,malcdicimus uin-
culo anathematis,8c a liminibus (anctx matris Eccle'
fix fegregamus illos furcs , facrilegos* feu rap tores,
operarios, confiliarios, coadiutores, coadiutrices t
qui hoc furtum Cue malum perpetrauerunt, fiuefibi
inde aiiquid ufurpauerut jfit pars eoru cu Dathan 8c
Abiron, quos terra propter corum peccata8efuper-
Viara deglutiuit fit etiam pars illorum cum Iuda tra-
:
ditore,qui Dominum precio uendidit, Amen! 8c cum

Pontio Pilato,8c cum eis qui dixerunt Domino Deo#
Recede a nobis , uiarum tuarum fcientiam nolumus :
fiant fill) corum orphani: fint malcdidtiin ciuitatc,

mal edi tli in agro, in capo, mal. in fylua fint maledidti
:
indomibus,in horrcis,in leclulii,in cubiculis: mal. in

curia, in uia, uilla, mal. in caftro, mal. in flumi n e.mal,
-
in ecclcfia, in coemiterio, in tribunalibus iudicij: mal.
morando Joquendo mal. tacendo,
in foro, in bcllo , :
maled. manducando, uigilando, dormiendo, bibcn-

do, mal. palpando,mal. iedendo,iacendo,rnaIcd.itan-
do, mal. in ocio* in omni opere, mal. in toto corporc,
in tota anima 8c in quinque fenfibus corporis ,mal.
in omni loco,mal.fruclus uentris corum, mal.fru&us
terra* corum, maled. fint omnia qua; eorum funt,ma*
Jcdiftutn caput eorum ora, nares, nafus # labia coram, o4**t*»*
fauces eorum ,dentcs eorum, oculi , pupillas eorum, h§mtnL
*
cerebrum, palatum, lingu* eorum t guttura, pe&ort f

cor da, uerucr, iccur, uifcera omnia, ftomachus mal. ,
G folcn.
Digitized by Google
+4f Be curat. Ufmalijic. N
fplcn,um bilicus, ucfica,mal. crura, tibia, mal. ptdct,
pedicae corum,maI. colla,mal. fcapula^md. dorlaeo-
rum , mal. brachia , ma!, cubitus , mal. manus coram,
digitus, mal. ungues in manibus Sc in pedibus , mal.
colli, genitura, genua, mal.caro eoru m,m al. ofla eo-
rum.mal. fanguis eorum,mal. pelles corporis corum,
mal. fit medulla in ofsibus coram ,ma!ed. fit fu peri or
pars a capite ufquc ad plantas corum: qui cquid inter*
c it, to turn maledicatur, fcilicetquinquc fenfus fiii,ui-
fu$,auditus,gultus,odoratus,& ta&us.Et maledican*
tur in fan&a cruce, £e in Chrifti pafsione,Sc cum quia
que uulnerib. Chriftf, Sc cu effufione fanguinis Chri-
fti,Se cum laclo uirginis Mariae. Adiuro te Lucifer cu
omnib.fatcllitib.tuis,*cu PatreSc Filio Sc Spiritufan-
cto,& cu hum an it ate Sc natiuitate Chriui,JccuuirtU'
te omnium fanctorum, *ut null am habeas requiem
diebus neque nodi bus , donee perducas eos ad inte-
rnum, llue mergantur in rlumimbus, Hue fuipendan-
tur,uel deuorentur a beft»j$,(iut c om bura tur, fiue ia-
terficiantur ab inimicis,6c odio habeantur ab omnib.
uiueti b us. £t ficut Dominus beato Petro apoftoio Sc
eius fucceflbribus, c quorum uiccs tenemus, Sc nobis
rkreindi- quamuis indignis potellatem contu!it,utquodcun-
gnu. que iigaremus in terrisjigarctur Sc in coelis: &
quo J*
cuq; folueremus in terris, folueretur Sc in coelis:ficil~
iis 1emedare noluerint,caelum daudimus , Sc terrain
1
ad fcpeliendum negamus, fed fep elian tur in pifcurs

afinorum. Infuper (it terra maledi6ta,in qua fir/epul-
tura corum, pereant in futuroiudicio, conuerfatio-
ncmcum Chriltianis non habeat, neque corpus Do-
mini quuin in mortis articulo funt, Fufcipianr.fiaot
tanquampuluis ante faciem uenti : Sc ficut Lucifer
abiedtus ell decoelo, Sc ficut Ada & Euade Paradifo
cxpulfi funt,(lc cxpellanturde quotidianaluct. Item
cpafuciau fin; cum tliis, quibus Dominus dicit in
Digitized by Google
Liber quint its. 4%} -
igncm xternum, qui pa*

die iudicij, Itc maled;cti in M*tih.ifl
ratus ell diabolo 5c angehs ems bi uermis nnn mo~

: 1.
rietur, nec ignis extinguerur. Et (icut candefa do

manibus me.s eie&aext nguitur, fic opera eorum &
animae eorum iri fcetore barathri extinguentur, n*fi
reddant quod furatifunt, infra cerrum rrrminum *
Amendicantomnes: poftcacantabitiir, Media uita
in mortefumus,3cc.
Praeter uniuerfam huius impictatis farragfnem

a
en qua m conuenicnter
hie coniungatur Lucifer c
iusque fatellitium cum Patre, tilio 8c Spiritu fan-
flo, 8cc. Quam profc&o hie cxclamare Jubet, quae %
t
jxuSlA
*
communio Chniio cum Belial f
b Hinc conftat (fi quid ualent imprecationes)

theotogicum anathema mortalibus quaecunque in>
morbos 3c inquictem ciere, non Lamia?,
fortunia,
qua?utplurimum nec legere* nec ciufmodi coniu-
rationum porcenta ob extremam fere setaterr, fcemt*»
neum fexum , Sc ni mis grauem ingenij Ituporcm tin*
gere.raulto minus ufurpare norunt.
C Tarn impium hoc elfc anathema fentlo, utpti>

blicied.&i anathemate, eius etiam nomen exulare
decerer . Dabo tibi claues regni ccelorum, Petro Mml.ik
prxdixit Chriftus dodrinam lcilicet ccelcftem,cu*.
,
juspotentiaquicquidligaretjigatum foret,3ec. Non .
D'alphcmorum ciufmod. anathematum fulminacort

cefsit , minus rauJto irandauir.
AJij quidarrt uiri Ecclefiaftici eodem fere" modo,
hoc eft, tanquam magico incantamento ufi funt PfaU
moioS. fecuriduin uulgarem diftnbutionem, certa
perfuafioneducli, contra quencunque arduahaec ic
dura pronunciaffent folum uerba, ilium protinus*
ucl inter it urum, ucl utlongHsirne, annu fuperuiuefe
Q 2 • boot
Digitf^$*Google
^ it De curat, lafmalefic.
nonpoflc. alioprorfus fpeclat hie Pfalmus*
Vcrum
querelislachrymis & fufpirijs potifsimum aducr*
,
fus eiufmodi fenbas & pharifcos plcnus,cuius be gc»

.
nuinamfententiamfinenegotio capias, fi cum per-
^fonc Chrifti appiicueris^grauiterexpoftulantis de
]
ludaproditorc,&i»j* orum Tanguincm innoccntis
(itieritiumcrudelitate.lpfa Dauidis ucrba afTcribo,
mqu*ntamuimfaipe patiatur facratifsimus illc fcf
tno,nemo non intelligac.
Deuslaudcm mcamne tacueris.quia os pecca*
roris, Sc os doiofi fuper me apertumjeft.
•
Loquuti funtaduerfus me lingua dolofa, 5: fen
»onibusodijcircumdcdcruntmc,& expugnaucruc
me gratis.
Proeoutdiligerent,dctrahebant mi hi, ego au-
tern orabam
Etpofueruntaduerfum.me mala pro bonis, &
Odium pro dile&ione mea.
Conrti t ac fuper cuin pcccatorcm , Sc diabolus
ftet a dextris eius.
Cum iudicamr, exeat condemnatus, 8c o ratio
. cms fiat in peccatum.
Urn*?. Fiant dies eius pauci,& epifcopatum eius acci-
«-*fiUj>i a t alter.
Rant filij eius orphani,& uxor eius uidua.
Nutantes transferantur filij eius, &
mendice^5c
c ijci an turde habitati on lbus fuis.
Scfutctur fceneratur omnemfubftanrJam eius,
& diripiant alieni lab ores eius.
;
^Nonfitilliadiutor^necfit qui mifcreatur pupil-
liScjus.
Xâatnatieiusininteritumjn generatione una
deleaturnomeneius..
ki memoriam redeat iniquitas patram eius m
confpeftu Domini , Sc peccatum matris eius non
delea-
Digitized by Google
Lihcr quintm. 4<fp
ctefe-atut.
Fiant contra Dominum Temper, &difpereat do
terra roemoria eorum,proco quod non eft record**
tus fac ere mifericordiam.
Et pcrfequutuscfthominera inoperaSc mendi*
cum,& compunfturacordemorîficare^
Et dilexit maledi&ioncm , & ueniet ci : 3c; nolait
bcnedi&ionem,3c elongabitur ab eo.
Et induit malediclionem ficut ueftimentum , 8c
intrauit ficut aqua in intcrio ra eius , 5c fi cut oleum in
oCsibus eius.
Fiat ei ficut ueftimentum quo opener, 3c ficut
zona qua Temper praecingitur.
Hoc opus eorum qui detrahuntmihi apud Do*
minum , 8c qui loquuntur mala aduerTus animam
me am.
Et ru Domine Domine fac mecum propter no*
,
men ruum,quia Tuauis cftmiTericordia tua.

Libera me quia egenus & pauper ego fum,& cor
meum conturbatum eft intra me.
Sicut umbra quum declinat , ablatus Turn , 8c ex#
cuflus Turn ficut o cui\ x.
J
Genua mea infirm ata Tunt i ieiuni o, 8c caro mca

immut a ta eft proper oleum.
Et ego faftus Turn opprobrium illis,uiderut me,
8c mouerunt capita Tua.
Adiuua me Domine Deus meus (alqum me fac ,
fecund um mifericordiam tuam.

EtTciant quia manus tuahxc,5ctu Domine fc-
cifti cam.
Maledicentilli ,&tubenediccs qui infurguntm
:
me,confundantur,feruus autem tuus laetabitur.

Induantur qui dcrrahunt mini, pudore, flcope^
nan tur ficut dij» loide, confufione Tua.
G j Confi-
fft t>e carat. Itf.mdkjic
Confircbor Domino n mis in ore mco , & inme-f
dio mulcorum Iaudabo cum.
Qji attim a dcxtris pauperis ,ut faluam facerct \
perfequeotibus ammam meam,
Aduerfus uuiuerfam nimisque inolitam pluribus
in locis apud religsqfos , anathematis confuen impie~
fatem, hocfacrum d>uim' Chryfoftoini confilium ex;
fermonede Ana'hemate, cunftis amplec'tedum pro*
pqno;Ea propter uos oro,inquit,qe pubis ucrba hxc
inente excidant.
Dogmata enim impia 8cqua?abh*r*ticisprofe#
,
£la,arguere anathomarzare oportet.ho minibus au

5c
1^ iv. parcendum, 5c pro iai ate ipforum oran<juni.
Dr (acrilcgoîtcm^ genuino ucrbi Dciujtk,
p hnpio fatundi malcfiiij modo.

VII
1
Cap.
Orrd, quod nam facnleg um grauius exiftiraM

P ueris ,
quam omni propria; falup is memoria per-,
tmaeiter excuffa , tarn federate' ucnerabili Dei
nomine abuti , &
facrofanch> cius uerbo uim inferre,
Sc rapere intorquereqi ad dxmonij prseftigias in Dei
contumeliam tegendas, quod ex arcano Pairis c term
Bra P*jf finul^manjgenerjsamoreuic'tusDeifilius CHRl'
^
KSS? 1 STVS IES VS dcprompfit.promulgauitcnrnifero-
ru Sc pcrcjitoru hominu caufu uthi cum client lapfu ;
primorum parcntuaDco fcparati, ornniq> gratia cx*

cidi(Tent,ex gratiam repofi tos diicerir, babe
hoc fe in
tentqi ccrta $c exprcila diuin$ erga fc uoluntatis tcfti^
m
monia, quibus fe ueris animoru coftef natiombus,
- &ancipitibus diftraftorum fenfuum fluclibuserigc
rent Sc crudircnt i ut prolixius docct P c uc cr us in iuo
dc Uiuinationibus commentario,
pc genuino facrj StripturaeufuficTimothcofori-
%.Tim y bit Paulus: Omni's Scripturadiuinitusinfpirita, eft
UllllS
Digitized by Google
Liher quintfn. ^7/
Utilisad do&rinam, ad redargutionem, ad corredtio*
nem , ad inftitutionem qua* eft in iufticia ut integer
, ,
fit Dei homo, ad omne opus bonum apparatus. Item

RomanisrEuangelium eft potentia Dei,ad falute onv *9m - t:
T\i credenti.Ad Hebrôs 4.Vr iuus eft fermo Dei,& ef-

ficax, & pen etranriorquouis glad io utrinq; inciden-
te , ac pertingens ufque ad diuidonem anim x Sc fpiri •
tus,compagumq; Sc medullarum, Sc difcretor cogita*
&
tionum intentionum cordis. Ad hos ufus^nimirum
adrertouandam hominum corruptam naturam,tradi
turn eft Dei uerbnm. Hare prxftat fide apprchenfum
incordibus credentium, cooperante Spiritufan&o,
qui per uerbum efflcaxeftrnon , utmentiturdtabo*
lu5 a fceleratis Sc impijs ipfius miniftris ore folii pro-
,
latum, alias exerituires,qu£m quo deftinatum ab ini-

tio fuit.Cumq; pronunciet Dei iex: Non aflumes no* Dtntu
men Domini Dei tui inuanum non enim infontem
:
hibebit Deus , eum qui aflumpfcrit nomcn Domini

Dei fui inuanum certifsimum eft, Sc irrefragabilitcr
:
uerum.eos omnes qui eiufmodi incantationum Scri*

pturxfan&a»fucouelatarum,ritibus Sc modi's utun*
tur.atrocifsimasmanerc pcsn*s. QuarefiquisefFe-
Qus fub horujn uerborum pallio, uel ucr£ uei fafdno
\3 deatur confequi,dasmonis effe opus ne dubites.Ni'
\
bil aut accedit, aut decedit uirtuti uerboru , ab impijs

his bominib.pronunciatoru.Confirmathfc Augufti^ Sermon 14O
n us, dices: Verumeft,fratres chirifsimi,quia permit- ^* T*mf<*+
hoc Deus diabolo,ad probandum Chriftianurarat
tit
cum interdu per ilia facrilegia aliquaremedia, in ilia
p
infirm tare percipere,& aliquid ueru potuerint agno*

i
ftere,facilius diabolo crcdant. Sed qui totam religion

nem Chriftianam defiderat cuftodirc, oportet ut hxc
oania tota animi uirtute contemnat.
Memorandum fajlacis curationis insleficij demo-
niaci f cum certa bcncdi&ionis formula exemplum,
G 4 ob
Digitized by Google
47* cum. Uf mttcfic.
0^.4- ob hiftonf continuatum tenorem.fuperiori Libroco
fc np cum inuenies. Cui obiter adijciatur alter modus
fuperftitionc priorcm uincens, atq; exficrificikbto
exferiptus, ut hinc de reliquis ciufmodi fanationtbus
Samltgut* pra;iudicium concipiatur, Accipe tres olci uiolacet
mcnmras: Sc confiftens , ante cms or-
contra folem
l^MmSm
Wf • tum> cxprime nomcn hominis I«fi , 8c matris cius, 8c
aagelos gloriae qui ftantin gradu fexto, feptemdie*
bus ter in die. Septimo autem colloceturille nudos
fub fo!e,Sc oleo uniuerfa inungatur caro hinc coram :
fole fuffumigetur myrrha, olibano, 8c przeipuis aro*

matibus: deindeiilos honoris angelos infenbe /a ar>
genti lamia, quag cum aromatum incenfo fuffita, in
colio fufpendetur. Vicefima die mends hoc ficlcum
fucccflu,ut maleficio aflfeclus curetur.
NLigic* c [upcrflitioft morborum curat tones ,
bit is carmmibui ucl utrbK ignotktfu* etkm am*

mno non conueniunt cam imagmibm
cceU. Cap VIIL %
Vc pertinentiuperftitionu 8c uerborum igno*

torum, quibus utrum ben e"aut male preccrif 1
ignoras,monftra:haud dubi* amalif inuema

hominibus, Sc pro libidine excogitata, qua; cum Dei
contuineliainiacrofan&a* noftra; medicine cofpur*
cationem calumniamque furtim irrepfcrc. cuiufrno-
di hi umrpanturrhythmi contra epiiep flam:
CWioiui Cajparfcrt myrrhamjhm MAcbior&dhbaftr aurum :
HaC trU Ufccum portabit nomina rcgum,
Te%tmfr~ f
Sokituramorbo Cbrifti pietete caduco.
trimp!!
Ita antiquitas credebat.uerbafcum cum fotra*
d!cetufum,uinoafperfum,folioqueinuolururo,«cm
cinere calefaclum, ftrumisque impofitum, eas abigc*
re,fi hoc fecifletuirgo ieiuna ieiuno, 8c
manu fupino
tangens dixiOct : Negat Apollo pcacmpoflccrcfce#
Digitized by Google
Liber quint us. 4J3
rc,quam'nuda u>rgo reltinguat. Atque terhic delpu-
endum putabat. Narrat Beniuenius, quod arioius DeÂbii^
w#r -*
du o bus digicis uulneri militis fuperpofitis & carmi-
nibus nefcio quibus infufurratis rclum in dcxtram ,
^ ^* ,
pe&oris partem im mi (Turn, ofsiaêfiniftrsefcajnilse

infixum,rcdire ex oflc iuflerit.unde (fcribit) ctfi abf*
guc xgroti noxa, non tamcn fine utriufque am m^ di#
ipcndio miles curatus eft. Facile fuic d a? mon ad ma- i,
i murmur colludenti, telumextrahere, ut magis a_
Iios fuis fraudulentis perniciofisque aclionibus fibi

dcuinciret.
Adh secut fanguinis fluxus inhibeatur , in ufu eft
,
In nomine Filij ScSpiritus fancli, Chunrat

Patris 8c
cara farite confirma confanaimaholitc. Hicmerito
dixerim:Quae communio luci cum tenebris, aut quae
concordia Chrifto cum Belial? Addam.quod carmi' uOrmtb.*
ne apad Ho me rum , fauciato Vlyfsififterefanguine' Plm.Uk.**
t4f a%
potuit Autolyci filius. Sic Theophraftoifchiadicos
fan at carmen Catoni luxata membra cantio haec,
:
Danata darics dardarics aftaranes & reliqua. St

, , , ,
duo maieficiolacfi, mutuo fegrauiter profequantur

odio, inpancmiflalihaec infcnbanturuerba Abrac :
am on fil on. & ofTeratur utrique edendus panis hinc :
perpetuus utriufque fubfequeturamor. Contraca-

nis rabidi morfum, pani infcribitur: Irioni khiriori
cflera khuder fere inde uoratur. Non infimse fortis
.
nobilc cognoui,fimili curationis ratione cclebre, qui

pomi particular infcribir,Hax pax max Deus adimax,
atque edendam illamuenenato a cancrabido porri-
git. A* Cngulisautem medium ftuferum Brabanticu
poftulare cum audio, qua pecunia congefta, facelluin
propc arcem fuam cxtruxit, mifsis aliquot ea impie*
tatis mercede redemptis cohoneftatuui.uti fertur. Vt
'
uero huic myfterio ponderis aliquid accederet, ad

maximum natu ex foboleuelutiure haereditariopro
5 pagari G
Digitized by Google
474 ****** Uf. malefic.
pagarieam curationis efficaciam , nec ad alios pr.Pfc
iienuari,temcr£ crcdalis pcrfuadctur. Simil ibus dia-

boticarutn uocum portetis contra dentium dolorem
muntur,Galbes galbat galdes galdat.Ridiculu quoqi
hoc fcriptum appcnditur Strigiles falcesq; dentats,
:
dcntium dolorem perfanate. Quidam ad febrcm om-

nis generis intermjtterem,uirgas duas parallclas uer-
borum ui mcdijs partibus committit, ipfoque coma-
clu uincit crucis effigic.quam collo fubne&nt: fic qui-
d«m multos leuat,fcd qui fere grauius recidant.Con*
tra febres, thoraci lignum rotundum applicant Tur#
demdeillud alio fimili Jigno percutmnr, nefcio

,
quid fubmurmurantes. In collo fcbedulam contra

cafdem fufpendebant quidam fuperftitiofi monachi,
subentes fingulis accelsionibus qua fd am cfTunderc
,
preces.fc pott tcrtiamaccefsione bene fperarc. Quit
pon arimaducrtitfucum^ Inprimis plurimdm ualct
confidentia,ncc in principio confilium quseritun de-
indc in acutis ia morbo adulto uix fieri poteft quin
, ,
poft tot paroxyfmos mutetur morbus. Si Dei aut

daemonis uirtute ob fcriptum euenitfanitas, cur non
eucftigio ea fequ'turc'Exaratashas uoces, Gibe! got ,
rabet, roftro pulli imponunt indeftylo przacuto
:
Iiuic caput reclain medio pertundunt, pullusq;exi-

lit acuiuit, maxime" in aeftate. Ea autcm delitefcit
caufa, quod pulli caput cercbruqi offc utrinq; dioirfN
tur: inter quod in m c dio diftin#um ftylus qui 6ci/$
,
potcft.penetrat nec quicquam illaefo cercbro, uit«

: ,
cleccdit. Verbis porro cam ineffeutm cxiftimaûu\-

gilt, earum rerum impcritum. Atqui ab tilts, fi uirtos
ca p r o m an a t, cur ran sfi xo hcedi
r c ho in n is aut ca-
i
nis capite,non idem contingit 1 His adde illud Con*

. ftantini,in pifcium captura : Iao Sabaoth. lure itaque
lij.S'mpl optimo Ga|enus,quanquamethnicus,Chariachirpm
& Bamachium derjfit s ipfisûe Diofcoridcra prattu*
lit.
Digitized by Google
Liber quintm. 47 /
lit , qui not* imprecationibus 8c uerbis fuperflmo'
<is,uelut ili ,TTadidcrit medicinam. Idem lib. 10. Sim.
Subilantiaeit, air quae fufpenditur non uocts bar-

, :
barae, ut quidam prxftigiatorum facere aflolent.

lllud porro omhera Tuperat ftulciciam, quod quaf- N*IU m§eet
damuocescumimaginibus quibufdam ccdiconue- tumm^gim
autument Sc uerba quarpiam cum folcn. bu4 <rU
plre.plcrich
*"J
:
u * ot%
pjtate prolata.mutare fenfus hominum Sc brutorum:
bine in fpeculo conifecrato uidcri imagincs,hinc mo'
ueri feminas in amorem,hinc mutari olemeca, terram
uarie affici , ignem ab uftione ccflTare, morbos curari.
O' delirium incomparabilc. Quse nauis hare quaefo,
unde deriuat a,ubi recepta i Si etenim pendet ab har- jj^*
monia coelefti tota iferboru uirius,ut Alchindqs con^ Ûmtu^d^.
tencli£:curnonipTaperfcTcoperariidpotert,cumfit j 0At%t
caufafuperior:' Dicet fortafTe,ccelum media Sc proxi' tr*n<. P>cn$
macaufa,hoc eft uerbis agcrc. At hoc doceat in fono , 7«*^M-
neaut in uoce,an in uerbis exteriorib.operadi uis re*
cipiatur. prior enim natura (onus quam uox, & uox a dutrfm m*
quim ucrb a h ic enim ex ilia ilia uero ex aho coficiu- gum.
tur,cu uerba uoce Sc fonu includant, & in deBnicione
uocis contineatur Tonus. Sine uoce Tonus efTe poteft,
quianaturaprior: pari ratione fine uerbis uox. fine
uoce aut&iono uerba non Tunt. Si igituruis in Tonq
recipitur,& qua Tonus mouet elementa.omni fono e-
tiam inanimatoru corporum poterit eauirtuscom-
municari: quare nec uoce.ncc uerbis opus erit.Si au*
fern in uoce , cum ea plerifqt etia animantibus prater
2uam homini competat, idipTum poterit a brutis etii
eri.Si uero in humanis uerbis tantum recipi dixeris,
ro go unde accipiatur uis.i n prima'nc fyllaba, aut me*
djjs,aut ultima? Si in fyllaba.iamnon in ucrbisieaue-
fO mox perit.cade in alijs crit rajio. Quare colligitur,
nullo mo do uerbis me fie hanc ôifc uirtut inc
cothtus opcrantei.
Digitized by Google
+1$ Dt curat Uf malefic
De mgkd [dtutione per ligature, perUptd^
chduftars, cfjigict, *nnulo$ uclft-
gttU. G*p. IX.
ItommS
«r 'pen.ipto-
TTf «
r""
^C h'gaturse magicae Sc periapta turn alia,
Sacris maxima litcns
tan*
furtim trac"b t fuu ha-
fumdmuu. X ~ bent locum, quibus contra daemonum ftudia,
incantationes flc malcficia homines quoque demon-
tantur. quemadmodum cum primum Euangelij lo-
an n s caput minutifsimis litcris in fchcdula pictum,
i
& Miff* recitatione confecratum, collo igatur,mi- all
rum contra incantamenta & diaboli machinationes

creditur cue amulctum* Ar fi chartula hacc alicuius
4
habebitaretticaciae, praerogatiuam certe finguhrem

aducrfus fatanae molimina obtinebunt illi,cûi facram
rkthmm Dei Scripturam exprofeflo inmanibusuel
m> mo*** tji tinuo circumfcrunt Sed ca nifi animis fit irradicata
.
Isttra, ftd /fi

no ft r s u )y V uc |m & foraite uitali in aftum excitetur,
i
f
r,l "# ,<
iM» r.' mortua permanctlitera.ctiamfimilliesfufpendatur,

"
alhgctur, portetur, affricetur, obmurmurctur, inferi-
batur, figillis autannulis imprimatur, bibatur,eda«
Hml 4|.#» tur » ucI uoretur. Cofirmat b«c Chryfoftomus:
4m.auu. \ h Quidam,inquien$, facerdotcs aliquam Euangelij par
tcm fcriptam circum collum portant. Sed die facer-
dos infipiens.non'ne quotidie Euangelium in Ecclc-
fia Jegitur Scauditur ab omnibus C*cui ergo in auri-
bus pofita Euagelia nihil profunt, quomodo poflunt
circa collum fufpenfa fcruare' Oeinde ubieftuirruJ
Euangelij i in figuris literarura. an in intelle£lufen«*
,
fuum 1 Si in figuns,bene circa collum fufpendis-. fun

intcllcctu, ergo melius in cordc pofitaprofunt, quam
circa collum fufpenfa. Eiufdcm eft fentcntia: Quado
ingrauemlapfomorbum, ajiqui incantamcntisfuc*
currendum e(feconfulunt,aIij rebus collo allieandis,
Sctuconftamianimo, aûicquid idcft,ob
alijaliter:
Digitized by Google
Liber cjut Tit us, 47 f
Dei timorem fuftincs, paticjue fortitcr malis quatn
eorum aliquid feclari.hoc tc martyri facitproximum.
Hac ratio ne docet A than alius quo que, dxmOnesplu /• lib.de
rimum formidare ucrba Pfalmi 68 fi quis eaattente* rV 1**$*
,
ex am mo orct. Exurgat Dcus, & difsipencurinimici

cius,& fugiant a facie cius qui odiunt cum.Sicuc pro'
pellitur fumus,tupropcIleseos:&ficutliquefcit ccra
Dei,& rciiqua.
a facie ignis,(ic pereant impij ifacie
Hac etiamorationefathanamabegiffeD.Antoniu I»rtt*B.
in accrbifsimoillocertaminc adueifusdaemoriutur'
bas,tcftaturidem. Alias 8c illud Pfalmiftx occinebat,
Si confidant aduerfum me c a lira, non time bit cor
mcum.
Minus infuper momenti babebunt manu eflicli cW4tffr£,
Airafteres,effigies,annuliuerfigilla,hacillauefigura efjigi<r»m
delincata,fculptauc,uel imaginibus'ad ccrtos coeli po

finis hoc momcnto , 8c illo loco infignita. Atque ut
*****
Dulk aftrorum uis in ea quae manibus conficiuntur
1
opera impriinitur: itaetiamfi infinite diuinis notis,

nominibus , aut Scripture fancle uerbis ornentur,
fubftantijs nihil exfiguris quibufcunque,ueraeuirtu-
tisacl acceditucldecedit: quibusfingulis mirandas
pcculiarcsq; uires certarum aclionum effeftricesab
mitio Dcus indidit.Nec enim iam noua ibi inftituitur
qualitatumiTiixtura: non materia;, ex prima ordina-
tione conuenienti qualitatum tem peram en to in du-
,
r«,noua& eflcntialis forma infunditur: fed corpori

anteaconformato fua materia 8c forma, quibusexi-
,
ftit,conferuantur, fuaq; adorn ato tem pcric,artc dun*

Uxat noua affingitur fpecies : ad quam nihil fidera,
nihil eo tempore exiftcntesin aere qualitates confer
runt : i mm
6 > ut fern el dicam quod res eft , uniuerfain
hanc commenticiarum fpecierum congeriem.uanarn
eiTe.Sc inefficacemmon pudct libere* proHteri. etiamfi
hie tt&d effundtnt Thebit phifefophum, &magi«

antiiti-
Digitized by
^7/ De curat. Uf.malefic*
,annulos conticiendi moduui docentem,
ariciftitcm
quibusanimum cxhilarari, hoftes, cacodaemoncsfc
morbosarccri, miraculaquccdi mentiuntur: coi4*
PUfUb.1. modiannulorumcommetaEudcmum phiiofophum
quoquefabricatum efletradunr. Obijcient & Aiber-
rA Trtfh
lum lui Temper fimilcm, & horum annulorumfigdlo.
cjp.icrh rum que a ueritate faepenumero diuaricante fa brum.
Mar/iimm Accedet quoq*Marfiiius Ficinus,doCtifsimus alioqiit
Fictnum hoc philofophus, &plcriq; alij; Ncc Gygis Lydorurcg'S
annu us menti excidat, ut magica annulorum cathe-
'
tdt Hd»mt
frAnt.PwM naornatiusprodeatLamia,Mtn ppi Lycij fponfa.cu'
;
iA.-j.cdp6. iusdigito, necomitialimorbocorreptacadar,apfc;#

Hulifir.lh lorophoredarguta,annu!usappliccturargetcus,fio c p
UrcmoU co- modo intus notatus:t habi t naber hebrf.atquehinc

trajtbrit- breuiola, quae uoc ant, contra febres a quo dim nebc-
in n e quaedore fi6la,ofFerantur:
Anantfitptafcrit,mortcm <jua hedere tjiuerit*
Ejr nula mors cdptd,dum dtcitur ananifipu.
AndmfuptaDetyiammifcrerentej. Per nuptialem aero

annuium fponfus mingnt ut ab impotetia ueneris 8c
,
faicino foluatur,authorc Nicolao 8c Gutliclmo Vari-

gnana mcdicis, &
Petro Argelate chirurgo : fi amore
quis dilTolui uelir,in amati* calceo flcrcus am are col*
Jocctur, odorq; pcrceptm amore infringet. Caufam
profecto eius uiitutis nimii mamfeftam ,no ert quo J
adoccu!t«mpropnetaten torqucas.
Dechar4ftcribus, imdgh ibw y figuris êxorcifmis^J
butty iUicdKûibm tkefeum vnquiriturt dauhrd^
rtuntur, capiBitio fufrenduntur m4Ufic*7 ottj'
ctumuTtyreiquAdiaboliludibria.
Cap. X.
Mqk+(l$i ^T^Hcfaurum pojrd fic inquirunt hi magi. Virgt
ft*mi*j»+i I auellan*tnlusfignatacrucibus,coniuraturno
rhUm****. modd fupetflitioic, fcd& iinpidae blafphero*.
AdJun--
Digitized by Google
'
Liber quintus* 479
Adduntur characleres cam barbaris nominibus 8c iti
to J en do leguntur PI a mi, de Profundi s
i I : mifla, Mi-
fereatur noilri ; Requiem, Pater n oiler, Aue Man a, Sc
Nenos inducas in tentacionem led libera nos a ma.
,
lo,Amen. A' porta inferi, Credo uidere,6cc. Expecla-

te Domittum, Requiem acternam, cum oratione cer*
ta.Et fi fodiendi tempus neglexens,a diabolo toilitur
thefaurus.
Vt clauftra aperiantur, inparticulaccrex baptif- DUUUt*
mo defignate; tlores uolubilis imprimunturjigantur* *l***ftnrm*
que inanteriore indufij parte: acubireferareuoles, V €r,4# *
terinrlabis, diccsquc haec uerba

Aratohoc partiko :
hoc maratarikin tuo nomine aperio hoc claultrum,

quod infringere cogor quemadmodum inferoa,
confringis, in nomine Patns 5c Filij 5c Spiritus fan"

&i t Amen.
jErthiopi Jis etiam herbaeta&u claufa omnia ape* PUm*M.»4.
riri, quibufdam mnul admurmuratiscantilcnis, tra-
dirur; eodem referendum, qilod c us dam adlaqucirfTi
damnato Venetijs omncs pate fact* fuerint fores,
,
difieltis fcris, unatantum a Jmow herba fignaculi* ,
J|uibufdam decantata. At fi uis ea inetl herbis,quor-

urn admurmurantur cantilenas , aut adhibentur fr*
gnacula i Vel fi uiftutem hanc obtineant cantilenas
& fignacula, cur aduocantur herbac^ Sifimulcon-
iun&a hanc efficaciam, fortiridicas, meram ctfcfu^
pcrftitionem , concri objeio. rerum alioqui nacura*
Jium miraculis ut nihil derogatum uolo, ita eiufmodi
cantiunculis 5c fignaculis ml penitus tribuendum ef-
fc,
1
ingenue affirmo. Quum autem herbs iliac non opo

renturnifi c & fignaculis applicatis con*
an tiom bus ,
feques eiufdem uirtutis adeflc. Si effe

elt.ijs etia nihil
&um fubfequi refpondes:cotingit is pro feet 6 dsemo-

n is opera hie coiludetis ratione can en a? uel fignacu-
I
li* ut eiufmodi ludibrijs incautos ailiget ftriclius,cau-

*
Uttsqi
Digitized by
+1$ Be curat. Lf. malefic.
tiusque fallat, nccullo mo do iuuet. Dicamhiccum
tb.x+.cM.i. PIinio,non fatius fuiflct jEmilianum Scipioncm Car
thaginis porta* herba patefacere , quam machims
dauftra per tot annos quaerere {
Prodefenfione.figura cum creta in terra notatur,
&mirse affingunturnugae, recitanturque Pfalmi, Sc
Orationes, ncc non Mifljc actum cohoneftant, Scia
arboredauusfigiturferreus.
Vtmille hominibus ucl equis cinftus quisappa'
rear, anniculus falicis ramus unico infli clu abfcilfus
ufurpatur cum exorcifmo,barbarorum nominum re-
citatior chara&eribus abfurdis.
jma£inrt Damnum alicui inferre fe crcdunt, fi imagine con-
d*mu»f*. ficiant in cius nomine qucm Isefum cupiunt, exec ra
uirginea noua , Tub cuius axilla dcxtra hirundinis cor
locctur, Scheparfubfiniftra Item, collo appenditur
filonouo effigies,qua?acunouain membro laedendo
figitur,recitatione ucrboruin,quse ob curiofos ftudio
prxtcrmittenda cenfui. Ea cxxJXû_an doquc a ppa-
ratur^cuius membraad diriorcm deformation em in*
ucrtuntur, ut pes manus loco formetur, 8c pedis ui-
cifsim locum fubeat manus,faciesque inuertatur. Ad
atrocius malum fimilis imago adornatur in hotninis
forma, in cuius capitc nomencertum fcribitur, & m
coftis ea nomina, Alif cafeil zaza hit mel meltat ieuia-
tan leutatace ea in fepulehro defoditur. In eundera
:
ufum,ut ipfi u >cant,in Martis dominio,paranturdtf

imagines , u la cerea, altera ex hominis mortui rerra:
8c ferrum quo homo necatus fuit, traditur aJteri ima-
gini, ut alterius necandi fimulachri caput transfi-
In utraquc duo inferibuntur nomina, 5c chart*
fat.
tsres fcorfum pecdiares : &
ccrto altera recondi'
turloco.
In murieris amore conciliando , confi citur in bora
Veneris imago , cx cera uirginca in amatx nomine:
cui
>
Digitized by Google
Ltberquintm* j.ti
cui chara&«r impnmitur,& circa ignern ealefit: in' &
tcr agendum, cuiufdam angeli mcmoria in mcntcm
rcpat.Non abfimile m on lt.ru m fingitur,utquis tibi in
omnibus obfequatur*
Vc tandem capillitio fufpendatuf noftrahaec ma- itnd*9 t mu
lefica, & huius nugatorij actus feena tragi cum fortia* pM"
r mrf^ 4
tur exitum , apparatur effigies ex terra capitis rhortui ^""
**
hominis # in alterins nomine baptifanda > cui nomen
cum charafhre inferibitunhinc ofle putido fuffltur*
ficinuerfoordine leguntur Pfalmi, Domine Domi*
nusnofter, Dominusilluminatiomea, Domine ex-
audi orationem meam , Deus laudem meain n«
tacueris, 3cc. Dcinde duobus diucrft locis ea fe*
pelitur*
Vt pcf iaptorum characlerum t figurarum annu-
, ,
lofum,imaginum, reliquorumque id genus prodigio

rum uanitas ubique explodenda, omnium obtutui
Iucidifsim£ pateat, formulas has facrificio furreptas
fupprirrtere nolu»,quo de ceteris eiufmodi hominum
ludibrijs facilius pronunciareturfententia quibus (t
:
tiel ueritatis momentum inefle leui folum cogitatU

fufpicatusfuifTem, eas hauddubie" eueltigio , cui de-
benture on fecratas excepiflct Vulcanus.
Qgibm uerbis ftupor ac taciturnitds in tormcntis
cr qn£fHonibm miuci creditur,cr foluu
Grp. XI.
uenittntur, qui cum fcclus aliquod capitale ad* Qu*mh
Itf
mirerint,uelantequamfubijcianturqua5ftioni uel ^miutmU
t
intereadum torquetur* quorundamautferiptura,

^jf**^**
ttutprolationeuerborumconfequi fibiuidentur, ut
& tacere pofsint,& nihil omnino fen tire.Id quod tarn •
firm iter fib perfuafum habent, ut fuerint quihacfi-

i
duciaulcro letum carccfi, turn quseftioniobtulerinr.

A* diabolo enim, cuius intercft feel era n on puniri.fed
in dies accumulari, confirm antur in malo nec folum ,
Digitized by
4 12 Be carat. Ufmalific.
organ is uocis obtlmrtis impediuntur ne loqui pof- ,
fint , uerum graui ctiam fomno opprimuntur , mnec

interrogate, ncctormcnta fentiant. Interim
VerUfhpo- *udiant
re& taatur- tame his illi pcnduli ucrbis ac uerfibus,fan* perquana
muiem ind» tkaahft U tu n t ur
Impanbm mcritis tria pcndct corpora ramk,
Di/m.w & Gesi.u in media efi diuina poteflMi
Dijniiif damnatur,GeftM ad alfra Uiutur.
Pf*l.++. Sunr qui uerba Prophetse cm den Eructau it cor t :
meum ucrbum bonum, uericatem nunquam dictra

regi Alij autem hac prece fc muniunt Quemadmo*
. :
dum lac beat* gloriofae Maria* uirginis fuitduiceAc

fuaue Domino noftro lESVChrifto, itabzetorru*
rafiue chorda fit dulcis Scfuauis brachijs flcmtmMf
Lnc*+. meis. Alij uero faltcm bee profcrunt:l B S V S aatem
iaan.i% tranfiens, per medium illorumibat. Os autem non
comminuctis ex co Et tamen contrarium utdemus
.
euentum. Licet enim «i£*rv/**ica daemon occupct,

ut nihil fcntiant: offa tamen iliis comminuuntur &c
confringuntur.Qua etiam ratione probari polTety eo«
rum uerborum nuilam e(Te uim: quin ridicula potiuf
t)Uboltttcur cfTc, qu&m credibilia, qua* iam propofuimus Emm- .
no frmperbn
ucr ^ nec jjaboio quidem efle perm ilium ut efficiat a*
jmimpedut. liquid eiufmodi, intcrea dum ijs ut fuper ftitioie utun
Rom.i). tur Hagitiofi.jppter duas mihi caufas uidetur. Pnmo,
Decmit.Da quod cum omnis potcrtas i Deo fit,diabolus necipff
^• lo *
nec legitimis ipfius a&ionibus poff it refiftere, ur no.
m*™trtwa centcs public* cripiat iultici* ficut docet D.Augu- :
tts.ft.w.Ji itinus,& Thomas Aquinas: Secundo,qu6d impuot-

m:r*e*l. lie tas fcclcrum Deo non plactat &
malefacicndi licen*
,
Sent, nrtm. tia minimi

pcrmittatur: Alioquin inftitutusordo 6c
c.utfam* s-
u n^j cia Oci fibi inuice repugnarent.Scd tamen horai
j
p.ail _Aa. numimpictucucmerente, f«pius ha*c acodiiTe fa-

Tfailat.it teor. Teftatur enim clarifsimus Iunfcofultus Paulus
yutjl.tttort. Griilandus, fc bis id
5c uidifle,& in facto com pcrifie,
Digitized by Google
Liber quint us. jt}
v
his uerbis Prim 6 Pifis dum ctfem afTcffbr magnifici
:
domini Capitanci illius ctuiratis: deinde Romae dum Ikrmhthkm

cflcm auditor criminalium caufarum rcuc>cndifs. do
inini Auditoris Camera? ubi quida fur fagacifsimus
,
5c duplicis maliciae reus, contra quern crant examina

ti quindecim teftcs funcr diuerfis indicijs rragni fur*
ti l^.ducatorum aur.nabens noticia quod curia prx**
fatt domini Auditoris proccdebat cotra ipfum ante- ,
quam perfonalitcr comparcret,accepitnonnulla for-

tilegia contra torturam t qui bus expertis itcrum atqi
iterum uidens quod fufficicbat ad parangonem, qua*
dam die dum ego eflTcm in sedibus turris nouse ad ex*
minadum quoidam alios reos,illc fpontc uerfiens ac*
cefsit ad me, & fe conltituit in carceribus ipfis, dices,
quod ultro uenerat ad purgandu indicia, & nota inU
mix fibi illatx. Contra quern tamen neceffe fuit deuc
nire ad tortu ra to i indicijs contra ipfum laboratibuf
In qua du erat eleuatus , dormiebat capite cliuo ac fi , Nihil ftntiti
iaceret in Ieclo,abfq; uita penitus Iametatione,aut cla M****
more: 8c ad rractus chordc; erat tan qu i (htua marmo
rea. quidu eleuabatur a principiojdicebat quatda uer
ba fubmifTa uoce.deinde filebat ut dorm ens. Statim
i
ego fufpicatus fui ne geftaret aliquod fortiiegiu fiue

,
fa&uram maleficam penes fe, aut ex illis uerbis captai

ret aliquod fufFragium: pcrauifiui quim diltge*ter per
omnes partes corporis lui,demurncj; re pen in capite;
Sub fcutfia fcilicet inter crines,quandam paruam fche
dulam ha»c uerba continentem uidclicet 1 1 H S V S
, :
autem tranfiens t per medium illorum ibat tosnon

comminuetis ex eo t cum crucibus ita (ignatis: quairi
illico abltuli ab eo.qui licet ilia fie ablata finis conque
reretur, nihilominus iterum pofitus ad torturam , 8c
cieuatus iterum , iliud idem he ut ante faciebat. 5c irt
orincipioipfiuseleuationis nonnulla uerba fubmif*
fauoccdiccbat, quae perciperenunquam potui,nea
H Z <JU!C- •
Digitized by Google
4t+ *
t)e curat. Uf malefic.
quicquam confefluseft. Detnum mutatis torment!*,
f ub tormeto taxilli fubic&us fuit, 3c fimilitcr fperuen-
do doIores,nihilunquaraconfe(Tus eft: fed in fua ne«

gatiua Temper audacius conualuit.adeo quod ncceffe
mihi fuit eo inftante, ab inquifitione eundem abfolue
Htfrolyt. it re.Similis cafus occurrit Hippolyto de Marfii jj s,d am
tlptttnl m
«*tofficialis ducis Mcdiolani.
ff.de i]u*ft. IterumaitGrillandus, nec dum eft annus e!apfus
iAUudexem quodaudiui alium Romse pofitum ad torruram, 5c
fi*m. repetitis uicibus grauiter cruciatum, qui uerba de la-
de Maria; uirgin is fubmiflauoce proferebat. 5c nul-

lum dolorem pat! fed cun cla fpernere uidebarur Sc
, :
dormiebat ficut alius in tortura,adeo quod i tribos fa

dicibusprefcntcprocuratorefifcaliexaminatus,nuL
la unquam ab eo confefsio extorqueri potuit, licet
corrtus Sc crimints focius id fateretur exprcfl*, Sc il-
ium in foci una nominaret: cuius proceffumuidi .il-
ium que cognoui.
Aliud cxcmplum quod fimilitcrin fafto acciditmi
hi Romzcuiuidam maleficac mulicri?,que anrequam
clcuareturin torrura, uerba quaedam fubmifla uoce
dicebac: deinde eleuata filebat penitus uclut morrua,
Sc nignor apparebat in uultu carbone extinct o , ocu-
los extra caput ualde tremendos more illorum qui
ftrangulanturemittens, 5c nihil penitus loquebarur
nequc boni nequemali. Vltima autcm haechmV
riolaminimi noftro obftat inftituto. Nam fi exiamijs
noftris ilia fuit malefica, quid mirum Q diaboluslio-
guam ei fauces q; praecluferitfnefcilicet illafaainno*
centiam probaret.Sc daemonis ludibria detegerct.
Cdrnifitisptt Superionbus ucro exemplis (imile nuper habui-
mus Antvvcrpia?,in carnifiee eius urbis ,n a ti one Gal*
lo quern cum innumera,eaûe notiora Hagiria com-
:
mifillenemo non fcirct, adigeretamen nullum tor-

mcntorum genus,quamuis m man c,p o tuir ,e a ut con
i
otcretur.
Digitized by Google
Liber-quint us. 4S5
fiteretur, in tantam (Utim j nr.
if.', xp ac fen fuum pen £
omnium alienationem incidebat. De qua cum pru«
dentifsimus Scnatus Medicos ordinaries confului f-
fet, eiufraodi ftuporera non nifi pharmacis quibuf-
dam fomniferis induci pofle deprehendit: cuiufmodi
fupra Libro fecundo, capice trigefimo quarto Be quia
to defcripfimus.
Nifi hac ratio n c ind ucl a fit ea torture tolerant! a, ut
immenfos illecruciatus per ferret, Deus per mitt ere
potuit , quo ijfdcm ad refipifcentiam tandem cogere-
tur, ucl ut reprobus,acerbiorcs dignasqj extreme pas
nas laeret. Siquidem gladio tandem ce/us eft citra uU
Jura poenitentis animi indicium ebrius,qui multis re
tro annis fe hominum utriufq; fexus innumeroru fan
guine incbriarat, quos muitifario fupplicij generc ob
fidei conrei si onem,uita fpoliarat*
Nonnulli tamen,ait Grillandus, dixerur, quod acL
uerfus iftas coniurationes fciBaleficia taciturnitatis
nmm^
rcperiuntur remcdia qu-edam, qua? diuerfis precious jj^n !fr btt
conficiuntur. Ex quibus dicunt,quod omnes ligatu- y.^tmrts
<i.
r
re;5cma]eficiahuiurmodidin oluuntur,8crcu$grauif' C'»«mui cr
fimatormenta Sc cruciatus patiturin corpore: 8c in-
teralia folent dicerc uerbailla prophet*: Eruclauit ^44-
cormeumuerbumbonum, dicam cun&a opera mea C7'" ,
•*
regi:Sc,Dominus labia mea aperiat,5c os meu annun* P[*Lto.
ciabit ueritatem 8c, Confundatur nequitia peccato- pf* L 7*

:
ris, p crdes omnes qui loquuntur mendactum:5c B Con PfiLf.
rere brachia iniqui rci,& lingua maligna fubucrtetur.

Ex quibus uerbis, precibus 8c exorciimis,dicunt ma.
leficiaipfarefolui,3ereuro mirabilitercruciari. Vide
Pa rid em de Puree, in Traclatu de Syndicatu, c.tortu
ra.lo.$. folio centefimo decimotertio . 5c Sylueftr.Pri-
or.in Traft.de Strig.demonfimirand.libro quarto,ca
pite quinto Super quibus tamen cogita,quia de uir*
.
tutc ipforum rcmcdiorum non poflem quicquam cer

H 1 tiat-
Digitized by Google
De curat. Up malefic*
\\ cx quo ilia nunquam expertus fui,necpe»
atteftari,
aiium cxpcriri haclenus uidi. Ego uero.licet &D.
GnIlandus,Sc mille alij oculis id uidiflent iuis :tamea
uirtute uerborum fiue prolatorum, fiuc pi&orum, fi'
ue fculptorum, fieri nunquam credam.
Enimuero fur iile etiam fchedula fpoliatus, nihil
adhuc,crude!ius licet dilrra&us,c6fitebatur:nec Tub'
murmuratauerba infcnfilcm habicum induct re que -
unt. Quare uel fomnifica re afTumpta, aut a diabolo,

qui cum antea pepisjifle animo tales , ei que fe deuo-
ui lie, & etiam rraditos elfenecefle ell, infenfibiiitate
illata id fieri fentio, quum daemoniacos compJure*
g#.a- 1 °>"-
Lib co quarto a me enarratos.uarijsque cruciatibus i
diabolo exercitos,nfhil corum fenfiffe, fed pofteauc?
lut e iomno furrexiifc,commonilraucrim.
Jigurato nutUm mcfjc ukp rati one
figur*. Cap. XII.
HInc quantum
liquet, (Itadhibcndumfi;.
co djemoniaco ab Hieronymo uita D. Hi
,
fidei
in -
larionis eremitx defcripto Eiufdcm inquit: ,
iile, G azenfil emporij oppido.uirgtnem Dpi utcinus

iuuenis deperibat : qui cum frequenter taclu, iocis,
jiutibus, h bills, is: careens huiufmodi quae folent mo*
n cure uirginitatis effe principia t nihil profeci(Ter,per*
rexitMemphiin,utconfenTo uulncre luo, magicis ar*
;ibus rediret armatus ad uirginem.Igitur poft annun
doclus ab ifckulapij uatibus non remediantis am*
mas, fed perJcntis, uenit pratfumptum anirao ttu-
prutn getticns:5c fubtcr limcn domus puelJ *r tormea
taquardam uerborum, &
portcntofasfiguras fcul-
pus ui arris Cyprij lamina defodit. Ilico infanirc
uirgu, 6c ainiclu capitis abic&o, rotare crinem , ftri-
deredentibus,incJainare nomen adolcfccntis ma? .
gnuudo quippe amori* cam in furorcm uerterat>

Pcrduf
Digitized by Google
Liber quintu*'. 4??
Perduc"ta ergo a parcntibus ad monafterium , feni
traditur,ululante ftatim 8c confitcntc daemone: Vim
J^J'JS
fuftinui, inuitus Aim abduftus : quam bene Mem- *
\y ,J£m
phit fomnijs homines deludcbam 1 %
0
cruces, 6 detmm f>»-
tormenta qux patior. Exire me cogis , 8c ligatus f»*i**m
fubterlimen teneor. Nonexeo,nifi me a dole! c ens,
qui tenet, dimiferit. Tunc fenex Grandis, ait, for-
:
titudo tua , qui licio 8c lamina ftriftus ten en s Die, .
quare aufus esingredi puellam Dei 1 Vtferuarem,

iiquit,cam uirginem. Tu feruares , proditor c afti ra-
ti s i Cur non potiui in cum qui te mittebat.cs ingref*
fusC Vt quid,refpondit,intrarem in eum.qui habebat

rollegam raeum,amons daemonem < Noluitautem
fandtus, antequam purgaret uirginem uel adolefctn-
tem,(igna iubere perquiri, nc aut (olitis incantationi*
bus recefs fle d$mon uiderctur.aut ipfe fermoni eius
i
accommodafle fidenv aflerens fallaccs efle demone*,

Sc ad fimulandum efle callidos. 8c magis reddita fani-
tate increpuit uirginetmCur feciflct talia,per qu$ d$-
mon intrarepotuiffetc' HucufqueHieronymus. Sed
puellam magis obfedttfe amorem mentiens d«mo-
n um, quam amorem, mea eft fententia nec uerborii
i .
aut figurarum in lamina incifarum potentiajd con-

tigit : fed quod diabolo occafionem fubminiftrafler,
quemadmodum exprobrat Hilario,eara cxercendj
facia illifuitpoteftas.
D. Thomas credit, annulos, uel quicquid eft figu- GM- J*
ratum ex arte.nihil operari ratione illius figurx: neq;
° catltH »*'
... - r . . ».
15 turd, *pert~*
exillanguramaioremuim recipere a corponbus coc* ^ w

leftibus, quam non fie figuratum quoniam qua? ex ftgurtto
:
arte fiunt, non requunturmateriam,neque formam. Ui**fl *nr*

Identidem 8c deuerbis prolans fentit quoniam uer* :
ba nihil immutant, nifi auditum. Verifsim* ergo, Li^Sm*

imagines cx sere, plumbo , auro cera alba, rubra uel PW
1*
,
H 4 alia
Digitized by Google
4$S Dc curat. Uf. malefic.
alia matcri a bap ti latas uel adiuratas,confecratas,imo
potius execratas,pcr magorum artcs 8c Tub certisdic
bus uirtutes obcincre mirabiles , in eiufmodi artium
,
, errorem e(Tc ft rib t Martinus dc Ar-

libris recitatas i
thcologus. Et Porphyrij opinionem dctahbus

ies
conllruendis imaginibus, fuiiTe falfam com pro bat ,
7l>amas D. Thomas Auguftini tcftimonio, libroio. dcCiui-
mtra
p
oty tn Uk tatc c Vcrum quidem eft, resnaturales, formas
j
£ & uirtutcs confequi cx corporibus cceleftibus:

faopenbtis fed imagines artificiales nullam ab arteuirtutemim-
patur* occul bibere t aut aliam aflcqui uim queunt,nifi quam ratio-
nematerixobtincnt. Figuraautcm non eft alterandi
t*>0>1>r*ci-
ftktmt.par*
ue a ftj orns prinripium ideo nec alius uirtutis cau«,
l .
tbiubvw*
habetaurum cmsimaginis quam aliud altcnus ,
figurx aurum. Atqui fi alium confequi effeclum ap-

parent, fit is dxmonum operations, homines ludifi-
cantium, fecundum Auguftinum. Tales itaque ima-

gines aftronomicx uim adipifcuntur per d xmoncm;
cuius fignum eft, quod illis imaginibus quofdam inv
primi characleres oportet, cum naturali uirtuti ex o-
perentur nihil. In hoc umcn imagicis fimulachrif
difcrepant aftrologica, quod in magicorum compo*
fitione Sunt expreilx quxdam df monum inuocatio'
ncs , unde eiufmodi cfrigies ad exprefla pertinentpa*
cla cum dxmonibus inita. At in aftronoinicarura fa-
ftura, tacitu cxiftit cum dxmonibus frcdus per quof<
dam characleres
8c figuras ab ipfis dxmonibus inuen
tas, quorum characlerum imprefsionem, facienti*
ad
busfuffraganturdxmones. Ha&enus iJle,
lib il <lc Scite igitura Cardano, philofopho 3c medico,fcri*
SnkttL bitur Licet figillis uim non leuein tribuant, ut Solis
:
admagiftratus honorcs 8c gratiam cum principibus,

Iouis ad diuitias 8c amicos, Veneris ad uoluptates,
Martis ad audaciam , Mcrcurij ad folertiam , Saturni
adlaborum patientiam , Lunx ad populi fauorem:
pon.
Digitized by Google
%
Liber quintus. 4 S9
nan ignoro lapidcs prodefle, figuram autcm nihil.
Idcxi.ubi magics ftulticif maximi inea arte Artephij t*ht\*.t*f.
placta enarrauit, ut non folum dolofos, fed etiam ^Mrkm-
*****
merte captos fuifTemagos dijudicetur.prodigiofos
quo«ueplanetarum characlcrcs, item annulos terri- StrntUaapud
ficis?lanetarum notis infienitos, & figilla monftrofis y^'*? 4 ?-
eoruntormis munitadelineat.atmoxfubiungit Hi Uf.lib.i.ty. :
fuoc (hara&eres dolofa mente excogitati, quorum h.&Ji.j.m.

uirtuttrn null am cflc certum eft. Nam quid his cha-
raclcriius cum planctis ipfis rotundis commune eft?
Ac ne lomina putes auc Arabicaauc Chaldxa auc ,
Hebrae; aut Graeca:qu6d fi etiam eflcnr.quid plus eis

inetTet urtutis quam Latinis c
1
Igitur figmenta mera

cite op o-cet, null ius que uirtutis ; quam
contendas
ii
obtinert non nifi dxmonum paclo fieri poteft. Quis

etenimtJia inuenirc ualuit, nifi dsemonu perfuafi om-
nibus { A am dsmones nihil docere coniht.Diccn t
i
autem , firmas eflfc in Nona fphsera , quae in India ui-

den cur. It. Gquidcra malus illc Aponenfis finxit. Sed
concedarmquis uero poftmodum docuit,hunc cha-
rade rem Hinc clare liquet,
S>lis effe, ilium Saturni f
deridentiun hominum hxc pura
commcnta. fuitfe
Pluraindenagorum delirameta ordinecx Artephio
ibidem rcciantur.
Si co n te nl ant magi, fe rebus naturali bus uti, ch a~
rafteribus, tguris.herbis&uerbis, publicaalioqui
dxmonumciinmerciaabominantirhinci-efcllentur,
quumfit apu< Ariftotelem 8c omnes naturales phi-
lofophos co m>erti fsimum, a&iuas uirtutes non pof«
fe figuris i u eili, Sc Uteris uel qui bufcun que character
ribus, cum niliialiud fintquamcompofitio&ordo
excogitatus abirtifice feu pingente feu fingente:pr^#
tereaScmateriaes imagines ultra fuam fpecie&for*
mam opcrari n<h pofle, t'eftatifsimum eft , multo mi-
nus admirabilcSfupra naturae legem producere effe*
H 5 ftus,
Digitized by
49 # T5e curat. Uf. malefic.
#us. Signauerofidicantur.eaquum diuinituiinCi'
rutanoniint, qum potiusreiecta, Scanaturaabhor*
rcntia reftatut plus quamfuperftitiofafint, Scad*'
:
mone inucnta, ucl palam fabneante, ucl clam in male

credulorum phantaiiam fuggerente.Somniaiteimt,
quod figuras Sc chara&eres in elemental! materia im-
preflbs parere radios fingat AlcjytrtTus Arabs,qiibu$
motiones in rebus alijsexcitentur, quum illi euate-
nusex artcfiunt, nullo modo caufarum fupenorum
influxus commoueant. His adde Porphyrij deJira-
raenta, quibus figuras a dijs maximoperc amari, eoi-

t que in facrata imagine contineri imaginatur rconrra
Ariftotelem, atqueetiamTheologos, qui charade
I rum, herbarum, aut etiam uerborum ui f feparatas
\ mentes fupra hominem in aliqua materia coerceri
pofle negabunt.
Quapropterociofa.patrocinanteueritac, prodi-
gioforum nuinfmodi figmentorum permanebit fa#
brica: impiumqueeftcomminifci.facrauerba eapol'
lere uirtute , fi denuo eo confugiatur ut notatis folis
,
literarum figuris tarn mirabilesprogignatireffec"his.

Euangelij efneacia , non in exaratis characteribus,
huic figurae uel illi annulo.figillo aut itnarini applica*
tis, ucrum in uirtute myftica, ad falutim credenti f
Rom.i. confiftit. Vcrbum
Euangelij in cordeiixta uiam fa'
i.Ctrtnth 4.
tum,auditum,& non intelleclum.rapit ualus ille: au#
AUrc.4. ditum autem, protinusque cum gaudo
execpturo,
Lu(..\.t. radicem , ut in pctra fatum non habeni
, continub e*
,
uanefcit: auditumitem, Sccura huiusfeculi fuffoca-

tum, ut femen inter fpinas inieclum, infeecundum
manet.incfficaxque fed auditum &htelle£tum,£r'
:
maque fide apprehenfum efficax eft, hominemq; in

,
nouam commutat creaturam fcrnintcs confolatur

,
affliclas, aduerfus daemonis infultis com muni ens,

ardenticjue inuocatione in Chriftj nomine inflam-
mans,
Digitized by Google
Liber quintus. +pi
mans, cxortnte quascunque petuntur: non autcm
hoc praeftat chartis illicum utrbum, aut cuicunque
mate rise impreffum infculptumue ucl collo alliga^ ,
turn , fiue fuperliminari impofitum aut fubtus limen ,
in terra fepultum. Tantum cnim abeft ut intuitu

pi&arum aut incifarum infculptaruinue Scripturf fa-
era? uocum aut fententiarum, quacunque Tint cx#
prefix- forma, terreatur, fugetur aut uinciatur dia*
4
bolus, ut etiam ipfe eandem probe calleat necai'e- ,
gareerubefcat, quo fallat cautius: quemadtnodum

cum Chriftum tcntatione impcteret, feciflelcgitur. +
fed bona confeientia, uiua fide, ex uera Dei agni* y^!**
rioneSeSpiritusfanfti infpiratione prognata, atque pf«tm r*
uerbi Deipotentia profterniturille, profligaturque.
Hinc ligaturas omncs be remedia, qua? medicorum Liu tltdocf.
condtmnatfchola, iurc optimo quoquc Auguftinus Cfo*$J«
reijeit.
FormuUeurandimlcficijfupn{litio[*>itcm alter
modus futilii pcUcndidxmonis, bkfchc
mui akm contra febrcm.
Cap. XIII.
NOn inconuenjemcm curandi maleficij mo*

dummere* fuperftitiofum, quanquam myfterij
loco habi turn, hie afTcribam,ut euidentius quo
rundam hominum eluceat impia crcduhtas. Hunc
infignis do&rinae, integritatis atque ufus uir D Joan* me
T\csEcht\as,i"vifv*u»Mwr*fi&*.u»y, profuo cando*
re, communicauit non quod cum approbaret, fed
:
rifui una mecum exponendum arbitraretur : a matre

aut egrot^ naclus erat,qu$ ftudiofereligiofeq; omnia
prselcripta fe obferuafle, filiaq; inde cu rati, fi dijs pla^
ccr,affirmabat. Hilton a, cui anne&iturcuratio,{ic ha- J*/*r>7/" •
^
*fcmo«...i
annos nata circiter
bet: Clarifsimi iurifcofuiti N. filia,
frcdecim,moniaJis(quauocat) monafterij no procul

v
jJJW"
, a Sufa*
Digitized by Google
49 x Be curat. Ufmalefic.
a Sufato *fiti,maleficio iaborare crcdcbatur. nam
tcr cumidior crat , ut hydropicam quis iud c aiTet k i :
cum lotio calculos excerncreuidebatur, quiuerac*

rant fragmcnta latericiaina»qualia , magnitudinisa*
uellanae nucis,& minora, praecedente fummo dolore.
ad alteram cru s habebat luxatum, quocirca quu
hasc,
cxtrema metuerent moniales , &
puellae parentes , ea
Coloniam dcfercbatur, accerfebanturquc duocele-
berrimi eius urbis medici,D.Ioanncs Echtius,& Hu-
bcrtus Fabcr : qui rc ad exaclam art is trutinam uoca*
ta, pcnficulataque, daemonis opus foucri iudicarunt.
Ad puellae itaque curationem adhibcbatur qui dam
ariolus uctulus, nomine Abrahamus,qut banc fan an«
di formulam parentibus praefcripfit. O mnium pmr.o
facraadminiureturfynaxis.Deindepotionisfequen*
tis cyathus paruus plcnus,uel uitreus, inarutinahora
^CU€ ^P ert na puellae malcrkio afteclae propinabitur.
'
R'idbdrbd
tmmomiim R cc ip- Mubarbari elecli drach.l. radices cnulx, arte-
biUmusm- inifiam rubram uulgo diftam, centauriu minus, men*
aijcd<iuor- tarn aquaticam: hacc fimul, praeter artemifiam, in oil*
{Hmhoccum noua indentur, fcinhonorcfanftorum trium norm*
7u^"iLZd* num c ^ uncnt inuinoalbo: artemifiaauternin aquc
4xm»mo pinta quam hie uocamus circicer uncias duo dec \m
» ,
tmfirt? ponderan te, d ccoquetur. Item pauperi alicui homiri

pio commendabitur recicatio orationis Dominicc
&falutationis Angelica?, quinquics feparatim repe-
tendae:priinf, in nomine puellae tnaieficio laefae.guod
Chriftus in hortum daceretur fecun dse, q uo d Chri-
:
ftus aquam 3c fanguinem fudarimertif.quod CHR I*

STVS 1ESVS condemnabatur: quartz, quod
I B S V culpam in crucem conijeiebatur. quia*
S cicra
tae,ob Chrifti pafsionem quod in cruce exp rarer, ut
, i
fagam con uertere, 3c illatum malum amoJiri dignctur

IBS VS. Praefcripto modo hominem fimpliccm in
genua prouolutum, attcntioqe fumma orarc opoi>
tct;
Digitized by Google
/
Liber quintus. 49}

tet: deinde ofto diebuscontinuisMiflTamaudirea:-
1
i
mi fee re.
Alia qusedam puclla exagitata aliquandiu a demo* ohftflk cm.
nio, eius infpiratione Lberabatur, ut itinerefa- ratf
ita frtiU*.
longo &
tis recto fingulis fere* pafsibus in genua pro-
cumberet Marcodurumufque, nufquam £uiacom-
muni trita dcflcclens, etiamfi fouea, aqua; lutum , ucl
excrcmenta eflentobuia, in ijsquoquegenibus de-
uolui oportui t: at in ara facra D.Anna: (ad quam fire*
quencifsimus ergo concurfus ) mifla
ibi religionis
celebrata, liberations indiciumiri oftenfum pollice*
batur daemon. Proinde circa puellam Tub milif a cli o-

nefe confpexifle umbram candidam, ait facrificus:
quam quo que puella fe obferuafle tanquam ccrtifsi'
mam liberations notam aflcruit.En djmonis fucum,
quo *J*\st«tvixt> ftabiliat.
Domum turbatam Thcophrafti Pa* ParaeelfiJIi.

a lemuribus
racelfiatTeclaeuindicantJiberantqi fufpenfis in qua- îf^H0tmm
tuor domus angulis > mcmbranis uirgineis, quas uo-
0- ^WW'
cant quibus inferiptum eft : Omnis fpiritus laudct rfal t°- l
Dominumruel, Mofen habent, 3c prophetas:uel, Ex- ^JJ' *

Mrgat Deus, &
difsipentur inimici eius. Sieodcin
modo fuae artis ftatuunt principia, quo hanc comcn-
tati funt curationcm, dsemonesque fugare conantur,
n on eft quod ueterem medicinam euerfum iri metua
tnus. Abturde* enim prima hxc facri Vatis fentcntia
ita ch artulis fufpcnfa,ad dxmones exturbandos ufur^
patur.Nam omnis fpiritus, hoc e(r,quicquid fpiritu 8c

uita fruitur laudct Dominum non autem ab impio,
, :
raulto minus adiabolo, laudem fuam celebrari uulc

Deus. Quomedo etiam inftituto refpondeant ilia
ucrb a Abrahse , diuiti epuloni reddita , Mofcn habent
& propheta$,ipfi iudiccnt.Si tertiam urgcant fen ten- , .
tiara,
Digitized by Google
494 titrdt. Lfmalefic.
tiam,ad Caputoctauumhuiuslibn.de Periaptoreoi
uirtute.eos rclcgo.
HUjpittms Hue pertinetcurandi ratio cuidam extreme* <3 ecu-
jibrueura- jjen t nuper a quo dam chirurgo contra febrem adhi*
j
tl0
'
bita, utmihi cundem argrotum paulo poll accertito
refercbatur. Trcs iile radicular partes huic ofTcrebar,
fingulasjfemel mordendas. ad primam inquiens V- ;
tinam Chriftus non cfletnitus. ad alteram : Vtinara

mortem non obijlTet. ad tertiam Vtinain nec furrc
:
xifler.Dcinde eas collo appendebat, iubens cum be

no cflc animo,fi iliac penrer. qui cnim eas tollerer, il-
ium fimul febrem ablaturum prardicebat. Interiji ra-
mcn aeger hie empyemate.mea quidem fen t emit,
Djcmonrs non Mer fiiusre morbot, quim k U~

fwnc ab Mis mucft* ccffxndo*
Cap. Xlill.
FtrtaUtium £(\ (am curationem harum magi*
obijeiatur faelix
juUtLb.tJe
°'
^ refpondco , In uita fan&i Bar.
C arum fucceflus :
tholomaeilegi.dcônemcuraiTemorbasiatque
hoc fecifTe non fanando, fed a ia fione, quam ipfc in.
uexit.ce(Tando,uttradit Abdias epifcopus Babylo-
nia hb. S\ Cercam. apottol.in haec uerba:In idolo A-
fraroihapudlndosdimoncrat, qui fe curare lagu^
dos,& c:ecos,quos ipTe ledebat,illuminare fateretuf.
Erat cnim fine Dô uero homines illi: & neceiTe erst
ut a Deo falfo luJ.ficarerrur, qui eiufmodi arte ilia-
dir,ueru Deam no agnefcetes. His concitatdolores,
morbos, Jamna,pencula,datqi refponfa ut ipfifacn-
ficent: & quum I fe nueclaremouet, tanquamab
jpfo lanentur,exiftirr ant omnes,«imirum (toifdi.ilfe
a jtem non fanado Tubuenit fed a la; hone ceiTaodo.
,
itaq; cum
l^dere defnitjCuralfe putatur.Er poll: Ipfc
d'aboLis arte reddit homines aegrotos, ijsq; fuadet
uenerari ido'a. 8c ut fibi coram aaimas dcuinciat, ah
coram
Digitized by Google
Libct quintus. 4 pf
corum taxation e dcllftit, ubilapidi tut nuctallo di#
xcrint, Tu esDcusraeus. EtpbftcxBartholoituei
mandato fat etur daemon, primo carnem bominum a
fe laedi uerum in am mas nullam fibf conceliam clfc
,
potcftatt m.nill facrificauerintDeinde fubdit: At ubi

pro corporis fui falutc nobis facra fcccrint,ab affli*
clione dcfmimus, quod turn in illorum animabus do
ininari inchoamus. CumitaqtalsOonequicfcimus,
cos curare uidemur, 3c uelutdij colimur,da?moncs
interim exiftentes. PulchrcMd a TcrtuUiano etiam
hÂf 9
docetur bis ucrbis.Habent dc incolatu acris,& de ui- up.
cinia fiderum, 8c de commercio n u bi urn, cor cites fa* 1
pere paraturas,ut 8c pluuias.quas iam fcntiur, rcpro*

mittant d aemoncs, bcncfici plane & circa curas u a I c-
tudinum:l*duntenimprimd,dehincrcmcdiaprfcU
ptunt ad miraculum noua due contraria poftquarn
, ,
definunt iedere & curafle creduncur. Adiungiquid

t
inhanc fen ten ti a Tatianus Aflyrius contra Grsecos

di Herat: Nullus afTeclus,inquiens,per occultam alec*
rius rei diflenfiionc toliitur , nec a?grotus aliquii cu -
raturamuletisjUtpeliiculisappenlis* Dxmonuilta
aggrefsiones funt 8c qui aegrotat, ucJ amat,ucl odir t
:
uel appctit ultionem,iltos (ibi auxiliatores afcifcunt.

Vtunturautem dasmonesbocartificij modo.Queciu
admodu figur* literaru, $c uerfus qui inde cofcribun
tur.no per fe poflunt indicarcquod fenbitunfed bye
(ibi cogitationu fuarum figna bomines coftitucrunr,
ex certa ipforum coniun&ione, ita ut ordo literarum
definituseft, rem intelligences : fic etiam uariz ra-
dices , 8c neruorum 8c ofsium adbibitio non fua na*
,
tura aliquid efficiunt, fed tanquam ciementaris inici^

cutio funt improbitatis dsmonu, quiad quid fingula
ualere debeat, prsefcripfcruc. Vbi ucro ab hominibus
ufurpari uiderintminilteriu uel curatione ipforum,
fuperu«niunt,5ccosadfcruituicmrcdigunt.Etp6ft:
Digitized by Google
4P 6 De curat. Uf malefic.
Non fanant daemones, fed dolo capiunt homines . St
feet 6 fuftinus maxima di^nus admiratione, dx-
ille
mones latronibus fimiles cfle docuir. Si qui dem ut

illi uiros aliquos capere folenr,dcinde pa&a mercede
familiaribus cos reftituere : fic ctiam qui a uobis exi>
ftimantur dij,quorundam hominum membris fe inG#

nuantcs,deindc perfomnum fuam in illis glofiam fa«
bricantes, in publicum prodire iubent 8c in confpe*
:
ctu omnium poftquam defidcratis ex n undo rebus

,
fc cxpleuerunt, ab a?gris auolanr, & morbum fuo do>

lo produ£tum obliterantes, priftinse uaietudini ho mi
ncsrcddunt.Teftatur&D.HieronymuSjlicetuirtute
magica poflunc aliqua fieri miracula , ut ilia qua? per^
tinentad curiofitatem tantum, Scuanitatem (ficut
Simon magus fingebat ftatuas ambulare Joqui.riw
dere, Scfimilia) eatamenquxfuntfalubria, utcxi-
flunt curatio languidorum, illuminatio caecorum & ,
huiufmodi,non poflc artibus magicis fiue a dsemoni*

buseffici.
Hinc Auguftinus, & legitur 6. q. ultima , admo-
n cant Admoneant fideles lacerdotes populos fuos,
:
Ut nouerint, magicas artes incantationesque quibuf*

Jibet infirmitatibus hominum nihil remedij poflfe c6'
fcrrc, non animal bus languentibus claudtcantibus«
i
uc,uel etiain moribundis quicquam mederi f fed hare

funt laqueus Sc infidiae antiqui hoftis.quibus illepcr-
fidus genus humanum deciperenitituf,&fi qtiisAec
exercuerit clericus,dcgradetur,laicus anathematize*
tur.Idem fer£ in librodeCiuitate Dei legitur: &2G*<
mortem potius cfle dicendam eiuU
q. z. qui fine, ubi
modicurationem,qu2muitam,docetuiv
Ad curationum harum dxmonicarurti cognition
Tnnedli. riem facit, quod Sabellicus fcribit Talis, inquiens,
:
Uj.9- Circcnfiuinludorum fuitpompa, quos turn inftau-

ran contigit,quod quidam £ plcbe homo T.Latinu?,
fiue
Digitized by Google
Liher quintnt.
flue Tyberius Atinius, ut alij fcribunt , aloueerat
monitus , ut confu'ibus nunciaret, non placuiflfejfibi
proximorum Circenfium pnefultortm : inftareurbl
pericuium ingens , darent operarn, ut fibi lu di ct
nifi
jntegrofierenr. Id illeimperium quurn fortidctrl*.

aaflct, ueritus ne, fi fidcm non feciflet , pro ludibrid
abirct in ora hominum itaaccidit,utpaucisdicbu§
:
quibus fpccies ilia fuerat homini noftu obtata,fiIiuni

nulla euidentiorc morbi caufa amiferir. At turn itc*
turn fim ili oraculo interrogatus, an fatis magnarn ha*
bcrct fprcti numinis mcrccdcm t Cseterum quu rem
adhucin occulto habcrct, fubita eft corporis debili-
tate affliclus. Tumdemum propinquorum confilit>
ufus, leclica primo in forum ad confutes , mox per U*
los in curiam delatus>ubi qtif per quifctem fuerat iufr
fus dicere, ordine expofuit. Miraculo accidifle aiunr>
ut in pedes ercclus.domum incolumis abitrit. Sed
malorum dsmonum aliquis Atinio in fomnis aftuit,
qui futurum intelligens , ut paucis diebus ille filiutn
amitteret,ipfeq; aliquanto breuius graui elTctraorbo

defunfturus: ubi fcilicet afe affligi defij{Tet,hancfal>
ledianfam nattus, utRomanum pop. in rhaiores ad*,
hue tenebras conijceret,ridiculum illud ludoru fche*
ma oculis caeca; multi tudinis oflfudit
Tiftdm effe dxmonum fandtidnetn, er cam qudtdoqut
i Deo pmnitu ob imprudent ium credulity*
tem 9 ddmodum fxpe efficaccm*
Cap. XV.
liquet, fiflam fim ulatamque cuftU
fal tern
ITaque
tionem quandoque exhibere darmonem, a crucia-
mento cuius ipfe author cxtitit , defiftendo liben#
rer, cuius reiadmiratione faciles hominum mcntes
illaqueet, fibique infidelitate fubiugct fpirittis in dif.
fideti* filijs eflicax: hoc unum cum pfimis ann iten s,
I tot hi
Digitized by Google
4pt De carat. Uf.malijic?
uthiquosdefraudarit, eumdiuino cultu honor* & •
dignentur:uelDcum,ob contumacem hominumin^

crcdulitatem, plerunq; aliqua pcrraittcre crcdimus,
utuidcntesnonuideanc, & audicntes non audiant,
necintelligant. uel quo mo Jo cx confidents in mc*
il cum, medicametis plus accrefcere interdu utrium
i
confpicimus He ex fide eiufmodi incantationu uer*

:
bis fuperftitiofc adhibita ,quanqua ex S c ri ptura fre~

uenter furto fatisq; inconcinne fubtraclis, aliqaid
y
iTngufaris
n energise accedere,non temcrc* quis credat.
ZibvPro- quodnec Galenum Iatuit: ilium
plures curare ajfig,
gno[t c**u
lantern , in quem plures
confidunt. Tantum babet
Zj.defaan- ponderis.intenfa fanationis imaginatio. Quare Pom
tamet.cM.iz.
p 0nac us dicere non ueretur , in (anationcacquifaa
j
SrSfft" cx uencratione ofsium Diuisafcriptorum, fi eflent

uttiOiJefii- offacanis, &tanta& talis deeis babereturimagina-
Mir. to,n on minus fubfequeretur fanitasrimo mul ta cor«
i
pora ueneratione dignamurin terris, quorum animg

patiuntur in inferno,authore Auguftino.
Ex maiorum hiftorijs recentiq; patrum noftrora
memoria repetunt pleriq; exSpla^flferuntcji non pau
cos ad Tola uota fanclis nefcio qua credulitate reJi- &
. gione facia, aut ex contaclu cotuitu'ue ofsium ( non
dicamthecarum) quaede quorundtm cadaueribui
collecla ac referuata ferebantur, recuperatfc amiflam
uirruintegritatejfanitatisreftitutioncrf^^/^fta*
biliete uniuerfi cultus impij authore unico dhbolo.
,
Imoinde nata peruafiffein animos hominu opinio*

nem ,
auclaq; aetate 8c roborata inueterafle aiunt: ut
plus ualere, longeq; ualidius obortas corpori aegri*
tudtnes euellere atqj extirpare fola uota ftatuis dela-
ta, quam remedia cenferentur. Earn inolcuifle con-
fuetudinc addunt, ut fi quid aduerO accideret, no di-
uina Jefideraretur auxiiia, fed in fubfidium illiinuo*
carenturfancli,quostalibu$ prajfidcre ac dqminari
malii
Digitized by Google
Liber quintus. ^pf
perfuafum erat;neg!cclu ca ration e fuufcDcu,
rrialis
cofltemptuiq; & pronihilo habitam medicoru bpc
ram prcces quocn Deo ad ctelcdiu mandatorupr*-
:
fcriptum deferendas,dire6fca$ fuifle ad fanclosiaut ad

ftatuas: uimitcm medicatricem diuinitus remedijs
in natura ordinatis ind itam, uoti s fuifle tn bu tarn.
Quantum autcm ualeat conftans creduliras , apt*d Cef, ^dt%tif
1
nulgusprope innotuit.Credalitateir*requiritAipej> S^^ 4r

--
ftitio, quemadmodumfidemuerareligio. Tantafi-

quidem poteft obfirmata credulitas utetiam mira>
,
cula opcrari crcdatur in opinionibus 8c a&ionib. faU

fis. Qui! bet e n im in fua rc!igione,cti am falfa,modd
i
firrnifsimecredatueram, fpiritum fuum ca ipfacrc*

dulitatisrationeeleuat, donee afsimileturfpiritibus
illisqui eiufdem religionis duces funt, &principes:
caq;uideflturoperari,qu3enamra 8c ratio nodilceri
nunt. Hsefitatio uero 8c diffidentia* inftitutum opus
non mode in fuperftitione, fedetiam ihtiera religion
ne in firm an t 8c erTeclum quae fitum , licet multo ufa
:
confi rm atum,en e ruan t. Quomodo autcm fuperftt-

tioimiteturreligionem, exempla oftendunt,inquit VeOccuik
Agrippa: uidehcet quandoexcommunicanturuer- ftnLkk fi
mes 8c Ioculta?,nc frugibus noceant quando bapti- €*t*+
;
zanturcampan«& imagines,&eiufmodiplura. Sed

prifci Hi magi, 8c qui cius artis authores a pud
quia i
uereres extiterunt.fuerunt Chald$i ( iEgyptij,A(ryrijj

Per fx 8c Arabes, quorum religio oroms peroerfae*
rat, 8c idolorum cultukiquinata: cauendum nobis
fummopere eft, nc perm ittamus ill orum errorcs fu-
pra noftrx religionij Chriftians puram ueriia- ;
tern dominari. Blafphemum enira hoc

V fffer,5cM^7^r.
I M bijfcj
Digitized by Google
4 2>* curst* Uf. malefic.
Hiftorifs non iUcpidis oflcnditurûmtum in rnigd
curtUombiu udlcat fercemra crciuUtM.
Op. XVI.
•
C^tcrum quid tcmcraria ilia ualeat c rc dalitas,
exemplis oftendam ridiculis: &

prius non lllc
pidum , i uiro Ecclefiaftico , non inntni nomi*
tiemfirel*- nis Theologo, accepi. Narrabatis: Ad muliercuhm
gttur in Li- quandam oculorum lippicudine aliquandiu laboran*
tro German tcm.cafu nebuionem diucrtilTc,qui Ian atione oculo-
mro (ifUdi-
rum cert ifs m apollicitus,rufpefa in ipfius coi/o fchc*
m TJ>n2n i
da,d tam cauit ftri£te\ nc ca auferrctur aut apcrircmr

»
aut legerctur, uc nihil hinc prorfus exped;

menti afferuerit, fi aliquo hicmodo dclinqueretur.
Mulicrin multa crefta ipem cofidens , a lachrymisfc
quoq; cotinuit,quibus antca oculoru accrefcebatraa
lus:atq; hac ratione paulatim coualuit. Dcmu ob ad.
eptam fanitatem fchedulaneghgeterhabitadecidit:
eiuscj; cui ha&enus u ni ce fid e b * r,an mad uerfa dein
, i
iadlura t redeuntlachrym«,maluq; recrudefcit. Sche*

dulx interim ab alio inucntaveferatse 5c lc&ae,infcri'
pta Gcrmanico idiomatc ha»c aiebat fuiffc uerba: Der
j rt .
AcuUcollo tetiffcl kratze dirdieaugenaufi, vnd fchciffe dtr in dulxcber.
W*f*- Quod fi ucrbu uerbo reddatur,fonat:DiaboIus croat

tibi ofculos,ac corii foramina mcrda fua rcpleat.Siho
rum aliqua fuiflet uirtus ucrborum , euulfi penfinr
oculi, cauitatibus daemonis excremetis TuttusinfiT-
tis.No omnino abfimile,Plinio referete,uidemrillud
Marci Nouiani principis ciuitatis,quiinme«
Seruilij
tulippitudinis,priurquacamipramnominarct,a\ius-
uc ci praediceret charta duabus Graecis literisP & A
,
infcriptam,circumligatam lino.fubneclebat collo.

