LESSON 1

TERM 2

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2

บทที่ 1 พหุนาม
 แผนผังสาระการเรียนรู้

นิพจน์และเอกนาม

พหุนาม

พหุนาม
การคูณพหุนาม

การหารพหุนาม

ทบทวนความรู้พื้นฐาน

การบวก ลบจานวนเต็ม  พิจารณาเครื่องหมายของจานวนเต็มก่อนเสมอ

 เครื่องหมายเหมือน จับบวก ตอบเครื่องหมายเดิม
 เครือ่ งหมายต่าง จับลบ ตอบเครื่องหมายตามเลขมาก
การคูณ หารจานวนเต็ม  พิจารณาเครื่องหมายของจานวนเต็มก่อนเสมอ
 เครื่องหมายเหมือน คูณปกติ ตอบเครื่องหมายบวก
 เครือ่ งหมายต่าง คูณปกติ ตอบเครื่องหมายลบ
การบวก ลบ คูณ หาร เศษส่วน  พิจารณาเครื่องหมายเช่นเดียวกับจานวนเต็ม
 การบวก ลบ เศษส่วน ต้องทาส่วนให้เท่ากันก่อนเสมอ โดยใช้หลักการคูณหรือการหาร
 การคูณเศษส่วน จับเศษคูณเศษ ส่วนคูณส่วน (ตัดทอน ก่อนการคูณเสมอ)
 การหารเศษส่วน “ตัวตั้งเอาไว้เหมือนเดิม เปลี่ยนหารเป็นคูณ กลับเศษเป็นส่วน”
เลขยกกาลัง  ทบทวนสมบัติเลขยกกาลัง 4 สมบัติ ได้แก่
m n mn 0
 a a  a  a  1 ,a  0
m
a m n  n 1
 n  a  a  n
a a

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

1
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 เรื่องที่ 1 นิพจน์และเอกนาม

ปริศนา

“ภูมิมีเงินเป็นสองเท่าของเงินที่พฤกษ์มี”

ถ้าพฤกษ์มีเงิน 1 บาท ภูมิจะมีเงิน.................................บาท

ถ้าพฤกษ์มีเงิน 2 บาท ภูมิจะมีเงิน.................................บาท
ถ้าพฤกษ์มีเงิน 3 บาท ภูมิจะมีเงิน.................................บาท
.
.
.
ถ้าพฤกษ์มีเงิน x บาท ภูมิจะมีเงิน.................................บาท

เราจะ เรียก x ว่า ตัวแปร (variable)

เรียก 2x ว่า นิพจน์พิชคณิต (algebraic expression)

ตัวอย่างอื่น ๆ ของนิพจน์พีชคณิต เช่น 2x, x  7, 2x - 1, 7a, 3x  4y, xy

หมายเหตุ: การเขียนสัญลักษณ์แทนการคูณระหว่างค่าคงตัวกับตัวแปรสามารถเขียนได้หลายแบบ
เช่น 2  x  2  x  2(x)  2x
1  x  1  x  1(x)  1x  x

การเขียนนิพจน์พีชคณิตแทนข้อความ
1. ผลบวกของ 5 เท่าของ x กับ 6 ………………………………………………………………………………………………….
2. สามเท่าของ y ………………………………………………………………………………………………….
3. จานวนซึ่งมากกว่า a อยู่ 50 ………………………………………………………………………………………………….
4. ฉันซื้อไอศกรีมสองแท่ง แท่งหนึ่งราคา a บาท และอีกแท่งหนึ่งราคา 30 บาท ฉันต้องจ่ายเงิน
เท่าไร ………………………………………………………………………………………………….………………………………………………
5. ผลบวกของจานวนเต็มสองจานวนที่เรียงติดกัน
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

2
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 1 นิพจน์และเอกนาม

นิพจน์

 ข้อความที่เขียนอยู่ในรูปสัญลักษณ์ต่างๆซึ่งประกอบด้วยตัวเลขและตัวอักษร
เช่น 4, x 2  xy , 7x 3

 เรียกตัวเลขว่า “ค่าคงตัว”

 เรียกตัวอักษรว่า “ตัวแปร”
ให้นักเรียนยกตัวอย่างนิพจน์ ............................................................................................................

