Deney 2 - Genlik modülasyonu (AM) ve demodülasyonu

Deney 2A - Genlik modülasyonu

Ön tartışma
Genlik modülasyonu (AM) haberleşme sistemlerinde, konuşma ve müzik, mikrofon gibi bir cihaz
kullanılarak elektrik sinyaline dönüştürülür. Bu elektrik sinyaline mesaj veya temel bant sinyali denir.
Mesaj sinyali daha sonra, taşıyıcı adı verilen saf bir sinüs dalgasının genliğini elektriksel olarak
değiştirmek için kullanılır. Taşıyıcı genellikle, mesajın frekansından çok daha yüksek bir frekansa sahiptir.

Aşağıdaki Şekil 1, basit bir mesaj sinyalini, modüle edilmemiş bir taşıyıcıyı ve ayrıca mesajla taşıyıcıyı
genlik modüle etmenin sonucunu göstermektedir. Modüle edilmiş taşıyıcının genliğinin, modüle
edilmemiş taşıyıcının genliğinin altında ve üstünde değiştiğine dikkat edin.

Şekil 1
Aşağıdaki Şekil 2, Şekil 1'deki AM sinyalini gösterir, bununla birlikte modüle edilmiş taşıyıcının pozitif
ve negatif tepe noktalarını izlemek için noktalı çizgiler eklenmiştir. Bu noktalı çizgiler, sinyalin zarfları
olarak bilinir. Zarflara yakından bakarsanız, üst zarfın mesajla aynı şekilde olduğunu fark edeceksiniz.
Alt zarf da mesajla aynı, ancak baş aşağı (ters) şekildedir.

Şekil 2
Telekomünikasyon kuramında, AM sinyalini tanımlayan matematiksel model şöyledir:

AM = (DC + mesaj) x taşıyıcı

Mesaj basit bir sinüs dalgası olduğunda (Şekil 1'deki gibi) denklemin çözümü (burada gösterilmeyen
bazı trigonometri hesaplamalarını içerir) bize AM sinyalinin üç sinüs dalgasından oluştuğunu söyler:

• Biri, taşıyıcı frekansında,

• Biri, taşıyıcı ve mesaj frekanslarının toplamına eşit bir frekansta,

• Biri, taşıyıcı ve mesaj frekansları arasındaki farka eşit bir frekansta.

Başka bir deyişle, mesajdaki her sinüs dalgası için AM sinyali, biri taşıyıcı frekansının üstünde ve
diğeri altında olan bir çift sinüs dalgası içerir. Konuşma ve müzik gibi karmaşık mesaj sinyalleri
binlerce sinüs dalgasından oluşur ve bu nedenle AM sinyali taşıyıcının iki tarafındaki binlerce çift
sinüs dalgasını içerir. Bu iki sinüs dalgası grubuna yan bantlar denir ve AM, çift yan bant tam taşıyıcı
(DSBFC-double sideband full carrier) olarak bilinir.

Önemli bir nokta olarak, AM sinyalinin mesaj frekansındaki herhangi bir sinyalden oluşmadığı bu
durumda açıktır. AM sinyalinin zarfları mesajla aynı şekilde olmasına rağmen bu böyledir.

Deney
Bu deneyde, matematiksel modelini uygulayarak gerçek bir AM sinyali üretmek için haberleşme deney
setini kullanacaksınız. Bir mesaj sinyali oluşturmak için saf bir sinüs dalgasına bir DC bileşeni ekleyecek,
ardından bunu daha yüksek frekansta (taşıyıcı) başka bir sinüs dalgasıyla çarpacaksınız. Osiloskobu
kullanarak AM sinyalini inceleyecek ve orijinal mesajla karşılaştıracaksınız. Aynı şeyi mesaj olarak basit bir
sinüs dalgası kullanmak yerine konuşma kullanarak da yapacaksınız.

Bundan sonra, mesaj sinyalinin genliğini değiştirecek ve modüle edilen taşıyıcıyı nasıl etkilediğini
göreceksiniz. Ayrıca, taşıyıcıyı modüle etmenin etkilerini daha fazla gözlemleyeceksiniz. Son olarak,
AM sinyalinin modülasyon derinliğini osiloskop kullanarak ölçeceksiniz.