C>*nuUin> 'SiVuidarri puellae tcrrifico Furore interdurn a dx-
ann collo monio agitata? , chartulam corio re&am, antea quidc
fubntx*
m
a j Mr ^jiifjg rccitationc facratam fcilicet, fufpendit
-
cede*
Digitized by Google
Liber quint us. $01
ccclefiafticae profefsionis uir, fanationem polficitus:
ea tamen can none adhibita,ut in officio Scrci fiducia
retincrerurpuella (i fchedulanegle&uihabita pen-
:
rc r, earn ad priftinum relapfuram. Idcirco de cullo-

diendauigilaterchartula,fingularis omnibus incunv
bebac cura 3c ftudium. Tandem coniunx m ea Iudich
aduillicumnoftrumdiuertit, e* quo ubi miferabiletn
puellxcafumcoenouiflct, illam continuo uoluitac*
cerfiri. Atq; hie ilia ftudioft picqi admonita ab uxo re,
ac re&ius inftituta , ut tid ucia in U eu m afflicloru p a-
tronum concepta, daemonis negligat ludibria, facri-
legumquo facri tici confiiium contemnat: earn menfa
apparatacibo quoq; refici iubet coniunx, fimulque a*
collo periapton aufert. Qua re perculfi tern \\ q, pro*

cui fugiuntfpeclatores reJicta cum puellain domo
,
coniuge Tola , una* cum Sophia fiiia: ueriti n$ ob fu» ,
anchors facrx iacluram cui hucufq* nixa puella mi-

,
nus aneebatur, tanquaminportufubfiftens.moxe*

xiliret furore percita, infuituque uiolento afsiftentea
fuoimpcteretmorc.Intereaadmonitioniacquiefces,
appofno fruitur uictu citra ullam am' mi turban no-
,
tam,hilaris,ac,ne unquam amplius trafuerfam a uiua

in Deum fid ucia fe auocari fineret , erudita: optima"
in de, noftra quidem ienten ti a, ha bui r. Corio autem
concifo, implica*a aliquoties chartula inerat fub lu-
tea,plana t fine tharacleribus:quam confeftim Vulc^
no confecrauit, praefente pueJla,uxor,
Fallacem,captiofam,& periculofam huiufmodi ef#
fe fanationem , nemo non uidet,. kudit faepc numero
fub rcrum harum ludicrarum fpecie diabolus Sc hoc :
exequi tur,quod machinatores ill malefici perfequu- i
tur,ut omnisuis abciufcemodi figmetoproficifci ere

1
Lt y rci p
datur. Recle itaque Rabi Mofes ilie iEgyptius.men' ptex0lU „
h
daces 8c (lultos effe affirmat, qui foli figura? f foli fcru capû
pturK , folis lincamcntis , folis denique uocibus acre
I $ fraflo
Digitized by Google
$o% De curat. Uf. malefic.
natis,tamam miraculoru uim Sc potcftatemtrf
tract o
buant. Ncc temere Antoninuin Caracallam impcti-
toremcos condemnareftamifle, tradit jEIius Spit'
tianus, qui c6tra tertianas & quartanas febres pena-
fn DUL phi pta geftarcnt: quae quoque a Luciano lepide imdcn*
lofopb.
tur.Talcs quoque curationum modos,ut fuperititio'
ÔS ' rcij c * 1 Augultinus his uerbis:Supcrftitioium eft,
tfrm chrX
f#.zo.6r«7. 9,uicquid inftitutum eftab ho mini bus ad faciendaSc
a.* t.aUd. cq l*nda idola > percinens uel ad col en da m, ficut Peu,
J
*reaturam , partemue ullam crcaturar.uei ad conful-
tationef uclpaclaqu®dam fignificationum cumde*
?
monibus placita ttq< faederata: qualia Tunc moiim/na

inagicarum artium quae quidcin corjimemorarepo-
,
|ius quam docere folcnt poetae. Ex quo geoerefunr,

fed ouafilicciitioreuanitatc,harufpicmn Scaugurum.
libra. Ad hoc genus pertinent omncs etiaraligaturx,
atq*rcmedia quae mcdicorum quoq; difcipiinacoo-

demnat,(iuein prccantatiomb.fiue in quibufdanotis
quas chara&cres uocant.fiue in quibufdam rebus fa-
lpendcdi$autligandis,in quibus omnibus arsdgmo'
jlumeft, ex quadam peftifcra focictate hominumfc
angclorum malorum exorta.Vnde haec cunclauitan^
(dafuntGhriftiano, Sc omni penitus execratiorjere-
pudiidaatq;damnanda.ItemSerm. de Temp. 215 Et
11 adhuc uideritis aliquos autad fontes , autadarbo-
fes uota rcddere,fortilegos etiam 5c dminos uelpra*

cantatoresinquirere, phylaftcna eciam ditbohaSc
^haracleres,autherbas uel fuccos Gbi aut fuisippcn'
jderc durifsimc tanta eorum peccata increpantes dU
,
jciterQuiaquicunq; feccrithoc malum.penlitBapuEi

pi facramentum.Identidem Serm.241.de Tempore,
Hie praetcrmitti minim* oportuit indufiumiflad
frftibq
pretfitatx.
necefsitacis nuncuparum,Gcrmanis Kotbcmbd,t2nto*
NotUfmhi perea proauis celebratum, quo inducbantur ,utiq
btllis a quocunqut telorum uel fph^rularuni bom
Dtbjtized by Google
'Liber quintus* >*j\
bardicarum iclu 5c armorum miurijs Iiberi perdura-
rent , 8c quoduis aliud corporis incommodum dedi-
narentfecuri.Eoqu«queuf«funtparturientes r ur ci#
tius r ut us que tectum depone rent. Hinc nomcn for.
i
titurn eft, quod in necefsitateufurparetur & fuu prx-

>
ftaret auxilium. Hoc aute in folenni in o do adorn ab a-

tur.In una eadernque node fen arum Natalis Ch ri li i,
fiium exlino in nomine diaboli a iunioribus notf ca*
ftitatis puellis neritexiq; , 8c indufium confuiopor-
tut. In peclorc uero duo afluebantur capira , in quo-
rum dextro longa propendebat barba, Scuelut galea
eratimpofita finiftrum aute horridum & corona or-
:
natum regis illius magni Beelzebub fuiffe diceres.ia-

tus urriui q, muniebatur cruce. Longitudine k collo
medium homincmcontegit induuum cum manicis.
Id apud eximiae nobilitatis uirum uidi, cui a patruo
milite ftrenuo ceflerat,quieomuniri folet, plurimum
huic fjfu$:quemadmodu pleriq; etiam Caefares, alijq«
princi pes &magnifici cofueuere.Hxc aut plus qoam
fuperftitiofa, fathan* doctrini crafTe* nimis redolent.
Qydd eximij mcdici dUigationibus^baradcribus^

cammibutfcufi fmticrdc Homeric* mr-
dicationeytc Vefpafitni miraculo.
dp. XV1L
I'Nterim excellentifsimos quofdam medicos hie
grziiitcr impegifTe non ignoro, quinonparum fi* uu+.&L*^
dci his ap'pofuere nugis. Ex horu numero eft,do» k iu
lioqui, AlexiderTrallianus qui Herculis <AP' 9' 14
,
ere&i leonc futfbcantis,& in lapide medico infculpti âUoaL

imagine* annulo aureo inclufam & geftatam, cholicist Gcrfon.
mederi affirm at :fic Sc calculofis, podagricis 8c febrici ^nnuloru,
titib. cofuluit no folum alligationu, fed & characleru *%*wo»#,
Sc carminis ufu. Galenu quoqj ab ijs q euideter appa-
ârmmi
™*
rct,pfuafura teporis^ccffâdducitiuim ijs inefle fen uj- ap
m
I 4 ticn. mtdicot.
Digitized by Google
g$4 T>0 Wat. Ufl malefic.
ticntem (intradatudeHomericamcdicatione)qul
tamcn antea negaueratlnfcriptionis autem ea exmit
eaufa, quod Humerus fupprefTumuerbis fanguine,
3c myftcrijs fanatos m orb os tradidcrit. Ncc jEtium,
bxrentesin gula&tonfillisfpinas ofsicula canni* &
ne fuperltitiofo excantare puduit, Tclum carmine
exthoraccretraclum , fupra ex Bcniucnio commc
moraui, Marcclius etiampafsiminculcat carmina:
his quocjue ufus eft Octauianus in Euporiftis item :
Q. Sercnus,qui ucrbum, Abracadabra, charta: fi»ura

a fe tradita inferiptum , appenfumque ex collo , a fc*
|>ribus, maximequc ab hemitritajo liberarc docct.
Gordoniusitidcm, & pleriquealij fuperftitionibus
addicliores medici recentiores, licet primariLcarmi*
na habuere huniharia ut ctiam ad fanguinis prorlu-
,
ui a, ad comitates accdstonc s , ad partus difficukate,

ad febres intennittantcs Sc erraticas , ad Iumbncos,
uulnera,fiftuIas Iuxationes, hernias, 5c nefcio ad qua;
f
non, baud pauca inuenerint. Quorum expcrientiim

i44.ryth$d.(inqujt Augerius Fcrrerius cuius eruditam fenten*
,
*** m non inconucn entcr nic latius adducam ) cum

>
'•*r mtd
oboculospofitam, & totilluftriumuirorurn autoiv
tate confirmatam uideris,quid facies { Nam i js quae
fenfibus pxpofita funt contrauenire, fani homims no
eft doclorum uero cxperimenta infirmare , temera*
:
frium.Tuuero (diccs)quihaecinculcas, quid fends S

Dicam libere\ Nfeque enim fuperftj tiofus h omo Cum,
neque fabularum amans, fed ueritatis ftvrdiofus, In
quam cum toto animo ac ftudio omni n c urn bercm, i
prodigiofas quo que has curationes at inhere uolui. t
ne qua parte in artis operibus deficcrem. DeprcVicn*

di itaque curationis huius euentum non £ chara&e-
t
ribus, non ex carmine promanare; fed tanta eft uis a*

nimi noftri.ut fi quid honefti fibi perfuaferit,atque in
perfuafione firmitcr pcrfeucrarit, idipfuro quod
conce*
Digitized by Google
Liber quintus, for
concepit, agat, 8c p o tenter operetu r : modd alterius,
io qucm agir, animum non habeatrepugnantem, nc#
que di fndentem. Nam fi etiam fidentem & coadiu*
uantem habucrit, citius quod intcnditur, perficie-
W fi ncque fidentem neque diffidentem, nihilomi*
:
nus uis animi agentis operabitur. Id in dentium do-

Jtrj bu s, in quibus frequentifsima hsc eft medicatio,
aierte uidere licet. Nam praecantatoritatnouctnon
niuwtantis xgroti animum, ut dolor ill o fubmurmu*
nnte r uel cum characleribus agente, fenfim extingua
nr. Quod miraculo non caret. At fi forte" agger diffi*
cat.aut plane ridi culum exiftimet rem ed ium,aut df
4
amftantes babeat qui fidem elcuent Sc remediu co- ,
ram illo contcmnant, prascantanti nulla uis crit,quia

ferfuafioni fuse repugnantcm habet alterius animu.
Hie illud interferam , quod cuidam puclla? nobili do*
hrem dentis a nobili uiro carmine lenitum memi-
rerim. fed illam redargutam ob impium curationis
11 odum admilTum, facti pcenituit: quare recurrit do-
br, qui tamcn p o Ilea euanuit fponte. Qui uero citra

ftdem ac perfuafionem ad incantandum acceflcrit,
opcram fuam ludet : n fi forte" tarn ftupidum alterius
i
nancifcatur animum, qui fimulatione fedecipinon

"entiat. Not* funtcrgo carmina, nonfuntcharac"te#
:es, qui talia poffunt: fed uis animi confidents , Sc
aim patiente concordis, ut doftifsimi a Poetadi*
fam£t:
tos bahitat y non tartara,fed necfiicra ccfU i
Spiritus,in nobis qui uigctjUafacit.

Ve rum confidentia ilia ac firma perfuafio corn*
pa-atur ind jclis animis peropinione, quamdechar
raieribus conceperunt. Do&is 8c re-
Sc facris uerbis
run intelligentiam habentibus, nihil opus eft exter-
n is fed cognitaui animi, per earn miraculaedere pof-
fun, quaJia de Apollouio refert Phjlollratus, cum ab
I 5 cxter*
so 6 \ De curAt. Uf malefic.
cxtemis mundanisquc negocijs in animi feceflum fit
recepiflfet. Indoclus ergo animus.hoc eft.fua? pote-
ftatis Sc nature infeius , per externa ilia confirmatus,
morbos curare poterit.Do&us uero,& fibi conftans,
folo uerbofanabit: aut ut fimul indoctum animum
afticiat,externa quoque aflumet.non folum quae uul.
go prolata dicuntur: uerumetiam alia quoque a fe in«
nenta uel quxcunque ilii ad manum aut in mentenc
,
prompte* uenerint. Haclenus He. i
Vt porro intelligatur manifeftius, in illis qua? prr

ter naturae ordinem adhibentur curatiombtt5,dcmo<
nium fcp e operari & colludere in horainum cxitium,
7- ucrba Antonij Sabellici hie adferam Mirum.inquit, :
quantum pradrigiorum, ipfius principis aliorura &

oculis offuderunt mali daemones per id rempus, qua
Vcfpafianus Alexandria* fuerit. Nam 5c Bafilidcsii.
bertus , qui aberat , uifus ell illi fac rific anti miniftra-
re,utregiumnomcn futuroimperioomen feccrit: &
tnox paulo ilium pro tribunali fedentem duo e pic- ,
be uiri adierut, op em fi bi orantes a Serapide demon'

ftratam ;h ie oculis captus ille debili crure per qui e-
,
,
tem fe monitos dicere, fore ut caeco dies ill ucefecrer,

fiipfius oculos fputo Vcfpafianus inunxiflct 2 alterq;
firmior fierct,fi calce contingerctur. Quum
uix fides
rei eflct , nec res ullo raodo fucccfiura crederetur , nc
c *P criri quidem a principio Vefpafianus aufus eft
Milium
mute* m.
Caeterumamicishortantibuf,utrunq«proconcfom
V
tentauitrnec defuit euetus. erebatur fcilicet deraoi
ille, que fub Serapidis nomine colebat JEgyptus, e*
roro mater, ne piorum ecclefia rccens ibi conftituti,

exuctuftoilloipfum exturbaretdomicilio: preuidt' *
que futurum.ut di;o $gri,uterq; fua defun&urus efet

clade: impulitq; proinde ambos.ut a Vefipaftano cpe
implorarcnt , ut quum euentus fecutus eflct , eiusfcu
©ore qui crat rcrura potiturus,oraculi maicftas au^c
reur,
Digitized by
Liber quintus. soy
retur, neeexipfo Impcrij faftigio adueraelucis fuU
gorcm animumintendcret.
Dc ligdturis, periaptiSyCr mulctis phyficti: item U-
moncs nuttis phnm aut terrene materUaihci
autfugm. Cap. XVU I.
tur4
NVllam tamen hie fidemligaturis,pejriaptis 8c LiZ*
amulctis phyficis fubtradam uolo. Plcr^quc ^ ^* 4'
enim fubllanti* in carum gencratione fpecU

ficaeaut indiuidualis (ut dicam) c*nftitutionis
fic
ratione, coriitus aliquaimbuunturuirtute, quaein^

genita 8c occulta antipathia aliarum quarundam a-
diones inhibeat &ligct: undc phyficsc ligaturar o*»
rigo flcnomcn. Ita adamantis 8c alij praelcntia,ma-
gnetis operationes,ne ferrum trahat,i nip edi t:oleum,
a palcarum attradu uim fuccino adimir,ligatqi.
Oenothora (authore Crate ua) collo aliigataucl
iugo fafpefa, prius uino afperfa, omnium ammalium
fencatesdomaL
Periapta adhxc 8c amuletauerc' phyfica, ratione ?f^v2?
quoque rulcirinaturali, 8c ab eorum iubftantia ua- flyfcu.wi*
pores quofdam uclut xUu>s defluere,quidam content Tl>eodor*m
fiuarmcdici; qui fpirationc occult^ attradi, morbi Pri/cMnum
caufam uirtute fuaalterare, corpusquereficercpof-
funt. Hac ratione radicem Pasoniae maris recentem, J#'J^
& anagallidem rubro flore cotraepilepfiaeminasfu. Gdtn-Lt,
fpendiraus: llercus item lupi 8c inteftinu, doloris co* cr »o. d$
lici cruciatib.afflido alligamus,no (ut opinatur Pam* Stm?
1'
philus medicus)ob incantationis uirtute,fed caufatn

naturale ( ut dixi ) occultam,uel fpiritus fcilicct bar-
nioniacoSjUr Paracelfi fedato res lentiunt. Quocirca
Galenus coriiexperietiadod?, periaptisficcofiderc
oportere adm one t, ut fubftatia 11 oru,3c no incatatio*
1
nis magoru uerba, auxiliatur.Eaodemfuftinuit fen*

icntiacu Theopbraftus ; Popus,inquiens,abfurda ilia £*-
*
. putea* n«ti*»t 9
Digitized by Google
set Be curat Ufmakfie.
putentur, quae alligaca St uen eric lorum aduerfantia
uocantor & turn corponbus turn domibus unice o#
,
pitulari crcduntur quae commenta hominuro plane:
cfl~c uidentur qui fuas arte* magnificarc eel cbrarcq.

,
cuperent. Vnde nullam contra malignos fpiritus an*

AUly. tipachiam ineflTe molyucl hypcriconi(ctiamfi Fuga
Hyperuon. daemonum a fuperftitiofe crcdulisnuncupetur ncc :
quam cceleftium gratiarum,noxios ma*

alia facultate
lorum dxmonum uapores anobisarcere putctur)
l»j>0Tum uel item luporum capitibus ianuisaffixis (uixcnnn
c4/»<m.
jjgj^ anufquam laxiorhis fpiritibus feneftra aperia*
tur, quam ubi portarum cultodiam his capitibus de#
>
tnandatam confpicimus)iogenue aflfero : quanquarn
cas herbas in a?dibus fufpenfas , ab hominibus & pe*
°^ h^[ttMC ^ corc cardui
malcficia arccrc & fugare. quemadmodum cne-
(quern Cuus appellant jEgyptij) uiribus
kifij
Dto/c Ub j
cap. } -j. daemonem in colloquium allici, grauifsimi pronun-

rim. lib. 28. cient authoresrquibus tamen extra ueritatis mctam
,
tdp.io.
non eftaffecludandafides.quum ijs multocitiusim*
P on a Gmulatis d fmonuin artibus potuir, quam illit
3
*
^
Ab
Procltu dt
Map* &
Chriftum induti, penitius fatanae ludibria cd-
gnorunt. Quare etiam rerum 8c uaticiniorum diabo-
jacrif. licorum labyrinthis, praeclarifsima iila ueterum in-
cnia >roplicita magis, irretitaque fuiflfc perhibent

HiwmZj^ g
'annTfrw. niftorif:qu* Chrifti aduentu,multorum teftimonio,
Ficu$ Lb. 7 prorfus defiere
. &
obmutuere. Sp iritus funt daemo^
gd.< dt I'r*. nes, quiutnullisalliciuntur plantis ue) terrenafub*
nmtûperflit.
ftantia ita nec fugantur etiamfi plerunq; apud fuos
,
* cultores, fe aliquarum rerum potenria inuitari, a/Jici,

xyfmgus}. dt * rahl • co g' ucI etiam abigi , ut impia credulitatc eos
>
Cimut.Det. fibi magis obftringant, fraudulcnterfimulent. Hie

M DTnomas <3occt (a'legans Auguftinumn. deCU
"a
\
hb.tcnpZ.
uitatc Dei) daemones allici peruana genera Iapidu,
f>lm.Ub. : e. ncrDarun^»I gnorum,animalium carminum,rituum,
,
>
Vf* nonutanimaliacibis, fed ut fpiritus fignis, fimodo

bee
Digitized by Google
Liber quint ui. so
naec'eis cxhibentur, in fjgnumdiuini honoris, cuius
ipfiiuntcupidi. His ergo rebus utiturmaleficus in- ^™ ar -
ftinctu dxmonis, per pactum inuocationis exprefTc* Ar .^ a d im
uel tacit*, uel ad infamandum creaturas Dei , quae de

febon*funt,ueI ad maiorem crcdulitatcm 3c dece-
ptionem fidei animarum hominum perditorum, qui
his & alijsutunturadinuocationem. Nonigituru*
titur malcficus, immo ucrius d$mon,huiufmodi tan'
quam rebus efficacioribus ad tale maleficium fed :
tanquam (ignis pa&i illius inter ft 8c ipfum malefic

cam, quern iamutfuumcultorem pofsidet tanquam
haereticum,& afidc alienum. Haecille. PofTetamen
quxdam corpora, uelutmclancholicaud cholerica,
non tarn grauiter a daemonioexagitata, quibufdam
adhibttis rebus uel harmonijs nonnihil immutari , 8c
ab affliclione leuari, inficias ire nolo, quo modo Sau*
Jemmufica per audi turn dcmulcetc quietiorem red*
ditum legimus*
Quibiu matcrijs dtmoncs & makficu arcai ere-
dcb*t*nt:quiu<,0' ccclcfia Roman*.
Cap. XIX
eiufmodi religione fuum habere locum crcde*
IN batur fulphur,ad expiandum fuffitu malos da: m o- Sulphur.
nes: quoin purification^, facerdotes utifolitos,
uelut 3c afphaltoautablutione aquae marinx, fcribit t^fi>h*hS.
Froclus quoniarn purirlcatfulphurobodorisacu* î*****-
:
men.aquaucro marina propter igneam portioneim *££m9ts

Hinc Ourdius de Medea: <xfumu*.
Tcrcpfendnflammdy ler aquajtrfulphure luflrat.
Exp are 3c pentaphyJ Ion herba*putabatur pro in-
i
,
de in hanc rem ufurpat cam facerdotes antiqui que* :
admodum 8c oliuae ratuos ,

qusetantae cfTc puritatis
dicitur, ut ferantoliuam ameretrice plantatam,uel
infru&uofam pcrpctuo mancrc, uclomninotxare-
fecre.
Digitized by Google
fi0 De curat. Ufmalefic.
Qm* ftfiirm fc ^ re . modo expiationi conferre arbimnttsf
Simili
trmtieficm
t b USj myrrham, ucrbenam, ualeriana, phu ArabiMl
dmntur.
di6lam,palmam Chriftiportatamjantirchinon.ueAri
dicem bryoniar ficcam, ac radicis ariftologiac ficca*
fuffitum, item benediclam, &
gariophylatam,fc:lUm
quoque in limine domus fufpenfam
Tantu glorif tradiderut quida herb$ uetonic*, ut
domus in quafata fit.exityimetur tuta a piaculis orrt-
nibus. Holitha herba inîorauia nafci ferturrara,

qua? fpiritus malignos pellar.
Similiter fcl canis nigri fuffitum, uel eiufdem fan-
guislinitusperomnesparietes,maxim£ prxftare du
expiandum daemones malos^quani ma-
citur tarn ad
leficia,ubicunque fuerint. Sunt 5c alix antiqtiis con-
trafafcinationcscomendata, uelutpalmarulianurtl
in porno ofleum dente limatum, radix fatyrij Orchi*
cognominati,feminae fci!icct,quse diftinguiturintcr*
nodijs & ramofiore frutice. Rutam fafcini amuletum
Stdtontxo.
c (fc lracJi t Ariftoteles.AIifTumindomo fufpefumja*
n * 4 *
lutareamuletuexifterecotrahominuquadrupeduq;
fafcinationes: item rhamni tertij ramum ualuis fene'
ftris'ue impofitum,uencficia omnia depellere, trade
ZJ.htdp.Sf Diofcorides.Contra haec quoque ualerc cynocepha*
PUnMb.io.
\\ tm% d ocet Appion GratTmaticus.Baccharemher-
bam beneolentem,VirgilijTeftimoniofreti, cotrafa*
fcinum Gngulari pollcrc uirtnte putant:in Bucol.
— F declare iron tern
Cingte,ne uati noctat mala lingua futitro .
Reliftere & fafcino, fronris hyaena? coriumfegirf

tur. Hac etiam multi lapides turn ex alijs , turn ex A\*
berto, utmendacibus diaboli nundinis acceditau'
thoritatis pondus "coferriqueut. lafpidecmpufuflc
alij$idol saduerfari,refertDionyfius. CoralJumru''
;
brum c olio in fan num appenfum aut Ermillis infer-

,
turn i in bracbioque geftatum, uei etiam in do m o re*

tcnturr,
> •
Digitized by Google
Liber quint ut. fir
tentum , prserogatiuam habere aiunt contra fafci-
num. Lyncurius lapis prseftigias aboculis aufcrre
crcditur: quomodo hcliotropius lapis uifum per-
ftringcre, Sc geftantem inuifibilem reddere lipparis:
fufritus omncs beftias euocare,fynochitides umbra9

inferorumeduccre, anachitides diuorum imagines
appardre facere; ene&is fomniantibus fuppofitus o-
racula reddere putatur. Oleum ex gagate facratum,
daemoniacis coofcrre,fuperftitiofe docet Mefue.Di- Lib. $. <te,
cuntur Sc pennae upup x fuffitae, phantafmata fugare. \A*tob**»
Oaum quoqt in luftrationibus acciri folet ; hinc oua o»a /#-
luftraliadi&afunt.unde Ouidius: Jlralta.
Adiicniat qua luftret anus le&umcfi locumq;,

Dcfcrdt&tremiddjulpbur&ouamanu.
Ligatumadhaec fanare crcditur picus auis co- Ligdtou*-
roefta fufFumigium ex dentehominis mortui: (litem
corpus totum in ungatur ex felle coruino&oleofe-
famine, ex Cleopatra uel fi argentum uiuum in ca«
:
Jamo uel auellanf nucleo uacuo cum cera occlufuin,

fubpuluinari malencio]$fi collocetur,aat Tub limine
oftij, per quod is indomum uel cubic ulum ingre*
ditur.
Hie noftri in primis confugient ad fuffimentum
prunae, cuicot pifcis&iecur impofitum erata To- ******
bia ex cuius odore in fupcriora yfcgypti fugifle dae-
:
monium legitur,ub angelus illud ligauit. at non tarn

i
fa Ham igio rugatum hoc refpondeo,quim Tobias iu- TobidC.
Df oris caditate , &

attenta ipfius , eiusque coniugis
ad Deum raifericordemoratione, exangeliinftitu-
tione. Narrat & Eufebius Serapin,qui Grace is Pluto
dicitur, apud yEgyptios fymbola dedifie,quibus dae-
mooes expellerentur: docuilTe ctiam fupplices,quo'
modo aflumptis brutorum figuris infidienturhomi'
nibus d actnoncs quib. maxim obnoxij fiant,qui cu
: e*
bis fubin.de diftcdatur lautioribus. In finu defpucre,

aduer#
Digitized by Google
Si 2 De curat. Uf. malefic*
aduerfusfafcinationes, ucteribus quo que in ufufo-
ifle legitur. Sic apudTheocritum:
it fr&umdm M t 7ftt #t \ftiff iwjvtm k/xw*?,
Ouidius:
Defruat in moUes tarn fibi quiff [mm.
Vchcmentiore adhaec ftrcpitu 8c maleolenriurft
graminum fumo diflblui 8c fedari aercorum dsemo-
Zih.i.cap.u nioruminfulturn,creditumeft.ldcirco (aitGauden*
Memorab.
t UJ Merula) tanquam ex Acadcmicorura ofricina
j
C* nt
floxwilt, Ctiim nunc Italaemulieres tempefratibus
p*ft*uu
imminentibus,diri odoris pabula Tub dio comburut:
facerdotcs autem more Thracum ( qui tempcthte
imminentc, armati cum llri&is enfibus SccroraJif,
horribilique clamorc in nubes fremebant)adobftre#
pcracymbala, qua; campanse diciintur, conuolant:
magis confidences in boatibus tills apud Deum mi-
nibus, quam orationibus 8c ieiunijs. De (bis comer'
tib.yt*}*. rane fer£ quid fimile fcribit Olaus Gothus,
j s qui
'ptmtr.
concitato in nubibus fragore, fagittas exarcubusin
aeraexcutientes > oftendcba'?t fe opem ferre dijsfois
uelle,quostuncabalijsoppugnariputabant. Necea
temeraria fupcrftitionecontenti, inufitati ponderis
MM/*- malleos, quos Iouialesuocabant, ingenti «recom-
plexos, magnaque rcligionc cul tos,a d etim ufum ha.
bebant, ut per cos tanquam per Ciaudiana tonitrui,
& perufitatam rerum fimilitudinem , coeli fragore.s
quos malleis cieri credebant, exprimerent : tanriê
(onitusuim fabrilium fpecie imitantes deorum/uo- ,
rum bellis (ic ade(Te > admodum religiofum c.vilima-

rent. Durabat is Iouialium malieorum ufusuCquc ad
innum a Cbrifto nato iijo.
Apud noftros quoque proauos, non fana paro*
chorum doctrina inoleuit Jonga annorum ferieper*
iuafio : artemifiam inferijsD. Ioanni baptiftse iacris
ante domes fufp c n fam,i tcm alios fruticcs &
plantas,
atque
Digitized by Google
Liber quintus. $tj
atquc etiam candclas fates que, defignatis quibufda
dicbus eclebrioribus aqualuftralirigatas, uelnefcio
quo mode expiatas Scquandoufus poftulatinctn*
,
las, contra tempeftates, fulmina, tonitrua ( in quae c-

tiam agminatim eueftieio ad omnium campanarum
uio en tu m continuum que trachi m atque pulfum, UC
I
praefe nnfsimurn auxilium 5c anchoram facram con# ,
curricur) & aduerfut diaboli poteftatem

opera,5c
,
quajcunque maleficia,ue]ut pr^rogatiua quadam ua-

lere* Quofdam incendere ipfo die Ioannis fafcicu-
lumlultratarumhcrbarum,contra tonitrua, fulmina,
grandinem 8§ credere eo fuffumigio diabolum pro -
,
tiigarijtempellatcsciuc fedari, tradit Martinus de Ar i»t*a(\*.

les. Atueritatiminimdoportetpr«fcribcrcuctufta# tytrSHt.
tisobfcruantiam. Fides en\fpiritualis cxiftens, qu* tt * m *
daemonem exterminat uerbum item Dei, fpiritu ef* AUuh.*.
:
ficax, Vetulta huiui rei teftimonia &

cxempla, in uc-
/, * <***
matislibris facrofanclis quamplurima atquc irrcfu-
rabilia leguntur.
Eadem rcligionis obferuationein Apennino Ita-
Itae intra Bononiam 5c Pifas, exorta tempeftate mu'
lieres foras procurrunt, earn elcuatia manibus confi-
gnantescafeoin dieafcenfionis Domini preflb , de>
cuflatimque fignato , crucis figura impreftb func,at#
que ita fe fore illaefas arbitrabantur. £odem in A-
pennino ouum in Afccnfionis fcfto cxclufum adfer-
uant/ummoque illigant teclo, atque hoc modo iftas
aedes a tempeftatis iniuria tutas fore exiftimant. Ah)
ftrata menfa in m edio cubiculi, imponunt inter dua*
cereas ardentes cerauniam lapidem (cin donncrbcittl)
is turn fudat, quod ipfis uidetur miraculum: cum ta-
rn en non minus naturaid fiar, quam uitrcaruro ffflC'
ft rani m fudatio aut turn temporis,aut in h y p oc a u ft
calcnte*
In hanc infupcr rcmuarKquibufcunqucfubftan^
K ujs
Digitized by Google
fif Bt cum. Ufimalefic.
tijsapplicanturcxorcifmi, quibusherbae ita confe-
crantur, ut tint utcntibus eis lanicas an in ae 8c i corpo-
ns: fitque prccatio,ut ex omnibus hominibus ptcc

ribusque qua? inde guftauerunr, putredo Sccuncu
diabolipbantafmatacxpcllantur, &c. Ex agenda Sc
obfcquial »bus haec nota.
Mxtontifi-
Huc pcrtinet aqua in ufum innum cru ab omni- m
tali, potente creatore
condita, quae nouas fciiicet aires
l/*9»4 p- indueritijsucrbis, Exorcifotecreatura aquae in no*
mmi/ku. m ine Dei patris omnipotentis, 8c in nomine I B S V
Chrifti filij eius Domini noilri , Sc in ufrtute Spirirus
fancli, utfiasaquaexorcifata ad crFugandarnomnem

poteftatem inimici, 8c ipfum inimicum eradicareAe
cxpfantarcualca.s cum an gel is fuis apotUnciS. Ale-
xander I. Romanus pontifcx autor fuit> whuiuk
modi luftraJis aqua confecrareturad daemooes peU
Jcndos, Scutintemplo domiqueconferuartrur.fcd
in C i r x c or urn ccclcfi a, h*c aqua condemnatur ut fu-
perftitiofa.
f
, Habet item uirtutem fuam peculiarem fa! Eo .
quoqueElizaeuscxDcimandato infalubremaqusn
Hierichuntis reddidit falubrero iam autcm abfq; co :
exorcifmis redditurfanclior prseftantiorquc contra

fatanam hoc modo Exorcilo te creatura (alis per
:
peum t uiuum, per Deum t uerum,per Deum t wd#

clum,per Deum qui te per Elizaeum propheram in a-
quain mitti iufsit, ut fanarctur (lenlitas aqua?, utc(5-
ciaris la exorcifatus in faiutecredentium, or St om-
J
nibus tefumenttbus fan us mentis 8c corporis Jccf-

i
fugiat atque <Ji fee Jar ab co loco qui te afperfusfue-

,
rit.omnis phantafia 8c nequitia uel uerfutia diaboli-

. cx fraudis , omnisque fpiritus immundus
&c. Alcxand.i. inepift.DccretaJ.i Idemtc
c.aquam fa'c confpcrfam.de Conlccr.dift.j. Hoc
(erattr Scnobileillud balfamum uirtutis uariae t p
ter in-
Digitized by Google
Liber quintUtS $tf
ter infignem cius odorem. Quo utreges Be facer Jo-
tes Leuitici inungerentur , in uerae elctfionis confir-
mationem con (limit in fuapolitia Mofcs, donee ho-
mincm tndueret seternns Rex Sc facerdos I fe s V 8
Chriflus. In ea ecclefia autem Romana grauibus
exorcifmis & trina expiratione adcrucis modum fa*
cla lutlratur, nouiesque cum multo murmure $enu
ter flexo falutatur Aue fan&um oleum , ter Aue fan*
,
ftum chrirma,ter Aucfanclum balfamum atqihuius :
ope 8c prseftantianon folum creditur cxturbari dx«

monium, fed eius loco fubftitui Spiritum fan clum.
NulU rddice dxmonem extrdbi, contra lofephmi

Cr dc rddice Butm nuncupate.
Op. XX
Citrerum quod Iofepbusgloriatur t ft J>raffcfa'
Jjj'**^
te Vefpafiano Imperatore, uidifle quendam crimmhk*
degente Hcbraica Eleazarum ,
n an bus cuiu(-
9 . ( nf.^
dam & d aein on e obfefsi ann uliim, cuius (ignaculo ra-
dix a Salomone reperta , erat fubdita , applicuiffe , 5c
dxmonem c* naribus odorantis extraxifle:qui cum in OfamU A*
tcrram repfnti concidiflet, Eleazarum coniuratib- *****
tu Salomonis cantico daemonium profcripriffe hie d*™*"™'*
s :
h"
cert* fatendum eft Iofephum Iudsum k ut be Vefpa-
,
fianum ethnicum, atque Eleazarum Hcbraeum dia- ,
boliprxftigijs illufos fuiflc, qui feradicis Salomon!

a (Tcript ae p otentia attrahi fi mul abatr cum non coacti,
fed fponte, Dei atfcnfu, ccfTcrit((imulat cnim fc Gogi#

Ut alios cautius dementet) quo plus fidei annub, uc I
figmeto daemoni exturbado in ept ar,

radicis, materia:
adhiberetur, nee ad Deti unicu Parana? propulfore lc -
£i timo cofugeretur ordine: atqj ut fabuJ* exitus co-
limili inttijs cdmehto abfo!uerctur,nrmiru decoro to
fceretur pallio actus hie j> fe im p us nec in doli quae-*
i t
Uipna uocarcr, podusq* aco/eret, Salomoni trs aflcrt

fc a butfff
Digitized by Google
SiS De curat, lef malefic-
bitur, cuius exiftimatione quafcunquc fuas ftabilirfc
fanciretq, fraudes diabolus. Athunc diuinumuera*
fapientiae antiftitem,atque a fuper&itiofa daemonum
magia alienum fuifle conftat:& fecund um fa eras He
brxorum hiftorias,difputarc folitum de arboribus &
h erbis,a ccdro Libani ufque ad hyfoputn:item dc iu~
mentis , uolucribus , rcptilibus & pifcibus.qus: om-
niare rum folum naturalium cognitionem uci fi ma* ,
uis , natural cm
magiam prse fe ferunt : nifi forte* ido#
lolatnz poftea in uxorum gratiam , earn curiofas
annexuifle artes , quis obftinatius fu/picari ue -
lit.
VthtQ lui. Fortafsis radix ilia fuerir, quatn idem Iofephus alio
LI.-;. c*p. J; . defcribit loco, cuius hiftonam.ut da: moms figmenra
Sc in p oft
i x magis el u c cfc an t non pigebit adiunge
,
re: Valljs,inquit,quaMacherus Iudacae ciuitas a

parte
Septcntrionali cingitur,quida locus Baaras appella-
*lr41 ra
Msdtdt
^" tunubi radix codem nomine gignitur, quae flammae
quidem afsimilis eft colore , circa ucfp cram ucro ue-
lutiiubare fulgurans accedentibus.eamque euellcre
cupientib.facilis non eft; fed tarn diu refugi r, nec pri* i
US man er, qua m fi qui s urinam mulicbre uel menftru

um I an gum em fuper cam quincnam tunc G
fudcrit :
quis ea tetigerit,mors cert a eft, nid forte ill am jpfam

radicem fc rat de manu pedentcm. Capitur autcrn a.
lio quo q; mod o fine pen culo qui talis eft To ram ex
,
circumfodiunt,ita ut minimum ex radice terra ffrco-

ditum:deinde ab ea c an em religant: illocj fequi cum
Iquoreligatus eft cupiete, radix quidem facile euel.
litur,canis ucro continuo moritur,tanquam eius ui-
ce.a quoberbatolledaerat.traditus: nuJius eumpo-
ftea accipicntibus metus eft. Tantis autem periculis
propter unam uim capi eam,opera>precium eft. Nam
quaeuocanturdsmonia,pefsimorum hominumfpiri
tus,uiuis immeri a,cos q, necantia quibusfubuentum
noa
Digitized by Google
Liber quint m. jij
* on raerit,haec cito, etiamO tan turn modo adm ouca-
tur e^rotantibus,abi£it.Hucufq; Iofcphus. At minus
fi dei dabitur radici, Ueius colligedae modus ferenio-
re mentis ocalo perfpiciatur.

Eadcm prop* fcribit Aelianus lib. 14. cap. 27. dc ,
Cynofpafto herbamagica, quae alio nomine Aglao'

photis dicitur,& eadem cum baaras putatur.hasc per
diemjinter caeteras herb as ( a quibus ne minimu qui*
dc diflFert)delitefcit,nec ullo modo agnofcitur.nodle
uerd ftell x inftar luces, 5c igneo fpledore corufcas.fa
cile in cofpeciu uenit: itaqj (igno ad radices cius d cfi
xo difcedunt,abfq; eo neq> colore eius interdiu,neq*
fpeciem cognituri. Nocle iam exa&a aduentat,& her
bam ex figno agnofcunt euellereucro, autcircufo'
:
deretantum cauent. primura enim qui eius naturaj

impcritus,ea attigit.perijfle fcrut.Canem igitur iuue#
ne adducunt, dici fpacio famelicum, & funiculu uali-
dumarclifsime* adinferiore herb^dipiteuinclu cant
etia aliigan t,Sc carnes arias multas ei obijciut,qua Ion
gifsim e interim poflunt rece detes. Can is nidore mc
tus,impetu ad carnes fertur f Sc herb i radicitus emit:
cuius radices fi fol ui den t, c anis mox expirat, 5c fecre
tis quibufda ceremonijs , utpote in ipforii gratia ex-
tin ctus , fepelitur. Plinius lib. 4. cap. 17. inter magi-
cas hcrbas a Dcmocrito proditas Aglaophotin com-
m em orat, qua: ex admiratione hominum propter exi
in mm colore nome, inmarmonb. Arabic
acceperit
nafcentem Perfico qua decaufa 5cm armaria
latere:
tin uocari 1 magos utique cauti, cam uelint deos
euocarc.
Idem fere* commentum narratur de bomuncuto Hemuculm
illofac"ticio,exmandragorae, harundinum,bryoniat, txradicem*
aliarumque plantarumradicibusconcinnato. Scul' & rd
<lrd '
punt enim impoftores inhisadhucuirentibus, tarn

Birorum quam mulierum fortius, infixis hordei 8c
K $ milij
Digitized by Google
/// Z><? curat. Uf.maltjic*
inilij dem*
granis.ijs in locis,ubi pilos enaici uolunt.
de facta fcrobe, tamdiu tcnui arena obruunt,quouf<\;
grana ilia radices emittant: id quoduiginti dierum
ipacio ad fummum fieri dicunt. D c mum eas eruunt,
Scadnatas ^ pranis radices acutifsimo eulteJJo ten-
dunt,aptantqi, ita ut capiIlos,barbam,& cfteros cor*
poris pilos reterat. Vulgo aute ignaro 5c fimplicibul
perfuadctur,has radices humanam efrigiem reprejen
tates,effodi haudquaquapofTc, ni(i cum magno uitx
periculo cane qui ettodi at, radicibus alligato, Sc au-
:
rib us pice obturatis, ne radio's clam ore m audianc

effodientes : quod audita uoce periclitentur , pe»
reanrque foflbres. Mirum quantum atrium noic fa*
fticio homuncioni ,
quafi ex unna funs fufpenfi ena-
to fubpatibulo,cxuu!gi pcrfuafione tnbuatur con-
tra tempeftates 8c nefcio quas non calara states. Mere;
autemiuntnugae.
cv u Memorabiicclr,quodz.DecretJegitur:Seperdia«
<i^.
tfifiopu bolus fub uelaminibus lateris, prodit fe, dum ea con*
flngit quae hirer perfonis, per quas fallere nititur. Si
autem quiiibet opponit Sc dicit, Quomodo eueniunt
illa,qu£ llli diuini pr^dicut futura:aut quomodo po(*
funt aegris praeberc medelam aut fanis immittere sc-
,
no
gritudine.fi aiiquid proprif uirrutis aut poteftatis
habeantrhuc a nobis accipiatrefponfum:Qu6dideo
quifqua non debet eis credere, quia aliquando eue-
niunt qua? prxdicunt, aut Lin are uidetur languidos.
nut laederc fanosrquia hoc permiflu Dei fit,uripu"qui
haecaudiuntueluident.probentur, Sc appareatqua
tUnt.th fide fintucl deuotioneergaDeum. ficut in Deutero*
nomio legitur Mofes ex diumo uerbo Dei popula
praicepifle: non efle credendu prophet* aut fomnia*
ton etiamfi euenerir lignum atque portentum
,
cpod loquutus eft ft a uero Dei cul» ,
luisaWmac,
Digitized by Google
titer quintut. j/p
Grtuifiimui exorajhrtm uulgmm facrificu-
lorumabuftu. Cap. XXL
A Dhaec, ad eorum qui maleficio arTccli credun^
/-\tur , uel a fatana obfidione prefsi curationem,
inepti, temerarij & audaculi homines , profeC

Cone Ecclefiaftict, fed uitae fpurcicia nimis mundanf
( quales in hoc miniftcrium 5c fcenam polhilat fabu-
laeaclor ) fuis prxfcriptis exorcifmis & formula <er>
tarum ceremoniarum obfcruataaccurrunt.ut mor-
bum foluant, pcllantc|; dxmonium quod intcrdum :
horumdiris&deierationibus cedit uolcns SccoIIu- fyfkW*.

Jens,ut impictare corroborct. Na* incantatorib. iure
Optimo hi acccnfendi erunt exorciftx. Hie ut quafda S*f«r(hti*f*
corum obferuationesbreuibusenarre,unde (ueluti *f~
exungucIeonem)re!iquametiaris l poll confcfsione-^ ,c*r4fw'

illius qui coiurationibus expiabitur,per (Tngulos do-
mas ah gal os, in le&iftemijs Be culcitris, uelfub limi-
ne oftij, diiigeti indagatione quxritur, nu aliqua ma'
leficij inatenes pofsitinueniri,mox exurenda.Ab A- FxmrmnS*
poftolis fane* uel primitiua Rcclcfiajd ^manauit mi- *blfi*
nime\ Si enim a diaboli malefko aclu, exorctfmis in^
tegrc* quis curetur.quorfum ex quifquilix in angulis
reconditx,uel terra obrutx, corpus nullo modo con'
tingentes y authalicufertentesoberunt^ Indc cande-
lam benediclam contmet man u genibus flcxi s male-
fic io Isefu s ,qui aqua etia afpergitur luftrali, & c oi lu rrt
ftola cingitur: ac prxter orationes recitatur Li tarn a*

uulgares, addendo ad fanclorum inuocationem,Ora
pro co, uel Orate, 5c Propitius efto, Libera eum Do-
mine. Et orationum loco adhibentur exorcifmi qui ,
q uoqu e ut minimum tcr in feptimana continuantur:

ut moldplicatisintercefsionibus, gratia obtineatur
fanitatis. Hancformam prxferibunt Mallei malefic $«Mdp*r
<aruauthorc$Theologi # coqtraeuidente Chriftido* »«f.Km^4,
K 4 clrinarai
Digitized by Google
Si$ De curat. Uf malefic.
Mutltu- c tri nun Vcnitc ad me omnes q w laboratis 3c one*
:
/<M».i4.itf.
rat c fl. l5>
-
C g Q reficiam uos Ego (xiin uia,uentask
:
.6.
uita: Quicquid petientis Pacrem in nomine m eo,via-
bit uobis.ite.Orates ne fitis multiloqui.ficutcthnici:
putantenim fore , ut ob multiloquium fuumcxau*
diantur. neigitur efricamini litis timilcs. nouit cm
pater uefter, qui bus nobis opus fir.priufquam oralis
Cttrm* m *
.
abilio. De cercmoniarum lenocinijs nihil aliud di#
(im»Ucltr*. cam, quam ea quidem pietatis praebere Iptciem Ted ;
quoniaminania rcrum exittuntfimulachra, nonar*

cent impiorum fpirituum aflultumjat maioris ioipic*
tatis quandoque funt occafio.
Prauerca extra ordinem exorcifta procedcre po-
. . te(l per orationes Se fi legere nouit Scriptura (fic
:
h*c m Tr*-
Theologi loquuntur unde exorcillarn quandoq*
:
flaiuAemo- nonnouifle legere, in u to minus intelligcrc qu<e\e-

I
An exora^dn git, m an fe (ruin eft

) Iegat Euangelia quaruor prima
1
di m*Uji<u.
Euangcliftarum item euangclium Miflus eft angc
: ,
^YllTl'. his:& pafsione Domini:que omnia magnam habent

to txc»jo,tn~ ¥ \r t i- w i
$Uf*»lopoft.
uirtutem ad expultionem operum diaboli. Item,
Euangelium fan&i Ioannis, In principio erat uer-
bum,{cribatur,& ad coilum fufpendatur, 8c Cic gratia
fanitatisexpe&etur. Haec corum funt uerba. Hie
plura Scripture telbmonijs conuelli poflent: quem*
admodum , (i exorcilta quandoqi non inteliigat qa«
legitjfolumque lingua loquatur,quomodo uerepro*
f
nunciabitur Amen? uidcPaulumi. Corinth. 14. N a
breuis eifelaboro.
Commode hie Auguftinum in Ioannis Euange-
4 ,7,
Iiummeaddu&uruinuideor, qui itahabet: Fingunt
fpintus mali umbras quafdam honoris CbimetipGs,
ut fic decipiant eos qui fcquuntur Chriftum ufque- r
adco.fratrcs mei,util!i qui feducutpcrligaturas, per

precationes.permachinamcntainimici.fuispraecan'
Utionibus mifceant nomen Chrifti » quia non pof*
hint
Digitized by Google
Liber quintus. $2t
funtfcducereChriftianos,utdentuenenum:addunt tp**rechri-
mcllis aliquantum , ut per id quod dulcc eft, latcat id
3uodamarumeft, Sc bibaturadpernicicm, ufquca' txora mf lM ,
co, ut «§p nouerim aliquo tempore ilhus Palleati mfimtf+*

facerdotemfoleredictre: Etipfe PaJlcatus Chriftia. 8"*-
nus eft. Vt quid hoc.fratres, nifi quia alitcr non pof'
fuot feduci Chriftiani i Ne q use rati s ergo alibi Chri*
ftum, qua m ubi fe uoluitprxdicari Chnftus.Et quo*
tnodo uoluit prxdicari, uc iJlu ten etc, ft c in cord bus i
ueftrisfcribite. Muruseftaduerfus omnes impetus,

Sc aduerfus omncsinfi dias inimici.Nolite timere:nec
tcntatillenifi permifTus fucrit, aut miflus. Mutitur
tanquam malus,apoteftatedominantc. Permittitur,
quando aliquid petit i Schoc, fratres, non fit nifi ut
probentur iufti.puniantur iniufti. Quid ergo times C
Ambula in Domino Deo tuo certus efto quod te
:
,
nonuultpati.nonpateris quod te permiferitpati,

:
flagellum corrigentis eft, non poena damnantis Ad .
Hxreditatem fupernamerudimur, Sc Magellan dedi*

gnamurc'Hsc Auguftinus. •
Quomodo autem ad exturbandum daemonem, yh-bit in/Htm

ue] opera eius euertenda ualebit ilia Euangeliorum 10 <»fitwofm
,
tn eU ""-
recitatio, cum non fint inftituto huic,intelle&u con- f/f
P
fona? Sc ubi dxmonia eijecrent Chriftus,eiusque di* **^
fcipuli , & uiri poftcafancli, uerbis huic negocioa*
ptis confignatisque loquebantur, Sc refpondebant
( ut fcrtur ) ad formam. Si etcnim in uerboru incon*
uenicntium pronunciationc fimplici uirturconfiftit
defiderata non minus imo maius prseftiterunt qui*
, ,
dam 4 circumeuntibus ludseis exorciftis, qui tenia-

uerunt fuper eos qui habebant fpiritus malos , n u o i
-
care no men Domini IBS V, dicentes Adiuramus Âffor^f

:
uos per Itfum, quern Paulus prxdicat. Erantuero

quidam fiJij Sceux ludaei principis facerdotum , fe-
,
ptem,quihocfacicbant. At refpondens fpiritus ma-

K 5 luf,
Digitized by Google
fjj De cum. Ufmaltjit.
lus.dixit: Icfum noui , & Paulum fc io.uos autem qui
citis? Et infiliensin eoshomoin quo eratdxmonnk
malum , & dominatus eis , inualuit contra cos. ita ut
nudi & uulncrati erTugerent dc domo ilia. Ff6c autem
innotuit omnibus Iudaeis fimul &
Graecis qui habu ,
tabant Ephefi.&timorinciditfuper omnes illos , Sc

magnificabatur nomen Domini IBS V. Multi uerd
ex ijs qui curio fas exercucranr artes.comportatos !i*
bros exulTerunt coram omnibus ,8c fupp atari's i!Io<»
rum precijs.pecunic; quinquaginra millia repererunt.
Ofrkium adhajc fgpcr energumenis, itemconiu>
ratio malignoru fpirituum in hominum corporibus
cxiftentu, proutritinfan&oPetroRom. (uefcfibi*
tur) prius Romae excufafunr,poftea Auenioni anno
dccimoquinto fupra fcfquimillcfimum : ubi inter o*
rationcs uarias, 8c exorcifmos ctiarn infulfos , eiuf-
modi interfcritur oratio.qux anatomcn corporis hu*
mani Chriito proponir, qui alioqui nefciret, quam c-
ius partem efTetfanaturus. Eaitahabet: Obfecrote
Domine IE S V Ch rifle, ut extrahas omnes languor
Ânatcme res ah omnibus membris huius ho minis , icapite,
Lommu. i capitlis,a ccrcbro,a frote,ab ocu! is,ab auribus.st na -
ribus, ab ore, a lingua, a dencibus , a faucibus , a gut*
ture.a collo,a dorfo, a pe&ore, ab uberibus , a corde,
a ftomac bo, a Uteri bus
, i carne, a fanguine , ab ofsi-
bus, pedibus, a digitis , a ptanta, & m edulia,

a tibijs, a
*neTuis,acute, &
ab omni compagine mcmbrorum
cius f &c.
HijbruememorMa quorunim exorcijh*

rum. Op. XXII.
RAram, fed memorandam hiftoriam cuinfdant

eorum numero qui adfefolutn
exorcilhe, ex
fpe&are exorcifmis dsemones expellendi ofB-
cium, perfuafura habent,praetcrrnittcrc oportuit mi-
rume.
Digitized by Google
Liber quintus. /*j
nimi. Quida paltons munere fungens pago l>ur- in
weifs , circa Efuwîlcr pucilam nomine Helena dia#
,
boii obfidionepreiTam inLoenpago, propeAldcn-

houiam fi to , in Iulise ducatu, fuis execratiombus fe >
liberare uellc.elato fupercilio promirtebat.conuoca-

tis ad huius miraculi i'petfaculu folenne aliquot cc«
cleftafticis uicinis quorum un us, pallor nimirum in
:
Biecht Ioannes Vui n deliu s.qui action in terfui t,rc m

i
©mnem mihi recenfuic ordme, atque ex mea pctmo-

ne fcripfir. Exorciftae huicaliquandiufuisdeieratio'
mbus fruftra fudanti in excurbando daemone.hic tan
dem ait, femanfurum propterea, quod circauitrum
Joco illi illuftrando, ut fieri folet.applicatu uerfarftur
multi eiuf collegae, qui ipfum cofirmarent. Mifer flle
paftor mendacioru authori cofifus,ad eos peruitrutn
cxpeii edos,quod hie fcilicct como nltr arar,h aud mo-
ra conuertitur atq; ubi fe opera ludere uideret, ndi-
: i
gnabudus tandc in hstc erupit ucrba Latin a qua? no ,
intelle&uru d^monc fortafsis fperabat Si uIJa habes :
poteftate trifmigrandi in Chrittianu fanguine, trans

inigraexillainme. CuiincuclanterLatine^&quide Zxerajt*
jundicd refpodit diabolus Que pleno iure in poftrc
:
L** 1 "* 7-
*
mo die pofsidebo quid opus eliillu tentare < Poftea
,
m'*'
daemorfis teftimoniude Miflacognofcerecupicslo-
annes Sartorius parochusin Loen, materna lingua
rogabat dscraoniu,quare puella mox ad fonu campa-
na?,i ndican te m 1T5 adtione celebranda, Temper ab to
i
cogeretur ad teplum: num Mifla tarn eflct bona , auc

mala? Ad banc quseftioncm fe non refpondere pofle,
fed del beraturu, in qui c Actus hie eclcbratus Anno
i .
J559. circiter 17 A ugu i\ i.
Si exorcifta ille afTueuifTetleclioniuitseFrancifci, Jnlh.Cm*

non daemonis fugandi modum inuenif-/*rw, F#/ , 4*
difficilem -
fet. Cum enim Francifcus in eo pellendo quando_

JjJS^
ûc fc acre ucrbcrare intelligent, luniperum Chrifti ^
Digitized by Google
S24 T)e curat. Ufmalefte*
nautam fc miflurum mini tabatur. quo nomine audi*
to, fugam fine ull a mora arripiebat diabol us*
^•/.'f4.«fr. In eadem narrationum obfcurarumhiftorialcgi-
turJFrancifcanum fuis exorcifmis diabolura compu-
JifTead aeritacisconfefsionem quatcr alta uoce re
pctitam, dc uirtute indulgentiirum ad D. Virginem,
uci dicur,pro pcena 5c culpa, cam efficaci um.ut quid'
uisin eccUfiaremitteretur, etiamfi uniuerfi mundi
homines quis trucidaflTct. Quercbatur item, carum
potentia omnesfubtrahi animas, quarum anteapo-
teftatem obtinuerat: Sc pro h dolor n on paucas ex
,
purgatorio euolantcs animas fummam indulgenria-

rum encrgiam mire pracdi care mulierem quo que ca
:
ratione a fe obfideri, utmaxima carum uisinnote-

fcerct: fatebatur rogatus, carum con rem ptori con-
fultiuseftc, ut afinum caudatraheretRauennaMe-
diolanum.
Monachus dxmonem expul funis, cum numerofk
Procefsioncm uocat,
8c folcnni fupplicatione,quam
ad obfefliim uenit. Quare huic coetui itludcns fatan,
Muhu6. Latineait: Popule mi quid feci tibi?
Superiori adha;c anno , nimirum m il Icfi mo qum-
gentcfimofcxagefimotertio, quum apud Vucfaliam
inferiorcm nouerca priuignam annorum circiter
duodecim, Gcrardam nomine, tain premcrct duriter
uerbis, uerberibus $c fame.ut in morbum iHaberetur
V»tf*Uenfn caducumidaemoniumcxcapcllere conatus eft exor-
ui*mjt*.
c jfm Sw & pixjJc cum pane miflali guise admou, mo-
j
nachus quidam Vuinandus ex Dominicanorum

,
ccecu: qui 5c uaccae exorcifmos appJicuit, ftolxque

Mi (Talis portionem in pafcuis iuf$itfodi,ubvpalce»
baturuacca. Demlrandum fane\ tarn impuneemf-
modidxinonummancipiatolerari^magiftratu x* :
gerrimd ctiam hofpitium concedentc pijs quibuL

dam,uel ccrte* pio zclo duc"ti$,fi propofit* confefsio-
nis for*
Digitized by Google
Liber quintm. f2s
nis formulas fubfcriberc graucntur. Qua in re,ut 8c id
genus rcliquis , moderacionem & iudicium pracferre
decec conuilis in ucnerando ill o ordine cIarifsimi,D.
THSODORI GRONll, ob non uulgarem
do&rinam , pietatem prudentiam , ac hum am tatcm,
fua laude mult a citra controuerfiam dignifsimi,
quo 8c coniundifsim^ fruor f etiamfi rumpanturilia
Codro.
Qui diabolo bellum Coloni* facir,patcr eft colic
ij Conucrfarum , nomine Godhardus ab Hagen.
Siunt 3c ex Paracelfi affeclis , qui nonnihil fc hie polio
glorianturrat oculos fuos uitrioli fumo xfos^mo- 1
nij praeftigij s facile nitnis uinci patiuntur.
Exorcifmi ficli hiRoria mfignis : item

dubolum egiffi exorajhm.
Cap. XXI 1L
exorcifmi hiftoriamalumfanc'Iectudignifr
|
* (imam hie fubiungere placuit, ut aliae eius gene.
ri$ a&iones ex penitius dijudiccntur. Eft
autem ea ut mini notifsima, ita Sc certifsima Nam co
fer£ tempore Lutexia Aureliam ueni,ubi cognomine
mco Latino, nimirum Pifcinario, notior,Natalis Ra-
^^JjjjJ^
mardi mcdici regis Francifci& reginas Nauarrae, fi#
liosduos.Natalem apud fan&um Lazarum in fubur-
bijs Priorcm , 8c loan n cm item Ioanncm Vernetum ,
ncpotein.inftitucndos fufccpi: quos etiam poftpau*

cos menfes Parrhifiosreduxi. Hie turn familiariter
utcbarmultis no obfeuri nommisuiris, putifsimum
medicis Gerardo Fabro Cadurcaijo.Vitale Bcfum*
,
hxo Ioachimo quodam ex Prouincia onundo , Mj-

,
chacle Villanouano 8c rcliquis. Ibi tunc temporis

,
quoque cum Ioanne Sturmio,multijugae eruditionif

uiro , fimul degebat d ocl fs mus ille loannes Sleida«
i i
Bus , qui inftitutam tragocdiae narrationem ea fide 8c

ordine
Digitized by Google
j2 1 Ve curat. Ufmalijic.
ordine explicat,ut a me nihil dcbcat immutari.
Anno millefimo quingentefimo fupra tricefinmnt
quartum,Praetoris uxor Aurelif teftamento cauerat,
• xSt»rt- utfmepompafepeliretur, atque ftrepitu.
Quutnc
Uanenfi fl>ni nim c u ita quis excefsit in Gallijs, pr^cones funebret
n» ht/hna ad hoc conducli perurbislocafrcquentioracircum*
mcmwsbtUs. cunc> cymbalis cxcitato fono multitudinem cor#
uocant: deinde nomen eius qui difcefsit,atq; titulos
cdunt:& hortati populum uc pro mortuo Deuro pre*
centur , quando fit & ubi fepeliendus Jpronuncianr*
Cum autem funus defcrtur, adhiberi folcnt plerunqi
monachi mcndicantcs,& multa prijferuntur fumina-
n a. ce rtatun ifta fiunr, Sc aemulatione quadam: 8c quo
magnificetior eft apparatus,eo maior eft populi con'
curfus 8c admiratio. fed ca,qua dixi, farm in a nihil eo>
rum fibi fieri uoluir. Maritus ergo qui coniugismc
mo nam diligcrct.more ei gefsit:& Francifcanis.quo*
rum in templo fepulra fuit tuxta pacrem 8c auum, mu
nerisloco dabatfex tan rum aureos, quum illvfperaf*
fent multo maiorem praedam . Ft cum deinde fyluam
caederet atq; diuenderet,petentibus alias Iigna dari fi-
bi gratis, denegabat. Tulerunt hoc ualde grauiter:8c
cum antea minus ilium probarcnt,ulcifcendi ratione
hanc excogitabarit,ut dicercnt, ipfius uxorem in fern
piternum eiTc damnatam . Architecli erant luiius tra-
£a?diseColimannus& Stephanus Atrcbatenfis.ara-
bo Theologi dodorcs 8c ille quidem crat cxorcilla,
:
totumq; fuum apparati m in ciufmodi rebus adhibe-

ri folirum, habebat in pr omptu rem uero fie admini*
.
ft rant. Nouitium querdam adolefcentem fupra teftu

dinem templi c#IIoc; nt is intempefta noclc f cum ad
:
demurmurandas prt ces illi more confueto ucn ire n r,

magnum excitat ft'r pitum. adhibentur adiurationes
&exorcifmi:fed nihil ille proloquitur.iutTus edercfi'
gnura, quo dcclartrct, num fit mutus fpiritus, denud
taiuuU
Digitized by Google
Liber quintus. $ij
rumultuaturScperltrepit: id era t loco figni . Eo wtio
tundamen to, ciues aliquot, k celcbres quidem,ac ip*
forum (ludiofosadeunt: narrant fibitnftequiddain
accidiflc domi,neq; tamen quid rei fit exponunt fed :
rogant.nc grauentur adeile nofturnis precibus.Cum

hi uen iffcn c, 5c precationum e(Tct factum initium, ill
de fupcriori loco turbam excitat.rogatus quid ueller,
5c quis e lie t, figni fie at non fibi licere ioqui:tubetur er
go per figna rcfpondere ad interrogata. Foramen a li-
tem erat factum, per quod admotis auribus exorci-
(heuocem haurire potcrat, 5c intelligere demde ta- :
balam habebat ad manum, quam interrogatus ferie-

bat,fi c uc n fra poflct exaudiri Primum ta que roga«
i . i
tus.nu m ex corum fit numero,qui tbi fiot fcpulti:po-

fteamultis ordine recitatis nominating quorum c-
rant ibi corpora condtta , oenitur tandem ad uxorem
Praetoris : ibi dato figno, fe fpiritum cms cfle demon-
ftrar . An fit damnatus,5c quo nam fuo merico feu de-
licto 1 num propter auariciam , aut hbidinem , aut fu*
perbiam,aut non pr^ftitam chariutetn , an uero pro*
pternuper natam hxrefim 5c Lutheran if mum 1 Dein
de quid fibi uelit illo ftrepitu 5c inquietudinec' num
ut corpus loco facrofcpultumcffbd atur,aJioq; tran*
fportctur 1 Ad haec omnia fic, ut iutfus erat, per figna
refpondet.quibus aliauid uel affirmabat uelpegabar,
prout bis aut ter tabulam feriret. Cum autem 5c da *
nationis fuse caufam e(Te Lutheranam haercfim, 5c ef-
fodicn d urn efie corpus fignificaret monachi petun :
A ciuibus quos a dhi buerat,u r ijs qu$ coram uidifient,

dent to(limoniu:5c aft is,qu* iam erant eonfefta fupe
riorib.diebus > fubfcriberet.Hi,rcdc!iberata,nePrîo
re offenderet, aut molcftia fibi creartt.id facere recu*
fant Hi nihilominus pane azymu,que uocant boftii
: i
5c corpus Domini , cum rcliquijs omnibus diuorum

slid trans fcruut, 5c MuTasibiUus pcraguni; quod
j2 S De curAt. UfmkUfc*
lege pontificia fieri foler.qu u m locus aliquis propter
inramiam ic prophanationem eft expiandas nam .
certa quxdam cius rei capita fun t, ip forum compre-

hen fa libris. Epifcopi autcm uicanus iudex, Ofncia-
Jem uocant, ea re cognita ut prop us omnia cogno-
,
fecret , ucnit co , comitatus honeitis aliquot uins , &

exorcifmos prxfenteiubctracdcligi nonnuL
fieri fe
los petit, qui fupra teftudinem afcendant , Sc uidcant

num fpcc"trum aliquod appareat. Ibi Stephanus Atrc
bateufis admodum repugnar, 5c ualde dehorratus ne
fie ret, aiebatnon cfleturbandum fpirirum Sc quart- :
quam is , quern dixi uicarius multum in itabat at ad*

,
iurationes fierent , ta in en impetrare nihil potutr. Ia-

tcrea Praetor, ubi rel quo s iudices urbanos.quid fieri
i
uellet, docuiffet: ad Kegem pro Pectus, rem omnem

commcmorat. Etquia fuis priuilegijs ac immunity
tibusfrcti Judicium monachi dechnabant, Rexe fe*
natu Parifino deligit,qui de caufa cognofcant: ijsque*
plenam poteftatcm attribuit.facit idem Cane eli an us
AntoniusPratenfis, Cardinalis Sc legatus per Gal-
liarnpontificius. Itaque quum nullam baberentex#
ccptianerarci^raducliLutcciamôacliruntrerpoiw
dere A cd nulla potuit ab eis exprimi confeisio.Pofirg
fingulis erant cutlod x feparatim, &
no in cius qui-
dem tencbatur in zedibus Fumsei fenatoris , Acfspe
follicitacus nihil uoluit fareri, metuens ne poll inter*
ficeretur ab iliisob inuOamordini maculam, Sc ra_
Itamignominiam: fed quum iudices Sc impumtarem
eipromicterent , & fore dicerent ut in ipforum pote-
ftatcm minime* rediret, totam actionem ordine reccn
fct« & addu&us ad tiles, idem adfirmat. quanqui Illi,
erant conui&i, & in pfo prope" maleficia deprehenfi,

recufabantramen indices, acpriuilegiafuaiaCrabat:
uerum id fruftra fuit,& de communi confilio lata fen-
tentia damnati font, ut Aurcliam rcducli, 5c in carcc*
rem
Digitized by
Liber quint us. f2?
rem conditi, public^ dcmdc producerenturad pri-
marium tcmplum, 5c ad cum urbis locum ubi fuppli*
cia fumuntur de malerkis , atquc ibi fuum fcclus ipfi
profiterentur. Poftea in prouerbium abijfle mcmini,
ubi tinmen turn all quod narraretur, Spintus ell Au-
relianenfis,dici folitum.
De alijs facer dotibus,fimu!atum dsemonem exor-
cifmis faliaciter expcllcntibus , item de fimili dxmo*
niaca mulicrc fanata : uidc capita z6 8c 27 Libri quar*
ti.At hoc hominum genus prerogatiuamhxredita-
nam haud dubic* hie pretendct adiurabat cnim
:
Chriftum quoque per Deumuiuentem princepsfa* Mtnh.ij.

ccrdotum.
Exorcifmi mod um nou it quoque diabolu$,e oque Aferof.
adoriri Chriftum plum audet: Adiuro te, dicens, per
i
Dc um ,n e me torqueas. Sed fua potentia dim o n uni Mdtth.t.

i
uel pluribus imperauit Chriitus : £xi , Abite 5c eue# Mm$>&

:
ftjgioadobedientiam funtcoacli. ut rc ft e Eufebi us ^*

c4t*
ille Cxfarienfis in Panegyrico dixerit: Communis

quidem omnium Seruatorrcbellespoteftates , quae
circumhunc qui terris immi net acrcm pcruol antes,
humanis animis infinuabant fefe , inuifibili ac diuina
poteftate, uelut feras agrcftes,fuarum ouium ecu pa*
ftor bonus, procul fugauit. In ipfius nomine egredi ^fftor.ti.
d aemon es iuflerunt paucifsimis uerbis ApoftoIi.Sc il*
lius difcipuli , totius naturae dominium 8c imperium
omnis abftruff uirtutis in ccelo 8c in terra, 5c fpiritum
omnipotentiae ore fuo gerentes.
Explofis itaque exterminatisque noftris diuinis,
ari olis.magorum occultis antiftitibus, 5c quibufcun-
quc fuperftitionum collegis uulgaribusq; exor-
alijs
ciftis:abijeiamus iEgyptiacas difciplinas,feralia car#

minum arcana, uanos furores, execrandas artcs, 8c
philtra uim fa&ura dijs,3c Colchicos fuccos,5c demo
niacas fa&ioncs, Plutonica deniqt uolumina , 5c urn*
L brarum
Digitized by Google
1
jj o
1>t curat* malefic. Uf
coniurationcs,atq< Aderoa
bramm libros,Stygiasq;
contentos.Pynpbkge
tcos rims mcmbrana chartiue
focoq; (ut CtDnion inquit) mda
thonti, hoc cft,igni
mus, & fidamus Deo ac in Cbnfto

Dei fiiio. per <pt
:
uiuimus, mouemur & fumus, Cncontcr iimph—

fpemomnemfixamhabcamus. Quarc&gec
inalcficij curationem iam proponamus.
Cunndi malcficij mtthodwi ccrtif'tnuu

Op. XXIIII.
hie long* quam inolita alia, iamdudum
NObis
confuctudinc acceperimus, in prorl/gando fa-
thana,ciusqucfanandis maleficijs, ratio ine>

unda uidetur , doarinae Chrifti
Apoftolorum con- &
formior Omnium uero primum,ubi
.
malum al.quod
fe prodercuidttur,
prxter nature ordincm in aliquo
ad cum ex Dei ordinationc
confugicndum eft, qm
profcfsionc.doarinaatqueartisulucclcbm.aof-
m trt
f caufas penitms di-
bos coram differentias figna , 8c
*
, ,
gnofcaf.nimirum ad bonae confcientix medicum. E>

nimuero tarn rara faepenumero Sc grauia
morbis m
fuboriunturfymptomata,quae licet naturae impctue-
xoriantur tamcn ad malcficium
,
mox refenintrerum
atq; exiguae fidei homines quernadrtiodom :
impcriti
in diuerfis conuulfionum fpeciebus , melancholic
pilepria,utcnrurTocationc,putrefcentefcmine,&niul
uencnorum efteftibus frequenter apparer. At
tifariis
Sc accidentia difcernens
prudens 5c
curadi wale inter hos a<tc&us
feu m<tho-
circumrpeausmedicus.ubieapeficulantexacrattu-
imurUL t j na> etiam ad d.ligcntem caufarum nature*
adh.b.to
indagationem iufto, quoad fieri potcft,perpeo.
Hum
diculo ubi nature limitcs malum
,
exuperare c^r edi-
aftionesquea-
quc, ac (atana:, qui fpiritus eft, motus
fpiritualem medicum EccIcfiaQem
ttimth, nimaduertit, in
,
do>
fixnempe.autEcclcfi* miniftrum inculpatum,fanae
Digitized by Google
tiher quintus.
A .
ar.n ? . tenentem myftehum fidei
tt i
cum pura confcien>
t.a. u.tarmnoccnt.anotum,
non turp.ter
dum.non u.nolentum, cui etiam bonum Jucricup"
a pK, P,X
beatur r.ftimonium, curationis
r,m,«•„.„,<& oper*preci„m
onus tnmSS&
ficioeuenientia, fed
eft.multa
ex occulta nature
2S55S
dices quandoq; latere. ut enim
occafiolen*
uand. propr.etas.ita
rebus inert
&
nocendi. quam tamen
SenSt
petuoagnofcitmedicus;
""meonoper.
no ner"
Tantum tamen oper* 1 medico hie
accedet.fi for-
lanchol, co apt* fuis operationibus
( cu,.ut,
mateTas
fuecumabgno grauanu.deatur,
uthic prius bland*
expurgetur med.cameto.Tradit
enim Pompon t. us
pnfeos exorciftas.quos
precatatores uocitTreen-
Morb.s fiqu.dem geminis ut
plurimum hi infcS'
corpon, nempe.ex melachohco
fucco genitis & an *
m, ) utament,a,m«rore,
.one.qu
timore.uitf odfo, & defcera
busno«ediuq eiufmod Lmi;,sm,?;
1
uratus human, generis hoftis.fc

i 1
«
uelutiJugubnb ten"
«.on.b..ta uelhcat.ut quafi aquila
apud inferos Tit.i
.cur arrodereu.deatur
Obfe/Tos expulfo eo humo-
a P' ,us m,rab,, '» f«ere,
£ » 7 Joe .il.us
in espofrt f |
experimeto fe
problematis diiit Cociliator
nSL
rem q UO q, cuiufda futoris a V»2
demonio zgittTult
fonatem idwmata eo modo .perfefti curaui Oi \l?
randus medicus.Mantu* celeberrimus g
Paella quadam in
... Burgomelancholita. fe Vin>i;
h, fpmtu obfeflam efle fatebatur.diu
coniur aSd
cred.tum
dum p,a .
eft fac.hu, ,
q uia puella
& qua femper domi Jatuerat
Hetrufc. °f;
fi mp lex , Jm Z*
i
feaaretexpr.meretqueMa„tuanum. hoceft,
S
lobard.cum.dioma.utfubindeLatinumal/quidfo"
Un
k * »artr,
!
S3 2 T>e curat. Uf malefic*

nartt. Cum nihil proficerenc coniuratores,me<iicus
cx arte adhibitis melanogogis prim urn , & deindea-
Jijsroborantibu s illam optime* per D
ei gratiam refti'
tuit.Exonerato itaq.- corpore,promptius in reliquam

fanationisobferuantiam, uelut a natural i iam impc-
dimento leuatus, ab Ecdefiae miniftro inducctur Am.
111 e tu de obfefsi uel maleficio sefi uita Sc m oribus,

1
item de eius in religione Chrifliana,inftitutione,& ia

pracipuis fideinoftrxcapitibus, Sc quafuerit,uel e-
tiamnumfitin Deum confidentia, uigilanterinqui-
ret. Quadereubi pcnitiusfucritinftruclus, proclu
uiort 8cpropcraodum (Vrata erit refti tutionisuia.E re
nim (atari $ in corruptoru morum, fpurcf uits.ttetnq;
difndentixfilijsefticaciam Scillufionis potentia per*
mittit Deus, quorum fenfus exesecauit deus hums fe-
TphtCx culi, neillucefcatillis lumen Euangelij glorias Chri-
.
z iitej.u
ftj qui eft imago Dei Affe&uum quaedam rcquiritur
.
* ***x*yt* ux fit,quod dici folet^mali corui malu ouum.

t
Vbi ergo uigilanti inquifitione Sc artificiofa conic

caufam aliquatenus cognouerit Eccle-
c"hira,arTeclus
fix miniftcr ,conucniens huic medicamentum appli-
cer, uc fi ex facrx Scripni
uifa merit antea diflfolutior,
r$ hbris admoneatur,corripiatur,exemplis auocerur.
emendationem inuitetur tandem rcfipifcentia
Sc ad ,
in ordinem redigatur.Apud prxfraclx indoJis homi-

n cm inftandum.urgendumq; tern peftiue 8c inrempe*
ftiue" item redarguendus hie, & iufto Dei iudicio in
:
contumaces,fubinde terrendus.Pufillanirais,Sc diffi*

dentia deiec"tus,in fpem certam 8c fiduciam indubira*
tarn de ineflFabin Dei bonitate 3c mifericordia income
prehenfibilierigendus, Scundequaq; confirmandus
erit: in quam fententiam plena confolationis tethmo.
tempore ad«
nia extant quamplurima,qu$ fuo loco Sc
ducentur. Siquoque pcrucrfado&rinaautfaoaticis
opinio*
Digitized by Google
Liber quint hs. sj?
opinion ibus, uel fuperllitionum quofdam
ludibrijs
trafuer fe rtptos effc, uelut anfa eo modo dj moni fub-
min illrata, com p en atur zizania haec erunt cruncan-
:
(
da, atque falubriorado&rinae purioris fubftitutafe*

min a cum omni uigi antia fedulo inferenda Nec co-
1 .
gnitione recitationis Dominica; orationis 8c fymbo*

h Ap otto lici fccundum litcram, contcntum cue opor
tct (tan turn etiam p oflet qui ais maliciofus) ucrum il#
lud uiuum Dei uerbum ita in animis implantetur ut /?ww.f. ,
apprehenfum. efficacitcr fentiatur potentiacfleDei

,
ad Calatcm omni credenti , contra quofcunque dae*

mooum conatus : ut item uiuifica fide inuocare De-
urn uerum,3eternum, omnipotentcm, 8c raultae mifc
rationis parentem , in nomine filij pro noftris pecca-
tis mortui , 8c ad noftram iuftificationem per gioriam
Patris , abforpta morte, ui&o fatana , debellato infer- R»m.*X

no,patetercxufcitati,ijdcm ualeant. Si quis inter nos
afiiigitur,orare iubct L) Jacobus. Ucoh.f. |
Qgomodo idtnonis malcficio ifftc% dc cm prtSH-

gijs er hnbcciUitttc dc'mdc crunt mftitw
endi. dp. XXV.
E diaboli item operibus 5c prxftigijs erudian- VUUU'mfit
ltur,Scquamentruatus imbecillisque fir,utni-
^ hil etiam pofsit.nifiDei permiflu: necDeum Mr*'«*"fi
f "
quxcunque permittere , led in re conceila illi hmites,
ultra quo s ferrinequit, pracfigi quinimo Chriftum
;
profe&um in coelum, fed ere ad dexter am Dei fubie- ,
clis fibi a ngelis, poteftatibus 8c uirtutibus : cui fi tan- i Pet.).
tafuitfubiugandi potentia, multo magis fa tan Tub am

egit,coercuitque,ut nihil omnino ualeat,niil peculiar
riter conced atur. Quod itaque clementer in nobis
illi
permittit Deus,non poteft efTe malum illi enim cura .
eft de nobis: qui cum omnis gratis fit Deus, nos ad *P**t*
«ternam fuam gioriam per IBS VM CHRISTVM
L ) uocatos,
Digitized by Google
fj4 T>e curat. Ufl malefic.
uocatos.tamparumperafM&osinftaurabit, falciet,
|./»</r.j. roborabitatqucftabiliet. Quis eft qui nobis noceat,
fi boni aemuiatores fuerimus t Quicquid cnimft3eV\
irrogatur.id bono com mo do que cedit,iuxta iiiud

i 11 i
Rom.%. Pauli Diligentibus Deum omnia coopcranrur in

:
&dttb.6. bonum.Prccationcm ergo perpetuam cue decet.quo

fiat uoluntas cceleftis Paths in nobis. Quicquid pa-
timur, tefteHieronymo, norths peccatis tncremur.
N6habetdxmone$,inquitD.loan. Damafc.uirrutef
aduerfas aiique, nifi a Deo difpelate cocedatur: ficu*
hb.i. Iobo,&
ti in in porcis. Pertnifsione uero Dei Ucu.Sc
Mwix.$.
forti:udine habenr,Sc tranfmutatur8c trasfiûrarur in
quacunq, uolunt figuraiccundu imagine, ldcftphan
p% Dialog, tafiam.icem Gregonus Abfq; omnipotcntisDeicO'
:
c«fsione nullam habet potcftatem contra homineca

roaligqus fpiritus qui ctia in: porcos tranfircr.opo-
fcprAUu. tuit.nifipermiflas. Re&equoqi Chryfoftomus.Ho-
yiines no q iantuuulr,tcntat diab«!us:quomaquan-
tum ad fe, nunqua ceffaret a tetatione neq; enim ha-, .
bet aliu actum: non enim manducar, nec dorrnit.nec

aliud operator, nifi utteitfet, fallat&fubucrtat. Noa
magis itaqi timedam diaboli poteftate, quam Dcum
impedientcm,docet Ambrofius fuper Lucam. Spiri'
tus enim mali , etiam Dei uocatur fpiritus, quod eiuf
captiui Cw%: nec attingere, caltigare, ten tare quicqui
aufi , nifi a Deo conccdatur, Iobo nc pilum quide J*-
dere potuit fatanas , nifi impetrata permifsionc, eaqs
)imitata.Quoc»rcan6eftformidandus diabo/us; fed
Dcus,qui urfum hunc catenis alligauitcapcum,utni^
hilomnmo abfque cius fingulahnutu ualeat. Hinc
Cbriftianus quaecunq; aduerfifsimaa Dei digitoex*
cipict,qui omnia in manu. Nec Cbriftia*
fua continet
pi nomcn mercntur, qui maligna? alicui mulicriauf
idiabolo imputant malu inueclu, ad Dei uolqntatem,
M- * idminu$rcfcrcntcs
1
? Iobusafflig!turid*mone,ati
Dei
Digitized by Google
Liber quintus. s$S
Dei manu accipic dicens: Dominus Dominus
dedit,
abftuiit: Gcotilli plaeuit.ita faclu eft: fit no me Domi-
ni bencdi ciu perpetuo. Non cxdentis uirga? rationi
illc habet,fcd uolcntis patris. Virga punit film:at hon
cam fecifle hie dicit, nifi mentc nondum conftct: fed
patrcm, qui uirgam in manu haber, caq; utitur. Sine
eiusuoluntate,ncpilusquidemcapitiexcidit, quin M*ith.i:
omnespiii nuraerati funt;ipfe uirgam ufurpat, quatn
grauirer,& quim m uJ turn, 3c ubi uelit.
Q$omodo ad tolerantiam muiftam erunt exci-
Undi dtmonm malcficio Ufi.
Cap. XXVI.
lor,angor,mceror, trifticia,tentatio. Ob oculos uclut

fpecuium Temper reuocetur exemplum fanclifsimi
illius Iobi, qui tot exercitatus modis, & tantarum ca*
lamicacum ac miferiarum mole prcflus, Deumlau-
dibus extulit (quanquam malorum interim pondere
impar, in uerba animi parum patientis erupifle ui'
deatur ) ac licet nullius malse occafionis fibi con-
fcius clfcf non daemonem accufat tamen nec ab iilo
, ,
aut ullo ho mine tan tas fibi infli&as asrumnas que-

ritur fed ex Dei aequifsimi uoluntate fibi ifta ac*
:
cidiffe agnofctt ut cum uxor ei exprobrapet, Vbt

.
nunc tuus eft Deus cui confiius es 1 nonanimuin

,
abiecit,fed refpondit, Vt fatua loqueris^ Si bona

a Deo acceperimus , quare mala non tolerabimus
paticnter Sic nos quoque in affli&ione noftra,
ad Deum oculos mcntemcjue dirigercdccct, &hi'
thfsiinx cius uolunutinoi noftraq; placid^ fummit'
L 4 tcre:
Digitized by Google
Be curat laf. malefic.
terc : quandoquidem ille nihil uult,ni(T quodoptu
mum ,
quanquam nobis interdum fecus uidearur.
Froutrb.t. Quosdiligit, caltigat nec peccatoris uulc mortem,
:
Mtr.u. fc j ut conucrtatur $c uiuat. Suorum famulorum, ut

uclcuiufuisaltcrius, minifterio utitur, quo
o^duboL diaboli
0. an » e!9r » nos ob noltra fcelera aut incredulitatem puniat.Sc
tiMmmiile- hoc tuodo ad re ft am conuerfionisuiam reducat: uel
rtoutAtur ctiam fictcntatnos Oominus Dcus no rcr, quemad'
„
V ' M1 mod urn Deuteronomii iz.legitur,ut palain fiat, utri
'
»4. <fir«/«
diheamus eum,an non,in toto corde Sc tota anima m
noltra. Pro fummo gaudio itaque ducite frarres (in-
Jscobn. quitD. Iacobus) quoties in tencationes inaderitis
uarias lllud fcientes , quod exploratio fidci pan t pa-
:
tiennam. Cftenim patientiaopusperfcctumhabeat;

ut litis pcrfc&i 8c integn nullaque in parte imminu*
,
ti. Beatum item prxdicat uirum,qui fuffert tenutio*
nem: quoniam cumprobatus futrir, accipiet corona

uitx,quam promifit Dominus hi s, a qui bus fuerit di-
i,Prtr. 4 . lcclus.HincadmonetD.Pctrus: Chanfsimi,ne mire-
mini, dum per ignem exploramini , quse res ad expe-

rimentum ueftn fitiperinde quafi nouum aliquid uo-
bis obtingac : imo in hoc quod confortes eftis affli-
clionum Chrifti , gaudete , ut in reuelatione quoque
gloria* eiufdem gaudeatis exultantes. Timothenm
i.Timoth.x. hortatur Paulus, ut af rli ctiones ferat tanquam bonus
miles IE S V Chrifti. Nonenim quis coronarur,niu*

4
legitime certauerit. Excmplum accipite 9 fratresme£

Uukit* (monet Iacobus) afrliclionis Scpatientix, prophc*
us, qui loquutifunt in nomine Domini. Eccebea-
tos dicimus eos qui fuftincnt Tolerantiamaudiftil
Iobi , 8c fine Domini uidiftis quod ualde mifericors
9
fit L) o minus , ac commiferans , qui pi o s £ tcntatione

uPttr.i. nouit eripere, Pctro tefte. Iobum totum (exceptail-
lob itt, Hus anima, quam ilJsefam permanere uoluit Domi-
nus) etiam in fuis lubftantijs 5c fobole dunfsime,
Deo
Digitized by Google
Liber quintus. sij
Deo annuente , afflixit fatan: ucrum port inuiolatain
paticntiam, cum multa eius ufura, cun&aiili
illius
ubcrrime rcpofuit Dcus:cuius iam non eft decurcata At 4*
manus , id ipfum poteft Sc infinitis partibus maiora.
,
Quorfum ergo alicuius hominis, aut etiam ipfius

moms, nos terrebituiolentiaautmalignitas < curab
horum iaculis ufqutadeo expauefcimus t quae ii in
nos uibrentur, figanturque.no camen ad internecio*
nem transfigent, fi conftantindereuerberemus,re-
/4r **-4-
torqueamusque. Reddendum diabolo, Sc fugieti
no bi s:ne c
1 locus eft dandus: fed Chrifti uerbo pel-
11 1
c«n»t.i
lendus, Abi fatana.Fidelis eft Dcus, qui non finit nos M*tth.+.
tentari ultra id quod pouutnus imo facicrunacum :
tentatione exitum.quo fufferre queamus. Nouit ille,

quibus nobis opus fit, priufquam petamus. Ne*x#
horrefcamus,hortatur Dauid,* tiraore noclurno.ten pfiLpu
tatione fcilicet occulta: nec i fagittauolante in die,
tentatione quippe manifefta nec i" negocio peram-:
bulante in tenebris, nempe a fpectris in tenebris u cr-

fantibusmec ab incurfu & d^monio m~ridiano,quod
Paulo nuncupatur angeluslucis, in quem fe transfix *0;itf&.u.
guratdiaboius.
Ad tolerantiam inui£lam contra daemonum infuN nUrsntU.
tus.fic conftantem in Deum fiduciam.ita affli&i fedu*
16 excitandi funt patrum quoqi exemplis uelut An# ^ :
tonij iEeyptiaci , quem

tumulo latitantem tarn J^pf^
in
grauiterlaceraruntdaemoncs, ut tanquam mortuum ^^w.
ad hofpitium reportarit ilium mini ftcr ubi nonnihil :
refpirans Sc quad reuiuifcens , clam alijs ad tumulum

ferefcrri iubet: ibique expriorum uulnerum dolore
proftratus, cumexanimi fortitudinead confli&um
dsemones prouocaflTet, nec illicun&arentuâflum-
ptisque uariarum beftiarum Sc ferpentum formis,
A n tonium d entibus cornibus , unguibusqut impe*
,
ttrcnt, 5c denud lancinarent , fubito lucii quidam ra.

