You are on page 1of 13

lj?

jf ;+/If0f P]g, @)^$


k|df0fLs/0f / k|s fzg ldlt
@)^$.%.@&
Joj:yflksf–;+ ;bn] agfPsf] @)^$ ;fnsf] P]g g= @)

la?jf ;+/If0f ;DaGwdf Joj:yf ug{ ag]sf] P]g


k|:tfjgf M la?jf tyf la?jfhGo pkhsf] lgsf;L, k}7f/L / cf] ;f/k;f/ ubf{ zq'hLjsf] k|j]z,
:yfkgf / k}mnfj6 /f] Sg, ltgLx?sf] k|e fjsf/L lgoGq0fsf] nflu pko'Qm tl/sfx? cjnDag u/L
la?jf tyf la?jfhGo pkhx?sf] Jofkf/ k|j w{g ug]{ ;DaGwdf sfg"gL Joj:yf ug{ jf~5gLo
ePsf]n],
Joj:yflksf–;+ ;bn] of] P]g agfPsf] 5 .
kl/R5]b–!
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æla?jf ;+/If0f P]g @)^$Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] P]g t'?Gt k| f/De x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf,–
-s_ æla?jfÆ eGgfn] hLljt jf d[t jg:klt jf To;sf] s'g} efu ;Demg' k5{ /
:ff] zAbn] jg:kltsf] 8fF 7, xfFu f, ufF7, sndL, af]qmf, h/f, kft, kmn, k"mn,
aLp / hd{K nfHd ;d]t nfO{ hgfpF5 .
-v_ æla?jfhGo pkhÆ eGgfn] pkof] usf] nflu tof/ eOg;s]sf] la?jfhGo
;fdu| L
-bfgf ;d]t_ jf pkof]usf] nflu tof/ eO{;s]sf] t/ k|zf]wgsf] k|s[lt jf cGo
s'g} sf/0fn] zq'hLj k|j] z u/fpg jf k}m nfpg ;Sg] la?jfhGo ;fdu| L ;Demg'
k5{ .
-u_ æcGo j:t'Æ eGgfn] /f]u jf sL/fnfO{ cf>o lbg jf k}mnfpg ;Sg] s'g} la?jf
jf la?jfhGo pkhsf] e08f/0f :yn, Kofs]lhË, s06]g/, jfxg, la?jf x's{g ]
dfWod h:t} df6f] , em\ofp, kL6 / cGo o:t} j:t' ;Demg' k5{ .
-3_ æzq'hLjÆ eGgfn] la?jf jf la?jfhGo pkhnfO{ xflg k'¥ofpg] d';f, r/f,
/f]usf sf/s z'Id hLjf0f', h'sf, sL/f / emf/kft ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]
ltgsf hftL jf k|hftL ;d] tnfO{ hgfpF 5 .

1
-ª_ ælgoldt zq'hLjÆ eGgfn] Sjf/]G6fOg zq'hLj ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] la?jf
/ la?jfhGo pkhnfO{ cfly{s xflg gf] S;fgL k'¥ofpg] lgoGq0fdf /x]s f
zq'hLj ;d]t nfO{ hgfpF 5 .
-r_ æSjf/]G6fOg zq'hLjÆ eGgfn] la?jf jf la?jfhGo pkhnfO{ cfly{s ?kdf
;d]t xflg k'¥ ofpg] egL dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L
tf]s]sf] zq' hLj ;Demg' kb{5 .
-5_ ænfebfos sL/fÆ eGgfn] df}/L, /]zd sL/f, nfxf sL/f h:tf sL/fx? ;Demg'
k5{ .
-h_ æafof] nf]lhsn s06« f]n Ph] 06Æ eGgfn] h}ljs ljlwaf6 zq'hLj lgoGq0f ug{
k|of] u x'g] k/hLjL, k|lt k/hLjL, lzsf/L sL/f h:tf hLj ;Demg' k5{ / ;f]
zAbn] Rofp, zfsf0f' -JofS6]l/of_, 9' ;L -km+u;_, ljiff0f' -efO{/;_ h:tf
jg:klt ;d]t nfO{ hgfpF5 .