เอกนาม : หลักการเขียนผลคูณระหว่างค่าคงที่กับตัวแปร

1
1. เขียนค่าคงที่ไว้หน้าตัวแปรโดยเรียงติดกัน เช่น 2x, 5y, r,  2m 2
2
2. กรณีมีค่าคงตัวมากกว่าหนึ่งตัว ให้หาผลคูณของค่าคงตัวทั้งหมดก่อน แล้วจึงเขียนในรูปผลคูณ
ระหว่างค่าคงตัวกับตัวแปร โดยเขียนค่าคงตัวไว้หน้าตัวแปรเสมอ
เช่น 2  3  4  y เขียนได้เป็น 24y
3. กรณีที่มีตัวแปรหลายตัวคูณกัน ให้เขียนตัวแปรเหล่านั้นเรียงติดกันโดยเขียนเรียงลาดับ
ตัวอักษร และเขียนในรูปอย่างง่าย
เช่น (-3)  x  x  y  y  y เขียนได้เป็น - 3x 2 y 3
3  4  c  a  a  a  b  b เขียนได้เป็น 12a 3 b 2 c
4. กรณีที่มีค่าคงตัวเป็น 1 เราจะไม่เขียน 1 ให้เขียนเฉพาะตัวแปรเท่านั้น
เช่น 1  m  m  n เขียนได้เป็น m 2 n
5. กรณีที่มีค่าคงตัวเป็น -1 ให้เขียนเฉพาะเครื่องหมายลบไว้หน้าตัวแปรทั้งหมด
เช่น (-1)  m  m  n เขียนได้เป็น - m 2 n

จากตัวอย่างข้างต้น กล่าวได้ว่าข้อความในรูปประโยคสัญลักษณ์ดังกล่าวนี้ เรียกว่า เอกนาม

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

3
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 1 นิพจน์และเอกนาม

เอกนาม

 นิพจน์ที่สามารถเขียนให้อยู่ในรูปการคูณของค่าคงตัวกับตัวแปรตั้งแต่หนึ่งตัวขึ้น
ไปโดยที่เลขชี้กาลังของตัวแปรแต่ละตัวเป็นศูนย์หรือจานวนเต็มบวก
ตัวอย่างนิพจน์ที่เป็นเอกนาม เช่น 4x 2 , 8abc, 5 -2 ,  3, 2  2 xy 5 เป็นต้น
x
ตัวอย่างนิพจน์ที่ไม่เป็นเอกนาม เช่น 2x  y, m - 2n, x - 2 yz 3 ,
y
 เรียกค่าคงตัวว่า “สัมประสิทธิ์ของเอกนาม”
 เรียกผลบวกของเลขชี้กาลังของตัวแปรทั้งหมดในเอกนามว่า
“ดีกรีของเอกนาม”

ข้อควรจา!!!
1. ค่าคงตัว เป็นเอกนามดีกรี 0
เช่น 9 เป็นเอกนามดีกรี 0 เพราะสามารถเขียนในรูป 9x 0 ซึ่งมี 9 เป็นค่าคงตัว
และมี x เป็นตัวแปรที่มีเลขชี้กาลังเป็น 0 (ดีกรี 0)
2. เอกนาม 0 ไม่สามารถบอกดีกรีได้แน่นอน
เพราะเราสามารถเขียนเอกนาม 0 ให้อยู่ในรูป 0x n เมื่อ n เป็นศูนย์หรือจานวนเต็มบวกก็ได้
ดังนั้นเราจะไม่สามารถกล่าวถึงดีกรีของเอกนาม 0 หรืออาจจะกล่าวได้ว่า
ดีกรีของเอกนาม 0 หาค่าไม่ได้