L 5 dius
Digitized by
S3 1 Be curat. Uf. malefic.
dmsdaemones & tencbrasfugauicrftatimq; fanatus
Antonius, Chrilhim prscfcntem cfle intellexit.dices:
Vbi eras Iefu bone, ubi eras? quare a principio noa
adfuilti, utuulncra curares mcac' Ex uoxad cam li-
ct a A n con i, inquit, hie cram, fed did ali ob tuum cer*
:
tamen, quod prius obferuare libuic: iam autem,quo~

mam tirenuum tc pugilcm prarftiteris in totoorbe
,
celebre tuum ent nomcn. H«c in uita S. Antonij ab

Athanafio defcripta, & c* Grsco per Euagrium Prefc
byterum translata, ubi lu&acumdiabolo uarja mi-

re que acerba, & m (Ignis diuioi uiri patientia con-
ftantiaquelcgitur.
isfnton-S*- D.Hdarius Antonio contcmporaneus/cdiunior;
ifh.Lbroie. i Jccm one mire excruciatus orationc uinccbat. Hie
,
ExmpU.i}. u [>j ptululum aborationequiefcerct, moxadaemo-

ne in tergo & lateribus appetcbatur, ipfum irndente
ijs uerbi* Hordcum iam'ne an paleas feflb tuo afino
:
offercs? Nam fuam earn em nonnihil obllrcpcram,

antea He atfatus fuerat Ego te afioe non hordeo, fed
s
inli C9af. palcapafcam,oepofthacTecalcitrc$. Hie uides Fran*

t
/^4* cifcum non fatis nouiflc hominis pij uires ia tolc ran-
da quauis affliclione daemonis. Legiturenim inc#
ius uita, fratrcm Egidium interroeafle Fran cifcum
hisuerbis: Andiabolus fic fit terribilis,qu6d homo
perunum Pater nofternonpoiTetfuftinere i ipfum
rc (pond lie, Quod null us pofsit fuftinerc diaboJum
i
per medium Parer noftcr quin ftatim morcretur,

,
Hue referatur Cypriani fermo de Bono paticnt/e.ubi

& impatientis exempla proponuntur : item fermo
quartus Chryfoftomi.
Communiumprecum inmsltfUio fatutndo
effiuci*. Cap. XX
VI J.
infupermaleficio l«forufideadaugeat,uuI«
fTKti, \/ neraqitortoredasmoneeimiuflufuiato.fana*
'
.
\ re dignetur mdericordiaru pater, comunibus
ad cum
Digitized by
Liber quint as. s}*
a J eu ex animi pcnctralib. fufls confidents precibus
crunt iuuandj.ld ab authors epiftolae ad Hcbraeos di'
ferte madatur: Mcmorcs eftotc uincloru,tanqua una f/tbr.t^
cum iilis ui n cli coru qui affliguntur, uclut ipli quoq»
:
ucrfantes in corporc. Orate pro uobis inuice, ut fani

fitis:pi£ monet D. Iacobus. multu enim ualetdeprc Uahif.
catio iufti efricax. flelitS homo erat fimilitcr obno- i
pjgfy 7t
xius affcclionibus ut nos 5c prccatus eft: nc plueret,
:
Sc non pluit fuper terram annos tres,& menfcs fex: 3c

rurfum orauit & carlum dedit piuuiam 8c terra pre
, ,
duxit fru&um fuum.Item.Infirmatur cjuis inter uo$ ?

accerfat feniores Ecclcfije, 8c orent lupcreum, un*
gentes cum oleo in nomine Domini; 8c obfecratio
rid ei faluum redder laborantem,& eriget eum Domi'
nus: & (1 in peccatis fueri r,remi ttcntur ei. Hinc ora-
tionum fidci public^ 8c fcorfim a Chrifti fidcltbus ad
rem prxfentem accommodatarum refpondentiumq;
cnergia,liquidoconftat. Ne Petri fides deficeret fata- Z"****
na* infultu,qui expetiucrat ut eum uclut triticum cri-
braret,Chriftiorationeintercedenteimpctratumeft.
Cotra diaboli aftutias ut uigilet cu omni fedulitate 8c
deprecatione^poranib.fancTSjEphefioiftudiofecx- -Jp'"/*-
hortatur Paulus. Admonet ite Timotheu,ut ante oni' i.nmoik
nia fiat deprec ati on es,obfecratiocs,in tcrpellationes,
gratiarua&iones pro om nib. horn ini bus. Fidequoq,
Chrifti opera fibi augeri orat A poftoli.Per Mods ora* jyum.ii.
tionead Dominu,fororiIlius Maria libcratur a lepra, M«th.tf*
Sic patrisoratione,Chrifto genua flecletis.dicetisqi, A/*"' 9
'
Domine miferere filij mci.quonia lunaticus cft,& mi >

1
fere affligitur, &c. increpatur dxmoniu, puerqs fana-

tur. Seaut credere teftabatur hicuirin fuisprecib.&
orabat Chriftum , ut ipfius incredulitati fuccurreret.
Nulier quoqi Graeca, SyrophceniiTa genere,ad pedes M*tth*y
Chrifti jpuol uta.rogabat ep,ut d c mom u a quo filia mi -Ware. 7,
fa e cruciabatur,cxiurbarct:fic ob ei9 in terpcll atione,

txonet
Digitized by Google
S4 * Be curat. Uf.mnlefic*
/#</;'//;.
8, exonerabarur filia.Muhum confidebat Iudith inora.
tione tratrum, quando dixit: Orate ut firm urn faciat
propofitum in cum Deus, 8c c. Nihil aliud fiar.n fi ora« i
i/flln. 8. tio pro me ad Dominum Deum no drum Petrus Be

.
loannes orantpro Samaritanis, utacciperent Spki#

turn fanclum.
Iciunij m opcribuidUboUuinccndiscner~
gia. Cap. XXVII I.
jttunU, TNdicantur etiam iciunia, forte* caro,ni mia fui in-

fi
I dulgentia proteruiens, locum dsemoni dederit: ut

hoc rellricWreno.in ordinem redeat. Quare Por.
phyrius tradir,ieiuniu:n & cafti rate m maximc lauda*
ri, non quia ijs placatiorin prim is efficiatur Dcus
fed ut retroagantur qui fanguine 8c immundiciagau-
dences,quo perfrui pofsint his.utentium corpora in-
Ateth uadant. Eftenim aliquod demoniorum genus,quod
\-j.
Marc. 9. non nifi orationibus&ieiunijseijcitur, Chrifto au-

***** thore: incredulitatis, propter quam ill ud expel ere I
ImJ. + nequiuerunt,difcipulos redarguente. Eleachira quo#

.
que facerdos Domini magnus, fic omnem Ifraelcm

alioquitur: Scitote quoniam exaudiet Dominus pre-
ces ueitras manentes permanferitis in ieiunijs 5c
, fi
T^b.n. Do mini .Et Raphael To bia

orationibus in co nfp ecru
docet,bonam eflc orationem cum ieiunio.
Hiftoriam in hanc rem mire" commodam narrat
Stb.tJuftor.
S(ot HcclorBoethius.inGareothaefcilicetregionisuico
.
cuodam, quatuordecim uix paflfuum mill bus ab A-

bcrdonia difsito extmiae forms adolefcemem co-
,
ram Aberdonenfi antiftite queftum efle palim , fefe a

daemone fuccuba (ut dicunt) gratifsima omnium
quas uidiflct forma,multos iam menfes infctlari.ean-
demque occlufis foribus noCtu ad fe ingredi,Sc blaiu
dttijtin fuoscompellereamplexus: dubia luce earn
peue* fine ftrepitu abire, nee ullo fc modo, cum pluri*
mm
Digitized by Google
Liber quintm. y+t
fan am tcntaffct, a tanta tamque turpi ucfania libera-
ri.Iubet con tinuo circumfperius 8c pius Epifcopus,
adol cfc en t em alio fe conferre 8c ut iccundum Chri-
:
fti anam religionem magis laudatis ieiunijs 8c oratio*
nibus foJiro attentius accommodaret animam s hinc

fore arbitrabatur, ut pijs operibus incento.uidus ca-
codaemon tandem terga daret. Nec relix defuitfuc*
ccflus falubri confilio: quod adolefcens religiofe* exe-
quutus , paucos poft dies omnino ab illis umdicatur
ludibriis. Sic incubum daemonem non amplius infe-
ftafTe Nauetis mulierem , poft cofefsionem 8c facram
communioncm, quae ieiunia 8c preces comitarifo*
lent, legitur in uita ci umj ,u
D. Bernhardt Hie j the 1 1
encomium, oculis om«

riacae p raefen ti fsi mae, ui res 3c
ilium Temper epponendum hoc feculo diflblutifsU
mo, cxulceratifsimoque, ac ani mi & corporis m or-
bisdxmonumqueinfultui apprime" obnoxio, exA# .
m
rhanafio 8c Cypriano adducam: Ieiunium morbos t ^^. *^
fanat, dcftillationes cxiccat,daemones fugat, malasqi commit
cogicationes expellit, Scmcntem nitidioremreddit,
8c cor purgatius , 8c corpus falubrius , 8c ad thronum
Dei hominem fiitit. Etpoft: Quifquis igiturab im«
mundo fpiritu uexatur,certu habere debcr,hoc phar*
maco, ieiunio inquam, ftatim fpiritus malos aftfictoi
abfeedere, uim ieiunij metuentes. Valde cnim dae-
mones obi cdantur crapula.Sc ocio corporis.
Cyprianus de Ieiunio 8c tentationibus Chrifti: Ie-
iunium, in qui t, fi difcretiona regatur, omnem carnit
rebel lionem edomat, 8c tyrannidem guise fpoli at Sc
exartnat. Ieiunium extraordinarios motus in cippo
claudi t & ar£ht,Se appetitus uagos diftringit & 1 igat.
Ieiunium fi humilitate ornetur feruos Dei contcm-

,
ptores mundi effieit. Ieiunium carnes azymasmun-

dat 8c folidat, 5c putredines quae ex adipc prodeunt,
eonfumit 8c ficcat. Ieiunium S c rip tur arum dclicijs
pafci.
Digitized by Google
fti Be curat. Ufmaiefc.
pafcitur, contemplatione reficitur , gratia ftabiliturV
pane nutritur.DanicIi interpretatio fomnio-
ccclefti
rum puen de Babylonio iW
rcuclatur ieiunio , Sc trcs
Isefi egrediuntur incendio. Moifes in montequa-
draginta diebus cum Domino perfeucrans, 8c Dei

familiaritate colloquium & leg's miniftcrium pro*
meretur. Helias quoque cod em dierum numero ab'
ftinens,eremo conuerfatur. Et poft Efficax eft ora^
:
tio praecedente ieiunio, 5c fa ens ftudijs anteceden-

tibusnon patitur poftulatio deuota repulfam. De
Jeiunij potentia infigncsduo fermones Bafilij Ma-
gni,item unus Chrytoftomi 18.
Vlemofynarum uirtut. Cap. XXIX.
ZUmofyn*. A Ccedatadhsec.profacultatumrationcearum
/"\ com muni catio,& in paupcres crogatio,obla-
tioq;:quem odorem bon$ fragrantiae,hoftiam
rbtlif>.+
acceptam gratamqi De©,appcl!at Paulus ad Philipp.
1
Xomatu tu qui Romanos etiam impenfe adhortatur ad toleran^

tiam in affliclione.Sc precationi ut inftarent,necefst~
^Tor.i©. tatibusq; fanclorum comunicarent. Cornelius item
ceturioexcohorteltalica, religiofus ac timens Deu,
pr^ftas eleemofynas plebi multas, depreeansqi Deu
fcmpcr,qua audiuit ab angelo uoceY CornelijOratio*
nes tux 8c eleemofynxtuaj afcenderunt ifl memoria
TobU ix. cora Deo. Et Raphael angelus ad Tobiam: Bona eft,
ait,eleemofyna magis quafm thefauros auri reconde*
rcrquonia eleemolyna a morte hberat, Sc ipfa cftoue
purgat peccata 5c tacit inuenire mifcricordia 5c u/ra
,
Teh**. aeterni.Ite Tobias pater ad filiu,ante morte ;E*fub-

ftatia tua fac eleemofyna 5c noli auertere facie tuam
,
ab ullo paupererita e* im fiet,utnec te aucrtatur fa*

a*
ciesDomini.Quomodo potueris,ita efto mifericors.

Si multu tibi fuerit, abundatcrtribue : ft exiguupe*
ncitcfuerit, etiacxiguu libeterimperiri ftude. Pra?'
% mium enim bonu tibi thefaurizas in die necefsitaos:
quo-
Digitized by Google
x Liler quintm. ?43
guonia eleemofyna ab omni pcccato & a rnorte hbe#
rax, & no patietur anima ire in tencbras. Fiducia ma-
gna eritcora fummo Deo cleemofyna.omnibus fa-
ciecibus earn. Apud Luca ipfa ucritas loquitur: Dace Lmcmw
eleemofyn a, & ccce munda font uobis omnia. Nabu- DsmtL
chodonozori Babylonisregifuafit Daniel, utelee-
mofynis redimeret anima. Apud Ecclefiafticu legi' &<fyh
tur Vt aqua igne ardente extinguit , ita peccatti ex#
:
piat eleemofyna: cuius Dominus gratia red diturus,

memor erit in poftcru, ut author teporc cafus fui ad-
miniculuinueniat. Na eleemofyna uiri,qua(i faccu* *c*fr/T»7.
lus cu ipfo , 8c gratia hominis quafi pupilla coferua-

bit, &
poftearcfurget& retribuetillisrctributione,
unicuiq; in caput ipforu.Ergo conclude eleemofyna
incorde pauperis, &
haec pro te exorabit abomni
naalo. Hie locum habebit Cypriani fermodcElcc
mofyna,ite Chryfoftomi homilix $2.*$ 54. $5. 36. 57.
(
Cm multifarim quim turic agi debet,

affliftis
CT mitanda diucrf* fdnttionii exem-
A habentem
pt. Cap. XXX.
Pud aegrum lucida fuarum exacerbation um
intern alia, horum plnrima.cn m
dicio a prudente Ecclefia? miniftro proponi
iu-
poffunt. Apud hunc uero qui continuo torquetur,

mente Isefus, oration cs (utdixi) communes, &rlde^
lium intcrcefsiones necefsitati preft nti confono fen
fu applicant , iciunia & egenorum fubleuatio , fuiim
habebuntpondus.
Ca3terumfiunoinIoco,maleficiacollidanturnu- Vln phm
mero plures (quemadmodum io monaftcrijs, po- Ufi
tiftimumuirginum, uelut organomm fatanae ludi'

J"
T^m
brijs magisaccommodatorum, frequenter ufuueni* mmifuim^
rccernimus) ante omnia hue curapropendeat,ut d»m.
fcparentnr, & unaquxlibct ad parentcs uel fanguine
aut affinitatc jpximos auehatur, quo (ingulf fcorfim
iomuuj-
Digitized by
S44 curat UPmdlcfc
commodius fidcliusquc fanari queam,re^
inftitut 8c
ftitutionis habito pro cuiufque necessitate dclccto:
neuno(,quod aiunc) calopodio ( quorundam int-
ptorum,mcndacium,impoftorum,fupcrftitionisim*
pictatisque antiftitum more) quis caiceare conecur
omnes,& diflblutispraefcriptorum ucrborum minus
conuenicntium formulis , commenticijsque quibuk
dam ritibus 8c fubftaotijs ad rem mi nunc facienti-
bus , profligare pergat dsemonem • in iff ridentem iU
ludentemquc, & fugam plerumque fimulaorem e-
gregie\quafi compulium,licct ultro cedentem,ur nos
incrcdulitatis labyrintho altius inuoluat, fi uctitis
cum mcdijs fugatum crcdamus: hac rationc tcorpo*
ribus cedit fxpenumero, 8c quidcm libcntcr.uranf-
mas minus impedite* pofsideat, eisque dominctur.
Quae uero uirgincs arctius occlufae cobibentur, nee
cgrcdi permittuntur, quod equidcm in eiufmodica*
fucomprobarc ncquco: ucl quae in defignatoeoloco
clementem Dei manutr^patrisque uirgam, cum uera
fui abnegatione fortiter tolerarecum loboinanimu
induxerint, mutuam bicpraeftcnt in fuorum crucia*
tuum interuallis opcram, fe mutuo confolantes, mo*
dumque praefcriptum quoad fieri poteft obferuan-
, ,
Innhrttdd tcsmecad huiufmodi fpe&aculum admittanturio-

talc jjftclac* niores,ne territae tormentorum raritate 8c ueh em e.v
Umnonad- t j at qîd niali contrahant , cumeisauideadmodum
mttutuU.
jnfiJicturdiabolus.
Cum alias ad piampuellam in ccenobio ©Merata*
literasdediflem,quibus uirginum eo in loco olim in*
MfwrXJ* credibili cruciamentorum genere a datraooioexer-
biJlorUeur* citarura (quarum fuperiori mem in i Libro,cap.io.)
urm mtma- biftorias mihi cupicbam defcribi.ca in hanc fere fen-
'ru+rborcm
tcnt am refpondit Duas adhuc ex illis fupereffeo*
' .:
propc^Wm- clogenarias propemodum , aquibusfaepiusaudiuif*

ths. fet , ne magno quidem fe ucllc graui ilia caruifle caia-
mitate,
\
Digitized by Google
Liber quint us.
m itate ex Dei uolantaie nata qudd inde
f f
, , pecul.a, e
fcran* d,u,n E donum & .llummationem fe conic!
quutasfenfillentrncc lecusearu.nteftariuita.
Anton.o nocu.r feu-eros in fuis ceruic.bus Quid
tulifTema
giftros < cm eosfecundum
Deiuolumatcm perpcflb
m mams celi.t lucrum Scgloriam.
i
ScnbeUtauoq,
m.lloseo tempore fu,(Te
undecunuueuirosdoclos*
qu. temheorum eorum fymptomatum
laruasconl
tu,t,,ea$ pemefsnnefcrutarentur,
amolirenturquc •
fed quo «n <ôd.conulijs
confidents pertt.tfl
re eo malum recruduitgrauius.ut
tandem Dei
opus
eirefingâre faterentur:, cuius
manu cum id exci-
Perent. Sc fe toto corde fub
potenti eius brac'hio
ubm.tterent, Fernet mtegrcabnegante*,
humihta-
temqueu!queadeoamplex*,quoetiam cundtis fuis
affects, relbtcrmt, eosquc
d.um. uerb, normam toto
uicerint: & breu te ad
animouitamconforma!
rint. tunc paulatim euanuerunt
uniuerfc ill* d.,,.
P.amep.ilol* illius uirginis partem
iuft.sdecaufis
.nferere uolu, , quod id cofilium
meo inrttuto pror
fus refponderet &
ne eiufmodi uirgines
,
ufqueaded'
i p.orum numero al.enas e(Te.
quisT.mere in animfi
inducat , et.amfi adhuc multa in ijl
defidcrari no d,f
fitear, qua: infeia &
non fana infonnatione
prxter*
p'*icr.
mittuntur.
Porrd monafterium Jd ingrelTus,
coram cum alte.
ra contuh uetu.a, qua-id mali
decern fuftinueâ an
nos , eo nomme grat.as Deo agens
quam maxima"-
acfiauasadm.tteret, fe Center denud
ijfdero uel I*
cal.m.tatumnua.busob.jci afTcrebat.
tern me ell max.mopere ut
ôrutaai!
, fi i„ confilium
ad ita af-
Jiftas .ccerfcrer, ne exorcifmos admitterem
unqui.
Quaedam m eo tormentorum
theatroconft.tuta A
fratre u.rg.s ex quorundam confilio excarnificaba.
tur
;
qucmadmodum ab ineptis ctiamnum hod.e
co.
M fulitur,
S4 * T>* cmtdt. malefic.
fulitur,quafidaemonemprofiigentuirgx, &noopo-
ciusco modoille carnificinam procurec. eareiindi-
gnatione& pudoreiJla pcrculfa, contabuirpedetem
tim,& moritura cccinit. rogata uero c at on s caufam,
i i
rc(pondit:co quod dc falute fua xtcrna minimi hack

Ver**hnrgA tarct. Aiteraquoqiiamd!uidaBmonioercrucitra,ac
Hon* txem- morti proxima.fe totam attentaorationc Deo oflfere#
j>Um.
b at> ut cum ca p fo fa Q ar burio quicquid uellct,in tern
{ore 8c in sternum ageret,dummodo ipfius glorifies
etur nomen.obfccrans: rogabatq, reliquas uirgine*,
utpofteius mortem no cxmore, Miferereme/Deus,
cancrent:fcd,GIoriapatri.Memorabi]e abnegar/oai*
ucrseexcmplum.
Singularcm infuper, 8c fuo loco imitandialiquan-
do curationis eorum quos uexat diabolus, rationcm,
Curdndti*. exfequenti colligcs hiftoria.Philippus VucflelicbCo
ttumtaa exi-
monachus abbatixKnechtenftcin, intege*
Jonienfis,
t*m[tgH.
^ fimplex,afpiritu reference abbatem macilentum,
ante multos annos mortuum exagirabatur roifcrc &
,
mulcifariam , circa annum quinquagefimu fupra mil'

Jefimum quingetefimu: interdum auchebaturfubte.
ûm, alias per ligna tranfuerfa coniun&iora fupra
campanam intrudebatur, plerunq; per murum trans-
ferebatur inopinato. inucntusquandoq; etlcorpore
Aiper pifcinam proic&o, capite autem in terram recli
nante. Tandem fe prodit fpiritus,diutinx 8c multiple
cis uexationis caufam explicas! fe nimirum efTe ilium
abbatem Matthiam Durenfem.tot annis fepufrumrac
eo torqueri, quod fufpenfara D.Virginis efngiem ex-
qui(It£ depingi curaritmec fatis fuifTc facluir. pt&oris
Nouefiani laboribus & impends qui inde iafturam
,
fenferir, ac fibi ipfiuim ficerit:ucrum id fuit. Subne-

#cbat bine folutionis modunj, cuius nomine hanc e-
xorfus erat fabulam diabolus expiari fcilicet hoc de-
:
li&um non pofle, aut ulla fe hbcrari ratione, nifi reh-

gionis
Digitized by Google
Lib er quinine jji
glonis ergo apud Treuercs & Aquifgfanum peregri>
narcturhic Pivilippus (quern ob fimplicitarem accont
modacuin fuisludibrijs orânum ratus eft diabolus)
8c trcs MiiTse,de trinitate fciliccr,de domina,& dc tetn
m
pore.in eius aflertione recirarcntur. Vrhic fpiritus
uotofatisficrct, cofuIueruntTheologi Colonienfes:
6c capita!ariter(utilIorum moreloquar)id reliqui po
ftulabant quoq; monachi , a fiio fuperftite etiamnum
abbatc D.Gerardo Strailgen Morfenfcqui faniori in*
{Vi union e atque acri increpatione in aliain potius fert
tentiara Philippum exiftimauittraducendum utui- ,
deficct fide uiua omnis miferationis Deo patri , 3c

Chrifto atfertori noftro unico confifas,daemoni$ im+
pofturas animo ncgligeret forti : redcuntique fpiricul
obijeeret , fe non eiTe fui iuris 9 at Tub aliorum degere
-
imperio, propttrea nec pofle ob rerum penuriam I fa"

obediri cms uotis Quo fafto.fpiritus refpondit: Die
.
Suppriori de eo enim confirmandi fui inftituti fpent

.
conceperat. Quare Abbas,ubi daemon em pcrfeuera-

re.nec monachumillius illufionibus fatis confidetef
refiftere animaduertit , ipfum denuo re&ius inftituit,
ftudiof£hortatus utrefipifceret, riectam pronasof-
fertet fatanae technis auresrfiucro manes, uti hacle-
n us, audi re pergeret,fe ilium flagris,& qurdem capitd
lariterca?furuin,feucrif5imeminitatus eft. Hinc irri*
cos Ajos fpiritus uidens conatus ob abbatis conftan-
nam, 8c animum Philippi magis ereclum fiducia iri
Deum aduerfus frauduientia exitialiacj; d^monij ftui
di a,nunq u am redijt, alioque migrauit. Hanc curan-
di methodum , in eo fraudum diabolicarum gc-
nere, quandoqucinufumrcuocandam
arbitrarer;
M 2 htccrii
S+S De curat. Uf malefic.
F(<S<e ohfcfiwnis curdtiones cerU probdUq;.
Cap. XXX
MVlierculaBartholomaea nomine, quum in pa
go Vucll,pr$ter morem Tub MilTae adionc hy
mnus ille qui incipit Gloria in excclfis Deo,
,
Germanica lingua canerctur , mox uclut dxmonio
correpta,incxta(in conijci uidebatur, cum maxima

hominum perturbatione.in eo tormento fempcrpcr-
durans,donec abfolueretur cantio. Quum ad hunc a-
clum ahquandiuconniucrctur, nectamen dcfincrci
fcemella,tandem a pagi domina, Anna a Virmont, in
arcetn uocatur quaehumaniterSc amice caulam ro'
:
fc ita uin ci fineret,quueadem

gar,cur Tub ea cantilena
cflentucrba Germanica quae Latina, abfq* mmatioe?
ciq; hymnum Germanicu praelegit, Sc uerbaiotcr^re
tabatur, quibus nihil abfonum, nihil impiu, autquod
. r.T uliam offenfionis deberet dare caufam , inefict-lubet
itaque cam forti cfle animo,fe iam eundem hymnum
Germanic^ cantaturam in cubiculo, prxmonens & :
fi ilia dcijcife pateretur, adhibituram fc remedium,
quod pcilendo eiufcemodi dazmonio eiTe cumprimis

ufui didiciffct, minitabatur. Ita mox in cantionisin/-
tio,mu!iercula loco prius obferuato,quo fe profteroe
re uellet , in terra prouoluitur. cui haud mora ueftttu
prius leuato,domina prudens Sc cordata marrona,//-
mul cum filia Katarina Bilandia,prseclare indo/is foe-
mina.uirgas imprimit acres,eo quo dccuit/hidio:illa
ioterim retracla manibus udte, ear« conabatur arce*
enim morbis.telte Hippo-
<sfph§r.s. re titillationem. Extremis
crate.extrema exquifite* remcdia optima funt. Hoc
propinatum pharmacu , contra huiufmodi dsemonis
infultu exiftere antidotu incomparabile, atq; fe a do*
cris uiris didicifTejinuliercul^ denuo perfuadetdomi
na,hortaturqi earn cofi dentiori cfle animo,ncruu de-
mooij
Digitized by Googl
Liber quint us. 149
monij hoc medicametoiam etfehaud dubie* infracfcu:
camcj; rurfus concinerc iubet. Sic dulci modulamino
fimui repetituTcantilena, finiturq; fincullocommo-
tionis ndicio.Hoc comoediac achi a famulis ante ofti
i
urn obferuato, feminaiIJi eggreffam arripiunt, unaqi

hymnutn alta uocc canunt:& confilium hocfuifleex
turban do huic fatanût ccrtifsimu,ita & faluberrimu
co in pert u eft.Oportet autem habere deleclu in ufur*
panda hac thcriaca.no enimomniuoculisuno mcds
dura eft collyriorfolueius generis dsemonio profliga
dopraefentifsimum citra ullam mora aut h^fitatione
crit alexipharmacu quod homine inuadit exercetqj
,
pro ipfius encrgumeni uo!untate,arbitrio & libidine.

Se carationc fuilTe fanatam, idominainarccm Vucl
reuocata Bartholomaea, coram me confelTa eft. Hie
qua'emcunq; fortitus fuit effeftum Canon 60, de his
uife fimulant daemoniacos.qui ita habet:Eos qui fe
aemone correptos e(Te fimulant.fc morum improbi'
tateeoru figuram &habitum fnnulate prxfeferunt,
uifum eft omnimodo punirr,& eiufmodi affliclionib.
8c Jaboribus eos fubijei oportere.quibus hi qui a da?*
mone uere* correpti funt, ut A daemonis operationc li
berentur.uer^ fubijeiuntur.
Se uidifle Roma? quendam nomine Iulium, narrat
Rondeletius,quicata!epfiputabaturcorripi.quotics
illaPafsionisuerbaaudiret,Confummatucft.Voluit /*<jh*.
autem probare,num uere" corriperctur,an fingcret.
Quu icaq; (Tmul eflcnt apud Alexandrum lingua; He-
braica? profe(Tore,& huius uxor forte* in alterius gra-
tiam recitaret duo illauerba, ftatim facrificus hie ex-
ftafi uidebaturaffligi:eoq;uifo,a!tcrbaculumadferri
iufstdquo irorbu profligaretjproindchaud mora ad
fe rcdijt. Auxit fufpicione.quod quu eo ma!o sincere
tur.prius undiquaq; fpeclaret.ubi fuum tut6 repone'
ret caput. Auditu poftea eft.illum ob hac fimulatione
}M miflum
Digitized by Google
Sf9 Be curat. Lf. malefic.
j
mi (Turn fuiflea Venetss in exiliam.cum quadamrac*
rcrricc,qua» fimili morbo fe preliendi ilinulabat.
fcttakpfit k
Porro figmentum non erat, fed cataicpOs , a fan*
miUmchobf guine mclan.holtco cerebri fubftantiam occupan-
fo»«*un*. tc.quam patiebatur puella in quo d am pago non pro'
Nemaufo in Simeneis montibus. Haze erat an-
cu! a
norum uigintiquinque nupta cuidam iuueni quern
,
parum amabat uixitque tantum dies oclo cum eo %

:
ubi hoc morbo ob animi aegritudinem corriperetur.

Qjam. ob caufam in parentum acdes rcdijr.in quiW*
tatndiu amaloilla:fapermanebat, quam maririobli-
uio duraretrrecrudefcebat uero, quum de mar to co*
g!tarer,uel illius mentioncm audiret: autctjam quan,
do ad infeiam maricus forte" ueniret
ilia.u pnuC, ,
quain earn uel uiderec uel audtret. Quod is in uia,

s ]U£ hydriam geilarer, earn quandoque deponebat,
aliquot horas in c ode m loco icdens uel decumbens*
qculis 3c ore apertis, (inefenfu «3cmotu, niOquod
uentris 8c collar am infernarum mufculi multum
fnoucrentur.
In conwbitm mdeficio quid fiiciundum.

Cap. XXXII.
ir:vf»T'-
DE diti
naturaliscongreflus, fat an* opera prxpe*
, curatione ita kribit Jgmarus Remcnns
archiepifcopus: Si per foruarias atque male-

nunquain Dei iniufto iudjcio
ficas artes occulto, fed
permictente,5c diabolo pra?parante,concubicusnoa
fequitur horrandi Lint qui bus ilia euemunt urcor-
: t ,
de contnto Sc fpintu humilitatis, Dco&iaccrdou

Vt<retumtn pure conflteantur, &c t
ptmbumm* j n controuerfia, ubi maritus ad congreflummc*
tnTrsftdi P tLS clê cx malefic u accufaretur, in foro Conftan-

i
.y..i» cr rienfidecrctum fuiffe fcnbit Vlricus Molitor, utpri-

*>;.,..-:a*. puin a medicis lile, quein leês dicunc raalcficiatua*
uel
Digitized by Google
Liber quint tu. jfi
oclfrigidum, infpiceretur, num alia illius impotcn-
tiae naturahs fouercturcaufa demde uttncnniurn
:
adhuc uxorcum marito conuiucrct. qui fua* interea

temporis cxpcrirctur uircs: utque eleemoiynas libe-
ralius crogarent, & iciunijs uacarcnr, quo tnacruno*.
nijinftitutorDeus eiufmodi malum amoliri digna-
retur. Dccrctum fandad imitationem reuocandum.
Hue accerfantur etiam , quae in cuiufcunque raalefi-
cij curationc hactenus propofui.
Caeterum ridiculam admodu nim is q, religiofam

,
plerifq; bona fide neprodant, in aure exemulo inii-

nuareuolui. Mulier Kathanna Lornomino, cuius
mihi nota foboles,uiro nupta, hunc in initio compe*
rit impotcntcm. Quare a uario remerd quxllto con-
fiIio»haec in ara D.Antonio facra Eucrfcldi in ducam
Montenfi, ubidegebat, ccrcam mcmbri uiri'iseffi-
giem religionis ergo , at a fuo malo Icuarotur mari*
tus,fufpcnditofFertq;. Sacrificusrci ignaroscanone
ad aitarc demifsis oculis recitaco,ut fieri folet,fufpi#
cit, priapumque ilium cacreum inopinatointuitus,

Tollatur dxmonium Ulud raox inquit.
Exorcifmi qudndo,o" qucmodoyO' i ([uibut

adhtbendi. Cap. XXX III.
POrro fidiclis rattonibus nondum ceditinflic'ta %**ndo *d~

opusquc fatanf perdurar.cum inere*
calamitas,
parelicet exChnfti doclrina Marci decimofc
to, quod credentcs percius nomen d^monia fint eic q**um
cûri. EaproptcrApoftoIorum&primitiuxpurioris
Ecclefi^ exemplo, per Chrifti nomen expeitat mini'
fler,uero ductus zelo, confeienti* bonae teihmonio
fretus,babes pee uliare illud Spiritus fancli donu.eij' TpUrf.t.
ciendi nimiru dasmonia: gladio fp'ritus. qutppc Dei
t,a&'t *H 4.
uerboaccin6his,atq;diuina panopliacircfiquaqi mu
*i
nirâisuptofunomnufideircutOjquooir.ruaiacuJa nri;flt CJ ?
M 4 mail dtCofa.diA.
Digitized by Google
ff2 De cant.
malefic, Uf
f.t.omnedu. ma |j queat exii nguerc ( qualcm irmatiM
jjJius tgnlta
t**r
TJ ram in huius L»bri initio ex Paulo propofui) x nccutn
^Hffttn-4 , td r r .
r
. . . .
r
. . ,
tsi^r'ina- "Cipuhl Chnlti d.^montum rugare nequcuntibus

^ttur,^mbm a* Chrifto audiat O* natio incrcduia 8c dilfcorta , quo
:
MMtuutmpo ufquetandamerouobfcum:' quo ufque patiar uos;

nib.uuexor-
fi rm cer fo nc infallf bili nitatur proimfsioni
j Amen :
M.inb.% ^' co uobis, qui credit in me, opera que ego facio Sc ,
jsLtr.'9 ipfefaciet, Sc maiorahorum facict, quia ego ad Pa.

.
/ah** tremuado.Et:Q.uodcunquepetierim Patremin no*

/04»j i V mincmco, hocfaciam, ut plorificetur pater prrfi-
.
MsHlx limn. S; qu d pet'.eritis per nomen meum, eeota-

Zmcxio. ckim. Scr.bititcm Lucas, feptuaginta reucrlosad
Chritlum cum gaudio difctpvuos, dicentes Domi* :
ne etiam dxmonia fubijeiuntur nobis per nomen

tuum.A;tautem iilis Videbam fatanam Gcutfulgur :
de carlo cadsntem Ecce do uobis poteftateracaU.
candi fuper fcrpentes 5c fcorpioncs, Sc Caper om-

nem uirtutem inimici , Be nihil uobis nocebit. Itain
Philtp.i. Clvilti nomine flecluntur genua cocleftium.terre*
? ftrium . infernorum
5c . Nec aliud nomen Tub coclo
jyla.l. datum hominibus,
eft inquo oporteat nos faiuos
fieri. aecerni uerbo creata funtcce-
So!o hoc Patris
MaitU.z.9. lum Sc terra, Sc quicquid in ers confiltir. Eius nutu in
11 '7-
priccipitium ruit ilia immenfa angelorum caterua.
Aiarc.i
d^jft; aduentum impcriumque horruerunt 5c
11. 11.
proftigerunt,quotquot arctifsimo uinculo in luacu-
i/tilcri*. Itodia miferos mortales conltrinxerant diaboli. fa
hoc nomine credentes difcipuli , d ammonia etrurba*
rant. Pythonis fpiritum in Macedonia, ex pue/ia da>
moniaca eiecit Paulus hisucrbis : Praecipio tibi in
nomine ies V Chriili, exireab ca. & exijteadem
ijibiL lib.*,
hora. Sic a Petro iufsi funt dzmones egredi, quiuel
ifft.usiW. unicum diem fibi indulgeri, utin fubiuguisperma-
U 4. Rao£ nerent corporibus,rogabant: tefte Clcmcnte.
Apud Hicronyraum prcsby terurn in uita H'!ano.
Digitized by Google
Liber quintus. sf3
nis Palatini cremita?,iegitur de quodam Conftantij
Impcratons candidate ex Francia Germanise orto,
qucm aceneris unguiculis dasmon obfedcrac mali-
gnus. Duclus ig»tur i lie Gazam ad Hilarioncm , ex*
ponensque tarn SyraquamGrxca lingua (quasta-
men nufquam didtcerat daemoniacu s ) mulriplicetn
obfidionis caufam.ei rcfpondit uir^nclus Non cw:
to quomodo intraueris , fed ut cxeas in nomine Do'

mini noltri IBS V Chrifti irapero. In hoc nomine ^4bdiste^
Simon apoftolus fimuiachrum Solis comminuit: 8c l&t*B*h*
° r'
ludasLuna:,daemonibus indeuifibiliter jEthiopum ^ft e m
forma expulfis. Daemonem ex Solisidolo fugauit ^^. 10 .ij.
^ t
D. Thomas draconcm Tub mortis (latua in Scythia

:
txeuntem profligauit Philippus apoltolus fcptem :
dsemones fimilitudine canum inter monumenta

commorantes fccus uiam, prauereuntesquegraui'
terlaedentcs, abegit D. Andreas. Sic in Capirolio
draconcm claufi lie S) lucllrein,& Philippum Leuia-
than fugafTejtraditur.
Ioanneseuangelida fuperato ueneno darmonem UMnniit»*n
,
in Dunx tempio ducentos 8c quadraginta nouem ffu*j*i*f**

*
annos commoratum,his uerbis loco cxpulit: Inter ***0 fr *™j
dico tibi in nomine I B S V Chrifti Nazarent,"e ultra , um cy»op*
hie habitcs: Sc confcUim decefs t Ephcfo. Quocirca miru<»U.

iuflu Doniitiani in Palhmon lnfulamexuldcpotta-
batur uir fanchfsimus. Hie cum Cynops magorum
princepsin Phara oppido contra Ioannis doctrina,
8c edita in Chriiti nomine nvracu!a,ex falfa facerdo-
tum Apollinis in Ioanncm criminatione, malcficijs
populum dementaret, auocarctque, monuos etiam
fe excire iactabat quorum facie affbmpta etiam dac
:
mones apparuerunt, £ mari emerfi. Tandem loannt

a;t Cynops Venifodes ad portum.ut afpicias po-
:
tentiam meam,&ampliusaJmiruberis. Igturloan-

ccs cum uaiucrfa multitudine rcdijr.pr^c ipie;i > silts
M5 t;ibus
Digitized by Google
ss 4 De curat, kf malefic.
tnbus d jmonibus.qui fub imagine hotnimim nupcr
refurgeutium comitabantur, n« difcedcrent. Con.
cufsisitaquemanibus, & terribiii maris fonitu per*
•£lo, Cynops fe.utantea, dimifitin marc, atquefie
ex oculis hominum euanuit qui clamare non ce/Ia-
:
bantjaudando dicenres Magnus es Cynops, & ne-

:
mo prxtcr te. loannes interim orabat Dominum,ut

inter uiuos ultra nequaquam connumcrareturma*
CynoptmA- gusille. Turn rcpente uehemens eft pelagi murmur
1* jubmtry auditum: 8c procellis ingruentibus ci loco, ubi fe
fnrorMioHt
p rxc jpitauit , nufquam apparuit. Et dxmones <jui
.
oannu.
^ h umana f,g ura ltabant, quad iampridem raw
fcitati a mortuis, adiurabanturab A poftolo Dei t di-
cente :In nomine crucifixi IE S V Chrifti banc
infulam cxite, nunquam redituri: 8c ftatim ab uni'
uerforum oculis difparucrunr, fruftra cxpe&antrom
Cynopa, fi fond ex frcto rcfurgercr. Sicapparet,
quantum ucr£ Chriftianis magiilri nomcn profue*
fit Sc imitatioiuuerit.
H*c eft coniuratio.hic uehemens forrisque exor*
cifmus, hie modus fugandi daem^nis certus, hsc
breuis formula hi func chara&eres , quibus inuoca.
,
tur oinnipotentia rebus fupra communem m'tse ra-

ti onem agendis harcdoclrinauera, hoc fun da men-
:
tumfofidum : hie philofophorum lapis, Jonge qui-

tfaUtt. dem exuperans cum, de quo Alchimici hallucinan
tph<f.i. contendunt imo lapis anguiaris, in quo omnis frni'
:
cT:ura firmitcr coagmentatur. H*c funt diuinare*

ftimonia, hacc facrorum noftrorum monurnenta,
hxc uerifacerdotismcmoralia,ha?cpurifsimafigna,
hsnoftrse in exturbandis demonibus ceremonix,
paucis contents, facili ufu,uiliapparatu. JI.cc ars
coelo fublimior, tartaro profundior, libera pcriculis,
umbrarumhoftis,c6remptrixIaruarum,fimulachro'
fum perofa, nee fhuris nec inert indiga, uniucrfis
mini-
Digitized by Google
Liber quinth*. sss
manibus,lemuribus,laruis imperitans,omniabufta,
omnia ftpulchra St fpecies mortuorum contem-
ncns, fcinaniatemculamenta, St no chum occurfa'
€ula,& inferoru m commeacula(ut Capnion inquit)
exporreda fronte fugans, fa turn 5c naturam uin-
cens , 8t q uic qui d unquam rite optamus , fi modus a
magiftro traditus < bfcruetur , jndefincnter pcrfi*
ciens,& indcficienteradimplens. Verbolanguores
*^
uniucrfos fanauir,& dacmones expulit Chnilus. Si
ergo fecure" opcrari uolcsmccclTario illud Pauli con*
filium ob ocuios pone Quodcunque facitis in uer.
:
bo St in opere , ut omne id in nomine Domini noftri

IE S V Chrifti faciatis. Hoc eft falutiferum medi-
camentum auin ipfa panacxa uel potius ha?c falus
: ,
noftra St medela.Recle' hinc Nazianzcnus in Defcn>

forioait, Daemones adhuc contrcmifccre, quando
Chnfti nomen inuocatur. Contra hunc nulls liga*
turarum nec
praftigise, nulla malcficiorurn oftenta,
ul a
J dsemonij opera,raomcntum quidem perduranr,
*•
quin dido cuius euanefcunr. Proindca Ladantio
quam uerifsime* diclum eft Dae moncs iuftos , id eft
:
aJ^^^
ucri Dei culcores metuere: cuius nomine adiurati, clemdib.$.
decorporibusexcedunt: quorum uerbisuerberati, Jfowj.
non modo fe daemones cfle cofitentur, fed ctiam fua
nomina edunt. Quia nec Deo,per quern adiurantur:
nec iuftis, quorum uoce torquetur, mentiri poflunt.
Icaque maximis faepeululatibus editis uerberari (c
ac ardere , 8t am iam que exire proclamanr. In boc
i
ordinecurationis, Scnptura: facr-e fundamento in-

nixae, null am erroris fufpicionem , nihil idololatria?,
nuliam blafphemiae opinioncm foueri 9 luce
incridiana clarius contucmur.
4
•.
Digitized by Google
sst T)e curAt. Uf. malefic*
BxmonU eijcicndimodm Ecclcfi* uetcrii.
Op. XXX111I.
c
:V. erti m ne quis hoc noftrum confilium uelut
I
ab ufitara noftrorum hotninum ecciefiaftico.

ruin ratione alicnum calumnictur , &cxplo-
demlum dcccrnat bona fide hie beati Clemens uer*
,
ba fubiungam, quibus pclledi fatanae foruiam in Ec-

clcfia uctcri & puriore familiarcm noftroqueprat- ,
fcripto conformem , pulchro defcribit lib. 8. cap. {2.

. dcConftir. S. Apoftol.Iacobus Alphaci : Exorctfta
non ordinatur, fpontaneae cnim beneuolentiae ell
hoc certamen A
gratiae Dei per Chriftum fuperuen*
tione Spiritus fancli.Natn quâccipit chariftnacura-
tionum, pcrrcuelationem a Ueo declarator, quum
patear omnibus gratia, quae eft in ipfo. Etlib.eodem.
cap. 7. Poftquam cxiuerunt Catechumeni,dicat
Energume- conus: Orate energumeni, hoc fr,uexati ab immu- <r
m dis fpintibus: inrente omncs pro ipfis orace,ut b eni-

-
gnus Deus per Chriftum increpet immundos 8c ne-

quim fpiritus, & cripiatfcrtios fuosabimperioinU
tntci, qui increpauit legion em daemonum , 8c princi#
pern maloruin diabolum, ipfenunc increpec pietatis
rebelles, & liberet figmenta fua a uexatione ipfius,5c
purgetcaquaeingenti fapientia condidit. Etiaraar-
tentdbremus, Salua &
excira illos Deus in uirture
tua. Inclinate uos Energumeni, ut benediclionera
CW/.I, accipiatis. Et Epifcopus orec dicens : Quiforrem
•
armatum ligafti,Sc omnia uafa eius diripuifti:qiiide«
difti nobis poteftatem ambulandt fuper ferpentes 8c
fcorpiones, & fuper omncm uirtutem inimici:qut ho
micidam fcrpentcmligatum tradidifti nobis, tanqua
palTercm pucrulis quern cuncla pauent
, &
horrent A
** c * e uirlut,s lu3E: 9 U cum deiccifti, ficutfulgurd
Zmuio *
ccclo in terrain , non lapfu locali , fed ab honore in m

gnomi-
Digitized by Google
Liber quintus. ;S7
gnomtniam,obuoiuntariam ncquitiam: cuius afpc*
ctus ficcat abyffos 5c minae liqucfaciunt montcs 8c
, ,
ueritas Domini manct inancrnum: quern laudanc hb%.

infantes la&cntes benedicuntrqucm celebrant 8c
, Sc
t
a Jo rant angel : qui afpicitfupcr terrain, 8c faciteam

i
PfaLioy.
tremere : qui tangit montcs , 8c fumigant qui mina- :
turmari, Sc ficcatillud, 8c omnia tiuminadeferta fa< Nalmmu

ctt.-cuius nubes pulu«s pedum eius qui ambulat fu# :
per mare (icutpauimentum: unigenite Deusmagni

patris fill , increpa fpiritus nequam Sc libera opera ,
manuumtuarumabalieni fpiritus ucxationcj quo*

niam tibi gloria honor Sc adoratio 8c per tc tuo pa«
, ,
tri in San cto fpiritu in fccula,Amen.
Indicium PhiUppiMtlanchthoms dedtmo-

nucis , ex EpiftoUrum Ubris*
Op. XXXV.
funt interdum phyficae caufsefurorum feu
ETfi 9*fmffc*ui,nt(c\it***i*t : ramen certifsimum eft,
diabolos in aliquorum hominum corda mere
di Sc efficere furores Sc cruciatus in eis,uel cum phy-
ficiscaufisuel fine eis. quia manifeftum eft, tales ho-
mines interdu etiam medijs Iiberari.
fiixr jjhyficis re
Etfa?peha?c diabolica fpeclaculafunt prodtgia Sc fi#
gnificationcs rerum futurarum . Ante annos duo*
decim mulicr erat in Saxonia , qua: nullas literas di-
dicerat : tamen quum agitaretur a diabolo , poft crur
riatus loquebatur Graced Sc Latin£ de futurobello
Saxonico : Erit magna anguftia in terra, Sc ira in po#
igyi v
pulo,iV« ifiynn \wi f yit **« Ante an.
nosfcdecimeratinMarchia puella, cuirapienti pi.
J os a ueftibus , uertebantur illi pili in nummos Mar-
c hi cos,quos deuorabat puella longo fraôreden*,
1 u m. Et tigura: ills nummorum interdum ex mani.
1
bus eius fubico cxtortf,crant ucri nummi,qui adhuc

anon'
Digitized by Google
/// T>c curat. Ltf.malejic.
a nonnullis feruantur : ac iubinde magnos cruciatu*
fentiebac puella! fed a totoillo morbo liberata ell
pod aliquot menfes,& adhucuiuic fan a Suitautem
crebra? piorum precaiiones pro ca confut-
fadt<e, 8c
ed omiuae Tunc alia: ccremonix.
In Iralia audio fuiflemuliererw, q ijeetiam nulfat
didiceratliteras: quaequum agitarctur a d'abolo, in-
terrogata,qui uerius Virgtiij he oprimusCVefpondit,
Dijcite ii&iiciam moniti^ non tcmncrc Dmos.
De miferisuirgmibus, quas Roma? cruciari

illis
audio, eas diabolis torqueri mdico.Sc fignihcanrur

a
pcenx Italic & aliarum gentiu.Ncc uero dubito ucra

pidrum precationt colli id malu f & expelli diaboio*
poflc.Rec'Ueuam facient.fiqui homines non Epicu-
rei,feduere* inuocantes fiiium D?i Dominum no-
drum IBS VM
Chrillum,reri6prxcipiantd;abo*
lis ,ut ab illis mtferis difcedant,& de uenturo io.
diciofilij Dei, in quomalitia diabolorum often de«

» tur palam uniuerfae ecclefia*,dicent, 8c de pcenis dia*
lorum.Sed hsec fieri oportet ferio,& omittendae funt
cercmonia* î/n^rr/iw 8c luftrahs aquae 8c falfarum
inuocationum Cornell] 8c U mil iu. Scio plura exem>
pla,in quibus profuifle pioru precationem certu eli?
Ineptus mUfidj befturum curandi moduA uulg^m,
* tempcfatK item [eddth impid.
Cap. XXXVI.
CVius ucro Seriptirse tefti monio,aut qtfo exf'*
plofulciatur uulj ans illa&aliquadiu ma/e in 1
olita malefict per quecuq; ineptu , 8c quidoqs

j
bis caecum,curandi,&d$monis climinandi ratio.me

profecto larereti ub praetcr inutile cercmoniaru con
gcrie.exorcifmos ij homines adhibent diros, nedic*
Llafphctrvs : Stet< reaetiauocifcratione, ^fuforuq;
uerboru turbine uioleter abigere demone uelle uu
,
detur.Euagclia £ ^ppofito diflona # Symbolu A pofto;
Digitized by
Liber quintus. ssp
Joru,oratione Dominica, falutatione Ange!ica,& ne#
fcio quae al i.i,i tcrum atq* iterii reperences. Quorfum
h ec ad latanae expulfione c6 fercn ubi raandatu,ubi
I :'
cxemplum,apud Chriltnm, Apo(lolos,ucI eius difci-

pulos fiucctiam primitiuae ecclefi a? m iniftros ? Rei
,
propofita? non refpondct ucrborii inteilcclus. Chri-

lhis,eiuscj; imit.atores in fugando diabolo couenien-
tibus funt ufi ucrbis. Illam autcm uerboru recitatio*
rem cum inilituta a&ione minimi cohxrerc, nemo
non uidct. At abominabile fuu facrilegiu pondcrent
illi , qui cum modu ncdu ufurpare audet, ucrum ctia
beftijs&inanimatisrcbu5,pra:tcrrubnarcctisEccIc' Beflmt&r**
fix fyncerioris cxemplu, cxecrandas coiurationes 8c tn*m m *
frequente tremendinominis Dei nuQCupationeib' **fm*r*tm
Ienniterapplicare,itcm fignu crucis cu oratione Do'
tninica 3c falutatiene Angelica ceruel faepiusrepeti*
^
ta (fic Mallei referut authores)uaccae cofecrare. Ho$ u
found*
ut m in mu,ut in fecudi Praecepti tranfgrefsione haud fan ^»<i/.
i
leuiter delinquere,ne quid grauius adda.fentiut alij. 7.

Dcfcribit praeterea iacobus de Chufa chartufia-
nus.quomodofal, panis 5c aqua exorcifmisconfc-
crantur, 8c quomodo panem cum aqua gultari opor-
teat nouem dicbus continue, quibus etiam rccita-
buntur tria Pater nofter Sc Aue Maria in honore fau-
ces: Trinitatis,& fancii Huberti &c. aduerfus que n#
,
cunque morbum tarn hominum quam pecudum i- ,
tem infulcum fatanae,& morfum canis rabidi. Ac

bonas horas hunc nimis male collocafle fentio.
Alibi eiufmodi fale afperguntur , 5c rhure coniu*
rato fuffiuntur homines 8c beftir t 8c recitantur
Letaniae. Confilium item contra maleficas, ne
animalia, Sec. ab eifdem inficiantur , fic defcri-
bitur : Recipe tempore Pafchali de candela Pa-
,
fchali beoedicta uidclicct ftillas uel particulas a
'
fuperiori parte collectas, ubi ardebat , flcfac de ilia

cera
Digitized by Google
$6$ Be curat Uf'malefic
cera candelam paruam: 8c tunc indie Dominica (ur-
ge mane* , 5c acccnde ccram accipe lumen illut, ut
, Sc
Itillar aut particular cadant fuper cornua Sc auresiU
liusjanimahs In nomine p. Sc f. Sc duplex ff 5c com-

,
bure i)lud animal modicum cum lumine illo benedi

clo infra cornua aut aures,Scc. 8c quicqutd refiduum
fueritde cera aut candela, afrlgead modmncrucis
circaftabulum fupra ianuam aut fubianua , ubiani-
inalia foicntintrare Sc cxire, tuncilio annoanimalia
tua non inHcientur a malefic s. i
Benedictione infuperhanc pecorum, quibus ab"

ftrahiturper incubos lac 8cc. ut hie fcnbitur.ita do*
cetlibeilus. Recipe ramos pa! in arum, 5c facer ac:m,
dcindc fenbantur hare nomma, Tetragramaton A-
donai,Othcos,Iefus, Maria, loanneb:3c t onantunn
modum crucis fuper crucem prarfatam, Sc teâtvtur
ba2c|de ccraconfecrata in u gilia Pafchar.autUnban**
tur prxdicla nomina in cera benedicta ad modum
crucis pofita fuper lignum crucis de ramis pahna-
rum prolUrnatis ante crucem in die Paimarum, Sc
tunc fuper hoc ponaturin modum crucis parum de
corporali 8c ftolabenedicla: 8c illudfui aut inuomi
debet panno lineo , iraponendo modicum de abro-
tano 5c folijs paimarum , 8c iftud ponatur in uafculo,
trans quodcolari debet laccxtraclum a beftijs: 8c
debet bettia fumcrenouem uicibus de aquaconfe.
crata feu bcnedicTa:& debent in qui bus lac fundirur,
tfpergi cum aqua benedicla,ut fupra , 5cc.
1
Item iftud etiam ualet cotra omnia maleficafiue

,
fint in braxatura &cultura, tincloribus fchomtn

bus,beftijs.& He de clijs,ut infra."
Item, prarfcripta nomina contra malertcia fcribi
debent in cera be nedrcla, ut prardictum eft,& pona«
turinceruifiarerenti antequatn afcendat, Sc incipit
laborareadcapu,Scc.
fiESVS
Digitized by Google
Liber quintus? jti
f IB S VN/2arcnu$ trexludaeoruftif?. Noa
S
percutics eos qai fignati funt hoc Cgno|thau T.^
Iftud praefcriptum ualct pro hominibus 5c pecoru
bus,qui funt per Pythonicam infecli, & debet dari in
ferculis aut potibus eorum , ui del ice t in cha rtula fcru
pta,utfuprsL Haclenus ille.
Idem adh$c hominu genus in fofamen cofnti Uic'

cint terebraimprc(Tum,contra incantametum quan*
doque intrudere folet mixturam cx cereae tafchalis*
3c eiufdem thuris ac ftolae momento.
Hue accedat la&is uaccini reftitutio per cohfecra-
tionismodum in frequenti ufu habituro apud ancil-
lam Theodori Lopers.uicarij in nofo Jochio KrcueU
dienfi , tres alcntis uaccas: quae ubi domum reuerfa?*
non fatis laclis pro more redderent,ancilla Chriftina jadttuUtt*
nomine, uaccas in mille diabolorum nomine egredi,
ttque fuum repetere lac iubebatrinde adcuiufdam
mulierculse ob maleficium fufpeclae aedes progre*
di, confiftereque aliquandiu cum ualido 8c Fre-
quenti boat u e uideban tur deinde ad ftabulum re
1 1 1 :
greflfjac refundere folitum dicebantuf. Nugaefunt,

& mera ludibria.
Contra grandines uero 8c temp eftatcs, ultra era* GrZ&nU &
cis fignum ,
lapilli tres ex grandine in ignem Tub
ex in. tiptjlatu
uocatione fanclifsimae Tnnitatis conijciuntur,ori*» maUfiao nd*

tio Dominica cum Angelica falutatione bis autter %£j^f"
rccitatur:adiungiturEuangeliumIoannis,Inprinci' *jfy
pio erat uerbum: atque fignum crucis undiq; contra nftiaiinuf*
tempeftatem ant£ 8c retro p &
ex omni parte terrae 4t"t»r,&fa
fubinfertur. Demum quuminfineterrepetieritex-
orcifta»Verbum caro faclum eft;& toties annexuerit,
m 9 j€tm
Per Euangelica dicla fugiat tempeftas ilia fubito :
tempetlas, fi earn maleficium excitarit,ceflabit Uxc

uenfsima expcrimenta,ncc lufpe&a iudicanda.dicuC
Thcologi illi. Qui fan £ illud ipfum uitiura comittef*
N uiden*
Digitized by Google
s6z Be curat. Ufmalefic.
uidentur,quod inalijs emend are cupiunt;&,ut illect
nit poeta Satyricus,
Dum flulti uitant uitiajn contraria cummt.
Quantum enim deed eiufmodi con iuratoribus, ut
nonuer£ exprimant ran one «n praeftigiatorum &in'
can tatorum' E t tamen ilia & fimilia non in leuibus To
lum experiuntur rebus , led ctiam in benedi&is Dei
creaturiSjimo in myfterijs 8c inftitutis Chrifti perfidc*
abutuntur.Sed abfurdiorahaecfunt.quamutlongio-
ricon futation c ind igean t. In fee undum DecaJogi pre;
ceptum hie quo q; haud dubi£ impingitur,quanquara
fecusab illis doccatur.
Atqui fl in nomine Dei 8c Chrifti pronunciaf o pre
ces 8c exorcifmos finiri , 8c exoptatum rinem interdu
cofequi obijeiant, Chrilii ueracis que/o uicifsimuer*
Afattb.j. ba audiant: Multi dicent mihi in iJJo die,Doinme Do
mine, nonne in nomine tuo prophetauimus, 8c tuo
nomine d^monia ci ecimus & tuo nomine multas air
,
tutes pr.i' tti n mus :'Ac turn confirebor illi s,Xun quam
noui uos. Difccdite a me qui operamini iniquiratenw
Impiorumitaq. exorcifmi uirtute no ce d 1 diabolus, i
fed fponte:ut impictatem cofirmct, & erronbus alios

immergataltius.
Rec"le itaque D.Thomas de potentia Dei\quxft.6*.
art.io. in folutione ?.argumenti, ait: Si Salomon recti
exorcifmos co tempore, quando eratinitatufaJurk,
potuit ell j in illis exorcifinis uis cogedi d scm or.es ex
uirtute diuina. Si autem tempore illofecir,quo/Joia
adorauit,ut intelligatureum per magic as fecitfe
artes, non fuit in illis exorcifinis uis Jx-
mones compcllendi.
Si iumcnta prttcr naturm quid pati uidcantur9
item contra uenrna.qmdfaciunduttu
•
Cap. XXXVII.
Digitized by Google
Liber quintus. jnfj
prxter naturam quid pati iu men tic re dan
Sluero
tur (cûod tamcn cognitu d rricilimum,cum f$pe
in palcuis uencna uci depafcatur , uel fpiritus atr
tra&u illiciant) primum omnium his pharmacum co-
tra ucnena uci fimilia uitia offerri potcft.Sc rcliqua ad
miniftrari ,
qux ex naturali coniectura 8c arte ( quam
4
docte copiofequetradit Vegctius de arte uetennaria

uelmulomcdicinalibris quatuor,item Columella, C$ ColwbtUi
farConftantinus,& pleriqj aiij ucteres & recetiorei) rcRnflMb.4
uruiforearbitrabimur,fuccciTuintoleratcrexpe6r;an* &7 :
tes.Qux fi minus iuucrint.fcd morte armentum abri- m^^L'

piatur:uelutfpcculum,mcnti$ oculis oppohendaerit
Jobi patiet a 3c quicquid id eft calamitatis ac damni,
:
Deo fie uoSenti (qui dedit & abftulit,idq; ficut illi pla iob.u
citum eft,ita facitj ferendum erit acccptum:nec ad a-
riolos aut diuinos, aut Pythonis fpiritu turgidos.con
tra euidens Dei mandatum,impie* cofugiendum qui .
rofelto imitatione facrilcga comprobare uidentur

Catonis idololatriam in agroluftrando certisce*
.
t>erift»itt
remonij^folennibus facrificijs,ucrbisatqi uotis Tel- cif.iv
luri dicatis, ut infuetas alat arbores ipfis etiam arbo- :
ribus exoratis ut tranfmigrent, 8c in alieno folo accre

(cant rapis quoq» obfecratis dum feruntur, ut fibi 8c
:
familiaeuicinisq; benign^ conferant precibus Marti :
fufis,utager petoraq; feruentur,

Suffimentum autem animantium mofbis prohibe>
d utilcjegitur apud Vegetium. qui licet id quoq;,lu
i s
pe &
ftrare animalia, fafcinum tollcre, dsemones fugare, 8c te hb.i.af.
grandincs inhibcrc,ab alijs male" perfuafus fen bi t: ta~ *°»
men odore fuo, caufa quippe naturali, tarn hominutn

quim animaliura morbis refiftere, 8c aerem detecaro
addit.ita habct:
Recip. fulphuris uiui lib. ij. bitutninis Iudaici lib. j,-
opopanacis, achanti, galbani, caftorei,irios crudi,a«.*

Tex. falls Ammoniaci unc.ij. Talis Cappadocet*
Digitized by Google
ft4 & e curat. Uf malefic*
cornu ceruini, lapidis gagatis mafculi, lapidis gagatit .
feminaân.unc.iijJapidishasmatitis, lapidis fidentis,

lapidis argcritis,an.unc.j. equulcas,id eft,caba]hones
marinos, caudas m arinas, ungues marinos.an.nume-
ro fcptcm. uuse marina; unciij. medullar ccruinse, ce-
drei,picis liquid$,an.pondera iij. ofla fepif numcro 7.
auri femiunciam.ballucae filiquam.Hec uniucrfa com
mifceantur,& fuccendatur.Sed fi memoratos lapides
aut inuenire nequiueriSjaut c norm it ate precij ab cm-
ptione ceflaueri s, reliqua efficaci ter profunt.
Intereatamen ttudiofe inquirendum, num a/iqufd
recara folo- mo ftri ala tur,aut fucus alicubi fou eatur: quemadmo-
/o maUpcf <Jum % quodam latomo apud Batauos fa&ummcmi-
* 4 ' 4,
Hi, qui ftabula ingrcfTus, liipi ftercus clam inprfcfepi'
bus abfcodebat:cuius odore, ut uoracis fui hoftispr^
fen ria,ob antipathiam,ueluti maJcflco aclu,terrUTpe
cudes, ultrd citroquc exultare,& infolito concitari hi
rorc uidcbantur,unde turbati ruftici incantamentum
efieconijeerent. Quocircaad fabulae aclorern.uelutfc
fpecula h$c obferuantem, atque fanandi malcficij no*
mine celebrem concurrebatur; qui tecla fafcini mate*
ria , lupi nimirum excrem en to, occ ult e ablata , o:\us
malum amoliebatur.Subfataenim caufa.tollitur etic-
£\u$. Sic rem qualemcurique ex hac profefsione facie
bat : a uiris tame bonis admonebatur, ut mature* eiu/*
modi falfitati renunciarct ne merit a falfarium confe*
,
quereturpunitio.
CottAumtf. Porro contra quxcunque uenena, oblata philtrx
mm qwdfd aut cupidinis pocula , medicorum imploran Ja erit o«
aimdHm. pera: utpoftquamperfpicaciindagineexreIatu,cir-
cumftantijs& fymptomatibus obortis, finoninue-
neni efTentiae abfolutam cognitionem » fa tern ad eius
I
qualemcunque conie&uram illi perucnerint quim

ocyfsimd (inmoracnimhicfaepe periculum exiftit)
turn pro eius qualitate deleteria & uehcmentia,quam
poterufit
Digitized by Googl
Liber fexttu. ffs
poterunt artificiofa 8c cxacla methodo admoliti euc-
ftigio manum , alexicerta , 8c quae ars diclabit , ordine
adminittrabunt. Morbifitolli poflet caufa cognita,
concidctfimuleffe&us. Venena, eorumqucaflum-
ptorum uel alias inficientium indicia, fimul 8c pro-
pria antidota, medicorum nouit fcholamec ca hie ex-
plicare, noftri eft inftituti . Si uero ita affc&os, ad te-
merarios alterius fcholse homines aberrare cotingat,
mortis al cam profeclo haud raro,etiamfi pcftifera ue-
nentuis fit lenta, uirulentiapedetentim accrelcente,
tandemque cordis uitalem toinitcm fcrience, cxpe-
riunturinfelices.
DB MAGORYM INFAMIVW,
Lamiarum 8c ueneficorum pce#
nis. Liber v I.
Quod ntdgis infimibwt utrijs diucrfa fit mfli-

gendapatu. Cdp. I.
V O D m c am hie fententiam a uul*

gari , 8c iam multis annis inueterata
diflentientem, uelutappendicem,qua
tuorfuperioribus Librisannecta: no
mihi profefsione medico, uerti uitio
decet,quafi uocationis m c 9 fepes tran
Cliain. Veritatem enim in profundo abftrufam inue-
ftigare licet cuilibet, nec illiuetuftatisauthoritatem
praepond erarc oportet ullam . Negocium uero ill ud
daemoniacum tarn inextricabilibus cum fit inuolu-
tum labyrinthis, ut non facile" quis hinc fe explicet, e#
tiamfi ducemhabcat emunclarumnariumThefeum:
indefialiquis pro ingenij modulo ucritatem eliccre
ftudeat, non is reprenenfione coercendus at potius :
iuuandus,fuamque merebitur laud cm, fi uel bona: o-

perae momentum praeftiterit. Quare autem non con-
N $ ccdetur
$66 DcmAg/tnfam.poenis
cedetur medico , rerum ablconditarum ex profefT©
indagatori ,
qui huic Icholx altquandiu nauaritope-
ram (quam uero feliccm , crit penes alios iudicium)
in forum prodire, & fuam proponere opinionem, ci'
tra corum quorum interefleagnofco prae iudicium <,
Iurifperito uicilsim, aut cuiuis alij nedum non inai*

,
debimusmedici, fed cum cum

facnore honoremli'
bentcr etiam deferemus,ut in re apud nos magis p'l'
citis autlongi ufus obferuantis , quam rationumfir-
initati nixa, uel alioqui controuerfa, ingenue fuam
interponat fententiam a nobis cent ohuijs am r>/e-
:
clendam ulnis, fi inueri cognitioncraaliquo ducar

modo : reijeiendam autcm , fi a rations compcriarur
alena.
Cumbonaitaque IurifconfuJtorum uemaSictra,
magos infames uarios quum fupri mulco difctumut
a fagis Scueneficismento diftmxerim , noneadeta
debet his fimul confufe* &
indtfFerenterilatui poena.
/!4£»©nw»i Quotquot cnim magorum nomine dignatus turn,
bu*ncn tdlc non ig noran tcr, aut coacle\ fed ftudto iedulaqueui*
£»!antia,fa£lisenamgrauibusimpenfis , interdumS:
pcregrinationibushucinftitutis, curiofashasioqei'
runt artes , & blafphemiarum plauftra , Iibros uide/i-
cet cxecrabiles magno frequenter sere redirootM
quibus fatamcse fcientia myileria, fi dijs placet, tw
gantdiabolimancipia&nutricij ut poft nonuulga* :
rem & eximiam fuo do&ori primario prseftitam ope*

ram.meritadonenturlaurcaftrenui difcipuli mdex
Dei gratia, confeientia? aculeo pungente adatti, fata*
nac nuncium remittant.ac mature" refipifcant ) quais
fuos cohoncftare folet,quos fibi Sc animo 5c corpore
mancipatos,in prsecipitium rapit. Eiufmodi magos
l
^ ttl °: olim capitali fupplicio mulclauit Mofes. FuilTe itepo
^.j.Aftoj- " ea P un,t <>5, ex Petri uerbis apud Clemente liquet.
ilte.tratresînqui^quemoftcndouobiSjpauloant^
UCOif
Digitized by Googl
Libirfexttti. S*7
kctth ad me,de Si moms mihi mail's artibus nuncians,
<juomodo ipfam fcclcrisfui officina ^pieceritin pro- J^?**^?
fundum,nonquafipcenitentiaduc~tu$, fed metuSsne
m *^*P 0 •
deprehenfuspublicis legibusfubiaceret. Propterca ^ *,Jta*

,
c t am in Iod$a» Antiochiam fugit territus,putans fe £

i
Caefarc quaeri ad poenam. Tradit quoqi Cafsidorus, Z#.*.«^.«r»
Athalarici regis Gotthoru eflTc fentetiam: Malcficoi,

-uel cos qui abeorurtefarijs artibus aliquid credide-
rint expetendum ,Iegum feueritate puniri oportere.
Quia impium eft circa eos eflTe remifTos , quos cede
ftispietasnonpaciturimpunitos. HucreferaturAu- 4, * r
J*j*J*
guftinus.qui ex Ciceronis fententia dicit,in X
1 1 Ta#
imlis, aritiquifsimis Romanoru legibus confcriptum

clfe Ei qui has artes exercuerit,fuppliciu fit. Magus
:
8c ueneficus hie intelligitur.non illufauetula.cuncla-

rum cxpers artium. Illorum artem exterminant ref-
publicae omnes beneconftitutae.
Sunt interim plerique magi non itaextrem* cum
aliorum ia&ura,flagitio fcelereque exorbitantes, qui
pro fuo nutu ex occulta quadam,quam ex uoluntatif
8c ftudiorum confenfu cum daemonibus contraxe-
runt, focietate,recitatafuperftttiofaeuel impiaecon-
iurationis formula, uel fubmurmuratis fecreto inful*
fis uocibus, cuiufcunque formae requifitac imaginem
aut fpeclrum ,praeftri£lo oculorum acumine, in urna
uel fpeculo uel aere aut alibi oftcntant. nihil autem
ucrîn reieffentia, non phantafticum uelimagina*
rium,hac ratione praeftart hi queunt quemadmodu
:
oinncs Pharaonis magi,eiufdem cum his hominibus Ex°*' 7 '**

profefsionis& potential, nihil praeterrerumpr#Iti-
giofamexhibu£refaeiem. Hoc magorum genus non fitwrum
alijs noxium ut repudiata da»monum com>
perinde ,
munione ad mentem redeat peenitens, 8c admo-

^ n*
nendum 8c compellendum eft. Idem in republica ri-

^ n l>
compofita circumforaneis illis prasftigiatoribus

N 4 8c'iO0
Digitized by Google
,
j(t Demag. infam.pctnis
& ioculatorijs«>f>'*f merit o accidat,ne ea impuni-
tare, curiofarum rerum ftudiofpc pie bis loculis caut£
in pofterum infidientur,
Quicunque oero diris execrationibus exorcif- ,
mis, p recatio ni bus , blafphemo nominis diuiai con*

|ra fccundum Praeceptum abufu, barbaris uocibus
•uthorem prodcntibus, cjucracunquc effcclum prae-
ternatur$ordinem,aducrfusucrbi diuini inftitutara,
a Deo rati © n em excorquere , in rebus feriis uel ludi-
cris fat a gu nr. ij ut curiofarum arcium ad propriatn
;
perniciem cul tores, fani on doclrina prim u/n inftiru*

11
Lin eta cge coercendi funt,& ad relipifccnciam co*
, 1
gendi quod G praefracti perfeuerent, arbicraria c(ko

.
mul&a, qua conftringantur, ne tandem in legem

ffflft«4, contra blafphemos 4 Mofe latam deiiquuTe iu<U-
ccntur.
A/4«r#m Cxterum magorum plurimi profefsionefuntre*

ti\ttioj°r*m ligiofi,quosuocant,qui occultammentitiartem,tna»
mmUU Uficij dignotioncm cufationemque iaclarcnonuc-
rentur ut fi morbo aliquo contumacijmperitaeple*
;
bt ignoto 9 nec uulgari quts con rl etetur.atquc eorum

i
fict^ conftfus fcientia?,confilium quaerar, m a] eftcium

efle uel incantationcm perfuadent morbum exna*
turali caufa o rtum, medicisque doclioribas non ob*
fcurum: addicts ctiam indicijs, quibusuelutdigico
commonftratur innocens fatpe femina hi &mor« :
bum comminifcuntur, Sc inuincibilem c alum mam

infonti impingunt, illuforcs urroque nomine non
tnodo inter perniciofifsimas iniqui qusefru
adulterinac monetae (quod pietatis praerextu alios
inefccnt,8c daemonio dcuoueant,orfcrantque)aTch\'
feclos & falfarios reputandi ueriim etiam illis qui li-
,
bellos fpargunt famofos annumerandi, 8c uelut ciui*

|is,ne dicam, public jc tranquillitatis turbatorcs cen
fendi, fi boccontroucrfiaruraScatrocifsimorum o«
diorum,
Digitized by Google
LiberJexttu. s*9
diorum ,
quibus mil *er rim c confliclan tur intonantq;
uicinia:, pagi 5c urbcs, feracifsimum feminarium, ad
iuffcam trutinetur bilancem Suos tamen hi inue* Zach.i.
.
niunt patron os, ob religionis forte titulum. Hose-

nim qui tangit Chriftos,Dei configcrc pupillam cla-
matur. Hoc grandc n cfa$,& morte piandum.Interim
umen } ut minimum, ab hoc infti tuto coercendi funr,
4 benorum fruition e fufpendendi uel ctiam exilio
,
puniendi : at pro fcelcris enormitate, ijs quorum in'

tereftme Tutor (quod dici foiet) ultra crcpi d am poc
,
nam decernendi, augend uel immutandi potcita-

i
tern relic quo.