-em_ æjfxgÆ eGgfn] la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' cf]; f/ k;f/ ug{ k|o f] u
x'g] xjfO{ hxfh, /]n , 6«s , uf8f, 3f]8 f, vRr/ / cGo o:t} ;fwg ;Demg' k5{ .
-`_ æs06] g/Æ eGgfn] la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' cf] ;f/ k;f/ ug{s f]
nflu k|o f] u x' g] jf ePsf] efF8 f], afs;, emf]n f jf cGo o:t} j:t' ;Demg' k5{ .
-6_ æSjf/]G6fOgÆ eGgfn] la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' :j:y 5 5}g egL
cjnf]sg, k/LIf0f, lg/LIf0f cg';Gwfg, hfFr ug{ / :j:y gePdf pkrf/
ug{sf] nflu To:tf] la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' nfO{ lgwf{l/t jf
lg/LIfsn] tf]s]sf] :yndf /fVg] sfo{ ;Demg' k5{ .
-7_ æk/LIf0f If]qÆ eGgfn] la?jfsf] :j:ytf k/LIf0f ;DaGwL k|lqmof k"/f ug{sf]
nflu 5'6\Ø fOPsf] If]q ;Demg' k5{ .
-8_ æzq'hLj If]qÆ eGgfn] s'g} If]qdf :yfloTj sfod ug]{ u/L zq'hLjsf] k|j] z
/x]sf] If]q ;Demg' k5{ .
-9_ æ;ª\s|d0fÆ eGgfn] la?jf jf la?jfhGo pkhdf Iflt k'¥ ofpg] u/L zq'hLjsf]
pkl:ylt jf k}mnfj6 ;Demg' k5{ .
-0f_ ælg/LIfsÆ eGgfn] bkmf !$ adf]lhd tf]lsPsf] JolQm ;Demg' k5{ .
-t_ ædGqfnoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] s[lif tyf ;xsf/L dGqfno ;Demg' k5{ .
-y_ æ;ldltÆ eGgfn] bkmf # adf]lhd ul7t Knf06 Sjf/]G6fOg ;ldlt ;Demg' k5{ .
-b_ æ;Ë7g Æ eGgfn] bkmf ^ adf]lhd g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] /fli6«o la?jf
;+/If0f ;Ë7gsf] sfof{no ;Demg' k5{ .
-w_ æk|j]z cg'dltkqÆ eGgfn] bkmf & adf]lhd lbO{Psf] cg'dltkq ;Demg' k5{ .
2
-g_ æ:j:ytf k|d f0fkqÆ eGgfn] bkmf !@ adf]lhd lbO{Psf] :j:ytf k|d f0fkq
;Demg' k5{ .
-k_ æ;+:yfÆ eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf] kmd{ jf ;Ël7t ;+:yf
;Demg' k5{ .
-km_ æzq'hLj hf]lvd ljZn]if0f -k]i6 l/:s Pgflnl;;_Æ eGgfn] la?jf jf
la?jfhGo pkh k} 7f/L k| of]hgsf] nflu bkmf !& adf]lhd lgoldt zq'hLj
lgwf{/0f ul/g] k|lqmof ;Demg' k5{ .
-a_ æ;+s6f]TkGg If]qÆ eGgfn] la?jf jf la?jfhGo pkhnfO{ cfly{s ?kdf xflg
gf]S;fgL ug]{ u/L zq'hLj :yflkt x'g cg's"n jftfj/0f ePsf] If]q ;Demg'
kb{5 .
-e_ æsfof{ noÆ eGgfn] bkmf ## adf]lhd :yflkt sfof{no ;Demg' k5{ .
-d_ ætf]lsPsf]Æ jf ætf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf
tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ .
