ΤΜΗΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ & ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΟΣ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Διδάσκουσα: Ελένη Καραντζόλα

Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας: Κωνσταντίνα Μαθιόζογλου

Αριθμός Μητρώου: 4382019012

Ρόδος 2020
Κωστόπουλος, Τ. 2008. Η απαγορευμένη γλώσσα: κρατική καταστολή των σλαβικών
διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία. Αθήνα: Βιβλιόραμα.

Το παρόν βιβλίο πραγματεύεται το θέμα της πολιτικής που ακολούθησε το ελληνικό

Κράτος από τις αρχές του αιώνα έως σήμερα, απέναντι στους σλαβόφωνους
πληθυσμούς της ελληνικής Μακεδονίας. Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος της
«Εφημερίδας των Συντακτών», μέλος της συντακτικής ομάδας «Ο Ιός» και
συγγραφέας σημαντικών βιβλίων, έχει ασχοληθεί σε σημαντικό βαθμό με το
μακεδονικό ζήτημα τόσο στα βιβλία του όσο και στην αρθρογραφία του.

Το βιβλίο αποτελεί εμπεριστατωμένη έρευνα γύρω από τις πολιτικές του ελληνικού
κράτους, που αποσκοπούσαν στην άρνηση ή και καταπάτηση του δικαιώματος
χρήσης της μητρικής γλώσσας των πληθυσμών και στην αντικατάστασή της από την
ελληνική, επίσημη γλώσσα του κράτους. Γίνεται λόγος για «καταπάτηση», καθώς
όπως προκύπτει από αναφορές στο βιβλίο, οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί
αναγκάστηκαν με βίαια επιβολή να χρησιμοποιήσουν την ελληνική γλώσσα. Το
βιβλίο του Τ. Κωστόπουλου καταδεικνύει με μείζονα αντικειμενικότητα τα
συμβάντα, επικαλούμενο αδιαμφισβήτητες μαρτυρίες και πηγές που δεν είχαν έως
τότε φανερωθεί όπως είναι τα έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών.

Το βιβλίο οργανώνεται σε δώδεκα κεφάλαια που καταγράφουν λεπτομερώς την

ελληνική πολιτική καταστολής των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία
από τις αρχές του εικοστού αιώνα έως σήμερα. Η μελέτη εκκινεί από τον
προβληματισμό αναφορικά με τον αριθμό των σλαβόφωνων της περιοχής.
Πρόκειται για ένα ερώτημα αρκετά δύσκολο να απαντηθεί, αφού οι Σέρβοι και οι
Βούλγαροι χρησιμοποιούν ως ερμηνευτικό εργαλείο τη γλώσσα, ενώ οι ελληνικές
Οθωμανικές στατιστικές στηρίζονται στη θρησκεία(Κεφ.1). Στη συνέχεια,
επιχειρείται η αποσαφήνιση του ερωτήματος εάν η γλώσσα των Σλαβόφωνων
Μακεδόνων είναι αυθύπαρκτη ή βουλγαρικό ιδίωμα(Κεφ.2). Σε αυτό το σημείο
εμφανίζεται μία εκτενής και μεγάλου βαθμού ευκρίνειας περιγραφή των κινήσεων
που ακολούθησε το ελληνικό έθνος με στόχο τον γλωσσικό εξελληνισμό των
πληθυσμών. Σημαντική περιγραφή αποτελεί το σημείο που περιγράφονται
άνθρωποι με σημαντικά αξιώματα να αψηφούν τις επιταγές του κρατικού
μηχανισμού και να συνδιαλέγονται στη βουλγαρική γλώσσα προκειμένου να μη
χάσουν ψήφους στις εκλογές(Κεφ. 3). Έπειτα, ακολουθεί αναφορά των συνθηκών
υπό των οποίων υπογράφει η Συνθήκη του Νεϊγύ και συντάχθηκε το αλφαβητάριο
Abecedar ως αφομοίωση ήπιας μορφής που στόχευε στη διδασκαλία του
σλαβόφωνου πληθυσμού της Βόρειας Ελλάδας(Κεφ.4). Σταδιακά εισήχθησαν και τα
πρώτα οργανωμένα προγράμματα γλωσσικής αφομοίωσης, η πίεση των οποίων
οδήγησε στην κατονομασία της γλώσσας των σλαβόφωνων ως
απαγορευμένη(Κεφ.5). Χαρακτηριστικό παράδειγμα επιβολής αποτελεί η
αντικατάσταση των σλαβικών και των τουρκικών ονομάτων με άλλα ελληνικά,
επιβάλλοντας ποινή σε όποιον αψηφούσε την εντολή. Με άλλα λόγια, αυτή η
περίοδος σηματοδοτεί την είσοδο στη Δικτατορία όπου με τρομοκρατία
προσπαθούσαν να αναγκάσουν τους πολίτες να αποδεχτούν εθνικά την ελληνική
γλώσσα. Εξέχουσα διαπίστωση αποτελεί πως το σχολείο θα αποδειχθεί ως το μέσο
προώθησης της εθνικής ιδεολογίας. Ωστόσο, οι σλαβόφωνοι αν και ως επί το
πλείστον δίγλωσσοι απορρίπτουν την πολιτική του ανύπαρκτου ζητήματος και
διεκδικούν τα δικαιώματά τους(Κεφ.8). Ολοκληρώνοντας το βιβλίο φαίνεται πως με
την Μεταπολίτευση έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις για ειρηνική
συνύπαρξη των πληθυσμών στη Μακεδονία.

Έχοντας ολοκληρώσει την παρουσίαση του ανωτέρω βιβλίου, πιστεύω πως

αποτελεί χρήσιμο εγχειρίδιο για μεταπτυχιακούς φοιτητές που άπτονται των
θεμάτων γλωσσικής πολιτικής, καθώς ο συγγραφέας παρουσιάζει με εξαιρετική
σαφήνεια και τεκμηριώνει με πληθώρα παραδειγμάτων τις τοποθετήσεις του.

482 λέξεις