Ekipman

• Haberleşme deney seti

• Bilgisayar osiloskobu (cihazı ve programı)

• İki osiloskop kablosu

• Haberleşme deney seti bağlantı kabloları

Prosedür

Kısım A - Basit bir mesaj kullanarak bir AM sinyali üretme

1. Bu sayfada listelenen ekipmanı bir araya getirin.

2. Osiloskobun A kanalının Bağlantı kontrolünü DC konumuna ayarlayın.

3. Toplayıcı modülünü bulun ve G ve g kontrollerini saat yönünün tersine tamamen çevirin.

4. Değişken DCV modülünü bulun ve DC Gerilim kontrolünü saat yönünün tersine tamamen çevirin.
5. Aşağıdaki Şekil 3'te gösterilen kurulumu yapın.

Not: Osiloskop kablolarının siyah uçlarını toprak (GND) soketine takın.

Şekil 3
Şekil 3'teki kurulum, Şekil 4'teki blok diyagram ile gösterilebilir. Bu kurulum ile
[ AM = (DC + mesaj) x taşıyıcı ] denkleminin vurgulanan (DC + mesaj) kısmı gerçekleştirilir.

Şekil 4

6. Osiloskobun A kanalının Gerilim Aralığı kontrolünü ±5V konumuna ayarlayın.

Şu anda, osiloskop yalnızca düz bir iz göstermelidir, çünkü Toplayıcı modülünün çıkışı yaklaşık
0V'tur. Aşağıdaki 7-9. adımları tamamladığınızda, denklem aşağıdaki değerlere sahip olacaktır:

AM = (1VDC + 1Vp-p 2kHz sinüs) x taşıyıcı.

7. Toplayıcı modülünün osiloskoptaki çıkışını izlerken, g kontrolünü DC seviyesi 1V olana
kadar saat yönünde çevirin.

8. Toplayıcı modülünün osiloskoptaki çıkışını izlerken, 1Vp-p sinüs dalgası elde etmek için G
kontrolünü saat yönünde çevirin.

Soru 1
Toplayıcı modülünün çıkışı, Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkış sinyalinden şimdi ne
kadar farklıdır?

9. Kurulumu Şekil 5'te gösterildiği gibi değiştirin.

Yapmadan önce.
Şekil 5'teki kurulum, halihazırda çalıştığınız kuruluma dayanmaktadır, dolayısıyla mevcut
kablolamanızı bozmayın. Yapmanızı istediğimiz değişiklikleri vurgulamak için, mevcut
kablolamanızı noktalı çizgiler olarak gösterdik.

Şekil 5

Şekil 5'teki kurulum, Şekil 6'daki blok diyagram ile gösterilebilir. Orijinal kuruluma yaptığınız
eklemeler, denklemin vurgulanan (x taşıyıcı) kısmını gerçekleştirir:
AM = (DC + mesaj) x taşıyıcı.
Bu değerlerle, denklem şöyle olur:

AM = (1VDC + 1Vp-p 2kHz sinüs) x 4Vp-p 100kHz sinüs.

10. Osiloskobun B kanalının Gerilim Aralığı kontrolünü önce ±5V sonra ±10V konumuna ayarlayın.
 Şekil 6

11. Osiloskopta gözlediğiniz iki dalga şeklini aşağıda verilen alana ölçekli olarak çizin.

İpucu: Mesaj sinyalini grafiğin üst yarısına, AM sinyalini ise alt yarısına çizin.
 Soru 2
Çarpıcı modülünün çıkışının hangi özelliği, bunun bir AM sinyali olduğunu gösteriyor? İpucu:
Sorunun cevabından emin değilseniz ön tartışmaya bakın.

Soru 3
AM sinyali, birden fazla sinyalden oluşan karmaşık bir dalga şeklidir. Bu sinyallerden biri 2kHz
sinüs dalgası mıdır? Cevabınızı açıklayın.

Soru 4
Çarpıcı modülünün bu deneydeki girişleri için, AM sinyali kaç tane sinüs dalgasından oluşur
ve frekansları nelerdir?

Kısım B - Konuşma kullanarak bir AM sinyali oluşturma

Bu deneyde, mesaj için bir sinüs dalgası kullanılarak AM sinyali üretilmiştir. Ancak, ticari haberleşme
sistemlerinde mesajın konuşma veya müzik olması çok daha muhtemeldir. Deneyin bir sonraki
kısmı, konuşma ile modüle edildiğinde bir AM sinyalinin nasıl göründüğünü görmenizi sağlar.