kl/R5]b–@
;ldlt tyf ;Ë7g ;DaGwL Joj:yf
#= ;ldltsf] :yfkgf M -!_ la?jf tyf la?jfhGo pkhsf] Sjf/]G6fOg gLltsf ;DaGwdf g]kfn
;/sf/nfO{ /fo, ;'emfa lbg Ps Knf06 Sjf/]G6fOg ;ldlt /xg] 5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltdf b] xfo adf]lhdsf cWoIf tyf ;b:o /xg] 5g\ M–
-s_ ;lrj, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno – cWoIf
-v_ ;x;lrj, pBf] u, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno -ljZj Jofkf/
;Ë7g x]g]{_ – ;b:o
-u_ ;x;lrj, jg tyf e" –;+/If0f dGqfno -jftfj/0f x]g]{_– ;b:o
-3_ dxflgb]{zs, eG;f/ ljefu – ;b:o
-ª_ sfo{sf/L lgb]{zs, g]kfn s[lif cg' ;Gwfg kl/ifb\ – ;b:o
-r_ k|ltlglw, g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;ª\3 – ;b:o
-5_ g]kfn ;/sf/n] dgf]gLt u/]sf Pshgf dlxnf ;lxt
b'O{hgf ljif] z1 – ;b:o
-h_ ljifout cg'ej ePsf s[ifs dWo] g]kfn ;/sf/n] dgf]gog
u/]sf sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt tLghgf JolQm – ;b:o
-em_ k|d'v, /fli6«o la?jf ;+/If0f ;Ë7g – ;b:o
-`_ k|d'v, /fli6«o Knf06 Sjf/]G6fOg sfo{qmd – ;b:o–;lrj
-#_ pkbkmf @ sf] v08 -5_ / -h_ adf]lhdsf ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 .
3
$= ;ldltsf] a}7s M -!_ ;ldltsf] a}7s cWoIfn] tf]s]sf] ldlt, ;do / :yfgdf a:g] 5 .
-@_ ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf cWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf a} 7sdf pkl:yt
;ldltsf ;b:ox?n] cfk"mdWo]af6 5fg]sf] ;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-#_ ;ldltsf] a}7sdf s'n ;b:o ;+ Vofsf] PsfpGg k|ltzt ;b:o pkl:yt ePdf
u0fk"/s ;+ Vof k"/f ePsf] dflgg]5 .
-$_ ;ldltsf] a}7sdf ax'dtsf] /fo ;ldltsf] lg0f{o dflgg]5 / dt a/fa/ ePdf
cWoIfn] lg0ff{os dt lbg]5 .
-%_ ;ldltsf] lg0f{o ;b:o–;lrjåf/f k|dfl0ft ul/g]5 .
-^_ ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
%= ;ldltsf] sfd, st{ Jo / clwsf/ M ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ Knf06 Sjf/]G6fOg ;DaGwL /fli6«o gLlt th'{df ug{ g]kfn ;/sf/nfO{ k/fdz{
k|bfg ug]{,
-v_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgodfjnL adf]lhd la?jf, la?jfhGo
pkh jf cGo lgolGqt j:t'x?sf] k} 7f/L, lgsf;L, lg/LIf0f tyf k/LIf0f ubf{
nfUg] z'Nssf] k'g/fjnf]sg ug]{,
-u_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgodfjnL adf]lhd la?jf, la?jfhGo
pkh jf cGo lgolGqt j:t' x? k} 7f/L, lgsf;L ug]{ sfo{df ;+ nUg lghL If]q
tyf ;/sf/L lgsfox? aLr ;dGjo sfod ug]{,
-3_ lgoldt zq'hLjx?sf] ;" rL tof/ ug]{ / cfjZostf cg';f/ To;df x]/k]m/
ug]{,
-ª_ b]zdf ljBdfg Knf06 Sjf/]G6fOg;Fu ;DalGwt ljz]if1x?sf] gfd ;lxtsf]
;"rL /fVg] ,
-r_ k}7f/L jf lgsf;L ul/g] la?jf jf la?jfhGo pkhsf] :j:ytf ;DaGwL
dfkb08 :jLs[t ug]{ ,
-5_ tf]lsP adf]lhdsf cGo sfo{ ug]{ .
^= /fli6«o la?jf ;+/If0f ;Ë7g tf]Sg ;Sg] M -!_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;" rgf k|sfzg
u/L la?jf ;+/If0f;Fu ;DalGwt s]Gb|Lo :t/sf] s'g} sfof{ nonfO{{ /fli6«o la?jf ;+/If0f
;Ë7gsf] ?kdf tf]Sg ;Sg]5 .
