คณิตศาสตร์ พืน้ ฐาน ม.

3 เล่ ม1
บทที่ 03 ระบบสมการเชิงเส้ น
 ระบบสมการเชิงเส้น

ระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปร
“เศษสมส่วนสี่ของผลบวกจานวนสองจานวนเป็น 57 และสามเท่า
ของจานวนน้อยมากกว่าจานวนมากอยู่ 40 จงหาสองจานวนนั้น”

จากปัญหานี้ สมมติให้ X แทนจานวนน้อย Y แทนจานวนมาก จะเขียน

สมการได้

ให้ a, b, c, d, e และ f เป็นจานวนจริงที่ a, b ไม่เป็นศูนย์พร้อม

กัน และ c, d ไม่เป็นศูนย์พร้อมกัน ระบบที่ประกอบด้วยสมการ

ax + by = e
cx + dy =f
เรียกว่าระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปรที่มี x และ y เป็นตัวแปร

โดยที่ a และ c เป็นสัมประสิทธิ์ของ x

b และ d เป็นสัมประสิทธิ์ของ y

คาตอบของระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปร คือ คู่อันดับ (x, y) ที่

สอดคล้องกับสมการทั้งสองของระบบสมการ หรือคู่อันดับ (x, y) ที่ค่า x
และค่า y ทาให้สมการทั้งสองของระบบสมการเป็นจริง

คาตอบของระบบสมการ
ให้น้องๆ หาคาตอบโดยการวาดกราฟ

1) 3x – y = 3
2x + y = 2
2) x – 2y = 1
2x – 4y = 2
3) 3x = 2y – 6
2y – 3x = -3
สรุป
ระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปรอาจมีคาตอบเดียว มีหลาย
คาตอบ หรือไม่มีคาตอบเลยก็ได้
การแก้ระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปรและกราฟ
ตัวอย่างที่ 1 จงแก้ระบบสมการต่อไปนี้ พร้อมทั้งเขียนกราฟเพื่อ
ตรวจสอบคาตอบ

x + 2y = 1
x – 2y = 5
ตัวอย่างที่ 2 จงแก้ระบบสมการต่อไปนี้ พร้อมทั้งเขียนกราฟเพื่อ
ตรวจสอบคาตอบ
x + 4y = 5
3x + 6y = 9
ตัวอย่างที่ 3 จงแก้ระบบสมการต่อไปนี้ พร้อมทั้งเขียนกราฟเพื่อ
ตรวจสอบคาตอบ

x – 2y = -3
-3x + 6y = 9
ตัวอย่างที่ 4 จงแก้ระบบสมการต่อไปนี้ พร้อมทั้งเขียนกราฟเพื่อ
ตรวจสอบคาตอบ
2x + 4y = 3
3x + 6y = 8
ตัวอย่างที่ 5 จงแก้ระบบสมการต่อไปนี้

2x = 5y + 1
24 – 7x = 3y

ตัวอย่ างที่ 6 จงแก้ ระบบสมการต่ อไปนี ้

3x + 2y – 2 = 0
2x + 2y + 1 = 0
โจทย์สมการเชิงเส้นสองตัวแปร
ตัวอย่างที่ 1 ถ้าครึ่งหนึ่งของผลบวกของจานวนสองจานวนเป็น 43 และ
สามเท่าของจานวนน้อยมากกว่าสองเท่าของจานวนมากอยู่ 23 จงหา
จานวนสองจานวนนั้น

ตัวอย่างที่ 2 อัตราค่าเข้าชมการแข่งขันฟุตบอลครั้งหนึ่งเป็นดังนี้ ผู้ใหญ่

คนละ 200 บาท เด็กคนละ 100 บาท ปรากฏว่ามีผู้เข้าชมทั้งหมด
10,000 คน และขายบัตรเข้าชมได้เงิน 1,260,800 บาท อยากทราบว่า
มีผู้ใหญ่และเด็กเข้าชมการแข่งขันฟุตบอลครั้งนี้อย่างละกี่คน
ตัวอย่างที่ 3 มีน้าเชื่อมอยู่สองชนิด ชนิด A มีน้าตาล 25% ชนิด B มี
น้าตาล 15% ถ้าต้องการน้าเชื่อมที่มีน้าตาล 18% จานวน 600 ลูกบาศก์
เซนติเมตร จะต้องนาน้าเชื่อมทั้งสองชนิดมาผสมกันอย่างละเท่าใด