12. Temel Sinyaller modülünün, Toplayıcı modülünün A girişine bağlanan, 2kHz SİN
çıkışındaki kablo ucunu çıkarın.

13. Onu, Şekil 7'de gösterildiği gibi Konuşma modülünün çıkışına bağlayın.

Hatırlayın: Noktalı çizgiler, önceden bağlanan kabloları gösterir.

14. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 2ms/div konumuna ayarlayın.

15. Osiloskobun ekranını izlerken konuşun, şarkı söyleyin veya uğultu yapın.

Soru 5
Konuşmadığınız veya ıslık çalmadığınız zamanda bile Çarpıcı modülünün çıkışında neden
hala bir sinyal vardır?
 Şekil 7

Kısım C - Modülasyon derinliğini araştırma

Taşıyıcının farklı miktarlarda modüle edilmesi mümkündür. Deneyin bu kısmı, bunu araştırmanızı
sağlar.

16. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 100µs/div konumuna getirin.

17. Konuşma modülünün çıkışındaki kablo ucunu çıkarın.

18. Toplayıcı modülünün A girişini Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkışına yeniden
bağlayın.

Not: Osiloskobun ekranı, şimdi bir önceki grafik kağıdındaki çizimlerinize benzemelidir.

19. Toplayıcı modülünün G kontrolünü sola ve sağa çevirerek mesaj sinyalinin genliğini biraz
değiştirin ve AM sinyali üzerindeki etkiyi fark edin.

Soru 6
Mesajın genliği ile taşıyıcının modülasyon miktarı arasındaki ilişki nedir?

Muhtemelen, mesaj sinyalinin büyüklüğü ile taşıyıcının modülasyonunun orantılı olduğunu fark
etmişsinizdir. Yani mesajın genliği arttıkça, taşıyıcının modülasyon miktarı artar.
Bir mesajın bir taşıyıcıyı modüle etme derecesi modülasyon endeksi (m) olarak bilinir. Modülasyon
endeksi, sinyalin gücünün taşıyıcı ve yan bantlar arasındaki dağılımının hesaplanmasını içerir ve AM
sinyalinin önemli bir özelliğidir.

Aşağıdaki Şekil 8, genlik modüle edilmiş bir taşıyıcının iki temel boyutunu göstermektedir. Bu iki
boyut, bir taşıyıcının modülasyon endeksinin hesaplanmasını sağlar.

Şekil 8

Deneyin bir sonraki kısmı, bir taşıyıcının modülasyon endeksini hesaplamak için bu boyutları
ölçme pratiği yapmanızı sağlayacaktır.

20. Mesaj sinyalinin genliğini 1Vp-p'ye geri döndürmek için Toplayıcı modülünün G kontrolünü
ayarlayın.

21. AM sinyalinin P boyutunu ölçün ve kaydedin. Ölçümünüzü aşağıdaki Tablo 1'e kaydedin.

22. AM sinyalinin Q boyutunu ölçün ve kaydedin.

23. Aşağıdaki denklemi kullanarak AM sinyalinin modülasyon derinliğini hesaplayın ve kaydedin.

𝑃−𝑄
𝑚=
𝑃+𝑄

Tablo 1

P boyutu Q boyutu m

AM iletiminde kaçınılması gereken önemli bir sorun aşırı modülasyondur. Taşıyıcı aşırı modüle
edildiğinde, alıcının çalışmasını bozabilir. Deneyin bir sonraki kısmı, aşırı modülasyonun etkisini
gözlemleme şansı verir.

24. Toplayıcı modülünün G kontrolünü saat yönünde tamamen çevirerek mesaj sinyalinin
genliğini maksimuma çıkarın ve AM sinyali üzerindeki etkisini görün.
 Soru 7
Aşırı modüle edildiğinde AM sinyalindeki sorun nedir?

Soru 8
Aşırı modülasyon olmadan taşıyıcının maksimum modülasyon endeksi nedir sizce?

□ Negatif bir sayı

□ 0
□ 1
□ 1’den büyük

25. Osiloskopta gözlediğiniz iki dalga şeklini aşağıda verilen alana ölçekli olarak çizin.
Deney 2B - AM demodülasyonu

Ön tartışma
Deney 2A’yı tamamladıysanız, AM sinyali üretmek amacıyla bir taşıyıcıyı genlik modüle etmek için
2kHz'lik bir sinüs dalgası kullandığınızda ne olduğunu gördünüz. Önemli bir nokta olarak, AM
sinyalinin temel bir özelliğini gördünüz - zarfları mesajla aynı şekildedir (alt zarf ters şekilde).