-@_ o; P]gdf cGoq plNnlvt sfd, st{Jo / clwsf/sf cltl/Qm ;Ë7gsf] sfd,
st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ k}7f/L jf lgsf;L ul/g] la?jf jf la?jfhGo pkhsf] :j:ytf ;DaGwL
dfkb08 tof/ u/L :jLs[ltsf] nflu ;ldlt ;dIf k] z ug]{ ,
4
-v_ la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f / cGo
j:t'sf] k/LIf0f, hfFr, lg/LIf0f / pkrf/ ;DaGwL lgb]{lzsf tof/ u/L nfu"
ug]{,
-u_ ;+s6f]TkGg If]qsf] klxrfg u/L Sjf/]G6fOg k|lqmofaf6 ;f] If]qdf la?jf tyf
la?jfhGo pkhsf] ;+/If0f ug]{ u/fpg],
-3_ zq'hLj d'Qm If]q Pj+ sd zq' hLj ;ª\qmldt If]q klxrfg u/L To:tf If]qsf]
3f]if0ff tyf lgu/fgL ug]{ ,
-ª_ la?jf tyf la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/fsf]
cf] ;f/ k;f/ / k| of]u ;DaGwL zt{ tyf aGb]h tf] Sg],
-r_ la?jf tyf la?jfhGo pkh, nfebfos sL/f, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph] 06 jf
cGo j:t' ;DaGwL sfdsf] /fli6« o ;dGjostf{sf] ?kdf sfd ug]{,
-5_ k}7f/L jf lgsf;L ul/g] la?jf jf la?jfhGo pkhsf] :j:ytf ;DaGwL :jLs[t
dfkb08 nfu" ug]{, u/fpg],
-h_ cGo /fi6« x?sf] la?jf :j:ytf ;DaGwL lgsfo;Fu ;dGjo u/L Ps csf{s f]
k|j]z cg'dltkq tyf :j:ytf k|df0fkqnfO{ dfGotf lbg] ;DaGwdf ;dembf/L
ug]{,
-em_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo sfd ug]{ .
kl/R5]b–#
k|j ]z cg'dltkq, :j:ytf k|d f0fkq / k'gM lgsf;L k|df0fkq ;DaGwL Joj:yf
&= k|j]z cg'dltkq lng' kg]{ M -!_ la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph]06,
nfebfos sL/f jf la?jf x's{g] dfWod h:t} df6f] , em\ofp, kL6 cflb k}7f/L ug{ rfxg] JolQm
jf ;+ :yfn] o; P]g adf]lhd k|j]z cg'dltkq lng' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]06,
nfebfos sL/f jf la?jf x's{g] dfWod h:t} df6f] , em\ofp, kL6 cflb k}7f/L ;DaGwL zt{ tyf
aGb]h dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} JolQmn] cfˆgf] JolQmut jf
cg';Gwfg ug]{ k| of] hgsf] nflu la?jf, la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06,
nfebfos sL/f NofPdf sfof{non] lghaf6 tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/ lnO o; P]g adf]lhdsf]
k|lqmof k'¥ofO{ To:tf] la?jf jf la?jfhGo j:t' g]kfnleq Nofpg lghnfO{ k|j] z cg'dltkq
lbg ;Sg]5 .
*= k|j]z cg'dltkq lng lgj]bg lbg' kg]{ M -!_ bkmf & sf] pkbkmf -!_ adf]lhd la?jf,
la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf la?jf x's{g] dfWod h:t}
5
df6f] , em\ofp, kL6 cflb k}7f/L ug{ rfxg] JolQm jf ;+: yfn] tf]lsPsf] sfuhft / b:t'/ ;lxt
tf]lsP adf]lhdsf] 9fF rfdf tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/]sf] lgj]bg hfFra'em ubf{ To:tf] la?jf, la?jfhGo pkh,
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f jf la?jf x's{g] dfWod h:t} df6f] , em\ofp, kL6
cflb k} 7f/L ug{] cg'dlt lbg pko'Qm b]lvPdf tf]lsPsf] clwsf/Ln] tf]lsPsf] 9fF rfdf
lgj]bsnfO{ k} 7f/L k|j] z cg'dltkq lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k|j] z cg'dltkq lbg pko'Qm gePdf ;f] s'/fsf] hfgsf/L
;DalGwt JolQmnfO{ ;ft lbgleq lbg' kg]{5 .
