อสมการ

ประโยคภาษา คือ ประโยคที่ใช้ตวั อักษรแทนภาษาที่เราพูดออกมา

ประโยคสั ญลักษณ์ คือ ประโยคที่ใช้สญ
ั ลักษณ์หรื อเครื่ องหมายแทนประโยคภาษา ซึ่ งประโยคสัญลักษณ์จะมีตวั แปรหรื อ
ไม่มีตวั แปรก็ได้
ตัวแปร คือ จำนวนที่เราไม่ทราบค่า
สมการ คือ ประโยคที่แสดงความสัมพันธ์ของจำนวนโดยมีเครื่ องหมาย “ = ”
อสมการ คือ ประโยคที่แสดงความสัมพันธ์ของจำนวนโดยมีสญ ั ลักษณ์ < , > , ≤ ,  หรื อ ≠ แสดงความสัมพันธ์
ความหมายของการไม่ เท่ ากัน
a > b หมายความว่า a มากกว่า b (a มีค่าเกิน b)
a  b หมายความว่า a มากกว่าหรื อเท่ากับ b (a มีค่าไม่นอ้ ยกว่า b)
a < b หมายความว่า a น้อยกว่า b (a มีค่าไม่ถึง b)
a ≤ b หมายความว่า a น้อยกว่าหรื อเท่ากับ b (a มีค่าไม่เกิน b)
Ex1 จงเขียนสัญลักษณ์แทนข้อความต่อไปนี้
1. ผลบวกของสามกับเจ็ดน้อยกว่าสิ บห้า
2. ห้าเท่าของจำนวนจำนวนหนึ่งน้อยกว่าเก้า
3. ผลบวกของจำนวนจำนวนหนึ่งกับห้ามากกว่าสิ บสอง
4. เศษสี่ ส่วนห้าของผลบวกของจำนวนจำนวนหนึ่งกับแปดไม่เท่ากับสิ บห้า
5. เศษสองส่ วนสามของจำนวนจำนวนหนึ่งไม่เกินหก
6. สองเท่าของผลต่างของจำนวนจำนวนหนึ่งกับสี่ ไม่นอ้ ยกว่าสาม
7. ผลบวกของสามเท่าของจำนวนจำนวนหนึ่งกับหกน้อยกว่ายีส่ ิ บ
8. สามเท่าของจำนวนจำนวนหนึ่งไม่เกินสิ บแปด
9. ผลบวกของจำนวนจำนวนหนึ่งกับเจ็ดไม่นอ้ ยกว่ายีส่ ิ บห้า
10. เศษเจ็ดส่ วนสิ บห้าของจำนวนจำนวนหนึ่งไม่เท่ากับหนึ่งร้อยห้า
11. เศษสามส่ วนสี่ ของผลต่างของจำนวนจำนวนหนึ่งกับสองไม่ถึงสี่ สิบ
12. สองเท่าของผลต่างของจำนวนจำนวนหนึ่งกับสี่ นอ้ ยกว่าห้าเท่าของผลบวกของจำนวนจำนวนนั้นกับแปด
13. ผลบวกของสามในสี่ ของจำนวนจำนวนหนึ่งกับแปดไม่เกินสิ บห้า
14. ผลบวกของสองเท่าของจำนวนหนึ่งกับสามเท่าของจำนวนจำนวนนั้นน้อยกว่ายีส่ ิ บ
15. ผลบวกของจำนวนคี่สามจำนวนเรี ยงกันมีค่าไม่เกินสิ บ
16. อีกห้าปี ข้างหน้าอายุของอองโยจะเกินยีส่ ิ บ
17. ผลคูณของจำนวนนับสองจำนวนเรี ยงกันไม่เท่ากับสิ บแปด
18. สามในเจ็ดของจำนวนนักเรี ยนในห้องหนึ่งมากกว่าสิ บแปด
19. สองเท่าของของจำนวนจำนวนหนึ่งมากกว่าสิ บไม่เกินสอง
20. ผลคูณของหกและ t น้อยกว่าครึ่ งหนึ่งของเก้า
21. ห้าเท่าของจำนวนจำนวนหนึ่งไม่เท่ากับสามเท่าของสิ บ
22. กำลังสองของจำนวนจำนวนหนึ่งเท่ากับสิ บหก
23. ครึ่ งหนึ่งของจำนวนจำนวนหนึ่งมีค่าไม่เกินสิ บ
24. กำลังสามของจำนวนจำนวนหนึ่งน้อยกว่า -8