ข้อที่ เอกนาม สัมประสิทธิ์ ดีกรี

ตัวอย่างเอกนาม
1 3x
2 12xy 2
3 -7
4 - a3b2c
5 62 a3b0
6 xyz 3

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

4
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 1 นิพจน์และเอกนาม

เอกนามที่คล้ายกัน

 เอกนามทั้งสองมีตัวแปรชุดเดียวกัน

 เลขชี้กาลังของตัวแปรเดียวกันในแต่ละเอกนามเท่ากัน

เช่น - 5x 2 y กับ 8x 2 y เป็นเอกนามที่คล้ายกัน

- 2xy 2 กับ 8x 2 y ไม่เป็นเอกนามที่คล้ายกัน

พิจารณา
ข้อที่ เอกนาม
คล้ายกัน ไม่คล้ายกัน
1 6x กับ -x

2 2mn กับ - 5mn

3 - y2z กับ -x

4 - y2 กับ - x2

5 - a2 กับ - 3a 2

6 6x 2 y 3 กับ 2x 2 y 3

7 - 5x 4 กับ - 5x 5

8 - 1.2xy 4 z 2 กับ 3x 4 yz 2

9 33 a3c0 กับ 62 a3b0

10 23 a3c กับ 3a 3 c

ให้นักเรียนยกตัวอย่างเอกนามที่คล้ายกัน
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

5
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 1 นิพจน์และเอกนาม

การบวกและการลบเอกนาม

ผลบวก หรือ ผลลบ ของเอกนามที่คล้ายกัน โดยใช้สมบัติการแจกแจง

จะได้ (ผลบวก หรือ ผลลบ ของสัมประสิทธิ์) × (กลุ่มของตัวแปร)

***เอกนามที่ไม่คล้ายกัน ไม่สามารถหาผลบวกหรือผลลบได้***

1) 6x  x = .........................................................................................................
......................................................................................................................................................
2) 3x 2  2x 2 = ..................................................................................................
......................................................................................................................................................
3) 8y  10y = .....................................................................................................
......................................................................................................................................................
4)  7y  9y  2y = ..........................................................................................
......................................................................................................................................................
5) 16uv  7uv  9uv = .....................................................................................
......................................................................................................................................................
6) 6x 2 y 3  2x 2 y 3 = ....................................................................................
......................................................................................................................................................
7) 9x  21x - 3x - 47x  2x = ..........................................................................
......................................................................................................................................................
8) 56y 3 z  44zy 3 - 105y 3 z = ....................................................................
......................................................................................................................................................
9)  12s 2 t  4s 2 t - 13s 2 t  (-8st 2 ) = ...........................................................
......................................................................................................................................................
10) - 9ab 3  11ab 3 - 3a 3 b = ......................................................................
......................................................................................................................................................

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

6
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 แบบฝึกหัดที่
1 นิพจน์และเอกนาม

1. จงใส่เครื่องหมาย หน้านิพจน์ที่เป็นเอกนาม
………………1) 5 -2 a ………………6) 4(x  y)

………………2) - 5.5a 3 b 0 ………………7) 9(abc) - 5

0.5
………………3) 15xy -2 ………………8)
(abc) - 1

………………4) 3 2 xy 2 z 4 ………………9) 13
b
………………5)   34  ……………10) 2.7xyz
c
2. จงบอกสัมประสิทธิ์และดีกรีของเอกนามต่อไปนี้

ข้อที่ เอกนาม สัมประสิทธิ์ ดีกรี

1 3 2 xy 2

2 3   4   a  b

3 -9

7 2 5
4 x y
3

5 - 16x 0 yz 4

6 7 2 mn

7 9a 3 b 2
3ab

x2y
8
x-1

9 3.8trs

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

7
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 3. จงพิจารณาว่าเอกนามที่กาหนดให้ต่อไปนี้เป็นเอกนามที่คล้ายกันหรือไม่