(= k|j]z cg'dltkqsf] cjlw M k|j] z cg'dltkqsf] cjlw tLg dlxgfsf] x'g]5 .
!)= k|j]z cg'dltkqsf] gjLs/0f M -!_ k|j]z cg'dltkq gjLs/0f ug{ rfxg] JolQm jf ;+:yfn]
k|j]z cg'dltkqsf] cjlw ;dfKt x'g'eGbf ;ft lbg cufj} tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf k|j]z
cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lgj]bg lbg' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]df tf]lsPsf] clwsf/Ln] tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/
lnO{ a9Ldf tLg dlxgf;Ddsf] nflu To:tf] k|j]z cg'dltkq gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 .
-#_ k|j] z cg'dltkqsf] cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf] k|j] z cg'dltkq :jtM /2 x'g]5 .
!! k|j]z cg'dlt lng'kg]{ M -!_ k}7f/Lsf nflu k|j] z gfsfdf NofOPsf la?jf, la?jfhGo pkh,
jfof]nf]lhs s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf la?jf x's{g] dfWod h:t} df6f] ‰ofp, kL6
cflb g]kfn leq k}7f/L ug'{k"j{ k|j] z cg'dlt lng' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|j]z cg'dlt lng] k|lqmof tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
!@= lgsf;L jf k'gM lgsf;Lsf] nflu :j:ytf k|df0fkq lng ;Sg] M -!_ la?jf, la?jfhGo pkh,
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6 jf nfebfos sL/f lgsf;L ug{ rfxg] JolQm jf ;+:yfn] :j:ytf
k|df0fkq lng ;Sg]5 .
-@_ g]kfndf k} 7f/L ul/Psf la?jf, la?jfhGo pkh afof] nf]lhsn s06« f]n Ph]06 jf
nfebfos sL/f csf]{ b]zdf k'gM lgsf;L ug{ rfxg] JolQm jf ;+:yfn] k'gM lgsf;L :j:ytf
k|df0fkq lng ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd :j:ytf k|d f0fkq lng rfxg] JolQm jf ;+:yfn] tf]lsP
adf]lhdsf] b:t'/ ;+ nUg u/L tf]lsPsf] clwsf/L ;dIf tf]lsP adf]lhdsf] 9fFrfdf lgj]bg lbg'
kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd k/]sf] lgj]bg pk/ cfjZos hfFra'em ubf{ :j:ytf
k|df0fkq lbg pko'Qm b]lvPdf tf]lsPsf] clwsf/Ln] tf]lsP adf]lhdsf] 9fFrfdf :j:ytf
k|df0fkq jf k'gM lgsf;L :j:ytf k|df0fkq lbg' kg]{5 .

6
!#= sG;fOgd]06 n}hfgsf] nflu cg'dlt lng' kg]{ M -!_ la?jf / la?jfhGo pkh jf cGo
j:t'sf] kf/jxgdf /x]sf] sG;fOgd]06 g]kfnsf] af6f]af6 cGo d' n'sdf n} hfg rfx]df
;DalGwt JolQm jf ;+:yfn] tf]lsPsf] b:t'/ ;+ nUg u/L tf]lsP adf]l hdsf] 9fFrfdf sfof{ no
;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf sfof{ non] lgj]bg ;fy ;+ nUg sfuhft /
To:tf] sG;fOgd]06 hfF ra'em ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd hfFra'em ubf{ To:tf]] sG;fOgd]06 b]xfo adf]lhdsf] ePdf ;f]
sfof{ non] To:tf] sG;fOgd]06 g]kfnsf] af6f] eP/ cGo d'n'sdf n}hfg cg'dlt lbg]5 M–
-s_ zq'hLj aflx/ lg:sg jf k}mlng g;Sg] u/L KoflsË ul/Psf],
-v_ sG;fOgd]06 / To;;F u ;DalGwt sfuhft uGtJo /fi6«sf] la?jf jf
la?jfhGo pkhsf] k} 7f/L ;DaGwL zt{ adf]l hdsf] ePsf],
-u_ sG;fOgd]06 :j:ytf k|df0fkq cg';f/sf] ePsf] , /
-3_ sG;fOgd]06 cf];f/ k;f/ ubf{ To;af6 g]kfndf s'g} k|sf/sf] c;/ gkg]{ .