Ex2 จงเปลี่ยนประโยคต่อไปนี้เป็ นประโยคภาษา

1. 3+7 < 15
2. 5x < 9
3. x+5 > 12
 2
4. 4
5 ( x+5) ≠ 15
5. 2 (x - 4) ≥ 3
6. 3 ≥ - 4
12

7. 3 b- 4 ≤ 2
1

8. 4x + 5x ≠ 27
9. 3p - 4 < 17
2
10. m - 9 < 16
11. 3 r - 4 r ≠ 49
4 3

12. 8x ≠ 7x + 1
13. 7 x ≠ 6
3

14. 8 + 2x < 28 - 3x
15. h + 1 ≥ -7 - 3h
16. 10 ≠ 2 + 15 x
17. 3 ≠1 3
5d 1

18. x - 3 ≤ 10
x

19. U 3≠ 1,000
20. 4 + 0.2 c < 0.4 c
21. -2.8 ≤ 0.7 q
22. a + 17 a ≠ 24
12 2
23. 5 b<2 5

24. -4 12 > w - 1 12
25. 9.6 > x + 5.1

Ex3 จงพิจารณาว่าข้อความใดเป็ นสมการและข้อความใดเป็ นอสมการหรื อไม่เป็ นทั้งสองอย่าง

1 7 - 3 = -2 + 3 2. 6x - 1 < 2
3. 3a - a 4. 5c + 2 ≥ 0
5. 4d = 0 6. - 5e ≤ 7e
7. 3m + 2n 8. 8h ≠ 5h + 3
9. 42 - 6k = 0 10. 30p > 6q

กราฟแสดงคำตอบ
4 จงเขียนกราฟแสดงคำตอบของสมการและอสมการต่อไปนี้
1. x+3=7

2. x2 = 16

3. x-6>0
 3

4. x+3<4

5. x+5≥5

6. x-1≤-4

7. -2 ≤ x ≤ 3

8. 0<x≤3

9. -1 ≤ x <2

10. -3 < x < 3

11. x≠0

12. x = -1, -2, -3

13. x < -2 หรื อ x > 2

14. x ≤ -1 หรื อ x ≥ 3
 4
5 กราฟต่อไปนี้แสดงจำนวนอะไรบ้าง

สมบัติการคูณของการไม่ เท่ ากัน

1. ถ้า a < b และ c เป็ นจำนวนบวกแล้ว a × c < b × c
เช่น
2. ถ้า a < b และ c เป็ นจำนวนลบแล้ว a × c > b × c
เช่น
3. ถ้า a ≤ b และ c เป็ นจำนวนบวกแล้ว a × c ≤ b × c
เช่น
4. ถ้า a ≤ b และ c เป็ นจำนวนลบแล้ว a × c ≥ b × c
เช่น

Ex6 จงเติม >, < หรื อ = ในช่องว่างเพื่อให้ประโยคเป็ นจริ ง

1. ถ้า 12 > 10 และ 10 > x แล้ว 12 . . . . . x 2. ถ้า -5 > x และ x > y แล้ว -5 . . .
. .y
3. ถ้า a < 50 และ 50 < b แล้ว a. . . . .b 4. ถ้า x + 1 = a แล้ว x. . . . .a
5. ถ้า a - 2 = b แล้ว a. . . . .b 6. ถ้า x > y แล้ว 5x . . . . .5y
 5
7. ถ้า x > y แล้ว . . . . .
x
10
y
10 8. ถ้า x > y แล้ว -3x. . . . .-3y
9. ถ้า x > y แล้ว . . . . .
x
4
y
4 10. ถ้า m < n และ n < 0 แล้ว m×n . . . . .0
11. ถ้า p > 0 แล้ว -7p . . . . . 0 12. ถ้า t > 0 แล้ว 5t . . . . . 0
Ex7 จงแก้อสมการต่อไปนี้ พร้อมทั้งเขียนกราฟแสดงคำตอบ
1. x + 5 ≥ 12 2. 10 - a > 12