In horum m ago rum albo cenfendi fuo quodatn Md*ic*r»m
iure, quotquo t contra diuioi uerbi mt icftatcm 5c ge- medic$rm»
nuinum ufum,i n medicina?,omniur:T artium 5c facra*
tifsimac 5c utilifsimae non toLerandum defpe&um,
contra quofcunque turn hominum turn belliarum
xnorbos , falem coniurationibus uerbisquc facris
hue contortis execratum 5c aquam eadem potentia
,
expiatam propinant , uel exorcifmis ucra: uirtutis

exortibus , aut inconditis incongruisque uerbis , fa*
cro aliquo nomine uel diuinae Scripture uocibus,
,
fc it e fucatis ut dolus late at tefle Auguftino i uel fa*

,
cris aut alioqui horrifonis fine intelleclu diclioni-

bus recitatis aut fcriptis, 5c coll o fu fp enfis.au tali*
cubi alligatis utuntur. Supcrftitionis limitcs hos
rranfilijne fatenduraeft, Sc propterea redarguendi
acriter rerren andiq ue, ne in immane dol olatri ae fee-
i
Jus 8c facrilegium utrique,5c a&ores,& qui admit'

tunr,incurrentcs,illius olim diras fubire
fepoenas/ero qucrantur.
N 5 Q2*m
Digitized by Google
1
j/# De mag. infant. pcenU

Qjj tm pocnm drioU , cr qui in dttnulo uel uitro cdptU
uum circmfiruntdxmoncTt^y mcrc4nturt ey quod
nugici Lbrifint cxurendL
Op* IL
Dimini cr "T^Lerique infuper magi Pythonis fpiriru inflati,
artcm diuinandi profitctur fcrcs perditas quis
VJbtTt*" J_ :
Utern eyf*l fuffuratus fuerit, aut ubi cac recoditae fi nr,& alia
/try htbeli. a b di t a, ue) etia ancipitia, fe manifcllare poffe i a clan r.
Quumautemhi fumoinducli , uraliquo
uel fnasniat
habeanturfaltem numero,fibi arrem ue dic.it oczul-
tarn, & fcicntiam quam ignorant: uel propria copu/ft
malicia,ut fraudet:fiue auariciae ille&i (hidio.ut qu£ *
ftum frauduleterfaciant, etiamfi intcrdu pcrfatanx
cooperatione nihil aut paru nouerinr, glonetur nihi'
Jominus de diuinandi cognitione, fiuc etia ahquibus
exorcifmis, cxecrationib. uotis 8c ceremonijs, quod
pollicentur,peragant:utriq; medacijs 8c mendacioru
authori, uelutteffi certifsimo innixi confifiq; , quum
furti aut alterius (ceterisnotam inurant s qui hicut
ij
innocentifsimi agnofcutur,ita Sc ill aefi nominis inter

n ici n os antea Temper uixerunt pacifice.at hoc notari
cauterio prxtermeritum, calumniamin potentate
multam fuftinent, ut bac ratione graui fimultate&
odio diuellanturconturbenturq; numerofe him \\x t
&celebresuicinia? antea continuo pacatifsima* :di*

fcordias huius exitialis 8c calamniarum execrandan?
authores non aliobabendos etTeloco,qu;lm fedirio-
fos Reipublicae turbatores 8c falfarios, equidem Ten-
tio.Quibus.ut minimum,cumprimis filenrium i ma*
giftratuimponi decetrdeinde arbitranam pto deli&i
qualitate.pecunix irrogari mul&am: ac nifi amalefi-
cio defiilant.exilio punirirquemadmodu in quodam
ariolo Ioachimo,abornatifsimo
Senatus Regij ordf-
ncapudGe!dros,oIimprodeterfaclumemini.Eninv
uer6
Digitized by Google
Liber fextos. $71
uero pocnam a Mofe, cx Dei uoluntate Tub lege uctc- Ltuit.i*.
ri eius taring hominibus conftitutam
, illis non im*
,
precor. Ea itafonat Vir &: mulier in quibusPytho Panadim-

:
uA ciuinationisfueritfpiritus, morte moriantur, la* nUt ™*S*&

pidibus obruenteos,fanguis corum fitfupereos,uel jJKJggj.
capitaii poena digni funr. Item Anima quae declina*
'
± M
ucrit ad msgos & ariolos , & fornicata fucrit cum eis,
&
ponam faciem meam contraillam , excindam earn
de medio populi mei.Et Deut.i8:Non inueniatur di.
uinus quidiuinandofuturaprsedicit, necmathema'
ticus,nccucneficus,necmaleficus,necincatator, ncc
confulens Pythonem , nec magus nec a mortuis fci-
,
fcitans.Abominatur enim Dominus quicunqj ifta fa#

cit , Sc ob iftas abominatioes excindit eos Deus tuus
ante te.Sic interijt Ochofias rex Ifrael, quiainfirmus +*IUpu
fpreto Deo uero , 8c legitimis medijs, mifit ad confu-
lendum Beelzebub deum Accaron Quaproptera
.
populo Ifraclitico illos publico cdicto defignata pee*

naexulareuolHit rex Saul, qui magos Sc ariolos ab- i.i&g.if,
ftulit de terra atq; interfecit eos qui Pythones babe,
,
bat in ucntre.Nec pcenas ide ilia euafit debitas,quod

huius familise mulierculam in Endor confuluerit.
Contra Manaflem quoque, Sclfraelitas, Deusmire*
excanduit: grauiterque puniti fue're, quod diuinos
fuftinucrint. 4. Reg. 17 Sen. horum etiammeminit
Efaias cap.19 Sc 44.
Suus hie locus quoque debeturijs, qui, utipfisi' E»r» qui in
forumque uoluntati obediat,& ad nutum refpodest, * nn » ° utlu* l
miferum circunferunt demonem, in deditioricm ex. ™*ZmZ

trem^ fuffitibus Sc cercmonijs ada&um dciaman- ,
(U nftrunt$<*
nulo ab aurifabro fane* fubtili artificiofoque incar# n*.
ceratum uel qui cum oftentant in duro nec fragili
: ,
fcilicet cryftallo,aut uitro (mirum eft,id a diaboli.ex

tartaris continuo ardentibus euolantis, calorenon
colliquefcere) tam ftricl^ Sc irrcmiflfa cocatcnatum,
utfuit
S7* De m/tg. infant, poenis
uc Ifolumnunc Jo minis uelut feruus captianslc
"uis
mancipium (quemadmodum ipfe natural is poftulac

©rdo reciprocus uti dominus ferui dominus itafe
, ,
fcraus domini feruus) fuam diuinando.autresab*

itrufas detcgendo, ftrenud praeftaret operam. Hi
(juum animat fuae confulant mal^ Sc alijs imponant, ,
impietatisque inquinamentum affricent , minimi

tolerandi funt. Praeclarum iuftse pornae.imitationt.
que dignifsimum exemplum ante paucos annosio
hums profefsionis hominem , Iacobura Iodoci de
Rofa nomine, Cortricenfcm , ArnhemiaeapudGeJ-
dros propofuerunt, promulgaruntqae Czfms2ii~
thoritateeximij airi Senator!) : eius ordinis cUaura
uigilanter gubernante amplifsimo dofthna, exitfi'
matione & prudentiauiro D. AdrianoMarioNico-

'** cancellario mihi multis nominibusobferuando.
^TcS/^ •
Annulum ille circungtftabat, in quo exorciforiscoA-

ligacum putabac demon cm quern fingulis quraqut
,
diebus, ut minimum, alloqui.Sc de rebus nouis alijs-

que confulere cogebatur libros quoque maleficas
:
artes coniurationesque impias continentesbabuit,

qua occafione non modo hominum 8c beftiarum
m orb os ex maleficio ortos ab alijs difcernere
curare uoluit Quapropterpoft fuos carcercs,beros
illepublico loco ante xdes Senator! as circa forum
folcnniterfpcclatorum corona cinclus, malleo fimu*
latum captiui da-monis carcerem , annulum uideli-
I
cet.polli i
m p of: cum, fententia rite lata ape rire.atque
omninop«rfringere cogebatur, eoq; modocaprum
liberraredonare: ni(i Forte uiolento mallei impulfii
contritum d^monem crcdat is,qui annuli folido mu*
nimento ilium conllringi pofle ratus fuit. Accefsit
quoque.ut libros in igncm idem ille conijeeret: afta-
retque rantifper, donee flam mis eos sb lump fillet.
Exilio infup erpunicbatur,poftcxoIuta$huius actio*
nil
Digitized by Google
Liberfextut. S73
Bis caufa fa&as impcnfas. A&um Arnhemise,i4.1uiij, *^» n *l'«*
Anno i548.Eadem rationc crunt cryftallus , uitra , 5c
JJJf ^JS"
rcliqua ncfario ufui confecrataorgana, fentcntia fo- qua n <f*rf
lcnni condemnanda, & palam infnngcnda. Horutn ciftcra-
artificibus & patronis pro dclicli magnitudine, cx ta >folenniter

wfrmpnd*.
sequioris magiftratus arbitrio infligetur poena.
Porro dc curiofarum harum anium libris quid M*g>r*mb.
decerni debcat, nc quidem in quseftioncm uocandu: bn P* 1*™
quurn mcmorabilt & pofteris omnibus finecontro**"™*
ucrfla m tandum hie excmplum legamus in A potto -
i i
lorum Aclis, ubiPauli apottoli praedicationt Ephefi o*^ 1 **

comburuntqr cunfti eo comportati execrationuin
libri, pecuniae quinquaginta milljum precio seftima'
ti. Hermogenes item magus librorum magicorum ^>^M
copiam magnam offert Iacobo apoftolo , qui exure*
bamur.Eos qui magiam admirati fuerant, uolumina
combufsific, tradit Athanafius deHumanitat. uer-
bi. Hos quoque libros prorfus corrumpi uoluic
V7p/anusIurifconfultus>l. caeterae. f.i. ft. familiae
hcrcif.
Hue uniuerfum illud diuinatorum da?moniaco«
rum theatrum fecundo Libro inter infamcs magos
,
relatum,accenfeatur. Ob necromantiam accufatus

cftL. Apulciusa Sycionio jfcmiliano, coram Clau- J*
dio Maximo Africa; proconfulc: &,ut quidamuo* Sjf*' Dn

f4^"
lunt,damnatus:licet plcrique fecus arbitrentur, '
Quid leges cr decretd de mgis, er molis,cof>

demcfr confulentibm Mutnt.
Cap. lit
QVid deinde leges 8c decreta detota il!ama#
gorum colluuia propofita ftatuant,fubijcicn#
Mu duxi. Potifsimum uero, quod ab ijs quo-
que obijeitur qui Lamias in tempeftate cienda Sc
,
grandineprouocando nihil poflc cocedunt, illud eft.

1. multi.
Digitized by Google
SJ4 Be wag. infam. poems
1. multi. C. J e malerlcis 6c mathematicis,multi magi*
cis arcibus ufi elementa turbare, uitam infbntiumla-
iÂliaima- befaclare,non dubitant, Sc * manibus accitis audent
utsMctfi. ucntilarc, ut quifque fuos conficiat malis artibus hri*
micos hos (quoniam naturae pcregrini funt) feralis

:
peftis abfumar. Data Non. Dcceinbris Conftantino

Aug. I X. Sc Iuliano 1 1 confulibusrquorura ille Con'
ftantinus fecundus diclus,hic non muic-o poll Csefar
fadus,& tandem Apoftata cognominatus.
Lamias autem noftras, ut ndotlas uctulas Sc dc-
i ,
liras,artes exercerc nullas, nec ulla ratione elementa

mouere aut uitiare polTe, ut nec ullum ho/nine, item
d^mones,ôgercutalijs noceant,omninononpolT<%
fatis fuperque demonltratum el*. Quocirca eas dc*
4
cretumhocminime conccrnit.Si quse funt, que uita;
hominum infidiantur cique uim facsunt, ueneno id
,
fieri oportet: proinde etiam ucncrkae tales dicuntur,

Centra Jim- Sc funt eae ex hoc ediclo puniantur. Item Iib.o.Co-
s
hot t ma£osJa dicis,Imperator Conllan. A. ad Maximia:Nullus aru«

' fp ex nullusfaccrdos (ideft,uctitaemagisedocror)
»
Teficot lftM
imptratori nullus eorum qui huic ritui aifolent minitfcrare, ad li-
Ugtt. men alterius acccdat,necob alteram caufam: fed hu-
iufmodi hominum amicitia, quamuis uctus*, repella-
tur, concremando illo arufpice qui ad do mum al:e-
nam acceflerit:ScilIo in infulam deportando pollad*
emptioncm bonorum.qui cum aduocauerit fuafioni
bus uel prcemijs. Idem Iir p.ad populum: Nemo aru'
fpicem confulat, aut msthematicum, nemo ario/um;
cJ>aU*t,md- augurum & uatum pracacofefsio conticefcar. Cfctl-
pttmaUfia. j^j ac ma g| & C3E reri quos maleficos ob facinonuw
9
magnitudinem uulgus appellat, nec ad hanc partem

aliquid moliantunft eat omnibus perpetuo dminan ;
dicuriofitas. Idem Imp. Conlt. A. Sec. ad Thauruin
praefedum praetorium Etfi excepta tormentis funt;
:
corpora hoaoribi sprxditorum,pra:tcrilla uidcliccc
Digitized by Google
Liberfixtits. s7f
crimina quae legibus d cm onilrat ur,e tfi homines ma'
gi, inquacunque lint parte terrarum,humani generis
inimici credendi Tunc quoniam tamen qui in comi*
:
tatu noftro funt , ipfam propcmodu pulfant maiefta-

tern , fi quis magus , uel magicis certaminibus aflue*
tus,qui mafcficus uulgi cofuetudine nuncupatur,auc
arufpex, aut ariolus , aut ccrt£ augur uel mathemati*
cus aut narran J is fomnijs occultans artem alicjuam
,
diuinandi, aut cert^ aliquid horum fimileexercens

in comitatu meo uel C as fans fuerit deprehefus: pr«-
fidio dignitatis exutus , cruciatus 3c tormenta no fu*
giat.Si uero conuictus fuerit,& ad proprium facinus
dctegentibus repugnauerit pernegando, fit eculea
traditus,ungulisqi lukantibus latera pcrferatpornas
proprio dignas facinore.
Nuilus debet con fulere diuinatorem, 8c qutlibet i
«Uuinando debet ceiTare: & contra facicnspunitur,
h. d. fecundum Salicet.
Nuilus debet confulere incantatorem dehisquas
futura funt,nec Chaldaros.ncc malcficosiSc qui con-
tra fccerit, ultore gladio capitali pcenaefubiacebit.
Viuianus.
Qui dacmones inuocant, uel imagines ccrcas in*
cantant,puniuntur,h.d.Salicct.
Facientes incantationes adfinemmali, funt pu-
nicndi : de lure uero Canonico , etiam fi facia nc
ad finem boni. 16. quceft.2. cap. illos. & c.extuarum
extra, de Sortilegis 8c c.fin. d.
. tit. ubi Glofa.Barc
Salicet.
Vlpianus in Litem apud Labeonem. f.fi quis.ff da
Iniur. dicit tencri conftitiltionibus principum eos,
quialiquamillicitam diuinationepolliccntur, iuxta
nemo habet. C.de Math mat.
I. c
Diuinatio diuinorumqt confultain Tolctanofy-

nodo, 8c in cpiftolis Decretalibus condemnantur.
Sj(f Be mag. infam.pxnu
Gregorius.Sc hab.26.q 5. fi quisi Si quis ariolos.tru-
Ipices, uel in cat at ores obferuauerir, aut phyla&erijs
PhjUfterid. ufus fuerit,anathemafit. GlofT Phyla&cria dicuntur
hie chartae, in quibus concinentur incantationes. I*
dem,&hab. 26. q. 5. contra: Contra idoiorum culto-
res uel arufpices atque fortilegos fraternitatem tuatn
paftorali uehementius hortamur inuigilari c utto d a: i
quod fi emendare fc a talibu$ nolle repercris , fi ferui

funt, uerberibus uolumus caftigari fi uero liberi, :
inclufioncdigni.diftriaamqueruntinpanamdiri.
gendi.
Auguftinus , Be legitur 26. q. ultima, admoneanr
Admoneant populos fuos urno-
fideles facerdotes
uerint magicas artes incantationesque quibusliber
,
infirmiratibus hominum nihil remedij pofle confer*

re,&c.£t fiquis hxc exercuerit clericus , degradctur,
laicus anathematizetur.
Idem ex concilio Ancyritano,cap.$4. Qui diuina*
tiones expetunt, &
morem gentilium fubfequuntur,
uel in domos fuas huiufmodi homines introducunt v
exquirendi aliquid artemagica aut expiandi caufa*
Tub regula quinquennij iaceant fecundum gradus
pcenitentiae diffinitos. GloflT. Secundum legem i(U
concremantur: fed ill e in cuius domo hsec Hunt, pod
publicationem bonoruin in ex ilium mittitur ui.C. :
dc malefic, l.nullus.
Idem ex concilio Martini pap* Si quis pagano*
:
rum confuetudinem fequens , aminos aut forriJeôs

in domum fuam introduxerit, quafi ut malum/bras
mittant, aut maleficia inucniant, uel luftrafionet
paganorum faciant , quinque annis pcenjtentiam
agant.
CitTAnoftm Item ex concilio Laodicenfi,cap.$o: Nonoportet
tncantatiret deditosuel clericos, magos aut incan-
facris officijs
E«uftafi* tatores cxiftcre, aut faccrephylafteria, qua? animaru
C9S
'
Ika'
Digitized by Google
Liberfcxtw. si?
fuarum uincula probantunhos autc m'qui talibus re-
bus utuntur,proijci ab ecclefia iufsimus.
Item exconcilioToletarto 4. cap. 50. Si quis epi*
fcopus , aut presbyter uel diaconus , uel quilibet de
,
ordinibus clericorum, harufpices , aut incantatores*

aut hanolos,aut cert£ augures uel fortilegos, uel qui
I>rofitentur artem magicam, aut aliquos eorum fimi*
iaexerccntcs,confului(fr fueritdeprchenfus,abho«
nore dignitatisfua* fufpenfus , monafterjj curam ex«
cipiat:ibicj« pcenitentiae perpctuae deditus, fecius ad- .
nudum facnlegij ioluat.

Gregor.Hadnanonotario? Peruenitadnos, quod
quofdam incantatores atq* fortilegos fueris inftquu*
tus: 8c omnino nobis folicitudinemzelumque tuum
gratum fuifle cognofcas. ftudij cnim tui fit, folicit*
quaerere: Be quof cunque huiufmodi Chrifti inimicoi
inuen«ris,diilric"h ultione corrigere.
Item ex concilio Aurclianenfi : Si quis clcricus*
monachus, uel fecularis, diuinationes uel auguria
crediderit obferuanda, uel fortes quas mcntiuntuf
cflefan&orum, quibufcunque putauerint intiman*
das,cum his qui cum eis crediderint $ ab ecclcfiae co>
munionepcllantur.
Item ex concilio Carthag. cap. 59. Augurijs 8c in*,
cantationibus feruientem.umiliterludaicis fuperfti-
tionibus uel ferijs inhserentcm, a conuentu Ecclefis*
feparandum prsecipimus.
£x concilio Acquirenfi ,
part. 2» cauf. 26. quaeft. 5;
epifcopi 1 Epifcopi eorumqueminiftri omnibus mo*
d s elaborare ftudeit , ut perniciofam 8c a Zabulo in»
i
uentam, fortilegam &

magicam artem ex parochijs
fuis penitus cradicent:& (T aliquem uirum aut mulie>
rem huiufcemodi fceleris feclatorem inueniunt, tur*
piter dehon cftatu m de parochijs fuis deijciant.Ait t* fit. m
nim Apoftoius; 1 1 £ re tic urn hominera poll prim am At
O fecun-
Digitized by Google
*/7# T>tmag.infdm.fcintf
iecundamcorreftioncmdeuita, fcicns quSdfuboefJ
fus c ft, 5c is etiaffl qui eiufmodi eft. S ubuerfi funt, k *
diabolo captiui tenentur,qui rcl ido creatore fuo,4a
boli fuffragia quaerunt 5c ideo a tali p eft e debet mun-
:
dari fan fta Ec clefia. Canon ©*I. dc for til egi 5 damfliaJ
SfV di$: Qui feuatibus trad idcrun t,u cl ijs qui Ceflturio.
.
1* ^ pes di cuntur aut iis] fimilibat , ut ab illis difcaot,^
,
quidfibireuelariuclint,fecunducaaue; priusipatri*
"*
but funt fancita, Canoni qui eft de icxennio fubijci*
jJA." antur. Eidem poense fubij cere oporteteot, qui orfaj
aut fimilcf beftias ad lufura &
pernicitmtfmplicio-
^ ; rum circumferunt dc eos qui fortunam, fttam, gtm

:
*~ ncalogiam , aut fimilium uerbomm turbara *dnug*s

* v deceptoriai obloquuntuneosq; qui nubes fugue Ji-
cun tur,& imprccatores & amuletarios ScuateiJo hi*
a u tern perfeuer antes, nec mutantes fentemiam, ntc
fugientes hsec pcrniciofa &
ethnica in fti tuta,omnmo
deijeiendos ab Ecclefia definimus, ficut facriCa.
* Cmmb.4. nones dicunt. Nam quae luci cum tenebris commu-
nion aut quae concordia Chrifti 8c Belial^
Hie nulla in 1 egi bus aut decretis ,! Lam arum i no-
i
bis defcriptarura, aut attributorum ijfdem fcelerunz

fitmcntio.
Quamcunq; item diuinatoriam artem con iemon
lex Mahumetica, afscritq« Deum folum arcanafcfa-
tura no fs e, quare a Mahumetanit In qui ft tor ibus no-
nun quam apprchenduntur,conijciunturqi in uincv
la iilius difciplinr fequaccs.
De mtgirum infmim er <
cditta ImperidU Qtrmnkd.

Op. 1111.
D Ecreta adhec contra magos infames 8c

uinos promulgate inter ftatuta Imperij Qm
di-
Digitized by Googl
Liberfixtut. />/
m
•
loco adiungam, paucis mcara fubieclurus expli<

tionem.
Artie. 17. Ex indicijs magi infamisuel cu5ufcon<>
<ûcalias diuinatorix artis, nullus careen tradetur,
aut qua: &i oni bus fubij cictur: magus autcm iJlc 8e ac*
cufator pesnas proptcrea dabit. Si quoqueiude*
ex eiufmodi accufationemagiproceflcrit, is punitl
hominis impenfas , cruciatus iniuriam&iafturara
,
przftarc rependercque tenebitun

Artie. 55. Si quis aliquem docere artem magicam
uoluerir, Hue eadem
aiicui fuerit minitatus 8c in- ,
commodum fequatur; uel idem incantatoribus aut

incantatricibus familiariter ufus fuerit , uel fufpt
das eiufcemodi res , modos aut uerba incan ration
ntsfpc&antiaufarpauerit : atqueidem illc telis ma-*
gi nomen fuftinucrit , indicia hxc uidentur rat oni i
laris coofentanca fufficientiaûe, ut queftioaibus

iubdatun
Via autem qua iam procedltur mutte , eft alia,
dum folum tx maliciofa accufatione , uel aut falfa
imperita fufpicione ineptae rudisquo plcbis, uetu-
las a diabolo delufx 8c obfefla? quinimd maleficto,
4 daemonic Ixfa in tcrri biles latronum fpeiuncas

& cuodsmonum antra i prsfe&is conijeiuntur,
Sc mox crudclibus tortoribus excarnificandse tra-
dunrur, excogitatis multifarijs inefTabiJium tor_
rnentorum mod is tyrannidc non tolcranda. Nam
uclint nolim, fint 8c innoccntifsimae, non tament
cruenta hae carnificina prius defirtitur quam dcli~
,
ftum ills confitcantur. Sic fit, ut tempons momen*
to femel inter fanguinarios eiufmodi homines in in-

tia femel Deo fua offerre malint anima inter fl a«
g quam tragicotfun truciumq; ty rannorum Pha-

O a lahdei
ft* Be mag. infam.pcenis
larides Seequuleos continue fuftincrc.Si aero torru-
rarum acerbitatc uicl* inter c ami ft cum
manusexpi«
rent,uel (pirituuitaliuiribusqi eoufq» fuerint tonnes
tis inter umbras exhauft$,ut in lucem pro J ucl *,raox
cxoluantur.aniraamq; reddant, eho cum iubiloexdi
matur, eas nimirii fibi uim fecifle ( quod $c ex crucii-
&
tuum uehemcntia carcerura fquallore fieri potfet)
aut dxmoncm ijs col u m mfregifle . Sed ubi tandem
isapparuerit, quem nihil latet, fcrutatorcordiomSc
renum, ipfius abftrufifsim* etiam uericatis cognitor
8c iudcx,ueftri actus paUm fient, 6 uos pre fr* d> rvri-
ni^ Phalaridesf$uifsimi,6 iudices fanzamirij,oc2r*
mftces, tort ores 5c latrones truculenti.homine exuti,
8c cecitate ab omni mifericordia jpcul temotktdipfi'
us cxtremi iudicis tribunal iuftifsimu uos xraoco,qw
interuos 8c me deccrnet,ubi fepulta & coculcauutn
tas Tcfurget,uobisqi in faciem rcfi ftet, latrocinioruul-
ttonctn cxaftura, TumpalamfietueftraEuangeiic*
uerttatis cognitio, quam tantopere quidamucifrum
cru&ant: turn cxperiemini quanti apud uos uenlDet
uerbum fuerit : rem etietur uobis eaJem meafu*
turn
ra, quaemenfieuSs. Exemplis manifeflifsirntsnulu
pafsim in ImperioRomano,ubihocpromulgatuiDe-
diclum, obuijs haec demonftrauero haud difficuken
,
fed unico iam definam, rcliqua praeter ea qusc fpatfcm

intotohoc Opcreleguntur, mundofuo remporeo-
ftenfurus, nifiab eaincredibiliSe plufquam Turcica
tyrannide cefletur.
Comes quidam mihi non ignotus, intra biennium
ob maleficij fufpicionS mulicrculas duas torrurisdi-
ftractasexufsit, quarum altera cruciatuum acerbita-
te,priufquam in lucem produc"tacflet,cxpirauit. Ex
unius confefsione, qua? nobilem uirum fuo maleficto
adinfaniam sklac'tum, fubfidio cuiufdam uirgims no-
bili matrons famuhntis, pre tormentorum magnira
dine
Digitized by Google
Liber fcxtus^ fit
dine fatebatur: h nec eadem in carcerem quoq; incun-
&antcr abnpicur cum uiro quodam,atq» ca c rudcli ra-
te cxcarnificatur utcrqj a cor to rc, in ipfc queftor a Co
mite ad me miflus, quodjpriorum feminarum exufta-
rum confcfsioncm pcrijuem.fuo ore mihi faffus eft,fe
nihil $qu£ mirari,quara quod incredibilem cruciatuu
fseuitiamfuftinerc quiueric. Experimento adhscin
puella hac tentatum fuerat, num aquae meet a iuper-i
nacarec:quod 8c accidit,ut etiam hac nota pronuncia*

retur Lamia. Falfitatem hoc unico argumento often*
c\i, quod nobilis ille nulJo maleficio Jaelus deprehen-
deretur/ed a daemone obfc(Tus:quaproptcr quum fa'

enficus qui dam Scmonachus ineoabigcndo fruftra
Jaboraflent, noftrumfuitrequifitumconfilium. O*
rauiinfuper Comitem pereius quatftore 8c literas ea
caufa fcriptas, uc in domus mese in mi lien urn ob in n o
i
centiascius certitudinemdeftinareturpuelladimiffa.
poft menfesuero multos ea cum uiro aVtantacarnifi-
cina foluta eft. Antea tamen etiam in Comitis fami-
liam ( 8c nifi m em on a f allar ) in fratrem eius nothum
graflfatus fuerat fuis ludibrijs prfftigijsq; cacodaemo.
Affigitur & iam lefto ipfe Comes mentes plurcs mu'
nondum decrefcente.
tilus in aetate
Nunc ad articulum 4i.Conftitut.ImperiaJ. Si qu is
maleficij fereum ftatuat, in qui retur caufa Sc circum-
ftantiae fut praedi&um eft ) quibusuidelicet organis,
quo modo 8c quan do.quibus uerbis 8c quah' operatio
ne id perpetratum fit . Si cofefsioni addat, a fe aliquid
fepultum efTe uel coferuatum,incantationi perficien-
dae idoneum.hoc ut inueniatur, curandum erit: fi au-
tem uerbis autaliooperedefignatumid intelligatur,
fi mil iter attendendum erit , num malcfica fint , aut eo
fpcclent quaerendum adhaec, a quo incantamenta e-

:
do&us fit,& quomodo hue deuenerit:an in alijs quo*

que eiufmodi maleficio ufus fuerit 9 Sc in quo, 5c quod
O J
• confe-
//j De mdg. infitm. pants
confequutum indefuentincommodura.
Curaprimis hie iubetur, ut priut inueftigatlone
prudenti inquiratur, qua materia, quibus modis,
quo loco 5c tempore maleficium (it com mi iTam : an
ueneficium fit uel ars Jcludibrium diabolicum an ,
etiam in rcrum natura exiftat, 8c per fie queat: an i
quoque tahbus organis aut medijs: an hxc ctiam

reipropofitaeconueniant: quapropter abijsrogan-
dum confilium, qui fubftantias earundemqueuiref
penitius intelligunt: quid adhaec detriment harum
ope inuex^re, uel|inferre potuerunt, qmim tm ut
pi u rim urn res nihili 8c tnefficaces, irad quifquili*
comperiantur, utpoftca Capita feptimo rufius do-
Cebitur.
Artie. 98. Si quia per ineantamenta alicui dam*
nam fee cri t, panitor hie mortis fuppli cio,Sc qukiem
flammis.
Qui uerdtincantamentii citra alicuius iafturara
ofus fuerit , pocnas luet pro delicli magnitudine : at*
Jueeain re confiliam inquire! index, qqcmadmo-
um de to quaerendo fupri fcriptum eft.
Hie in*dubium uenirc omnino nen debet, quia
incantamentorum ui hie aliquis ia&uram fenferit:
quod fi factumueneficium fuifle necctTeeit, a-
fit,
lioquinon quum intuitu, uerb is, imprecations, ait

:
jnepta quauis materia Tub oftij ueftibulo aut alibi

abftrula, nulla induci pofsit laefio p
quemadmo-
dam in bis Librii multifajiatn demon*
ftratur.
Digitized by Google
}
1
Literfexttis'S ftf
Uqfi rcfipifcentibm proponitur SylucRris fectmii
pip* biftoridycuifigmcntm anncftitur dc mi?
fcrdbiii cuittfddm mtlefic* mulicrU
fine. Cdp. V.
REfipifcentibus autem, p on title is Roman! Sr. Syl»*Ttru u

Sylueftris fccundi famofum ex emplum ex Pla*
tina, Nauclero.Petro Pr$ monftratenff.BennO' ««• ""^ r#"
necardinale, Chronico fratris Martini ordinis prag- W«nu*» t
d icat oru m, & alij s, proponere uolui. Hie Gilbertus

an tea uocatus , aatione Gall us , malis artibas ( uc a*
iuflt ) Pontificatum adeptus eft. Adolefcens cnim,in
fioriacefi coenobio dicecefis Aurelianae inaugurates

fait monachus : relic*toque monafterio,diabolum fe-
'
cutus, cuifetotummancipauerat, Hifpalim ciuita-

tern Hifpani* b on arum artium caufaprofefluseft;
ubi fe philofopho Saraeeno magic perito infinuat.
A pud magum uero ho fn item uidcrat lib ram necro#
manticam , quern lie cum furreptum cupijt. Cum
i
si u tern religion* as cau tins que cuftodiretur per ho- ,
fpitis filiam cum qua alii d om edict intercelTerat fami

liaritas,tandetn focreto ademptum ut perlegeret,im#
petrauit G il bcrtu s qui ee bona fide accepto,medita*
:
cur abitioncm , periculu tame ex furto fibi metueot

Gilbertus igitur ambition e 8c diabolica dominandi
cupiditate impulfus,largitione primo quidem archi-
epifcopatum Re m en fc m inde Rauennatem nadui
,
pontificate poftremo,anno millcfimo ( ut trad it Pt-

trus Prasmonftratenfisrutalij uero anno 997)maio-
re co nam adiuuantt diabolo con fecutns eft i ea ta-
,
rn e n lege,ut pod mortem totus illius eflct, cuiu s firaa

dibus ad illud dignitatis faftigiu confeen di (Tet. Quart
qua m interim artes magicas in Papatu difsimularer,
caput tamen xneu in abdito conferuabat loco, 4 quo
refponfaacctpit, fiquando & (piritu maligno quic-
O 4 quam
Digitized by Google
$$4 mi& infam. paenis
quampoftularec. Dcmumcum CiiJbcrtusregnandi
cupidus, diabolurafcifcitaretur, quamdiu in pontifi*
catu uiclurus cflet ( rcfpondit humani generis hoitis
ambigue\ucfolet.Si nonattigcris Hierufa!em,diuui'
ues. Dum itacjue Pontificatus fui anno quarto, men*
fcuno, die decimo in baijlica fanclx crucis in Hienv
falem Romae facrificarct graui ftatim correprusfe*
,
bre , fato fe moriturum cognouit ex daemonum lire,

pitu ( teftc Perro Pr*monftratcnfi ) qui pennim fibi
fuluendumexiftimarunt.AtpcEnitentiadudusPon'
fifex, 5c fcelus magici erroris fui coram popuhfatTas
deplorat: omncsqucprimo poilhibiuiwbitionc Sc
diabolicis fraudibus, ad bene fan deque uiuenJum
adhortatus eft: deinde unumquenq;rc£«uit,utpo&
mortem trucam corporis fui Jaceri 5c dif\cdi,tp«n-
adraodum merebatur.bigx fuperimponereGl,co^
loci fepelirent,quo fponie ab equis uc<fcumfom.itu
ter ipfas uero mortis anguftias lupplicat (inquitBea
no) fibimanus&linguamabfcinili r perquas Dcum
blafphemaiTet,da;monibus facnflcans. Ferunt&tur
Dei nuru 8c promdentia ( utait Platina) cquos iptos
fpontd ad Lateranenfcm perucniiTc bafilicanMoque
in loco fepultum eius fuifle corpus; ut fceleran&it,
apudDeuinueniac locum fibi rcJ.ccum effe, lunuiu
ftliquando pocnituerint.
Tnftiorem maleficae Anglican* finem defcrifct
c xGuillerino Vinccntius, licet figmentum effecrc-

hueap Tl
d am : tarn en utmifceantur feriaiocis,L<*cloromiuoa-
Af4lffic<tcr
non abfloitlis. Molier,
fabula.uei hiftoriafabulsc
4>H$n<itrw inquit, eodem tempore apud Berheliam Angiiaeuik
îkmcru lam,malerlca&diuinatrix,cumquodam dieconw-
uareturf cornicula quam in delicijs habebar,uocalim
fol ito eft. Quo au dito,domin»
neicio quid cornicata
de manu c x c d
cultcllus mul Sc uui ru * t xpalluk:
i i
r
, (\
taque diUiUwOJC ingcfrMfcwâ^jc p rorumpir un

dem
Digitized by Google
*
Liberfixtm. ///
dem uerba : Ho die ad uitimumfulcum pcruenit ara-
trum meum hodie incommodum grande & audiatn
,
& panar. Adhuc ca Joquente , aducnit nuncius eo* ,
dem die eiusfilium & totamfamilia fubita intcrij He

mor t e narrans. £a re intclle&a, continuo faucia do-
lore d ecubuiniufsitquc acciri fuperftites liberos,mo
nachum & monacham, quibus cum gemitu ait Ego :
miferabili meo quodam fato dsmoniacis artibus h a*

deous operam nauaui, uitiorum omnium fentina,8e
iUecebrarum magiftra, fpetantum ueftra; religioni
innixa,quu m a me ipfa defperarem.nunc itaq;,quan-
doquid em me dstmones habituram exa&ores pan*
fcio , quos habui fcelerum fuafores, per materna uos
rogouifcera, utmeatentetislcuaretormenta: eritc#
nira de animae perditione fententia irreuocabilis.
Corpus ergo meum in curio ceruino infutum inclu-
di te in theca lapidea v operculum deinde ferro plum*
boque conltringite & lapidem ipfum tribus magnis
,
circundate catenis. Si tribus noftibus ita fecur e ia«

c ucro, quarto die me fepelieti s, quanqua terrain cor-
pus non admifluram ob me a maleficia ucrcar. Can.

tcntur pro me Pfalmi quinquaginta no ft bus, 3c Mif- i
fs celc brentu r totidem diebus. Matris uol unta tern

exequunturliberi, at nihil promouerunr. Prim is e-
nim duabus noftibus, cum dcricorum chori Pfal-
mos canerent circa corpus dxmones o Itium templi
,
immenfo obice claufum , leui negocio cofringentes,

duas extremas thecal funeralis diruperut catena s,m e
diaautem operofior permanfit illsfa. Tenia node
circa gallicinium.ftrcpitu eorum qui oft o appropin* i
Ckbant, totius monafterij fund amenta uidebantuf

cuti. Vaus autem ceteris uultu terribilior , 5c fta#
tura cclfior ianuasmaiori uirtute collifas infrufta
,
deiecit, arrogantiusque funus petit inclamatoquo :
mortuse nomine, ut furgcrctimperauic. camoxre*

O 5 fpon-
si 6 De mdg.infdm. pocnis
fpondente Nequeo ©b uincula SolucVis, in quir.Sc
, :
malo ruu ttatimque cattnam, quae rc!i quorum fe«

,
rociam el uferat. nulla conamine ueluti ftupam infrc-

git f the c a? que funeralis opercul um pede detrafit, 3c
•pprehenfa m an u pal am omnibus earn ad teropli fo-
res protraxit, ubi in procinftu ftabat equus niger fu-
perbe binniens, undiquaque promise nti bus unci's
f erreis quibus impofita rnifera, ab intuentium oca-
:
lis cum uniucrfo comitatu euanuit-Suppetias tarn en

orantis clamores mifcrabilcs per quatuor fieri audit
bantur miliaria.
LdtniM ktretick non cffc4nnmcr*ndM: item ic
Cdp. VL
Voniam uero Lamiae, quas ita nuncupate,
funt fcxu mulierculae, ut plunmum ucmlae,
narara melancholic as mentis impotes, ani*
.
,
mum temere defpondentes, exiguae in Deam fidu-

cittHjf uclnt idoneis organis libetius fe dia bolus ad'
iungir, ac p romp ti us in finuat, ut earum metes uartjs
QuwJo conturbet form is qua rum ludibrij s erTafcinata?,fe re-
Z*muM»- ci/Te exiftimant fatenrurc^ id quod ab iofis fait alle-
,
ys! *»>3i>K0*
n if$ j mam> Enimuero 0 perfpicaciori metis acic rem
om ncm a d normam exigas torum que ft d semone 8c
agi poiTunt , 8c aguntur 9 ac quae ab horn nibus , tlliosi
opera ac inftrumcntis propofitis perfici creduntun

a daemonio, quicquid id eft, defignatum eflfe compp
ffdrttiem
r j cf ^ yj xaqueinducor,utcasin haereticorura mi-
it
mcro audeam : quum hoenomep anno,

collocare
* *
nifi fc m el atqoe iterum admonitus , &
tamen fanatl-
cis imbutus opinionibus , conftanter $c prxfra&i
perduret , mereatur. Error in men te non fa c it haerc
ti cum , fed uoiuntatis pertinacia. Quare hae mente
prorfus a fatana corrupts, Be falfls imagination ibas
r
diftra.
Digitized by Google
Liberfextus. si?
diftraftae, fi nihil aliud ipfo a&u in tlium eommife*
rint , crun t examinandae , &
red' us in praecipuis no*
first fidciChnftianse capitibus inftituendae, ut quod
in fuae huius rtligionis inchoatae primordijs fp op on-
derint,diabo!o rcnunciantei,atque eius tamcn clan*
narint incautae, id iam reupifcentes , ex falubriori in-

ftitutione praeftarc per Dei gra ti am,o m n ibu s fuis ui*
ribus fatagant. Quid hie dasmonio minus potent,
(undone conrraria fidelis IBS V Chriftiminifterlf
qui ouem fatanae fuggefti one perditam requiret, atq*
ad ooiJe Chnfti redoceLFacile u ero, facto a tten t e pe*
riculo-in ipfo articulorum Fidei examine, (t forte ali-
cubi aberrant male perfuafa elucefect: & num fan 10-
ri doclrinae pertinacius rtluftetur melius do da, me'
xeaturque hst refeos notam, anconuerfa, &afedu-
£ti o n s uitiataique mentis ueterao excitata, in Eccle
i
fiae membrum denud recipi, &

pro ft orari ex toto
peftoreeupiat.obfecrctqut.Propterea non tarn pro*
diues cfle decet Chriftianos ut fide & mente pro-
,
pter fexum ac aetatem imbecilJes ueculas , ex finiftra

alicuius malcuoli opinione , fuggillationeque, in re-
c os lllos, fquali dos,homi nu cuftodiae non defignan-
dos carceres.horrida cacodemonu captos torquen*

tium domicilia,praicipitf s agant,atque crudelifsimo
cuiuis tortori immaniter excruciadas quouisetiam
dis tauro eoclufas, in carnihcinam.humanitatis pro-
tnultis in loci s non tarn prud enter quamfcue re fie

riconftat.
Pratterexorbirantiumeraciatuumdoloris inique) Difrimm
infli&os, animaduertendum etiam, inter carcerem
Digitized by Google
j«f J T>C mag. infam. perm's
rieorum fchola:qua>,eorum qui pollca ple&entur tji.
Gi.Ub.9A ta.cuftodiamneutiquauulteiTepcenain : quamacar#
^'
f irrt*
cere horrido dirara irrogari etiam inform bus fenfe*
r*mU u
'
runt, qui praner merit um quan do que in ilium fuere

detrufi. Veruin ut aequitatis commiierationisque ra-
tio labefa&ata negligitur, contemniturquc: fie & cu-
ftodiat nomcn cum ufu apud plerofq; propemodum
cuanuit. Ita fit, ut folitudinc diutina 9 c 2 rc cram fqua*
lore/caligine tetra, uarijsque d aem onum (pecans cx-
horrefcentes mifclJ* Dei crearurae , an tea npnnihil
diaboli afsiduafuggeftione,fafcino& deiu/Jon e, me-
tis fenfu luxatac, 3c iam denuo torturis uanjs excar>
dum quasftionibus atrociterfubijciunrur,
nificatac,
cum mortc femel m omen to acerb ifsimam eiufmodi
uitam commutare malint, qusecun que prop ofitatla-
gitia libenter confeiTae quim ferocius in casern pu-
,
tidifsimorum carcerum fpeluncas $c equuleos prs*

cipites retrudi.
Hoc modo factum eft quod baud , i ta pridera ani-
culam tormentis eo ad egeri nt, u t iam Vulcano litan-
da, fateretur fe byemis pro xi mac anni fexageGrai-
quinti fupra fefquimillefimum , afperitatcm incredi-
bilem, frigus extremum , 5cdurantifsimam glacicm
£enuifle. wee defuse uiri erauei , qui ucri* ucriora
nxecrederent, quum in uniuerfa rerum natura nihil
extctinfulfius,quemadmodum ad me fcripfitD. An-
tonius Houxus, uir doftrina,pierate,atque exiftima*
tioneamplifcimus, abbas Echternac€tls,noinioibai
mukis mihi unicc! Sc Temper obferuandus.
Experiment* in dignofcendk Lamijsf&IU'
cifihnd. Cdp.Vll.
C/Eterum quod manibus pedibusque colliga'

man us dextrac, magno digitofi-
tis,uel poll ice
niftri pedis , Be uiciftim pollicc finiatr* ,
digit©
magno
Digitized by Google
LiberJextui. stp
magno dextri pedis tranfuerfe uinculo aftriclis La-
,
mias maicficij reas, aquae nieclas

i nunquam mcr-
fu b
i, at fupernatare , utlut cert u in experimentum , nec
faJiax indicium eflc t apud magiftratum Secarnifices

in plcrifque ditionibus obferuetunnse illud nimis eft
ridiculum,mirurn4ue,huic infulfa? perfuafioni ulluin
hominem , uel leuicer rationis feniu praeditum , fidei
tantillum apponere.Natationisfiquide caufas, uti le- r\t%%\\wk
uitatcm, rantatem fpiritusfuftinentis coclufioncm, ca»f*.
,
corporis uiuihabilitatem, id que genus reliquasna^

turales occafionesmon magis inelle his corporibus,
eciam fontibus, ut quidem fa teor itaailererc audeo:
,
fi quid eiufmodi praeter naturae ordinem uideatur, id
fieri fuffulcientc femin as,d e quibus etiam falfa ell fu*

fpicio , diabolo , ne fubmergantur (conniuentc Deo
ob incrcdulitatem magiftratus.fallax hoc experime-
tumadmittentis) quo in fen ten ti a iniquam iudicem
tandem inducat hac fraude impoftorille, ab initio
fanguiaarius.Muliercmquoquerariorecarneprzdi'
tatn , fictencriorem efle.quam uirum, docet Hippo- ti.iMM*
crates* TraditucroPhilarchus.in Ponto genus Thi- bumubeb.
biorum t(Te, 8c multos alios , quorum notas in altero tn *»"**•
7 *
ooulo duplicem pupillw, in altero cqui effigf ein afsi f™^*'
gnat: nec eofdem pofle mergi, ne quidem uellc degra
f
^
uatos.Id (i uerum eft.connatum efle oportet.
Similis tcmeritatis *c fuperftitiofae dxinoniaceq; ltSec zj4 * 4r
falfitatis experimentum eft, quodin Mallcolegitur: t lt t ^fi.*.
Die Dorainico fotularia iuuenum axungia feu pin* inuHt*.
guedine porci, ut moris eft pro reftauratione fieri,
perungunt 8c ficubt ecclefiam intrant,tamdiu male-
:
ficc^ ecclefi am egredi nequi bunt, donee exploratores

aut exean t , aut iliis exeundi licentiam exprcflT^ con.
cedant. Nec abfimile erir,quod in hanc dignotioncm
plerifque in locis obferuatur ad mod u in impi e\ubi ex
terra quam tcr fparta primuin in fcpultura inijciunt
paftoret
Digitized by Google
Sp 0 Dt mag. tnfdm.p cents
paftores /portiuncuUMifTaefacrificio fcilicet fanfti-'
rkata.calcan Jo templi li mini fuppon itur: nec fagato,
fi in templo fit, turn pofteegredi putatur. Item alTu-
l as fume ligni quercini , in quo aliquis fit fufpenfuf t
uei fe llrangularif.infpcrgantur iliac aqua luftrali, Co'-
loccnturquc in templi ingrcGumcc cgredi ca potent,
nifi affulas fummoucris.
In libello C oniurationum Rome 8c Aucnion inv i
preflb fieAd corrigendum denotifican dun

legitur*
malcficam,accipe mul dram nouam,& formdam ca«
cm n ou am, & Itanneam nouam, 5c mulge dc om«
feal
nibus uaccii , quas habcs f tantum laclis, quQd pofsit
leficae 5c forma per prsedi&a uafa unum cafeam 8c

, :
cum fact us eft cafe us, perfora cum arraiUa acuta to-
tum cafeum 5c per h«c denudabitur ipfamale&caitt
:
facie, &c. Conudera item malefic am in fronteiUius,

quiadiabelus abraditcamcumungula poftconfen-
(urn ad delendam facram un&ionem b a p 1 fm at s ita 1 i ,
ut iligma in frontegcratrid quod tame iemper,quan*

turn poteft, cum pepie uclare n: titur. An hoc ucr* ita
contmgat,uide lib. a, cap.20.
Prxterea regulus apum a Lamij s deuoratus , ere.
ditur has ne delictum in torm^ntis fateantur, confirm
mare. At eadem hie eft ratio>qua* in al s,fup erftitiofa
i
j
nimirum credulitas. Contra, Achemcnidon plantain

colore eieclri fine folio nafci in Tardiftylis India;, m#
minit Democntus, cuius radicein paftillos digetfa,
in dieqi exuino pota, noxij pcrcruciatus node con-
fittantur omnia per uanas numinum imagination
ncs. Vide & Caput ii. librihuius no-
ftri Quiati,
Digitized by Google
Liberjextui, fpt
QK m mdtficij fvrpttrati mquifitione fimtft*

cicnd^confrpionifolinon r/?c/fon-
dm*, dp. vin.
REgulara totem hanc minimi fallacem aquae*

ftionibus obferuare decuit, utdefmgulisillit
flagitiji iam confefsi s,accurate cum iudtcio in*
. <jui ratur, quas alios paftosdicunt,fatenturquc er u m -
nas Sc calamitatcs i fe illatas , num ita fc habcant, ucl
inrerum fint natura: $c (i comperiattir quofdam ita

Ixfos, ucl morbof aut damnum pcrpe flbf effc, ut iam
abalijs hreconfefsis', defignatahuiuftnodi malapu«
fen t ur : inde qui bus mcdijs , mtteriebus aut organis
pcrpetrata fint, penitius inueftigctu r: 8c num ilia me*
dia, materiel aut inftnjmentaiftiufmodicrTe&ibus
producendisfintapttjConfonaûCt Vbinaturalium
rcrura 3c uirtutum cognition© celcbrium medico*
rumiudiciain confilium acccrfcantur, quemadmo*
dum in aliji quo que cafibus cos fpc&antibus fieri
uoluntJcges. Vtenim non eft alicuius melancholic!, Omfifi—l
•ut mcntcuitiati ftandum confefsioni : ita edamex 1"*"" ufi
barutn confefsione non eft infligenda terncr* puni-
tio,nifi excertit circumftantijs, 5c demonftrationi'
njU9m
^
but cuidentibus indubitatum conftet ueneficium
,
ucl uencnatio , pharmaco uidelicet propinato aut iU

lito:aut eo Ioci,usdc halitu infic ere manifeftu eft.de
pofito. Oportet fi quid em probationes luce meridian r**&i*»icri
oa cfTe clariorcs, maxim h in aclione quam uocanr™^^.
cri minaii,qu2e Iurifconfultoru laudabilis eft fentetia.
Nam in hoc maleficij negocio, multa turbulent^, uel ^7rV7'/"
exfiniftra opinioneaut fufpicione, uel malitiofe* cx norts,
maligno affeftu, uel ob morborum difficultatem,
aut rerum iafturam, ex incredulitate, quod non fa«
tis Dei iufte, uoluntati ex animo fc totos quidem tra-
il ant, fubiiciantquc, dicuntur, multa confute de aliis
ipargun'
Digitized by Google
S02 De m*g. tnfam.pcrnif
fparguntur, cofefsione itemillufarutn a daemanc ni-
t alarum fanciuntur, diabolo frigidam htc furTundcn>
clauumfideliter dirigente: ur.'I

tc, Scmachinationis
quisauremapplicet facile^ accufationcm flcconfcC
ii onem racas cxiftimans ,
ita fe tandem delufum fen*
tanquam in labyrinth o inexplicabiii inaohk
tict,quo
tus.nunquam fit exitum inuenturus.fi ad legom not*
mam 8c iuris rigorem cuncla ex auditis excqui ft*
tuat.Ea fatana? ars eit, res ufqueaded triers j"abr:J::$:-
mis implicare , confundereque,ut nec ui/a Thtfci fa*
gacitate extricari, nec Oedipi prudeorra explicit
queant. Sicuelinprincipijs omnino foblhtiffc9 Scin^
tra metas fe continuifTe,aut mature* fttrogrefTufn tfic
praellarc, ne diabolo ab initio h omicidx , ob tpeita
tnendacia aut ueritatem dolo faificarequetunitaro,
apcriaturfeneftra,perquam fcin a&ionesnofaas'tii'
finuet.ipfa re 3c ufus obferuatione comperi.Necom-
nemlongiusgraflandi occafionem farsnaeprzciaeiv
di compendiofiorunquam erituia: alioqui mcndi.
,
ciorutn, calumniarum faJfarum, aeritaris momcn.

to interdum mixto ut dolus iateat, crimtnatiooum
atque accufationum nullus uidebitur modus tut
finis.
DiKmrtM. Hue Cardani fententiam adduxitTe iuuabit. Con-

ftathas faepemerito plc&i,inquit, quod fintmalcf.
cx.autetiam ob im pi era tern caste rum plerunq;(b\»
:
tx fo!um funt,nec cofefsio integra, nec judicium, oe«

lutde latronibus ac run bus, reliqursque fec/eraris
hominibus,ad mortis pern am trahi poller. Sed om.
nia plena uanitatibus.mendacijs, repugnantly ioco*
ftantiaque. nam illud quod dicitur, conuenire &co-
teftariabfentcs,omnino falfuraeft: nec nifi dedk
congregationis conueniunt, cum uulgata fitqux'oi
fit.Id uero argumcntum fi recld 5c diligenter cxaroi*
nctur, oftcndi t hanc artem eiTeprorfus ralfam, 8c Was
Digitized by Google
Liber fcxtw. spj
nonucrînunum coire.nam una centum autetiam
plurcs dctegerc poller, cum iiiarum mulicrcularum
opinione cot inter n r. Vertim non nifi fama agnitaf,
fi
tut uifu , accufant, quas non ex ludo ( fic eni m uifio~

nem iliam uocant) fed exauditu & colloquijs agno*
fcunt: utrum uerd u igilantes, an dormicntes,certutn
eft quod in utro que tempore. Eadem autcmuidenc
atque audiunt, ob fixam contemplationem , fidemcu

illrosrei : uelut Rafis enarratdeillo quifegaJlum ob
ftukiciam exiftimabat.ftatis horis gal o rum more ad
I
canendum furgens annis pluribus, H*c autem opi-

nio ac uifio mutuis inter fe colloquijs multum con-
firmatur. Neque adeo frequenter ad hunc abcunt
iudum . quaedairvcnirauixter inannoaccederefibt
uidentur, nec quidem uolentes quamuis 8c hoc per*
:
fxpe contineere putetur, maximc unguentorura au*

xiho.HxciUe.
Trium mulitrcuUrwn ob maUficij opinionem «c«-
Sarm confefionesproponuntur, penitius^
excutiuntur. Cap. IX.
POrrd uttenebrisque
exemplis lucidior euadat res per fe ob*
fcura, inuoluta,duarum mulicrcu~
J arum in ciuitate Imperiaii paucis abhinc an n si
captarum % exuftarumque confeUiones , a me requU

fitas»ConfuIisque aflenfu ex codicillis iudicialibus
communi catas,hi c proponere uolu/,quibu$ fubiun>
xitertiam. Pri mum una qui de fate tur,fci Deo om*
nipotente defciuiflfe, &diaboIo malcficio adhxfiflc,
^"^J*
ac amafium fuum appellari Bernardum: deinde efte-
ciflc Angiitis uicibus porno > ut matron a quxdam N.
fexies p art um edident mortuurn. Confitetur item #
fe cuiufdam uiri N. fiiiam,ccreui(Tae haoftu p«r male*
ficiurn enccatfet identidem 5c N. uxoremitaiam Je-
fta tanouam ex raorbo affixatn, mtltficio lxfifTe.
Digitized by Google
SP4 %> e infant. pants
Propter hanc 'confefsionem , igni tradendam mifel*
lam decreuic magiftratus & quidem non immeri- :
to, (lucre* corapertum fucrit iila fcclcra abcafuitle

dtfignata,
Onftfionii
Amab ° autem tribus excutiatur confc fs io uerbif.
rtjuuu* Q uo< 4 D co dcfciuiflTe fe fateatur,& dstnonio adht*
*
fifle, no erit criminale. Quorufquifq*

id in foro ciuili
etenim noilruin ell, qui idipfum non facit 1 Siquide
©rnnis qui facit peccatum, feruus eft(docentc Chri-
ExJukU ^°)p ecca "- Quicomitit peccatum ex diabolo eft, ,
quoniam ab initio diabolus peccat. In hoc msoifelh

fft t qmtptcct-
t»mcummit. funt filij Dei, 8c filij diaboli. Omnisquinon facitiu*
ut fticiam.no eft ex Deo : Sc qui non diligit fratre fuum.
Mntth.^ noncftmecum, aitChriftus, contra roe eft:&
J-»c*u.
q U noncolligitmecum,difpergir. Scdadmonitirc
j
(ipifecre poflumus,& poenitentiae locus elVQuidcr*

&
go uetat, quo minus ilia red arguta ,rechus que in-
it: rata, ad fui cognitionem ualutlTet reduci i Soma-
turhiclocum apud Iibri Conformitatum patronos,

ubilegitur, uxorem ambijlTe quendam monachum,
ac ut cam adducerct, diabolu ora(Tc,fe illius forcpol*
licitom, tradito chirographo propria manu,5c fangui
ne coilgnato.Poftca pamitudine du&us, animi mor*
bu fratnbus ridis explicuit qui Miflaru pluriu turba ,
Cmmhitm dsemonio fchedulam excuflerunt. Quod fe concubr*

€»m famine turn daemon is Bernard paflam dixerit phanta/bed i
,
imaginanHt.
'** f4^' j4
^ imaginariu prorfus fuifle ex fuperioribus liquet ,
.*
'
u bi ex profefTo diluitur illud phantafma, ut micuf
dci ue! hoc faltem nomine confefsioni cius fuenr ids
bibcndum,quse ex mente halIucinante f erronffa quo*
quecenfendaeft. Quis alius rogo huic proco Bcr*
nardi nomcn indidit.quam ipfus fibiiid corrupto
ditus fenfui uel ui imagination ingerens.ut cdtto no-
mine inter Chriftianos ufurpato, in maiorem confi»
Centum, mente utubantem mulicrcuJam illiceret,
i bi
Digitized by Google
Liberfixtas. fpi
nec ob hanc fatanae iIlufione\men-
fibiq; deuincir.t:'
tisque muliercuk l^fione, mortis poena irrogari de>
Nec pomo interimi potuit foetus, nifi acceiTcrit
buit.
uenenum, quod folert us indagandu erat quemad* :
modum quoq; num ca , fuifTct illius ucneni cfrlcacia

f(stui enecando peculiar if, utmatnhinc nihil aliud
intern potuerit in c o m modi &
unicurn iilud ucnenu
:
femei tantummodo cxhibitum toties diuerfis annis

fortum excutcret : ncc folum inualid* eiusconfef*
fioni ftandum erat. Quod erenim cx Dei uoluntate
& arcano cofiJio cotingit , ucl diabolo diuinitus per*
mittitur , id uitiato feminae ccrcbro d«mon faepe in*
gerit ,
quafi ab ilia cuius tamcn fcele*
defigftatum fit i
ris ill am plane infontcm effe comperict is, qui fingu*

1
laadrationis pcrpendiculum non fomnolcntcr cx- »
pendcnt.ldipfum de filia N. ccreuifix hauftu fublata

pcrmaleficium,diccndum eft. Quid en im cereuifiafl
immiffum fuerat quod interimendi uim dclctcriam

,
obtinercr, adhibitis in cofilium mcdicis,in carum re*

mm cognitionc infignibus , uigilantius erat inuclti-
ganduiTJi Ncc minori ftudio inquirendum, quibus

organisautmcdijsconiugi N.morbum conciuiflct*
Nec uulgatx 3c odiofx carminis ant malcficij uo-
ci pronasadeo offeree decuitaures. Knimuero ubi
Tola incantatione infortunium quodcunque £ ie *
procrcatum narrant amentes 5c inconftantcs ha ue-

tulae, pejuerfo dxmQnis inftinftu id fieri, casquei-
ucramorbi ciufcemodi inuc&ione tameflc liberas,
quamquemuisaliuili, deierarcnon tsercrcr. Vnde?
cuius fe criminis reos faciant, qui tarn inconfidcrati
immaturas effundunt interdum fentcntiis, ipfl ui-
derint.
lam alter ius quo que eodem in loco ignladiuJi' Âlini**
cats confefsionem editam audiamus, leuiqs inuefti •*»K*i**t •
gationc cxcutiainus. C9fiteturh«c, qui ante fextn- M **

9
Pi Jrnit*
Digitized by Google
ilium feri, hora quad am matutina, prae animi defpe*
rati one, de ui fibi inferenda cogitaret, ad fe accefsifle
uirum quendam proccrje ftaturae , Scforroae nonin-
uenuthr, pailio nigro, 5c reliquo eiufdem colons uc-
ftttu ornatum qui eiuf dolorcm folatus, inter alia
:
iufsit cam non abiec"to,fed confident! e(Te anime.fuu

poiiicitus parrocini urn, feque Temper illi res necefTa-
1
r as 8c pecuniam abunde profpeftururn , (I raodo ui-

i
ciffim ipfius confilio 8c uoluntati fe deuoueret. A rqi

magnum auri cumulum illi often tabat hie uir. Ea
ucrp in ipfius aflenfit cofilium, abnegans Deum onv
nipotentcm, Mariam matrem IES V Chrifti, 8c oni-
rics fan&os,Htnc chrifma ei ex fronte cxemit uir, at*
que fe perpetuum fore concubinum fpopondit, no-
men fibi eflc Alexander,tnquiens.Fatetur adh*c,c6'
cubinum quater domi fuae inlecloopus ucncrtutn
Tecum perfecifleJtem, fe cuidam cereuifi$ co&oriN.
felicem rerum fortunam carmine fubtraxifTe , refine
uulgaris pauxil o,uafi mancipato h ui c co&ioni, fub-
I
dito: item, fe ue&oris N. coniugem ualetudine bona

per incantamenta priuafle, quod alicuius rei dona-
tioncm ipfi denega(Tet 8c puerum N. mal c ficio more
bid um reddidifte ac mutilafle.
Gmfautii Punicndaccrt^flagitia, fiuerafunt. Atquiuides

confefitQtw. earn non fan* mentis mulicrculam ad reftim prope*
modum ucnilTc, atq; contraftum inij tTc uel imagina.
riu, uel nullius certe* mometi ut fecundo Libro
, am-
pl J is i in e o fledi.cum amafio phantaftico , qui csirv*-
ginariaueftitus forma apparuit,quura folura fpiritut
cflet ueftiu 8c colons expers , fpecie aqri pr*/rigioft
hie protulit.qua illam delufi t,non aurunvqueadmo-
dum quo qi cocubitu earn exercuit ludibriofo.Chrif-
ma praeterea eximerefimulabat, cuius uirtusqualis
qualis fir,(i in externa duntaxatapplicatione cofiftit,
uel cofimiii cxeptione pent ; iadudu aqua, qua frons

5crcli#
Digitized by Google
Liberfixtus. S97
tc reliqua to tics mudatur facies t eam omnino abfter#
lTet. Baptifmi autem ui$ fccus nof docer, cam mini*
m
mi in carrtts ablutionc confiftt rc , fordcs abluan*
tur:fcdutbona apud Deum cofcientia bene refpon- i,Pttr. t.
deat. Fufiorem omnium refutationcm Libro fecun-

do cap. I9.20.& rcl iquis iriuen i e s.
Non plus habebit poriderif , huius mulicrcu x in

fraud ui ento con tra&u abnegacio : quin (i admonita,
fidcliusq; inftituta , cas diaboli cognouiflet artes, rc
fipifccBS , erf oremq; confefla, in Ecclcfif finu rurfus
debuerit admitti. Pctrf i ChrUto premonitus, ipfum Mdttki*.

tcr,fana meotc 8c corporc, cotra anirai tcftimonium, Man.i+.
abnegauit, ctiampr«ftitoiufatncnto:qucmtame clc
mentis fuae oculis Chriftus ufq$ co non eft dedigna*
tus,ut ipfum etiam Ecclefif caput conftituerit. Quid
frequentiusimpunitiusque (apud Italos maxim e, fi
Suidillis exuoto minus cedat, prxfertira in iliicito
\cx lufu) quam blafphcmis horrcndisque*tlocibus t

{joliicc ctitm inter indicem 8c digitum medium ten*
o, a c facie ccelum ucrfus erefta in eorum defpe&u
,
Dcum 8c Chriftum abnegare i

Num tofuper refinx modicum , uafi fuppofirun%
habeat earn p oteftatem uitiandi cereuifiam , in qa x *
ftionem exa&iorem uocari oportuit aliam etenim .
corrupts cereuifix caufam neceflario fuiffe afferent,

qui rcrum naturalium fontes uera ratione fcrutantur
fcintelligunt. Nec fanitate fraudari potuitueftoris
u xor, n cc puer mutilari ,pc r carmen, nifi acceflerit ue
nenar io, cuius hie nulla fit menti 0.
Tertia ita habet. Apud Hollandos in oppidis mt#
ritimis f
Roterodamo&Scheidamo, ex pifciumca*
ptura maxime* uiuitur.Horum incolx quum halecet
pifcaturienauigaflent, 8c pifcium copia onuftas re-
ducercnt naues Rotcrodami, rttia lapidibus onefata
Scheidamiretraxerunt. Quod infperatum inform*
P j muni
Digitized by Google
SpS De mdg. infarn. p cents
mum malcficio confelhm itnputabatur. Qaodrca
mulicriintjciturmanus.quaeincunânrerfatcturma
lcficis fuis ambus id acciditfc, & fe per uitri foramen
5Vrfuc#n-
fi'Lndi'-
(quodoftendebatciusmagnitudinis, segr£ utdigira
4
(uU. tranfmittcret) dum pifcibus illi infidiarcntur, tranf-
uo!afTc,8cin mytuli tefta (moflclfcolpnoftratibuidir
citur) fe mari commifiiTc, illudq* traiecifTe ufq, ad hi.
lecum ftationem, 8c ibi incantamentis halcccs fugaf-
fc,Sc caram loco lubieciflc Iapidcs. Lata hincpotifsi'
mum lcntencia flammis ilia dcuoranda tradjrur.
)
|,ynA, Inhacconfefsioneexpcndendumerar. cum in re

rumnaturafir,opcrantc diabolo <\uomoJocui:q; pro
fuo arbitrio St u:n bus, per aclnfsi mam uirri rimi, nc
digiiiquidcm capacem, adulcum tTatnfernpoflcho'
m.;;cm,non ex folo fpiri tu flab: cm, aiu c\(a\>lUnui
I
du&li liquabiliue concretum : fe J cx folidisofsttas,

tenacibus carulaginibus, (iccis tendombus.Hgaroeti
tis ncrais,mcmbranisqucpraetermurculofimcarn€ >
> <
compactum: qui fi eti a in in flatus refolui potuiffeT,

corumcainen hmul pcrrutnpente uiillud uitrumio'
fringi debuic. Adrationisitem normam oportuituo*
cari, quoinodo in mytuli tcftula proueclae ztatis fa*
minacumtantolapidum aceruo,frctum potuerir/ii/'
care uarium turbulentumquc. Sed nec traieda hoc
in teftulaopus fuit e% que, mox per uitri anguftifstrai
foramen pernicifsim£ uolarir. Tarn uero ornnishzc
confelsio elt iniulfa, futtlis, diffbna, xbfurda&men.
dax>ut mulicrculam hanc uei delira(lc,ucl melancho*
liafuirfe agitatam, ucl alioqui deprauata phantafiadu
clam, ucl a daemone obfeflam, qui uei huius linguam
rexcrir, ucl ex ea uoccm cdiderit, quilibet non omoi*
no mentis impos dijudicaffe ualuerit. Glotfas com-
minifcanrur quafcunque uolenoeiufcemodi indices,
fentcntum itafanguinariamrite* pronunciart poiTein
rc ucl inc ognita , iiue extra rationem & rcru naturam
pofita,
Digitized by Google
Liber fcxtus. fpp
pofita,nulIi$unquam conuincent rationibus. Quare
aurcm non emus promusq; credam, cx Dei per mui
proptcrhominutn incredulitace utij punircntur, aut
etiam probarencur, fi adfmr, fidele$,diabo!um qui po
ruit,eo$ inucxiflc lapides ur deciperet, quod ilii pecu
liarc elr t quam admittam, mulicrculam, quae omnino
non potutt,ca perpetraflfer'Si cum djemonif fubfidio,
illam fecifleocclamatur, &id quidem eonftanterne-
go fi etenim diabo!us uel milieshoc uellec 3c conare
:
tur.pcrexiguam rimam pofTet neutiquam transferre

multerem : quod tamcn acciditfe, ilia confefla eft. Si
V>o j mermn eiTe delirium, nugas & mendacium obti.
nuero, mi patres conferipti, quae rcliquis cius farinae
aaenijs dcbcbiturfides.
Eodem modo infinite poffent recenferi confefisio
Dum formul? ex publicis magirtratuu codici)li3,quas
f\nenicius expenderi$,*jW*ri*ûcl impofsibilitatem,
( u
tea loqui liceac) in conftantiam,uaaitatem,menda
ciaueritatefucatateclaq;, uarictatem, labyrinthum,
imo fabulas comperies.
Ali4confcfiiocxplc4td: tyunbismt imprecation* ni'
minem pofleUdi: item LamiM cjfe
tmcntcs. Cap. X.
HAud pridem quxdam in uinculis detenta.fe

ita
pi un mas uirgines religiofas in cccnobio uarijs
tecani cruciamentis exercuifTe.indita olenbus
mixtura ex afpide,bnfone & fanguine m cftruo fimul
c 6fufi$,fatebatur. Hie omniu pfimu diligenter inqut'
rendu erat, num ex horu uenenoru comixtiooe, ciuf# J" - *''*'
? tu
modi refultent effeclus, uel morbi, uel fymptomata.
Tande ilia publico iudicio flamis tradeda, in hoc ex-
>
treme perftitit c 6 ft ate r, ilia calamitati a fe acq; matre
*grotisillis utrginibus irrogatam quide, mortemcji
perpeti uelle :hoc autemfe palam cofiteri, ne until-
P 4 lom
Digitized by Google
too De mag. in/am p cents
lum unquam a fe per os illatum fuifie. Quo igiror
illis
Mtntt&im modo dtram banc indaxilTct fortem,rogata: femcnte

frttttfM £: unprccacione cam inuexifle fatTaell. Quibus ucro
r
raedijstollipofsit illatum malum, deinde mterroga*
I«f ^wp»I
»<m 0 •/ ta f rcfpoodit: matre &
mc prius c* medio fublatis.
fttn»tbi d»-
t
Vnicum hocdscmonis ab initio homicide ftudiu
rnonftratwn eft 3c machinatio, ut quam plurimis faodatur fin#
#H 4- g U s< Vtraque cnim txufta, n on d am defijt horrendu
j
1
'
lpe&aculura:fcdapriorefacrifico fecundusdemurn
exorcifta accefsit c$cus, qui cx omnium fermc srgro-
tarumcorporibas daemon ia fuga (imuUntia abcgifle
purabatur i quibus tarn atroctter aorea fucrtnt qui'
,
bufuis conuulfionum fpecicbus excruciatxmecdu/n

re in i fit fe h*c peftis,at longius hinc inproxiraa pro-
ferpfitoppida. Hie poll muli ere ularumexuftionem,
fe produnt raorborucn authores num ucro ittxxut-
:
ginu corporibus daemones cogitatu imprecationeue

immittere ualuerint.Libro tcrtto decifum eft.Eiufmo
dihominum impotentiam penirius nouerat Impera*
tor Fridericus pnmus.BarbarofTa nun cupatus.in cu^
ius exercitum contra Mediolaneofes ductum, hi mcr
catorcm Arabcm ablcgarunt, qui Fridericum ueoeno
tolleret: qua re cognita,Arabem cep t Imperator, pu-
i
nijtq,. Ac licet Arabs magus grauiter Friderico mini'

taretur,fe illu uerbis enecare, nifi dimitteretur, uelle:
tihxdtffi nullotamenmodocomouebatur Imperator, uerbis
fi*r. animal, tan tarn non inefTc uim fciens,propterea& acerbis al*
De "Ir'JtV
terdc<iit
P* 0 "- Vcreîtaqiuidetur dicere Ari&oto
reU.iC. IcîncantamentaeiTc muliercularum figments
Camtd mtti Cardan uerbis 5c hifloriae fuus hie erit loort, qat
i
tbetiKMtdmk dcLamijs fic fcribit: Sunt deformes, palW*&fab-

°kfc ar ?» atram ipfo intuitu pr$ fe ferentes.Sunt
*tu **ThTf
taciturn*,amcntcs^s: ac parum ab his quxd«nonio
fr(Me™epll
minutn rr. teneri ere d untur, difrerunt : fixae in fuis opiniombus,
ndceu atqueadco firmae, ut(ifolumadiilarumuerbaie(pu
ciaif
Digitized by Google
Liber fextm. 601
cias, qu £ m intrepide, qua conftantia ea referunr, quae
nequc unquamtuerunt, nequeeflcpofliint, tamSue*
ra ilia efTe exiftimes. Vndenil mirum ab his moribus,
qui philofophif expetfes funt,cgregi£ imponi. La*
ijs
borare autem cas atrse bilis morbo, turn uictu s ratio,

turn aeris cjualitas, turn forma atque effigies ipfa uuL
tus 8c corporis, turn uerbaipfa ftulticiac, & (ut ita di-
cere liccar ) impofs ibilitatis plena,ipfeq» toruus in di*
cendo afpe&us, cum cafus qui dam qui Phitippi ut-
cccomitis Mediolani pri n c p s *tate contigit, decla-
i
i
taut Ref ucr* ita gefta eft,ut pater meus retulit. Da-
natus erat profane huius arti s uillicus qui d a nomine
Bcrnardus alio qui uir (implex 3c frugi,ob idq, domi
:
nopcrcharus. Sed quianec minis necperfuafionibus

adduci pota-at, ut pocnitere uellet, ad ignis poenam
D
pofcebatur aiudicibus. o m inus.cuius p gebat, qu i
i
que pnncipigratuscrat,obtmuit, ut fideiulsionc da- Qmidrnkim

ta,auanquamiIlisreIu6Umibus, licerethominema.
j'/J^'f^*
pud fcuigintidicbus habere. Ccepit ergo ilium alere mt t(ficm„ t
non urm edict s,fed utrufticum nobilis amicus. qua- rtffyftitA

tuoroua recenia mane, totidem uefperi,tum uinum amentttmt*
dulce atque iucundum fuppctebat,carnes quoqi iu & m
ôn &**
rapinguia. Ponmodum ubiuidit hominem exlongo

ueternorcfipifcerejiortatuseft, utomifsisfalfis atq;
abfurdis pcricubfisque perfuafionibus,Ecclcfise ad-
hxrcrcuelletSdpaucisopusfuit.refipuitroptimus-
que Chriftianus :aftus,ufq; ad mortem abfque aliorii
querela perfcuenuit quern atrocitas iudicum im-
:
men to crudeli fibplicio affect fler.

Conftfiio conm qui fc in luposfuiffc tranfmw
Htatcs
Oc
credtdcrunt. Op. X
loco fuliungam eorum con fefsion em,qui
!•
fe in lupos iiquoties fuifle couerfos, arbitrati

1
funt quam in hoc neo inftituto fxpius obiece*re uiri
:
alio qui cordati &nagnae cxiftim adonis, eamq> ue-

P 5
Digitized by Google
6o z Be mag. in/am. p cents
lutexTripode prolatacum fumma religione&fln-
gulari fiducia tanquam ueraccm obferuant, quibus
,
tortd coram a me non efle factum fatis uidcbitar. Vl

itaque iilts & quibufcunque alijs , mentis oculi nitf^
,
dms contra eiui'modi pr^ftigias abftergantur, ncc u£-

qucadco terner^ illudi fe, oculisque nebulas orfuodi
{]nant,ncque ueiutcxcaetalpx.infordibus idarmo-
neobtrufis perdurent, fed ab ocuiorumpupiilanu-
beculas , quinimo 5c ungues pcrmittant ianari a me*
dico,qui praefens hoc coUyrium gratis o fieri cuicon-
quelucidos&a prxftringcnte fpiritu hbcros ocuios
cupienti: hiftoriambancraram uagamq;,necm/acrs
admirabilem cx Sabaudia finitimisq; dhionibusin
,
Flandriam Brabantiam , Geldriam iregiones alias

,
translatam, atque a me in qaalemcunqaeoTdincm

breuitereatideexGallico fcripto conmctam,ut\u»
re nihil quod alicuius eft mometi, defiderari dc\>car.
deinde excuflam & uclut ucritatis lapiJe Lydio ex*
,
pIoratam,proponere uolut.
Adquxftiones M. Io«mn;s Bom docloris Thee ,
logix, prioris Praedicatoram in Poligai, Sc generalis

inquifitoris fidei , ordinati in dioccefi 3efanconnen'
fi, eonfefsio Petri Bourgoti, nancupari Magni Petri,
& Michaelis Verdang ,
captorum ob naleficij hzre-
fin, uarijsdiebus in Decembre extom , Anno mitte-
fimo quingentcfimo uicefimoprimo/ed maxime^co*
ram mu!tis&fpe<f>abilibus teftibusrepctita poftre-
mo eiufdem mends die.
Confefluseft Petrus, ante anno* circiter nouen-
decim, ipfodieniindinarum Polrgrienfium tamua*
lidam procelloramquedeflaxiflepbuiam.utnon fo-
lum nundin$ dilturbarentur.fed Scarmeta quibus if.
le cuftodiendis tunc prxerat,ita dfijeerentur, uc ubi
requiri portent, plane ignorarctur Cûum igitur cum
1
reliquisagricolispecudes uirii cêjtura coiie&uq*

abirct,
Digitized by Google
Liberfextus. 60}
atirct , & folus alicubi abcrraret, trcs equitcs nigros,
atrumquemdutos ueltttumhabuit obuios, quorum
poftremus rogabat:Amice,quo abis'uidens elfctur'
batior. Verum eft.rcfpondit Petrus. id autcm cucnit
ob pccora ex faeuo tcmpeftuofoquc nymbo difsipa-
u, & pcrdita & cum iiullam ea rccupcradi rationcm
:
uidcam,animum cquidcm prorfus defpondeo.Bono

huncanimoefleiufsitcques ille, poilicitus, fi inodo
fidcm ipfi dare^magiilrum fe donaturum, a quo infti
tucrctur nc in poftcrum ipfius armentum a lupo ucl
,
quauis aliabeltiaimpeteretur,aut ulium fentiret dam

num, aut etiam ulium periretpecus uticcm ipfum
redderct confidcntiorem,pcrditas rcpcrturum pecu-
dcs addicebat, nec defideratum iri ullas pccuniam
:
adhxc fe daturum fpopondit. Conditioncm hie ac-

ceptat fe in cundem locum poft quatuor aut quinqs
,
dies rcuerfurum promittens. Hinc cum mliicorum

comitatu indagatum pcrgir, armentumq; quaerendu
inueftigat,5c pod quatriduu eo Jem ad equitem moK
agnitu redit. Quxritillc, num opera fuam ipfi locare
decreuiflct Petrus' quouicifsim interrogate.quis na
etfet'refponditi.Seruus fern magni inferoru diaboli:
fed ne mctuas. Turn ca lege main dxmoni opera ad-
dixit Petrus, fi promifsis illein conferuando pecore
8* beneficijs conferendis ftaret. Inde Deo, D. uirgini
NIarix, omnibus fanclis 5c paradifi incolis, baptifmo
8c chrifmati renunciare iubetur quo : faclo,illi exofcu
landa manu porrigitfiniftra,nigra,uelut mortua,fr»gi
damqj.hincin genua jpuolutus altcr,apertocapiteho Sf>iritmc*r-
nore fathanse dcfert,cum appellas dominu. Ne quoq; mm &
fidei fymbolu recitaret, inhibebatur. Pcrftitit itaq; in h*bet.
diaboli minifterio circitcrbienniu nonprius templu

ingredicns,quam in fine Mifla?,uel falte poft aqux lu'
ftralis cofecratione, qua illu noluit afpergi fic quoq*
:
mandarat ipfius pweceptor, cuius etiam nomcn turn

adhoc
Digitized by Google
€ 04 mag- tnfam.pocnu
adhuc la tuft, fed poftea ic Moyfec appellari fignifica'
1 uic Interim non erudiebatur Pctrus,quomodo lu-
men turn tutari poffct fed hoc o fficium con feru a n di
:
pec oris folum prxltare uidebatur diabolus, fi quan-

go con fp c e rent ur lopi qui turn nihil iniuriae in fere-
i
,
2 bant. Poll uero pafcendi pecon 5 cura exon era ta, fa-
cile diabolam neglexit,frequentans tcmpia,rideique
confeffionem recitans, annos circiter oclo uelno-
ucm donee a Mi c haelc Verdung denuo in fui migi.
:
flri obedientiam dido in loco exci tarus,ea a/fcnferie
conditione t fi pecaniam ex promitfb fuppediuret

pra-ccptor.
7 Ita limul in partibus Chattel charlonuefpere quo*
dam conuenitur in nem ore u bi ab alijs ignotis cho#
,
reas duci concurriquc njfamelt. Ccrntbat auiera

Petrus in cuiuslibet manu can delam umdem ftam- ,
mam cyaneam fubobfeuram euo m en t em.

Alias illi a Michaele proponcbatur,{i modo fidem
a dh beret e Me ct u rum fe, u t quan ta cun que nellet le-
i ,
uitate procurreret. C on e n fir Petras, modo ferua-

I
rcnturpromifla, pecuniaque donaretur alioqui fe

:
1 fraudem uereri ait. Pecuoiam fe curaturum abund^,
4 pollicetur Michael: qui exutum Pctrum nudum lini*

mento innngit, qaod Tecum ferebat,unde hie fc mox
in lupum uere mutatum autum abat, $c quatuor fuos
pedes lupinos ac pilos intuitus cxhorruit: fed ram ce
Jeriter, quam uenti flatus prouolat, fe concornflea/l
feruit. nec id fieri potuiiTe, nifi uehentis ipfum m*»
giftri opera, qui continuo in eiufmodi excurfionura
tiolatu aderat: quamuis cum no prius uiderer, quam
human* reftitutus forms. Michael itidera tmin&us,
una tarn pernici ferebaturcurfu, quam optaret,cele'
ritatc etiam uifum prgeuertens. Vbi earn fuiffent pak
fi metamorphofin horam unam aut alteram , rurlum
5 a Michaele iiiiti, opinione cicius in priftinam redierc

figU'
Digitized by Google
Liberfixtm. 60s
figurarn . Vnguentum utrique donabatur I magi* 6
ftris f Guillemin fciii cct Michaclis magillro, 0c Moy-
fcr Petri.
Vbi da fua lafsitudine pod eiufmodi curfum , at iz
fc diffic alter quandoque apud magiftrum
erigercr,
querere t ur Perms, nihil id cffc.rc fp on die ille, 5c in ox
cgratum iri.
Contigit quoque Pctrum ex Michaclis inftitutio-
ne inungi, Sc conuerfum in lu pum.fex uel fcptem an*
norum puerum mafculum dentibus comprehenfum
occidere : quern tamen ob clamorem 5c eiulacum re*
linquere coaclus , ad fuas ueftes confugit, ubi
fe her*
biscx Michaclis doctrina frican s, in humanam reuer

tebatur faciem. Simile quid Jam Michaelem cu ipfo
alias teptafTc fatebatur, 8c quodam die in luporum i-
magine enecaflfe fcrmina pifa colligentem: fuperue-
niffc autcm dominum dt Chufnce cui etiam n o c ere ,
y olen tes, aliquoties infultabant fruftra.

Confetfus item eft uterque, fe inealycanthropia 7
rrucidatfc puellam circiter annos quatuor natam
eamquc coram deuoraffc, excepro brachio ac Mi' :
chaelis palato placuitfe carnem licet parumcome- ,
diflTet: non tamen ad Petri identidem uorantisftc

machum ita fee ilTc. Quan dam item puellam feiugu«
lafle ciufd em que exuxiflfe fanguincm, 5c coll um uo.
,
rafTe, fafsifunt : fimiliter tertiam perdidiffe, eiusque

orificium uetriculi comcdirtc ob tamelicas Petri fau-
ces. Alias etiam in horto puellam interemifle o&o
uel nouem annorum,cui dentibus coil um infregerat
Petrus, quod rogat* ibi elcemofyn* repqlfamali*
quando fuiflet partus; Sc hoc pcrpetrato facinore,e*
ucftigio eicemofynam in Dei honorcm ibidem oraf» 8
r
fe. Hicinfuperconfeu use^,fecapramiuguIalTcpro. 9
pe agrum magiftri Petri Bongre ca fcilicct moroor.

:
dale. 5e guuur fe cuiflfc cultro.

Michael
Digitized by Google
6o6 Ttemag.wfam.poenU
10 Michael in lupum transfigurabatur ucftitus ,
13 trus uero exutus qui ctiam fe ignorare quo piJi de#

:
ucnircnt,quando defineret efle iupus,retulit.