ตัวอย่างที่ 4 ผสมแป้งสาลีชนิดราคากิโลกรัมละ 4 บาท กับแป้งมันชนิด

ราคากิโลกรัมละ 5.50 บาท จงหาว่าต้องใช้อัตราส่วนผสมของแป้งสาลี
ต่อแป้งมันโดยน้าหนักเป็นเท่าไร จึงจะขายแป้งผสมในราคากิโลกรัมละ
6.00 บาทแล้วยังได้กาไร 20%
ตัวอย่างที่ 5 เมือง ก และเมือง ข อยู่ห่างกัน 480 กิโลเมตร ประวิทย์ขับ
รถยนต์จากเมือง ก ไปเมือง ข ส่วนกานดาขับรถจากเมือง ข ไปเมือง ก
บนเส้นทางเดียวกัน ทั้งสองออกเดินทางเวลา 6.00 น และพบกันเวลา
9.00 น โดยประวิทย์ขับรถได้ระยะทางมากกว่ากานดา 30 กิโลเมตร จง
หาว่าแต่ละคนขับรถด้วยอัตราเร็วเท่าไร
 แบบฝึกหัดเรือ
่ งระบบสมการเชิงเส้น
ข้อ 1 จงพิจารณากราฟต่อไปนี้แล้วบอกว่าแต่ละระบบสมการมีคาตอบ
หรือไม่ ถ้ามีคาตอบเดียวให้ระบุคาตอบนั้น

ก.
ข.

ค.
 ง.

ข้อ 2 จงแก้ระบบสมการเชิงเส้นสองตัวแปรต่อไปนี้

ก. X + 7Y = 8
3X + 2Y = 5
ข. 4X – 3Y = 12
3
X= Y+3
4
ค. 2X – 3Y = 5
-6X + 9Y = -12
ง. 0.2X + 0.3Y = 0.5
0.5X – 0.2Y = 0.7
จ. 3X – 4Y = 0
3X + 4Y = -24

ฉ. 2X – 3Y = -9
3(X-1) = 5(Y – 4) + 2
ข้อ 3 ถ้าครึ่งหนึ่งของจานวนหนึ่งเป็นสามเท่าของอีกจานวนหนึ่งและสี่
เท่าของผลต่างของสองจานวนนั้นเป็น 50 จงหาสองจานวนนั้น

ข้อ 4 จานวนที่มีสองหลักจานวนหนึ่ง มีเลขโดดในหลักสิบมากกว่าเลข

โดดในหลักหน่วยอยู่ 4 และผลบวกของจานวนนี้กับจานวนที่ได้จากการ
สลับที่เลขโดดเป็น 154 จงหาจานวนนั้น
ข้อ 5 ถ้าผลบวกของขนาดของมุมภายในสองมุมของรูปสามเหลี่ยมรูป
หนึ่งเป็น 137 องศา ผลต่างของมุมสองมุมนี้เป็น 73 องศา จงหามุม
ภายในทั้งสามของรูปสามเหลี่ยม

ข้อ 6 สะสมเหรียญบาทและเหรียญสิบบาทรวมกันได้ 200 เหรียญ คิด

เป็นเงิน 920 บาท แสดงว่ามีเหรียญทั้งสองอย่างละเท่าใด
ข้อ 7 เมื่อเฝ้าดูนกบินมาจับดอกบัวพบว่าถ้านกจับดอกบัวดอกละตัว จะ
เหลือนกที่ไม่มีดอกบัวให้จับ 1 ตัว แต่ถ้านกจับดอกละ 2 ตัว จะเหลือ
ดอกบัวที่ไม่มีนกมาจับ 1 ดอก จงหาว่ามีดอกบัวและนกอย่างละเท่าไร