พิจารณา ผลบวกของเอกนามที่
ข้อที่ เอกนาม
คล้ายกัน ไม่คล้ายกัน คล้ายกัน

1 4a กับ 9a

2  4x 2 y กับ 0.5xy 2

3 3x 2 กับ 5x 3

4  xy กับ 0.5xy

5  9ax กับ 10bx

6  3ab กับ 4ac 2

7 5cba กับ 12abc

8 12a 0 กับ  7b 0

9 x 2y 3z4 กับ 6x 2 y 3 z

10 2x 2 y กับ  9x 2 y

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

8
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 4. จงหาผลบวกหรือผลลบของเอกนามที่กาหนดให้ในแต่ละข้อต่อไปนี้ โดยให้อยู่ในรูป
ผลสาเร็จ
1) - 12x  13x = 7)  10x 2 y 2 z 2 - (-9x 2 y 2 z 2 ) =
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
2) 3ab  5ab = 8) 7a  (-3a) - 4a =
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
4 5
3) 17m 2  ( 3m 2 ) = 9) 5a 3 b 2  a 3 b 2  a 3 b 2 =
3 3
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
4) 25x 2 y  6x 2 y = 10) 1.5xy 3 z 5  3.3xy 3 z 5  2.2xy 3 z 5 =
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
5) 15mn - 13mn = 11) - 2ab 2 c  7ab 2 c  20ab 2 c =
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
6) 27x 2  ( 11x 2 ) = 12) 5mn  7m 2 n  ( 8m 2 n)  6mn =
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

9
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 เรื่องที่ 2 พหุนาม

พหุนาม

 นิพจน์ที่อยู่ในรูปเอกนาม หรือเขียนอยู่ในรูปการบวกของเอกนามตั้งแต่
สองเอกนามขึ้นไป เช่น 4x 2 , 8x 2  4, X 2  3X  4 เป็นต้น

 เรียกพหุนามที่ไม่มีพจน์ที่คล้ายกันว่า “พหุนามในรูปผลสาเร็จ”

 เรียกดีกรีสูงสุดของพจน์ของพหุนามในรูปผลสาเร็จว่า “ดีกรีของพหุนาม”
ให้นักเรียนยกตัวอย่างพหุนาม............................................................................................................

การบวกพหุนาม

นาพหุนามมาเขียนในรูปการบวก และถ้ามีพจน์ที่คล้ายกันให้บวก
พจน์ที่คล้ายกันเข้าด้วยกัน

***พจน์ที่ไม่คล้ายกัน ไม่สามารถหาผลบวกหรือผลลบกัน
ได้***
ตัวอย่างการบวกพหุนาม (8x 2  4x  3)  (x 2  3x  2)

วิธีการบวกในแนวนอน
(8x 2  4x  3)  (x 2  3x  2)  (8x 2  x 2 )  ( 4x  3x)  ( 3  2)
 9x 2  x  5
ตอบ 9x 2  x  5

วิธีการบวกในแนวตั้ง
อย่าลืมวางพจน์ที่คล้ายกันไว้ตรงกันนะ
8x 2  4x 3
+
x2  3x 2 แต่!!! ถ้าไม่มีพจน์ที่คล้ายกันก็เว้นว่างได้เลย

9x 2 x 5

ตอบ 9x 2  x  5

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

10
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 2 พหุนาม

การลบพหุนาม

เขียนพหุนามการลบให้อยู่ในรูปการบวกของพหุนาม ดังนี้

พหุนามตัวตั้ง-พหุนามตัวลบ = พหุนามตัวตั้ง + พหุนามตรงข้ามของพหุนามตัวลบ

***จาง่ายๆ คือการแจกเครื่องหมายลบเข้าในวงเล็บหลังจ้า***

ตัวอย่างการลบพหุนาม (8x 2  4x  3)  (x 2  3x  2)
เปลี่ยนลบ (-) เป็นบวก(+)
วิธีการลบในแนวนอน ด้วยจานวนตรงข้าม
(8x 2  4x  3)  (x 2  3x  2)  8x 2  4x  3  x 2  3x  2

 (8x 2  x 2 )  ( 4x  3x)  ( 3  2)

 7x 2  7x  1
วิธีการลบในแนวตั้ง

8x 2  4x  3 8x 2  4x 3 เปลี่ยนลบ (-) เป็นบวก(+)

+ ด้วยจานวนตรงข้าม
x 2  3x  2  x2  3x 2

7x 2  7x 1

ตอบ 7x 2  7x  1

จงหาผลลัพธ์ในรูปผลสาเร็จ

1. (-z 2  11z  3)  (19z 2 - z  3) = ……………………………………….………………………………………………….