y x
3. 2 -1 ≤ 5 4. 4 +2≥7

x 1
5. 3(m-1) < 18 6. 2 ≥7

x 1
7. b + 4 < 2b - 1 8. 8 ≠ 14

1
9. 5n - 3 > 3 n-2 10. 0.7 a ≠ 0.3 a + 2

2 3
11. 4x - 3 ≥ 6x - 5 12. 3x - 5 ≤ 5x + 5

16 7 13
13. 3 x -7 < 5x - 8 14. 14 x +7 > 2x + 2
 6
15. x-2≤ 10 + 1
2 x 16.
3
2 x+3≥x-2

9 2
17. 7 x+2< 7 x+5 18. 8 - 3(1 + 2x) > 0

3
19. 5(4x - 5 ) ≤ 17 (x - 1) + 2 20. 5(x - 1) ≠ 2(3 x-4)

Ex8 จงแก้อสมการต่อไปนี้
1. 2x - 7 > 45 2. -2x - 10 > 5x + 4

2
3. 2(x -15) ≤ -(3x + 5) 4. 3 x≥x+5

3 3
5. 24 x - 4.5 < 15(x + 0.3) 6. 8 x+2≠ 2 x+2
 7
x 1 2 1
7. 4 ≥8 8. 3 (2x + 1) ≤ 6 (10x - 3)

m 7 m6 2
9. 3( 2 ) ≤ -2 ( 3 ) 10. 5(x-11) + 3 < 2 (x - 4) + 1

3x2
11. 2 -7≠x-8 12. 2x+3x≠4x+5x

x 1 1 x 1 3
13. 6 + 2 < 3 - 2 14. 3 (2x - 1) > 5 x

1 1 1 1 1
15. 4 ( x + 4) > 3 (x + 1) 16. 2 (2 - x) > 4 (3 - x) + 2

x 2 2 x4 x 1 3 x 1 3 x 1
17. 4 + 3 < 6 18. 2 + 4 < 4 +2
 8

3x4 x 1 x 5 1 x
19. 5 - 3 >1- 3 20. 6 (2 - x) - 3 ≥ 10

1 2 1 4 4x
21. 3 ( x + 2) ≥ 3 + 4 ( x - 1) 22. 3 (2x + 3) ≥ 10 - 3

23. 4( x
3 + 3
4 )≥3( x
2 - 5) 24. 1
4 ( 10 x75 + 6) < 2
3 ( x - 4)

Ex9 จงหาคำตอบของอสมการ พร้อมทั้งเขียนกราฟแสดงคำตอบ

1. 2x + 5 < 15 และ 3x - 2 > - 8

2. 3x + 2 ≤ x + 10 และ 3x - 10 > 26 - 9x
 9
3. 1
2 x-4> 1
3 x และ 1
6 x+1> 1
8 x+3

4. 20 - 2x > 2x + 4 >1-x 5. 2x - 3 < x + 3 < 3x + 8

1 1
6. 2 x+6 ≤ 4 x + 10 ≤ x + 5

Ex10 อองโยซื้ อน้ำดื่มมาขาย 200 ขวด เป็ นเงิน 1,200 บาท ขายน้ำขวดเล็กราคา 5 บาท ขายน้ำขวดใหญ่ราคา 8
บาท
เมื่อขายหมดได้กำไร มากกว่า 250 บาท อยากทราบว่าอองโยซื้ อน้ำขวดเล็กมาขายอย่างมากกี่ขวด