11 Lupas etiam fe inijflTe,& cum tanta uoiuptate qua*
fi cum uxoribus congrcfsi cflcnt , confefsioni td-
did£re.
6 Aliquando tranfmutationls tempus def/gnaram,
opinione Scuoto breuius crat.
14 Confefsioni tandem fubiunxerunt, puluere qao-
quecolorisuclutcinereifibi traditum fui/fc,guo c5'
fricatum brachium finiftrum , 5c manus, quo dcuaqi
animal contingerent,interirer.
15 Hosautem interrogates, diuerftineodemraA>,
8c controuerfenonnunquara re/pondifle,Qpercj>re«
cium cftmeminiflc.
Confcfiio figiUdtim explicit*,
ftttdtd. Cdp. XII. ' ' -
Am conuellendae huius confefsionis ufqueadeo

I haclenus celebrata?,pericu!uni pro uirium noftra*
rum imbecillirate facere aggrediamur.
In hoc rei cardouertitur, num tota ilia confefsic*
fitucra. Speroautemme,'fuffraganreope dioina,
oftenfurum manifefte, earn in praccipuis capitius
Conftfif er_ ucr tat clarae aduerfari &proindenon modderro«
j j :
neam,fed 8c falfam prorfus exiftere,imaginesquere-

rum perinfomnia tantum cognitarum , ucl prxlli-
gioft oculis obieftarum, pro ipfis rebus propooi: Cc
ci nullum deberi locum in conciliofano, fed cxibila*
ri potius oportere , ut ueternofi uel cataleptic* fabu-
1
lam.libere fateor.
Primumdeftipulationisfaftx mutua manu nani*
tate, nihil dicam: ncc anxie contendam depromiffl
toties pecunia,* 8c nunquam foluta : ut nec dc cufto-
diendi iilaeft pec oris arte cxpaftonoatrtdira, euro
Digitized by Google
Literfextns. 60
tamen foedus fuerit inicum iJlis Icgibus, ut pccuniam
fubminiftraret & armenti a beftijs dctcndedi artem
,
docerec dxmon. Illam lit non habct nifi imagina*

riam, fic nec hanc tradere ica potuic auc uoluit, quum
luporum fimulachris quse profuo arbitraui orTun#
,
dcrequiuit, Petrum folummodo tcrritum circum*

uenire, 8c in officio continere , fagacius conarctur:
quibus, ut rebus nthili, euanidis,nec ullam relinque-
tibus noxam , iJlc dscmonij ftudio 5c induftriapecu-
des fcruatas eflc cohfiderec.
Quanquam ctiam de fidci abnegatione 8c feed ere
ficuineo, in tcrti*huius Opcris libro ubi fagaru hi- Cfy. j*
,
Jioriam defcribo copiefius difTeruerim id tame* ad'

, :
hucleuiterhocloco afpergere placuic, foederis cope' z

des tarn omnino fuifle inualidos 8c ex gui momenti,
;
ut quum Pctrus a fua pafcendi pecoris runcli one dc-

fifteret.cotrafifumq; daemoniacunegIigeret,o&o a«t
nouem cotinuts fere" annis in ueteri reiigionc pie" ui«
xerir, unde citius delufi phantafticiq; hominis ftulta
fuifleperfuafione dixerim. Dum cnim paftorcm age-
ret, 8c in campis folitudinibusqi feorfim uerfaretur,
ubidiabolo promptior erat praiftigijs illudcndi oc
*
ca(?o, eiufmodi exercebatur idolis non adeo renun*

,
ciationis ratione,quam fohtudinis. Proinde & lupo' I

Film fpecies quandoque euocabat daemon, quae nihil
damni facicbant, quod nec poteranr,ut nudx rerunn
forma? uel fi ueros demus cxtrtifle lupos, ilios ed 8c
:
egfflc 8c abegiflc fathana credibile eft, fabula in eum

fincm ab eo inftituta, ur deliris fuis inductionib. fibi
Petruni arctius deuinciret quod poftea cum hie non
amplius ea frequcntarct loca , relitto paftoris mune-
re,non ita potuit commode.
Sic Anno quadragefimofecudo fopra millefimum uh. fined
•uingentefimum.apparuit Conftantinopoli luporu liKiMrA.
ingens turba, incoiis ufqueaded infefta noxiaque,
ut ia*
<
Digitized by Google
do i Dc mag. in/km. pernis
ut inuiti domos egrederentur. Turca itaq; prius ma*
mciuitatisprxfidio munitis, poftridie cum magno
comitata cqueftri pedeftriq.urbem circuiuicudem.
quelupoi circicer ccntu quinquagintaad muri eios
angulumaffendir.aui incun&anter impetiti, perum
rumeucltigid fimul tranfiliri uidekantur, ncc olios
p oftea in urbe aut uicinia apparuit.
. Chorcarum itcm& caji del arum ludicras effigies
a daemone fabricatas fuifTe , $c foiutn fide" ocu/is ap-

paruifle, uel in fomno tan turn fuiflc cognius, cxAv
^jallinOjDecretis.atcj; ipfis radonum fontibus, Libra
ccundo,tcrtio,Sc alibi fatis fupcrq. dcmoaAnui: ubi
th. 'w/f 1 q 110 ^ uniucrfam ill am AyjM^/^y^tfabolaffyfPCfitCfc

r
C^terum ad mi ran ratisnequco ;
u!Iumorti\\u ilte
tin&u inuenirt, qui co demeux C\t

leuiter metis fen fu
dilapfus,ut homine ad Dei imagine 8c fiuailitudmetn
ffcm* creatum, coformatumqi ex corpore, an una Be fpiritu,
Gen. u
DeiSc Spiricus fan&i templum >ratianis hofpmum»
i.Cormf}.6- cupidum
fcientiarum organum,fublimen creftum,5c f
L*£lm*M*\ ad cotli quafi cognationis domiciJijq. priftmi coo.

r*/>. 12. mft. fpcCtum,cxci tatum, imo fM«/J««#w
, cui Deusomn a
*»-<^ jk
(ubiccitôues^boueSjCampi pecorat ualucreicopt&
CCS roam* caq; p rop ter fo urn Honxincni condiit*
u'JfJmsiiL P^
f
m Umimi* nunc inquara, inlupum x bt ftiam irrationabilem.pc-

cap.t.K ftiientifsimuinanimaiium gurgitcm uoraginemquc,
5>»#c« 4^ Cue in ullam aliam creaturam >rei ulliuspotentiauel
L wi^tutemanjfefta.occultaautfpeqificaûcrdtranfau-
™»*7i.
at dtu». tari cjredat. Ordinis cnira diutni prouidentia nonad*
cri. Oflt.c* m
itti t } occ Urn an t Saci 5£ ii terse ^co n tradi cunt decrer\
isfrJlot. ipfarerum naturaatq- ratio minimi patiuntur. Si ira-

i K
uc °btinuero > ilIarr metam orphofin non re u era fuif

l3f\ S
Phtfu.P^l.
fefac~ran\quddcti mnerao mentis fana&inficiaripo*
s.cltryfoT}. terir,&proptqrea maginariam efle confcfsione", atqj
J*?* Aun. hac in parte falfam : quam fidem quaefo mercbunt jr

;
reliqua.
Digitized by Googl
Liberfcxttu. 6ej
fcliqua, quaecontcisi funt,flagitia & homicidial quatf
in ea transformatione & larua lupina folum fuifle de^
fignata, ncc alitcr co modo fieri potuifTe , iam in con*
Atmera profe&o funr dcliria. &pluf-
fcffuin ucnit.
quam nugse,imm6 infania. Dolendumfane^prudeh'
tium uirorum oculos haclenus tarn denfa caligintf
fuifle obdu&os, ut fibi ucl fidei momentum in his lu#
dibrijs extorqueri permiferint. Scd ca fuit fuperiorif
potiisimum.feculilabcs&caecitas, duo prolibidinc
1
cum ho in in: bus cralTe nun is ridicule &nocenttfsi>

,
me collufit ueterator ille. Vtinam animo cuiuslibet

hoc obftri&i fafcino etiamn urn ex immenfa Dei mi -
,
/ericoTdia infonet dulcifsima illauox Ephphataût

quemadmodum ea ex Chrifti ore po tenter prolata, jtoN.f*
furdoaures aperiebat,ueritatiinde conuertefldas: Sc
linguae uinculum foluebatur, qua porroueritatent
praedicarct: itaSc ex hac gratia luminis diuini radius
efTulgeat, quo ofFufls tarn impotenter i diabolote*
nebns, fern el tandem coticfti luce difcufsis profiiga* ,
t is que , in cfarifsimae ueritatis confpeclum & cogni.

tionem citra pr^ftigiarum impedimentumreclapcf-
ueniri pofsit. Ne uero quis a me eludi obiectioncs
criminetur, paucis reliquum huius fabul* commen-
tumexcutiam.
Linimentum quo ungebantur fupHm incfutufi,
haud dubie fomniferum erat quale etiam Librofe*
4
:
cundo capitc trigefimoqoarro dcCcripCi quod fuara

, :
fortiebaturuim, quumnudis parti bus corporis illi-

ffiretur,illicereturque a natiuo calore in actum inde :
fomno opprefsis alto, (imulachra couerfionis eorum

in Iupos uagabundos , alijs infilientes , pucllas iugu-
lantes uorantcscj; cum Jupis item coeunfes ,8c quae'
,
cunque id genus alia idola ingerebat milleanifex:

hinc Sc pernix ea fubfequcbatur uelocitas qua lis i> ,
magi nan 6c, cogitatuuel fomno baud difficuker pcr#

Q ficituiv
Digitized by Google
4i$ BemAganfam.potnis
ficitur. Vbideinde pod hora,uel 6 gi u s.unguenti fo-
1
poriferi uirtus elanguefccret, perirctque, tunc uelat

cx graui uetcrno expergefa&i , fc homines efle uidc
banc, qui antea fu crane Simile quid leges apud Au~
guftinum de Praeftantij patre: libro huius Opens ter
tio,capitcdecimofcptimo & decimoocfauo ubia :
profclTo argumctum id fufius agitatur, cxpJicacurq;,

a v/« eti am morbus defchbicur.
5 Aliud autem linimcntum , quo in hominem rcdi-
turi fe inungebant ucl phantafticum fait, Scin Com*
,
no ufurpari uifum, ucl contra unguenri /bmnj/cri no

cumenta faccre potuir, ucl etiam nihil cfBcerc, utco
tantum fuos clicntes illufcrit daemon, quail i pea**
liare quippiam ineametamorpbofiuaierct.
6 Quodctiam citius quandoque in hom\nun\ for-
ma m rcdircnt, quam tcmpus crat conftitumm,\At-
ucnit, quod minus linimeti foporiferi illitum fa\&t>
id ipfum non fatis penctraflfet ac proptcrca ceW'
:
rius uis fatifceret, fomniumque reddereturbreuius.

Quomodo infupcr haec coha?renr,quod fc horam
n nam aut alteram ucl co amplius in lupos cornier*
,
fos, in fine puellam cum ofsibus deuoralTe falsi Tunc,

' &moxhominum condition! reftitutos fuiffci'mqao
finuamabo, autucntre, ipfis tarn fubito in homines
rcucrfis dclitu^re ilia pucll* caro 8c ofsa i Adhcc.fi
intcgram puellam dempto brachio degluticnat.quQ
mooofeparum comedifle, eidem confefsionis arri'
culo adiungunt? Superuixifle pretereaeas adhuc,
quas a* feiugulatas fatcbantur, compertum rorfitan
fu ilfer.fi uigilantcr fuiflet in qui fi turn: uel fi que mor
tcm oppetijflenr, earn citra con trouerfiam quacun-
que alia occafionc naturali accidiflc,fui(Tet deprehen
g (am. Dcindc quomodo in Dei honorcm cleeraofy-
nam orare potuit diaboli mancipium/uohero Dei
iuratifsimo holti cx fcedcre obligaturaf Si item ueri
in o p u
!
Digitized by Google
Liber [extm. ffit
talupficonueiTu* eratPctrus, quarumrogo manuu
ope in refecanda caprae gula urns fiiit 1 $
Licet quoque Michac! ueftitus locaueneno Tom* 10
niferoin a&ionesperducendo c'ommodajUttempo-
rum 8c manuum arterias, illinire ualueritmon minut
quam Petrus nudus,quomodo in fui s ucft bus ober*
i
rare,homines mordiciis apprehendere,morfuq; tru-

cidare potuit ut uerus lupus 1
Porrodeuenereicongrefluscum lupauoluptate, if
hoc tan turn fubijeiam , earn imagines fomnorinas in
illafomnt profundioris ex linimento fomnifico, illu*
fionc admodu temere ciere: quemadmodu etia quo*
tidie ufuuenire in fanis obferuamus, quibus ex eiuf*
modi idolis uoluptas tanta pro obiecla in fotnno fpe
cie dele&abili gignitur, ut cum mult a ti till ati one le~
minis fubfequaturcjuandoque effufio. Infinitis par-
ibus citius taciliusq; in his hominibus id euenirc po
teft,quorumphantafiamprociiuemferuiIemq;, qui* *A
bufcuna; uult imaginibus,imbuit foporis fpiritus.
^dfatigationemi metamorphofi reli&am , qvtfe x *
mem orise propemodum exciderar,refpon deo, ab eo
facile inteiiigi, quam Jafsitudinem ptriat grauis Sc in-
quietus fomnus, maximi pharmaeo uiolentercum
tetcrrimis infomnijs imprefrus qui incubum in folo
:
inuadentem fomno nouit. Eo detentos difficilis co-

mitatur motus,torpidus in fomno fenfus/urTocatio-
n is imagination uelut ingru cn tis alicuius detentio:
uojcettarn fupprimitur, autmcertaindifcretaq; edP
tar: plerique tarn inanibus afficiuntur imaginibus*
Ut fe o p pri m cntes audire ere dan t. Laflbs cert* red'
dit tan ta facultatis animalis exagitatio.
Laruarumrurfusfomnorinamm uanitatemam. H
t, quo d ub pili port human a: forms re*
pVms o ften d i i
ftitutionem manferinr/e dixerint ignorare.

Num quoque puluerem ilium daemon uerd exhi- H
* buerit.
612 Dc mag. infam. porn is
bucrit, uel acccptus illctantaeetiam fuerituirrotif,
dubium eft:quum illos co fuiflc ufos,non poflet con*
uiaci. In cactcnim lycanthropia nullum animal prse*
ter cap ram fe morfu & c ultra iugulaffc confeffus fuit
Petrus,ncc alias interempti mcminit. Deinde fi un~
tae erat uencnofitatis puluis , ut fi uel m anus co con*
fri&a quandocunque animal ctiam , pcllc cratfa den-
faque, & pilis longis compacliscji commu nhum foh
tactu enecaret, quomodo a tarn cffera pharmaciprav
fentifsimi malicia tuti cfle potuerunc/ii demcntni
uiri, affriclionem pulucris in brachio/7/J//rVo, arteriz
& manu, unde ad cor proximo cclerrimcq; pcnctrarc
ualuit.tam innoxi c tolerances i
His ad extremum adde, auditam in confcfsione
Gallica fuiffe iriconftantiam controuerfiamcpe, ut
quod aliquando hie afrirmabat, negaret alter.
Si eiufmodi sequihbrio expendercntur fmgu\«
confcfsiones,tormcntis crudelifsimis frcquenterex*
tor tx, uel etiam,fi uolcs, fponte* a captiuis edita?,'gra*
uiorem profecto indies tyrannidis fuae ia cturara fen*
tiret funeltifsimus ille homicida : Chrifti autem ,
qui
ueritas & uita eft, gloria plurimiim accrcfceret : fuam
>tcm fun&ionem cx Dei uoluntate prouidentuwok
iretmagitlratus in meliorem quoque u fum conucr-
:
tcrentur ligneorum fafcium acerui , quibus infontti

crebrd cxuruntur 8c parccrctur fumptibus in carni-
,
ficum mercede foluenda faciendis.Nunc porro filum

orationis eo ducatur,ut quo punitionis modo in hoc
hominum generc emendando utendum cenfcam,in-
tclJigatur.
ExcmpU mulitrcuUrm innocenter ob male*
fiuj ojpmonm punitarum.
Op. XIII.
ADde hi«, eelebre
torera quendam cx
apud noftrates exiftere, prav
arioliindicio, dclufas id
genu!
Digitized by Google
Liberfixttts. 4jj
genus mulierculas comprehending quam plurimas,
easq; inccndio puniuiflertande ariolum ucl Pythiuin
huncuatem, cui ha&enus iilefidem appofucrat, ad
prsetorem accefsiffe, adhucunam malcfici j ream in#
dicaturum,nifi inique* ferrec.Pr$tore haud difficulter Prdtoru ux§r
an nu eat e, ci us uxorcm quoq; infimulat index: ac nertV* m4"ft9
quid hac in re haefitaret,palam fe id demonltraturum
adducit; horamq; prxfigit, qua earn reliquarum faga-
&
rum conuentui choreis intereflTe, fuis ipfc maricus
teftareturoculis. Confentitpraetor.qui thtuta hora
quofdamamicos Sccofanguineos in cadem mefafc*
cum & cum coiuge coenare uoluit, fupprcfla interim
conuocatae fociecatis caufa. Hinc defignata ab ariolo
hora, £ mefa furgit, iubetqi omnesfimul cum uxorc
permanere:nec prius loco dimoueri, quam ipfc redi'
ret. Dedu&us porro ab ariolo quo is uoluit, lam iaru
coetum, choreas, 3c nefcio quas alias uoluptatu illece
bras, quibus ipfius intererat coniunx, reliquaru deli,
cias fe&ata , no obfcure* uidebatur fpeclare. Mox do^
mum reuerfus.amicos uocatos eo quo reliquerat or-
di ne.una cum fua uxorc*, laetos m en fx afsidere cope*
rit. Et cum ftudiofe , num ftationem defcruifTet con^
iunx.percunclaretur : earn eidem affixam fuiffe loco
uno ab omnibus affirmabatur ore.
in ipfius abfentia ,
Itaq; rem omncm aperuit praetor, ob infliclam inno*

centibus poenam fero paenitudine duclus & fi redid :
memini, Pythium accufatorem morte mulftabat.

Sic in arce Mindenfis ditionis Raed nuncupata,
de quibufdam faeminis ob maleficiu, paucis abhinc
annis extrcmum fuit fumptum fupplicium , ex accu-
fatione mulieris Margaritas Mindenfis nomine , quas
alias incarccrata fuerat in caftro Huisberch.circa Vi*
furgimfito. Eadem poftea in oram Sc ciuitatem Ver-
denfem uocata,quandam denuo accufauit ea lege, ut
nifi ilia uinculis tradita malcficium confiteretur, fe
CL l ream
Digitized by Google
4l+ De mag. infam. poenis
ream fore uoucnt: nccccrte* fcelix defuit fucceflu
Nam altera conftantcr in carcere flagitium negante,
Sc ex grauifsimis forte torraentis cod e m
in loco ex-
pirante,attrahi in uincula iubetur accufatrix,quae fu«
ribunda tanquam ucnenum Sc ignem euomens, tor*
torem 8c quofcunque alios exterruir.abegitque: do*
nec quidam racionam prscfeclus cui pcnitius inno-
,
tuerant eius technaj.manus imjceret,aliosq. ad eam

ft{*!eficddc- apprehend^ dam excitarct. Sic ilia tandem queftio*
crimen quod altcri con/i Jenrer in fi«
JtfWii cianti impegerat, ipfa JuiL Hac eteniVn falfi crimiaz-
tionedctulifTc alteram in career* dcfunctJin, zzqui
aii as an tea Ham mis ab lump las , conftaati fparge6a-
turrumorc,
Noftra memoria Marcoduri, ubi hortaraokntx
grandinedifsipataforcnt,ilJ^fi$proximihon\c\u^'
dam uetulaeplatis.qui faepius cflc folct tepeftatuu*'
Ctus,uetuia malcficij accufata in carcere pertTahitan
& qua maxima. tyr*o id e di nisi in is ubiecla tor cans,
i
ad nullius c n minis cofefsione impelli potfet, fed pe>

nes fe no effe,tepeftate ciere uel aere coturbarc, Dei#
que folius id opus die, ualde diceret prudeter.ca per
rrabefufpefam,&onerofis pondenb.utrinq; fcblib.
diftracla, iacji anima agents, rcliclurus in illiscria*
metis prsefes , carnificl ut fee urn fimul ab ret potiA i
hortatur:uetula,ubi rediret,aliafaflur£ inquies.Tam

jllamifcrabiliterexcarniricata, utpnus accerfercrur
cofefsionarius,qua Hie pocuia fequeretur, prsfidem
fuppliciterorat: quiirridensdifcefsit. Po (tea autre*
uerfus , ea adhuc fufpefam offend it m o rtua.inea-
ita
titus eamfibimanus interea dum abetter inruliiTe.
frmwiudicii Necmulto port tempore tyrannus hie in eiufmodi

puat. incidit maniam, ut ipie lacerandis ucftibus.Sc exerc*
jnentis faciei fuse illmendis,uim fibi faceret,
Ncl ita procul hinc in alio oppic]uJo,ubi nulla car
Digitized by Googl
Liber fcxtus. Sis
nificinaad feelers alicuius confcfsionem adigi ne~
qui ret cap ta ob malcficij opinio n e muliercula hanc,
blandis adoricur ucrbis facnfkulusmt fe no ampliut

torturis i ta diftrahi fine ret hortatas :at leuiter folunv ,
mod 6 coflteretur delictum, indc fc earn aqua luftrali
a malcficijs expiatam,& uclut fartam tc&am Deo re
iti me re ucile promittcbat. Haec ita a faccrdote indu*
cta,circuuentaq; blanditijs, fefort£ quxdam hum!*
modi mala defignafle faUacft, earatione qucadmo-
dum perfuafcrat facrificus.fe fperans euafuram. Ob f™{'JJt0g[^
eiufmodi confcfsionem fallacitcrSc dolofe* cbJandi-
tam,ut Vulcanoealitareturjatafuitfententia. Qua
praererexpe&ationem audita, Videtc quomodo me
interficiatiSjprsemonuit furdos mifcra femina.
Propc Eltcn pagum,miliare medium ab Embrica,
in ducatu Cliuenn difsitum circa uiam regiam loco
,
eri ceo ante anno s circiter quadraginta d uos,dscmo-

niu uiatores miris uarijsq; txercebat modis,Cf dens,
ucl ab equis deijeiens , feu uehicula fubuertens nec t
aJiud unqua uidebatur,quam manus effigies.Ecker- E&etk**.

ken huic nomen indebatur. Vicini increduli, nec fa*
tis hoc d aem on ij ludibriu exerci tium qj dignofcetes,
ad Lamias maleficiu rcferut id facinus i quare manus

mulieri Sibyllf Duifcops nomine, feruitutis iure Co SyhUtDui*
miti Montefi inancipatx inijeituncaq; tandeexufta, f%*tu
defijt uexatio. no ea caufa, quod ilia prfftigiofi aclus
fucrit rea: licet quoq* ob crudele earn tic n a, ucl etia
i i
incrcdulitate a dxmonio illufione in fafti cofefsio-

ne induci potuerit uenim ab eiufmodi diuexatione
?
i diabolo lolu in uecla, hie deftitit u cr 6, & quide libe

I
ter,ut homines altius incredulitatis barathro immer

geret,& reos fanguinarig fenteti^ redderet.qua cupri
mis in infontib. auide* appetit , ut ab initio homicida.
4
Si ctenim induftrie obferuatuînc|fituq; folerter fink
•i$ > quib.raan* imagine hoc ccrncretur lu.
N
Q 4 dibri*
Digitized by Google
fjf J>e mag. infam. pants
dibrium. Sibylla domi dormiens at plurimum, ue! a-
liud agcns fuiffctprocul dubio deprehenfa. Sicon#
fefsionem urgeas;cam fuifTcaliclorecxtortam, ucl
iuitiatac phantafia? muliercula cditam , refpondeo.
Quo autem modo ilia a diabolo corrumpatur, toties
diclum eft, ut crcbrse repetitions tsedeac
In dccufitionc ob malcficium^ fmguUris quo-
Crfp. XII 1 1.
POrrout eiufcemodi Syrtes Scpcrpctu* znimi-

rum naufragia prouidentius dcclin en tut, memo
ria&imitatione digmfsimamieMcnciani,qua/ii
haud ita pndcm circa quadrageflmara ami fcxagetf-
mitertij (upra refquimillefimu,pronuncuu\u\klkhf#

fimus Princcps nofter D. Guilieimus dux.CW\x,
Gutlitlmii* Iulis, Sec. cun&orum oculis ueJutfpeculum ytoY°'
wCt$*j4,etc.nereuolui. Agricola quidam exMarchia? comitatu,
frudentu.
arment0 numcrofo locuples , cuius uacca? folitomi'
nus la&is aliquantifoer rcddidiflTcnt, ad ariolum con
fagit,capturus conniium qui haud mora,fc Latniam
:
cius ia&urae autricem oftenfuru pollicetur. Hmc ad

uillici huius «des comitatus,tiliam ex priori eioscon
iuge adhuc uirginem apprchcndit, huic ac~h s milcn** I
cio imminuci crimen impineens. Ha*c moxadzmo*

ne illufa t mali pcrfuafa 3c inducla, ucruin efle fatctur.
fed fenon fatis efle maieficij peritam fubiungit, fimul
fceminas fedceim accufans, quas ea in arte abfolurt
d o eta s efle affirmauit. Illuftrifsimo principi h^c ilico
figniricantur a fatrapa, qui cas omnes carceribus in-
cun dan ter mancipari oportcre confuluit. Ne tamen
alicui hie man 9 inijecret, grauitcr inhibuit Princeps:
*n1 ftxiclectiamandans, utquocunq; modo autinfidfjl
b*™?l-
{h$n. mm-
inuincula per trahcrctur ariolus iJle. Puellamuero
iMi 'mtJtJi. ab ccclefi* miniftro acciri uoluit cius Cclf. &in prx-
cipuil
Digitized by Google
Liber fexttts. 617
cipuis fidei Chriftianf articulis examinari,deinde ab
hac daemoms illufionc dodrina faniori ad mcntcm
rcduci: camq; cautiorcm ca rationc a facanae ftrophis
redditam^deiuflbribus conftitutis, fi modo cos con
fequi poflct(ut magis in officio continerctur) fin mi'
nus, turn propria fide interpofita,cum bona gratia di-
mitti. Alias autem matronash©c falfaecrimmationis
cauterio a corrupt^ mentis uirgine inuftas,nulla o m-
nino regrauari permifltim eft. Ac prudcntifsimo hoc
confilioêfijthicfabulae aclus, &lacuaccarum qua
folet copia fluxit. Vtinam hoc falubri cxemplo moni'
rialij ,
principijs harum tragcediarum quibufcunque
legititnis pijtQi rationibus irent obuiam dtliberatio-
r es : non profe&o in re, ubi parum certi poftet ftatui,
uelut inextricabililabyrintho implicati, ex (implict
errore in milie ita prolaberentur cauti minus.unde
tandem nullus uidetur euadendi aut fi n c n d modus.
i 1
Eiufmodi tela; genus folerte? contexere nouit con* ,
fueuitq; ueteratorius ille textor.

Sed maximopere* dolendum eft,in ijs qui principi*
bus funt a confilijs,uel magiftratum gerunt, aut rem-
publicam gubernant, deuderari quandoq; maturain
deliberatione difcretionem & abfolutam rerum in*
, ,
telligentiam unde fit,ut praecipites nimis pltrunque

:
ferantur ad fanguinis effufionem turn in hoc negocio

d$moniaco,tum in caufis quibufdam aJijs non ita dif-
finitis. Quanta autem conuliorum matuntate ac pro-
uidentiacontrahasdaemoniorum artcs.finc innoc£-

tium carnificina, cunctaadminirtrenturinamplifsu
mo regno clccloris Palatini D. Friderici, principis PaUthieU-
(quod citra paJpum dictum uolo) fapientiacinfignis, fhmFrideii
1* 1**
mem orand a? pietatis,& modeftias incoparabilis, ptf* ut****
4
terquam quodresipfanoobfeure docet,8cteftantur

]
infignia cdicla iam promulgate :acccdit id quoq;in

^tPnbui '<
primis, quod D. Cnriftophorus Probus, LI. doctor (e Uarms

Q 5 con- Utuu.
Digitized by
6it De mag. in/dm. poenk
co ulti fs imus , & caccllarius uigil£tifsimus,nuper/n
proximo Bing* defignato cbnuentu principom elc
dorumRheni, ubi hums mci open s forte incideret
men no palim diferte ac prudenter fuamdeharum
offuciarum & daemoruacse tragocdiae controuerfia
fentenciam explicuerit.
Optimo iure in hunc referendus eritcataJogum
r*r*
muitijugx.tnemorii: fidelifsimx, Sungcnijriri : qui

haud ita pridem ind uftri c admodum LamUm, qux*
cuoq; flagitia tatuo huic hominu geacri alTbera fed ,
imaginary folum not a cofetfam, exilio punijt, auod

huius mulierculse uicinos hocincrcdulitammcino
adhuc detetos, ea minimi toleraturos uideretCoa-
fefsi on e mihi ab eius clemeua comunicata ipfeVtg.
Suam quoqj hie laudem mertturgenerofui co.

Gmlitlmut mcs Moncenfis Guiliclmus qui quum haud ita pri*
,
dem in uinculis dctincret uetulam o&ogenariam,ob

Unln-
incantamentorum fufpicionem ( quo nomine antea
quoque capta fuerat,£c quaeftionibus fubdita cuius :
etiam mater ea rati one inter tortoris man us inter/

feperhibebamr) ad iliam ingreflfus, ftudiofe fiogu/i
perquirojicetmendacijs cam onerarf.naribus mini,
meobftru&isodorare. Quum uerd ob tectum e:H
. filium matri capta; curruiq; ut aueheretur; infidenti
,
globum terreum, cuius potentia fe i uinculis libera'

rer,porrcxi(Te:eundem quoque matrem promifsi ad'
monuiffe quod finiftre* etiam torquebant a c cu ato
: I
res,quafi efFccluram fe ne ea ratione fincm uitx face

ret, pollicita fuiffet mater. Hos articulos tarn acritcr
apud Comitem urgebant alij , ut nifi ualidio re ratio-
nis nemo, atq; adeo ipfareiueritate ferio refttciflem,
earn flammae poft dies non multos deuora(Ten t. Inter
ôlloûenduminanimi dcliquiuin quandoq; inci*
dcre
Digitized by Google
Libcrfextus.
i
619
dere uidcbatur, quare a mc cius os apericbatur, con*
trcctabantur&manus, 8c arteria* motus penficula-
batur infpicicba item linguam, donabam poftremd
:
pecun iolam,quo d uulgo teratur, Lamias uirus fuum

ci aculari poffe in cu a quo aliquid fuerint cofequutf.
Cxtcrumhuiufmodi refponfo obie&ione priore

non globum terreum,
fcitifsim£ diluit , a Hlio fcilicct
fed in cam fermam inuolutalinteamatri fuifle fup'
peditata,quibusexulcefatasgrauitertibias curaret,
casque mini oftendit tan top ere defoedatas crudcli*
tate torracntorum aliis ob eandemfufpicionemin
carnificina toleratorum, quum oleum quippe fer-
uidum in tibias ut extorqueretur falfa confefsio , in*
funderetur. En accufationis impudent am qua ca- i
,
lam itatis huius extrera ac facies deformatur.

Alteram partem, quod nimirum pollicitations
recocdarctur mater, itaexplicuit, quod filijsfuisin
aisidua ilia uulgi fugillatione ob maleftcij famam,
addixiiTct, fi forte ad fupplicium eapropterabripe-
r e tur, fe mortis fuse authorem ad sequifsimum Chri
ill iudicis iufti tribunal prouocaturam , ut tricefimo

die i fuo interim fe ibidem fifteret, fententiae lata?
rationem redditurus. Si icaque eflfe&us confeque*
retur, argumentum fore non obfeurum innocentia?,
filiosque matrem extra culpam cfTe intelle&uros,
3uum infontcs orantes exaudiat Deusiufticiaeuin^
exunicus, quiadficlaseiufmodi preces obfurdc-
fcit. Proinde Comes a meadmonitus, Screclius
in eo delufionum diabolicarum genere inftitutus,
pauperculam caufa prius uigilantcr difcufla dimi*
fit. Nec prxtermittendus hie eius leuir infiVnis,
Dominus Adolphus, comes a Naflau, qui Itudij
multum impendit apud Danos in bello contra Sue- *
JJJSj
cam Anno 15^4, ut ab his prajftigijs heroum oculos
jiindicarct.
PiaSc
Digitized by Google
62 $ De mag. infam. p cents
SmtUUfU. Pia8c Iaudabilis omnibus feculis fententia fuum ,
apudhos principcs& amplifsimos uiros pondusfe

locum habct : Confultius nimirum etTe de cem no*
ccoces dimittere,quara iafontem unum pun ire.
Dc feduftis crrore, cr btreticti non inter-
ficiendis ,
fentcntix Patrum.
C*p. XV.
Vum uero horum plurimos mente corn*
ntos efle, crroreque a fatana fcdufto$,hm fa-
tts demonftratum fit, ut emus hxreticomm
per nam, quam uo races m ereantur rlammas : qui rc-
cliusinltituti , fi conuertaritur, corporilipunit/oae
minimc afficiendi funt, fen tent ias lummorum pa-
trum paucas adducere placuit. Auguftumsi&Do*
Vt ftd»(\H n atum,proconfulera Aphricx Ex occafiort %vnc\u\x,
irrore,crb*.
rettcu »• ene-
lerr ji) ii lum iudicum ac legum
, . .... 0
:
, nc auerai iudtcn
.
inimicos cupimus, nonnccan

W •
r*iJ« fenten na * mcidant corngi

,
UsPdinm* necdifciplinam circa eosncgligi uolumus, ncctup

plicijs quibus digni funt excrccri. Sic ergo eorum
peccata compefee , ut Tint quo s pceniteat pcccauiffc
Quxfumus igitur,ut cum Ecclcfi$ caufas audis.qui*
libct nefarijs miurijs appetita ucl afflicla cfTc cogoo-
ueris.potelrate occidendi te habere obliuifcam,6cpe
ticionc noitra non obliuifcaris. Non tibi uile fit,w^
contemptile,fiIi honorabilitcr di lecb fsi m e, quoii uo>
rogamus, ne occidatur: pro qui b. Dominu rogamas,
Mpi/l.tt*.
utcorrigatur.Idead Marcellinu: Poena illoru, quaois
dc tantis fcclcribus confefforum , rogo tc , ut prater
fupplicium mortis fit, &
propter confeicntiam no*
ftram , 8c propter catholicam manfuetudinem com-
mendandam. Ad eundem Epift. 159 . ImpJe iudex
Chriftiane.pij patris officiumrfic fuccenfe iniquitati,
ut confulerehumanitati meminens. Ncc in pecca.
torum atrocitatibus exerccas ulcifcendi libidinc^.
led
Digitized by Google
Liber ftxtat. 621
fed peccatorum uulnenbus curandi adhibeas uo-
Juncatcm. Nolipcrdcrepatcrnam diligentiam,quam
in ipfa inquifitionc fcruafti quando taneorum fee-
:
Icrum cofelsionem non extendente cculeo, non ful-

cantibus ungulis, non urcntibus flammis fed uirga-
,
rum uerberibus cruifti.

Et contra epiftolam Fundamcnti capite primo,
Dominus per Icruos fuos rcgna fubucrtit erroris:
ipfos uero homines, in quantu homines funt emen^ ,
daadoseffe potiusquam perdendos iuber. Neccft

cmoddeconuerfionefratns in hserefim prolapfide*
fperemus. Nid enim qui eiufmodi cl\ 9 per gratiam
Domini pofletconuerti , prorfus inaniseflet Iacobi
admonitio. Scicbat hoc Auguftinus, idcoque fe to -
turn conuertendis haereticis mancipabat, atque id

iuxta Apoftoli monita cum magna lenitate acman#
fuetudine fpiritus,nec abfquc pij laboris fruclu. Sic
cniminEpift.48. ad Vincentium fcribit: De mul-
torumiam corrcclione gaudemus, qui tarn ueraci*
ter unitatem cat ho fi cam tenent atque defendunr, 5c
a pr. lb no errore fe liberatos elTe letan tur, u t eos cum
magna gratulatione miremur. Cumprimis autem
Chriftianum magiftratum hxc decctmoderatio, uc
a faeuitiaSccrudeiitateabftineat. Omnino citra dif*
fimulationem me inter eos efle fateor, quibus ad*
tnodum difplicet, quodubi intcrficiendifunterro-
res.interficiutur homines. Nullis bonis,inquit idem
noiler Auguftinus , in catholica Ecclefia hoc placet,
fiufque ad mortem inquenquam, licet haereticum,
feuiatur. Etlibroprimo contra literas Pctiiiani ca» }
pite uigefi m onorio : Diligite homines, n terficite tt'

i
rores, fine fouitia pro ueritate certate.Iterum contra

epiftolam Fundamenti:llli in uos ff uiant,qui nefciut
cum quo labore uerum inueniatur , 5c quam difficile
caucantur errorcs. Uli in uos faeuiant, qui nefciunt
C 22 Be mag* infam. poem's
qu4m rarum arduum fit caraaha phantafmata pi*
8c
mentis fcrcnitate fuoerare. Mi in uos faeuiant.qui ne
fciunt cum quanta difficultate fanetur oculus interio
ris hominis, ut pofsit intueri folcm fuum non ilium:
quern colitis ccelefti corpore oculis carneis 8c ho-

minum 8c pecorum fulgentem atqi radiantem: fed ii«
lum de quo fcriptum eft per prophctam, Ortus eft
mihi iufticisefol 8c de quo dictum eft in Euangelio,
:
Erat lumen ucrum , quod ill u m in at omnem hom/ne

uenientem in hunc mundum. Illi in uos fa?u/anr, qui
nefciunt quibus fufpirijs 8c gemitibus 6at,utcx q ua-
licunque parte pofsit intclligi Deus.Pollrcmd in uos
illi fxuiant, quinullo tali erroredeccpti funt, ejua//
uos deceptos uident: 8c caetera. Ergo fxuircin hxrc

ticos,ctiam admodum deteftabiles.quales erar Ma' it
nichaei, quibus Auguftinus ita fcribit.nauidetui etfe

piorum ho mi num, qui fciunt quanto cum labore at*
rum inueniatur , 5c qua m errores difficulter cauean*
4
tur, qui bus q; fufpirijs 5c gemitibus fiat ut ex qualicu'

que parte pofsit intelliî Deus.
Exlibro Quseftionu Euangelij fecundum Matth*
15. Hinc eft quod ferui dicunt : Vis imus,& col
• capite
"
ligimuseaC' Quibus uefitas ipfarefpondet Non ita :
hominem conftitutum e(Te in hac uita, ut ccrtus elfe

pofsit,qua!is quifquefuturus fit poitea, cuius in pr?-
rentiacerniterrorcm: uc! etram quid error eiuscon-
feratadprofectum bono' urn: non effe tales auferen'
dos de hac uita,ne cum malos conatur inter£cere,5o
nos nterficiat, quod forte1 futuri funt : aut bonis ok
i
4
fit,quibus 8c inuiti for e utiles funt. fed tunc oppor*
tune" fieri.cum iam in fine non reftat uel tempus com
gutandaeuitae.uel pioficiendi ad ueritatein, ttocca-
iione atq» comparatione alieni erroris. Ibide qua»ft.
11. Nectamencorfequens, ut omnis ha»retkusuel
fchifmati cus corj- oraliter ab Ecclefia feparetur.Mul'
Digitized by Google
LiberJixtus. €2$
tos enim tales portat Ecclcfia, quia non ita defendue
falfitatcm fententix fuse, ut intentam multitudinem
faciant: quod fi feceri nr, tunc pellantur. Idem de Ve#
ra rcligi one, cap. 8. Vtamur igitur etiam h atretic is,no
ut co rum approbemus crrores fed ut catholicam du
,
fciplinam aduerfus eorum infidiasa(Terenres,uigila*

ti ores 8c cautiores fimus,etiam fi eos ad falotem reuo
care non pofsimus . Idem , & habetur 24. q. 3. dixit:

Dixit ApoftoItUj haereticum horn inemjpoft pri mam
& fecundam correctionem deuita,quia fubucrfus eft
huiufmodi.&peccat in femetipfo damnatus. Sed qui
fententiam fuam, quamuis falfam atquc ptruerfam,
nulla pertinaci animofitate defendunt, praefertim
quam non audacia fuae prsefumptionis pepcrint, fed
a fedu&is atque in errorem lapfis parentibus accepe
runt: quaerunt autem cauta follicitudine ueritatem,
corrigi parati cum inuenerinr,nequaquam funt inter
haereticos deputandi. Chryfoftomus homilia qua-
dragefimafeptima,in caput Matthaei decimumtertiu:
Vis igitur abeuntes coJJigimus ea < Dominus autern
prohibetnc forte fimul cu zizanijs herb a etia tritict
r
cuellant qd ejicebat, ut bell a Sc elfuflone fanguinis

:
prohiberct. Na fi trucidarcntur hxretici, abfq; foedc-

re pacis atq; inducijs beilum orbi inferretur.Duabus
igitur rationib. prohi bui t: altera, quia frumetis paru
noceret: al t era, qui a n ifi fa n are tu r, extrema fupplicia
no euaderet Quare fi puniri eos uultis,3c frumentis
.
nequaqua officcre, opportunitas teporis cogrua ex.

p c dad a uobis eft. Quid aut e ft, quo d eradicabitif fi-
m ul cu ipfis etia frume ta 1 Certd aut, quia fi arm a ca>
pietis inquit,nece(Te eft quum hsereticos trucidatis,
m ultos fan ctoru fimul interi m ere: aut quia ab ipfis zi
zanijs multa comutata, in frumeti conditions fe ipfa
couerteret. Si ergo preuenietes eucllatis,ca frumeta
dep en bunr,qu{ a corautatis zizanij s prouen i re r.N 5
probi^
424 Demag. tnfam.pcenU
krttiiir* prohibctautemconciliabulahsBrcticorum difsipare,
cthtbnla
orao bftruere,libertatem loquendi concidere:ucrum
** r intcrficcrc&trucidarc. Ex Homilia ociûa, in capur
\lnt
Gcncfcos fccundum: Hsretici fimili modo adteca
funt, ficuthi qui morbolaborant, Sc corporal bus cx \
culis cxcutiunt.Illi cnim ob oculoru fuoru infirmit*.

tem folis iuci aducrfantur, & ob aducrfam corporis
ualetudinem etiam optimos faluberrimosq; cibos a'
fpcrnantur ita & hi anima segrot antes, mentis ocu
: &
lis capti,ad lumen ueritatis refpicerenon poflunLld*
circo noftro fungentes muncre, wstnuscis pomgz*

mus.magna eis mafuctudine Joquamur.iVa Sc bcztus
i)rmtfj<T- "Paulus itanosadmonuir, dicens Vtmmanfaerac//*
:
nc erudiantur aduerfarij, fi forte> det cisDtus pecnite

tiam in agaitione ueri can s, Sc cmergant fctaqaco dia-
boli,capti ab ipfo in illius u ohm tar em Vices qôhvo .
do ucrbis declarauit,q> quafi ebrietate obrutumtffct

itcrum : Capti,inquit,a diabolo, quafi laqueis irrctm
funt. VndeSc nobis geminaopus eft manfuetudme
& longanimitate, ut pofsimus eos cripere Sc educcre
cx laqueis diaboli. Dicamus igitur eis : Emergite k
refipifcitepaulifper,afpicitc lumen iufHcia?,&c.Ide/7i
in fennone de anathemate Dogmata impia kqux
:
ab heretrcif profc&a^rguere & anathematizareopor

tet hommibus autem parccnduni,& pro faJuteipvo-
:
rum orandum.
Athanafius ad Antiocnenfcs tomo duodecimo:
Omnes quiuobifcum pacificc agcreuolut, in primis
autem illos qui in ueteris ecclefise communione fuc-
runt,deinde qui ab Arrianis redierunr, elicite ad uos,
eosq; ut patres affum ire,& ut magiftri tutores red' &
pite, coaptantes uos interim dile&o noftro Pauline,
eiusqi focijs nihiiqi amplius ab illis exigatis , quam
:
utexecrentur Arranorum hereOm, conBteanturqoe

fanctorumpatrum in Nicca fidem. Scuerus Sulpitiat
quooue
Digitized by Google
Libcrfextus. 4i$
quoquc D.Marrinum noluiirehxreticospunrri/cri-
bic in ei us ui ta, Li bro \ his uerbis: Maximus Impera-
torpridiecxepifcoporuin fententia decrtuerat, tri*
bunos futnma potentate srmatos ad Hifpanias mitre-
re , qui haereticos inquirerent , deprehenfis uitam 8c
bona adimerent. Ncc dubium erar,quin fanftorum
ctiam maximam iurbam tempeftas ifta depopulate-
racfTet. Sed Martinoilla prxcipuaeratcura,ne tri'
bunicumiure gladiorum ad Hifpanias mittcrentur,
Piacn'tm erat foilicitudo ipfi f ut non folum Chriftia-
nos.qui Tub ilia occafione erant uexandi, fed ipfos e-*
nam haereticos liberaret.
Quomodocmh£rcticiS4tgendm} fententid
Brafmi. Cap. XVI.
Apologia aduerfus articulos aliquot per mona*
INthos quofdam in Hifpanijs ,cxhibitos, hsec fcribit
Erafmus ad Alfonfum Mauricum archiepifcopu
HiTpalenfem titulo quarto fic a monach is di ftin do,
,
contra fanclam Hacreticorum inquifitionem. In Pa#

raphrafi Matthseiij Serui qui uoluntante temp us
:
colligere zizaniam,funt qui Pfcudapoftolos hxrc &

fiarchasgladijs acmortibus exiftimant e medio toU
iendos, quum paterfamilias nolit eos extingui/cd to
lerari,fi fortd refipifcanr,& 6 zizanijs uertantur in ttt'
ticum. Quod fi non refipifcant, fcrucntur fuo iudici,
cuipoenas dabuntaliquando. Hsecille.
Adhuncarticulumabund£ refponfum arbitroriit
lupputationibus ad Bedd$ propofitionem }2.refpon'
di Be Latomo,qui nonnullis uilus eft oblique" me fug-
gillare, ut fupcruacancum fit hie eadcra repctere.
Quoties mecum reputo, quam execrandaresfithcE'
refis 8c fchifma non polfum damnare legis licet du-
,
rum cauterium rurfus ubi confidero qua manfue tu--

dine Chriftus plantarit , aluerit , prouexerit, ftabilie-
ritq; fuatn Ecdcfiain multis fecuiis, uixreperio quo*
li ciodo-
02 6 Ds ma*, infzm. pants
modotucar exeplum quod hodic u id emus in non-
nullis, qui opiniuncs fcholafticas ilico pertrabom
ad carctres 8c incendium:ueluci nunc exuri uidemos
facerdotes , qui pucllam quicum habenc confuetadf*
nem, malum appellare uxorem, quam concubinara.
Equtdemtalibus medenfulco, non patrocinari, nee
in hoc haec mi hi dicuntui quod talcs ucJjm efleira-
,
punitos tantumiilud admiror, quomodo tanrafc-

:
ueritas conucniat cum ecclcGaftica manfuerudrnft.

Non eft mcum probare aut improbare pnncipam
mundanorum leges, habent fuum ius,nabent Jua co-
filia.habcnt fuum iudiccm , cui ttddituri Cunt ratio-
n cm. Meaparaphrafis EuangeJicxparabo/a?/cfl/ijiii
ex plan at, qui fi ueruseft,fi Chniro dignus,{i probatis
orthodoxis interpret: bus placuit, u muitis fccu/if
v.fjecc!eG«comprobatus eft, quur repre\\«id\tar'
aut fireprehendcndus cft f quur non pariitt m V»
uoccntur &illi i Vfque ad setatern Auguftmôc
eft plus quam quadnngentis poft Chrilturanttum
annis, nulquam Icgimus orthodoxis implorafleCs*
faris prsefidium aducrfus ha^reticos , quumidtre-
qucntifsime factum elTet abipfis hxreticis. Nunqua
tamen hoc excmplum imitari uifum eft orthodoxis,
donee Donatiftarum 8c Circumccllionum hucper-
pclleretpernicaxSc infanabilis infania, nimiuradm
tolcrata. Nam prstcr fchifma, quo non aliudeB-
tiabiliusfi procefsiflfet, agitabant, uulnerabant, iai
iecla in oculos calce aceto temperata exoculabaot
orthodoxos , alios occidentes , alios ad hocnicidium
mctu mortis adigentes. Nec mitiores erant in fe*
ipfos quam in alios, ultio fibiuel gladio : uel fig'**
diorum nou eflet copia, praecipitio necem accerfciu
tes.Qaidmulcis:' tantacrat rabies, ut ncc ab cthni*
cis principibus tolcrari debucrint; ncc a Chriftianis,
fjumfi nulla fui.Tct hsrefis* aut febifmatis crimen.
Per
Digitized by Google
Liber fixtui. 4 if
f*erho$ <ptim milli ficerec cffc quieturri , neculluf
effct infamendi modus ant finis, tandem inter epi-
fcopos agitatum de implorando Csefaris prarfidioi
aducrfus Donatiftarum intolerabilem improbita*
tern. Manfuetioribus , inter quos fuit diuus Augii'
ftinm, non placuit imploratio prophana? poteltatti
ad negocium Ecclefiailicum % cxiftimantibus noit
decere epilcopos alijs arm is uti, quam ucrbo Dei,
rccibus :&fi malum foret infanabil«,anathematct
occlt, reparations 1 communione. Hoccrattum
extremumccclefie fupplicium , 8c ficut apud lure*
confu Iros , ciuilis mors Jrcitur exilium ita apud A*i
:
poftolosfc horum fuccelTores, poena capitis crat ab

ccclcfi* confortio fubmouiffe , Ad hanc fententiam
non foluminutabantexcmplaChrifti, apoftolorutn
& marry rum uefurh etiam metus propeliebat, con-
:
fiderantesforepericulurh, Ut fiagereturterroribus,
pro ha?reticis ficlos habercnt Chriftianos, maiord
Chriftiani gregis pernicie. Verutnubi uiciiTet alio~
rum fententia, resque bene cefsiffet multis liac fc^
ucritate corre&is, qui uel inuiti manferantin ea fa-
ftionei uelambigui, uel errore modft fedu&i, foN
titer probauit Auguftinus, quod prius irhprobaue^
rat. Sed tamen aduerfus tarn furiofbs latrones ac
ficarios uerius quam hxreticos ?
lex meo iudicid
nimium mitis lata eft, quse primum nee corpus cu-
iufquam attingeret, necquenquara facultatibus ex>
cutcret : fed tantum ecciefiarum haereticarum f* ;
cultateS ad orthodoxomm ecclefias trtnsferret: adi
iquas qui tranfire uellet 8c ijs qoas prius habue*
,
rat 9 8c ijs quas inuenicbat, uti frui poflet, tantaman#

faerudinc, ut nec clericis 8c cpilcopis rcfipifcen-
tibus fous honos adimcretur , tandem 8c mul&a
cxteris indicia non admodum graui qui quam
:
•Sent pauci t nollcnt rrfpifecre 8c aded niWtr

.
R i tenk'
Sit T>t mag. infitm. pernis
tentatum eft de occidendis tarn immanibas beiais,
utquum priusedi&umMacedonij ( ni fallor) pra>

fidis fic ambiguis uerbis cflet propofitum ,ut hatred'
cis uidereturminari neccm.ni renpifcercnt, Augo&'
nus ilium diligenteradmonuerit, ne quequam mrcr-
ficeret,quum hoc ius ex coftitutionibus Ce/arci'si*
beret , laudetq; quod edi&o pofteriore uerboru am-
biguitatem explicuiflet. Idem adm on ctpraerer alios
Dulcicium tribunum,ne quem capitcpie&ar. Ex his
fatis liquet, quantum illoruin animus tbhorrucrittb
hac contifcationum, carcerum, fuppJicioram, /ocen*
diorumfaeuitia, quae nunc quibuidim Sc nimium Sc
fola placet, praefcrtim exeorumnumero.qui pcrfc
c"lionem Chriftianaepietatis profitcntut, quoruoin*
ne ftudium eflTe decebat mederi potiusâlm intent
mere, &legum finccritatem fua interccts\one mtfv
gare. Nuncctiam ultra principum ediclumfx\i\t\it
ab iftis dementi* magiftris. Caefaris edidumbabtt,
legitime conui&is.quam hoc interdum fiat legitime,
mea nihil refert: tamen multis incognituranoneft.
Nam hoc hominum genus fcrc^ nullis legibus paret,
nec ccclcfiafticis nec prophanis fed quicquid no*
:
lunt,fan&um elV. Mini nulla pi acuit unquam hxre-

fis,ncc ulli unquam faui,faueo t fauturus'ue fumbere-
tico, nifi fpemedicandi, ne quis me fufpicetmkzc
mea caufa dicere. Nullum abftra&um ab ecdeix
caulis adiunxi mihi, fed ipfe conftantifsime pcrfc-
ftens in ecdefiae confortio, nonnullos ad illios fe»
cietatem reuocaui. Tantumloquor de quorun
faeuitia,quos oportebat efTe mi ti fsim o s,etiamfi pnr.-
cipes terrerent gladio , fi qui epifcopi pro fua autori*

tate poteftatem ad improborum terrorem exerc*
rent. Nunc contra fit, utillorum faeuitiaemonarcha-
rum ac przefulum autoritas cogatur Frenum impone-
rc.Eoque huius negocij principatus fummis ccdefi*
proct*
Digitized by Google
Liber fextus. 62 9
roceribus dclegari folet ne , iftis liceat , quicquid Ii#
et. Quidautcin quorundam feditiofis apud popu^
lum uocifcrationibus, faeuitiaque profeclum fie res ,
ipfa loquitur.Fortafsis 6 longinqaa regione nonnun-

quam fcribunt principi quod uolunt ; ille rcfcribit, Si
fichabct res, fumatur fupplicium. Hoc refcri p to noa
libcrantur, fed onerantur illorum confeientiae. Prae-
tercaquum iudexlaicus pronunciatex illorum rela#
tione, non ex cognition ecaufac, tot urn iudicij pon-
dus in ipfos recidit. Iam mini confer cpifcopos ec«
clcfiae pro ceres cum monachis confer iicarios Do-
,
nati ft as cum his qui forte" dixerunt monachorum or-

dinesnon eflc neceflarios ecclefise, aut inconcioni*
bus Chrifti fpiritum inuocari decentius, quamuir*
ginem matrem aut fe dubitare,an horum temporum
,
confefsiofit inftituta ab ipfo Chrtfto, fcanfacerdo'

cum ccclibatus fitiuris diuiai : confer lenitatem Cav
fa rex conftitutionis uix impetrata* aTheodofio, Sc
confer atrocitatemfuppliciorum, quibus nunc agu
turcum idiotis, etiam in qua!emcunqueinduc"fcis er«
4
ro rem , defiderabis plane in nonnullis exemplum ec-
clefiafticae manfuetudinis. Sed poitea, inquiunt,
Jex non fine caufa lata eft feucrior. Noa damno
cauterium tantum dolco tarn afperum rcmedium
,
Chriftianorum peccata meruifle & parricidarum :
fupplicijs indolefco, tamenhunc dolorem publics

tranquillitatis refpcclu confolor. Eodem modo fum
afTectusergaillos , non pofluht,
qui quoniamfanari
neceflario tolIuntur,ncplures trahantin luem.Quic'
quid agit legum fortafle neceffaria feueritas, ccrtd
faccrdotum Sc monachorum eft ftudcre fanandif
potius,quam extinguendis . Principura conftitu^
tiones nunquam improbaui , quanquam 5c ipfos
oportet legum rigorcm ad Chriftianx moderation
nis lcnitatem,quatCQUs licet,deflcc"tere.
R 5 Mu!#
4i $ Dc mdg. infant, fern if
Multum enim iritcretfc debet inter principcra
ctbmcuui 8c Chnfhanuxn : rurfum pluriinum inter*
* 'k inter prophanum pnncipcm 8c cccleilalhcuro,
Fuftrcmo nonmhii interelt inter praefutcin auton-
late pubiica prcditum demonacnum auc thcoi#*
,
gum, quorum elt cum omm manfuctqdine do cere.

Quale eA autcm, olnn nullis theologi« fchojis in-
Jtttutis, folu Dei ucrbofeiiciier pugnatum eiTecuin
Jiaereticis: nunc quum orbiscelebnbus Ac&dcini)$
fit plenus, articuhs (c fafciculis rem ranrum gen?
,
Quid autem repreheiidi potelr. in Pdmphrafi , mfl
quod non memincrit de Conftitutione monarc/ja-
rum pollcnonbus anni* inuenia? id ttonhcuit, co
uuodiilic Euangciiilam facio loquentem, qui con^
ltituctouem iliam nonnoueratc' nifi debuiuc ilium,
inducere loquentem, Vfque ad annos ocYmênto*
Chnitus nemmem hxreucum uult occidi.fcd poft
i ludtcmpus cxorietur alia lex, ut exurantur. Ine-
pt* nimirum imaginantur , fermoncm bunc a mo
dicihis temponbus, quum djcatur ab Euangelifta
prifos eccieiic temponbus, Ncque Chriftus illic
agitd*g!adio pntuipum, quum eccJefia tot aChn-
iio patio feculis egentfub principibus ethnic is led :
d e Audio loquitur Apoliolico cu manfuetudine per-

| rabediomnes ad falutern ex»mplo fummi pa (Ions,
,
(quiuenerat non ad perdendas an m as, fed ad fcruan<

i
iias.lta6t,uth^c meainterpretatio non ofticiatprin*

itipum conftuutioni Nam ilia docet manfueru^
nc»n euangehcam, non adimit principi ius gladiptf*
prxfcribitquidiilicongrucrettcmpori, nonquid in
line feculorum exa&ura effet hominum iniprobitas*
Nonnulic; principuin leges ad terrorem eduntur uc*
jriusquamad exempium.Atque ut prophaxuiu&icis
rtt exunere gladium interdum, quo unius interna,
fcruct uiuitoi:ita quotics crror# aut cafusâut jus ex*
cola*
Digitized by Google
Liberfcxtm\ 6}t
fat crimen , & fpcs eft corrc&ionis , debet meminifle
Chriitianse dementia;. Quin & il!ud infpicien-
dum, an monarchy ius habeant, ob quoduisdeli*
ftum , capitis pcenam indiccre. Turn illud etiam
uidendum, an principcs uolucrint ob quemuis er>
rorem, qui uideri poteft haereticus,hominem tradt
Ha minis. Etenim fi certus eft error, nihil hie opus
eft theologis, quum tantum fit cognitio fa&i fidu- :
bius eft, non ettcuiufuis theologi, fed Roman* fc*

dis potifsitnum dc Articulis fidei dubijs iudicare*
Multo durius eft ob articulos non folum dubios 5c
controuerfos , uerum etiam Icuiculos homineni
flammis tradere. Sed multo dur.fsimum ob titu-
Jos, quos ipfi fuo arbtrio confingunt fubnde nc
uos, hoc eft contra doer ores fcholafticos, hoc eft
fufpe&um hoc fcandalodes hoc contra laudabdetn
, ,
confuetudinem, hoc maid fonans utiacet,hoc im-

pertinentcr diclum , & huiufmodi innumeros, ut
nihil quod non aliqua pateat calumnia*, fimale-
fit,
uolus acceiTerit animus: 3c interim tamen difputanr,

an cct lefia pofsit condere nouu articulum fidci, quu
iftiquotics commodum eft, gignanteos inipfaco*
gnitione, nonnunquamSc poft editam fentcntiain.
Res agitur per rclatores ,
deputatos, ac iudices
nachos nee , fincere*, nec legitima iuris forma , pro-
nunciantin carcere tres priore* monachis duobus
,
teftibus,&apparaturrogus. Hxc nefcit princcps

cuius lex pnetexitur, priuato quorundam odio \tx*
uicns,quum in publicam utilitate fit editt. H$c quo -
niam fieri compertu eft,admonendi erant princ^pe :
quae tamen admonitio nec hxreticos ucros Sc infa-
nabiks fubleuare, necfinceros inquifitores grauarc
debet. Conftitutio quae in Cod. libro primo,:it.d«
Hcreticis Manichîs & Samaritanis fcrturocKuajfo-
ioslibros & charusiubetcxurirdcclores tatu capite
R 4 plccli.
6$2 De mag. infant. pcenit
piecli,difcipulis decern tibrarum auri mulcla d icirur:
cos uero quinon foluin audiuit (Dos, uerum etiam
contcmptis principum Icgibus , libros illorumapud
fe fcruant, manifeltum ha;refcos fauorein praefefere*
teSjincxiiiumdcportari iubet. Nechsectantum con-
ftitutio feritquoslibethe/cticos.fcdnomiaatim Ma«
nichaeos, Apollinariftas, Sc Samaritanos,qui manife*
ftam docebant blafphemiam. Huiufmodi fere funt
quae praecedunt eodem titulo,quse iubent inquifitio-
nem etiam ufque ad capitis pcenamexrencJir/ed ex-
primuntcertas hasrefes. Similiter eodem libro, r/ruio
de fumma Trinitate.&c. Arianos exprimit.A t hi fpo*
liabant Dei rllium, Sc multo magis Spiritum fancl mn
ueritace diuinae natura?. Qtiemadmodum Apollina*
riftaeuerum hominem negabant,dctrahente*\\Ume-
liorem hominis portioncm,nirnirum animamWma-
nam Donatiani furiofi Iatrones erant, nonfotanv
:
Eeltilentifsimi fchifmatici. Non hie agebatur, an

a»c confefsio fit inftitutai Chrifto, anconititutio
hominis pura obliget ad crimen , an fymbolum fit
frullulatim editum ab Apoftolis, an Apoftoli callue-
rint linguam Gr£cam:fed de maieftate Chrifti,deque
fumma Chriftianitatis. Iam per pontificum conm-
tuti ones quae funt in Decrctalibus libro 5. titulode
,
Hxreti cis , & in fexto eodem numero ac tituio, con-

uifli, Sc inerrore perfiftentes, autinhxrefimabiu*
ratamrelapfi, tantum iubenturtradi curiae fcculan:
quanquam hie Gloflfcmatographi de fuo adicceruflt;
Aut comburantur. Quando Pelagianis aur /oof
nianisex Caefarum edictis dicla eft mulch. Nunc
ad ignem pertrahitur, qui dubitet,an Romanuspon-
tifex ius habeatin purgatorium. Et oliminfynodo
cpifcoporum ha?retici,citati reddebant fax do&ri-
na* rationem:conui£r.is libera crat optio, utrummaL
lentipfl in fuum dogma pronunciare anathema, an
fcacul
Digitized by Google
LiberJixtus. <fjj
fimul cu dogmate feriri anathemate:hoceft,acom-
muniane feparari. Nam hxc turn erat pcrna ecclc-
fiae grauifsima. Berengario qui non dc confefsionis
ongine ncque de purgatoriopoftulatuserat, fed de
,
ucritate corporis Chrifti: netum quidem uiscftad-

hibita , quum fcmcl dimiflus in eundem errorcra ef-
fct rcJapfus . Nunc interdum monachi uanura
fpargunt rumorcm , mox ucluti fufpeftum pcrtra-
hunt in carccrem ibi difputantfuo more, notanmr
:
auiculi,& parantur fafciculi.

Linum fumigans noncxtinxit Chriftus,ncc arun*
dincm quaflatum confrcgit. Ouiculam ab initio per-
fequutus eft lupus , ilia artcm Temper toleraacia
uicit. ,
Ccnfuu kfignim lurifconfultorum da Ldtniji qux ,
panitcnteSypocnMcuiUntcorporalcs: nec in ctU

m'mdibus [oliftandum efji confcfiionL
Cap. XVII.
T in fagarum patrocinium anneftam cenfu-
a;ram eximij iurifconfulti Pauli Grillandi de
Sortileg. 10. uolumine Traclatuum quseft. 7.
,
44. pag. 245. Nota, ait, unum ualdefingulare,

fol.
quod iftorum apoftatarum dux Cunt fpecies. una
eft , qua; fimpiiciter retrocedit a fide , 5c fequitur cul*
tuin&obedientiam daemonis: alteraeft,quae poft'
finMnS^
quam Chrifti fidem abnegando reliquit, & deiecit p anaf <0P .
excordefuo, iterum fc baptizat cxprefTe* in nomine pomlest.
diaboli, & aliud no men fibi fuperiraponit, licet utra-
que fpecies (it damnata prior tarn en, fi peccatu fuum
:
rcuocar, admittiturad pcenitentiam.&euitatpcenas

corporales: ficut hsretici. ut 1. Manichaeos. C. de
haereticis. Identidem theologi authorcs Mall a: in i ,
teniae partis initio , quaeftione 55. his uerbis doccnt:

R 5 Ex
Digitized by Google
S\4 mag. infam. partus
Ex corde ucro apoftatf G nolut refilire,ut h;retict ira
ptrnitctcs t iradenturcuri^rcculari.Siautuclinr,rccU
piuntur pru h^rctici pcsnitcies.iuxta cad abolen-
dam.f. pocniteci.de hxreticis lib. 6. Concordat Ray.
mun.tir.de apoftolica.c.rcuertcntcs. ubi dicit: Quod
reucrteqtes ab apoltafia: perndia, cum fuerint hxrc
tici, tanquam reuertentcs ab harrefi font recipiendi:
& hie fumitur unum pro alio. Et in 2. parte Decreco*

rum.cauf. 26. quacft. 5. epifcopi. Ex Dneiuiftis autho
ritatibus coll:giiur,quod arioli.aru/pices.jncamaro*
res 8c fortilegi, atque c auen huiufraodi fectatores ab
Ecclcfufuntcliminandi: 8c nil! reiipuerint, perpe-
tuo excommunicandi. Sed quod in ultimo Acqui*
renfi capituio, ea qua* fiunt per incantatorcs, nonm
corpore , fed in fp»ritu fieri dicuntur, Au£u(Vmus'm
Lbro cic Cittiute Dei ide uidcturalTerere 9 ita dicens:
Qux magorum prsclligij* ti unt, non ucra, fed phan*
tallica elTeprubaiuur, Quare criminali a&ioni hie
nujlus erit locus.
Si urgeaturhicdenuo propria earum confefsio:
ram D. Icannc Francifco Ponzinibio Placentino,
Ti aclatuum uoiuinine decimo.de Lam>j%refponde«
re audeo Cum tales perfonae tint illufae, ut diclu eft,
:
ergo debere dici, earum confefsionem etia cfle erro-

ncam,ncc adinittendam. I. error. & 1. cum pofcC. do
Juris 3c fad. ignor.No.io 1. de x tate $ fin.ff. de Inter-
.
roga.'aclion. Confefsio eniin debet continereueru

8c pofcibilci utper gi. Bald. 8c alios in 1 . 1. C« de cons
felT. per fi. de confefl*. in 6. rf. ad leg. AqwL

gioiT. in c.
J.inde Neratius.jT. fin. Sed ilia refpuunt ius&natu-
ram ergo non fcquitur: Iftx mulieres fie cofitentur,
ergo fic eih Nam confefsio lonee diftat ab ac\u Quel
actus pofbibilitate ) 8c quicqui deft contra natnrair,
deficit in fuisprincipijs, ergo natural iter eftiropof'
fib;!?. Prxtersajn criminiiibus regulaxiter non lla«
tut
Digitized by Googl
Liber fextus.
/H ** m
tur fol? confefsioni rei, ut per Bald. &A115. lnl.t.C. "!j*lt
cic confeflC 5c dicam infrd in 2.110. Ncc ob liar, quod

jjj^j^
ciicit Bald, in d. I. fi quis non dicam rapcrc quia cius ej^ M . :
f
dUclum procedit in hsercfi , in quantum perncitur in
iola mcntc &
cogitatione; quo cafu bene.ut inquit i*
pfe quia cogitatio mentis
;
,
quam folus Deus nouit,
non potcti aiiterprobari,quamperconfefsioncm : \*
aco ilatur foii confefsioni. fedconfefsio , dc qua in

cafu noftro,continct a c\ m ab extra, & min us pofsi-
bilem de iure &
natura, ac etiam minus uerifimilcm:
& : Jco poteft dici,quod licet, quoad ea quf credunt,
fie flandum confefsioni earum, quoad punicionem:
quia talis credulitas pendetab animo &uolu*tate,
non tamen quo adhoc, ut quia fic fit.uel fic fiat, fi cut
aflcrunt. Hadenus ille. Ncc eft quod hie lex Corne-
lia deikcarijs& uencficis mihi obtrudatur, qusefuu
paulo poft fortictur locum, ubi dc ucneficorum pa>
wis agetur
frtcUra eximij Urifconfulti AlcUti fentcntti, cr ex

GrilUndo htjiom dc Lamwrww innoccntU,
Op. XVIII.
NArrat item D. And. Alciatus , heretics praui* i^xParttm

tatis (utuocant) inquiiitorem in fubaipinis .omuns,
us.aduerius hsereticas mulieres,quas ue
ualli b
teres Lamias, nos Strigesuocamus,inquifiuiire,8cfu

pra centum flaramisconfumpfiflc: quotidieque ecu
noua holocaufta, alias fuperalias Vulcano obtuliffe,
£ quibus non pauce; helleboro potius quam igne pur
eandst uidebantur donee ruftici arreptis arm is uim
:
liJam inhibercnt & negocium ad epifcopi iudicium

,
defcrrent. Et pod: Et quamuis aliqui ex mari tis, ma-

gna: fidei homines, affeuerarent eo potifsimum tem-
pore, quo iliac in ludo 5c chorcisfubTellinaarbore
fuifo
Digitized by Google
6$ 6 De mag* infam. p cents
fuifle diccbantur, fe explore turn habere, in le£h> po-
tius Tecum tamen refpondebatur,non illas,fed
fuifle:
cacodsmonem potius, uxoris forma atTumpta mari-
to illufifTe. Atqui ego replicabam: Cur non potius ca
cod x m o n em cum iuis dsemonibus , illam "ucr o cum
inarito fuifle, prxfumis:' Cur ucrum corpus in ficro
lufu,phanta(licum in uero lc&o cominifceris K Quid
hie opus eft ufque adco augere miracula , & non
tam Theologum quam tjunfuytt agere/aeuioremque
partem in poenis eligereC' Conftabar cx til is zftisje-
mel in eo ludicro per quandam mulierculam nomine
I E S V appcllato,omnem ilium apparatu, orones ia/#
tatricescum amafijs fuis rcpente* euanuiffe qui fieri :
id potuit,fi uera fuitfent corpora, &

no phanufmata,
&TantaIi horn? quod apud Philoftratu hbro quar-
to, ctiam Apollonius Tyaneus cenfuit: &apudP\u-
tarchum in Bruti uita C. Cafsius. Nam Sc medicima*
ximos efFc&us corrupt* menti,imaginariq;ludiftca*
unde Ephialtici,afflati,fuperititiofi, in*
tioni tribuut:
cubitati) am ore
furentes, imaginofi, Lycaoncs, Cy-
nanthropi,qui tame medicamentis curantur uiden* ;
turq; hsec e(7e quae Plinius &

ueteres Faunorum
alii
ludibria appellant,poeoniaq; herba emendari cen ;ue-

runt:ut etiam harum plerafq; curari pofle fit uerifimi*
Je.nifi quod pauperes & fcmellse omnes font, quibus
talis facultas non fuppetit. Ego certe* magis iuri Pon*
tificio , comuniq; noftratium do&oru interpretation
ni hac in quaeftione, quam Theologis iftis tribuen/n,
maxime in re a fynodo decifa in concilio Anquireaf.
cap. i. ubi talia phantafmata mentibus a maligno ipi*
rituirrogari ait.Sc rurfus: Infidelis,inquir non in am-
t
mo, fed in corpore euenire opinatur : quisenim in

fbmnijs&noclurnis imaginibus non extra feiptum
deducitur: Quae etiam uidctur fuifle Auguitinitente»
tialibro iS. de Ciuitate Dci,cap.i8. ubi : Vcru.inquit,
corpus
Digitized by Google
Liberfcxtm* 6}j
corpus nulla arte daemonu conuerti poteft,fcd phan-
tafticum: quodetiam cogitando due fomniando per
rerum innumerabilia genera uariacur: 8c cum corpus
nonflr, corporum tamen formamcapit, fopitisaut
opprefsis corporeis fenfibus, ica ut uera corpora ali-
bi iaceat.fenfibus obferatis.Nec refert quod ibi Hero
diadiaut Diane; honor exhibetur Haclcnus Alciatui.
Paulus Grillandus de Sortil.io uol um. Tract. Qui-
dam maritus ex oppido agri Sabinenfis habebat uxo
rem maleficam (iue ftrigam, ut uulgd dicunt. De cri<
mine autem folum erat fufpicio, non certa noticia>
Nam quum aliquoties a marito rogaretur num ciui ,
cflet profefsionis,negabat conftanter. Crefcente por

to rumorc, 5c uiris fide dignis apud maritum eiusfla-
gitij uxorem infimulantibus,quod ca familiariter ute
returalijs mulieribus huius criminis rationccogni-
ts,cum quibus etiam fe turpibus mifcere fceleribus,
i
& no&urnos agere ccetus uidcbatur decreuit mari* :
tusipfamin eiufmodi operibus obfcruare Sc appre-

hend cre : 8c ccepit pi u ri b us n o clibus diligenter <Sc at'
tenteinuigilare. noclcsq; circiterduodecim egerat
infomnes.attendens Itudi ofe, num ilia al quo ad d i v
monumlufumuelaliud maleficium no&u euagarc*
tur, &num penes fe in Ic&o permancret nocletota,
SuandoleclumconfcendifTet: nihilcj; unquamfrau*
is comperit, led manibus illam Temper n lecto con- i
trectauir. Quum uero poll dies paucos una" cum qui-

bufdam alijs de eodem crimine accufatis in carcerem
conijceretur/ubdereturqi q ux ftion b u s,confefla eft
i
demum, fe tali interfuiflelufuiuna' cum alijs mulier»

culis incarceratis, flagiti j q, huius rei s,tali die , unde-
cimomcnfis, Sec. tali nocle,hora tali, &c. Idem fate-
batur&aliae. Maritus uero in coniugis patrocinium
aiTerebat praeftito iuram en to grauifsimo,eam ilia nc
cle dcfignata, 8c maximc ilia hora, fccum decubuifle
in eo-
6}S DemJg. infam.pKHis I
ineodem le&osSe fe earn turn ftudtofe non femelu* \

turn tetigifle,fed p»uries,ac cum ca loquutum fuilfc
Van*, qud hdmm afficcre folcnt Bono- \
Cap. XIX.
nienfcs. |
SOlentBononixmalcficosutriufque fejras,qno'
rum damnatae incantationcs gcncri humano,ucl
uitsebeftiarum minus nocuilfent (quosmuiie-
bri in fexu lingua uulganleirrigc Icali appei/anr>u*.
dos ad umbilicum ufque uetcri ex paiarioedacere,
afinoimnofiros inucrfo corporc, ita uiligatismzw
bus cauaam afini,qucm lento d ucluprr/6jf hcloris
minifter.retinerent. Gapiti imponebaturmitra cf?ar>
racea,in qua terrifici cacodsemones, quUoTcipibuf
ignes infcrnalcs mouerent,depicri cram.Wtea
fui$
dum iolenni hoc progreflu circumducunrw, i\\8ttv
re comitante uirgis egrcgieMn peclorc Scdorfocx-
dunrur. Cum
uero £ foro publico peruentum diet
in coemiterium xdis Dominicanae, nobilis ft pukur*
gentis Germanics, deponebantur ex afino, Scacar-
nificeinconclauequoddain iiiperum deducebttur,
cuius pergula firmara cancellis ferreis, ijsqueraris,
cocmirerlum ucrfus fpectarer: quae deftinatapocnas
hfcreticorum dmonachis ironafterij illius, inquifi*
toribushaereticte prauitati* , perbiberor. Hincca-
pite galcato fedtcuruli, quae rotis quatuor fertba-
tur, impofiti, rerin pcrgulam prominentem detny
dabantur, ubi 8c per hor* quadrantcm confiftr*
bant. Interm & fpeftantcforis rurba, ri Jente.cb-
manteque lapidibus impetebantur : fruftra
fere.ob inrerpofitos rr occllos ferreos. Tandem wn-
M
culis foluti, & proc'eli&i qualitate puniti, ableg*
banturinexilium.
Infiniris cerrd rr odis prscferri decet hanc modera*
tioccm magillrati $ Bononienfis , qux nonnihil ad-
Digitized by Google
LiberJixtus. t^p
hue prudentiam fapere uidetur,
uetuftatis Italics
prse aliorum quorundam tyrannide, qui ad igncum
illud holocauftum praecipitcs nimis fcruntur: eo<jue
non minus afiici, ciuam innocentis fanguinis cftufi
fumo dxmones,uidentur:
O 1
ca cm hominum mattes, 6 peclora caca.
Muliercs minus pun ien&M effc uiris.

Grp. X X.
DIci muliercs eodem
folet,
nus peccare minusque puniendas
,
gencre mi*
quitn
in delicti
cfle
uiros, cxteris tamen per omnia paribusmenv
pe ob imbecillitatem ani mi, mentis 3c ingenij. l.facrt-
Jegij pcenam , D. ad legem lul . pccul. 8c I. fi a*
in prin.
dultcrium. jf.ftupru, 5c f. fratrcs,8c §. inccftam. O. ad
Jegem la), de adul. 8c c.ficut digoum,in prin.extra" do
homicid ?< c.indignantur. $2.q.6. ubi fenbitur. tanto
grauius uiros puniri oportcrc, quanto magisad cos
pcrtinct & uirtutc uincere, Sc excmplo regcre faemU
nas. Et facit text, in I. quifquis. §. ad fill as. C. ad. leg.
Iul.maie.ibi: Mitiorcnim circa eas debet efTc fen ten-
tia, quas pro infirmitate fexus , Sec Et quod uoluit.
Bald.in I. quicunquc col. $ ucrfic. fed pone ftatuto.

. .
flc ucrfic. Sc in fumma. C. de fer. fug. In quam fenten*
tiam apud Saxonem hiltori$ Danicatlibro 6\ Ericiut

uir quidammultae prudentia* contendit, mulicbri.
bus crratis faepius ignofcendum effe, nec pcenam in-
iligendam, nifi corrcclio culpam corrigercnon po-
tuiirct.Er illud jfineae apud Virgil.Iibro i.iEneidof.
— Nullum mcmorabile nomcn
Teeminea in poena esl. Pliniws libro 8.Natur.hift.fcrib'
Iconem.ubi
J
faeuit,in uiros plus qusim in focminas frc*
mcrc:ueluti natura cum docucrit, muliercs mitius
quimuiros,e(Tetraclandas. Ariftof. lib. Problemat.
2.9. capitc II. Cu 3
air, muficrcm intcrficcre iuiquiiu.
6+ 0 De mag. infam. cents p
(ir,quamuirum, quanquam naturae ratio ne mis ft
minapraeftantioreft:' an quia mulicr imbecilliorct
minusq; proinde iniuriam facere potcft e ten im em :
ti aduerfus id quod long* infirmius efr.nihil uirile, »
moftolidumatqwniquifsimum eft. H^cillc, quotas

ad animum quam ab corpus referri poflunr. Tra<k
Vopifcus, Aurclianumimperatorem , cum Zenobia
ad poenain uocarctura militibus > quod fibi Imperium
ufurpa(Tet,illam uita donafle : quod indigoum txifti-
maret,mulierem interimcre. In qua fen ten rum Euri.
pides in Hecuba,«f *v#x7«>*/' <t2£9'&y**£**r: Quam in*
uidiofum interficere feminas f QuandoquiIdem, uts*
dem in Hercule furete fcribit , mulietcsqixodara/no-
do funt mafculis miferabiliores^
Bald, confil. 96. facium tale eft : Carolu$li\).i.^»i

iimlier miferabilior eft uiro.
Qgomodo lAxaU mentis more 4 dubolo

gjfta* ntc
noxi£ fint reducend*, cr qu* cis ftatuendt
pan* nec omncm uoluntatem cjje pu-
nitndm. Cdp. ~x XI-
Vum ergo errore Sc phantafia Lamixdelafe
4^ '"an* peruerfa inflitutiW fedufte como'
fcantur: nec alicui ab ijs
malum reuera, at folura mt-
ginatione illatum efiefciatur : faniori
doftrinainfor-
inanda:erunt,utrepudiaris daimonij
ludibriitChri-
fto facrameiuum rurfus r rsftent atque ut runoff
,
corporis compage meir.bra, debita
Jigatura refeun
tur paniteore* Quamopere hie
fideiem vtoara
êidilpenlatoremenitideceret, utad
m
Chnrorie
reduceretur ouis pe. dita,nemo no
nouir,Suuro<ro.
que hie habebunt Iceum public**
c6tnunes P rtc«
ex an.mo fufe. Admodum pit hie D.
I.cobus adrao-
.* net: Iratres, fi ouis inter uos crrauerit
iueritate &
couuer.
Digitized by Google I
Liber fcxtui.
eonuerterit quit cum, fciat quod qui conuerti feccrit
peccatoremabcrrroreuif fuae,faluam facietanimam
d mortf,& opcrietmultitudincm peccatorum. Ne<*
hacrefis folum in errore,quod quis dsemoniorum do*
carina? adhe/et, figitur:fed in fui confidcnria quoque,
concepto faftu & prxfracta pertinacia ubt nulla ad* ,
inittituradmonitio crrorcmcteniin,rcdu6lioncmqi
:
mentis cofeflushaereticus, fcmpcrrcmifsionem.uc

niamquc,cx Patrum confenfu 8c Chriftiana tnanluc
tudinc meretur. Nam , tcftc Seneca qucm pcenitct tn ,
1
XitUf *7 4
peccafle , pene eft innocens 3c apud Eccjefiafticum
]cgitur:Poenitentibus dedituiamiufticiae< Emfmodi
itaque male a dsemonio perfuaff t 8c refipifcenti fern \+
m\ reftiutqi iam in Chriftianse fidei fan&ifsitna baft
confirmata?,pecuniarum quoque ( fi eiui res ferant
tnulcU in pauperu fubfidium imponi poteft , & qu«-
cunque aha arbitraria,|nen tamen uitae poena, pro dc-
Jicli ratjone k magnitudine. Vel fi iniungeretioles
imil era eiufmodi feminae irrogatam a Romanis pon^
tifi ci bus in taxa facrae poenitentiaria* , ut ipO uocanr,
per me licet.lbi legitur: Muliercm incan ratrice, p o ft-

2uam fuperftitionesabiurauit , in quolibetfupradi*
torum cafuum taxari, Turon. 6. due. l. Si etiafn ex:
ufu ob reipublics t ran qui tatem conferuandam ui«
1 li
d cb nur,ut exilio ad cert um tempus puniatur, donee

liitxinnocentiauere fe conuerfam eife, &fidclem,
perfifterequecomprobet, ac dcindc libertate hofpu
lij priftinarurfus donetur,non con trai«rim. Eiufmo-
di efto poena tern criratis, quod d $ m on iacae fuggeftia
ni 8c ludibrijs non fatis conftanCerfeftioerit,imm6 cv
tiam confenferit fatua.
Quod fi quis con tentiofc uohin tatem fcuerius pll N$n mnU
medamdefendat,is primum diftinguat inter uolun* »»l*nta*t+'
nten ***
tatem hominis fant perfect am quae in actum uerd di^
,
Mig\ coeperit;&intcraitiat* metis fenfum,ucl (fiuo*

S fes)
Digitized by Google
44* Dc mdg. infam. potnis
les ) corruptara amcntis uoluntarem : cui fuo opere,
quail alterius efTet,colladitdiabolus,nec alius infulft
uolentem fubfequitureffe&us.
Taleuoluntatisuitium impingi etiam pofsit me-
lancholias, fatuis Sepueris, qui facile mducunrur. ur
uei haec acl alia fc deiignafle mala falfo imaginenrur,
^yfMc.z. fateanturque qui tamen a Deo renes 8c corda fcru-
:
X*M "- tante, nonaequ^ ple&i pcrmittuntur, acalij mentis

compotes: multoccrte minus ab homimbus id fieri
i oportuit. Dc ijs quid fentiam, qui xd=a*cra coin m o-
'
'uifle,aerem turbalTe, grandine accnufle calamfto/um
in frumcnti &
uin c aru p m cm
i ciem, k rtrCT a// a rum
ftragem.creduntuf, Lib. 2 cap. 30 cxplicui: ubi argu-

.
metum ea dereprofequi,ut continuumf\\\iro,ad cer-

, tiorem intclligentiam malui,quam co diuulfoLccb>*
remfufpendcre.
ConfuUtio fentcntix Gcorgij Pifiorij , qua L-imi**

crudcUmorie punicndai cjfe,dcfcndn.
/ .
T Cap. XXII.
'
ARgumenta, quibus Georgius Pi&oriusmedi*

de Sublunahb. daemonibus, dc^
C aft, in libcllo
Lamias inclementer ucl ignc uei alio
fendit,
quoin' s tormeto e(Te tollcndas fparfim in his noftrii
,
libris tarn folid* con futataeflearbitror, utfuperoa'

cancum ccrte iudicem, illi uel paucis refpondere oci
plurahisadijccre. Enimuero earum phantaHaaV*-
raoneuitiatamcfle, utneminem nifi opinioor/aVew
rint,fatisfuperque demonftratum eft. queiWmodii
ctiam manifeftd oftendi, dim on cm, uti fp/nram, of-
fibus & carnc , quae in a&um uenercum rf<j3irunturt
carentem,cum fenflna cogredi neutiq uapofte Quod
tamen Piclorius hicnegat, 8c fe Auguftini ScCooci-
Jiatoris iententiaz praefcrre ait cuiufdam Matciteto*
monium , qui infigois fatanae c ul tor, in ChcrfonneCo
uiiam
Digitized by Google
Liberfixttu* V> 3
oitam egit folitariam , Michaeli Pfcllo familiaris: atq*
dacmones genitalia habere, & foccundos eflcfeminc,
docucritiquod hi falaccs iftis deformofifsimis peco-
ribus(fic Lamias appellat)generandi Audio in loeel'
los infundunt, & proles excitant, fed noftris difsimi*
Ies,& nanos ferme fimias rcferenres. Vnde hfc Mar-
cus nouifle potuit,nifi quod, dum familiariter d^mc
n urn cofortio utcretur , in ea forma ab ipfo defcripta*
oculos iJlius delufcrint, 8c praeftigijs umbram pr.ore
obiecennt, autciusphantafiam,ut& Lamiarum,hu-
iufmodi fuggeftioneuitiarint. Dcbuitadha»c,utphi*
lofophus,c6fidera{re,omncfemengenerarefuufoBi#
U. Quorfum ergo nani ex demonu, qui fpiritus funt,
/emine gigncnturC' quae eo rum fimilitudo i in qui bus
c oucn mm in quantitate'ne, aut in lu b ftatia (i mi as-
:'
\
ne itidem referut in gene ran do dsemoncs , qui forma

norunt mentiri quamcunq;, en am angeloru m |ucis 1
Si procrcandi his potetiam tribuere uoles, malos gi#
Sntnt genios uel fpiritus analogiam etenim reru hie
.
atuere oportet. Accedct quoq; immortalita9,qua ra>

tioneacrcationis primordijs in tam numerofam cx#
creuennt fobole ad hoc ufq* fcculum, ut nihil praeter
has laruas noftris fedulo obuerfari oculis , nec ufqua
hominem ab harum innnitis mynadibus fee u ruin
forc,non mirum fit. Hanc fententiam qui conuellere
uolet, ration«s adducat, quibus, ut nugis his , imo a*
percifsimis mendacijs credam cempellar. Demiror
fane\doclum uirum hie fibi iJiudi/cnfusque perftrin>
gi finere.Aiiam infuper punitionis occafionem nimis
friuolam adiugit, quod harum Erynnarum numerut
in tam hnmenfum excrefceret pelagus, ut ab earu in-
cantationibus tutus degeret nemo,nifi comburereo*
fur. Imo nufquam ab harum a: Hone fecurius ui-
J
uitur, quam ubi hxc uiclima locum habet nullum,

aftcc c* igni mandantur, nimirum ubi diaboli dolus
S -
a tries,
—
444 &e utnefie. pctnis
artes Be prxfligi* , qui bus n o i tc diuque in fuamiL
cere nafl am homines incrcdulos,uel modica*. fideil*
tagit, innoiutre ubi incunttis affliclionibus Deos
:
omnipotens.iuftus&mifericors cognofciturimplo-
raturque ubi ad Chriftum unicum diaboii fupplan*
;
tarorcm ciufdemq; regni ft re nu urn euerforemcon*

,
fugitur, ubi ordinata a Deo media non negligunmr.

ubi quod folius diuin* in aicftatis eir, fatanx aut m»
leuolae anui non attribuirur.
Ad Ludouici Milichij cefuram dcLtmizrutn pa*
nis, utiquoque ad Iacobi dominiin Licnrenfeurcii
judicium, quemadmodum &illi qui legem Unpen*
toriamin concioneailegauir, 3cMofemcap.2Z.Exo-
d a bu n d£ to to hoc Libro refponfum effe cx\ft\m tu
i ,
'
ut frequentiori repetitione minimi opu* cfftfai*
tiam.
Vencficdrum pan*. Cap. XXIII-
%$$mnm T On alio torqucnda erit lex Cornelia, quim n
potntt I uen«ncas.Qu*cunqueenim feminxniorbos,
fiuc mortem, aut iacluram, ait cuius uencni r
tentiacuiquam induxerunt, Veneficarum nomcnic
punirioncmmerentur: atquehi$,pro criminisqaaJi-
tate pocnam uel aggrauant, uel moderanturJeges.
Quemadmodum (fqua* philtro uel a m a t o ri o poailo
apud procos aut alios, amorein extorquere conreiu
,
d unr, co s que interim uel dementant , uel w.orbiscx-

cruciant, non tarn en uita orbant: ijs noxz^r- ru '
dinem &z uoluntatis ftudium , poenae graa/nrem uei

moderationem praefcribere iuftum eft.qaod dt quo*
eunque illato rerum difpendio di&um femt\uo\o.
U*Qmu Hie lex Cornelia deficarijs 8c uencficis celebratur:
fa.f.lib.4*. Quiuencnum malum necandi homtnis caufafece*
M.s* r tjUC ucndiderit,uel habuerit,plec"Hrur. EmfdctoW-
j i
gis poena afficitur, qui in publicum mala medicim?-

ta ucdiderit, uel hominis necandi caufa ha buenr. £t
el
Digitized by Google
Likerfcxtut. #V/
«x Senatufconfulto rclcgari ca eft iu(Ta,qu$ non qui-
cJ em malo an in o fed malo exemplo , medicametutn
i ,
ad conceptionem dedit, ex quoea quaeconceperac

d ecefsit. Alio Senatufconrulto efTcclum
1
eft, ut pig*
in en tan tern ere cicutam , falamandram aconitum
i ,
pityocampas mandragoram can th ar das aut quid

, , i ,
1ullramenti caufadantes poena teneantur eiufdein

,
legis. Hie Mofis quoque ediclum habet locum, Z**d>**2
^*#***fcW5'»v»Ti, alias w$4tv*in. fic legis uoluntatem f*"?^*'

cxphcuerutSeptuagintainterpretes: Venehcosnon €
j f9t ^ ltttt4a
pacieris uiuere: aut,fi maui5,uen cficas ( genere femi-

nino) utuoluntHebrasorumintcrpretcs. Eaecerti
lion alias erunt intelligend* , quam quas Moles & iW
lud feculum nouit: Sagas autem uulgo nobis diclas,
8c i medefcriptas, ne quidem Chrifti tempora no*
runt, multo minus Mods quorum uero incanta~ .
torum Scriptura meminit , omnes funt magi txu

fames.
Porro feminasab initio ad ueneficiumfuifTepro* FemmdMbi^
cIiuiorcsuiris,grauifsimiteftanturauthorcs. Rcfert
1''
Diodorus libro quinto de Antiquorum geftis, Heca. Z™!'™
tern feminam omnium primum aconitum inuenifl'e, Exoi 7 .
8c ad uencna mortifera conRcieda fummum ftudium Umt. 19.1°*

operamqueimpendifie. Quinapud Romanosfemi- Dtut.ii.
nx ueneficijs primum ufae funt, utteftantur Liuius

8,
jj^.
**' 47 "
7
libro 8. 8c Valerius libro z. tit.delnftitutisantiquis.
/,. ^w.
8c nonnihil D. Auguftinus libro dc Ciuitate Dei ifc/r/u.'
capite i7.Plinius autem libro uigcfimoquinto,capite
fecundo feminarum in ueneficijs
fcribit, fcientiam
prseualere. Quid enim (ut fubdit) non repleucre fa*
bulis Colchis Medea, alieque:' in primisqueltalica
Circe,dijs etiam aflTcriptac' Sed 8c pr aeter iftas,apud
Horatium nunquam non uidebis magas 8c ucnefi*
cas mulieres memoratas Gratidiam, quam & Cani#
:
diam appellat, Saganamque & Vciam Ncapolitanas,

-
S ,
Digitized by Google
$4 6 ®
e uenepc. pocnis
Foliam Ari mincn fcm, Sc alias: uiros autem neutiqua,
Quin & apud alios fcriptorcs , plures ctiam alias re-
pcries:Mycalen fcilicct,Erichihonen,Dypfadera,E-
Q*M inepi.
riphiam, Guthruncm, Gygcnillam Paryfatis mains
Sapplms* Cyri famulam,Martinam quandam Cornelio Tacito
rnemoratamlibrofecundo Annaliam, &
Locultara
apud eundem, ad fin. propemodum lib. duodecimo,
& alias fere infinitas. Vctus eft prouerbium de mulie
rum uenericijs, duvx.utitywi/id clfc, ThefTaJa uiulier,
Suidae mcmoratum, quo fcilicec utimurin ueneficas
inulieres: quoniacagens, 5c pr xfertim fx minx, prx
earteris hoc nomine funt notata:. QuintiJianus lib.f.
Orator i nibr.ric.de Argumentis: Latrociniu,in quit;
faciiiusin uiro,ueneficium in foeminacredam.
In Perfideueneficosplecli, ut in amplo\ap'ideca>
put impingercnt, rurfusq; alio fupcnnducto\ap\&e
illud etfringerent, fertur. Quid autcin hie Itatui de-
beat dc ijs.qui uenena in hominum uel pecorumper
nicicm appararint, flue mares due feminas fint, pru-
tlcntis Magiftratus aequitati Sc iudicio relinquendu
cenfui: nc libi extra profefsicmis mese limites qoic*
quam preiudicari queratur ille, cuius ordinationem
a Deo cflc teftantur literae Sacrse.Scntentiam taraen
incomparabihs prudentise Athenicnfmm Areopagi-
tarum raram, confilioqi certc maturo pronunciaram
aducrfus ucneficam,tanqua iudicij deliberati difcrt-
l»b.t).td.7. tique exemplum, colopbonis Jocoex Aulo Geliio
V*U P»bU». fubiungere uolui: cuius haec funt uerba* Ad Cn.D<y
labeliam, proconfulari imperio prouincia AGtmob-
tinentcm ,dedu£ta mulier Smyrnaea eft. EaJemmu*
Her uirum 8c filium eode tempore,uemeotf ciam da'
,
tis,uita interfecerat. Atqueid feciflTc coofitcbatun

dicebatquefehabuiifefaciendi caufam,quomara\l\e
idem maritus 8c filius, altcrum filiu muJieris e* uuo
priore genitum,adolcfccntcm optimum innocen* &
Digitized by Googl
Libitfixttu. 641
tifsimu, infidijs exceptu occidiflent. Idq; ita factum
cfTe,c6rrouerfia non crat. Dolabella rctulit ad con^
/ilium. Nemo quifqua cx confilio fentcntiam fcrre in
caufa tarn ancipici audebat.quod 8c confefTum uene-
ficium,quo maritus Sc filius necati forcnt, non admit
tendum impunitu uidebatur: Sc digna tamcn poena
in homines fceleratos uindicatu fuiflet. Dolabella
cam rem Athenas ad Areopagitas, ut ad iudices gra-
uiores, excrcitatioresq, reiccit. Areopagitae cognita
caufa, accufatorem mulieris, &
ipfam quae accuiaba*
tur,centelimo anno adefTc iuflerut. Sic neq; abfolutu
mulieris ucncficiu eft, quod per leges nolicuit: neqi
nocens damnata punitaq; eft, qux digna uenia fuit.
Ex Valer.Max. libro 8. cap. 23. fcripta hsf c hiftoria.
AnacepbuUofis de Ldmljs. Cap. XX 1 1 1 f.
Am tandem Lamias carum rerum omnium qu«

I illis afcribuntur pafsim nec naturali ratione, nec
in faclo caufas cfle, comprobatum fatis arbitror.
L * m '*' ton
^
Nam fi quid eiufmodi cfticiunr, utiq;pofTunt etiam.