kl/R5]b–$
lg/LIf0f, k/LIf0f / pkrf/ ;DaGwL Joj:yf
!$= lg/LIfs tf]Sg ;Sg] M dGqfnon] tf]lsP adf]lhdsf] of]U otf k'u]sf] sfof{ nosf sd{rf/Lx?nfO{
la?jf, la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f jf cGo j:t' lg/LIf0f
ug]{ k|of]hgsf] nflu lg/LIfssf] ?kdf tf] Sg ;Sg]5 .
!%= lg/LIfssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ lg/LIfssf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5 M–
-s_ k}7f/L ul/Psf jf k/LIf0f If]qdf /x]sf, e08f/0f ul/Psf jf kf/jxgsf] qmddf
/x]sf la?jf, la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f
jf cGo j:t' :jLs[t dfkb08 cg'?k eP gePsf] cfjZostfg';f/ hfFr tyf
k/LIf0f ug]{,
-v_ k}7f/L jf lgsf;L x'g] la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]06,
nfebfos sL/f jf cGo j:t' zq' hLjaf6 ;ª\qmldt ePsf] 5 5}g egL
tf]lsP adf]lhd lg/LIf0f jf k/LIf0f ug]{,
-u_ k/LIf0f If]q jf e08f/0f:yn jf cGo s'g} 7fpFdf h'g;'s} ;dodf k|j]z u/L
To:tf] If]q jf e08f/0f :ynsf] hfFr ug{] / cfjZos eP tf]lsP adf]lhd
vfgtnf;L lng] ,

7
-3_ la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f jf
cGo j:t' /x]sf] s06]g/ / jfxg cfjZos eP h'g ;'s} :yfgdf /f]sL h'g;'s }
;dodf vfgtnf;L lng],
-ª_ v08 -s_ adf]lhd hfFr jf k/LIf0f ubf{ jf v08 -v_ adf]lhd lg/LIf0f ubf{
jf v08 -u_ / -3_ adf]lhd vfgtnf;L lnFbf To:tf la?jf, la?jfhGo pkh
jf afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf cGo j:t' ;ª\qmldt
ePsf] kfOPdf cfjZostfg' ;f/ pkrf/ ug]{ jf ;DalGwt JolQmnfO{ pkrf/
u/fpg cfb]z lbg],
-r_ v08 -ª_ adf]lhd pkrf/ ubf{ jf u/fpFbf la?jf, la?jfhGo pkh,
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf cGo j:t' :j:Yo gePdf
To:tf] la?jf, la?jfhGo pkh jf j:t'nfO{ cfˆgf] lgoGq0fdf lng jf tf]lsP
adf]lhd gi6 ug{ jf ;DalGwt b]zdf lkmtf{ ug{ kg]{ ePdf t'?Gt ;Ë7gdf
;"rgf u/L k| fKt cfb]zfg' ;f/ ug]{,
-5_ ;ª\qmldt la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph]06, nfebfos
sL/f jf cGo j:t'sf] laqmL, ljt/0f jf k| of]u ug{ /f]s nufpg],
-h_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo sfd ug]{ .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lg/LIf0f, k/LIf0f tyf pkrf/ ;DaGwL cGo k|lqmof tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
!^= lg/LIf0f, k/LIf0f / pkrf/ b:t'/ M o; kl/R5]b adf]lhd lg/LIfsn] lg/LIf0f, k/LIf0f jf
pkrf/ ubf{ nfUg] b:t'/ dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhd x'g] 5 .
kl/R5]b–%
zq'hLj lgoGq0f ;DaGwL Joj:yf
!&= zq'hLj hf]l vd ljZn]if0f M -!_ ;Ë7gn] zq'hLj hf]lvd ljZn]i f0f u/L lgoldt zq'hLj
lgwf{/0f ug{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] lgoldt zq'hLjsf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf
k|sfzg ug{ ;Ë7gn] dGqfno ;dIf l;kmfl/; ;lxt k7fpg]5 / dGqfnon] To;/L k|fKt
ePkl5 To:tf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ug{]5 .