Ex11 หนอนมีเงินสะสมอยูจำ ่ นวนหนึ่ง วันหนึ่งพ่อให้เงินหนอนเป็ นพิเศษ 600 บาท วันรุ่ งขึ้นหนอนน้อยซื้ ออาหารให้
แมวและนกที่เลี้ยงไว้เป็ นเงิน 420 บาท หนอนรู้วา่ ยังเหลือเงินอยูไ่ ม่นอ้ ยกว่าครึ่ งหนึ่งของเงินเดิมและเงินที่พอ่ ให้รวมกัน
จงหาว่าเดิมหนอนมีเงินสะสมอยูอ่ ย่างน้อยกี่บาท

Ex12 สามเท่าของจำนวนเต็มบวกจำนวนหนึ่งมากกว่า 15 อยูไ่ ม่เกิน 9 จำนวนเต็มบวกนั้นเป็ นจำนวนใดบ้าง

 10

Ex13 ในห้องเรี ยนห้องหนึ่งอัตราส่ วนของน้ำหนักรวมของนักเรี ยนชายทุกคนต่อน้ำหนักรวมของนักเรี ยนหญิงทุกคน

เป็ น
3 : 4 ถ้าน้ำหนักรวมของนักเรี ยนชายทุกคนเป็ น 787.5 กิโลกรัม แล้วน้ำหนักเฉลี่ยของนักเรี ยนหญิงแต่ละคนจะน้อย
กว่า 50 กิโลกรัม อยากทราบว่านักเรี ยนหญิงในห้องนี้ มีอย่างน้อยกี่คน

Ex14 จำนวนเต็มบวกสองจำนวนต่างกันอยู่ 8 ถ้านำสามเท่าของจำนวนน้อยบวกกับจำนวนมาก จะได้ผลบวกมากกว่า

48 แต่ไม่เกิน 68 จำนวนเต็มบวกที่เป็ นจำนวนน้อยคือจำนวนใด

Ex15 ต้นดำอ่านหนังสื อเล่มหนึ่ง วันแรกอ่านได้ 52 ของเล่ม วันต่อมาอ่านได้อีก 25 หน้า รวมสองวันอ่านได้มากกว่า

ครึ่ งเล่ม จงหาว่าหนังสื อเล่มนี้มีจำนวนหน้าอย่างมากกี่หน้า
 11
Ex16 แดจังกึมมีเหรี ยญบาทและเหรี ยญห้าบาทอยูใ่ นกระปุกออมสิ นจำนวนหนึ่งเมื่อเหรี ยญเต็ม จึงเทออกมานับพบว่า มี
เหรี ยญบาทมากกว่าเหรี ยญห้าบาทอยู่ 12 เหรี ยญ นับจำนวนเงินทั้งหมดไม่นอ้ ยกว่า 300 บาท จงหาว่ามีเหรี ยญห้าบาท
อยูอ่ ย่างน้อยกี่เหรี ยญ

Ex17 ถ้าสองเท่าของจำนวนเต็มบวกจำนวนหนึ่งมากกว่า 20 อยูไ่ ม่ถึง 6 จำนวนดังกล่าวเป็ นจำนวนใดบ้าง

Ex18 รู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้ารู ปหนึ่งมีอตั ราส่ วนของความกว้างต่อความยาวเป็ น 3 : 5 และมีความยาวรอบรู ปไม่นอ้ ยกว่า 48

ซม. รู ปสี่ เหลี่ยมผืนผ้ารู ปนี้ มีพ้ืนที่อย่างน้อยเท่าไร

Ex19 จำนวนนักเรี ยนชั้น ม.3 ห้อง ก น้อยกว่าจำนวนนักเรี ยนห้อง ข 6 คน, 23 ของจำนวนนักเรี ยนห้อง ก มากกว่า
1
2 ของจำนวนนักเรี ยนห้อง ข แต่ไม่เกิน 5 คน จงหาว่าจำนวนนักเรี ยนห้อง ก เป็ นจำนวนใดบ้าง

Ex20 เจ้าของฟาร์มสัตว์แห่งหนึ่งเลี้ยง เป็ ด ไก่ และหมู ด้วยอัตราส่ วน 5 :3 : 2 ต่อมาขายเป็ ดไป 50 ตัว ไก่ 30 ตัว
เมื่อนับดูแล้วปรากฏว่า จำนวนสัตว์ที่เหลือไม่ถึงสามในสี่ ของจำนวนเดิม จงหาว่าจำนวนสัตว์ที่เลี้ยงไว้เป็ นเท่าไรได้บา้ ง
 12