êduniXfl-*
a&us enim prsefupponit potcntiam. Si uero polTe Cfrg ,
concludere uolumus,dcfinicndum omnino prius ell
quo modo,quaque ratione polsint. At ncque per fe,
neque pcrincantationes,neque per dxmonem, ncqj
dxmones peripfas ea praeftare queunt.
Pcrfe quidem ipfas nonpoflc,triplici ratione de- Perfinon
monftrauimus.QusBcnim ad omncm actionem, fiuc p*ff»nt*
rim pi ex ilia fit, fiue certo fine fiat,requirutur, agentis

nimtrum facultas,aptitudopatientis Scfubiecli,con'
ueniens Sc pofsibilis applicatio, tribus his plane" ca-
rent. Nam quod ad ip(asfpeclat,mortaIcsfunt: quo' ^yfgtntU ft-
rum omnis facultas cum ex analogia confonantia. tult*t.
que corporis animi pendeat, hoc quidem nihil

Sc
nifi inteliigere 5c uelle: illo uero tantupoflunt,quan-
turn tcrrenorum fenfuum termini patiuntur. Itaque

S 4 nec
Digitized by Google
f+t T)c mag, infdin. pernis
ncc ad fuperiorafuapotenciapercingunt, ncc quit
quam omnino poifunt opcran, quod fcnfibus nor*
ipondeat* Sicutcnim diximus, ad cfiicicndum ali-
quid, ucl ad effectum producedum in aliquid, necef.
fariaprorfuscftuirt.us acpotcntia caufse efficient^
jHft fl rm-
ytitudo. haud fecus atque vt'tt n. Quantum ctiam attinet id
/ ftadroy id in quod agerc creduntur, hac ipfa rationc fieri noa
tor. Dm Jf*- poteftutterramconcutiant, nubes difToluanr,gran*

?!' dines prouocent,ucntos cicant, imbresinducir, ruL
$n*ndm. D. mina eaocen r,tonitrua eiiciant. NuJJus emm uei no-
ieexatf. tut, ftercflepotefta&us.uelalterius igenris. nifiin pari*
Ibutia.D.dt cn tcapto, benequcdifpofito. Noneftaure/nca aat
uniucrfitatisratio,autclemcntorumcondirio,ur/)o-
t^tx^Canf
u%,»f>l\. mines in ca ucl agerc pofsint, ucl canwnc pofsmr
Itinomntkt* qua Jamie creduntur,utfuperioribusUbro\a&u%tx.
DMtbUg «f plicuimus Per incantationcs igitur muhommi
infix 'fy
h* ccon f ccl ucntur Nccucr6caufato,utloqu\m\it,
'
ineflcpotcft, qu*m ab influxu benefc-

ty'uD.'ti P' us uirtutis
$trt pet. c. cioquc fuae caufa; proficifcitur. Incantationumcar-
l4-l»<**"< minumquccauff funtlamiae,5cij qui ijsutuntur,quc
admodumuerborum omnium, quorum quisCtcffir'
'"'ik^V
c~tus t Ariftotelcs infecundo de Anima fubtilifsimc
docet, Lamias autem h^c augend nulla habere uim,
i
nullamfacultatcm.iamoftcndimus. Ergo ncc bo*

tationcs taiium effettuum funt caufa, ncc lamiarom
potential fuffiragatur ilia regula Quicquid eft auk
:
caufa:, ctiam clt cius caufa quod caufatumAcirar.

4 Etenimlicetprioraduoquseinomi a<5lioncrc^''
tf*^ ™!?!
cc ^cnt tcr ^ u tamcn hie d efice re ui<i^05,
^dUDttt tur> non ^ »
Incantationes cnim non efTemediu apturn/sfcfko-

mines & corpora ccelcftia,multis in locis docmtNis*
D, deflu,
taaucuclhocipfo totutn negocium nonfolamlm-
( fi
pedirctur, fed ncc inftitui potter. Medium eniffi^
fiO.dtfer*. habile & inconueniens, impedit ut extremauelcoa.
iunganwûclin agendo quid confentiant, Nifi f° r«
tc cum
Digitized by Google
Liberfextut. 649
t£ cum Platonicis conthtuamus, mundum hunc cfle Macrob.m
quo ddam animal quod etiam fentiat, & aurcs ocu-
1 o s que habcat cumqi Pythagora,cantibus cum dc#
:
lccTlari&moucri.
Sednecperdiabolueashsec preftare oftedemus.
Nam ut con ced am c am, quo d ant diabolum incan#
t i
tacionibus fuis pofsint cogcre, aut diabolus h$c fpon

tc faciat, cum inuocatur ab illis tamen ncc ad id a*
:
gchdum compellerc, necillud peijpfum poflunt cf"

tA c c re, quo d in eius poteftate non eft. Licet enim \m
pfe & omnia qu$ c6memorauimus,le multa alia pof-
{it, quae nobis miraculamodofuRt, modeuidentur
effe non tamen ea praeftare poteft, quae uet ipfe, uel

!
homo uellet nec eo momento, quo uel ipfe cuperet,

:
uel clicntes optarent & iuberent fed ea quae uult

:
fummus D cus,5c turn demum cum illi placuerit. I r a -
que, fiquando poft incantationes id quod uolunt

confequatur,quianon exlibito, imperioque daemo-
nis aut iJIarumprocedit, fed ex uoluntate iubentis
autpermittentis Dei, que nuIJius aut fpiritus aut ho-
minis no folu in poteftate, fed etia in fcientia eibfor-
tuitu id 5c hominib.& dsetnonib.etfe oportet. Quaro
n»c magis eoru caufa funt quam omniu rerum quae
,
non a nobis nut , fed fortuito nobis licet op tan ti bus

accidunt. Nec deniq; diabolicse naturae uis obie&io'
nem illam nobis fubminiftrat, idem efle flue per fe,
fiue per ipfum ea quae ipfis attribuuntur, faciant La ddmnum
-
/.
,
miernec a iffcrre,utrum effectum producant, aut cau DM

reg. J»r
fam immediate praebeant. Lt-$Mtct>f<>
Poftremum eft,quoddicipoflet,demone per anus TSCl

hafce quaecunquefupradiximusoperari, utmiferae inteufl.D.
Lami^caufefi'ntiuftmmentalcs.Qualiuerdmille ar* *flGnW.
tifex earum cgeat opera? Sed ut hoc non fit,quis non dtfictr.
uidct inepta prorfus ad cceluro,aerem,nubes ac uen#
XOS commouendo s cdcntulas anus e(Te organa { Ne
S 5 igitur
Digitized by
*s* T>e Lam. impotentid
igitur illos nequam fpiritus tantse putemus & \t£
ftpientis 5c inertia; c(Tc,ut has adeant 8c naturam eo
:
moueatur. Ad agendum en im ali'

recidiflc.ut per eas
quid, inftrumenti conuenientia requiritur, habile &
tas. Quanquam, etiam Lamia; dacmonum ad ca quae
I t
+ tdterZ.
Deusopt. max.ijs permitik efficienda, ncceflanacf-
W
fere^Primum"cnimhoceaspatiuideremus:Ergomi*
*
nnn ^^ accrc S nnu en,mn3ecnonconcurrunr Turn

^
-
DdifaUmfi
" etiam ccrtum eft, ex aula mil r air. era 2 chords
%
c non
cenferi,nec fin em corum quae fiunt ab orgmo dcpcn
dcrc.argumentol.qui mihi donacum.O.dc donatFu
nis aute in malefic: js tantummodo punitur. l.diuus.
Lttf'fhU
^ a< ^"- Cornei.de ficar. Atquehis j?ropemodurano-
n ibusfu(iusexplicatis,firmifsimi$q» arguments lH.
7<€d.
bilitis,per naturam rerum,teftem ucritatisoptuium,
fieri non pofle declarauimus, ut quicquam eorucûfc
dicta funt,Lamixuerepofsinr. quod primu eft argu*
mcntum.eos quoq* nihil ciufmodi facerc.
Secundum crat ex fafto petitum quod optimum ,
Beperitntid ueritatis fundamentum cii: quia ueritas eft cert a: rei

not c a habitamaxim a pcru»fum. Vfuaureipfode-
' *
^frmf***
prchendimus, hoseffecius faififsim£ Lamijs rnbui.
imdJs imi
pomtnr. Non folum enim ilia* calaroitates , quarum caufar di-
g in is&ttb. cuntur efTe,d>iranr,atqi aded redeunt, poftquam iam
(tmtsir.ca*
£ medio fublata? in cineres redac^ fun t: fed ibi quoq;
te .tnprm.
^
cre b rae tamq; uehementes quandoq; funr.ubi la#
miaru nec potcntia nec nome cognita funt. Effeduf
aute non debet afcribi caufx: qua remota, ide nihilo*
minus contingit conditionib. pupillu$,in pr. D.de
1.
Iddi
condift 8c dem argumentol.antcp.D.exquib.cauGs
<*tmlTr>. iraior.CcfTantecnim caufa.neccflario quoqueccffit
•f fur.patro. cfFe&us. Cum
ergo ex faclo habeamus.lamias Bequo
iam «j?ate pcr fc ncque per alium hxc cfficerc;fed alium abfquc
t
Digitized by Google
Liberfextus. 6$t
il!is,hoc eft uel Dcum diabolum,fummi & U»t*fiJX
uel
omnipotentis Dei permiiTutprofc&o nec ^quuin eft, *e P r9C»r '
ut aut ex faclo alicno onercntur, aut poena fit, ubi

lbi
nexa non eft.l.fancimus. C.de pan. Satis eft ut unuf* l -
quifq; ex fuo admiflTo (orti fubijeiatur. Cum uero na«

JJJJ
*****
eura (it impofsibile , ut no modo lamix, fed Sc rcliqui
homines eiufmodi rcru caufaefintefficientes noftru :
fane no eft, in prîudiciu a! ten us id cue pofsibile dc

fenderc. Neq; uero de iure qd eft pofsibile, quod na*
tura fit impofsibile. I.r. gl. I.tilius. D.de cond:t.inftir. multum.C.
Et nihil eft certius, quam dcfeclu potential non foIu^?*"*' r' r
a&u, fed etia actus pre/umptione impedire. Qua ctia
m Jt *'
ob re non qu$ qs aut uoluilfe dtcitur, aut potuiffe fi-
jaAfciir
batur,attendut iudices:fed ea qu$ quis comifilTc & fe tur.
cifle demoftratur, qu$q; p natura reru ta in poteftate
quam uoluntate hominis cadut.Quod adeo ueru eft,
utetfi qs uel fpotcuel alitcrcofiteretur deliclu,quod
aut fimplicitcrcomittefe no potuit,aut ccrtis de cau*
fis naturaliter comififie no uidetur:tame ex co puniri
nequeat. Confefsione enim & ueru & pofsibile coti'

ncrc debere,fupri docuimus.l.indc Neratius.D.ad J.
Aquil.cfin.de co nfelT.in 6. Sc ibi gl. 1. 1. C.de confeff.
ibi Bil. Et Angelus conf. 116. uol. 4.refert,mulicrcm
quandam conre(fam , fc marito uenenum propinafle,
exeoq* ilium intcrijflc, ex confefsione condeiru
tali
nari non debcre quia iudicio medicorum non erant
:
lcthaliapharmaca,qua2fcdedi{Teconfitebatur. An-
no quoque 1565, uidcrunt filij mei Patauij puerum
rapientem in foro poma ab inuita muliere, leuiter
uirga in dorfo percufTum , ftatim concidifle mor-
tumn, Non tamen uerifimile erat,exeo mortuum.'
difficillimum namque medicis uidebatur. Impof-
{ibilium autem 8c ualde difficilium idempropemo*
dum eftiniureiudicium.l.apudlulianum.^.conftar*
D.de leg.i.Quod ctiara ad lamiarum fpeftatpatrocu
nium.
Digitized by Google
#/i DemAg.i»fjm.f(tnu
mum. Vt enim fieri potfe per eas conccdamus, qas
pofTecreduntunquidtamenijs ipils ho mini eflepof-
ice J Hi ci ms 1 Vixigituretiam ucro funtfimilia. Ac
i I
quod uerifimilt non eft.attendi non debet.c.quiauc

rifimile de Praefumpt. 1 fin in prin. D. quod in ecu %
. . .
caufa.
Adhaec quum
dc caufa calamiratum earum, quaf
Jamijs impmgimus,cert6 non conftet,hoc unum mi«
ferasetiam excufaret > quod multiplicesacuariaeea'
ram pofsmt cfle occafiones 8c caufae. Effeclusenim
u multiplici ex caufa colligi poteft, iaftiori femper
fallmitdtum *l *
*tfcribitur.c.eftott. de reg.Iur. in anriq. Sec in dabio
1** Lamtjt
tmffuntur deliftum omnino pr^fumitur. 1. 1. C.adLCora. dcG-
t-c^tn.de 9 car. Iam uero cum 8c de remota conftct & dc pro* »
wwd.n-i.ty pinqua, qux propria cauf«appeIlationecotktmtturt

*****
non folum innocentci affligerentur refpeftuooctn-
tis, quo nihil ell periculofius. ( .fin. in fr. C. dc his <\u\
!
arr. I. prxgnantis. D. de pern .) fed ipil quoque Deo

1
jniuttA Dn fum m a iniuriam inferremus.fi manum eius no agno.

mwmtoft* fceremus: hoc eft, fi quae nobis uel adpoenam,uelad
pro b an on c in uel ad monitionem imraittit, ea uel ab
,
alio quam ipfo , uel ob alias caufas qu am eas , uel per

alia media quam quibus a mudi primordijs ufus rait,
proficifci, 5c nobis imponi crederemus.
Non obftatigiturl. eorum.necl. multi. C. dema«
leficis 3c mat hemati ci s'. nec earum auctoribus Diuo
ConftantinoConftantioq; fitiniuria, licet alioqam
legum emendationemfumme'uitandam effe nonae-
g cmus t L praecipimus. infr. C.de appellar. Nam ceC
Bdrt.Cbnfi*.
iante rati one legis, ceffatlex. I. quod dictum D-dt
Rdth animd P*ft« adigere. §. quamuis. D. de lur. patron. Ratio

enim eft anima legis 1. cum ratio. D. de bon.dimri.c.
ratio nulla, infr. ext. de praebend. Ex ratione lex om*
nis interpretationem accipit.l. cum pater. §. dulcifsi.
mis. D.dc leg. 2. Dolores ibi. In in ul di c
J. c i , 1 t ur,mul>
Digitized by Go
Liberfextut. 1$$
tosartibus magicis cicmcnta turbare, uittm infon-
tium labefaclare,manes accire poflc In l.eorum, di-
:
citur maleficos morbos , imbrcs , grandincs , uentoi

&rcmoucrcpoiTc,Scaucrtcrc: ncc eoscflc punien^
do$, qui incantationibus utuntur ad fincm boni , fed
•os cui ad fine mali. Bart. & Salyc. in fum. Atqui iam
8c rtrione, 5c experietia, Be audtoritate probatum eft,
nihil iftorum uere per homines fieri. Corrcclaergo
ratione legis, correcla mihi uidetur lex. gl. ord. in 1. 1. ^jf* anl'a
in uerb.prouidentia. D. de legit, tut. 8c in l.qua ratio- btbeant.
ne.jf. literse.uerb.direclam.D.dc acq.rer.dom.Ratio*
nes aute non leues,quod tempeftatts 3c aerem com-
moucre non pofsint Lamiae, Libro ttr io,c ap, 6. a d-
t 1
duximus.
Experientiam fupra attigi mus ncc certiorem ha-
,
bere pofTumus,qu&m & Libro quarto, quern ex meris

prope compofuimus exemplis corurn qui cum uel
daemoniacis, uel naturalibus m orb is ac uit»j> labo"
rarent.maleficio tamen Lamiarum credeban-
affecti
tur. Sed 5c ilia clarifsima eft, quod qux poflfe uiden*
tur induccre Ic accire , nulla ui rcmoucre pofsint, at'
queabigere. SicutinmagisPharaonis notauimus,
quinecranas neccyniphes pellere, nec cauere fibi
po ucrunt, quin ulccn bus affecti ,fuarum art mn ua -
t i
nitatem detegerent Vt enim facerc uidetur,qui cum

pofsit9 nonprohibet: l.adigere.inprin.D.de Iur.patr.
ubi gl.ita non facere, qui cum uclit,no poteft.Per fpi-
rituDeinonpotcrant.QuodfiDcripfosftetiflctquo . .
minus abigtrent , potuiflc non inficiarcmur.Ide hoc pj"^.

cft,aliquc poflc,uclftarc pcripfum quo minus pofsit.
Reftat suto ri tas, q u am h ab emu s m ax m am ex co-
i
cilio Ancyren fi,2 6. q.5. c.epifcopi.nec minorm i fan.

clis patribus.eorumquc canombus.26. quseft.a. c.il-
los.c.ex tuarum.cfln.ext.de Sort, ubi Gloffe,5c Do*
dores: qui omnes cxprciTe tcftantur,hf rcticum cfle,
qui
Digitized by Google
6s4 & e L am - imfotentU
qui credat huiufmodi per magos ac fortilegos fieri
pofTc. 26. quae ft. 4. c. igitur. & c. accufatus. f. plane*,
de hajrttic in 6. quia tribuitcreaturae, quodumfo-*
liquc Deo conuenit. 26. quxft. 2.c. qui fine Saiua-
tore. loan. And. in rub. ext. de Sort. 8c c. 1. eod Pa-
nor. Andr . Sic. in conf. 55. Oldr. in conf. 210 . Qtre
cum ita fint, legum ilJarum ucrba non eo funttor-
3uenda, quafi Chriftianus Imperator, ueJ ipfecre-
ideric uel alios credere uolueric eiufmodi due mi'
, ,
racula fiuecalamitates ab homimbus pcrma/as ma~

gicasue artes edi ac perfici.: fed ira potias zeeipi-
enda, quafi defumpta 8c fcripta exopinione uulgi , Sc
fecundum communcm loquendi formam quam .*
quidem obferuant & retinent plcrumque ItguB'

latoces. Id quod ex nullus. eod. tit. atysquc IL
I.
©ptim£patet.Etenim leges legibus conciliaremodvs

omnibus debemus. I. uni. C. deinofT. dot. Quan.
quam fi authoritatem fpeclemus, quis eft qui am-
bigat, inhocnegocio iuri diuinofummam tribuw
dam & fiJem 8c reuerentiam i In cau/is enim defi'
ad animum, cuiuf-
niendis,ijs prseferrim qua: fpeclat
x modi noftraeft, difta Patrum & Canonum, legibus
funtpre/erenda Panor.in c.ruperilia.defeeundis nm-
ptijs.ncque leges ipfae dedignantur facros Canoncs
imitari. Auth.utcleric.apud propnu epifcop. in fine.
Caeterdm aduerfus ea qux diximus pro defen*
fioneduarum iftartim II. inftabunt fortafsis 8c Mo*
litor 8c alij, licet Lamias nihil eoriirn qux di£he#
cxprimunt, autpoflcautefficereconcedatur.cu/'tfe
tamen&uelleefficerc: eadem autem Ceucrmreao*
luntatem fceleris, qua exitum, efle puniemfan>. I.
,',l*ntas Lm quifquis, in prin. D. ad l.lul.maieft. J. fi qu/snondi-
wUrm* cam. C. de epifcop. 8c cleric. IHud uero primim
exceptione clarifsima potfem elidere , quod nul\«a
aliara ob caufam miferas 8c infontes anus uel capi
ucl
Digitized by Googl
Liberfixt us. 6s
uel plcfti fateantur oportct, quim quod ciufmodi
quid uel fecifle ucl procuraife credantur: alioquin
propriofe iugularcnt gladio. Ncc cnim alitor legi#
time non modo condemnan, fed ctiam torqueri pof'
fcnr.Secundo rcfpondeo.illam iuris rcgulam, In ma-
lehcijs uoluntatem fpcclari , non euentiim. I. diuus.
D.adl. Corn, deficar. prxterquam quod uarias ha-
beat limitationes,hic quoque non adduci pofle. Eft
cnim uoluntas illa,potentia fa&o proxima: & malefic
cium nihil aliud, quam malum hominis factum. Ac
facit,qui facerepoteft: 8c id facitdemum.quod fieri
peripfumpoteft Vnde nihil aliud ilia definitio dc

notat, quam pariaefle, delinquere ,uel delictum at-
tentare. diclisll.l.isquicum telo. C.de ficarijs. La-
mias uero noftras haec no poflc,fatis credo fsepe mul'
tumq;demonftrauimus.ltaq;necfacerequid eiufce- dl
modi ( defeclus enim potential impeditaclum ) ncc Gfiq***!**
"
uelJecenfendumcft. Neqiueroquisiduelleuidctur,
quod nonpoteft. I. Lucius. (T.Impp.D.ad municip.l.
fi ribi. $.unius.D.de opt.leg.c.cu a nobis. de fentenr.
excom. Quse igiturhorum facinoru uoluntas in La*

mias cadit, fi modo uolutas iudicanda fit,no nifi uant
cfle poteft 8c debet. Inanis enim eft uolutas,nifi facul
tas adfit,& potentia. I. nolle adire, in prin .D.de Acq.
her. £eibi notat Alex. I. pater Seuerinam , in prin. D.
de cond. 8c demonft. Nihilq; eft aliud quam uel pue- VoIummA*-
rilis animi perfuafio,ue! fallax opinio,uel fimplex d e# 7*
"''
ftinario, quae in uiuentiii aclionibus fola nihil efficir. V" tl0r
nondum. C. de furt. Vel cogitatio tantu, qua cum
J.fi
mhil fitliberius.eiusnemopcenapatitur.I.crg'tatio-
nis. D. de poem's, c.cogitationis.dift. I. de pcrnir. ».fi
fugitiuus.l.^pe,infin.deucrb.fig.d.l.inriciado,inpr.
de furt. Propofitu enim in mete retcntu, n»hil opera-
luraut in publicu, autio priuatu alicuius detriment
turn. Ideo cogitatio iiagiuoru quoruhbec impunita
manct,
Digitized by Google
4s f De Lam. impotent id
manet,qu*quis& aggredi& perficerepoteft. BaL
non ideominus. C. de accufat. cum fuis ter-
in I.
minis contcnta eft. c. cogitatio nonmeretur, dift.i.
dcpoenit. Quanto magis carum rerum quas &natu-
ralitcr impofsibilcs funt, &
in nullius hominis potc-
ftatem cadcre p offline K Enimucro huiufmodi cogi-
tationesac defiderianon hominis fani, fed am er. us
reuera funt. Sana? mentis uoluntas,rci pofsibiJis eft
uoluntas.In eapariafunt,nolIe,8c non poffe.J.$.C.de
her.inft.l.i. Jf.ufus.D.de procur. Amens aut ratione &
carer,?* uoluntate.Itaq; nec dolus in eo prffumi,nec
culpa quideci qui fuac mentis noefti/npuranporeft.
-Ami* tonfl- 1. fed etfi. f. t D. ad I Aq. Lamijs autcra noftns ruin
unit* aetattmdecrepitam, turn exmiferiadcfyerationcnv
mT
p*
tumphantafiseuitium,tum pharmacafuTOTemindu-
fhnt. centia, turn dsemonemita penitus omnem cnêtc
mentem docuimus, ut quae nec feceVe, nec potuere,
fecifle tamen fe confiteantur, fcque ipfas in apertam
B'dd.inLi. prxcipitcntfuafponte mortem. Quod nemo fanus,

uLf.cJt quantumuis fortis, unquam fecerir quiauoluntas :
/acted, eius talis eft, qualis effe debet. Eftautem omnium

'
um na»ximi terribile mors.l. ultimum.D. de
tcrribi ^
' pornis.Furioforum illud cft,ametium, ac infantilis.
His nullum omnino delictum imputatur. I. infans.
D. ad Corn, de He. Non fi committant quod per-
1.
duellionis Sc maieftatis rei . I . famofi. D. ad L .
maitftatis. Cur ita? quia iudicio carent: hoc fir,
cauoluntatt quae in rraleficijs fpe&atur k p&i-

tur. I.qut iniuriae. 1. fin. 1. uerum eft. D. <fctort.
Quam etiam ob ctufam ut maxim* Lam/x flottrae
pofsint quae facerecrtduntur, Scfacianfûx ôffe
dicuntur :nihilo t?men magis puniri poffent, quam
ill»,quia non minus ilia uoluntatc carent makfacictu
di,quaepoenammeretur in malefic ij s tantum, A\&*
feruus,f etfi pueru JXad 1. A qui].], fi quis tc(h«
U.i.li .
• * mentum,
Digitized by Google
Liber fextm, iff
men rum. in fin.D.dc fart. Hie enim locum habere: il
la regula.
V eruntamen,quoniam initium cuiufq; rci fpe&an
dum eft, l.Pomponius. D. de neg. gelt & caufa nodus
:
hie alter inijcietur,originem fcilicct & caufam huiuf

fiue uitiatsc uoluntati t fiue amen t ae attendi: Nam c t*
i
fi necefsitans ciTeuideatur,tamen ab initio uolun ta-
lis fuit.Dco ctenim rel c~to, cum diabolo con tra x ere,
i
cum q* fecutae fun r am deuiantes a tram tt Catho-

J i i
lics religionis quod non folum h xrecieu m cft,I.2.id

:
fin,C.de hxret. Sc Man c h.fc d apoftaticu etiam I. J. iri

i
Srin.C.de apoft. Deni qi dcli&is Temper obligatio na-

iralis ineft cx tacito confenfu delinquents : quia,
delinquendo ipfo facto fcquenti pasng con (entire, J
camq* fc obligare uidetur.gl.in Li.f. tin. D. de potta.'.
5c in f.fi fcruus. D. qui not. inf. Umpp. D.de iure fif.
ucrf.tuhuicDOcnsBtcfubdidifti. Erlane" nulla potelt
mifcllis al a imp atari culpa, nul laq, iuftior earum pU-
i
niendarum caufa uel a Grilla n do uel a Molitorc uel

ab alijs Iurcconfuitis afsignatur. Atqui rationibus in- yîm j»t*r
n umcris oftendere po lfi* m.con traftum ac foedus hoc &
nullum effe * itaqg nihil in alterutram partem operari l*""""**^
pofTe^nihilq, hue facere regulam,uniufcuiufque con*
traclus initium fpe&andum e(Te,& caufam l.fi procu*
ratorcm.in prin.tf.mandatiJ.i. jf .non folum. depof.l.fi
tamen.ad Maced. Ac primo quidem ratione perfona*
rum: quia inter quos nulla eft communio, inter cos
C|uoqi nullum poteft cfle ius, nullus naturali ter con
H ct
traclus.Ratione re rum quia qua? dari ficnue nec de
: *r/ *7'*
Jj
iurencc naturaliter pofluntêorum nulla penitus eft
obligatio. Ratione conditionis adiectae ftipulationt,
pactoue quia nec in ftipulantium eft poteftate,nec
:
itaincafupofitautnatura/itpofsibilis.Ratione for'
^ (um
y'*
tnae: quia non ca fit quscdateiVc rei,cuiusq; omifsio pr.'tor.D.tU
uiuataftum.Rationediirenfus;quiafcmpcr & dc a. tr**f
T LoSc
Digitized by Google
S/S De Lam. impotent id
Jio 8c alitor fentitdaemon, quam h om o.Poftremo no
nifiimaginariumcft uniuerfum negocium. Quaeau'
tantum Hunt, corum per tcftes ucros
tern in fpiritu
ac ccrtos,hoc c it ocu!atos,non poreft haberi uerttas.
haq; foederis huiufmodi noticiam per experiential
.1. cx foctaconfequi nequimus.Eoru enim qu$ no appa
ie h*r Jn-
fiit.l. +4fi
rct,queue no funt,nulla qualitas crt.l ci us qui in J>uin
cert. pct.l.hn.U pro ioc. Carterum quomi
IfadecolL c»a,J.L).ii
ton. no id lolumLibro lectin do fatis de clararu eft fed eria :
ipfas aniculas,qua» plerunq; lamia? d/cunrur,do/o ctr

cumuetas,ui coacras,metu cbpulfas,errorctndu&n9
ignoratia deceptas in hac credulttatis temeriute in*
IhcBmodato cidifTe:,pfectd nec hoc obijei mi fern potency in co-
$ ftcnt.D. tb craclibu5 atteditur.qu* ab initio funt voluntatis, ex
wotUnL h poftfaaofiuntncccfsitatis.l.ficut.Cdc ad.Stoblig.
w,rf
? '{lt nec illud quod in hsercfijdeliclum hoc fo\a uotanta-
cMdon, te,&inmentecomitt!.c.excomunicamu$. J.ctcaen-

tes.de hserct.Bal.in fi qs no dica.C.de epifc. 8c der.
I .
Sc alij do do res .Nam ubi nullus eft c 6 traclus, ibi nec

contractus initium ubi ucro dolus, ui§,mctus,crrort
;
ignorantia,ibi neq; uoluntas,ut dixi fuprs), nea; con-

(enfus ctfe potcft : quare nec hserefeos
, nec altcrius
deh&i,quod a folo animo pcndet,fufpicio,aut poena.

tjmU mhtl s U nt.n.ca omnia uoluntati cofenfuiq; cotraria:in pri
» oL »* ate *'
js ^ 0 lIS ac n \^\ Sc elegater.D.de dolo J. in caufa?./.
omnia coact*
j
© t
J
^w ^«/i!.de mm0rA4.de reg.iurj.i

aunt,
g> metus
#
caufa, lbirrfO'
pternecefsitatecotraria uoluntati. Labeo.n. doluef.
ie definit,calliditate\fal!acia,machinatione ad cirri*
ueniendu,faIlendu,decipiendualteruJ.i.$.i.D.</e<fo
%yIi>oc n-lo.Quid autad hsec triagrauius efficaciusque/jmijs
1 Ptt.t
m plicib.accidere pot.q da. mon is tetatio.cuiiib.Pri
fi
&iw><
mo ^ ocuimus ncc uoluntate deeflc,ut torn orbe tcr*
rani feducar.neq; diligentiaqa alium a&unohabet:
nea,;technas artesq* quibus tircumucnire,fo\\ete<ta
cipcrc non modd foeminam.fed coftanufsnnumpnl*
dcntifa.
Digitized by Googli
Liberfextm. 6s9
tientifsimumq; quemque hominum poteft. 5. Scnr. G*4*
dift.i9.^.^num.22.2^.ucrbaS.Bonaucnturae. His H*
lumnoftrismulierculii imponere.mcntcmc]; carum
cap erc,rum Can ones do cent, rum fecund a libri fc- *6qr>epiji.
cundi pars : partim intrinfecus,cufn mala pro bonis, ^r/4W, ? ,«
bonapro malis proponir,fuadetcji miris 5e in uifibi?

libus (utdiuus Aug.ait) modis,penIlam fubllantia lib.dtdimim,
fuorumcorporum.mifcrrimarum corpora non fen- d*»*-«rr.
fSi $ltt cr
iientiumpcnetrando,feq;cogitationibuseari!m
„ ,
r . -»
r - - r
mi- Arum* ^
c x%,
fccndo:partimuero extnnfccus.cuperimaginu iimo
Undarucallidamopcratione,utid6inquit,?ecora lU dum.
Jisinangelumlucistransformat,5cDeum mcntitur. tAdSimît
Quarcqubmodofa?pehomohominemdolo inducit
f
^M J-^
ad aliquidinftituendum,quod alioquin ne coeitarct / 7 ?
,
f< ,•
qui dem ita miru no clt,inquit Gnllandus, ut muiier Tradefort

:
ex fc pudica.dacmonu tentationibus ad cam qua alio- fe*.j.f.»#.r.

quinodir,dclabaturimpudicitia.Iliccebrasenim o$s
& intus fuggcrur, 5c foris oftentarût in Libro primo
demonftrauimus.
Vcniamus ad uim quae maioris rei impetus eft;
,
qui repclli non poteft.i.i.D.quod metus caufa. Quid

aut daemonis impetu uiolentius 1 quo cu repentinos
8c extraordinarios animae infligat execflus, ut inquit
Tertullianus,primum meneem harum muliercularu dq.iS.Deet.
itafubiugat,captiuamq; ducit.tefteconcilioAncyra- mt.DuUlx
ho,5c D. Augultino.ut credant ei quod nec eh\oec ef.
fepoteft.deinde corpus uniuerfum itaobfidet,utco*
tra corporis natura moueaturr denjqj linguam earn
(icoccupat,ucnon nifi quando uult ipfe, nec aiiud
quam quod ipfi placet,etoqui pofsinr. Suppetit lilis,
ait Tertullianus.ad utramq; fubftantiam hominU Ia»-
dendarn fubtilitas & tenuitas fua multu fpiritualibus
uirib.quas ueleo magis attederedebem* in hacque/
ftione,cj> Sc inuifibiles 5c infenfibilcs in elfeclu potias
^juam in a&uapparcit, code telle in Apologct, conr.
T a gent.
Digitized by Google
46* DeLam. impotentia.
gcnt.cit.Itaqi ncqi culpa fua,ncqi uolentibus bf c ac
ciduncqux ucl in rnente,uel ope corporis, uel in lm-
# . a. *r; a, euacommittuntur.Primumenim, cuiuolenti fit uis
tmimrmA.cH acimuna. deindequisuireliltere potelt . 1. ex con*
4»nAittnnC du&o. § .i.V.Seruius.D.Iati t Deniq; quacuftodiacon
dtirdnftft.
fCCj U j poffet hominum quifquatn.ne damnum inioria
dari pofsit i l.fed de dam n o. d. tit.l. ea.de act empd
fi
Tertium erat metus : qui quid aliud eft, quira in-

M*m> ft ant| S uc faturi periculi caufa, mentis trepidario ft
l
i.D. quod metus. At fupra docuimus, a omnia quo*

rum metus merito &in homine confantifsimo cm-
dat,1.6.d.tit pericula, cruciamm corporis, mo rrc/n 8c
uioientam 8c naturalem, IJn terpofiu.de tranfa& par-*
tim reuera miferis aniculis demon em intentareac mi
nari, parti m ipfis etiam captis ac circurafcripti* carta
mtntib.utaitTertullianus,tanto terrore obijcctt ac
infcrre, utcum corum omnium fibi potcftatem cffe
nngat.cas facile quid uis uideri facere ac pati cogat.
Nam &pr*fentia mala quib.premuntur ac excrcen-
tur,paupertatem, odia hominum, calami rates uel fe
mcntitur immi{i(Te,ucl etiam Deo permittente im*
earum fenfi bus imprimit ut \\*
tnittit,uel ita delufis :
cet nihileorum patiantur, tamen quad pcrpctiantnr

do!eanr# ut autamohtionem eorum oftentas,autfuC'
cefliium meliorum fpem inijcien s,fidem ac obfequia
mifellisextorqueat.Hiccftcertd ilfatus timor.Lroe*
turn autem.d.tt.Enimuero quofcunque fuperat dr-
mon,per moerorem fuperar,tefte Chryfoftomo lihro
z de Prouident.Timorautem.acrrifticia quxdsmed
7
"'rkht.
flttWffi? Sc dolemus,ft praefens iam fit,& WatNani
quoct ledit.naturse contrarium f ac uolunun eft.Quic
quid autem fit occafione alicuius inuoJuntanunuo-
Juntariu &eft &dicirurJ.qui leuandse.D. ad\.%Voi«
Hoc cft,proptcr quod credulitatis temeritatcm in\a
,
mijf
Digitized by Googl
Liber fextuu 4 fit
oaijsperfcftaiqoluiitati nequimus imputare.
Reftat error 5c ignorantia. Clarum autcm eft, er- Ernr.
rantisnullameffe uolunratcm, & ignorantis nullum
confcnfumJ.fi per errorcm. de iurild. omnium iud. I.
fed hoc.D.de public.Sc rccl.Quin 8c hunc inuito Gnti
It in cfle J. qui potcirjTi.de reg.:ur.& funofo I. fit fu-
omnibus, ut didu
riofo.D.fi cert.pet.cui parcicur in
eft fupra.In lamijs autcm mentis ac c«-
noltris, error
citasuoluntatis primum imorbu pendet nature, cu
ius faftum xquo animo ferendum eft, 1. in fumma.f
apud. de aqua plu. arc. Melancholicif cnim morbit
tarn grauitcr oranes plerunqtucxari,nos Libjecudo,
cV Aiciatus fupra fingulari capite,docuimus,ut nec ap
prehendere,nec dijudicare auicquam rcftc pofsint,
multo minus eligere, quodqi cleclionem confequt-
tur uelle,quod omnino liberum denotat ar bitnum J,
fideicommifTa.f quanqua,dcleg.$.Tanto maius men
tis uitium eft quo d patiuntur, quam amoris furor
quo tamen nihil efie uchemetius,dicitur in Aut.quib.
mod.erjleg Jf.iiludqubq^minusqi puniendum. Sc-
cundo,intantam mentis alienationem incidunt dia-
boli ludibrijs quibus diximus fcrnentem earum capt^ f'turatitUfd
ut nefciant quid agant,& oculos pcrftringi.ut fcilicet y* P rePr,J
lam 1 ,t
uidcantcredantqs quod non cft.Adco Facti quoqi no
alieni mod 6, ucrum etiam fui, quod m iru eft, proba-
bill certaq; laborant ignorantia. quo magis diuini iu*
"risignorantiaminijsprxfumendam & excufandam
centeo.Nam fi corruptum fenfym omnib.animantfb.
communem habent,ft deprauatam phantafiam Be ap-
f>rchcnlione, fi diaboli turn n terms tum externis fit
i
udificarionib.utidipfum quod3cagunt,5c uelie ut-

dentur,nefciant qui uel intelligent, quale (it id ipfum,
I
in quo confentiunt uel dijudicare poterunt, f acicn*

:
dum He, pp. ice us A dhacc ut nec morbus uitiata? ra-

tionis,nectantaefraudesquatas adhibet daemon in'
j T tcrue-
Digitized by Google
06* De LdM.impptentid
terueniant: quandoqj pernegle&am diuini inm
fit
a c fcrmonis turn promulgation^, turn interpretatio-

nctr, eor urn q; cnJpain ad quos cz pe rtin c n r,ut in hac
,
crodulitatis temeritateincidant: no n mi n qua xtatis

infirm itate: Temper aut fexus mm
imprudentia cum ,
imbecillitace cui $ ptcr eas caufas quas Lib. tercio re

:
tuli, fpecialiter indulged 5c faueri.fupra fingulari ca-

r*/ ,1Q ' pitcdocuimus,prseterquam quod generaliter dcce-
ptisfubucniatur.l &pnmo.^.utrba.ad VeJlfcimpO"
tentibJ.nonenim.Dxxquib.cauftnaior.
Nunc igitur fatis arbitrcr conftare,in animum ha-
rum muiiercularum delictum omm'no, quod in Colt
mcnte cefiftit,ac uoluntate, nulla rationc caderepo£
it : neccandem earum in fide rationem cffe.cma aut
ha?reticorum,aut apofhtfaru. Hxrcticu emmtchifma
facere.&ptinaciiuoluntatis fupra docuim**.ipoftiti
perofpontancaac uoluntaria animi maliciarcddit.
Quxcunqiueroiam fumtnatim diximus ,eorecU
duntomnia t utquodGril!andus 5c MoJitor Lamias
animo c6mittere,5c uoluntatefacere uoiunt, potius
in mete pati.quam facere.uidearaus Nihil cnim agit
.
in fcipfum.l.iiie a quo.jT.tempcftiuum.D.adTrebell.
Nihil a urein magisdiffert inter fcquamagens 5cpa-
ticns.l.Vranius. D.de fideiufT. argumcnto 1. praetor.
tmfirltici di
^;. t ,;,;;u>;;,:. e tu r Sc c u r. O a re c 6 m er a 1 o n c po t u s quam poe-
* 1 . I i 1 i
na dignac funt.omniq; potius auxifio, quod doium,

uim,metum pafsiSjfuriofis.deceptis, ignorantib.im«
potentibusautipfoiurecompetit,autrationefuadefl
te tribuitur.Neqj ucro poena poenae poteft efle,neca/
fliclionem affiicio addere debemus. J. nauis ona/fce.
f .cumautem.D.adl.Rhodiam.c.ex p arte.de c/er.*-
fcrtjp* grotan.$.quod fi uis numinis.lnftit.de rcr.dmiC
&7.
q.i.r.eurri percufsio.
Atqueharcfan^naturalis eftratio,cnrneq,funofi,
neq; phrenetici puniendi fint ex aliquo dcIi&o,QXio&
fatis
Digitized by Googl
. Liberfixtut. 44$
fatis fuo furore torque an t ur & fu a calamitate punian
turJ.diuus.D.dc off.praef.L poena. {T.fanc.D.aa l.Pop.
de parric. Itaq* fati ut illos, tic & noihas, infttlicitas
excufat, Anima cnim ilii ac rationis uf deftiroti funt,
nec ullu habent aut mentis aut uoluntatis cofenfum,
ut fatis cftfuperqidiclu.'.z.C.decotrah.empt.Atqui
©coi dcliclu fine confenfu poteft comitti.ac ^ppofito.
1. j . rV. fi quadrupes paup.fec. die.neq. iniuria inferri fi-
ne animo iniuriandt.l.iUud.jf«fane\D. de iniur. Ergo

nullo modo ex delicto uel Canones eos irregulanta*
te puniunt.Ciem.un.de homicid.neq, leges luis pae*
nis.'.infans.fT.ad l.Corn.de ficar.nullo modo ob par-
ricidium comiiTum culeo infuuntur.d.l^poena, jf. fin.
nullo modo inferunt iniuna.fed cam paciuntur, d^
fanc\nuilo modo tenetur Aquilia, ob damnu datu. !«
fed ctfi quecunqi.f.igituriniuria^ff.adl. Aquil. nullo
modo eoru fa&is leges uel pr^miu ut 1 p arna^pponu t
fed jp tahbus habet,ac ft fortuita fi n t, in qbus nuthus

{pectari pofsithominis uel deliberation e act o , uer I i
ôfcientia.l.fin.in fin.ff.de adminilr.tut. At 8c noftras,

dcquib.agimus,animo (fine quo delinq,ufucapi,pof*
fideri ntg^t) ire mete,uoIutate,r6ne,c6ienfu,dclibera
tioe,M*'«>c6filio carere,ia ad naufca oftedim*. Quid
igitgrauius delinquut, ^furiofi.qua phrenetici,qua
dormietes,q illis fqparatCc.maiores. jf.fi.ext.de bapl.
Ncq^pfeclo abfimilcs funt noftraru mulicrcularu a*
Aiones,fcu roti? pafsioes,illis duim ie ntifi, qua*Barr,
in l.ut uim.ff.de 'u(r.& iur.reccnfet,& Cardin.Zabar.

in d.Clem.un.deijs £ de node furg. horn, comif. Ed
tn illc legum Coryph*us,talia comriia re&e* excufat,
tanquaeahomimsperaclaopcratione,qu$ fcnfu,que
uolutate careat.DdJ.pocna.ff.ad I. P6p.de parr.no fc
€9 atq;£ furiofis ac infipidis patrata.l.fluminu^.uitiu^
fPdeda.infeeLl.q.occidit.tir.adl.Aqi.Curcrgonoltr^
quarufimiliscitrOjinagis pecc^tifiis.^dicuntno pec
T 4 care
t*4 Dc lAm.impetcntU
m
agis ill aru urge
carr.gl.in c.teftamen tu. 6. d ilr.Quid
turconfcfsio,quam furioforu quibus calamitatc no
,
pares,fed fuperi ores iuntccum tame n illorum confef

fio nuila fit.uti jpbauimus exl.in ncgocijs. D. dercg.
iur.1.2 (f. furioius.D.de mr.codicil.c. tin. exc.de fuccc£
ab inteit.
Nifi forte* replicent.eas nro mentis uoJutarum di-
vino iudicio tradi illudcndas ac decipiendas, ilJudea
ibus acdecipientibus eas praruaricatonbus angelie,
i/QqmKnm ut ait D. A ugu fti nus hb.2. d e d o 61. Chrift. c. z $. Aequi
Uh t.de Pecc. rateor,diuinam iufticiam generaliter homin/s men*
m$n v r '-
tulI1 pracfu pponere, d iuerfo tamcn erTefru : quiz fzn-
9,4
a fifl» c^*oncs,poft peccatorum rcmifsionera, cerr
ub%.
tamina Hint p & cxercitationes , at probentur : rc *
Crefine rc m one fupplicia,pccna;a/iniûUius

i (si
aq; non folum improbi & in corpore &inamma at

quos Dcus diligit: nccex
fliguntur, fed cttam boni,
aliquem,pr*fumendum ftatiro
uirga Dei flagcllantis
eftfacinusaliquod eius, quod etiam ab hominibas
JWWj/Hr**** puniri debeat.Nam caratione dsmoniicos quofquc
$n am- ma or poena cflc aggrauandos a magiftratu dicere-
j i
Mtra
' *
mus.Scd ilia fibi relinquendacfle,ucl uno hoc innuit
Dcus»qudd ipfepuniat acexerceateos. Quod cm
4 magiftratu puniri uult,id ipfe uicifsim illi dctcgit&
rclinquit,cuius opera funt mifericordiaSe judicium.
Etenira cum tribus tantum modis pcccarc pofsimus,
quorum Primus compleaituromnem intcriore ac-
tum ac conceptum in intclligentia uel afFe&ibof, e*
tiamfi uoluntas non confentiat Sccundu s tura««*
:
dit,quoties uoluntas cum motibus & aflfeclikw con-

Tertius, quo ties re exequi cona m ur,pod co-
fen ti t :
gitamus&uolumus : magiftratus non ultfrias pro*

ccdicadanimum aut uoluntatcm puniendam ,(\uiiTV
fi%'™«it fi em crferit & conftet Deds autem in ilia feet tuon,
:
/wWj. inque aniinum ipfura ac cogitationem hominis mi'

maduemt.
Digitized by Google
Liber ftxtw. tff
maduertitEa enim.folus Deus cognofcit. In C!em£t.
exiui.jf.quauis dcuerb.fign if. Scrutator cnim cord iu
acrenumeft i 8c tota intelligentia.tota anima, toto
cordeuultanobisdiligi. Nos ucro animum proba*
musuerbi facliu^prxfumptione, nec alia habemut
animi indicia. I.15. qui.jT.diuus. C. de tut Sc cur. dat.l.
JâbeoX.dcfupJcgJ. reprehcndendaX.de inftit.Sc
fubft.Neq; iudcx ucl uoJuntatem ucl malcficium pu-
Iiire potcit, nifi confidcrct prius,Sc hab cat fac*ru quod
animo mctitur.Albcr.in l.aurfacla,uerf.qualitate.d«
poen.Breuiter,non nifi extrinfcca inter homines pu-
niuntur.Pereaintrinfccaprobantur.I.fin.infra,C da
ficar.&pafsim Dd.
Sed illud etiam omitrendum non eft, etiamfi uim
banc 8c mctum ex precedent! deiifto patuntur nec 1
tarn en facerepoflc quod pari miferas uidemas nec :
exeoquodnonuoluntate faciunt, 8c animi iudicio 9

fed ex ipfo prascedenti delicto punfenda$ eflTeJ.nec ti
morcin.D.quod mecus caufa. Quin cum daemon e*
ei ufmodi re6M pofsit inferre ficut magi flra
tiam nihil m**f»* rmk
tusj.j.d.tir.ucrf.fuccurrendum efTepotius,exeo ******
ilJis
uidetur.Nam 5c contra dsemonis dolos officium fa* SKa?"

cerdo turn fancti Patres in concilio Ancyrano requil
{m£re,ut probet ea omnia elTe falfa> qua; mifcris per-
fuadet turn etiam fingulorum Chri(tianorum,ut co- CoUjfp
:
munefaciantfeinuicemdetanti hoftis fraudibus 8c

potentiaacprofunditaribus.utuocantur in Apocah Ephtfr.
c. 2. Contra uim ante habemui in primis panopliam u *}**-*
Chriftianam^quamrupradefcripfimusLib.quarto.c. "
JJjJ*
t &2.deinucrdpreccs& obfecrationes til publieas, BetUf^.
qui b us Deus moueri fe confirmat, cum \ r u Jtas. Mul ruU fufrll
1
turn entmuaJer oratio iufti, 8c oratio humilis pene* fctf.«^f

trat ccelos. Contra morbum, medicorum opera qui ,
polrquam uuxerantaffliclas,hoceft,poftquainadm'
buerunt ea quae oporte^commendant eas Deo, (icut
T s P'«-
Digitized by Google
444 De Ldm impoteutld
pcX.it. tr praecipit D.Ausuftinus: O ratio fidei faluabit infir*
z6
& rat - c -
mum, hoc c(\ S.Ucobi confilium. Contra mctu dilu
f
g cns aa tolerantiam Bccoaftantta adrnomtio, uc refi-
° *
I*coh+.
it amui dubolo.quemadmudum Lib. quarto, r,2$.prf
fcripfi mui. Contra crrore praedicandus fcrmo,initaa
dum t£peftiu£,intepcftiue,arguendu cu omm \eniw
i.7tw.r. tc&dodrin^ScmpautorandascltPcusûtipfcja'
^" caru aperiat, cum proficifcuntur in Emaus:
^^M^ hoc cll.cum lc ' ,c
in hos crrores ammi iudicijq; ddabua*
rur.Contraignorantiam aut, magiUratus officiu po-
ftulandu.ut palioru fomnolcntiaexcur/ar; utquo ra#
les oues 3c debiliores fun t, 8c n c au ta»,m agis propter
i
***** u aeratem dclira,5c fexu focmincum hoc diligenrius ac

:
melius caueant a lupis,easq: in (truant vie mfidiji

i is
.orum.Hac demum rafione i n integrum re&tu J*

funt.
Epkef.t. EtGquoq* ncq afsidua fpirituahum aftutiarutetw
Styw, <?*- tatio, nec tanti aduerfarij ineuitabilis impetus, nec
t**UmiaTH.
tam u ft us m
etus,ncctantu corporis
j mentisq; uitiu
mifcras omni uoluntatis culpa liberaret,Itcet ucl hav
refi uel apoftafia labo rare concedere : unica tn aut a>
tatis infirmitas,aut fexus fimplicitas.uel id ipfum prj
ftarctillis, ucl pcenam cert* mitigarer. Sic enira &
crimen quodiibet attenditur, 8c animus delinquent >
in quolibct en mine, ut expendatur an ignoratia qui'

damîmperitia,uelfimp)icitate,aQ ucro dolo.riwlic!!,
pertinaciaq; dclinquat: utijspfpe&is,officio ludkri
poena: teperetur.irefpiciendu.I.aut fa&a.D, depffa
I.quid ergo, de his qui not.infam.Dd.in UufJiB*A
Cor.D.ad I. Cor.de ficar.l.pcn.D.ad LPop.df
in lege
parr.Quaru aut fecminaru caufam agunus t fec\KiAun
pleruq; fcne&utisgradu,$cea attigercparte,qdetrt^
ta dicitur 8c eft.J.V^Jgnofcitur.D. ad Sylon, $c cult.
dift.8o.8cc.quac 8c ipia morbus eft, uc Menander ait,
&fer£fcmpercumanimidcliriQ 9c iudic'j iapfu na-
tural iter
Digitized by Google
Liberfexttts. 64?
turaliter coniun&a eft, Iraqi remouetur a republica
gerenda,honoraturtamen.tir.C.qui fextar. excufs f I
maiores.l.fcmper.in prin.de iur.immun.l. no tamcn,

}ri prin.de mun.Sc hon.& in criminibus pcenx rclaxa,
ttone & ueniam mcretur,ut quos premit.eos 8c culp$
fufpicionelibcret.d.$.ignofcitur.8c tormetis eximat,
B an. in d J.Sc in J.de minore, in princ. de qu2.it. An*
gel. n tractatu MaleHc.g). fama publics, ucrf. quxro
i
qux.Hippol.in).edic'tum.;.col.pe quacft. Anus autc

noftrx non modo turn delirant, cum uiri, hoc eft, in
fee undo acextrcmofene&utis gradu: fed ecia quia,
mulieres funt,magis repuerafcunt: ucl ccrte* non mi'
nus in primo,quam uiri in fecudo & u!ci in o.Priin u in
igitur uix eft,ut crimen in men te ac uoluntate magis
committanr,quam pucri,quiqi iudicio am mi dt ftitii
tifunt.Deindeuero,ut tantum fauoris ac excufacio*
nis,xtati$ lapfus non prxftet propter cu tamen nec
:
corqueri d cben t,ut nunc fit nec ea poena affici , qua

:
pefsiraus quilibet m&lclatur.

Quod ctiam ad fexum pertiner,cuius ut Lihro fe<
cundo diximus.tanta elt turn flmplicitas turn lubrici
tas ut in eodem grauius peccet uir quam mulicr,'. in
,
multis,de (tat.hom.$2.q.6.c.indignantur.8c c.feq. c,

forus.dcuerb.fig.Itaq;leniorem c tiara meretur pae<
nam ut in adulttrijs # uir ut facrilegus punitur.l.qua-
:
uisadulterij. Cad
l.lul. de adult, fcemina caftigata
ucl mulicribus incarccranda datur.uei in monaftcri^

condemnatur ad bionnium. ext. de teftam.c. Rainu-
ti us. 8c Aur.fed hodic.qux eft.C.de cffic.ciuil.iud. 8c
Nou.utnuIIiiudic.jT.adulteram ucro. jf. ncccflarium.

Ant fed nouo iure.qux eft 1. quamuis. C ad I. Jul. de .
-adulter. fed St in enmine maicftatis fubuenitur c-

:
nim fimplicitati & ignorantix.l.j.de iur & faft.ignor.

l.iurisignorantia.C quiadmitti.Dd. ficBartolui in I,
fi quis ;id quod, dc iurifdifl. omnium iudic. latifsim^
docenr,
fit DeLdm. tmpotentU
docenf quomodo propter
,
se tat c m & fexum nroJi*
brtm doU pracfumptio cetTct,etiamfi in iurc ciuili ef
rent. Alex, conf.io$.uo!.i. Ccpo Leon £2 i.col. 6. & co:*
24. Bald, in Lerror. C.dc iur.& fact, ignor.
Nec obftat hi fee fauoribus $ tat is ac fexus, primum
quod Jong^grauius fit aetcrnam quam temporalis!
offendcrc maieftatcm,!. hi qui fan mm.
C. dc hxred.
Aut.gazaros,c.ubicunq;.de pcen. Sccundo, quod ei
©b eaufam nulla fexus auc aeta tis habearur ratio in he
refi.DdJnl.auifquis.C.ad 1 .lul.inaieir. Canonilraein
e.uergentis.de haer.in an tiq. 8c in c.rum fecund urn /e-
ges.eod.tit.lib.tf.Tertio.quod in crimine ma/e/icio'
rum ae fortilegioru fpecialitcr exci piantur. c t ll exec
1.
ptaX.dc mal . 5c math, quia in ijs omnes Gne exce>

ptione torqueri,notat.Hippol. in J. edictum.vcol D»
de quae (L Nam ut apofteriori incipiam,magis ac uc-
nefici s hie aduocatus no fum: fed delufts laraijs t a\ttt
multumtu tmagis infamibus ,fu a ueneficis d&are
declaraui Libro iecundo. Ad aherum prim 6 refpos*
deo,quod illi textus fpccialem praerogatiuam iexus
5c actatis limitant tantutn,quoad torturara,ut 5c in cri
minelsefaemaieftatis^.quirquis.C.adl.Iui.maieft.no
c tiara eaufam cri minum. Semper en im hoc manei;
qui iudicio am mi caret.eum male facere no poflf.Se'
cuado refpondco.fatis magnum inter lamias 5c ham
difcrimen,qu6d flngulari cap tc dcraonrtri
Uh.tx.f. ticas e(Te i
a»ftuo. uinius.Demucum Oldrtdp dico, quod etiam in hii

quae formalitcr,ac fecund um leges canonesque/wa
'
funt hxreticajicet haerefim fapiant. detraheniW

ob earn quam diximus mulicrum fimpliciurem ft
b ri ci taremj i.C.de iur.Sc faft.ignJ.uJt* f.
. fin. dt rare
delib. l.pen.de his quag fibi afcr.£thoc,etiamfimaTO

culo fidei errcn t,u r idiot* ac ruftiti. S ufficit cnimip,
ut loquuntur.implicita fide s, 5c ne pertinacia contu-
niaciaq; quadam errorem fuum defendanr.Bald.mL
error.
Digitized by Google
Lihcr fixtm. 669
trror.C.de rur.fc faft.ign. Atq» hac ctiatn mione pri-
ma cadit ob iecri o. Quan quam ut grau i*is cfTc non in-
ficior, in maieftatcm diuinam delinqucre fic illud ;
cjuoq; fciendumeft,& facilius &citiul homines in

hoc delictum inciderejncomprchenflbiliseft enim,
3e ionge a noftris rem ota fenfibus,illa aeterna.infini-
ta ac fpiritualis maieft as ac uol untas. Quarc qui in ter
renis negocij s lyncci fumus,in fpiritualibus ficijsquf
md Deum fpc&ant,talpa: ftatim efficimur 1 non fecus
atqu e ij qui cum fumma fe putent oculoram acie pr(
ditos,quandointerriseaquat fenfu pcrcipi poflunt,
acerri m e contuentur ; fi folem afpicere uclinr, omn£
jj 1 a m aci e m, extrem am efle p rx tanto fulgore fentiut
caliginem. Duabus igitur de caufis facifior hominu
in fpiritualibus eft lap fus.primum,ob diu no rum na# i
turam o mni co gi rati one humana fuperiorem dein- x
dc propter noftre turn intelligent! ae caccitatem,turn

f
uoluntatisdeprauationero. Quarc fiquis hacin par-

te delinquatScerret,mitior effe debet poena, ac iu-
ftior uenia : Be id quidem co magis.fi rnulier 3 raagi$q;,
fi decrepita muliercula cadar.
DETERMINATE PAR1SIIS PACTA PER

almam fdcultdtm Thcologicam 9 knno Domini 1 9 8.
fuftr qmbufdam fuperftitionibm nouticr

exortit.
VNiuerfls orthodox* fid ei zelatoribus Can ceU

& facultas Theolo-
larius ecclefiae Parifienfis,
alma uniuerfitate Pari cnfi,m atre no ft ra, cum
gian in fi
integrodiuinicultushonorefpem habere in Domi-

no, ac in uanitates Sc infanias falfas non refpicere. Ex
antiquis latebris emergens nouiter errorum fee da
Colluui<?,recogitare comonuit quod plerunq* ucri- :
tas catholicaapudftudiofos in Sacrislitcris apertif.

Vj$ De LdmAmpotentld
Iatct: nirairum cum hoc pr*
fimaeft,qu* cxteros
priumhabeatomnisars manifeftam eflc exerciutil
inea,ficutcx eis confurgatilla maxima, Cuilibet in
fua arte perito credendum eft. Hincclt Horatianum
iilud ;
(]uod Hicronymusad Paulinum fcribens aflii.
tnit : Quod medicorura eft, promittunt mediei , tra-
liantfabriliafabri.Acceditadhxc in Sacris Uteris z*
liud fpeciale quod nec experientia 8c fenfu con*
,
ftamutaiix artes, nec poffunt ab, oculis circumuo-

lutis nube uitiorum facile* deprehend/. exca^camr
enim cos malicia corum. Ait Ciquidem ApoCtolus,
quodjppterauariciam multi crraueran ti fide. Pro-
ptercanonirrationabiliteridolorumfcruitusab eo~
dem nominatur alij propter ingratitudmem, qui
:
cum cognouiffent Deum.non ficut Deum g\orifica-

perunt, in omnem idololatrtae impietatem Qucut
idem commemorat ) corruerunt. Porro Solomo*
nemad idoJa, Didonem ad magicas artes pertrax*t
diraCupido. Alios poltremo mifera timiditas tota ci
craftino pendens in obferuationes fupcrftitiofifsi'
mas impiasq? depulit auemadmodum apud Luca*
:
numdetilioPompeij Magni,& apud hiftoricos de

Iurimisnotueft.Itafit,utrecedenspeccatora Deo,
eclinet in uanitates &
infanias falfas, &
ad euro qui
pater ell mendacij tandem tmpudenter palamque
apoftatando,fe conuertat.Sic Saul i Domino dereli
cûs v Pychoni(Tam v cui prius aduerfabatur, confuJwt
Sic Ochozias Deo Ifrael fpreto mifit ad con/u/ra-
dum deum Accaron. Sicdeniq; cos omncs qui Sdc
uelopercabfque Deo uero funr,uti deo ftw Iub*i-
ficentur.neceireeft.Hancigiturnefariaiiiêftiferara,
mortiferamque infaniarum falfaram cum fats h*re-
fibus abominationem plus folita noftra *tate cet-
nentesinualuitfc.neforfan Chriilianifsimumrejnu,
quod olitn monftro caruit, & Deo protegentr care*
bit,ioi
Digitized by Google
Liber fixtus* 6fr
bit,inficcre ualcat tarn horrendx impietatis 8c perni-
ciofifsima? contagionis monftrura, cupientes totit
conatibus obuiai c,memo res infuper nofti ar profef-
fionif, proque legis zclo fuccenn, paucos ad hanc
rem articulos damnation!* cautcrio,nc dcinccps fal-
lint incogniti.notare decreuimus,rememorar;tes in*
tercxtera enumcrata di&um illud fapientifsimi do*
dorjs Auguftini de Superftitiofis obferuationibust
Pj^d q ui alifalM credunt.aut ad eorum domum cun /V."^
^
tes, aut fms HnmiKqs introducunt aut interrogans *\ yyT™}
ciant fcfidem Chriftianam & baptifmum pneuar i- S"**> fkforit
cafTe & paganum & apoftatam Jd eft, retro abeun -
• #
t em,5c Dei inimicum^ iram Dei ^rauitcr incurnf-
fc/nin eccleiiatt ica poenitentia emendatus Deo re-.

•
jjpncilictur. use lite. Nequetamcn intentro noftra

ertin aliquo dcrogarc quibufcunqi licitis &
ueris tra*
ditiombus, fcientijs, 5c artibus: lcdinfanos errores
Htque facrilegos infipicntium 5c feralcs ritus.pro
:ttuanr.ondem Orthodoxam 5c religioncm Chriiba-
nam la?dunt,contaminanr,inficiunt, radicitus quan-
tum fas nobis eft. extirpare fatagimus, 5c honorcm
fuum fincerumreiinquereueritati.
Eft aurem primus Artieulus,quod per artcs maei>
cas 8c maleficia,Sc inuocationes neFarias quaerere w \
miliaritates 8c aipicitias 5c auxilia tfcmQnum non fit

r
idololatna.
Error: quoniam daemon aduerfarius.pertinax 8c
implacabilis Dei 5c hominis iudicatur: ncc eft hono*
ris uel domimj cuiufcunque dtuiniuere* feu partici-
pate uel aptitudinatiter fufceptiuus.ut alia; creatu-
1
re rationales non damnatse.nec in figno ad placitum

inftitnto,utfunt imagines 5c templa. Deus in ipfis
adoratur.
S ecundus artic ulus.quod dare uel offerre uel pro*
mittcrcclsemonibui qualcmcuraq; rcm,ut adimpleat
defidcrium
072 Be Lam. impotent id
defiderium ho tninis.au tin honorem coram aliquii
©fculari ucl portare.non fit id o'oia.tria.E rror.
Tcrtius.quod in ire pachim cum daemonibusjtaci-
turn ucl cxpre (Turn, non He idololatria,uel ipecies ido
lolatrig.ucl apoftafig. Erro r.Et intgndimus efle pa-
ctum impiicitum in omni obferuatione fuperibboiaJ
cuius tftc&ui non debet a Deo uel natura rational^,
liter expe&ari.
Ou amis. uod conari per art es magicas demon el
in Lpidibu$,annuli5,fpcculis, aut imzgiaibus nomi'
oeeorum cenfecratis ( uc] potius extends, cogcrc &
arctac,uel cas uelle uiuificarc f non fit idoloUtrisuEri
for.
Quintus. qudd licitum eft oti magicis arubus oe7
aJijsquibufcunquefuperftitionibusaDco ScEccle.
fi.prohibitis pro quocunq; bono fine.Error.<\\niCc*
cundum Apoitolum, Non fun t facienda tnak.ut cut
nsantbona.
ScxtuS .quod licitum fit aut etiam perrruttendum,
na&Ieficia malcficijs repellere.Error.
Septimus quod ali qui s cum all quo pofsit difpefl'
.
qudcunq< cafu,uttahbu$ licit* utatur.Error:

fare in
&
Qchuus .quod artes magics Gmiles fuperftirio
ncs,Scearum obferuationeslintab Ecclefia irrationa
biliterprohibitse.Error.
Nonujjq uod Dcas per artes magicas Sc rnalefiai
in d u :arurcompel! ere daemones u is inuocationiba*
i
©bedire. Error.
Dcci nus qu6d thurificationts 8c fuffumâno*
.
ncs,qu:c fiunt in talium artium 8c maleficionnn cxef

c it o, fin tad honorem Dei,& ei placeaoz. Error 8c
i
b*afphernia,quoniam Deus alias non piwiretuclpro

btberet.
Vjidccirnus. auod talibus 3c taliter uti non eft fc*
crifkarc feu immolarc dsemonibus, 5c ex ccr/equca
tidauw
Digitized by Google
'
titer fcmu.
tidamnabiliter idololatrare. Error.
Uuodecirou s.quod ucrba fancta 8c orationes que/
damdcuotae&iemnia 5c balneationcs continent &
tia corporalis in pucris &altjs,& miflarum celebra*
tio Sc al a oyer* de gen ere bonorum quae Hurt pro
;
,
,
exercendo huiufmodi artes, excufcntcasam.no, 8c

non potius accufent. Error Nam pertaiia facrae
.
res, imo ipfe Dcus in E uchariftia dgmonibus

renta-
tur immolari 8c haec procurat daemon : uel quia uult
:
in hoc hgnorari fimilis Altifsimp > ucl ad fraudes fuas

occulridas,uel ut fimplices illaqueet faciiius,& dam"*
oabiliusperdat.
Tredecimus . quod fan&i Prophetse $c a!ij fanc*H
per tales artes habucrunt fuasprophetias, autmira^
cula fecerunt, aut demones expulcrunt. Error 8c
blafphcmia.
pecimufquartus. quod Deus per fe immediate uel
pcrbonos angclos talia maleficia fahftis hominibus
rcuelauerit. Error 8c blafphemia.
Ojiinrfcrirqys. quod pofiibile eft per tales arres
cogere liberum hominis arbjtrium ad uoluntatem
feudefiderium alterius. Error: & hoc con an Fa cere;
citimpium flcnefarium.
JJ^jjflyjjy^quod ideo artes prxfatae bonrj funr,8c
a Deo, vSc quod eas licet obferuarcrquia per eas quan
doqueuel fxpeeuenit, ficuturentes eis quxruntuel
prsedicunt, ucl quia bonuln quandoqueproucni: ex
cis. Error.
Dccimuffeptirnu s quod per tales artes
, dxmones
ueraciter coguntur 8c compelluntur, fcnonpotiuS
ita fe cogi finguntad feducendos homines Error.
Pfftl lTl'lfytf 21111 *- q u ©d pertales artes 8c ntn* irri-s

J>ios, perfortilegia, percarminanonts 8c inuo'catio^
nes dsemonutri per quafdam infultationes 8c alia
,
tiuleficia, nulius unquam erfedus m n fieri o dxmo- j i
V hum
T>* Lam- impotentU
nuin fubfequatur. Error. Nam talia quandoqj per-
mittitDeuscontingcre ut patuitin magis Pharao*
:
nis , Be alibi plurics ucl quiautentca feu confuieatts

:
propter malam fidem 8c aba peccata nefanda daci ,
funt inreprobum fenfum,& demcrentur fic illudi.

DjjgjUU&aoaus quod boni angcli includanmrifl
,
lapidibus & conrccrcnt imagines uel ueftimenra,

,
aut alia faciant que iniftis artibus continenrur. £r#

ror&blafphemia.
Vicefimus .quod fanguis upupae uelhceJ/aeJal-
tcrius animalis /uel pcrgamenum uirgiocura uclco-
rium leonis & fimiiia habeant efrlcaciaraadcojen*
dos uel repellendos dsmones miniftcrioWuGnodx
artium. Error,
yiccfimus primus.quod imagines de aere.ptanfoo
ucl auro uel de cera alba uel rubca uel aliamatwu

baptifat* , exorcifatae & confecrate , feu potius e«»
crat<e fecundum praediclas arces 8c fub certis diebus
habeantuirtutcsmirabiles, quae in libris taliumar-

tium recitantur. Error in fide Sc philofophianatara*
li, 8caftronomia uera.
Viccfimu(]*ecundu s , quod uti talibus, & fidem da>
re,non fit idololatria Sc infidelitas.Error.
Vicefimiistertiu s ,quod aliqui dswoaes booi
funt.alijbenigni: alij omnia fcit ntes , ali) ncc fajuari,
nec damnati.Error.
Vkgfi mu sqqartu s , quod fuffumigationes, q«
fiunt in huiufmodi opera tion ibus, conuertunturtf
fpirirus,aut quod Cnt debitx eis. Error.
Victfiin^ n "' nrn « quod unus daemon fit rtiO*
<
rientis, 5c praefertim fuo merito: 8c alius Occi<fcsos»

alius Septentrionis,alius Meridiei. Error.
Vi îmnlfcxtu s. quod intelligentia morrixttS
in.ffuit in anuram rationalem ,ficut corpus ctrlua*
fluit in corpus humanum. Error.

Vicefc
Digitized by Google
Liberft*M. '
t?f .
ViccGmufTcptimus , quod cogitationeS noftr* in-

tellectuals & uolitiones noflre intcriorcs imme-
diate caufentur a coelo , & quod per aliquam tradi-
tioncm magicam tales poflTunt fciri, & quod peril-*
lain de cis certitudinaliter iudicare fit licitum.

Error.
Vicefimusoftauus. cruod per quafcunq; artes ma*
gicas pofsimus deuenire ad uifionem diuinascflcn*
ti*,iitl fanclorum fpirituum. Error.
Ada funt hxc $c poft maturam crebrafy inter uoa
Sc deputatos noftros examination^ conclufa in no*
:
ftra congregationc generali Parifius apud fanclum

Mathunnum de mane fuper hoc fpecialiter celebrata
Anno Domini M* CCC. XC VII hdie XIX mentis
Septembns. In cuius rei teftimeaium, figillum dicta*
Facultatis pre/entibus literis duxitnus apponendum.
Originate huius determinationis eft figiliatum ma-
gno figillo facultatis Theologiae Parifius, Ego inueni
iubiectam in fine Mag Jentcntiarurm
Ep ilogwi 6pcrtt. .
,
Non dubium mihicft, eandide Leclor, plurimos Mfib&h

fere, apud quos malam iniero gratiam, calumniam
mi hi pro opera qualicunq* prxftita repofiturosrquo-
rum pleriq; , ut iniquorum eft iudicum , id quod noa
intclligunt,criminabuntur:alij,opinioni longa anno*
rum fene, hominum animis irradicata; , Sc uciut iurc
confuetudinario obfirmatae , quacunque ran on c pa-
trocinari uolent: nec deerunt qui dentis Thtonini
prurigine infolefcentes ex more mordendi occafio^
,
nemauidius quasrent. Ad caufas natural es quarum-

cunqsrerummtraculadcmonftra referent pugnacet
Peripatetici ac facrofan eta- Scripture rcl jgi oni, A ru
: ,
ftotelis Platonis que ration cs praefcribcre,ueh em eri*

ti p crdnacia cotendt Qt Hie Petri Pomponattj Marit
V a tuaoij
Digitized by Google
6j 6 De Lap$. impotentid
fuotepore philofophi, de
nuns', fummi&clarifsirni
Naturalium erre&uum ctufis , (iucde incancamen-
tis Opus,abllrufioris"philofophi« plenum, require
tur, accuratiusqi cuoluctur,ut oppugner, pcflumqs
eammifiin inuiCtis Chriftians philotophue fundi.
mentis conftabilitus, fcrmonis probabilitatem con-
u
temnam: ex D. Pauli,uafis elec"tionis,c6filio,qui/hi'
diofe) rx m on wir,u d e n d um eiTe , n e quis fit qui nos
p i
deprzdeturperphilofophiam, &inanem deccpuo-

ncm.i uxra conftitutionem horn in um, iu.tfa e/cmen-
ta mundi,5e non iuxta Chriftum. Quoniam in Mo in*
habitat oinnisplcnitudo Deitatis corporaliter. Pom
ponatium quoq; anteredditum fpirituscxtremi ha-
litum refipuiflTe ex (ingulari Dei mtfcratione.Titcper
. raanfiiTe lit*, fperarc uolo. talem etenim fuiue ic\v t
nisi mo medicinseornamento D. HclidseoForolwi-

cn(i,eius olim difcipulo,non femel auditum eft.
At fibi iniuriam fieri a medico, quacda m Scriptu-
re facrae loca excuticnte 3c fuse uocationis metal
,
tranfiliente,acclamabuntmorofiorespIeriqueTheo
logi: Nc Tutor ultra crepidam, mordacius oblatran-
tes. His nihil aliudrcfpofuro uolo.quam, D. Lucam
euangclilhmmcdicumAntiochenfcmfuifle: acme
ex co r hi c lie n um ero, quorum hue fpeftat ftudium,
fie»<ile facer-
ut ^ ^ uo modo tadem ex immetifa Dei mifericoniii
d*tium. atqueineffabili Chrifti gratia, ad regale illud facer-
i.Ph.*. dotiumpertingerequeant, cuius D. Perrus apofto*
2fai*6u lus&prophetaEfaiasmeminerunt.
Quod malcficij quofdam Ecclefiaftici collegyiio
mines impuros infimularim,fi quoque xgr*frranr,
id non debui non facere , argumenti ratione; at^n*
apertius etiam nominibus eorum exprefsis poroif-
femmifi modeftiam hanc exTheoIogia edoChi$,Ws
Chriltian* fidei eucrfores ac rcipublica! fedatse W*
batores, ut adhuc dcfiftant^ftatuiflcmpraBinonere-
Cum
Digitized by Goo<
Liber fixtm. tjy
*Cum magicorum flagitiorum rcis mihi controucrfia
ell, non cum uins pijs, quos unice uencror Sccolo,
ut fi quis alius. Si in uftc fc
i traduclos illi conqueran
tur, ut in theatrum palam mccum pro dean t, fuamq<
tucantur caufam,non detre&o.