Orijinal mesajı modüle edilmiş bir taşıyıcıdan kurtarmak (geri elde etmek) demodülasyon olarak
adlandırılır ve bu, haberleşmede alıcıların temel amacıdır. AM sinyallerini demodüle etmek için yaygın
olarak kullanılan devreye zarf sezici adı verilir. Bir zarf sezicinin blok diyagramı, aşağıdaki Şekil 1'de
gösterilmektedir.

Şekil 1

Gördüğünüz gibi, doğrultucu aşaması AM sinyalini yarı yarıya keserek zarfların sadece birinin
geçmesine izin verir (bu durumda üst zarf geçer, ancak alt zarf ta aynı şekilde kullanılabilir). Bu
sinyal, girişinin tepe noktalarını izleyen bir RC LPF (RC-direnç kapasitör, LPF-alçak geçiren filtre)
devresine girer. RC LPF’nin girişi doğrultulmuş bir AM sinyali olduğunda, RC LPF sinyalin zarfını
izler. Zarf mesajla aynı şekilde olduğundan, RC LPF'nin çıkış gerilimi de mesajla aynı şekilde olur ve
böylece AM sinyali demodüle edilir.

Şekil 1'de gösterilen zarf sezicinin bir kısıtı, aşırı modüle edilmiş AM sinyallerinden mesajı doğru
şekilde kurtaramamasıdır. Açıklamak gerekirse, bir AM taşıyıcısı aşırı modüle edildiğinde, sinyalin
zarfı bozulur ve artık orijinal mesajla aynı şekilde olmaz. Bu durum, zarf sezicinin mesajın bozulmuş
bir versiyonunu üreteceği anlamına gelir.

Deney
Bu deneyde, matematiksel modelini uygulayarak bir AM sinyali üretmek için haberleşme deney setini
kullanacaksınız. Ardından, Araçlar modülündeki Doğrultucu ve RC LPF'yi kullanarak bir zarf sezici
oluşturacaksınız.

Bunu yaptığınızda, AM sinyalini zarf sezicinin girişine bağlayacak ve demodüle edilmiş çıkışı orijinal
mesajla ve AM sinyalinin zarfıyla karşılaştıracaksınız. Ayrıca aşırı modüle edilmiş bir AM sinyalinin
zarf sezicinin çıkışı üzerindeki etkisini de göreceksiniz.

Son olarak, zaman kalırsa, AM sinyalini bir zarf sezici kullanmak yerine yerel bir taşıyıcıyla çarparak
demodüle edeceksiniz.
Ekipman

• Haberleşme deney seti

• Bilgisayar osiloskobu (cihazı ve programı)
• İki osiloskop kablosu

• Haberleşme deney seti bağlantı kabloları

• Kulaklık (stereo)

Prosedür

Kısım A - AM modülatörünü kurma

AM demodülasyonu deneyi yapmak için bir AM sinyaline ihtiyacınız vardır. Deneyin ilk kısmı, bir AM
sinyali elde etmenizi sağlar.

1. Yukarıda listelenen ekipmanı bir araya getirin.

2. Osiloskobun A kanalının Bağlantı kontrolünü DC konumuna ayarlayın.

3. Toplayıcı modülünü bulun, G ve g kontrollerini saat yönünün tersine tamamen çevirin.

4. Değişken DCV modülünü bulun ve DC Gerilim kontrolünü saat yönünün tersine tamamen
çevirin.

5. Şekil 2'de gösterilen kurulumu yapın.

Not: Osiloskop kablolarının siyah uçlarını toprak (GND) soketine takın.

Şekil 2
Bu kurulum Şekil 3'teki blok diyagram ile gösterilebilir. Burada, 2kHz sinüs dalgası mesajı ile genlik
modüle edilen 100kHz’lik bir taşıyıcı üretilir.

Şekil 3

Not: Osiloskop şimdi Toplayıcı modülünün çıkışını görüntülüyor olsa da çıkış 0V olduğundan sadece
düz bir çizgi görünecektir.

6. Toplayıcı modülünün çıkışını osiloskopta izlerken g kontrolünü DC seviyesi 1V olana kadar çevirin.

İpucu: Osiloskobun A kanalının Gerilim Aralığı kontrolü ayarını ±2V yapmak muhtemelen en
uygunudur.