!*= Sjf/]G6fOg zq'hLjsf] ;"rgf lbg ;Sg] M s;} n] s'g} If]qdf Sjf/]G6fOg zq'hLj ePsf] jf
k}mlnPsf] yfxf kfPdf ;f]sf] hfgsf/L glhssf] lg/LIfsnfO{ lbg ;Sg] 5 .
!(= Sjf/]G6fOg zq'hLj k| efljt If]q 3f]if0ff ug{ ;Sg] M -!_ g]kfnsf] s'g} If]qdf Sjf/]G 6fOg
zq'hLj k}mlnPdf jf k}mlng ;Sg] ;Defjgf ePdf ;Ë7gn] To:tf] If]q nfO{ Sjf/]G 6fOg zq'hLj
k|efljt If]q 3f]if0ff ug{ dGqfno ;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
8
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd l;kmfl/; eO{ cfPdf To;df pNn]lvt cj:yf ;d]t nfO{
ljrf/ u/L dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L Sjf/]G 6fOg zq'hLj k|efljt If]q
3f]if0ff ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd Sjf/]G6fOg zq'hLj k|e fljt If]q 3f]if0ff ubf{ dGqfnon] To:tf]
3f]if0ff nfu" x'g] ;do, If]q, sf/0f, To:tf] If]qdf ug{ gx'g] sfd, Sjf/]G 6fOg ;DaGwL zt{
;d]t pNn] v ug]{5 .
@)= Sjf/]G6fOg zq'hLj k|e fljt If]qdf zq'hLjsf] lgoGq0f M -!_ bkmf !( adf]lhd 3f]lift
Sjf/]G6fOg zq'hLj k|e fljt If]qdf Sjf/]G6fOg zq'hLj lgoGq0f ug{sf] nflu ;Ë7gn] b]xfosf
s'g} jf ;a} pkfo cjnDag ug{ ;Sg]5 M–
-s_ To:tf] zq'hLjsf] lgoGq0f ug{ pkrf/ ug]{,
-v_ To:tf] If]qdf /x]sf] la?jf, la?jfhGo pkh jf afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]06,
nfebfos sL/f jf cGo j:t' gi6 ug]{,
-u_ To:tf] If]qaf6 la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph]06 jf cGo
j:t' cGoq n}hfg /f]s nufpg],
-3_ To:tf] If]qdf la?jf jf la?jfhGo pkh /f]Kg /f]s nufpg], /
-ª_ ;Ë7gn] pko'Qm 7fg]sf cGo pkfox? cjnDag ug]{ .
-@_ ;Ë7gn] cfjZos b]v]df bkmf !( adf]lhd Sjf/]G6fOg zq' hLj k|efljt If]q jf ;f]
If]qsf] glhssf If]qdf /x]sf la?jfsf wgLnfO{ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sfo{ ug{ cfb]z lbg
;Sg]5
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lbOPsf] cfb]z kfngf u/fpg ;Ë7gn] ;DalGwt If]qsf]
lg/LIfsnfO{ n] vL k7fpg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] cfb] z k| fKt ePkl5 ;DalGwt lg/LIfsn] To:tf] cfb] zsf]
kfngf ug{ la?jf jf la?jfhGo pkh, k/LIf0f If]q jf To:tf] la?jf jf la?jfhGo pkh jf
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph] 06, nfebfos sL/f jf cGo j:t' /x]sf] hUufleq k|j]z u/L pkbkmf
-@_ adf]lhd lbOPsf] cfb]z adf]lhdsf] sfd ug{ u/fpg ;Sg]5 .
-%_ zq'hLj lgoGq0f ug{ o; bkmf adf]lhd s'g} sfd sf/afxLsf] l;nl;nfdf ;Sbf]
;fjwfgL ckgfpFb f klg s;}sf] s'g} :j:y la?jf, la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n
Ph]06 jf nfebfos sL/f jf cGo j:t' gi6 ePdf ;Ë7g jf g]kfn ;/sf/n] s'g} lsl;dsf]
bfloTj axg ug{' jf Ifltk"lt{ ltg'{ kg]{ 5}g .