2. (3x 2  x  9)  (-x 2 - x) = ……………………………………….………………………………………………….
3. (5a 2  6a  4)  (3a 2 - 12a  1) = ……………………………………….…………………………………………….……
= ……………………………………….………………………………………………….
4. (2x 2  x  8)  (7x 2 - 9x  12) - (-8x 2  3x  6)
= ……………………………………….…………………………………………………………………………………..………………………
= ……………………………………….………………………………………………………….…………………………………………….…
= ……………………………………….………………………………………………………….…………………………………………….…

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

11
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 แบบฝึกหัดที่
2 พหุนาม
1. จงหาผลบวกของพหุนามในแต่ละข้อต่อไปนี้ โดยวิธีการบวกในแนวนอนและแนวตั้ง
1) (5x 3  x)  (2x 3  3x)
วิธีการบวกในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการบวกในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
2) (x 2  x  3)  (4x 2  4)
วิธีการบวกในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการบวกในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
3) (3c 3  8c 2  2c  1)  (5c 3  2c 2  7)
วิธีการบวกในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
วิธีการบวกในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4) (5y 2  3y  9)  (163y 2  5y  8)
วิธีการบวกในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการบวกในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
5) (3x 2  3xy  5x 2 y  4x)  (3x 2  5xy  3x 2 y)
วิธีการบวกในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการบวกในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
บทที่ 1 พหุนาม
12
 2. จงหาผลลบของพหุนามในแต่ละข้อต่อไปนี้ โดยวิธีการลบในแนวนอนและแนวตั้ง
1) (3m 2  4)  (5m 2  2m  7)
วิธีการลบในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการลบในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
2) (3xy 2  x 2 y)  (23xy 2  1)
วิธีการลบในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการลบในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
3) (2a 2 b  b 3 )  (a 3  2a 2 b  3ab 2  b 3 )
วิธีการลบในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
วิธีการลบในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4) (x 2  4xy  4y 2 )  (3x 2  2xy  y2 )
วิธีการลบในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการลบในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
5) (3yz  7xy  5x 2 yz)  (4x 2 yz  3yz  5xy)
วิธีการลบในแนวนอน
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
วิธีการลบในแนวตั้ง
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
บทที่ 1 พหุนาม
13
 เรื่องที่ 3 การคูณพหุนาม

การคูณเอกนามกับเอกนาม

การหาผลคูณระหว่างเอกนามกับเอกนามนั้น จะใช้การนาค่าคงตัวในแต่ละเอกนาม
มาคูณกัน และนาตัวแปรในแต่ละเอกนามมาคูณกัน โดยใช้สมบัติของเลขยกกาลัง

am  an  am  n

ตัวอย่าง
พิจารณาการหาผลคูณระหว่างเอกนามกับเอกนามต่อไปนี้
1. (7x)(5x) = ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….
2. (9x 3 )(-x 2 ) = ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….
3. (3x 2 y 2 )(-8xy 2 ) = ……………………………………….…………………………………………….……
= ……………………………………….………………………………………………….

ให้นักเรียนหาผลคูณต่อไปนี้

1. 2x(-6x) = ………………………………………………………………………………….……………………………………
= ………………………………………………………………………………….……………………………………

2. (3x 2 y)(5xy 3 ) = ………………………………………………………………………………………………………………………

= ………………………………………………………………………………….……………………………………

3. (-a 2 b)(2ab 2 )(3a 3 b 2 c) = …………………………………………..………………………………………………………..…

4. (-a 2 b)(2ab 2 ) = ……………………………..…………………………………………………………………………….…..……

5. (4a 2 b - a 2 b)(3ab 2 - 5ab 2 )3c 5 = ……………………………………………………………………………..…………

= ……………………………………………………………………………..…………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

14
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 3 การคูณพหุนาม

การคูณเอกนามกับพหุนาม

การหาผลคูณระหว่างเอกนามกับพหุนามนั้น ทาได้โดยใช้สมบัติการแจกแจง
และใช้หลักการคูณเอกนาม

ตัวอย่าง
พิจารณาการหาผลคูณระหว่างเอกนามกับพหุนามต่อไปนี้
1. 7(x  2) = ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….
2. (2x)(x  3) = ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….
3. (9 - 4x)(-x) = ……………………………………….…………………………………………….……
= ……………………………………….………………………………………………….