7. Toplayıcı modülünün çıkışını osiloskopta izlerken, 1Vp-p sinüs dalgası elde etmek için G
kontrolünü çevirin.

İpucu: Sinyalin iki veya daha fazla çevrimini görüntülemek için osiloskobun Zaman Tabanı
kontrolünü ayarlamanız gerekebilir.

8. Osiloskopta sinyalleri gözlemleyin ve AM sinyalinin modülasyon derinliğini ölçün.

İpucu: Bunu nasıl yapacağınızdan emin değilseniz Deney 2A’ya bakın.

Kurulumu yaptıysanız ve kontrolleri doğru ayarladıysanız, AM sinyali yaklaşık 0.5'lik bir modülasyon
derinliğine sahip olur.

Kısım B - Bir zarf algılayıcı kullanarak mesajı kurtarma

9. Kurulumu Şekil 4'te gösterildiği gibi değiştirin.

Hatırlayın: Noktalı çizgiler, önceden bağlanan kabloları gösterir.

 Şekil 4

Şekil 4'teki kuruluma yapılan eklemeler, aşağıdaki Şekil 5'teki blok diyagram ile gösterilebilir.
Gördüğünüz gibi bu, ön tartışmada açıklanan zarf sezicidir.

Şekil 5

10. Osiloskobun Gerilim Aralığı kontrollerini sinyaller için uygun ayarlara (±5V) ayarlayın.

11. Üçüncü bir dalga şeklini çizecek bir boş yer bırakarak, iki dalga şeklini aşağıda verilen
alana ölçekli olarak çizin.

İpucu: AM sinyalini grafiğin üst üçte birlik bölümüne ve doğrultulmuş AM sinyalini orta üçte
birlik bölümüne çizin.

12. Osiloskobun B kanalının girişini Doğrultucu çıkışından ayırın ve bunun yerine RC LPF
çıkışına bağlayın.

13. Grafik kağıdında bıraktığınız alana demodüle edilmiş AM sinyalini ölçekli olarak (±1V) çizin.
 Soru 1
Orijinal mesaj sinyali ile kurtarılmış mesaj arasındaki ilişki nedir?

Kısım C - Kurtarılmış mesajda mesajın genliğini araştırma

14. Toplayıcı modülünün çıkışını osiloskobun A kanalına bağlayın. Mesaj sinyalinin genliğini (Toplayıcının
G kontrolünü biraz sola ve biraz sağa çevirerek) değiştirin ve demodüle edilmiş sinyali izleyin.

Soru 2
İki mesaj sinyalinin genliği arasındaki ilişki nedir?

15. Demodüle edilmiş sinyali izlerken, mesaj sinyalinin genliğini yavaşça maksimuma yükseltin.
 Soru 3
Demodüle edilmiş sinyalin ağır şekilde bozulmasına neden olan şey nedir?

Soru 4
Aşırı modülasyon neden bozulmaya neden oluyor?

Kısım D - AM kullanarak konuşmayı iletme ve kurtarma

Bu deneyde, 2kHz sinüs dalgası şeklindeki bir mesajı “iletmek” için bir AM haberleşme sistemi
kurulmuştur. Deneyin bir sonraki kısmı ise, konuşmayı modüle etmek, iletmek, demodüle etmek ve
dinlemek için mevcut kurulumu kullanmanızı sağlar.

16. Mesaj sinyalinin genliğini tekrar 1Vp-p'ye ayarlayın (Toplayıcı modülünün G kontrolünü saat
yönünün tersine çevirerek).

17. Kurulumu Şekil 6'da gösterildiği gibi değiştirin.

Şekil 6

18. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 2ms/div konumuna ayarlayın.

19. Tampon modülünün Kazanç kontrolünü saat yönünün tersine tamamen çevirin.

20. Kulaklığı takmadan, kablosunu Tampon modülünün kulaklık soketine bağlayın. Kulaklığı takın.

21. Bir sonraki adımı gerçekleştirirken, Tampon modülünün Kazanç kontrolünü rahat bir ses
seviyesine ayarlayın.

22. Osiloskop ekranını izlerken ve kulaklıktan dinlerken konuşun, şarkı söyleyin veya uğultu yapın.

Kısım E - AM demodülasyonunun matematiği

AM demodülasyonu matematiksel olarak anlaşılabilir, çünkü orijinal mesajı yeniden üretmek için
çarpım işlemini kullanır. Açıklamak gerekirse, iki saf sinüsün birbiriyle çarpılması durumunda (burada
gösterilmeyen bazı trigonometri hesaplamalarını içerir) sonucun tamamen yeni iki sinüs dalgası
olduğunu hatırlayın:

• Biri, iki sinyalin frekanslarının toplamına eşit bir frekansta,

• Diğeri ise iki sinyalin frekansları arasındaki farka eşit bir frekansta.

