გრავიტაცია და ორბიტები

ნიუტონის და კეპლერის გარეშე, შეიძლება ითქვას, რომ ასტრონომია იქნებოდა

წარმოუდგენელი, რადგან მათ ძალიან დიდი წვლილი მიუძღვით ასტრონომიაში და
თავიანთი კანონებით უამრავი კვალი დატოვეს ისტორიაში.

ალბათ ყველასთვის ცნობილია ნიუტონის სამი კანონი. ამ კონონებს შორის

მოზუდულობის კანონიცაა, რომლის მიხედვით ყველა სხეული მიიზიდავს ერთმანეთს
ძალით და პირდაპირპროპორციულია სხეულის მასების ნამრავლისა და
უკუპროპორციულია მათ შორის მანძილის კვადრატისა. ზუსთად ამას ჰქვია
გრავიტაციის ძალა და არის ნიუტონის მეორე კანონი. გრავიტაცია ძალიან განსხვავება
დედამიწის, მთვარის და მზის შორის. რაც შეეხება დედამიწის გრავიტაციის ძალას ის
ტოლია 1ს, რომელიც მეტია მთვარის გრავიტაციისგან (0.166), მაგრამ საინტერესოა ის,
რომ მცირეა მზის გრავიტაციისგან, რომლის გრავიტაციის ძალა არის 28. ასევე არსებობს
ნიუტონის მესამე კანონიც, რომლის მიხედვით ორი მატერიალური წერტილი
მოქმედებს ერთმანეთზე ძალებით, რომლებიც სიდიდეებით ერთმანეთის ტოლია და
ურთიერთპირისპირად არიან მიმართულნი წრფის გასწვრივ.

ამ კანონებს მოსდევს შემდეგი კანონი, კეპლერის პირველი კანონი, რომლის მიხედვით

ყველა პლანეტის ორბიტა ელიფსია და ამას აქვს ორი ფოკუსი, რომლის ერთ-ერთ
ფოკუსში მზე არის მოთავსებული. კეპლერის მეორე კანონში კი, ჩანს, რომ ყოველი
პლანეტის რადიუსვექტორი დროის ტოლი შეალედებში აქვს თანატოლი ფარდობები.
ხოლო რაც შეეხება მესამე კანონს, ამის მიხედვით პლანეტების გარშემოქცევის
პერიოდთა კვადრატების შეფარდება ორბიტის დიდი ნახევაღერძების კუბებთან
მუდმივი სიდიდეა.

არსებობს ტერმინები, როგორიცაა აფელუიმი და პერფელიუმი, რომლის საშულებით

პლანეტების ორბიტის უახლოეს და უშორეს წერტილებს უწოდებენ. აფელიუმი არის
უშორესი წერტილი მზიდან და პერიფელიუმი უახლოესი წერტილი. დედამიწის
აფელიუმი 4 ივლისს იქნება, ხოლო პერეფელიუმი 3 იანვარს. დედამიწის უახლოესი და
უშორესი წერტილები მთვარეს ქვს.

სხეულის ორბიტული სიჩქარე მოძრაობს წრიული ორბიტაზე და არის წრიული სიჩქარე.

იგი მოცემულ მანძილზე ცენტრიდან, არის თითქმის იგივე, რაც იქნება საშუალო
ორბიტული სიჩქარე იმ ელიფსური ორბიტისათვის, რომელსაც წრიული ორბიტის
რადიუსის ტოლი ნახევარღერძი აქვს.

ის სხეული, რომელიც პარაბოლურ ორბიტაზე გაქცევის სიჩქარით მოძრაობს, დატოვებს

მზის სისტემას და აღარასდროს დაბრუნდება. მზიდან კი ნებისმიერ მანძილზე გაქცევის
სიჩქარე 12-ჯერ აღემატება წრიულ სიჩქარეს ამავე მანძილზე.