ให้นักเรียนหาผลคูณต่อไปนี้

1. - 6(5x  -2) = ………………………………………………………………………………….……………………………………

= ………………………………………………………………………………….……………………………………
1
2. (4x  6) = ………………………………………………………………………………………………………………………
2
= ………………………………………………………………………………….……………………………………

3. (-3x)(2x 2 - 7x) = ………………………………………………………………………………….……………………………………

= ………………………………………………………………………………….……………………………………

4. (4x 2 )(8x 2  5x - 6) = ……………………………..……………………………………………………………………………

= ……………………………..……………………………………………………………………………

5. (-7a 2  10a)(-ab 2 ) = ……………………………..……………………………………………………………………………

= ……………………………..……………………………………………………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

15
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 แบบฝึกหัดที่
3 การคูณพหุนาม
1. จงหาผลลัพธ์ในแต่ละข้อต่อไปนี้
1. (5x)(-2x)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
2. (3x 2 y)(5x 2 y)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
3. (st 3 )(-s 3 t)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4. (12a 2 bc)(-2a 3 bc)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
5. (4mn 2 )(-mn 2 )(-7m 2 n 2 )
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
6. x(x - 1)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
7. - 4(x 2 - 6x)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
8. (-3x)(2x 3 - x  6)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
9. (2a 2 b  a 2 b - a 2 b)  (2ab 2 )
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
10. (-10x 2 y  3x 2 y - 2xy 2 )  (3xy)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
บทที่ 1 พหุนาม
16
 เรื่องที่ 4 การหารพหุนาม

การหารเอกนามด้วยเอกนาม

การหารเอกนามด้วยเอกนามนั้น จะนาค่าคงตัวในแต่ละเอกนามมาหารกัน
และนาตัวแปรในแต่ละเอกนามมาหารกันโดยใช้สมบัติของเลขยกกาลัง

am m n
 a
an
ตัวอย่าง
พิจารณาการหาผลหารระหว่างเอกนามกับเอกนามต่อไปนี้
3 2
x y
1. x 3 y 2  xy =
xy

= x 3 - 1y 2 - 1

= x2y

2. 15x 2 y  3xy = ……………………………………….………………………………………………….

= ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….…………………………………………….……
= ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….

ให้นักเรียนหาผลหารต่อไปนี้

10
2x
1. = ………………………………………………………………………………….……………………………………
3
x
= ………………………………………………………………………………….……………………………………
4 3
21x y
2. 2
= ………………………………………………………………………………………………………………………
7x y
= ………………………………………………………………………………….……………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

17
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
เรื่องที่ 4 การหารพหุนาม

การหารพหุนามด้วยเอกนาม

การหารพหุนามพหุนามด้วยเอกนาม จะหารแต่ละพจน์ของพหุนามด้วย
เอกนาม แล้วนาผลหารเหล่านั้นมาบวกกัน และเมื่อได้ผลหารเป็นพหุนาม
จะกล่าวว่าการหารนั้นเป็นการหารลงตัว

ตัวอย่าง
พิจารณาการหาผลหารระหว่างพหุนามกับเอกนามต่อไปนี้
18x 2  30x 18x 2 30x
1. = 
6x 6x 6x
= 3x  5

2. (15x 3 - 24x 2 )  (  3x) = ……………………………………….………………………………………………….

= ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….…………………………………………….……
= ……………………………………….………………………………………………….
= ……………………………………….………………………………………………….