ข้อ 8 กัปตันยูและหมอคังช่วยกันออมเงิน พบว่า 2 ใน 3 ของเงินที่

หมอคังออมได้มีค่ามากกว่าครึ่งหนึ่งของเงินที่กัปตันยูออมได้อยู่ 10
บาท ต่อมากัปตันยูได้เงินจากภารกิจพิเศษ 1,000 บาท ทาให้เขามีเงิน
ออมเป็นสามเท่าของหมอคัง จงหาว่าเดิมกัปตันยูและหมอคังออมเงินได้
คนละเท่าไร
ข้อ 9 หมวดยุนมีเงินเก็บอยู่ 120,000 บาท หมวดยุนนาเงินส่วนหนึ่งไป
ฝากธนาคารเพื่อรับดอกเบี้ย 2% ส่วนที่เหลือนาไปลงทุนเพื่อรับเงินปัน
ผล 4% สิ้นปีมีรายได้รวมกัน 4,000 บาท จงหาว่าหมวดยุนนาเงินไป
ลงทุนแต่ละอย่างเป็นเงินเท่าใด

ข้อ 10 จ่าซอซื้อกาแฟชนิดกิโลกรัมละ 170 บาทกับกาแฟชนิดราคา

กิโลกรัมละ 150 บาท มาผสมขาย จงหาว่าจ่าซอต้องใช้กาแฟชนิดละกี่
กิโลกรัมเพื่อให้ได้กาแฟผสม 30 กิโลกรัมและขายกิโลกรัมละ 200 บาท
แล้วได้กาไร 20%
ข้อ 11 ซาร่าขับรถจากบ้านไปส่งพี่ชายและน้องสาวที่บ้านของแต่ละคน
บ้านของน้องสาวอยู่ไกลกว่าบ้านของพี่ชาย 5 กิโลเมตร ซาร่าใช้เวลา
ขับรถไปบ้านพี่ชาย 45 นาที หลังจากส่งพี่ชายแล้วซาร่าก็ไปส่งน้องสาว
ต่อโดยลดอัตราเร็วลง 10 กิโลเมตรต่อชั่วโมง และใช้เวลา 12 นาที จง
หาอัตราเร็วที่ซาร่าใช้ตอนไปส่งพี่ชายและระยะทางระหว่างบ้านของซา
ร่ากับบ้านของพี่ชาย

ข้อ 12 สมหญิงขับรถจากเมือง ก ส่วนสมชายขับรถจากเมือง ข ไปพบ

กันที่ร้านอาหารซึ่งอยู่กึ่งกลางระหว่างสองเมือง ถ้าสมชายขับรถด้วย
อัตราเร็วมากกว่าสมหญิง 10 กิโลเมตรต่อชั่วโมง สมชายจะใช้เวลา
เพียง 40 นาทีก็ถึงร้านอาหารและสมหญิงจะถึงช้ากว่าสมชาย 5 นาที
จงหาอัตราเร็วของรถทั้งสองคันและระยะระหว่างสองเมือง
ข้อ 13 เจ๊ขายส้มสองชนิด ชนิดแรกกิโลกรัมละ 25 บาท ชนิดที่สอง
กิโลกรัมละ 30 บาท ถ้าเจ๊พบว่าเจ๊ขายได้ 70 กิโลกรัม คิดเป็นเงิน 1780
บาท แสดงว่าเจ๊ขายส้มได้ชนิดละกี่กิโลกรัม

ข้อ 14 เมื่อเวลา 8.30 น ก้องขับรถยนต์ออกจากเมืองดาหลาไปตาม

ถนนสายหนึ่ง ด้วยอัตราเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชั่วโมง อีก 1 ชั่วโมงต่อมา
ปอขับรถยนต์ออกจากที่เดียวกับก้องด้วยอัตราเร็วมากกว่าก้อง 20
กิโลเมตรต่อชั่วโมง จงหาว่าปอจะตามก้องทันในเวลาใด