DocTioribus qui bu d am noftri ordinis uiris, uel
I
ctiam d c c a ion bus,fi a me non fit faclu fans ( quod

1 i t
equidem libenterfatcor: quim fit mihi curtafupel-

lcx,non ignarus) ijs tamen rem exactius perpend en
di,altiusqueperfcrutandi, acmethoJo do ore, or-
dine magis cohaercnte, orationc dilucidiore, ucrb-s
ap n oribu s Sc uentatis areumentis ualidioribus dc
,
fcribendi,qualcmcunquefubminiftra(reoccafionem
pro ingenij tenuitate (quam ccrtc magna agnofco)
uideor. a quibus fi alicuius lapfus ctiam admonear,
conuincarque, plurimum a me reportabunt gratia?
Juemadmodum reliqui omnes,eode me profcquuti
udio: nec me errata retra&afte pudebit unqua. non
raihi ufq; adee Suflfenus fum, necita i*** ?m: ahicit
non datur ultra.
libido. Ell aliqua prodt re tenus,fi
Quod cont ra legum duodecim Tabularum autho
ritatem, de qui mefles excanrarunt, a uulgari opi-
ijs
nione&Poetarum figmentis difTentiam , fi grauiter

tolerantlurifperiti, mala mihi pro bencficio reponi'
turgratia quod ueritatis in hoc argumeti genere ab
:
fliijs inquirendas, Sccriminalis fententi*hicnonfe'

cun dum placitacaeci in religione Chriftiana feculf,
ucrum ex ipfis ueritatis my fterij s.debi to ordine eru*
en Jx.pronuncian d acq; anfam porrigere qualemcun
que uolucrim. Enimuero alicui in legitima fua uo
fi
cationc prseiudicandi animus mihi fuerit, temerarij

hominis notam mco quodam mcritohaud recufo.
Cxteriim fi hac mea purgatione non contentis mor-
dacibus inuidisqueingenijs, meconuicijs profcin-
derc,imperitj£ redargucre, flagitij inique infimulare,
} V
fccala-
6jt Be Lam. impotentid
$ccalamum petulanter in ea me
mc tfcnngcre lubeat :
Pcum omnipotentem colli maturuin toJc? antia coiv

fido ut quolcunqj aduerfariorum dentcs $c infultus,
,
pacicndofim exuperaturus.
Irritts pranerea fuas apud mc uident machination
ncs impij facrilegique magi , quorum ncc pra»frigijs,
nec terriculame.ncis culmum quidcm latum moueor,
ctiamOme diris fuis imprccationibusaut diaboi/cif
cxorciimis transformarc ftudeant, aut«/«/«*r, ucl
(ll malinr)cloacas execrandis fuis arctbus compelled
re nitantur monlrrifici maleficL DeJphica in me diui*

norum oracula, quibus nihil non (in iln mini in Pjr.
ihij templo cacanti, 8c ob id a Pififtrato tyranno /fa-
rm* poena? fubijcicndo,uaticinabuturhommesper~
diti,prorfusc6temno. Incaflum me no&urnts\emu#
ribus, aut dcfunctorum manibus uel iaruis terreb'it
tenebricofas necromantcs. Nec contra Geoticorum
umbras aquae luflralis afpergmem, ucl txdaruignem
juxta (epulchra arce(Tb:iuis hi fpcttris me ncutiquam
fatigabunr. Tarrarearum uocum birbaric a :t mur.
muru ludtbrijs fi me laccfTatncfarius exorcifta oon ,
mihi cure eff Incantatorum ligaturas,quibus prodi'

giofas acccrfcrc morbos,congreflum impedirc natu-
ralcm, imo eius organa pro fuo arbitrio aufcrrc Sere
ftituere poffc credutur, nc pili qui Jem facio.rideoq;.
Si quid maligna imprecatione aut uitiata? uoluntatis
•tfectu in me poflunt dclira? fagac , eis 8c perraitto, 4
remitto. breuiter, ut Horatius ait
$omnia tcrrores m<tgtcas,miracuU fcgts,
y
Kochurnos Umurcs,poncnU<ji Tbcjjdla rifn

$xcipt9. —
Vnicam folummodo ueneficarum pertimefcotN
tern, quae fuis uencnis ucl propinatis , ueladmom,
Ucl fpiritus artrachone fcrichtibus plurima t wc
ppq phantaftic^ inferre nocumcnta ualcnt :harwa
caufam
Digitized by Google
LiberJcxtto. §j§
taufam defendendamhic carpi minimi, Ted iufta ma-
giftratus ccnfura difcutiendam decidcndamque rc-
linquo.
Atcxlabyrinthopraeftigiarumd^moniacarum in>
cantamcntorumq; nonnilnl cxtricatu$,fin«m dicedo
faciam de monftrofis his ludibnjs: cxcogicatis cert£
ut gloriam Dei, 5c do&rinae utnufque.facrx & phyfi'
cse, ueritatem oblcurcnt , atq; maleticas diaboii arces
occultet,ueftiantq;,qu* Domino Deo lA/ufyimfm fiuo
abominationcs funt:has auerfemur.fugiamus txc &
cremur,quacunq; ctiaartificiofa proponaturfpecie.
Repugnemus & caru illccebris Sc occafionibus obic
6lis,qu$ prima fronte blandiri 8c allubefcere uidetur.
Nec folu corpora noftra, non fponte mancipia 8c do-
micilia fatanx faciamustuerum etiam illi,licet aftutif-
{\moKjv***tyr«r»> 9 uera fide &uitaefanclimoniaom*

nes adoriundi nos aditus p reel u J am us, auxiliu a Dei
hi o a fs due*
i i ardentibus uotis implorat«s,nosq; uiuo v
Dei uerbo 5c Spiritus fancli ope uigilantcr, ucluti in

excubijs feduld coftituti.ita munietes, quo etia fi hur
•
iufmodi munimeto taquafirmifsimoualloundiqua-
tjue obfeptos audacius infultet iuratus illc hoftis , no
tamen ualida hxc fepta perfringat.expugnetq;.
Qualefcunque etiam
afflicliones nobis impofitas,
aequo animo cum
Iobofortitertolercmus, aduerfus hb.u*.
Dcumneutiquicumgentibus frcmetcs,necuetitam AM*-*-
opem cum Saule mquiretes Neq; etiam curiou,cum . *
.
fc,phehjs,uel lalciui,quc; nouifle nos aut non mterclr,

aut no licet,fiue minus expedit,anxie indagemus:ucl
cx ijs,a quibus exquiri fcuerc* inhibuit Dcus, fcifcitc-
mur fed iliis quas Euangelij ueritas comonftrat fe-
: ,
mitis infiftamuSjinhxreamusq^furiofas diaboii pra>

ftigias & lubrica triuia dedinantes, ne quemadmodu
Iamnes 8c Mambres refiftebantueritati, nos quoquc
Dei praccepto recalcitrantes, cum his qui ifiniitris
V 4 crunr,
Digitized by Google
08o DOCTORVM
erunt,horredum olim Chrilli fententiam audtamus!
jfimh.ii. Difcediteamcmaledi&iinignemxtcrnum,qui pa*
ratus eft diabolo.Sc angelis cius.
Nihil autcm hie ira aflcrtum uolo , quod sequiori
iudicio catlaolicc Chrifti ecclefix non omninofab
mitcam: palinodia mox fpontanca emendacurus. S
crroris alicubi conui near.
FINIS.
CE N S VRA QV ORVNDJI/! D Of
elorum piorumq; uirorum dc hoc Opcrt, expUcit4
litem dd D.loinncm Vuierum dttis.quarm httfrm*
Tbeolî cuiufdmcxmijeftâbbatHdo&rvu^r-
tutc at que exifttrnmone cUrifiimiicuiu* nomen\*$fr
mere fib quorundam quife Thcologorum noma*
^Jlio pdeoq; exornanty morofiu-
SAlueuir, ut eruditifsime, itamultisnominibas

mihi commendatifsime.
Miraberis f fat fcio, quid mihi in mentem ucniir,
quod cum te nc dc facie quidem nouerim,aliquid ttc
jus dm ad te literarum dare. Verura non tc lateatnc
lim.me hue uel inuitum , ac man bus pedibusquert-
i
luclantem adduclum, jngcnij tui pulchernmis

eflc
rnonumentis qua? profeclo eiufmodi funt. uc uei fi-
:
xa muta nedum bruta animalia in a mo re panteric

, ,
admirationem tui raperes. Nam liber illt turn A

Dzmonum praeftigijs, Dcus bone, quantum bakt
folids doctrine, acris ingenij.ac iudicij confumxi-
tit Quis putarcc tarn long* lateque patir*
Itram PhyficamC' Nunquam mihi magis arrifitde
uobis , quam in prcfencia, grauifsiraum Homeriw-
(limonium:
\ir median mtdtis ahjf priefldntior mm.
Cert*
Digitized by Google
EPISTOL AH. 6%i
Ccrti librum ilium nefcio quo cumfrufhi, fumma
*um ammi uoluptate.non tarn legi,quam pcnitus de*
uoraui.Quem equidem uidco talctn eiTc, uc baud du*
biinomen tuum immortali cum gloria ad pofteros
trarjf*niitar. O' fceli ccm Ciiuiam quae tantos habct
,
litcrajrum heroas: fceliciorem, qua?,ueluti earn decet,

cos amplis (tipendjjsalit, meritifsimisqueaugetfor*
funis rcr c: fsjmam, cui p race ft Princeps non modo
: i i
fdoclus pi us ingeniofus fed etiam doclrinae uer*

, , : ,
pictati.nobJibusqi acfiqeliciternatis ingenijs mire,8c

utroque (quod aiunt) pollicefauens. Nam quanqua
hie princeps ob praeftantes cum corporis turn animi
dotes, ubiq; rerrarum optime audit: camen inter ca-
teras clarifsimas eius uirtur.es, clariore extftimo nuU
lam, quam quod utipfc do&us eft, ita ad euehendos,
quos fingularisaliqua eruditio commendat, fichis,
natus St educatos uidcatur , iuxta illud cjarifsjmi
uatis:
Prinapk cfl uirtus m4txinta noffefuos.
}
Gaudeo mchorcule, 5c cx animp gaudeot te diuine

uir primum hanc glaciem perfregifle , miferas ani- &
culas ab atroci quadam tyrannideuincjicaflc. Car-
danus quidem nonnihil uclitatus fucrat in fyco-.
phantas iiloss tu aucem apertis uelis cos ipfos in-
uafifti:
h\*Sk 6 ingenio,nutclc uirtutihus ifim
Hue Vuicrm cris nunqiutm tuafama perihit
3
Crede mi Vuiere, non modo hac opera multof

fani iudicij uiros
,
quaff Herculeo nodo tibi deuinxi-
de religionc Chriftiana meritus cs. An
fti,fcd optime*
non crat in detrimcntum noftrat Reipublicae, plus
conced^re diabolo, &
nefcio quibus malis gemjs,
quam unigenito filio Dei { Paulus, ut uir prudens ae
circumfpc6lus,non audetfe dicere, cumadtercium *Or. r.
ufque caelum i Deo eflct fublatus, raptum extra c or-

V 5 pus:
Digitized by Google
6$2 DOCTORVM
pus: fed fiue in corpore.fiue extra c o rpu s,i n q u ,ti ti
f
kio: Deus fcit. Sc hoc in fpiritu tantummodo acci*

4i rtpZn. ciifTe, ucl Lucas ampltfsimus in Geft is Apotlolicis
m«u.Hu. clUeftis> At noltrimaiores(Gdijs placet) credebat
prdf r>4-
opeda»monummulierculasuolitaroperacra,mgco'
* mil*, tia corporalirer fpacia regionum tranfrnittere,fubin'
de to fcles mutari atq; adeo, (it honos auribus, com
:
ipfis maiis genijs achi ueoerco cogredi, ac quail per~

mifceri.
O' cjccm bominum mtnkcô ptchyrd c<tca.
Cg& jxmo - Qms fafcinauit qusefo infenfatu buHcmunJuru,
mtLfaTitm- ut tain imprudenter fabulis anilibus adharren tcs, i
" nStiiV* tt4m
nuâucritatc aberrarcnt^ Sed dicet mihiquifpiam;
utetcjU.w Num iu H. crcdis, quae ipise tormenus cxagttat^, m*
turn crtf*' gen ue* confitentur 1 C$rtec9.Q|^DtjjSê^Qontj£p
wn • ad h b e n d 4in 4^L^fl^ *.c-q^ e gra uifsim qîyiS.ji-
!
, i i
14"
cunt. Nam n term i mtusme n t tu r qui patimulu
i i
potett, mentitur qui nihil pati potel*: dumhicnoQ

uultfateri quae fecit, alter pi urafateturfeperpetraffe
quamunquam ucl per fomniumcoeitauit. At quid
fentiendumquxfo, dg muUfflteJ^jjaiUi&qiiae ea fe fc-
c\\Txs aiunt,qua:in rcrum naturafuntnufquam f Ac-
triennium huius fere rei menaorabile

cidit hie intra ,
cxemplu. Omnes rnonachi e;â9£efsjmnc|j5cêii-

4ujp,quo n miuin icfw iagurgJtauer.arj[t, ad unum in-
i
tra annu fere pericrant. Sacnficulus quida perfuafit

prfiecclFon, ut uocat.meo G.in caufa effe pauperca
lam qu.inda aniculam, quaeccrtis fub gradibuspo-
fuilTet pr^fcntifsimaueneficia.ubi monachis feaper
clTetincoro ftandum. Quidmultaf eredituroefhm'
pollori,conieclaqueeilmiferaanicu!*, Vuicano li«
tada, in uincula. Statuit uetcrator illc ciuibusdicm,
quando locus ctfec ab omnibus perlultrandus. Con*
uenerunt ftatuto die multi mortales : cuolutoque
lapidc , mira manuu edentate c manic: s eiu3 quxdi
cmor'
Digitized by Google
EPISTOL A E. 6%\
emortux ran2jaccrt3e,quas £ campis in hone ufum
fclegerat.ac limaces cccidcrunt in foueam.Fuiflemqi
hxc omnibus crcdita, condemnataque ad ignem fu«
iifct anicula, nifi uir.quidauvacri iudicio fucu ac ftro^
pham fagacibus ocuhs cofidcratfet qui tandem effe*
:
cit, uttota tragicocomocdia in fumum tuancfccrct:

paruq; abeflet,quin pr£lligUfcOxcum fuis quifquilijs,
putrib. outsit pucris & colli a mulierculis impcterc
.
tur.Verum dc his fatis fupcrq;.Ciarifsimo ucreq; ge-
nerofitsimoPrincipi mo ine comcndabis f acq» in uni*
co cofcruatorenoftro pcrpetuo ualcbis. Celerrimd,
E. tcrtio calendas Iuiias,Anno 1565.
Tui nominis amantifsimug
# A.H.H.A.E.
*
CAROLVS GALLVS, EC
clcfkfks Hmmonenfts.
S.P. Per Chriftum. Vttuicodicisdoclrinam dili*
gentius perlegerem , fingulaq; acearatius pro iudicij
mci tcnuitttc examinare ponderaremqêflfecit hor-
,
ribilisca Satanae rabies, quae fuperioribus annisia

.hacecclefia Hammonenfi graflfataeft, &multosa!U
quatifberexercuit.Nofli mi Domine Vuiere,uirpr$*
{lancilsime, huic malo mulcipliciaexcogitata adhibi-
taq;'efTe re media, uariaq; decoiudicia, tarn in noftra
Republ. quam inter momales uirgines uicinimona-
fterij Kcnterpen.undehoc ipfum initio ad nosdima-
nauit. Interpofuit fuu iudiciu quida Simon exorcifta
c$cus infaplicifsimd.cj mox a ^ppria coiugc d^monia*
ca iniferabiliter interfeclus , lux impix audacix pec
nas dedit. Ad eundemodum quida lenexmonachus
Francifcanus,cui nomen hater Lm dem annus, ten ta-
uit confidenter fuis exorcifmis*. fed 5c ipfe mox.dum
ctiam inftruclus ad Miflamcelebrandam iret.repen-
rinaniortcpcrcuilus, imcrijt. Hotfccutifurttaealij
duo
4
I
684 DOCTOKVM
duo eiufdcm ordinis inhac ciuitate fratrcs paUmin ,
nomine mille djemonioram excitantts diabolicara

tragaediam.longe* omnium terribilifsimani.cuiushi-
{toriamteaccepiflearbitror. Ncc defuit quidarafuf#
fraganeuscpifcopi, cum p alto re quod am adian&s ,
enam medicis, omnesab antiqui ferpent'S folemi

dclafi. Tandem ctiam perVulcanum ablatg funtqof
has daemonumlaruasfais incantationibus peptnife
credebantur. Sed ncque haec feueritas mcdicanica*
turn, quod expe&abatur, attulit. Quoderiaranwn
praefens calamitas inter uirgines eiufdem caenobj
Kenterpen heu nimium teftatur. Porroraus codex
mi rum in modum exprimit Satan at naturun, ingc-
nium,folertiam, curam,thidiiyn 8c rabiem, air-bus
grarfatur mi lie artifex, fallax 8c pot ens in inertias:
quorum afpeclibus , uarijs artibus illudit, proutmt*
rcntureorum peccata. Et ego fane* iam txperictmt
compertum habeo,eius generis diabolicitprxftigiji
&dementationibus, non afiterquam iuxta fentcii'
tia in tuo libro pulchre* expretfam occurrendu. Nam
1 noftri energumeni omnes.nempe quindecim nume*
ro, iam Chnfto propitio liberati funt, no «xorcjfmis,
aut externis ceremonijs elementorum: fed uirtutefi*
dei in Spiritu fanclo, per fidelem uerbi Deiinftra-
clionem , per afsiduas preces 8c ieiunia, quibus ceo
uera?ad Deum conuerfionis optimis m
ed ij s ufi fa*
mus fcdulo. Hue accefsit manireftifsima experientii
de incantationum uanitate, quam etiam in moiibro
urges argumetis grauifsimis.Se mco iudtcto demos-
ftrationious certi t si quantum ui s ill £ a corona^
mis,
ueterum fententia diflentire uideantur.Ego nascae
iam aliquoties deprehendi ex ipfis lamijs 5c hp*,*
tes, quas praefertim de cannjnibus 8c impofci^bus
incantationibus §c fafcinatiombus i a 6c 1 tare fo\tnx t
mcras eflfc ineptias, dciirarjon.es, 8c fomnia,au\busfe

adffi'u
<
Digitized by Google
vfiPISTOLAB, 6t$
admifcet Satan. Et anno fuperiori cognoui multas
ineptias ex priuata confekione cuiufdam uctulse in-
canratricis,qus cum audiflet in mea concione cxpli*
cari locum ex Aclis apo it. cap. 19. quod multi Ephe-
fiorum , ex cis qui curiofas artes exercueranr, copor^
tatoslibros exuflerunt coram omnibus, &c.protinus
accefsioanimo plane conilernaro & cum lachrymis
:
arcana fui pectoris in finum meum erYur»dcns,infti'

tutionem Chnlhan am admiflt. 8c cum dtaboiicarum
impofturarum uanitatem Dei bencficio intellexifler,
&apertisocu!is fpectaflct, facile) reliclis mendacio-
rum fumis, ad uentatis lucera couerfa eft. Nec femel,
admiflaueritate, (ibi meridian* luce cfari us earn ap«
parere fatanam q, fuorum mancip orum oculos tan.
,
:
turn perftringcre , & nihil in uentate geri confefla eft

conlUntifsime, cum deteftatione diabolic a: fuse ar-
tis. Huius exempli hiftoriam contexere plcnius cum
fuis circunftatijs fort£ opcraeprecium foret fed non :
ita tutum, propterea lubens fuperfedco. Vno uerbo

dicam , me fans experientia didicifle, bonam partem
incantationum mera efle infomnia. Quod cegnofcic
clanus , quifquis faltem ue) doclrinam de infomnijs
penitiui introIpexerit.Probatur ex Ariftotele,Hippo
crate,Galeno, alijsque philofophis, imo 3c quotidia-
ra experientia conltar, infomnium naturahter eflc in
homine fimul Sc. brutis , 5c una uerfari plerunq; circa
phantafiam: quodmaxime* pr* ceteris cxperiuntur

uel caeci, uel dorm ientes, u e melancholia, uel phrt #
J
netici , & alij communi m ente ui~

qui fun t in fenfu &
tiati.Quod fi uero Sacras literas de infomnijs trad en-
tesinfpexcrimus, dcprehcndcmusctiamprarter na-
turam fxpifsime* immiffa efle infomnia:idquc uel per
bonum fpiritum.ucl malum, aliquando obfcurius,in«
terdum cl arius.Et aliquoties in ijs tarn manifeftas ui-
fioncs , imagines fc fpedra obijei , ut c nam fan cl c1
iu*
rarcs,
1
6%6 DOCTORVM
rares, omnia fic uifibiliter, corporaliter, 8c in uerirate
agi. Obfcurius 8c extra naturae ordinem a Deo pre
pofitas habueruntrerumfuturarum forroas Pharao,
& eius pincerna, 8c piftor, ntc no Nabucadnezar Ba-
bylooiorum rcx.Ioicpho 8c Daniele eorundem inter'
pretibus. Euidentiores autem formas & fpecies con*
ipexerunt Icremias cui olia feruens ollenditur ad A'
,
cjuiloncin conuerfa, 5c alia quam plurima. Item Eze-

chicl 8c impius Baltzazar , fuccellbr Nabucadnezir,
,
dum cernit in pariete man us fcribenr/s arricuio?*

Omitto in! omnia 3c uifiones fan do rum in nouo Te«
itamcnto, Iofephi uiri Marix uirginis, Petri, Vzuli,
loannis, coniugis Pilati, 8c alio rum. Porro cacoda?«
mon imitatur Deum ecu fimia, in fuis macipijv. quod
praeter quotidian* noftrarum Lamiarum tzenroli,
, etiam pnfcorumethnicofuro monumetaabundete-
ltantur. Nunquid Satan olim fua oracu/a edfditmil*
lislocis, ubi homines ad impetranda infomnia&ui-
fiones pernoefcabante' quale fuit Amphiarai, AmphU
lochi,Trophonij& jEfculapij^pfe&o ijs in Jocis dor«
mien bus malignus fpiritus monftraba* pharmaca $c
remedia,quibuf iuuareturinfirmi,fimulq de alijs nc
;
gocijj refpondebat. Et ad obtinendum huiufmodi

infomnia & uifiones mandabancur fcifdtantibus ne~
fcio qui delectus ciborum, 8c fecubationes 8c pari ,
quidam caftiqj dies.Pytbagorei fabis abllinebant, to

quod turbulenta fomnia gignant. Hacc 8c fimiifa, mi
Domine Vuiere quifquis exacte eonfidcrauerir, io#
,
tcllexcntq; facilJime iudicabit am aril art mm uawV

, J i
tati,probabitq; tuirm iudiciu.Maner enim fatan/ero-

per iuifimilis, 8c quas olim inter infidelesopcrarus
, 8c demcntationes , e a id cm enaranum
eit illufiones
excrcet perpetuos nempe fumos, 8c u ani fsiraas urn-
:
bras,fomniareftc dixcris.pro uentate uendcns.Ra-

bc* brcuiter, mi Dominc Vuiere, femen tiam mearcu
Probo
Digitized by Google
EPIS TOLAB. Cty
Probo diuinum collyrium tuicodicis, quomultorti
caliginofos oculos purgafti. Diuinirus hoc datu ttfc,
facile iudicabut , obuijsqi ulnis compleclentur, quin
& magicarura artium incantationes minus formida-
bunt, quotquot librum tuum cum fano iudicio lege-
rint,& intelicxerint. Vale per Chriftum Datu Ham- .
monse, 1 6. Decembri s, Anno 1565.
D. BALDVINI RONSSEI Ml-

dici, doftrina cr artis ufu cclcbcrrimi,
indicium.
OPorinus ille nofter, homo iuuandis ftudijf

natus, proximis nundinis Francfordianis ad
me mint fragmentum operis tui ( nondum e-
nim uti fufpicor (uprema manum iam impofuerat)
, ,
de Daemonum pr£ftigijs:quod certe* multo mihi gra-

tifsimum erat.tum quod D.Danicl noflerBrouchu-
fius Rcipub. Gorcomienfi a medicinis,aliquado eiuf
apud me mentione feciffer, 8c fingularem fupra com-
munem hominum conditionem ingenij tui dexteri-
tatem praedicafletrtum quod fperarcm,aiiquando -de
te&is huiufmodi muliercularum neruis, idolomania,
qux multis abhinc feculis hominum mentes occu*
pauit, penitus eradicatum in.! Nam quantuuis annis
abhinc uiginti lacobus Sauagius , Andouerpianus
medicus eiufdem argument! mihi adhuc dum iuue-
,
ni librum communicafler, quern aliquando, ni mori

inopinauirum inuafiflet, typis commendaredecre-
uerat: non uidebatur tamen is efle talis, qui infitam
i am dudum
opinionem eucllerc pofler. fiquidem, etfi
phyficis quibufdam demonftrationibus dcliramen'
ta quaedara efle declararet concefsit tamen roulta,
:
qu« tu<argutifsim£ 8c maxima cum rationercfeilis,

nequeis (ut bonauenia uirialioqui do&ifsimi di m
ci) ufqueadco Scripture facrs tcftimonio inniteba-
tur,
6*88 DOCTORVM
tur, ut qui fua proftfsionecontentus,medic?s phyfi*
cisque argumentis tan turn (lab tt. Tu contri, aatfe
quifsimorum Theologorum, Iurifperitoram,atque
corum qui dc Magiafcripfcrunt(ut interim medicos
taceam ) argumentis innixus, quum ahquid fe iam e-
gifle putant,nihil prorfus iam actum conutneis, & ut
habet Grsecorum diuerbiumA«x**.j5Û**r W Dignunt
mehcrcule' cedro opus, dignum quod omniumm*"
nibusfceleratifsimo hoc tempore circumreratur t di*
gnum quod omnium mcntibus imprimatur, 5cc; Sen

berem aliquatb accuratius, ni Brouchufi/ noilripro'
pera qusedam feftinatio, dicerefimul ac fcribercco*
egiiTet. Vale in eo qui cun 51 a potell. Gouda?,non7s
Maij, Anno 156$.
Dt IOANNIS EVVICHII, MEDICI
cr cruditifiimi cr excellentpmi,
fentrntu.
QVantum uoluptatis cxperim ex mis libris de
Prxftigijs dxmonum , * mym&ii m*)g \JS\s,
"x^" v'*"(*T*ff Vuiere utx fat s uerbis exp!i«

, 1
carcpoiTum. Video enim finguiarem in ijs pruden-

ti am judicium folidum , copiam rcrurh rieceflariaru,
,
ordinem m irificum fed u!i tare m incredibi!em,deniq;

,
animtpictatcm(abfitidulationisfufpicio)Screlig»o»
nis Chriftiana? puritatem : eamque pafsim propn.
gnandi aduerfus omncs impiorum hominuminfu/-
tus, 5cda;monum firaudes animofitatem inffa&am.
Deinde non folum , quod ipfe faepe inecum cobnut,
fed cttam quod unice &
optaui 5c expe&aui, miBjS
ftbunde fumconfecutus. illud autem eft prrc/pueV
quiddeLamijf ( qurs uoctnt ) noftri temporis feri*
ttendum fit, quid uana? illarum incantationeseffice*
repofsint: fic tandem, an poena (arum ad mortem
i I
ufque extendi drbeat.Que triatam aefimho&tom*

nibus effe reel* cognita, pcifuafaque, qaam plcrun*
que
Digitized by Google
BPISTOL AB, tf*9
aueindo&is doeliscjj termer* credits. Pudetauteme
propemodu noftri feculi 9 quod tanto uctcrno fopitu
res cam utiles nccefiariaicj; non diltgcntius inueltiga
rit, maturius in lucem ediderit. Omnes enim fere*
5c
ta;n Medici quam Iurifconfulti Th eo ogi (quorum I
tamen maxima intererat hxc ad ungue cognofecre)

,
contend maiorum confuetudine, minis faciJcs aurcs

prjebueruntfabulis- nimisq; temerarie\nedicam ini-
qud,de uita mortcq; multorum pronunciarunt; Sed
cum cog! to idem hodie 8c ante secatem nolfcram in iU
lis obferuatum eflTc, qui iudicabantur hxretici ( fcili'
cet quod aRom. ecclefia in interprctatione quorun-

dam articulorum doclrinae.ucl ulu ccremoniaru.nuU
lafeditioneditfentirenOquorum tamen,uel aduerfa*
rijs tcftibus , mens Deo deuota uitacji inculpatafuit:
minus mirum uidetur, quod in hac Lamiarum caufa;
qua; plena fempcr fuittenebris 3c daemonu ludibrijs,
cxcutiant,C£Cutiendoq; infontes i.vpc fcriant.Equi-
dem ab eo tempore, quo anatis maturitate,acccuente
qualicutujue inititutione, ufuque, res huinanas caepi
intueri, ualde Temper deplorare foleo hominuigno'
rationem Nam ca mihi caufa uidebaturuniuerd in a*
h,quod tarn multiplex in uita noftra graffatur. Quod
etfi «pfus maxime adhuc ignorans , Dei tamen gratia
cognouerim Sc defleuerim: nihilominus communi
cvccitate impcditus in pr«fenti materia, oculos al-
tiu> adhuc attoilere, 8c uertatem ipfam intueri non«
dum potui. Quarequando ingenij mei exiguitatem
probe fcirem, nee negare nec afTcuerare liatueram.
Ac nunc iudicio tuo confirmatus, lucem mthiuide'
rc utdeor,Sc qua cundum 5c ubi fiftendum fic/atis in'
telhgo agoquc immorcali Deo gratia*, quod tua
:
opera eas res nobis patefecerit qua; non erudms

,
inodo 5c titulo do&onbus , fed etiam omnibus ho-

minibus 9 multo uero maxime Chriftianis cognitu
X neccila-
$00 DOCTORVM
•
jieceflaricfunt. Proinde nequicquam credampoft'
hac Uiis qui ica preform cuicunque ufut inhserclceo.
,
dum putantoportcre, ut nullo modo alio ram quam-

uis piorum eruditerumque uirorum modclle pro*
pofitam fen ten tram audicn 6 ain,ccgnofccndam,re.:i*
piendamque efle uelint : Jonge a pnncipis illius con*
iilto diflen ticn tcs, qui cum necefsitas po il ularcr , Jfe*
A' u* air, it t
5
A\ >' M(**f4trx piny Wtwmt^ jr rw# > i w*\*it,\t*/i
m% M*. Nam cu, ut dixi, o m ni s raaJi or/go Sc foni
ab ign orantia oriatur, & haec primura i pecczro, pec*
catum porro k diabolo ( qui eft uere pater tcncbnru,
fa!(itatis6cconfufionis)princ!pium luumducar, roc-
rito omnis bom caufa uideri debet fapientia & cogni
lio:quippequxIuccm,ucritatem f ordinenuntora &
uita 5c omnibus action bus noftris pariat,cofcrticic\«
i
Faccflat ergo omnis pertinacia 8c moroiltas:fuqueU*

beraut audiendi,ita&: dicendi fc ri ben di que fa cuius;
catenas tarn cn,ut is labor utriufq; Reip.indgnem uri-
litatem fpecltt, 8c ad Chrifti Seruatoris noliri regno
propagandum, diaboli uero Antichrifti tyranni* &
dem labefaclandam praeclarcTaciat. Valcclarifsime
Vuicreônftrofarum opinionum noftri $ui non mi'
riinc Hercules. Vale inqua:& perge porro ciTe, quod
foslicitergloriofequecGepiftiy -msnfirx ri p%ym ,vvani-
ttoiuc. Dui sbergi, Anno I § 6 $.ipfis Calend.Iunij.

CLARISSIMO VIRO BARTOLO
Kicbio, LL.Do#on> lUu&rifi'mi Pnncipis Henrui
t>ucvs Brunfuiccnjis ac Lunenburgcnfn corju
lurh,Domino[uoobferu*ndo 9 Cafta-
Borcholt S.
CVm miner clarifsime uir.de Lamiarumuel fa*

,
garum frauds quas uetcres Stages uocibant.

,
quae iam a Mig'ftratibus fine d.fcrimine ad

flanii
Digitized by Google
BPISTOL AH. 6*01
flammam rapiuntur, inter nos fermoerat: tua ex-

ceiientia uere grauiterquc iudicauit, magnam in
hoc malcficio dijudicando prudentiam adhibcn-

dam , nc temere* ac Icuitcr in pacnis inil gcndis
aliqujd iUtuamus : cum & leges ciuiles proniores
ad lenitatem nos eflTeiubent itautetiam in grauiV
,
ribus ptrnis benignitaiis rcfpcclum habcamus. I.

refpiciendum 5c 1. abfentem de pcenis. Quam ae-
. .
ro in hoc maleficij negocio mu!ta nunc confute tur- ,
bulcnterque,e\'finirtra, fanaticaac peftilenti fo!mn

fufpicione agantur , ex hoc liquet, quod laudzbi'e
illud difenmen inter prophanos uei infamcs magos,
Lamias, 8c ueneficos , qui ueneno uei propinato ucl ,
illito, uei Jin eo loco ubrterram inticiat pofito, bc«
ftias & homines lasdunt , & proprerea merito lege

Cornelia g'adio fenuntur, fit confufum, 8c actc- I
nus confute dc his actum

pronunciatum. Vtau*
Be
tern prxclarius hare differentia, ur.de pro qualitate

dfiifti poxpa infertur, magis magiscjue tna? exccllen-
tiseinnotefcerct: promifi uic tranfinillurum tibi li-
brum clarifsimi homints, Uucroris loannis Vuieri,

anteannos aliquotde Prseftigijs dxmonum , incan-
tationibus ac uenctf cijs tarn ingeniole, acute* & do-
,
cile fcriptuin, ut ab omnibus doctifsimis uiris in Bur-

gundia 5c toto Bclgico numinis loco lubcatur. Ego
profe&o quoties prarftantifsimi huius seui IunC
confuiti lacobi Cuiacij , olim praeceptoris mci Bu
turig'bus inCiallia, mihi omnibus modis obferuan*
cii,recordor ( rccoi dor autem ficpe ) turn cogor cum
co hoc fateri» nullum ine librummaiori cumuolu*
ptate percurriiTe Sc nxnias fabulasr^; noftros legum
:
Glo(Tatores,fi pofito affeclu cum hoc fcriptorecofe-

rantur, nobis rcli quifle,quoties hoc negociu tractan*
dum fufceperunt.Cuin aute & tuam exccllentia opti-
ma iudicij cfTe no ignorcm, peto , UC quantu tcmponi
X 2 public
€o* DOCTOR. EPIST.
publicis negocijs fufFurari queas , huic libro pnefetm
perlegendo impendas. Et mihi per occafioncm tuam
de hoc libro fcntcntiam,qu;e magni apud roe ponde-
ris eft.refcribas.SiUero quid tot© hoc Libro perlc&o
ad propofi:am qu^rtioncm de fagis ucl lanvjs noo ita
fine dtferunine crudeliter comburendis , quod nunc
tantacontentione in Repubiicaagitur, recrîufleq;
dictum inuenem: tu illud ampledcre, ac quantum
notes, in n oxi am fanguinem defende. Ac utinam ti-
le m omnes in hoc (anguinolento negocio animum
Princeps gererent,qUalem Il)uftrifsimus,experienria
ac litem doctifsimus Princeps G v i lhblmvs
Iulise 8c Cliuiae Dux: cuius Principe uirodigna fen-
tentiade Lamijs, inProcemioIibriannexaeft. Non
etiam uereor , cum fis ( uti Cicero dc Catonc refert)
librorum helluomaximus, ut taedium aliquodinle-
gedo tibi obucniat nam itahiftorijs,& iucundis nar-
rationibus liber eft refertus , ut uix ullum librum hoc
iucundiorem exrare, affirmare aufim. Vale : Da*
turn in caftro Sturuuolt,7.dic Augu-
fti, Anno 64*
FINIS*
GEORG. BVCHANANI SCOT/
eximij poets Satyra ,
quam Francifcani
nomine infcrip{n%dcfcripta,
NOftr* licet fuper hu fit feds extruftd colmnM

Pr<capue\non pauca tamcn y nccpdru<i [upcrfriU:
Nf c uocis :fed quijq; fibi qua traddt,ey ufii

Addifcdtjkxhmos ecu concdiarc lugdlcs,
Aut male coniunclds ctufando [oUcre Uddt,
Aut ubi de'prebenfo rupu eft concordU mcccho
Vxori
Digitized by Google
yxori i duro ucnlm impetrare ntdrito.
\Ux tdtnen pdtrtbut feges ohm uberrimd noflrh
fingerc nofiurnos kmures,Mdnesy; Udgdntes
Lufirdlicompefcercaqudi ntdgicistyfufurris,
Trigidd nunc tot.t efk poftqum ndfutd iuuentut
Pf fiord CTdfioYwm ntdle creduld rtdct duorun. :
Nfc credit nifi qu<e fcripturd tefk probdris
Coniurdta licet mdgnis Sorbona figiUts
Tigmentd rffirmet. Verum meliortbm ditnit
Hxc tkdkmi chufdt fdngebdt mdcbmd port**,
H*c tefhmcnti txbulds mutdbdt, cr ibdt
Xir peregre Rontdm dut Solymdtn, dtm Udid mccchim
}
Urn fibi penmfii edperent lefiix dji ubi diues

Ymbrd oblttd fui paucds in fitnerd Miffdi
l^cgdrdty potiwsij; fuis bon^ Imquere mis
Ducerct excedens9 quim noflrosungere cdulet9
Non impune nefds (oliti id perfirrt Priores.
Is dolor drntd dedit generofis fidtribus unddm
AdUgeris,qud diues dgri,qui diues Uccbi
Ojhntdt huge formofd hurelid turres.
Et nifi CdUtd p x rum pietdS in fidudc pdrandd
Inter tot uigiles Argos deprenfd fuiflet,
Vdrtm honor noftrx firet cr digndtio [eft*.
S£?c quidem nobis jicmus mdld mult a uelut cum :
Alter in dlterm ddtnnm fefe ordinis drntdt

Berm nouum fibi frdncifcum tdtn finxerdt, cr idtn
Stigmttd c'irj. pedum ^manuumconfixd pdtebdtU:
Ni mmd dejens dugefecre commodd liuor,

field renudsfjet magno ludibru rifu,
Nr c damno icuiore. \tdU foptcntid maior
lUd orx,qu£ Senenfistdcitc Cdthdr'mx
VulnerddifimuUm penfdtmnddcid qutftu,
Zdrbdricumqi *d[cje bft artibus attrahit <w urn >
X $
d tmen hoc £U0 temere miracuL ftngi
Kolucrlmjiifi monticoiu inter craffb$q;
VdlbresinccpifbrcsUmfpemere tutume&:
Q&ndo ctiam mfoUs migrat fapientia fyluds % •
*J
Out rigxios Scotosgchdi fub ucrticc cali
Aut ammum,dut dures>oculosue b&bu ijjc putdflctl
Et tamen ille cam uetularum Langiia auceps
Ciwi tetcr locui errori, cynox exu jkucrct>
Non potuit cehre pix ludibria frjtudii.
Campttt erat late modem 9non ftoribtu borti
Arrii*nt non tnefjcagin 9 non fiondtbut axbot%
t
Vixfkrilx ficas uejhtur arena my tick:

Ee peconm ran m folk utfUgid terris :
Vtdni defcrta uocant. ibtfaxcafubter

Antra tegunt nigra* Vukdnia femwa cdutes :
Sulphurcitpifiim conccpta incendtd uenk

uoluum nebulam 9 piceoct uaport
Y'Jimijiram
SempcranbcUthumu4 c*cHq;mckfa cauernk

9
Ylammafuren^dum luftajxdo ptnctrarefub clutm

Conatur,totis pafitm jptraeula campU
VtodUycy mgenti tcllurem pandit hutu.
Teterodorjrtftitq; habitue , faciei^ locorvm :
J Uic fa*pe animat torqucri LangtwsjUtc
Sxpc queri,ejr long** in fletum ducere uocep
Audijt,sut uoluit credi audiutffe fiequcMcr,
ht uttulabundos Cdcod£mcna*,& per arena*
Caudarum longos ftnuatm ducere traclujf.
Sa-pe ettam interna* (quotut ieiunu< adibat
Antra ) libiuifus nidorem haurire culm*.
Hii ubi iam uuigi fioltdai rumoribm auret
Imbwat, parat Exorcifmum: circuit* ingen$
V>AcVHry bunc intra fyacio breuiore m mores :
1 : medio jhbatpaUt, iuxtaq, catmm

Plcrnir
Digitized by Google
iff
Victim *qu*9 fed cui ctnermy fdlanfyfdcerdoi
Addiderdt multo cum murmure>necfincdnkeUi
TLtibui. hoc poBquam {cam eft mftrudd paratiK
lângm ipfe pater facro uenerdndm dtniftu,
Oram omnem irrorat fetofi dfrergmefceptri,
Verbal prdcipid contortupUcatd roUtu
ConuotuensâlmdcterrâdiuratyCrundMm
Et tremeftiU hnti Acherontid regnd cautrtm.
Et urn nox aderat feared confeid facri,
Umq; e uicmit populu* conuenerdt dgris,
VLdtres «ftt uiriipueri mnupuq; pue&ty
Scire a nidi quo tdntd eddant prcmifja,mfi ittc
Con fad fecreti fir mid tm hmmd cyaures
E/Jc procul rnagfut iufiijfet uoce profinoi :
Qmuefdcerdoti non illd luce difcrtc
Cundd fufurra(Jet tactturam crmmd in durem.
iMCd ne trcpidi ft giant conrmcrcU mdncu
Neuc mhixns predt uel iewnut Cacodtmon
InuolcttCr Idceret feelerdtorum ungu&ut crtut*
Duciturddpdlm uelut boftid KufUcm ipfe,
Fifl* quidemgndriu cunda t dt formidme untd
Attonitut y qudm /? Stygia egreffum ab aluo
AfricidtnudMntdndcntem CerberonmbrMi
Siueanimo t'mor d puero concepts amies >
TdbctLe baud modicm puern plorantibut borrort

Siue loews fumo.ey c*cd cdligme opdcm,
Et uelut inferrue terrebdt imago culm*.
Cetera fubmoto clam cundd perdild popetto :
Sed tamen dudirigemitws, uoceslh minantis
Dxtnonibuttmixttq; preccs9 nuUocfc rogantt
interdm rcfronfd ddri: nunc toUereuultm
In ccelm,nunc figere bmununc plangere pcftui
Langim.ejfdcratemplam confi>crgcrelymphd%
X 4
Vonec aids lucis prtnuneia feefln moncret
Ccdere <jtn uctcrcm
t
(e denuo conicre nidum.
Turn tcmplo cgrefitjuendi taccnda rcfcrrc
Largiuwmbrdrum pocnas, fLmntt rapiddtn um
Luslrdln } quot carmjke$ Cdcodannoncs oUjs
Admoucanuucrubus quot figdnt y fiuclibut umbra
Qjot merfent gelidis.quot Mifiis cuiq; Icuctur
cms Stygio uixiffct Auerno,
Vocna,Uflut
Ordme cuncla, reccnfcb<tt y neq; creduld deerdt
Turba bomini: purgatricis rcdiuiua fkuiUx
Gloria crcfccbat mutturn indigntntc Lutbero
Et creuiffet ddlmcjiifi uel fumidinc capttu,
\'et precio uiftui, uel umo rufhcu* ittc

Anormts comes, Exorcifmi proditor ebeu9
Cuncla reueiaffet taciti menddcid fdcri. [ %
Ex iUo (lucre c? retro fubkpfd rcfirri

y
Spes prtd£,cymmium uiuacis glorid ucri
Crefcere. Quipropter moneo dehmc jingite parcc

Somnia^nodtirnos lemures, mirdCuU t nifors
Aut dpud cxtremos fieri die ant ur iberos,
Americoiues dutActhiopM % Cdlidoue fub dxe9
Ef caput ignottt ubt N//uf conditarcnis*
Vnde dderit ncmo 9 qui teftis diftd rcfutet.
Vorfjtdti extcrnos folcrtid fugcrit bofks
CaUiia, fed pcfkm natam intra uifcera,cr ipfis
Wtremcm uenis h omnium uixulla Cducbit
Curat nip noflros ms pro mda ntmtnk olm
Rcfpexi([ct duoSyidtndudwm Funigcr ordo
Proditwt i proprijs tnifere perijffct alumnis.
Si quit crit fratrtmûi fuafu da-moms aufit
tffcrrc in uulgM myflcria condita.fraudes

Occult as, rum noclumi drcana ncgatum y
Dcpofuwm,C£fas pofhfhiprd nefauU pueUd*,

OS*
\
\
\
Y
\
Digitized by Google
$97
Quicquidcrcxtmflis Vrdtcr patrare luccrnk
In frutrcs folet imbcrbcsihtc proderc fi quis
AudcAtyCXtcmplo fcelerato ftngume poems
SoluatyO0 tternd ccmpofhis puce quiefcat.
Hit funt,qua nollro lie at fcrmonc monerc.
Ut iam pUnd epulis menfdrum fbrculd fumdnt,
Ldtrdntcmq; fkmeflomdcbum propi uerbarcimquunt.
•
RERVM ET VERBORVM IN
UbrisLVuicridePrtfhgijsmcmordbilim
INDEX.
AAroms Aronis liber
nr>er
Abacuci prophecx
1^9 cium, fingularis quorun-
dam pnncipum prudencia
uera per aercm rranf- 616
latio 141.143 accufator fanftoru fratrum
Abaddon 105.107 106
Abbaris magus 135- achemenii herba 15*4 eiut
abbacei tres amatorio pocu- uis 590
lonecaci 344 Achillislarua 8r
Abdiz Babylooij locus 494 Adoruro Apoftol. locus 119
Abeliscnrdes 38 acus deglutica cu lotio red-
Abelifliber J32 dita 401
Aben Ezra . 116 acus deglutitx noxa jry
Aberdouia 540 Adxangelus 146
Abirion 43 Ada: liber 1,9
ibnegationi* uera; exem- adamant is herba iff
plura *a6 Adolphus comes a.Naflau.
abominatio defolationis 106 619
Abracadabra uox magica Adonis idolum 43
104 adoi ationcm a Chrifto petit
Abrahaeliber 139 diabolui 6z
Abrahamus Nino contem- Adramelech idolum 41
poraneus \jf ciusgau- D.Adrian us Minus }yi
dium n3 Adrianus Traiani fucceflor
abyfsiangelut 106,107 1S1
Actaronieae 41 aduerlarius nofter diabolut
iu Accufatione ob raalcfi- loy
X S *dul-
•dulcerij deluforij exempli?
INDEX agromm lu ft ratio ioapia je?j
VS igrum a Lamrjs excaotaxi

Aegeria nymphiNum^con aut lxdi non pofle \6 j
*
fultrix in Pj7 mnfifuertim 177
Aegyptij natura fuperfti tioli Aiz rabinide Samuel) 1 ap-
Aegyptiorum dij 45*44 parittanefenttntia 169
Aegyptiorum mof 449 alb^ mulieres^dacinonum b-
Aegyptiorum facrorum nu- dibria m
meras 46 albandar 4x4
Aegyptut erroru mater 506 alba than. iW.
Aegypti fpiritus 106 albcdiioQ Auieeooa? qoi4
Aeiiani locus £17 ata,

Aenea necromania
- ijt Alberrus Teutonics* 140
Aenobarborum cognomen Albert! annuli 47!
unde 159 Albert* fcholiaftz error ;n
A epytidarum fa miha 48 Albucas chirurgus Arabs
aercx poteftatcs 115*
•eris poteftatem fe habere alcaibum > i&v
iaitit.iiites,impij ioj. ius Alchindus magus ijf Arabs

10?
aerem turbari a lamijs non , de Lamii-
Alciati fenrentia
polfe r6i ruminnocentia 65c
aerem turbari diuinitus zju *\hu*v Neretis 4f
171 Alcoranus Fraacifcaoe>run>
arthiopts herba 479 Iz
Aethiopum dij 44 Alcoranus qua ratione fa-
Aetij fuperftitio J04 crum uelumc t(Tc credi-

atfliclio qualifcuaque pan* tor ^
enrerfcrenda alcratum AukeitRf quid 291
cum AfBiltisuaric, uarice- Aldenhouia
tiam agendum y_4j ale.x inueotor daemon uf
Aganicc Hegcrorif cur lu-
nam coelo deduccrecre~
dira in Alezandrt Benedict! IsM
agentisfacultas 647 400.401
•glaophotil herba 1^ 4.^17 ua de Alexandro M. aiticitiU
dc djcatur r i7.cur marmo- & pmdigia.
55 iV\i
ritis uocetur. ibid. Alex Trallianus eriamrau
Agnau darmon 115 gicis cu ratio nib, ufus 50^
Alfon-
Diniti7f«d hv oogle
I N D E X.
AlfonfusMaurkus 6 is anagallidisuif J07
alitfum 510 Anamelechidolura 41
•W//®' d arm on io_& anathema 617
Almadal magus ijy anathema S. Adalbert! magi-
alratica 144 cum 464
Atrunac a Faunis comprcllx anatomc hominis 465.511.
Andreas Mafias ntf
amatoriapharmaca quae 541 Andreas Thcuet ii|
amatorium poculum 359 And.Vcfalius a8f

amatoria pocula cicius furo- Androgei catdes quomodo
rem inducere,quam amo- expiata 49
rem cociliare 342. & mor- angelus abyfti 10 6 108
tem 141 angcluscrudelis \o6
am at on ar incantationes ua- angelus Domini. ibid,
nifsimae 344 angelus lucis sjy
Americorum darmon 113 angelus ucl nuncius fatanae
amor amore conciliandus 106
nonphiltris I41«f4j angeli boni amalis quomo-
amor an arte magicaconci- do dilcernantur 112
,ie ur IAA angeli quid,& quando creati
f . ...
amoris cociliandi modus ma
gicus 480 angelt,qui & Heroes zor
amoris cociliandi uera phil- anima noftra fimta 148
craqux 346" animas beatorum cieri ma-
amoris uisacprecium 50 j gorum carmiuibus non
66*
amoris uis in pingendis ima* pofle 1
ginibus aji animi iudicia 664

am on diOoluendo magicum animalia nulla ex fe concipe-
remedium 478 re joo
Amorrhaeorum fimulacra, animalia perfeda alia, alia im
nymphae fandae 43 pertecla 199.300
Amphiaraus Boeotoru deus. animalium a maleficis non
ibid, terra; hiatu abfor* inficiendorum ratio qux.
ptus . 141
Amphion magus 136 animantia quomodo lasdant
Amfterdamu Holland^ cm, uenehci $42
porium £71 animantium morbis prohi-
amulera phytic* yo7 bendis fuffiroentum utile
anachitides 411
inij
I N D E X.
tnimantium peftes 4v Aphrorum deusMopfus 44
Anna a Virroonc 458. eidera Apollinariftae
uenenum propinatum Apollo Delphis cultus 44

Anna Lemgoumonialis das- Apollonia Diilhachio uici-
moniaca £79 na M
Annebergius dsmon 110 appltcatio inconueniens 64$
annulo inclulae radtcis d*- Apollomus Tyaneus magus
mooem cxtrahentisbifto- eiufiicm necrornao-
ria fif tia 17a traslationesiotf ua
annnlorum nugat 477 ticioia

ex Anaulis diuinatio 17^ de Apollopbane 5. Dionyhj
luduium ljo
AnfelmusParmenlis 140 ibid

anferes in Scotia ex arboris
fructibus nafci ;oo apoftararum duxfpecies
apoftetnatum uana contents
Anticbriftifpiritus io£
Anciochus , diaboli typus Appionis Grammattci ma-
108 gia I4Q-171
antiquitatif fuperftitio 17J aproxisberba K4
Antonius Houxus 588 L.Apuleius magus 136 nc*
D.Antonij afsidua aduerfus cromanticus 5:5
darmonas lucta 44 6 -537 Apuleij afinarnugae 417* dc
D.Antonio profuilTe diabo- deo Socratis liber in
lorum tentationes J4f Apuleij locus IJ&J89
Aotonij Beniuenij locus. Apufcorus magut 1;
-
aqua cribro hauda 15**
Ant. Caracallz de Periapt is aqux baptii'tnatisad magics

fententia joa abulias IfO
Antonius Pratendt 518 aquxexorcifttio 514
Antonius Sucquetus 314 aqua luftralis dacrnoni inuxia
Anubidis amor inPauIinam
fimulatus $06 aquc ludralis cofecrar re rs.
in Apeuino fuperftitioncs ad utus 4TS
arcendam tempeltatem. a q u e 1 nTa ng u i n e matJtc mt-
raculum Molls quale 1&1
Aphion £72 aquam facratam fs tormi da-
Aphrica: facrificia humana re fimulae diabolus 69.441
41 Arab urn dij 44
Area-
d by Google
I N D E X.
in lupos rautatio
arfcnicum uino iniedum
Arcadum
in iure exhibitum 335.
418 410.
16^ inde
Arcadum facrirKium
Arfinoes ctocodilorutn ora-
arena pei aluu mulieris red-
d.ta 1*9 culum 6\
arterniiu rubra 49*
Areopagitarum fententia in
647 artcmilix lupcrftiriofus ulus
uenehcam
ft*
Arefculain Arefcontem uer-
4" Artophiui magui 136*. 140
fa
eiufdem mcantationu ri-
Arfaxatis magi interitus 141
tus 158
argentu uuiumab uxorc ma-
rito datum W Artephij ars
arteriaafpera
>JJ
ill
argentum uiuum humidum,
ctfv$IAa*i«* *79
& tenuium partium 417
argenti umi ad ligatos ulus
Alimaidolum 4l
afinimiradocilrtai £7
Anani 63 l in Afinu mucaci iuuenis fig.
ariolorum pcrna f7Q-S7i mcntum *37
de Anolis quid leges & de- Afmodxus 104

creraAatuant 571 afphalti ufuf £09
Ariftxianima exbreeuolare afpis prodiabolo io_Z
uifa
afpisfurda u&
71
AriHo<iemi in patriamamor affefibrcs dxmoneiqui 109
48 interitus cum filia. Afi"ur,diaboli typus id
Aflueri regis lex 1Q
ibid.
anftologia? radix 410 de Aflynoru monarchii dia-
cor boli prxdiftioncs £2
Ariftomenis Mellenij
quale 4°° Aftarothidolum 41. etiam
AriAophanis Vefp* a Tur- urbis nomen. ibidem, 6c;
nobo explicate 184

Anftot.tocus *94 Aftarteidolum4i Syrorutn
ibid.
Ariftoteli dxrhones e(Tc nuL dca.
*<Tj«y«Aoft*¥]«9 178 eius di*
los inrernm natura ^
armaturaDci 44* uinationis fuperftitio un*
Arnoldu? de Villa noiia 146 de orta 17£

ars Almadel, Artephii, Bula
- Athanaui dodrina ab Ama-
phix, Notoria, Paulina; rus fufpeclareddira 2?
Rcue'ationum , magtcx Athanafij locus ft.6t.477
omues Ul Athenagora? de dxmomi

tenta-
Digitized by Google
I N D £ X.
teotatione (entencia joi • 7«
Athenarum dea Pallas 44
Athenodori philofophi ob-
firmatus contra dnnonis
terricularaenca animus 2I
B Aalidolum
Baalberith
41
45
Athnbitarum idololarria 44 baalim. ib.d.
Arrcbati quid hou ctidi ohm baaras radix <.s
accident 2j<5
Babylomca meretrix to6
«r/*r* Babyloms rex, diaboJi typur
194
Aucrrois locus 311
Augerius Fcrrcrius Babyloaionun idoloUtriz
504
augurari 128 44
auguriaobferuare. ibid,
bacchar herba 4/0
augunjs fides quo'na a dia« Bacchus Aethiopun deux
boloparetur $9
44 & Arabum. ibid.
Augurti Car Oris oculi Balis herba

331
Auguftini de diabolo (enten- balfami confecratie 514. w
ria
baptifmi abufus
3f
Auguftini locus 101.
baptifmi fancxificatio tc uis
58. Silt
311 409 de dx mo nis im-

port ui &tentationibus,
is
Bartholomatus Paucn. 367
&c. 510. de ueroSamuele
a faga non euocato fen- bafihfeus pro diabolo 107
tentia 169.171. manfueru-
do
BafsianusLandus
Bcb ElloCh fuburbium
^
617 57
Auguftini Stcuchi de filijs
Dei lententia 194 Beclerbecus : ~7
Auicennx locus 2.86' Beddxpropofirio fir

auis pro diabolo 108 Bcelphegoridolutn 41
Aureliananecromantia ?o8 Beelzebub. lbid.Acearomri
Aureli3nenfis fpiricus , pro- rum idoluiD,de;monJOron
Herb. 719 princeps. jfcy,
Aurelianenfium monacho- Behemoth /04

rum exorciftarum hiftoria Bel, Babylonioru dens, cûid.
4*
Aureliani in Zenobiam clc- belladonna herba 177
•
mentia 640 Bellona dca cius (acrT
Aufonij error 4*3.414 42 .
autoris libcllus fupplex u Bellooij obferuationes

17a
bene
Digitized by Google
t N D E X.
benedicts radix 410 Bothnici Iff
bencdifiionis formula uul-
go in malcficij Curacione bourn pcftif 4j|
ufurpata. $61 brcuiola contra febres 478
Bcnedi&us Berna 312, Brigitcx facix uirgines dx-
Benedi&us v 1 it. Pont.equo momacx ^77
nigro poft mortem uehi Brifiacumopp. 2x4,
uifus %6 M.Bruti contra diaboli ipc

Benedi&ui jx. Pont. Roman, drum magnanimitas So
magus 450. MalcdictuJ dxmones
bruti in
poAea dicrus. ibid, adia- Bruxx 140
boloiugulatus fl£ btyonix radix 410 ("uis ^5 jr
Beniuenij tupciltitio 704 butonisin bydropecurando

Berengarij error bufonis ufti puluis ucneno-
Ben th idolum £1 fus. ibid.
Berniclaauis 300 Bub phi x an iff
Bernatium monachorum Bufciducis puella adxmona
tragcedia uenefica 180 uexata its
bcfUa habens fcptem capita Bythix fafti tutrices 330
C
beftjaruoj maleficij curandi CAbala a magia infami
modus uulgaris ineptus confpurcata 159
cacodxmon tor
befliola ex militisdormien- cacod^mon Cafsio Parmcn-
tis ore egredi , rurfumque apparct 79. item
fi Die
ingrcdiuifa 7? nyfio tyranno, Bru-
Biecht (ij to go
blafphemia , frequens auiis Cxlij Ludouici locus 184
uinum, Cliuenti ducie« C a fans didaeoris exta
qua-
xofa a lia 67
Boccarij fabella de Lom ccremonix, mania rerum fi-
bardo quodam nobili mulacra 5:0
l4 f Cxfoniauenefica $44
4. .
.
Bocthij carmen 41J Caini fratricidium $9

Bceotoru deus Amphiaraus Calchantis uaticinia 48
44 calculus tufsi cic&us y)6
.
Bononienfes qua poena la- calculi ex thorare cViuteili-

mias arficere foliti nisexpuld. ibid,
Bontenbroucharx ^? calculi mulierum fetarum
iuftar
I N D £ X.
infUr. ibid. careens cV cuftodia* difcru
Caldenbroc arx 61 men f87-fW
Catechat Indue emporium Cardani contra Duffi htlto-
eiuscjj dzmon nj riam feotentia 253 de ta-
CaliguUImp abuxorephil- re ioucftigando per mean
tro potfonatuf £4j tationem, locus 460

calliciaherba i±± Cardani locus y.s.
Callifthenes ueneficus ijj cardui cnebifij ufus 508

earned faltatio <A Carloiu nomen pcrconrenj-
campanarum baptifmus y$. pturo obijci ioiirum if
carmen ijl
campanarum colccratio in- carminuro Coperftitio & ce-
ter j>rauamina Germaniae Jebribus medicis ufurpiu

a Maximiliano Imp* nu- 504
merate ibid. carnibus uefci dteb. a ponrV
campanarum pulfunonpro- Rom. prohibtQS c\uando
fiigarid*mones liceat tu
campanas non baptizatas a carnirex arris fuxqualefpe-
c, jbolo aurerri <± amen ediderit $ 47 "qui
Canada? daemon ij r j oone breui diues eoaie-
candela ardens in quibus lo- tit.ibi.etus pcena.ibt. 4*5.

cisappareat qj eius ra- carnificis muliertrium uiro.
tio, ibid. rum capita detrucareaufa
candeiarum confecratarum
fuperftitio
m c
carnihcis pertinacia 4*4
•
lli
candeiarum Purifications Caroli Bouillide Steganogra
fello confecratarum ufut phiaTritemt) (enretia go
Carpocrates Goofticorum
Canidia uenefica 46* autor lit
cants nigri fellis & fanguinis Cafalis urbis ucneficium

ulus 410 cafeo rempeftatcm arcendi
canis rabidi morfus curatio, fuperfhcio ft;
an diuis adferibenda 101 Cafsiani locus / >
cams rabidi morlum curandi caftitatis laus ft 9

modus magicus 47a CaR or fcW Pollux 9»aJe me-
cannabinuspuluis 279 teorum 5>j
canth indum ucnenum 335- catalepfis exemplum 550

capillorum globi in uentri* catara&a* 410
culo in ueoti 37a, M. Catonis idololatria <
j
caufa
Nzed by Google
I N D E X.
caufa fublara tollirur effe- Chafaph Hebrxis quid u&*
dus Canon. $74
cellitudo quae cx tollirur acL chatrab roelacholice; fpccicj
uerfut cognitioncDei 10c 4*! .
Cenfura dodorum quorun- chirocineta herba 1^4
dadehocopere 6So.inde cbirurgorum infcitiam & cr-
de Ctraforum nucleis emu-* rores e em ere diuis iraputa
lierepharroaco expulfisco ri j
9f
memum 19) cholera? morus 3^4.
cerauma Upif 51] chrifmatis uim,fiqua eft, no
Cerdonianihfretici 140 pofle externa cxemptionc
Cerei pafchalis ufus 45a tolli 212
ccremoniji occidi pueros no Chryfoftomi locus 18*. iz$.
pofle u8 448.4^8 deaniraarumfpe-
cerua Q.Scrtorij numincaf- ctm fententia i^&deuer
flata ili bi Dei abiiiti locus 477
Ccr him rerra,Macedonia D.Chnltophorus Probus Pa
Chaldfi magi & malehci 574. lattoicancellariul 6i£
Chaldxorum religio philo- Chriltusa diabolo jo pinna
fophica 137 tempi) confhtutus 14^
Cham NoxF. qui & Zoroa- ChriHus ad quid mill us 52,
ChrifTui qua manfuetudiui

Chami execratio £9 ecctcfiam fuam aluerit 6if
Chamosidolum 42. ChriUus diabohci regni c tier
Ch anan <y for 644
Chananarx mul.fides 447 Chriftus quomodo claufisia*
chamt cs pifcis an cl feipfa co nuis ad difcipulos fuos in •
•
cipiac jor grcflus 14^
chjracleres agronomic: & Chriftus folus ex uirgineabl-
maîci 488.489 que nin femine narus jc*
civirjfterum nuga?477.uam- Chnfti miracula dtabolo im*
cat in imaginibus magicis. pofsibilia iaj maniuctudo
482 630
charadrij uirtus jj( Chriiti norr.cn dzmonibus
Charoibes dxmoniorum fa- horribile fjc
cerdotes iij Chriftonato cefTarunt oracu
Charondes magut 135- la £i
Ihartulainams colJo appen* Chriflum aggrcdi , aflumere
& tentare aufus djmo. 407
Y Chri-
I N D E X.
Chriftu,cVadquidefict mt ^ Cliuenfiti ducu uetuft as jif
fu^prius nou»ffc d^moncf, cuebshj card ui afus £o3
quam Apoftolus 6o,6i **l*Ait dsemones 1cN.u1
Chnftum etitm perdcre co* cum Cceli imaginib. an u//je
n^turdiabolus fi uoces conueniant 47c

Chnftum quare tentaritdia* coehbatum cur e Rep.fui I la
bolus. ibid. to exterminarit : ,9
ChnUQ ccntarc cur permif- cogitationes hominu cUoio*

fumdiabolo HQ ni incognitas ^ca
colicis dolorib.medetia >cr
Chriftus unicuf diaboli fup- Col manu s
j FraociTcanas ji6
plantaror <*44 collationum inter docros/ra
cbymia non leuis medicinse tfus 6

pars 197.100 columba Mahometi $1
Ciccronif locus 138 Comethonis immolatio <5
Cicchus Afculus 140 comitis cuiuidac* petal 58s
Circe ucoefica 207.110. 414. com ixtioni* diabo\iC*&£tte

64f.Vlyflem arcefua rcti- turn coprobires hiftoniii
nerenequit an ccs ciTe fa bulofas
Circes incantamenta 164 communes di) 46

Circe nfes ludi 496 Conciliator 140
circulatoru pracftigif *H9° cocubitus cum d arm one iroa
CircumcellioDura iocurabu gin anus 594. eiufdem ua«
lis ir.fania ttld nitas 1&4
Citretx docmones 314 concubitus impoteatia quo*

Claudius Imp.quadiurcgna- modo efficiatur 4*
rit 1*0 concubitus tn potential 6$-
i
C)judir?ni locus ifZ moneecia. naturali modo

cl:n«flroruapciomagica 479 inuehi 40J
daufura uteri *94 de Concubitus maJeficiodr*
clauus fcrrcusjlib ill* facute cretum +f0
latcs t cuida uiuo exc&us $71 inCocubitus malcficio co/i
Clemens locus fj.dc diabo- faciendum. ibd
Joru ftudijs fentctia £<? conf efsio debet connoff**'
Cleopatra liber 412. rum 6VpofsibiJe
Cliuenfis ducis delamiarum confefsio eorumquilewta-
poreltarefententia 9picra pos elTc m urates Cttfok*
tisfludiu lo.tcperantia M runt 6ciroAfc
Cliuia- principis laus £81 confefsio filUcitcr a faenfr"
culo
Diniti7f»d hv oogle
I N D E X.
CuJo elicit a tflf Cornuti CUiufJa a PctroBra
confefsioni mente lid non batio decepti hiitoria i8f
eflTeftanduna 791 186
confefsioni non foli ftandum Co rona rofacea, fpecus An"
in criminal ibus 65$ 65? nebergc 110
in Confefsionecelare crimi- corpus quid 149
na an corpus non (i per iufta (pacta
1
confeftiones trium muliercu feni,nec eodc repondiuer

larum dc malcficio fufpe •
/is in locis cxiftere poflc
darum 789 Ml
confidential uis in morboru fine Corporean da?mon cor-
curatione 498. yoy pora ferae a£j
Conformitacum liber 87 corpora per aercm ferre,&
coniorationes fuperftitiofa; quomodo,& quaudopof*
beftijs & rebus inammatis fit diabolus 24a
adhibitx 579 corpora quomodo tranfpor-
cooiurationum libellns 590 daemon Sjj &quando,
tet j
Connubialis lex 34c? Stan lamiarum 247

confecratioridicula j6i corporum penetratio 248
Confentes dij 4? coruini fcllis mudio fir. uis
Conftantinus a Lyskcrkcn 41a
Colonienf conful. 3R4 coruus,diabo!us ro^
Conlultjus efle, decern no* Cofmas Slotena principislu-
centes dimittere,quamin- liacenl'S chirurgus 1^9
font cm unu puntreprfda L.Cofsitius ex foemina in ma
ra fententia 610 remmutacus 41a
contrariorum efle medicina Coda ben Luc a dc ligaturif
4*9
Conybrica urbf 41; Cracafaga •
2*2
coracefia herba l£4 crcare, folio dci eft iiu6$(j 0
coralli rubri uif J10 creare nihil darmoncm pofle
Cornelia lexde (icarijs 8c uc creaturapolTe fieri aut muta*
neflcis 644 riab alio quam crcatore,
D. Cornel i
j caluaria 379 qui crcditjeflfe impiu 114.
Cornclij eleernofyna 542, credulius ,deceptionum ma-
H.Cornelius Agrippa Vuiert ter ale
prarceptor 147. falfo tide credulitatis coftantis effica-,
inferibi lib. 4- de Occulta cia 499 foo.?oj.j65
philofophia. ibid.&ja; Crconcis F.ujchma 48
Y a Cretae
I N D B X.
Cretacdea, Diana 44 men 5S7
cribrohaufta aqua ij% Cuus roS

in Crnninalibus non ftandu Cybele 44
foil coofefsioni <>tt*6lf Cygnea turrit CI menu's 319
cnminarores dasmones nf cynocephalorum idololatria
deCrcefo diuinationes dia-
boliundc 6o cigni muicuUm argents rn
crux ab Aegyptijs etia inter hentis catena,faWa ibli.
hicroglyphica rclata 36*0 cynocephaha fto
crux Chnfti a S. Helena inde Cynogloflapilulx 40*

uenta 460 Cyoops magus 1^0. eras u*-
crux corleftium fortitudo A- teritus *4>TT4

rabibuf philofophis iS9 Cynopis magi cum Ja. r
Crucis finif J7* cuangelifra zov£:da: <s :
crucis fcrmo,potentia Dei. Cynofpaftus hecbi mi$i:*

ibid g2> eiui uis. ibid.
crucis (igni abufus 360 Cyuofpaftj eradicindi mo

crucis fignaculo frons muni- dus.
nfolita iô Cyprians Itbcrmagicus »s
non Crucis (ignumjfcd ipfam Cypriani locus i__
crucem timet daemon 379 Cypri^terrai Cethiro 5$
crucem calcarefecreto at* Cyri nominatim£iaiasa?nt

inOyftallo furern inueftigan nit cc
di modus 460 D
culrri c latere puellae execli
biftoria,eiufdcm cxplica- Darmogorgo magaJ J/f
tio 386.387 daemon. Dxmonium iOf r*
cultri in uencriculo inueuti. de Diabolus
dfmon cur benediftiooufer
Cupidinis cum pfyche uenc- mula a fag is recitara, cz>
reauelitario 317 dat 564 cut concubirufl
curationis eorusn qui mate- excrcerc ncqucar ci
he so 1 fiir mi cur ratio 441
1 dxmon idem incuS*rS ioc- r
CurrioRufo darmon roulie- cubus an traaj/irrreiemcn

ris forma uifiil 2Z pofsit 313
CuTpif fcrrea iu thorace reli- dxmon ludirnodenton ap-
cla,polt
uutncxcidit
bicnium iuzta aL
400
parct
d*mon malus,^»i*«>
m
cuftodix & carceris dilcn- lor
diaoo
Digitized by Google
I N D E X.
daemon apud iudicem
militi dxmonem ctiam ordinif ec*
patrocinatus 407.408 clefiaftici uiris illuderc 20
daemon monachal apparec 85. dxmonem nihil polfc con dc-
re 410411
daemon mulieris forma Cur- dzmonem nulla radice ex*
tioRufoapparet 27 trahi yir
d-rmon nullum fimulacrum daemonem Tub iuOoru reli
metu :r, qui Chriftu ipfum quijs iacere 44}

ctiam tentare,Paulum co- a Dzmone malcficio affec'to-
laphis cardcre, Iobum affii rumexeropla $48 $49-^0
gere,&c.eft aufus 40? daemones an homines uchc
daemon quatenus Dei mini- reperacrem pofsinc xj±
ileriia.quomodo profef- daemonet bruri qui in
fioncm illuferit 524 darmones cur fe hominu cor-
dxmoms adiurandi modus. poribus inferere cupianc
mo do locus ets ad
9 9. que
daexonis congreffus cummu hocdecur. ibid.cV icq
liercimagiuarius 2S1 daemones familiares cuiulmo
darmouis iaolo iiifamis do* di in
m is Atbenis 2? dxmones fi&icij & poctici
daemons! inftitutum prxci- 109
puuoi quale 600 dxmones hominib-familiares
dxmonis ludibrijs qui magis cuiufmodi 111
expofiti zj2 daemones in reru natura nuU
daemonis pellendi modus fu i<,Ariftoteli & Peripatetic
tilis 491-methodus ccrtif-
fima ^0.747 daemones latronibus fimilet.

dxmonis propricras,& homi 49<?
nis,diuerfa 167 daemones montani quales nt
daemom corpora ingredi pro dxmones quomodo curenc
fua libidine , non licirum morbot in maleficio aftc-
406 dis 494-49? 497
dxmoni licere fe inangclum dxmones quomodo pr^fide-
lucis transfbrmare,ncdum re locis,canquam di) tuic-
animarum defundoru fpc lares t uoluerinc 40
&ra effingere 167 dxmones quomodo pro dijf
daemoncm captiuum circuu- haberi uolucnnc 40x0111-
ierentesqua pcenam mr quenomina 41
rcantur f/Q'S7i dxmones quomodo terrems
Y 5 rebus
I N D E X.
reb.fe allici tut fuganfimu di 49*
lent 10S dxmonum nomenclature fiu
dxmones rogatinomina Gbi dia eorundem prodi 41
danc ridicula 114 dxmonum nomina ex ac?io~
dzmooci trcs uiu" 81 nis uariettte 10S. indc. ex
dxmones unde res tarn adoii olh'cijs 109
randas,& uaticinari etiam dxmonum opera tio,hominif
pofsint 1758 cucrho 69
dxmonum bonoru & malo** dxmonum on 00 34
rum diftindio 116 dxmonu fanatio hdh, & cur
dxmonum cultus apud Aegy a Deo interdum admitta-
ptios iJ7 rur 497-^01
dxmonum diftin&io fecun- dxmonum prxftigix 418
dum Theologos & philoH de Dxmonu ftudijs pacrum
,
114 ny. inde fenteneix 99

dxmonum diuinationes un« dxmonum uariaapad diuer-
de ^8 fos diftmAio us
dxmonu gradus nouem 114 dxmonibus quatenus in mi-
d.vmonu illufionihui qui ho -
gOS potelUs data. 146
mines magi? expofiti 11$ darmonas alicui imprecando
dimonum infultum Hrepitu immitcere,nemiai licituai
& maleolentia etiam arce- 406
ri 511 dxmones eflc fpiritus car* ,
dxmonum lapfus etiam phi - nem igitur & ofla no n ha-

lofophis aflertui jy bere 6%i
dxmonum ludibria ante rena dsmones expauefcere uere
tu Euanpeliu crebriora til credentet 446
Dxmonu infuftus quo-
cotra dxmones metuere iuftos rrf
modo animus fit munien- dxmones non coire 197
dus 4.^ dxmones quib.materijs ar*
contra Daemonu m machina- ceri credideric antiqaitai
menta confilium faluberri 509
mum 448 contra Dxmones (igoicnlam
dxmonum m alcficio pelleo- abfolutifsimum I4i
do itultarum ceresnonia* de Dxmonib. Platonicorum
rum ufus 4^ fententia 5J
dxmonum malorura natura dxmoniacae natutxuit 104
qualis t% 4 dxmoniacx pueUx bntlom
dxmonum miracula cuiufmo mtrabilis }jt
dxiuo"
d by Google
I N D E X.
d*moniacarum a&ionum e- Daniehs ieiunium 74*
xempla 7?.indc >
Dau'cfis liber
darmoniacaru imprecation^ DanieJis locui
punicarum exempla 407
177
da? moniacaru uirginuVuerte Dardanus magus
ri occtuftru hiltoria 374 Dar/j fomoia
id
dxmoniacus apud Gadarar Dauidis larua
nos malcficio arTc&us 370 Dauidi infidiatui diabolusô
daemoniaci curandi exemplu DecigsMundus joe
infigae 146 decreta de magis 8c ariolis
dzmoniaci fere oes melan- J73J74- indc -
cholia 41* Dccrctorum locus, deprafti
daemoniaci fifti ftulta exorci- giji magorum 164
fatio 441 dcrenfioms paraadat modus
dxmoniaci ORinCf maleficio magicus 480
correpti
da»momacoru,qui a* lamijsaf
Delphi* Apollo cultus
fl;gi credcbantur, hi ft on a:
44
Delpliicum oraculu per \ x-
rhiaepud^daedifolitii up
dxmomacoru translationei delufionis uencrec diaboli hi
ftorix ;ii
a Dormomacis Ope falli me. dcluA ones diaboli quomodo
dicos etia doftiftimoS4oi inueftigandas ja_2
darmomum meridianum £37 Democricus magus 136- eiuf-
dxmomj (imulati remedium dem mag it ftudni. ibid.
opt. quale 448.449 Democnti dictum 2
darmoniorum genus quod- dentis morcui ho minis fufti-
dam ieiunio tan turn & pre tuj
carioneeijei 540 dene urn dolor is remedium
darmonierum facerdotes uel roagicum 40
nates 113 ad Oentium dolorem mean*
d^moniorum fpiritus loj5 tario magica 474
modus
d jetnonia eijcicndi
olefin ucteris
cc
jyd"
Deiuat
Deumus dxmonqualif
^
irj
Dagonidolum 42 Dcus curnos rentes
AtumM*tt"*t 10410? Dcus buius leculi 10c
Damafci dij 46 Deus qua: punienda eferua.1
Damigcroamagui rit 664

Danae* fouecomprcfla 305 Deu$ uerat cHenris Ton? u t
Y 4 Den
I N 0
Dcus unuj ubiq; cfl 148 dc crura comenticiorum nu-
peitilij a pad Mole d qui 194. merus $6
191.196 deorum gc milium fenes 45-.
Dei nommti per incantatio- culcus a diabolo inftitu-
ncs abufui facrilegiu 470 tus. ibid*
Dei nominum abulut in cura deorum libidines ab eorurn
riombus morboruro mjgi facerdocib . cxercert foli*
45*
Dei uoluntaci in omni tenta- deos a c dasmones non coir*
tioneacquiefcendum 554-
diabolus 94-uide Demon,
Deo quomodo iniuria fiac diabolus an protja ab ilio in
alterius corpus pofsit 4c?
a Deo dcteftio, crimen no la diabolus cur Chnftum ten-
mij< tantum, fed omnibus taric
ferchorninibus nun is co- diabolus, mille artifex fpiri-
rn iiij'j tus
594 \<7
Deuin ab mpio gloria ra fua
1
diabolus monftrofa fpecitui
prardicari nolle *6j fus ICO
Deum ex homint non nafti, diabolus non formidandm
cV con r ri 199 114
p cum nihil ^miccere quod , diabojus qualis aduetiarius
in l uo or J 1 tic fieri nequeat*
n\ diabolus quare & quomodo
. Deum fibijpii nou aducrfari. Euaro deceperit ,& roan-
ibid. dum corruperit jef
dijaheni 47 diabolus quid 58. unde jf.
dij confcntes,felec"ti,commu quid in Nohx fobole tit
nes, geniales , indigttes, tnachinatus
pra*itices, pairij ,pcnates, diabolus quQmodo cV qua
turelarcs 45-4$ lubilancia? commoditarc
dij Damafci '
46 ram uana mac hi net ur -4

cVi liliorum Seir. ibjd. diabolus quomodo rtrvatu
dij gentium, djBinonia. ibid. t u r a r u prc/cius ludibm fa
di| infcriorcs
dijroaiqrum gentium 4^,46
^ ciac uo
diabolus quomodo uaticine
di)populorum,tcrrai"um,ter tur 6*f. tut uaucimnui-
ra?, motuium 46 deatur 1^4
d;j prouincianitn,
43 diabolus lamia Dei 14-
cJUboli
Google
I N D £ Xs
fJiaboti cibus 101 prodentia,quibus nuncu-
co nrr 2 Diaboli conatus pra;- pacurin facris Jiteris ioj,
Jeruans curatio optima, 104.10?
qoalis 441.442, in Diaboli permiflaa Deopo
diaboli culcus in cuiufcunqj rentia quid potifl*. confi-
materia? ucl nomims ido- derandum no
Jis rj. etiam in ucro Dei diaboli potentia 6\ 66. indc
tcrnplo 37 69. uoluncatc Dei limita-
<!iabolj delu/iones quomodo
tmreihganda* £19 diaboli przcipuum Audium
c aboil diunrat tones cx pro- cuiufmodi 389.391
phctis defumprc ^9. 60 diaboli prarftigia? uc
dial oh e cgeIo cafus 34.}? diaboli (imulaciooes 69. flu-
ciA oli eroaDcum odium im dia
roedicablfe ig^mde '
diaboli ftudia & opera multa
d.abc'i & angdomm ciuf mi breuirer comprehenfa 61
niftcrio cur Deus utacur diaboli tentationes icq. 101
diaboli uatci fi
diaboli faliacia diaboli uim neminem po(fo
40J
diaboli fall), qui peccant 594 per dimidium pater noOer
diaboli futurorum pra*di&io D. Francifci di«
iu ft mere,
nes quatenus uera* LZO 6urn
diaboli imbecijlitas diaboli unus idercq; cultui
diaboli lingua uenenata & etiam in loogc djlsiris re-
fallax 100 gionibut
diaboli lingua eos loqui,quo diabolo imp ofsibilia qua* jij
rum corpora is fubintra. diabolo quare Deus multa
.Wit 379 permitcatjConftitutis Jimi
diaboli ludibrijs etiam pios tibus 119
infeltari j$ diabolo quatenus liceat ue*
diaboli roachinationef iOj rumdicere
diaboli membra & exprerfa* diabolo rcli fte 11 du m, nec Jo -
imaginationcs |pj cuseidandus y6 %
diaboi memoria,acumen in-

1 diabolo unde illudendi ncr*
genij,& rerum prudentia uusaccrcfcat ;6i
unde diabolum curhomini aducr-
in Diaboli nomine nihil bom larium conftjcuciic Dcu$ r
fieri
553
diaboli nomina,ip(ius ftudiu diabolum etiam egifl'c exor«
Y 5 '
ciftara,
I N D E X.
ciftatn J*f-5*9 judicium tco
diabolum ctiim miracula t- Diophanes diuinut 189
derc f6" diuinatorta an lege Mahume
diabolum in omni operc hu" condemnata
tica 57S
mano xizaniafeminaffe 57 diuinandi art apud Tnrcos
contra Diabolu M.Bruti ma- profiten folita 1S9
gnanimitai M diuinare ni
diabolum nihil poflc , nifi a diuinatio ex mactarorum ho-
Deo perm llfum 119-- f $4 minum uifcenbus ft
diabolum no Temper corpora diuinationis fpiritut ia6
per acrem ferre poflc 344 diuinationes darmonum un-
diabolum per fe mjlcficia o* do S9
pcrari,neq; la mi arum ope diuinationes magicar 1 77
ra opus habere $yi diui nation urn inpoftura? too
diabolu prius Chrifta nouil diuinus no
il*,quam Apoftolos do diumi quam pee nam xsereaa
diabolum fuos pollicitation! tur 570TJ1
but ditare 257 diui 1non afcribenda morbo-
diaboli cur ueritatem inter- rum curatio 101
dum coniiteantur eli diuis temere imputari mor«
diaboli qualef ipiritut 57 bos quondam 196.10;
Diana Cretx dea 4? Dodanim N02 F. 39
Diana Ephefiorum dea. ibid. Dodana,Epirus. ibid.
Diafares Arabum dcus 44 Dodonxum oracuium 19.61
Didij luliani catoptromantia dolus quid 6<3
m
diemarryden all
Dominicae diei ieiunium izo
Domini cani mquifitores ha.
diffidentiae uit 499 reticac prauiratis 154
digitus Dei 164 fathanf .ibid, L. Domino barba quo-mcdo
diluuio mundus intcnjt ^9 mutata ijg
Diomedes pro deo cultut 44 domus darmonis idolo infa*
Diomedeainf. ibid. mis quomodo purgara A*
Diomedis aues. ibid. 418.419 thems t1
Diomedis loci quomodo in
j
Donatiani, furiofi larrones
aucs conucrli 419
Dionyfiaci d* mooes 108 Donati/larum peruicax infa-
Dionylius Syracufinus da?- nia &i£
monis fpetitro territus J2 Doneualdut 151
S Dionyfij de Apollophaoc durmienti tefltt exe fti m
Dorp!}
Google
D E X.
Dorpi mereatores
j elgadum iSt
draco pre diabolo 107 Eliciuslupiter 41
draco magnus. ibid. Elfa Kamenfis 380 j8i
DruidxBardi 49 Eltenpagus 6ic
Druides Gallorum. ibid, ea- Empcdoclis de dxmonum it
rum religio 138 pfu fententia 3iC'3^
Duffl origo &
aucoritas Empedoclis roagiac ffudium
Duffl regis hiftoria 2JO Lmpedufje 109
DuG] dxmones IpwjMtiHfi intcrdu a dia-
Dypfa s uencfica 64^ bolo cieri 68
£ empufa io_g
EBaudus Henrici Remen- eneclif lapis 511
fii archiepifcopi cubi- Enehadarum Iuduf 49
cularius 7? %yy*Wfitutfit.\yymwfitm rlrp. ui
EboracenGs liber magicut quomodo
ri uaticiuentur
184
ebrios intrepidius pcriculis
\yy*Tfhm mulieres quo*
fefeobijeere tj% modo uaticiuentur i8|
tcclcfix ex tremum fuppliciu
energumeni 5
Eogelbertus Holter chirur-
ccclefias grauifsima pcena
gui 410
qua? gjj Enochi liber ijp
ccclefix rrinifter io raaleficij
enchufiaftx ^
fufpicione confulend u 5 & U
qualis
:
JJO.f3i.ttl
i»*rV«* uJt 133. .
i b i
&
Eckerken 615"
Ephefiorum dea Diaoi 4r
ecnephias 147
ephialcici. ibid,
tffafcinare ry
epilepda, morbus facer 10
effigiesaltronomicc quid dif
feranta magicis cpilepfia morb.nulla ratione
488
effigies damnof* diuinior extent 204
480.481
effigitrum nug* epileptic curandx rhythmi
477
Elath magici 471
4J&4J epileplix curatio diuis
cleemofynarum uirrus 742. non
Elemenca emagica Petri de adferibenda '
20a
Abano epilepfia: remedium 507
149
epi leplie uarias fpeciet uarijf
elephas, diabolus cur in Io-
bo did us diuis perperaadfenbi 10
104 j
Epirus,
I N D E X.
fcpirus,Dodona prius 39 Euam cur p otitis, qulra Ada
mum , aggreffus fathan
ephtmerus auis 300 taf
cphimeri etymon 301 euangehu, Dei potenria jjj
EphphataChrifti uox 609 euagelij cfficacia ubi,& quo-
(wftrtt modo 476.490
cpifcopiarma 6i7, cuiufdam Euangeli j Ioanots fuperftmo
de MLuthen ortu,concio fusabufus 4-5
qualis joa Euangelio renato fublatx Is
cqua? in Lufitania Fauonio muruprarlligias MX
obuerfjc an concipiant Euchecarum iacra nefanAa
izi
J 01
dc Equo furto fubtraflo,Py Euchanus Rofcnbader r>
f hi} cuiufdam facnha faN Eudemiannuh 471"
faaflcrtio 194
Eudoxus magus :;S
adtquorum morbos iocan- Euerrelc rfl
raeiones 4*8
eugion 1
1I7
cqueftris ordinis quidam das Eurycles magus uj

rooniacut 404 \vfv*A&tm. ibjd.
f
Era "mi ad AlfonfumMaurL ezorcifmi G&i hiftoria toG,

cum epiftola 6x% gnis pf
Erici Si Roller biftoria ex Sa
1
ezorcifmi in obfefsis con ad.
zone Grammar. H&tjfg hibendi 5^
crictut diabolut 107 ezorcifmi quando , quenso*
Erichtho uenefica 171 do,& aquibus adhiber
Eriphia uenefica. ibid,
error 66q ezorcifmorum abufus y19.fi
dcErrore fed uft 1non inter-

s perftitio
ficiendif ,
pat rum lenccn- exorcifmis cur Chrifti coot
%ix 6iQ admixtum jio
Efaiac locus ezorcifta qualis arTe debat
14
Efauadiabolodefrarris cje- m
exorciftae
dc follicitatus 40 fia
Lfguorraopp. exorcift.r prifci piincipio ab