ให้นักเรียนหาผลหารต่อไปนี้

2
4x x
1. = ………………………………………………………………………………….……………………………………
5x
= ………………………………………………………………………………….……………………………………
3
21x  49x
2. = ………………………………………………………………………………….……………………………………
- 7x
= ………………………………………………………………………………….……………………………………
4 3 2
- 6x - 18x  24x
3. = ………………………………………………..……………………………………………………………
2
6x
= ……………………………………………………………………….……………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

18
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 แบบฝึกหัดที่
4 การหารพหุนาม
1. จงหาผลลัพธ์ในแต่ละข้อต่อไปนี้
1. (-6x  15)  3 - 18x 2 - 36
6. -9
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
2. (-5x 2  20)  (  5)
- 15x  12x 3
………………………………………………………………………………… 7.
- 3x
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
3. (3x 2  8x)  x …………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… 8x 3 - 3x 2
8.
………………………………………………………………………………… x2

………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4. (-12x 2  28x)  (-4x)

………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
5. (x 3  6x 2 - x)  (-x)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
x 2  3x 3
9.
- x2
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4x 3  3x 2  8x
10.
4x
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

19
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL
 Unit Test
1. ข้อใดเป็นเอกนามทุกจานวน 1)  4x 2  2xy  2y 2) 4x 2  2xy  2y 2
4
1) 1 x 0 , 1 , 2  3 xyz 4 , 15x 3) 2xy  2y 2  4x 2 4) 2xy  2y 2  4x 2
5 2 x 3

4x 0 y 3 6. ผลสาเร็จของ 4y  3x  3[x  2(y  x)  y]

2) 1 x 2 y, 3x  3 , 0,
3 x -1 คือข้อใด
31x 3 y z -4
3) (2.5x 2 - 3.5x 2 ), , 4 xyz 3 , 1) x - y  4 2) 3x  4y - 2(y - x)  4
y- 1 x3y
3) 2(x - y)  4 4) 12x - 5y
x2y3 x2
4) 3x(x 3 - 4), , xy 2 ,
z- 1 9y 7. ผลลัพธ์ของ  a 2 b 2 (a 3 - 2ab  3a 2 b 2 )
คือข้อใด
2. ผลสาเร็จของ (-7x 3 )(x 2 y 3 z 0 )(  3x 2 y 3 z)
1)  a 5 b 2  a 2 b 2  3a 4 b 4
คือข้อใด
2)  a 5 b 2  3a 4 b 4  2a 3 b 3
1) 21x 7 y 6 z 0 2) 21x 7 y 6 z
3)  a 5 b 2  3a 3 b 3  2a 2 b 2
3) - 21x 7 y 6 z 4) - 21x 7 y 6 z 0
4)  a 5 b 2  3a 3 b 3  2a 2 b 2
3. ผลสาเร็จของ
5m 4  7m 3  8  ( 2m 3 )  m 4  5  ( m 0 ) 8. ผลคูณของ (5x 2 - 3x - 5)(2x) คือข้อใด
คือข้อใด 1) 6x 3 - 10x 2 - 25x 2) 10x 3 - 6x 2 - 10x
1) 6m 4  9m 3  3 2) 6m 4  5m 3  3 3) 25x 3  6x 2 - 10x 4) 15x 3 - 10x 2  6x
3) 6m 4  5m 3  4 4) 6m 4  5m 3  14
9. ผลลัพธ์ของ (5x 4 y 3 - 3xy 6 )  (xy 3 ) คือข้อใด
4. ผลลัพธ์ของ
1) 3y 3  5x 5 2) 3x 3  5y 3
( 7x 2  5x - 10) - (-4x 2 - 9x  2) คือข้อใด
3) 5x 3  3y 3 4) 3x 3  5y 3
1)  11x 2  4x  8 2)  3x 2  14x  12
3) 3x 2  4x  12 4) 11x 2  14x  8 10. ผลสาเร็จของ
(30x 5 - 18x 3  6x 2  6x)  (-6x) คือข้อใด
5. [(2x 2  4xy - y 2 )  (x 2 - xy  y 2 )] น้อยกว่า
1) - 5x 4 - 3x 2  1 2) - 5x 4  3x 2 - x - 1
[(x 2  xy - y 2 )  (2x 2 - 4xy  y 2 )] อยู่เท่าไร
3) - 5x 4  3x 2  1 4) - 5x 4  3x 2  x - 1

ค21202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม 2 บทที่ 1 พหุนาม

20
SAMUTSAKHONBURANA SCHOOL