Doğrultucu, girişindeki tüm sinyalleri birbiriyle çarpan bir cihaz olduğundan zarf sezicide AM
demodülasyonu için kullanılır. Bir AM sinyalinin frekans spektrumunda bir taşıyıcı, bir taşıyıcı artı mesaj
ve bir taşıyıcı eksi mesaj sinyallerinden oluştuğunu hatırlayın. Bu durumda, bir AM sinyali bir
doğrultucunun girişine bağlandığında, matematiksel olarak doğrultucunun tüm sinüs dalgalarının
çapraz çarpımı yapılır.

AM sinyalini üretmek için kullanılan mesaj sinyali basit bir sinüs dalgasıysa, doğrultucu aşağıdaki
frekanslarda altı sinüs dalgası üretir:

• Taşıyıcı + (taşıyıcı + mesaj)

• Taşıyıcı + (taşıyıcı - mesaj)

• (taşıyıcı + mesaj) + (taşıyıcı - mesaj)

• Taşıyıcı - (taşıyıcı + mesaj) (sadece mesaj kalacak şekilde sadeleşir)

• Taşıyıcı - (taşıyıcı - mesaj) (bu da sadece mesaj kalacak şekilde sadeleşir)

• (taşıyıcı + mesaj) - (taşıyıcı - mesaj)

Bunu biraz daha anlamlı hale getirmek için rakamlarla bir örnek yapalım. Bu deneyin başında
kurduğunuz AM modülatörü 100kHz'lik bir taşıyıcı ve 2kHz'lik bir mesaj (bir DC bileşen ile) kullanır.
Dolayısıyla, ortaya çıkan AM sinyali üç sinüs dalgasından oluşur: biri 100kHz'de, diğeri 102kHz'de ve
üçüncüsü 98kHz'de. Tablo 1, bu sinüs dalgaları doğrultucu ile çapraz çarpıldığında ne olduğunu
göstermektedir.

Tablo 1

100kHzx102kHz 100kHzx98kHz 98kHzx102kHz

Toplam 202kHz 198kHz 200kHz

Fark 2kHz 2kHz 4kHz

Sinüs dalgalarından ikisinin mesaj frekansında olduğuna dikkat edin. Başka bir deyişle, mesaj kurtarılmış
olur! Ve iki mesaj aynı fazda olduğu için daha büyük tek bir mesajı oluşturmak için bir araya gelirler.

Önemli bir nokta olarak, mesaj olmayan diğer sinüs dalgalarını istemediğimiz için ve bunları çıkararak
mesajı korumak için, doğrultucunun çıkışı bir alçak geçiren filtreye gönderilir. İdeal olarak, filtrenin
çıkışı yalnızca mesaj sinyalinden oluşacaktır. Bunun olasılığını arttırmak için, taşıyıcının frekansı
mesajdaki en yüksek frekanstan çok daha yüksek yapılabilir. Bu da "toplanmış" sinyallerin frekansını
çok daha yüksek hale ve alçak geçiren filtrenin geçirmemesi için daha kolay hale getirir.

[Diğer yandan, üretilen 4kHz sinüs dalgası da alçak geçiren filtreden geçecek ve 2kHz sinyal ile birlikte
filtrenin çıkışında mevcut olacaktır. Orijinal mesajda bulunmayan bir sinyal olduğu için bu sakıncalıdır.
Neyse ki, bu sinyal yan bantların çarpılmasıyla üretildiğinden, genliği kurtarılmış mesajdan çok daha
düşüktür ve göz ardı edilebilir.]

Neredeyse aynı matematiksel işlem haberleşme deney setinin Çarpıcı modülü kullanılarak
modellenebilir. Bununla birlikte, AM sinyalinin sinüs dalgalarını birbirleriyle çarpmak yerine (Çarpıcı
modülü bunu yapmaz), AM sinyali ek bir saf 100kHz sinüs dalgası ile çarpılabilir. Bu deneyin bir
sonraki kısmı, bir AM sinyalini bu şekilde demodüle etmenizi sağlar.