4^
Efuueiler yi$ atrabile obfeuos emcua-
Ethauil quid Arabibus fignu refoltri <:t
ficat 182 ezorciftarum quorundrmVx

£ua quare 6V quomodo a dia ftoriatmemorabiles s*-*
bolo deccpujtfandc 40$ ezorciftarum facri/iculoniai

Mis
niniti7P>rl h Google
I N D E X.
abufus grauifsimus 519 foemi n a? in equam u erfar, &a
cxpiationi conucnientia 510 diuo Machario reftitutas
cxpiationum in roorbit ra- hiftoria 237
tio lOl.lOj fcemina ab initio ad ueneri-
exploratorcSjd.Tmoncs uf cium procliuiores 64*
cxta duplicia Carfammmo- fcerninarum in mares ucrfio.
Ian ti appa r ere 81
cxtoruro obleiuatioapud ue e Fceminis mutari in mares,
tcref 67 an fabulofum 421
extenfa mulicr diffca lamijj fceminei fexus credulitas &
Maria 114 fragilitas 2x4
exrerminium mcridianu 107 fcritas animalium quomodo
Lxurgat DeuSj&'cPfjimi uer donanda 707
ba,quatenus contra diabo Ferdinandus Cortbefius 50
Jum efficaaa 477 Ferctrij dii 4c
F Fclcx triadiuinorum genera
FAmiliares dsmones qua* 188
les 111 fidelibm omnia cedere in bo
familiarum clarifsimaru ob. num ^4
fcura initia 319 fides uera qualif
44;
contra Faicinationes quibus ridei aducrius diabolum ins.
ufiantiqui 510 444 & qualem earn elTe o-
faiVinum^jkinatiOjfafcinarc porteac
447
£dei Chriftianac abnegatio.
fa.cini per oculos aut lingua
in certis raruilijs ratio cu- fide 1 fcueum jjt
iufmodi 230.310 fide dxmonfm exrur ban jij
Faunus Arcadum deus 44 filij Dei ad filial bominu in-
Fauni 46,'incubi jti grefsi, apod Mofeo qui.
Faunoruni ludibria 282. 294.29y.296
Fauftimanc imprelTa Sin.o- Filumrusrcx 30a
nis magi imago rigurato nuliam ineffe uim ra
2J7
febns CU ratio magica 4 94 tionefigurac 480,487
icbri curandatretnedfum ma Fmnorum fuperftitio \\6
gicum 456* Fiorina da mon 322
ad Febres incantatio 474 Folia uenefica <
047
felis cerebrum, philtron 341 S.Fontainui thcologus 304
cFeilis ucficula lapilli cxcifi folleti joj^
32* Fcrresoppid. 251
Fortali-
I N D E X.
Portaficium fidei liber 140 tentia 398
forces uiroi fpe&ra no uide- funambuli 96
re tjo funerum apparatus in Gallia
S.Francifcus da*monis quoq;
prxftigijs delufui $68 furis inueftigandi modus ma
S.Francifciinfugando demo gicus 460465
ne modus U4 furis lzdendi per incantatio-
f rancifci fan&itas 87-locui in nem modus 464
caelit cuiafroodi 87»S8 fun quomodo ocular excu-
S.Francifciuira qualis hifto- tiatur per incancationem.
ria 514 ibid.
S.Francifcum luciferi fedem furia?,da;monef nf
occuparc,& Cbriftum ue- C.Furij Crefini prxclarum
xilliferum agere 87 fa&um 164
S. Francifcum non fat is no* furoris ua(a,datmone/ irf
uitfe pij hominit uires in t'urorum caufac fjy
toleranda darmoms affli- furto res fublata at reu'itua*
clionc 538 tur , anathema magicum
in S.Francifco unde quinque
uulnerum Chrifti ftigroa- futurapraeiagtentes aiundif
ta appareanc &S &
cur 191
Francilcanoru Alcoranus 87 futurorum prxd:Ctio foliui
Francifcanorum coetu nullu Dei opus 190
ordincmonafticum ChrL G
(toefleuiciniorem. ibid. GAbirus Macedonia deal
Frao.de Pergula 4^8 44
Fran.Mirandula |*a Gabriel Fallopius anatomi*
Fhderici Ele&orii Palarini CUS lSc.;rr t
prudentia 617 Gadarenorum porci 440
Frigga Gothorum numen 46 eGagate oleum fU
Frin.itclicx medico cohcit Galacia icp
doloribus laboract tophus Galeni di&um 10 fuper/l/fio
deie&us t jq8 504
Froe,Vpfalen(is deus 50 Galenoetiam deri/ariucanra
frugesexcantari alamijt no tiones 474
poire 161.16 Galgarandus medicos ?;c
fruoum (lerilitas ob peccaca galguli a i c u 1 cj occulta Bjtfg
noftra 48 gallinauulpi erepta 4H
Fulsjenrij de Heroibus fen- gallinarum pcftis 4^8
GjU
d by Google
I N > E X.
Galli facerdotes cur cybeles ficia ii|
didi 1H4 Godhardus ab Hagen exorci
Gallorum fuperflicio 49. uL fta 114
tfimaehumanz. ibid*
gariophylata jio
Galparis Peuceri dc diuina- Gog magus 136
nonib. liber J 74 Gomorrh.T exitium 40.136
Gordiani imp.inrericus 180
Gaudentius Meruit rn Gordonij fuperftitio 504
Geheonon uallit 47 Gothorum oij 46
Gellij locus 191 Graecorum idololarriat 44
gelotophyllis 279 gradinis ex m a Ichc 10 ortf Te«
gemma ft up o rem joducens datio fuperftiofa y6i
Gratidia uencfica 64?
Geneuae uencficium tcntatu grauedo 281
Grauia Vuieri patria 337
gem mar urn uirci jio.jii grauidaru roulierum imagu
Gcniales dij 45; nationis uis 230
genii. ibid. 101 Gregorius 7 .pont.Ro. magus
genii mal i
109. 11c 4fO
gentium minorucn dii 45.44 Gregorij dc diabolo fent en *
Georgiana fodini 110 tia ii£
Georg.Agncola. ibid .yy 6 Grigri daerooniusn 113
Gerard us Fiber Cadurcanus Grugna? Stryacis Caroflx 1L

medicus yij brt no
Gerardus Strailgcn Morfcn- Guiiielmus Brabant inus 410
(is abbas 547 Guilielmi ducis Chuiar, eVc.
Get ma magus 136" prudentia 616
deS. Germaoo hiftoria 149 Guiiielmus Malmcs 13 6
Gigantes undc 196. & qui Guiiielmus Mcineri Clatiu
famuli dxmoniacus 567
Giibertus magus in fpecu li- quomodo curatus $69
gatus ijo Guiiielmus Moncends Co-
Gisbertus Horftius medicus mes 61$
Guil.Turnerus 300
gladjus fpiritus 44a. Guinea? daemon iij
D. Gunduls reliquiae quales
Gnoflici 140 441
Goofticoruna nefanda fieri- guieli dxrqoncs quales tit
Guthnr*
\
I N D E X.
Guthrune uenefica 64^ ca «4i
Gyge uenefica. ibid. Hecaces infidir w,
Gygisannulus 478 Hecatca cernculamenta io5
Gyraldus Hybernii fcriptor He&oris Boeihii deDufro re
300 gc hiftona ijo a, Cardano
yVftfUitlu* 186.187 refutata. ibid.
H Hedoris Boethij narrario de

HAbar quid Hebrxif 11S fuccubaquadam 54Q
Ha d n an us Nicolai , Can- Hcdorislarua ?/
cellarius 171 S. Helena Conftanrioi Irep.
Hadnanus Turncbuf 184. marer: etusque in funs inr

haereticus quit ?86 ueftigandi msgico rnoio
hxretici ex m*g\$ orti 140 inuocatio 460
harrericilippiencibus Smiles Helix Thcsbitx icium if ^ v
614 pieces r°
harrecici quid a lamijs diftet Hcltdarus ForohuicnM 6^ -
iS &Paduanut rocduus \]z

hirer icoru conciliabula dif- Helinaudi locus 15
(ipanda 614 Heliogabali diumatio ex».«
harreticorum poena 617 datoruoi horainum uilcc-
cum H.vrcticis quomodo fit ribus ft
agendum 6lf Heliocropiuf lapif p

de fiarreticif non intcrficicn Helifxi muacu/um quale Hi
dis,Parrum fenteocix &±q D Hcmncuj Barzius Olislr
haerefeos exectatio 6if gcrus is
Hammoneafes ciues dxmo- Hcinricus Inftieorius 8.jtc«

niaci 482,
Hammonisoraculurtt 19 Henricus medicos ifi
Hans Vatccr fide dasmonia- Heinricus Vuefius LL. Do-
cut 417 dor z6t
hariolari 117 Hep Ux ftium Memphis qua/c

hariolus l|Q 44 9
Hartumim quid hebraris ijt Heptamerolibrt uiniw 149
Mebrarorum deliria qualu her bx material s etfeanorcs
cur ad lunz /amen left*
Hebraira* uoccsrem magica 109
fêclantes , quae & quot de Herbarum facuUatibus fa
perfticio ueruftatic I7i
Hecare Cnodia zc;.ucnefL herbarum in icrijs diuiloao-
Dil
Google
I N D
oil coTecratarum ufus 451 lufia
ni
herbit an uis infit magtca Hipocus magus \tf
Hippocrates detpifepf&ctH -
Hercules comunis deus cur racione dijs non adfcnbetf

di&us 199 da fentencia zoi
Hercules Boetbi; fabulofa Hippocracts de incan'tatio-
narracio 316.317 n urn u a m tare locus ait
per Htrcultm iuramentura Hippocratis in (acerdctes
magos fententia 449
HcrmiQUt cornel a Ninvue- Hippolytus deMarfiliji 4E4
oar 618 hippomanes |j£. unde di-
Hermanno Vuolfratgen mo- ctum 140
nacho teftcs quomodoe- hippomanes furorcm cinus
xcdi 410 induCere, quam amor cm
Hermolina daemon j amafia conciliare 341
facerdotit hippophanas herba isf
Hermel mag us ijtf ex Hirundinum pullis phil-
Hermecil libri magici. ibid. truni 34!
Hermtppus magus, ibid. Hifpani uirginitacis figna cii
Hermogenes magus 57J Jigentiui obferuare fobti

Hermotimi Clazomenij ani-
01a relido corpore crrare hifloriej uarif cur huic Opert
folica r6 infer c a *f
Heroes 109. agj undeduti Holithac berbc nis 510*
Holleri magi intcritus 14*

Hef us Gallorum idolum $0 Homeri local j8o.» 8i
Hcrrufcorum falcinatrices ^Homerica medicatio 504
" bomo ,Dei holds exinobe.
hieranlucpului* 1-9 dientia fadtus 37

llierenuas Brachelius 177 homtni cur aduerfafium con
Hierichuntis aqua quomo* fiitueric Deus diaboluto
do falubris ab Liiico rc d-
dira 714 homines in beftia* transfor-
Hi crony mus Luchefinus ^1 man nullius rei potential
Hieronymi bber magicus* pofle 414
m
D. Hieronymi locus 113.486*.
Lominu in beOias trantfor-
matio phaotaftica i]6
4*7 hominntn corporibus cuff*
_
D. Hilarij cum dxmombut imraergere cupianf daf*
Z snoDCf
I N D £ X,
m ones 9 9.10 0 & quo- tatx 184.1*6". i8t
mo do id conlequantur. bypcri con herba , tuga dar •
ibidem, rooms nuncupata i$8
homicidiaab initio 106" hypericonis uis 50S
homunculus ex mandrago- Hyppaoisfl. |oc
rce & alifs radicibus quo
pa&oefiingatur 711
I
Hooonj liber IJQ
Horatij locus ULUbWM* I A cob dc Chufi locus to*
i
109.670
Hortiiiar daemon 114 Iaxobi de rofa magica
holies io roilitem iniurius, na
& diabolo fc deuoues , ab Iacobi liberi dom ini to Leu-
eodem ibreprui 408 chrenburchhbelius 504
Houel pagi damoniaci ît Iacobi locus 5?l
Houioulura daemon 114 Iacobus Ruftus JU
Hubercus Faber rotdicut Iacobus Sprenger jjgQ 144
Iuda % &Iaduaquid Hebntit
ad D. Hubcrtum Ardenna- "9
rem datmoniaciduciloli* Iamblichus magus ij6eiuf-
ti 4*2 dem de dascnonibus fen-
Huisberch cart rum 6*!J ten da 116.161. 316
Hunnorum ortus 50a jafpidis uis rxo
hyena an fine mare pariat ibis ,diabolus 107
JOI Idanthrcfus Gorth- rex 501
hyxnjs froncis corlum IdelibtrtaMundi 30rneca«
ta J07
#
byxna? uteri philtrum.% id ol a n at io n u m 4$
14! idolorum diucrfa oomiaa
hydrargyrum f humidum & 41.41 inde
lenuium partium 417 idoloiatriain populo Dei 46
v/f ftxv T\':* 176 idololatria,Noh» stare v
hydropif curatioexbufonis ieiumum & oratio cooiac
uftipuluere 146 da aid
hyem* afpera 588 ieiunij in operibo*
hymen 18^.187 mcrobrana a« uincendis enerji* 540
lias crafs!or & ualidior,a" ieiunij uirtus & encomium
lijs tragilior 2J& {41.741
hyaae ;c omncs uirgines do- xasvs ChriOusiB^cetdctu
01&-
d by Google
INDEX,
crdinem apud Iudxos c o- imprecandi mala , ccnfuettf*
optatus 291 do uuigans 406*
iasv Cbrifti Ac mini tad oj- imprecattonis bonx maio"
pellendos daeraonei uif rem cifc aim, quaro maiar,
dcbere&cur 406
Ieiu Syrachi autoritas 16S imprccationis mala? catm -
Igmarus Rcmcnfis 450 plum horrenduin.
ignis cuicus apud Perfas un 408
dt ii_Z imprccationem nemroeA
i^ni damoarut quidam pro poOelxdi 599
malcfico , relipilctt aba- imprccatione parentis nihil
mcutii melicrc uaC*tu 6qi pcriculofius bins 407
Jgaorantiara&i pro pro in la imprccationem darmonica"
raits 661 rumpumtarum exemplar
iidoni quid Hcbrcis ljO ibid.
ibid. incantameca muhercularum
imaginatio formaru per (en. figmenta 6qq
fura cooccptarum chela u- iocantameotorum labyrin-
ma M 1 thus if
iuiaînatio in ten fa fanatio**' incanttre Hi
niseflkax 498 iocaotare.ihcantatio ijj
imaginationii tlit ac ratio incantation is uis 108 tj

iufdem uaaitaa no,
tmaginatricts facultatif cor* ill
ruptio in metancholicif tncantat'tonuia Artephii li-
cuiufmodi 117*118 ma 158
imagine! damnofx 480 iocantationum opinio no mi
imagines, earum rerum no- * nima religionis uerae pe**
minibus, qua rum imaî- His a; fcecundifsiroa cala*
he*,appeilan folits 121 mitatum mater 4
imagmum lupciThcio uana incantationura uarii modi
488
immundus fptritua 106* incantaiiooua uerba nihil
ab Isnpio gloriam fuam pre pofle \6$
dicari Deum nolle \6\ incantatores diuini quando
impels ibilium , & ualde dif- dicantur 174
Galium idem in mrc iudi
, Incubus daemon
ciuro 6 ft morbus 2M
• poftwfpiruat iucubj dzmoniaci illuGo iSt
m a Z
m iucikj
I N D E X.
incubi dxmonis uexatio per loannet Ecfithivt aedtcvt
ieiunium & precationeni *H-3 8 4- 49* .
fublata 54 l IoanntJ cuanêlifta in Path*

incubi & fuccubi dxmonis mon relegacut jtj
prailigia; jio.ju loannit euagchftr in fugaiu
incubi itlufionem mteAira do darmone cotra magura
quandoquc probat etiarn Cynopa miracula. ibid,
matronas $14 loannit Euuichij mediciear.
incubi imaginari pafsio t
io men 1 j e pi ft o la CSS
fomno Jtt loannes Feroeliui median

incubum dae monem appro-
bant es hiftoriz omnet fa- loan. Fernelij de fpeftrit ia
bulofse 5
1<S fpeculo exhibicis tcftjmo-
incubum in fomLO p Jtictcs, ntum iff
quales cuadant 617 loan. Fauftus a facellano cur
incubum palsi faciifici hifto- xnitiut tracxatus 14J ubi
ria magia ra didicerit 141 eiot
indufium ne ccfsitatis 5-45" patria. ibid.
rodigeeesdij 4f loan. Franci fcui Picus I

infant qualis Rom* genituf loan. Franc. Pici de Prxno-
cionelibri 190
infantes e fepulchrit cfiodi a Joan.Franc.Ponzioibiut LC.
lamijs,uanum 118 *4! . ..
ignis ratuut 2i Ioan.Langius medicus 57:-
inimicut 106* 40?
iniquitatis uafa lie loan. Legcreti hiftoria 2 a
ioitium cuiufque rci (pedan- loannit Leon.it Africa; de-

dum 6]7 fcriptio i$5
infidiacores dxmones 107 loannet Lithodiut medicus

jnuidut 1Q&
loannes ab Etteoftet 37$, loan. Luder, M. Lu then pa-
Joannes Altc nanus 384 ter J04
loan, baptiftat porta? Nca* loannet Maria Bettbut me-
policaui Magia naturalit dicus 5/4
loannes Nider 4TJ
Ioan.baptiftx in ucero mams loannit Parrit coainenta, $c
exulcano u£ fiOaligatura 417. 4 s
loan Brachelij carmen 24 loannes Reuchlinut 141
loan.Bom <ox loannes Ser tonus 51$
loan-
Google
I N D E X.
Ioannei Sleidanui j if pro Iphigenia ma&anda, cer
Joannes Sohctius Eburo uafuppofira 418 ^
roedicut 413 Irmengardis comitiiTa cu-
loannei Scurmiut jif iufmodi uocem ex ima-
Ioannei Tritemiuf & ginis oreaudicrit4tf etut
loannit Tritcoiij Stegano- peregrinacio. ibidem ui-
graphia iyo ta. ibid,
Ioanncs Vernerui fiy irarfpiritus 106
Joanncj xt. & ixipontifex iracuala,d*raones iff
Romanut magi 4^0 Ifigonus > 529
Ioannei Vindeliut 713 Ifis Aegyptiorum dea 4;
Iacobus a datmoRt afflicluf lfidis ucerdotes lenones
tog
Iacobus maleficio affcAut Ifldit facerdotes in cracem
549 a&i 307 & AatuainTybe-
lob 1 a diabolo tentari e- rimmerfa. ibid*
xcmplum diligeoter ex* Ifraelitarurn idola 47
pendendua 554. 53^. Ifsim lot
m
Iobi paciencia uelut fpecu-
ifchiadicot carmine fanandi
modui 473 •
lum , mentis oculit pro* It aloruro blafpheroi t

^97
ponenda 563 Icalorum fafcinatricei 33O
in lobum faruirt quatenua Iuba , Manrorum deus.
diabolo per miffurn 110
Ionibui pefte laborantibut Iudas, diabolut Chrifto di-
humana ui&ima litan- C>UI LCi
dura tefpoodetoraculum iudex quando Chriftianx
dementia? maminiiTe de-
Iofeph Ifraclis F. an magi at beat 650. 6;r
pent us fucrit 1^ iudicif iniqui poena 614
lofepho infidiacui diabolus Iudithpuclla adaernonc ur
40 xata 484
Iofephi locus refutatus j tr Judith Vuieri uxor joi
Iofepbus Niger 46a lulianus apoftatamagus 140
lofux afiitterc ad dextram Iuliaot caroptromanna 7 1 5"
cur perroiiTum diabolo luhj Obfequentis locut Ho

IIO Iulij fimulachrum C. Calsio
Iouiales mallei Jix interferon fuo apparec
Iphigtniae uidima 48 71
Z 1 lull-
I N D £ X.
Iutius Scaligtr \\6 eiufdem ti 9 infigne ezeroplam ti«
locus 457 de maleficijs fen
tenria a_za
iumentura pro diabolo 108

Omenta C\ quid pratter rut u-
ram pari uideantur, quid
KArentis urbis obfcar*
nam diaboJj luciibr"
faciendum ftfj
um
iunioribut magis infidiari
Kafjm quid Hebrzif 07
diabolum 544 Kararina Bilandia a a*
Iunipcrus thriftinauta y~\
Kararina Lor qua ratioDt ma
luno toj> Sami culta 44 Spar ritofuo impotent! fuccur
txculta 4*
rere uoluerit <<t
lunonis Monetae refponlio
64 remplum. ibid.
Kcntorpium ccrnobium ttf
Iupiceri09 Aethiopibus cul
Kcntorpij monaliam
tus 44 coclo pra?fec"tus 4c
tio diabolic*
Iupitcr Uliciuf. ibid,
louis Hammonis oraculum
rnvftfuurr**
a Chamo dedudum 178
Iupiter imbre aureo Dana* Kimhi rabmi de Samuhehs

congrefllit pf • pparitionc fc-ntcnna 169
eb Iurameota nefaria mutter *<*f*.uK+ 1 aim 177.178
daemone ibrepea item
a , A * rmftt.tUa rmftja? ^2 4
hofpes quidam 40I K nc c htcnOcin abbatia <4
iurjndi tcmerc confuetudo
uiranda 406 Hui-xvPfvwim 4.21
Junfconfultorum infignium
cenfuradelamijs 61;
L
Iuftini dc Iofcphi magia lo- LAbanidi} 46
cus ij9 lacertaein homiaumcor
Iurtus mcndicus ficlc da-mo poribus inuentx
niacus 416 lacerta? phtltrum /^f
iufti deprecatioefficax ££9 lac ductile & Blatnro/Jccom
iurti, ueri Dei cultores , dia- etiam abfque incaorano*
bolo funt formidini jj f ne quomodo fin
lauamen palarium ^9 laftis tres fubftaiaris.
luuenatis locus 159.540 Ladantij locus jraouo^

roucnis parcntibus jmraori- ;
103. a97
geri, Scab j/fdcm exccca*- lacha 5 quid HebrsSf 11*
bail
Diniti7f>d hv oogle
I N D £ X.
limit delufa iji ne / 26*
lamia diaboluf 102 lamiae quomodo Gut refti*
lantta? non pofl u nt, quod ere tuenda; 66$
dunturfacere 647 Jamiarum appellatio ijz,
lam X opera l um dponcm f lamiarum confefsionem efle

in afHigtndishorainibui, phantaiticam iir
nufquam jntoto Biblio- lamiarum dignofcendaruin
mm eperc reperiri. experiment fallaflisima
lam li: if quid a magis in fa -

lamiarum do&or, corrupta
mibus dift'eranc. ibid. phaneafia jttf.jay
de Lamiarum innocencia Ai
la mi* commifcrarionc di* eilti iententia 6\$
gnar, nop poena 661. a Lamiarum !ar/ione quo-
lamiacdt maleficio fufpeciae doftcuriasuiuatur 64$
non flan rr. in tetroi carce lamiarum phanrafiam quo*
res abijeiends 687 modo regar daemon 160
lamiat hzreticis non annu- de Lamiar«m poceftatc con-
mcrandat 586" cept! opinio fecund, Ifi
,
lamiai in qaos uirus fuum c- ma calamicatum mater.

iaculari pofs inc 6i£
lamias mentis crrore a ffefta-, lamiarum profefsio diluitur
& nulli noxiac quomodo , aif«
puniendat 684 lamiarum proiefsionis mo*
lamix qua poena apud Be dut m ep t ai,nc c coheres
nonienfes affici folic*.
lamiarum fexus & ceas 666,
lamiz qualas efle plerunque 667
foleant £aa lamiarum ftulta phaurafia
lam i* quomodo delufaedar- aj8
monis opera pucene cilc lamiarum uanade fua poten
fua ?8tf riaperfuafio 9. if
tamiae quomodo & quare a lamiarum uires 11-
damonio demententur, lamiarum unguenta 274
ut quae non potoere, fe- lamiarumîoluntas 674
cifle fe fateantur & ere* lamijs quz calamitates impu
dfnc *J2 tentur 6jt
hi \x qaamodoin aere ton lamias dclufai adarmone,fua
citando rtludanturdafmo opera ilium ufum fall* crt
Z 4 dere
I N D E X.
dere jjfjg* fkationes rerum fa tu fa-
lamias etTeamenres J99 rum 109.no
inter Lamias & diabolum f ee laruc 8>iQ9
dus nullum 657 laruarum genus puerperis &
lamias in fpiritu, noncorpo infantibus la&antibus po
reequitare 141 till" infeftum 111
lamias nacuralibus interdum laruarum uariae fornix exeat

pt^rmacis deludi a fata-
larynx ara
lamias ncroini nocerc poiTt Lacij deus Mars 4f
9 latine refpondct exoTcAft.it
1 ami arum uiret '
daemon faj
lamias nihil uoluntate,fed o- T.Larinus 49^
"»niacoactas fc deceptas .
Latopolitanorum idolola.
lamias
faccre
noq
«T
5 g tria
Lauru s cur ApoUioea d.6a
^
eiTe domi fimul,
Ccalibi 178. tem Delpbaca & Fan-
lamias non faccre quod iji dica* abid.
impooitur <fjo
lamias no inuehere cos mor- legio ic<
bos, quorum fe fatentur Lemm Vulcanus deui 44
erTc$ricc& cflc xjo Lemures 46.1c?
lamias poemtentes cuitart Lemures quomodo pelbn;
patnas corporalcs staj . Thtophrafti Paracciti af-
lamias puniendi modus 18 feclat 49]
sje Lamijs anacepbaUofis Lemurum chores «
*47 Lemurum praertigtae reoi:s
lapiTlus ,tufsi reiedus jr j Euan gel 10 i ublatac t::
lapilhexcpatecxcili $9* Leo pro diabolo 102

lapidumpluuia '
Lcnocitnj poena :~ ;
(apfuf horn in urn in fpiritua- leonem in nuilieres minus
Jibus duabus dt caufis fa- quamin uirosfatutre 6;g
cilior 66 9 lepores an lint tntrcgignioc
lares 4M00 lares familiarcs
109 Lcuenrter pagus *M
jjresramiliares tuieroinpa Lcui Gerfonis F. Hebrxus
tcmis aedibus obierusci phiioibpaus 112
no Leuiathart 104
JiflUffl familiariurn prxfigni lex duo decirn Tabularoa
flea.
Diniti7f>d hv oogle
I N D
de agro noo cxcantando debet 147
*** locuftauencfjca <4f
.
legis rigor ad Chriftian* mo locufta? prodiabo.it 107
derations lenitate deflc- Locnpagus ftj
dendus 619 amentiam
loh} ulu & fore*
leges imperatorum cotra ma numioduci X7<f
gos&ariolot J7$.J74 loliorumfeminator jo6*
leges quafdam magis ad ter- Lothi ebrij inceftus cum fi-
rorem , cjuam ad txcm- liabus 49
plumedi 6jo Lothi uxor in talis petram
conucria uj
JiberNaxideut 44 Lucani locus yo. 8t.io8.no
hbn hnius argumctum theo- Lucas euangelifta, m edict*
Jogicum, ph ilofop hi c urn \97.676
medicum & luridicum f_ Lucani metamorphoGs 416
librt huius argumentum , 8c lucifer apud Efaiam quis
34
fufcepti open s occafio 14. Lucilla Lucrctij uxor uene-
if fica
libn magici palam exurendi. Lucretius tmatorio populo

interemptus 24a
Liuia u en eh ca Lucretjj locus 2^7
543
ligatos curancia yi L Lucullusphiltro necatus
ligaturat phyfica? ^07. ua-
ria earum ratio 41a. ludi inuentor d arm on iff
LudouicusMilichius 420
411 „
ligacurarum ufut magicut Ludouicus Rom. patricius
470"
Jignum inucntriculoinuen- lunamccelo deduct carmini
tum in bus non polfe lit & un-
linguam cur non femper dia debase opinio nata. ibid*
bolus impediat 481 lunaticus in Euangelio , mj.
linccaoiinum pefte infecto- leficioatTedus jto
rum conttgio 514 lupi fl ercuj in przfepi polu
lippirif fuffitui 5 11 turn 4 4a 5 64
lippieudinis oc ulorum cura- lupi ftercoris $c inccftini u«
rioroagica <oo fut 507
Liflcttar fiaa dxmonis ob« lupi (rercort aut cauda in
ftfsio prxfepi pofitis iutnenta
4jj
locale loco fuo conuenirt cxagitari 547
Z J lupi
£ X.
lupi utrga,& c cauda pilus.ai Av***p morbui 4 ibid.
Lycaonit fabula ibid.

matonapharmaca 341
lupi airgx uis 4U Lycapolytaoorun idolola-
inLupum coouerfionit mo- tria 44

lyucuriutlapif Ju
dut ?°4
lupi Liuonici ex hominibus M
conuerfi *17
lupo rum capita iaoois a£fixa M
m m Acaronicorom
no
Maccdoncs «w*».Mictdo
libri
inLupoi conaerci hominet nia,ttrraC«tl>ia W

ieputare,morbus 410 Macedonum dens G*w>
coram ui in Lupoi ft muta
Cj
44 ..
/to
,
5 credidcruat t confcf* Macodo«ifidetytnc.ifc-

6lt
fio crerum
lupioa infanu, & mtlancho- MachaiTephin uf
lia 4" MagdalenaramttltConiu

ante Luftralii aqux confc tix a dxmone co»?w
crauonccn fagai ingredi x8S«3U
if .nplum , die Dominico magarum foederis cut*"'
:l<
in mone uanicas
Lfctheranifoiui ab exorcifta magia. migii iofcoi*- fl»2»*
mcnacho inuifui reddi. cc.magicaarf l
l
tus 5*7 magia Aeeyptioruduplewp

Lutherus ex patris inftin- magia Cabaliftica V
ftufaitusmonachui 303 magia Grxcorum quortf"
quando & ubi natui 304
1
damqualif
quo artificio orationem magia infomit quando cccp
Dominican cxpticuerit. "it •
ibid . de eiufdem o r t magia naniralit quid,*'*
commcntum darraeuia- commendatio
cum3®imatef J04 magia uenefica
Luthero cur Martini no men magixartesquxdio
impoHtum 304 fpeclrum magixinfamisculw'*
ttnla,,
monacHi fpecic apparec eorumque ia
ibidem. ,
lutrxin hominum corporr magix^rxftigiis^^

but inucnta J08 b etc Mcdiciti
gia
m
C«x ,
*
nr'\.
moibus 1:14.10.411 maqrxoriso IJ4 P
Digitized by Google
I N D E X.
iu$ cult ores
jjj jji inde 2 lamia & u en t fi-
magi ct org ana eriam pefiun caquid differai 131
danda 57 j magi cuiufdam medtcma
magica res feptero uocib. iw 144 bonorem Dauidi de.»
pudHebrxoi exprefla, & negantis refpoufio $$
quibus 116 magi nomine quem hoc fen-
magicxdiuioationet 174 pro intciligat Vcuerus*
magicac morborum curat 10-
nes fuperftitiofx & impix magi uiut diabolo ablatt e«
xempl'um 145; (167
magicarum arnum aanitas magi , qui & malefici uulgo
104. 10 f a Mole interdi magi celebriores qui i$6
era. ibid. magi Chaldxis, qui Grxcis
magicarum deluflonum ra- tophi *
lii
tio ac modus cumfmodi magi ecclefiaft ici quibus re-
bus m dxmonirci mali c u
magicis adionibut quart - rarione decipiant 4>i
nut colludat 6c coopere- magimfames ir quid a la*
turdxmon 15-4 miis dirTennr.ibidem . 16".
Mig-cus dx mon, fiber Gcr. \j_ quibus nominibus in

inaiucus ^94 uercri Ted .li^niriccoLur
magfei hbri 139. 146 impro-
batxleciionis &igni ab- magi infamei uarii non ca-
fumcndi ijj de in omnes poena afficitn
magici hbri patribus falfo di f6f.566.f67
inferipti f
M* f
39 magi malefici yyprofani 13 o_
rnagicorum mcdicorum pu- magprum alios nonualdclx

nicio 169 dcotium poena %Cj
rnagicorum uatum oraculis magorum artem omncm afpi
n on cHt- creden d u m , ncc rationibus dgmonuro con
eosadeundos ia» flare itj
id a ous hoinicidij reus Vulca magorum carmi nib us non o-
no coniecratur 14c bedire animas dcfun<ff o„
magus, qui & Python no rum 166
inagus adxmone opprcflus m ago rum funeftus intent m
14 y a fcrpente oecacus 141. iode.
145 magorum infaoium pan.i
inagus illufor ia;x
magus inramii quid, ibid. magorum hbri paiam exu^

ren ~
I N D E X.
rtmii n\ maleficx Feff c qualet ;o*
aagorum Perfarum rehgio malefic £ lege Mods tolliiuf*

fx u*
nagorum Pharaonif aftio- maleficarum mutua coaion-
net prxftigiofx 160 Aio jet
magorum prxftigix non ue- maleficorum circumftaatiz

rx,fed phantafticae 614 inqutrendx 5b
magoruui punicndoru/n mo contra Maleficia tenedia
dut 18 rf 0.761
magorum religioforum mul maleficium ji
da *68 malefict litf. t

3
3-
inagis quomodo Ch rift na i
tiuitas de prchcnfa 138 maleficij amoliendi modui

magi j relTpi I cencibus propo magicus 470 &dcnlfguf
nitur Sylucftris 11 pont. 47rformula fuperftmo/a
hiftoria 583 49T. 519. inquirencH ratio
magos bcoedicere nonpof- 581. 18* methodus cettif-
fe,ciu \6± fima

anagos rrasferri etiam inter- maleficij mareries u*
num ifo in Maleiicii perpetrati inqui-
ck Magis hxretici orti 140 fitionequx fa a end a jc^t
de Magif quid leges & decrt malefici uoluntas 6#

taftatuant j7j malcficio arfecli qui 34!
roagiftratus in quat animad-
uertat 664. malefic 10 afrefti ,
quomoa*
magnetif uif quibus impe* poll reftitutiooem dec*-
diarur 507 moms prxlUgiji & imbr
Mahometuf quomodo com- cillitateinftituendi r#&
memo fe regem fcceric ad tolerantiam excitaodi
maiorum gentium dij 4? malcficio Ixfa muliercJjuof

malefic* acculatricis faua Scaeusuomit
poena 614 maleficia quibus mittriisir-
maleficxcapiltit fufpefg mo ceri credidcrit aurj^r**

due magicut 481
male flex corrigenda; ratio deMalcficiislegejaa locum
19° hibeant W
ttaleficxcV diuinarrici quid in MaleHoia uoluntitcaifpe
port inorce accident 584 aarijDOfl euenturo W
malltuf
d by Google
I N D E X.
malleus diafrbtus 107 Maria Patheca io mar era uer
Malleus malerjcarum qualis fa 4 i|
liber , ciusque mores Mar: x arbor cccnobium ma
i|t 114 eiuldtm rabulx nialium prope Xaados
M4
malUi Iouiales 511 marinxaquxablutio 709
malus.malus ille m6 Marmandius magus ijf
mali el 11 qui dam fad us dx- marmaritis herba 1^4
moniacus 403 Mars, Baal 41
mali Genii 104 Mars Latij deut 47
Mammona iq6 Marfi $30
Manaisis flagiria 134 Marfilij Ficini locus zip
maodragorx radicis hemun Martina uencfica €47
cuius U7 Martinus de Aries $iq«
manes 109
Manichari 6]t Madchlach 179
manium ciendorurn & inter materies uaria fic dura uo -
rogandorum confuetudp mitu cicda cuiufmodi
no(l ra euam xtate ufurpa
ta 173*174 materiam corporea no fub*
Manilij locus 208.210 ijci potentix dxmonis a
quantum ad rbrmxmuta-
Marcelli medici fuperftitio tionem 161
504 *
matents dux quomodo in
Mtrcioniftx 140 corpus a diabolo per law
mares cum fecminis canum roias ingerantur 394
more cohxrereapud Ka- materias ore rciedat , nou
rentinos 9 diaboli ludibno omnes fmffc in corpora
Margarets comitifla Buren- Matlfconenfis comitis a d ia-

Cis 376 boloabrepti hi ft oris 14^
Ma rgar i ta Henningi Acbillis roatrimonia inter collcgas
F maleficioaffetta ob funclionum commu -
Maria Chrifti mater lamijs nemufum, cootrahtin-
extenfa mulier dici ielita terdum folita $$9
matrix mulieris ualdearrra-
Maria etiam pod parrum & Ctiua 311
lofephuum raertuum, uir Matthxus Curtius medicus

go m Ma*
•X
1
IN D e jr.
Mathiai Durcofit abbas.

W
Marura ioj>
medicovnultaetiaffl inr.tr
bis ez occuira nature oc
D Maximi do Charitateh- cafione caeaientia,lateri
bcr 441
Maurorum dens Iuba 44 mediozami dij 19!
Me chaficpha quid Hcbraris Medius fidius . ibid,
melancholia agitati plenty

Mechthcldii cuiufdam faci- darmoniaci, fedntaoa-
alis audax atque impunes 4if
dens 3J7 melancholia ante ezorciC
Medea ueaefica 64? rnos euacuaoda ftl
Mcik'9 incaotuionts 108. melancholia lupiaa 411

-OQ ZIP. HI melancholic rcoedia.
medicina arrtum uctuftifsi- ibid.
iua 195 Meianchthonis amitz duo
medicine ha&eous tradita; fpectra apparent 9a
eucrlorts , Theophrafti Meilingepagus 4-7
ParacclG ftdarores no a- t melancholicus humor dia-
tur goj bolo conuenienti(sitnuf

jnedrctjs a puella dzrooma* $88 4ay.î
cairnfus 40a. melancholicorum depuui-
medic us qualis ia malefic jj ttimaginatio tif
fufpiciooe confuleodus Melchom idolara 4*
W
mediei etiam exitnij alligati-
Mtleagtr Atalantz
capta itfj eius
amort
czufto*
onibus , chara$enbus & ibid.

carminibus u(i jdj MeinerasClatfius ^
szedtcorum mtgicorurp pu- quomodo dzmooemefe
mcio 09 mulo pcllit
medicis potifsimum mkfta Memphites lapis (oponftt
ilia de iamiaruro poteftate
perfuaiio uuigt 4 c Memphodorus
medicos en a en do&ifsimos Mencpti pag. 43*
adtemoniacis farpe fallu menais herba V4
Menahppx uicriai 4*
m.^tcos inde&os in male* Mcnandn (enteatia 54*
ficiuTi i'V diuos referre m en d aci o rum (piritui
jnici.iam fic crrorcs fuos
d by Google
I N D £ X.
meudax, pro diabolo item : fio 4 Q%
pater meodacij 106 militia cocli
41
tnendax fpiritus io£ militii ab hofpite iniuria if-
Men dc Cor urn idololatria. feftihifloria 40^
roiluus, diabolua 107
Menippur Lwciui delufus a Minerua cur fine raati* nart
fua iponfa 15S fingatur wf
t Mcftruo nouliebri pbiltru. Minerua Scytharum dea 44
miuorum gentium dij 4^
MercuriutTrifmegiftui rot miracula dzroonum qualia
gUS ijtf 49* diabolo jmpolsibi-
Mcrcyno humaoif ui&imis liaquar
!§b**4
liratuo 49 miracula etiam a diabolo e-
-
meretrixBabylooica iotf di
J6
Mcrhnus Ulib d*monis fit miracula iobrutii
^7
uirginif filius crepitus. miracula manuum dexterica
jot re circulatoribut edi uidt
Mcrtmi oatiuitai fabulofa. tur Qf
miracula quomodo difcer.
Mefraim Chatni F. magut nenda, a booo an malo dg
134 qui & Zoroaftrcs moneCnt profecla 117
ibid. Mifraim magic infamis au~
Meflcaijt humana ui&ima
or 1 cu la prarccpta 48 miflTi fuper uirginis male afre
metallici dcmoaes quale*, Ac uentrem celebrata.
in
Methodii liber wvforu Tub Miffauerbaproferreiuu
tit \%i tilia 1I4
Methotin magi interitu mifl* ad magica ufui 149
141 de Miflx bonitate rogatua
metusquid C60 mon,reJponfuradjiicrr.
Mnei bouii oraculum 6j
Micale ucnefica 64* Michridatetarufpicum iuflu
Michael V illanouanus medi pucllam Furijs immolat
f9
cm ji£ Mycenis culta Iuuo 4?
I). Michelle imaginem fe myrron 414
for mi dare fimulat dzmon m tulus
J98
mocfticia demoni* occalio
Michtclii Verdung confefl
mot (licit
I N D E X.
mcefticia datmonis tentaeio- m orb os magicif ambus dm
nimagis obnoxia zaj curari 496
mola» mulierum 301 morbos malcficio affcSora
Moloch idolum 47 quomodo curent dctso-
ir.oly her bar uu [a n «« 494-49*
.
monacho oblatui daemon moriciiri emtio quid figm.

tj.8<S ficet 54I*
mo n a c h 1 , mentiti darmoncs mortis uaf»,daemones nf

a G. Sabioo carmine depi mortui coufi&a de purîro-
ft. 88 rio querela 1I4
monachorum Beroatium era a Mortuis non qaxrendaus

gcediauenefica xSo ritat i5f
snonachorum diuinationes Moles diuineMaie/Uegattti

magic* 192, & fcriba 44
nonachis currui onuftus Moles magiaraPliaio& Ta-
cico infimulatus K5 ueu
moniales iuniores ad obfef* liorum io cuodem caiaa*
(brum fpectacula non ad - niae 140
msrtend.r 544 Mods iciunium 5^4
anonialei ôrgaaafaranz lu- Mods locus declaratus 184.
dibrijs magis accorooda a8f.z87 de filiii Dei id fiH

T4J as hominum ingrefcis er
momalium dxmoniacarura plicacus iff
hiftoria 574. 377. 578. Moils miracula uera,n6prt-

ftigiola 160161
montani d.emoocs quale* cum Mole Deus facie ad 6*

HI ciem locucus u
Montaniani 140 moflelfcholp 59I
Mopfus AphroniTD deus 44 Muhazziaun iM

iBorbut facer epilepua aoi nulier a diabolo agitata Gr
morbo naturali ctiam inter' ce & Latine loquitur ftf
dum dzmoDcmpraefligiis mutter a mollicie difia 1:/
(uifilludere £70 mulierob iurameo taaVa-aa
m or bo rum curacio an diuis neabrepca 4°'
adferibeoda 201 mulier rationales sratum
morborum curationes magi animal fit, dubiututu Pla-
cat & 1 upcrft ciofx
1
471, to ni ti<
morbis excrema remedia o- mulieres mafculis mifetabi-
ptiroa 448 h ores .
64a
BullC*
d by Goog
IN D E X.
rnulieres infirmiut uafculum Namyfia in mare murata 4ii
cur dicta? Pctrd ii£ naphthzuif
mtiliercs minus punicnd.r, naribut fe excrahi firnul.it
quam uiri 639 diaboluf 69
mulicrurn calculi ;o6 Narratioriet mundi fottui-
muliertim propriu decipiiif tx,libellus Gallicus 4^
muliercularum tnn«center Natal is Ramardus regis
ob mjlcficii fufpicionern Gall mcdicut jaj
punitarum extmplj 6n. natacionis caufx jgp
natura* curfum diuiriitus in*
miilicnbui cur tur 6t es cu H irutum impedire diabo-
ratores dari legibui foli- lum non pofle 114
tl lit ndturs miracula in iezui itn
maliebrtf fexui cur d#mo- mutatiene 4 it
n is infidns uirili mag 1 $ pi naturam iemper addcre,nurt
teat tx5 cjuam demere, uerfut &
muliebris fcxus fragilitat & dignius Temper moucri
creduliras 22c
pudendo adeflc me
rouliebri naturales res ti pUfkArtf
brumpriapo fimile 414 94
tnundus an animal 648 i »
Naucratirarum deu$ Sera''
tntitodi domini lor
ihundiinteritui per diluuiu Nazi deus Liber'. ibid.
Nazaret monafleYii Colo-
Xlundi & Pauling biftoria ex nic uirgines dzmooiaci)
lofepho 305
m uri 0 generatiO ah lambcn- nc ctsitatis induf um roi
doconftee 301 necromania quid, & qui ea
rnurtclx fimilis beftiola ex fucnntuh" 17a,
militis dormienris dree* r\*v4ftt€»T«* 166 VjX
grc d i, r urlu s ingredi ui neqocium perambulans in
tenebris,quid S17
.
N Nembrorh 4$
NAbucbodonozor malerj- Ncomagii monialium damn 0
cio df monis uexatus
54 9 niacauexatio 378
inNabticadnezarem quatc- Ncphilim jgfejgj
nui diabolo faruirc per.i Neptunua raari praefe&uf
miiTurn lô ..41
Naha t quid Htbrlti* u8 Ncreusdeuj. ibid,
A* Ncr.
I N D £ X.
Ncrga! idol urn 41 tionis certain teftimouu
Nero etiam magicarum ar- 14*
tium uatutacem expertus pluribus uoo in lo-
obfel'sis
lof co moraatibus quomodo

Nibbas idol am 41 fuccurrendum 543
Nicolaus Gottel maleticus morbo cor 9
obfeflos duplici
pons 8c animi iafeftari
4AZ
Nifroch idolum 42.
nowtis ludtbna 281 obfefsionis diabolicx com-
Noha cbrius,a filio Charoo men turn punirum 440
trrifus 19 obfidij diabohc] Egmeuti
Nohxxtatc idololatria fta- 4*<*>4*9
um a diluuio. 4° Occulta? philofopbix liber
in Nohx fobole quid machi- quartus an GtCorn. Agrip
natus diabolus $9 px o.ciufdem uimtas 147.
Nonhertic coenobium $79 148
Noncorum deus Tibilxnus Ochofias rex deum Accito*.
44 ncm confuht 6;» ems in- -
Nor nberg enH Scnatus pru

1 t reritus J71
(umma
dentia 4*9 Occanus 102
Nothemd joi Odauiani Euporiftica,&fir
Ncuoriaars iy$ perftitio 504
NuinaPompilius magus 1^6 oculorum com agio nits-*:.
'Numx confultnx Acgcria lis 5J0
nympha ut oculorum fafcinum iy> \\~

h unci us fatanx 146 Oddonis magi interims 4:
nupciarum ratio & caufa na- OdheoGothoru deus 4^
* i£2
turahsqux 50
hymphamuliebris 4x4 cenothorxuis C07
nymphxfau&x Amorrheo- ccfophagus JJ4 . neruofus.
rum 41 ibid.
nympharum cohortes 45" ohlim, diabolus 107
Nymphxum 14
O Olai Gothi locu* Jftf'JT.
B quid Hebrxis & O-

o both 1:9.130 pliuxramorum ufus o\\ux .
obftflx monialis morirurjr, pumas P9

abnegationis lux&a dx." Olympic erga peUicem hu-
u onis tyranmdc libera- naniraf J4I
*
Omni-
d by Google
I N £ X.
Omnicolor tibicen bus ad rem prxfentem ac*
Oncn quid Hebrxis 122 commodatarum efficacia
onocentaurus diabolus 102
onocrotalus diabolus. ibid.
Orpheus maqus ?(c
Ofchanes maûs ijj
Ophis Ofyri> Aegyptioru dcu$
44
°P hit * . 140 Ochirius magus
OptlijMacrini interirus l£i ouum dc^lutiens fufFocatur
©pinionis praux fine rarionc
pcrcinaua inexpiabilis oua h-ftralia
, Vl
tmftura f Ouidij locus
44 4J 182.20:,
Opif jog >^ ^09^.340.342.14^
ixi&htpw A diabolo inter. jiTyli
dumcicri ouium pedis
opium optimum quale 279 I
opij colleftio 178 279.fr cul p/uonix

>A:onix radix yC7
tus tritici loco. ihid. * Pages dxmoniorum later
opij cfuf apudTurcos &Per' dotes
lfJ
fasfrcquens 9*i&tnufr daemon
2,78 10X
opium comedifti,Proucrb. Palctheoborumgeutes fafci
apudTurcos 179 natriccs .
Q
oraculaadxmonibus excita Pallas Athenarumdca 44
ta,diuini$ contraria
oracuIaChriftonato conti-
40 palaiaChriHi
palmarum die facratotum
^
cuifle frondium ufui
yz >
fl
oraculaedere 128 PaplnVcnusculra
oraculauarijslocis eclebria,
4^
ParacelfJOercusmuris
1^
quibusillufithominib.d* Paracelf] aiTcci* quidam ex*
mon
craculorum ambiguitates
orciltc
Paracclfiftxcuiurdamimpo-
^
oratio &ieiunium coniuncla Paracelriilica dxmonu pro-
220
,
£ atio
fli
'
495
Orationis cumieiunio uis in VMfhAfM dasmones 10^
eijcicndif dxmonibus. Paris dt Puteo
HO PanfitJis dcccrminacioqua-
orationis formula
77 m.<<6
orationum publico a fd;!j* Pakrcs ludificator rcagi^
A a 1 CUJ
I N D
cm 118 penraph vl! ait i fC$
paltores ccclcfiaru quidam perdix,diabolut ici
magi 448 dc Pcrdicibus fa I fa opinio

iPaltoribut ctiarn ecclefia-
rum in curando raaleficio Pen ap tap h G ca J07. eoruo-
populum fcduci. ibid. dera uaoitas 47*
patrii dii 46 periaptis quateout fidendu
patrum exepla fidacic & to- e07
lerant ti a contra darmonu Pcnpateticis nnlli in rerum
infultus ?37*Tj& natura darmones 3
Paulina art if$ apud Pcrfas uene hcoru poe-
Pauline or Mundi hi ft or i a ex na 646
Iol'epho jof peftis in tenebris griffins
Paolo Orilladusl. 0.364.481 107
Pau'vis ademene colaphis C£ pefl is pecoru obnoftra pec*
lus 40? cata 439
Pauli liber magicui 115 pefte infectonimlinteamiou
diui Pauli locus 133.217.1.10. contaoio
211. 140.4^1.^6 Petrinorum fanilia Bono-
Paulamx locus feffl nix. ibid.
pcccanditrei tantum modi PccrusAponenfi$,ConaIir

6(54 tor 140
peccaroris in uanitates decli Petrus Brabantius,e:csCp<o
natiounde 670 poftura ill
peccatum routum $78 Bourgoti cofeGio
Petri 6ci
peccatiautor 106 PetrnsDamianus
peccatum qui facit,ex diabo Pern deAbano EJemesuMa
lo eft f94 gica H9
pec or a a diabolo etiam pro* Petrut depalude £0
pter odium hominum at- Petri Lombardi dc magica
fligi 440 arte fententia t^6_
peendet quandoq; etiam ue diuiPttrilocut 44*
nenis colli, led plurimum Petri triplex tbaegitio Chri
pcfte in fti 127
pcrPeluim diuinatio cuiuf- Pet ru m cribrare nonpeartn 3 f-
modi 174 fum diabolo )*o
penaces dii 4^.109 Phaedra: in HippoVytum pn-
Penelopes proci quomodo uignutnamot $4f
prodancur 176 Phaccuia jq mar em muu*
ca 4U
d by Google
I N D £ X.
ta 411 nienfit
p|g
phan tafia corrupt! , lamiaru philofophi, Chaldxii magi
doclor 326 317
phan tad £ uis,& quoroodo ui fmy* ftp
tictur np.zô.ijy philtra uera quae 34 6
phantafix quatuor cfteftus philrra citius furorem indu«
z*o cere,quam amorem con"
phan tafia hominu quo cor- c 1 lure 341. & mortem 34}
rumpatdjabolus Phimofif
phinratiam lamiaru quomo~
135
^4
Phorcit 109
do regit daemon 141 Phu Arabicum yio
phamaftica trasfbrmatio ho Phut 4i
rninum inbeftias 136 phylacleria
phantaftici uwlgo qui, item Picatrix Hifpanus «
140
. phautada 160.161 pici auis efus
Pharao, diab oti typus 10B pietas unica hominum a dx-
Pharaonis magi 6jj monum a flu cuftodia "44X
Pharaonis magorum aftio- pietatisuim qui abnegarur,
nes prxftigiofx ltfo.inde circa fidem reprobi 112
Pharaoois pcrtinacia 167 pila in bo'uis uentriculo na-
pharmaca in locis remotis ta unde 399.400
fepulta non pofle latdcre pili meiendo excreti 396
Pinnetiama(ia,Florina devoid
3x1
1:6 Pirichoum primum luna coc-
lodeduxifle nz
$mmihftm pifcatio medicameotis facia
jjjjj*
Phauorini philofophi de ge - inutilis menfx 346
nethliacis fententia 191 pifcium capturaper jncsnia-
Phegoridolum 41 tionera 474
Pherecidi etiam afTcrtus dx- planipes dxmon 114
monumlapfus 35-
Plato an exuirgine ApoU &
Philippaldus Hifpanus mc, ltnenatus 301
dicus Platonis de dxmonibu j fen
334
Phiiippus ab angelo transitu ten,tia uA
tus Azotum 141 Phtonis magis ftudium ijj
Philippi Mclanchthonis iu-» PJatoncphilofophia fuam ab
dicium de dim on a ci s 5^7
1
'
Aegyptijs haufiiTe 116"
Phiiippus Vucilchch Colo- Platooicorum dc dxmoni-

Aa a bus.
I M D E X.
bus fententia $?n6 potarnantit 1I0
Plnuj error poteftates 101

Plinij locus 7^.77^400.414' poteftates acres D{
pr*cantatores,eiorcifra5 ffi
Plotmus magus i|6 prx cones tune b res in Gallia
plumifafcis dxmon 114
Plufo Axifi:fxjfxwt 4.1. infc^ prarfigia 117
prarfe&us prxferuat'tua ratio opf. roe*

ris 44
Plutonis galea zi dicattonis pars 441
pluuia an cieri a maleficispof Praeftatij pater cquu fefadu
fit i7yV~9 putat 4&.419
prarftigiac 117.13$. magorum
poculoru certaroen AflTueri Pharaoms tfQ
rtgis lege incerdiclum 10 prxftigbtor cum equulo in
Pcenorum deus Vranus aere cofcendere uifus \6o
44
poctaru aflTertio uei contra, prxftigiatorcs^djeniones 11c.
dicho parui ponderis in fa prxftites dtj 4;

garum negocio 100
.
prztoris uxor falib malefictj
Poliruni locus accufara 6y

$4$.
Pomponatius#t£- 676 precacionis uis ft$
Pomponatij de obfefsis pnn precum communiuro effics*
cia fflip
cipio ab atra bile euacuan
drs fententia
Prtapus 41
T3«C9T
Pomponatij liber 676. locus
princcps tut poteftas eft
ris iof
i v:vnttt I07
princeps huius mundi ibrd.
PontiHcesRom. pleriq; infa
principis Chriftiani Scethni
mes magi 4^0
ci difcrimen
porci Gadarenorum malefi-
principis uerc pi; imago Cli-
cioaffc&i jjo
uenfis dux 10 11
wifnQr Ncrcus 45 principis uirtus maxime qaf
poiorum anguftia 394 iof

principatus
porphyrius magus tj6 cius
proba materii^probuoada
delyria490.de darmoni-
fit artificem.prouerb. 10.
bus fententia 116. cheurgia
probationer in criroinalib.
claras ctfedebere n\
Poitumnus 4? Proclus phiIofopKus x rn»ûs
pofstbilc (olum puniri (Sjo
13$. cius dc facnncio &ma
Google
I N D E X.
gia liber, ibid. 138 Pythiaa
prodigiorum hies quomo- Pythix puellx de Paulo &
d o a diabolo parecur Bam j ba teiiimonium £1
Pythiam pro Sam uele,diaba
Propcrtij Iocuf 177.340.34y li fpcCtiu excitaflc 165.167
ftyhw apud Acgyptios Pythius cur Apollo i?r
'5* Pythius fpiritus 106(181

v(otv4*Hji*i optima m«di- Pythiu oraculu unde diftii
cationispari Pytho. ibid.
4^1 '
Proferpina Python. Pythonicus fpiritus

wi*ftmm& daemon ioX
prouinciaruo
Pfal.Iocui
dij
4$
"8.yj7
QVx ligauit, can d c quo-
Pfellus Chriftianuf,eiufque que foluere needle

de dxmonibus fentcntia eft:Canon,au uerus 361.
1
inde
wMw dsem on es 114.
in Quaeftionib-liuc tormcn-
tisftuporem ac taciturni*
Pfyches uenerea cum Cupi-
ratem inducendi modus
dmeuelicacio ?i 7
magicus 481.48;
3? R ;
"
puclIa,amori$ demonc obfef

fa 487 epileptica, RAbi Mofis de magicis mi
pro dx- raculis fentcntia jci
moniacahabira 429 radix Solomonis qux 516
puellaecuiufddpiliinnumot
radice nulla dxmonem ex*
marchicot uern* yf 7
traht 51?
pucr inuirgincmutatus
414 Raed Mindenfis arx 6i£
pucri dxmoniaci AmAeroda
cRanauiridi phihrum 341
mi quale*
pulli caput
t p ranx Aegyptix 16^
quomodo citra
Raphaehs angeli liber 14 <S
noxailylopcundatur 477 6^2.
rario,anitnalegis
pupill* ocuh fpirituu copia
rationi quantum in rtrum
miraculis tribueudu 399.
pupillxbinxquibufdaoi fa-
400
icinatricibus jjo rattos incantandi ratio ul
Pyrrhowix difputationes 137
Razielis angcb liber 146
Pytbagor x magij ftudm 13$.
restores tencbrarum hutus
• transfarionei
jgg feculi icf
Fythiamulier ili resale
9 faccrdotium 6j6
Aa 4 rcgi?
I N D ll X.
reginacedi periritio multifaria 46
41
Kemmon idolum, ibid. rofcarbor dxtnon 114
retnora pifciculut philtron Rudolph us lirt intends epi*

fcopus Iz
Rempha idolum 4$ Rugianorurafuperftitio £6.
Renerus Solenander roedi-
cut l77-4 Q T-4'i ruflicut horaru idiis in cor
jcs monftrofje ore reject*, / dc fentient r7»
an fuerint in corpore jfL ruta fafcini annuletum 510
res naturalet corponb inna- S

fci,quz ad maleticia quau* SAadiae rabini deSamue-
rtferuotur 39f lit appariuone (enten
jjjggj
f
:
j yfurui it in magno mun
<lo' 21 Sabellici locut gfcgj^gj
res natural?* & amfkiales iacerdos magus a dzmone
quandpqj iuîcan d.tmo opprerTut 14%
niacas f ibid, faccrdotet Acgypei 6c Grc.ci
res plerunq; efle ridjpulas, medicmfftudioG 449
quibus lamia: ixdere cre- facerdotes pro diit fuis &
duufur 317. jfg comedcrc coirc& jol
reuclationum art a
j
facerdotes uiftimirum ho-
in Kcuelationibus & appari rn a narum a Tiber 10 fir
tiombus rjuib bonnnibus fpenfi 49

intcrejTe expedtat 71 fteerdotum Bcli fraut
rex fupcr o nines hlios fuper- facprdptum fucus in aduke-
bias JOf nit *
J07
rh puni ramus fJO faenftcj Moguntineoftt da"
Rliodigium I tali as opp J84 monium fimiiiarc cuiuf-
ntutim uarietat pro deorum modi ua
nvt^lticudine 46 facnti coram quorund im ma
Robettus Anglicut 140 gtca diuinariQ 19a
Kodicoraaii fabuja 161 factificiornni numrrys apuJ
Sogers u* Bachon. Aegyptios tfO
Rollcri &
Erici hiflorujcx faga nude dicta io5. 4'
Saxpne Grammat. 158 ibid.
R ouiam lacroru ritu> a G t
e fag x la?dendx per inctntt-
cis inutuati 47 tionem modus 464
om j norum dii 4*. rcJiîo- faga; ne Chrifti ouidem tern
nis ftudaum quale iji' lu- porcûcdum Mofis,cogni
is
Google
I N D t ti>
mi flu m 110
hgx tale?, quale* fioftra a- Satan.Satanat !4«)0f
ta te com b uruntur ,p rife i s fathanx angelus io6.qucius.
ignotat ro6.ao7 ibid.
fagarum uocif abufus apud fathanx inftituta omnia ma-
Gcrraanos 1^1 le cohatrere
Sagana uenefica 646 fathanx limitef torquem
fag i tt a u oJi$ in die 107. cjuid Deo prxfigi 384
Ffalt. 137 fatanx membra 108
fagmxinaera im-
eiaculari fatanx profligandi t»etho~
. wtuente cempeftatp apud dus certifsima f3Q»H7
> Gothos lolitx f fatanx in quos homines ma-
Sabacat 309 jor poteftas a Deo permit
Saiearum idololatria 44 ratur 53a
fails confecrati ufus 4£i Saturnus 44- °9 1
falif nirtus n 4- cxorcifacio. •

Saturni adulcerium ab eius
ibid. facerdotc adminiftratura,
Salomonis idololatria 6*70
Saooaritani £31 Saturno nfantcs oblati
i
49
Sara iorum dca Iuno 4 _y Sacurninus £Of
Sarauelii apparitionem fuif- fatyrut animal 313 . diabolus
. fc illulio ncm cuam He-
, 107
brxis uideri 16% Sacyrus an dxmones 313. dij
pro Samuelis imagine,diabo 46

li fpeclrum a Py thia ex ci- lacyrii radix y 1 o
tatum 165.167 Satyrides infulx 313
dc Samuele uero non cuoca Saul pythoniflas confuht
to j
Auguftini fententii 670
169. 121 Saulis reprobatio i7i.prxua*
fan&oruminuocatioin mor ricario 168
bii £2? faxea molesColonic 147
fanguinis fluxum iohibendi Saxonis Grammatici locus
modus magicus 473
fanguinis humani ui&ima Saxones a Sclauis exfi 107
fcalpclli acics fracta per uc-
ad Sanguinem fiftendum fu- nam ingrcfla >&c. 400
perftitiofum rcrocdiu 457 fchedula ridicola collo ap~
jnSarx uirginit uiros fepce penfa contra Jippitudine
- curitaffuircdiabolopcr-
At s fchif-
I N D £ X-
fchifmatif execratio 6if an bono demone (1&2,
*MfUt*7HM 1 66 (in t difcernenda 117
fcorpio,diabolus 107 Simon magus e uirgine fe na
Sergius monachus Mihomc tummentitus 301.319
tiprzccptor 98 quo com Simonis magi faicinum 155.
mento prophcta fr'a&us. imago Faufl iniano impref

99
fcrpeos antiquus ^-tortuo-
fus.ibtd. & 107. diabolus.
tua 140 Mm
fa 137 prcftigia?na.22;.fta
fimpliciafenfus turbantiafc
ibid,
ibid. auferentia • 17*

ferpcntes a Nigritis raTcina* fimplicitai eft diaboli iUtu
ri 4c 9 (ionib.organum 547
fetpentum l'ncantatio ibid, . fimulachrum nullum exhor-
de Seruatii Safleni puero hi- refcere daemon era 40c
ftoria 277 fimulachrorum miracolaper
M. Scruilii Nolani fuperfti- • dxmone fieri folita 6^.66
tio foo inSinum deipueodi fuper-
Seruius Tullus laris films fal ftitio 511
fo crcditus joa-jii Snebergiut demon soi

Q.Sercorii cerua, Diana; fa- Sodomatexitium 40
cra,confultrix IU folani furiofi radix 180
Sech filii,angeli appcllati 295- ioli s coffin miraculofe impe
Dei
fcfilii 196 dicus 124
Seuaruaicn Aflyriorum urbs Solomon a fuperftitione na
eicaalicnus
Seuen Sulpitii locut 66 Sotomonif liber 13 9 radii
.
fetus hura jui mucacio natu- qui ,rf
ralis 421 fommfcralamiarum ungues

Sibylla Duifcops 6if tacuiufmodi 174.**
Sibylla Ix$ de diuina-
1 yt in fomniorum obferuatio 127
tionii uamtacc fcnccncia iomnonnx imagines 2:2
,89 fomnus grauis &inquiettrt
SibyiU,i Jjcmone uelut co- iafsitudinem pane 6a
fophi,quiChaldcif magiij?
Sibylla; albs ' IU Sophu Vuieri fiiu fOt
ligilloruni atlronomicorum foporis fpirirus iof
<v m^fcoru uanuas 477. fortei uartaeunJe *?
488.489 forhum etyj-non \%i
figna cjuomodo a maloae, fortifcgi quilfidoro 178. no-
de di-
Digitized by Google
I N D E X.
dedi£i 181 tempore 2*2.(137
Sofigcnes Alexandra prxce- Aabularix fecminx. Aabulu
ptor 94. eius locus, ibid, Statorcs dij ^
ibrtilegium 177 Steganographialoannis Tri
Spartxdealuno 4? rhemij ifo.eiusordo iji
/peclrum miru8i. quo ditto Aella Chr.Ai natiuhatisin-

uiclus abferit 93 dex.qualis 138
lj>eftrifyllogifmi 9a Aeilalunaria 94
fpe&ra cur fortes uiri no ui- Aelliophiltrum 341
dcant 130 Stephanus Atrcbatenfis mo-
Spiraundedifta 88 nachus yi<S.ji8
fpiritualcs aAutix in eceleAi AercusmurisParacelfi 198
•
bus loj Aercora non habere philtri
fpiritualesnaturas cfi feemi- uim 344
nis coire nullo modo pof- wyHftmrtii 185
fe jiy fl incus philtrum
341
fpiritus agens in filijs contu Aipes fatalis 2*6
macibus 107 AntichriAi. . Arigx.Ariges aues io6.unde
106.Aegypti.ibid. demo- diflx 27r
nioru iof. Dei malus ioy. Arumis abigendis curatio At
diuinationis 106. immun- perAitiofa 47a
dus. ibid . impoAor. ibid, Aruthiodiabolus 107
i rc. ibid, mcdax.ibid. men- Aupor in torment q wo mo .
1 s
dacioru 11c . mutus & fuf- do diffbluatur 48;

1
dus,Pythius,(bporis,timo Auporem in tormentis indu-
ri5 icducrniMms . ibid, centiauerba 481.48$
fpiritus ad uindic*tam creati. fubuertiqui 5-73
ibid. an pofsint corpora fucciniuif quibus impedia-

transfcrre 141. Imperato- tur yb7
res,Duccs,Comites,Ser- Succot Benoth idolum 41
ui,&c.qui 151. immundi & fuccubx, dxmonis exemplu
mali unde jtf.mali cti jra , 310-321
Dei fpiritus dicli 734. mun fuccubi & incubi, dxmon is
di ic j-
. quales fubAantix prxAigix / 310.31a
148. Suecix regis in exercitu l**
fpirituu immundorum fubti- mix circumducts 268
litas 2:4- m Stega
& rraus Suidx locus 289
nographia partitio in fulphuris uif 509
fpuere iu tcrram cleuacionis Sumanus
fuper-
v *
s
I N D E X.
fupe rft quomodo rcligid
i t i o Rotation is cap fa $$a
ncmimitetur 49£ in Tentationeomnt tcquie-
fupcruitioncs pttlendis dx- fcendu uoluntari diuirj*
raonuinfidijs cMrceri fo
454 tentarores datmooei Df
lits
fupprefsionet *8c iiffttixffiim 17 &
luumpcftn 43* tc rni ftratorcs dxmooe* 109
SyluJ»i 46.QUI Be incubi ju cerrei uiruaculi. ibid.
Syluefter ij.pont. Rom. ma- Tertulliani locus 49.f6.f8.

gus 45OU Gilbcrtus ante* 69.1*9. exhortatio 441
j8j de code hiftona.
ibid, teftesroonachofano nolcn-
fynochrides SU cxesfti 410
Sycorum dca Aftartc 44 tediculos iocatatione noidi
rot JPst
z-p Aeiturnitas in tortnetji ifatw £ diabolp intcrdu
I quomodadilloluatuc cieri 68(110
48; candem iuducentia
. tetrici familiares darmonej
uerba 48148* Teutatcs Gallora idolu JO
Tages 81 t ha n u> m dia bolus
i 107
Tameraui u* Tharouz idoluni 45
tarantula? morfus fymptoraa Thartac idolum 4a
U& curatio 43 6 Tbay&J. •
;98
Tacitni de dxmorun* ttnu- theangelis radix a*o
tione(emcntU ">i Thebanoru idololatria 44
Tatiam locus }M9f Th^bUannuli 477
Tauncorutafacu 49 hxtrit u c>
taurusMahomcticut 98 Theodoras Byzantines xjo
taxtlli tormentum 4*4 Theodoras Groniiat conful
Tclchines fafcinacorcs g£ Vue(ajienfis yif
Theodoras lurifc. 96.184
teliextrahendi modus magi- Thcodofij ludaroruts priori
cus 47} pis cum PhUippo argeora
Tcroixtitarum facra f o(f 61 rio colloquium iH
tcpe(tatisf«<Jacio impia ff8. Theophrafti Paractlfi km*
tcpUiogrefsi cur fe refperge res pellcndi modus 459*
refoUtietia auuductcret eiufde Paragraanon:ittnv
- ao 4 ciufdem fe 3 a torum impu
luTeuebriscupalic|ua Qollu dentta 19$
ccrcuidcancur 94 theruaarc x uis 458
tbc/»
Digitized by Google
I N D E X.
tnefaurutn inquirWi modus maeutfae So
magicus 47 8 («4f tolerinria?e*emp!a j 37*538
Tkeflalica mulie^Prouerb. Tonan'tesdij 4f(>9*
tofifm tophatei calculi in uteronaci
1))
theurgica?cofecrationes 134 tophui 400 a col co laboran
1
Theatus daemon apud Plato te deit£tus 398. in iuuenca

nera lie ru ucntrcrcperiri (blirus,
TbTfciorum gens 3jo.inPon<. c] u ilis 400.HC in iunduris
to,non polTc mcrgi 5 89
morbo articulari laboran*
Thi lo a dracone interfcctus, tium 396
herb* ui reftituifur 173
tormenta quomodo quid*
dirinfM cur Homero di- nonfennant 4&M*£
dae mulieres aac
torroencis fides nonadhiben
da 68a
Thomae liber magicus 139
Thornumea inTormentii ftupor&r taci-
46
thus ?io(4f*
turniras q4omodo difloL
uarur 48c
thuris c cereo Pafchali ufut
Triballoru fafcinatrices 330
Tiberij Carf.oculi 331
OmnicolorisHam. Tnfmcgifius Mercurius ma**
tibicinis
gui i$6*.ciu(dcm de datmo
melae hiftona 8?
nu lapfu fcntcntia $$. item
TtbilenusNoricoru deus 44
de rpirituum oominibut
Tibulli locus 108
106" traflatus 147
timornoclurnus
Tritemius magus ijo.eiufde
timoris fpiritus. ibid,
Steganogiaphia. ibid.
timorem fortes imagines gL
gnere
Troianorumdca Vefla 41
230
Tim ore nocturne no me- Trophonij oraculum yt,
a
tuendumquid trulli darroones qualet HI
537
Tuccia uirgo Vc/hlis ijS
tipula 411
7 'rcfix uaticinia 4?.uati$ in
TuIhHoftilij interim* 141
Turca? cuiufdam miranda 9c
fccminam mutacio 41?
Tiridates magus 205-
Turcarum magica diuinatio
Tobiae angelus 189
146
Tobiccaftitate,&ad Deum tutelar** dij 46
orationc fugatum daemo-
Tyberiui Atiniul 49?
nium typho 146
511
Tyranni facerdotis idulte*
in Tobiam nihil pcrmiffum
diabolo,cur 120
Hum 307.308
ipccici quando Ro
Tyh interitui ab Efaia pr»-
di&us
1
I N D E *.
59 uentriculi dolores 374
uentriculi orificium neruo«
VAlentiniani hxretici 140 fum,8c ualde fcnGlcibid.
Valeriana 510 uencriloqui 119. qui Aug.u;
Valcri)Mix. locus 64.181 uentiuenaics 157
Varronis commenticiorum Venus Arabum dea 44.P1.
deoruro numcrus phi culta. ibid.
uaf j iniquicatis,^ furoris,de Veneris impotcntii rcaue-
mones 17 j.itcra it £ mortii- diummagicum 478

ibid. in Venerea lue laborantiulo
nates diaboli cutufmodi 71.71 tioanimalcula quzda in*
ueftes portarum uencnoin- nattre 396
re&x 333 uerbena yid
Vcia ucncfica 647 Verb um Dei non morttiahte
uenator,diabotus 106 ra,(ed ipiritus & uita 476
uenefica magia 331 fpiritu efhcax 515
tiencticaru appellatio 131. ars Verbi Dei abufus 475.464.
Tolapertimefceda 678 pac 47<>.genuinus ufut. ibid.
nx 644.647(111$ 131 tierba nihil immutare mi; au
ueneficus pro mago Germ j- ditum 487.487 ftuporc &
uetieHci 16. lege Mods tolli taciturnicatein tormenrif
iuisi18.u6.qui proprie di inducentia 481.484.486
cendi 331. quomodo Ix- uerbis irnprecationu nerai,
dantanimaeia 347. ratio 9. ncm polfelardi 799.600.
ucncficorum puniendorum inftituco confonis in cli*
modus i8.(duf64 rnmandofatanacffc opus
contra Veneficum quid ageo 7*!
ucncfici genus quo pecus pe uerbafcum 472
rit,uarix 347 ueritas,certsc rei noriciatfjo
ueneficio mfecli quales 438. inprofundo abftrufa7.n0
eoriifymptomata. ibid, quxrenda a mortuis itff
ad VeneKcia fceminx uiris uentate pofle ctia a diabolo,

proc/iuiores 647.646 licet men dace dici n
ueneficiorum memorabilia uerrois oclo pedum lon^/nr
excmpla 331 dinearuaicoeieao>;j«.
uenena intro affumpta 436. equum infcftanris can-
c6taclulxdcntia,itehali-
tu. ibid. uermes prodig ofos rnttr-
T.ncriancIIo funabulus 56 dum iu Kominum fioibat
Digitized by Google
I N D E X.
nafci. ibid, Vlricus Moh'tor S.320
uertiginis fpiritus 106 Vlricui Neufcfler* 371
Vefpafiani miraculu 503.504 • ululx,diabolus 107
506 ulcores fcelerum dxmoncs
VeftaTroianorum dea 45 n|
ueterinarix artis autores y6j Vlyfsis fociorum mutatio.
ueronicx herbx gloria 510 418.420
uiftimx humanas a diabolo uocet an ullx cum cadi
excogitatz 56 imaginibui conucaiant.
uiftimac fanguinis humani
47.48 uolucres cceli 107
Victoria dea 45 uoluncas non omnis punicri-
Vincentij fabulefz narratio- da 640.641
net 3 1 5? .
3 r
9 Vortigernusrex 318
neVinum inuertarur,fuper- upupx penn3e511.ouum.ibid.

ftitiofum rcmedium 457 ifavtmiHt daemones cur
Virg. locus 43.66. 118.180. 181. Empedocli 35
107. 209. an. 271. 301. 340. Vranus Pcrnorum dcui 44
34f.4if.438.510.639. fpiri- urfini cerebri efus 422
tu fe oblcflam puella q u £ - in Vtero natitophacei calcu .
dam fafla 531 li 396

fine Viri femine cur multi na Vualdath dcut 43
tifingantur 304.305- Vuell pagi dxmoniaca Eft a
abfqjViri femine prjterChri 448
ft um, nemo natus 301 Vuerceti occlufarum monia-
uirgo religiofa apud Hollan- Hum dxmoniacaru hifto-
do* ob incubu d xmonem ria 374
prxcipuc exufta 276 Vueruuolf 237
uirgines omnes hymcne do VuefalienGi exorciftx hifto-
tatx 284. inde 285.288. ria 5*4
uirginitatis indicia, cx Mofe Vuieri cognomen Latinum
declarata 284 287 Pifcinanus 525-cotra dia-
uirunculimontanijm. terrei boliconatum uues 68 pa-
109 rentes 109. fratrei no
uii quid 65*9 Vuiero lares familiares in z-
Vitalis Befumbxus medicus dibus parentum luorucb-
fcruan. ibid.
uitult aurei adorati 43 Vuil JAadia 4°*
uitulorumadoratio 47 Vuinandus monachus cxor-
cilU
I N D E X.
cifti m SH Zaotefc muliem fpecie diL,
Vulcanuf Lem ni cdltus 44 bolus de S. Francilco id en
uuleurum partus 301 titus 87

Vuolfenbutelarx $87 Zamolxis magus ijf
Vny mmaria Dunngoru opp. Zaratus magus. ibid.
4*7 Zarmoceaidas magus, ibid.

X Zarois magi interims 14s
«y Anthut hiftoricus 77* iaubcrcr m

/^Xurguminas 140 Zeaobia tb Aureiitno cur di
mi (la 640
Zoroaftres Perfa Oromiu
ZAbulut magui ijf F^rjf.magt^ repertot
Zachari* Babylonij li- %
idem qui & Alefraira.u
ber 149. prophet* locus f a bid,
Zairagia art difficilunu 18* 2ijrD a diabolus 107
FINIS.
Digitized by Google
Digitized by Google
\
Digitized by Google
j
Digitized by Google

Bub GB TgQ6AAAAcAAJ PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bub GB TgQ6AAAAcAAJ PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

<36611127530014

Kjittipt Rcrum cruerborum copio*

cipiac Domino, D. Gul/clmo CliUKe,Iii*

Raucsburgi , Domino in Raucftein, 8l'c*

mum [<min*rium,mcnttbus hominuni mfeuitin^

infontturn cades parente iragoedo diabolo , gignat

mirum concepa de Lamtarummalejicij ( non in*

uerfe in reitgione Chrifiiana inflitutum uulgtts:

quam mordaxillafalfaj: innocentium makercu-

turn exptrantem foetorcm, cum paulattm ptna ex

Jans , praua opintonu (tnerattone perttnactam^ x \ x% tm a u .

dt, utfeite i Galeno no siro fcribitur >his uerbis:

aidj Aoyi<r/J>x ret ftoxfypi Joyftctrct 'zxrcL'

rcautpofamibi temereprafumam. Ojiam fit

dr rimari decei. idftquide cu maiori aquitate cd-

cuntur ratiombus uana fatana ludibria>-fjr corru

ubi Jecundurn natura legem* morbos eorum caw

fas dr/ymptomata Lamijsperperam hactepus tm

ftenus ufurpatum e(l modo,agatur.

<s&cLfo£ct fierifque dotfifiimis , etiam ex tux

tione aut casiigatione egerent. Nec enim quic

gcttas a lheobgis> Henrico Instit oris d^Jacobo

gis de Lam 'tjs fuhonicis : nonnihil quoque dc

firm auribus.ueltm nolim fatcrt cogar nam rum

acfionum modos adtrutinam uocatur cs' carurn t

organa indagine circumjpecltore obferuantur

tua Celfitudo, Hincft, quodnon muliorum mo*-

rabtlia, tta t mi tattone digmpma pofem adduce re

ter commfcris. Nihil addam de temperantia in

gem, quanc quu poculorum certamen urgeat, fe-

gHnf.tet.am Hi nemo tsprafente ncn fitumde*

fitud. obieclum fuiffe > quis audiuit ita (ape ,

numero eos blandijiimo fliorum nomine digna*

cias interdum ingentoru dcleclum in ijs quos ad ,

txtcras regiones crprxclaras in quacuftftcultatc

z,tum, Olislegerum nuncupdtum , Ll. Doclorent

ejr C an cellari um Cliuen/em uigiUntigimum, pa-

tud Celf.uirtutes omnem omnium Uudem poft

y] , t^/^ E Mprofe£fc& arduam , & omnino

dire,iu<ftarique audeam quum tor illt habeant

modos fallendiincomprehenfibilcs Sccunicu- ,

los.occulrosqueelabendi rccellus^quibus obef-

fchola, arqucab pracceptoribus,

rcrum occonomia, fuisconucnicntcr cohaereret

coram quse in reliquis diccnrurlibris, inteHigen

uis alios deiudentes, &medicinae facra fuis im-

qiufcunquc f«rmas ipfis inducit, ea dcxteritate

bus, ut nihil aliudillae fciant,aut queant fateri,

nibus belli) sue in tic datum line defignatorum

flagitiorum , aut malorum pronatorum naturae

ftffmnbHt. uencnouel propinatouclillito,uclco loco ubf

dunc. Sic plunmum interefle inter prophanos

Vtautem haecinnotelcerentclarius, Quarto II aVARf i»

infinitis partibus aliam quamhucufq; obferuati

tium anicularum confefsioni ftari,ncc fatii inter

gos,in lege uctcri muictatos grawitcrjam impu-

amquefedatamturbantium :quid itemde mo-

agitatas,uixautem haereticas: (eas

Dcum ; ic J ex commifcrauonc meditationem

. rneamfolummodb ali/scordatioribus & pijsui-

opinionis inconfideratius multis feculis imbi-

cusccnfcbun^ignofcancbene uolenri. Interim

rio,fupcr uerbo Sortiicgium : fiueBonif.de Vi-