Ex21 แม่คา้ ต้องการบรรจุมะม่วงใส่ ลงั ลังพลาสติกเปล่าแต่ละใบหนัก 2.5 kg มะม่วงขนาดใกล้เคียงกันแต่ละผลหนัก

0.3 kg เพื่อเป็ นการประหยัดค่าใช้จ่ายในการขนส่ งต้องบรรจุมะม่วงให้ได้มากที่สุด แต่ตอ้ งไม่หนักเกินไปจนเป็ นปั ญหา
ในการเคลื่อนย้าย จากประสบการณ์แม่คา้ พบว่าถ้าจะให้คุม้ ค่าการขนส่ งโดยมะม่วงไม่เสี ยหาย ต้องบรรจุมะม่วงให้แต่ละ
ลังมีน ้ำหนักรวมกันอย่างน้อยลังละ 19 kg แต่ไม่เกิน 25 kg จงหาว่าแม่คา้ ควรบรรจุมะม่วงใส่ ลงั อย่างน้อยลังละกี่ผล
และอย่างมากลังละกี่ผล

Ex22 พ่อของแตงมีอาชีพเพาะเลี้ยงเป็ ด ไก่และกระต่ายไว้ขาย อัตราส่ วนของจำนวนเป็ ด ไก่ และกระต่ายคิดเป็ น 3 : 2

: 1 หลังจาก เขาขายเป็ ด 500 ตัว ไก่ 200 ตัว ไปแล้วพบว่าจำนวนเป็ ด ไก่และกระต่ายที่เหลืออยูไ่ ม่ถึงครึ่ งหนึ่ งของ
จำนวนเดิม จงหาว่าเดิมพ่อของแตงอ่อนเลี้ยงสัตว์ไว้ท้ งั หมดเท่าไร

Ex23 รถยนต์คนั แรกแล่นด้วยอัตราเร็ ว 64 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง รถยนต์คนั ที่สองแล่นด้วยอัตราเร็ ว 80 กิโลเมตรต่อ

ชัว่ โมง
ถ้ารถยนต์สองคันออกพร้อมกันและได้ทางรวมกันมากกว่า 576 กิโลเมตร จงหาว่ารถยนต์ท้ งั สองคันใช้เวลาเท่าไร

Ex24 กำหนดให้ x ≤ 14 23 จงหาจำนวนที่ใหญ่ที่สุดที่เป็ นไปได้เมื่อ

1. x เป็ นจำนวนเต็ม
 13
2. x เป็ นจำนวนเฉพาะ
Ex25 กำหนดให้ 7 - 2x ≤ 8 จงหา
1. ค่าของ x ที่นอ้ ยที่สุด
2. ค่าของ x เป็ นจำนวนเต็มที่นอ้ ยที่สุด
อสมการอิงรู ปสามเหลีย่ ม (Triangle Inequality)
ผลบวกของความยาวของด้านสองด้านใดๆ ของรู ปสามเหลี่ยม จะยาวกว่าความยาวของด้านที่เหลือเสมอ
A

B C

สามเหลีย่ ม ABC จะมี AB + BC > CA

BC + CA > AB
CA + AB > BC

Ex26 กำหนดให้ สามเหลี่ยม ABC มี AB = 12 หน่วย และ BC = 7 หน่วย จงหาว่า CA มีความยาวเป็ นไปได้กี่
หน่วย

Ex27 กำหนดส่ วนของเส้นตรงที่มีความยาวต่อไปนี้

1. 3, 7, 5 2. 17, 7, 9 3. 5, 6, 8 4. 4, 11, 15

Ex28 ในสามเหลี่ยม ABC ให้ CA และ BC เป็ นไปตามกำหนด (หน่วยความยาว) จงหาความยาวที่เป็ นไปได้ของ AB
 14
CA = 9 และ BC = 15 และ BC =
5 7
1. 2. CA = 6 3