23. Kurulumu, aşağıdaki Şekil 7'de gösterildiği gibi, mesaj olarak bir 2kHz sinüs dalgası ile AM
modülatörüne geri döndürmek üzere değiştirin.

Şekil 7

24. Mesaj sinyalinin genliğinin 1Vp-p olup olmadığını kontrol edin. Değilse, Toplayıcı modülünün
G kontrolünü 1Vp-p olana kadar ayarlayın.

İpucu: Henüz yapmadıysanız, osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü önceki ayarına döndürün.
25. Kurulumu aşağıdaki Şekil 8'de gösterildiği gibi değiştirin.

Şekil 8

Kuruluma yapılan ilaveler, aşağıdaki Şekil 9'daki blok diyagram ile gösterilebilir. Çarpıcı modülü,
AM demodülasyonunun matematiksel temelini oluşturur ve Araçlar modülündeki RC alçak
geçiren filtresi, üretilen diğer sinüs dalgalarını geçirmeden mesajı seçer (geçirir).

Şekil 9

26. Çarpıcı modülünün çıkışını, daha önce elde ettiğiniz Doğrultucu çıkışı (grafik kağıdına
çizdiğiniz) ile karşılaştırın.
 Soru 5
(100kHz, 102kHz ve 98kHz sinüs dalgalarından oluşan) AM sinyali 100kHz sinüs dalgası
ile çarpıldığında:

A) Çarpıcı modülünün çıkışında kaç tane sinüs dalgası vardır?

B) Frekansları nelerdir?

27. Osiloskobun B kanalının girişini Çarpıcı modülünün çıkışından ayırın ve bunun yerine RC
LPF'nin çıkışına bağlayın.

28. RC LPF'nin çıkışını mesajla ve daha önce elde ettiğiniz RC LPF'nin çıkışıyla karşılaştırın.

AM ile ilgili yaygın bir yanlış kanı, sinyal aşırı modüle edildiğinde mesajı kurtarmanın imkansız
olduğudur. Ancak, AM sinyali ideal veya ideal olmayan bir modülatör (Şekil 3’teki gibi) kullanılarak
üretildiğinde, bu durum (mesajın kurtarılamaması) sadece zarf sezici için geçerlidir.

Deneyin bu bölümünde uygulanan AM demodülasyon yöntemi (çarpım demodülasyonu olarak

adlandırmak daha doğru olsa da çarpım sezme olarak adlandırılır), AM sinyalinin zarflarından birini
izleyerek mesajı kurtarmak için tasarlanmadığından böyle bir sorun yaşanmaz. Bu deneyin son
kısmı bunu göstermektedir.

29. Osiloskobun A kanalının girişini AM modülatörünün çıkışına bağlayın.

30. Osiloskobun Tetikleme Kaynağı kontrolünü B konumuna ayarlayın.

31. Toplayıcı modülünün G kontrolünü ayarlayarak yaklaşık %100 modüle edilmiş bir AM
sinyali üretmek için mesaj sinyalinin genliğini yavaşça arttırın.

Not: Osiloskop ekranında AM ve demodüle edilmiş mesaj sinyallerini gerektiği gibi yeniden
boyutlandırın.

32. Demodüle edilmiş mesaj sinyalini yakından takip ederken, %100'den fazla modüle edilmiş
bir AM sinyali üretmek için mesaj sinyalinin genliğini yavaşça arttırın.

Not: Taşıyıcı aşırı modüle edilmiş olsa bile demodüle edilmiş mesaj sinyalinin bozulmadığına
dikkat edin.

Diğer yandan, AM modülasyonunun ticari uygulaması genellikle verimlilik için (yani güç kayıplarını en
aza indirmek için) C sınıfı bir yükseltici içerir. C sınıfı yükselteç, %100'ün üzerindeki modülasyon
derinliklerinde çalıştırıldığında, devrenin çalışması artık Şekil 3'teki bir AM modülatör modeline karşılık
gelmez. Aşırı modüle edilmiş C sınıfı bir yükselteç devresi, orijinal mesajla aynı olmayan bir zarf
üretmeye ek olarak spektrumda ekstra frekans bileşenleri üretir. Bu, hem zarf sezicinin hem de çarpım
demodülatörünün mesajı bozulma olmadan tekrar üretemeyeceği anlamına gelir.