@!= Sjf/]G6fOg zq'hLj k|efljt If]qsf] 3f]if0ff /2 ug]{ M -!_ bkmf !( adf]lhd 3f]lift Sjf/]G 6fOg
zq'hLj k|e fljt If]qdf Sjf/]G6fOg zq'hLj lgoGq0f eP gePsf] ;DaGwdf ;Ë7gn] ;do
;dodf cg'udg ug]{ 5 .
9
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg'udg ubf{ Sjf/]G6fOg zq'hLj lgoGq0f ePsf] kfO{Pdf
;Ë7gsf] l;kmfl/;df dGqfnon] bkmf !( adf]lhdsf] 3f]if0ffdf plNnlvt ;do cufj} To:tf]
3f]if0ff /2 ug{ ;Sg]5 .
kl/R5]b–^
s;"/ / b08 ;hfo
@@= s;"/ u/]sf] dflgg] M s;}n] b]xfo adf]lhdsf] sfd u/]df lghn] o; P]g adf]lhdsf] s;"/
u/]sf] dflgg]5 M–
-s_ o; P]gdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s k|j] z cg'dltkq glnO{ la?jf, la?jfhGo
pkh, afof]nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf df6f] k} 7f/L u/]df .
-v_ :j:ytf k|df0fkq lagf la?jf jf la?jfhGo pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n
Ph]06, nfebfos sL/f jf df6f] k} 7f/L u/]df,
-u_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd lbOPsf] cfb]z jf
tf]lsPsf] s'g} zt{ pNn‹g u/]df,
-3_ ;ª\qmldt la?jf jf la?jfhGo pkh k} 7f/L u/]df jf NofPdf,
-ª_ hfgL hfgL jf nfk/jfxLk"j{s ;ª\qmldt la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo
j:t'sf] ;+ ;u{ :j:Yo la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' ;Fu u/fPdf,
-r_ ;ª\qmldt la?jf jf la?jfhGo pkh laqmL ljt/0f u/]df,
-5_ k}7f/Lstf{ n] ;ª\qmldt la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' tf]lsPsf] k|lqmof
gk'¥ofO{ gi6 u/]df,
-h_ ;ª\qmldt la?jf, la?jfhGo pkh jf cGo j:t' lg/LIfs jf sfof{no k|d'vsf]
:jLs[lt lagf Sjf/]G6fOg :ynaf6 x6fPdf,
-em_ tf]lsPsf] k|j] z gfsf afx]s cGo k|j] z gfsfaf6 la?jf jf la?jfhGo pkh
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f jf df6f] k} 7f/L u/]df jf NofPdf,
-`_ of] P]g / o; P]g cGtu{ t ag]sf] lgod adf]lhd vfgtnf;L ug{, lg/LIf0f ug{
jf gd"gf ;Íng ug{ glbPdf jf afwf k'¥ofPdf, jf
-6_ lg/LIfsn] o; P]g adf]lhd k|fKt clwsf/ k| of]u ubf{ lghnfO{ afwf k'¥ofpg]
sfd
u/]df .
@#= b08 ;hfo M bkmf @@ sf] v08 v08df plNnlvt s;"/ ug]{ JolQmnfO{ b]xfo adf]lhd ;hfo
x'g]5 M–
-s_ v08 -s_ / -v_ adf]lhdsf] s;"/ ug]{nfO{ s;"/sf] ufDeLo{t f x]/L kfF r ;o
?k}ofFb]lv kfFr xhf/ ?k} ofFF ;Dd hl/afgf x'g]5 .
10
-v_ v08 -u_, -em_, -`_, jf -6_ adf]lhdsf] s;"/ ug]{nfO{ s;"/sf] ufDeLo{tf x]/ L
kfFr xhf/ ?k} ofFFb]lv bz xhf/ ?k} ofFF ;Dd hl/afgf x'g]5 .
-u_ v08 -3_, -ª_, -r_, -5_, jf -h_ adf]lhdsf] s;"/ ug]{nfO{ s;"/sf] ufDeLo{t f
x]/L bz xhf/ ?k}ofFb]lv krf; xhf/ ?k} ofFF ;Dd hl/afgf x'g]5 .
-3_ lg/LIf0f, k/LIf0f jf pkrf/sf] l;nl;nfdf lg/LIfs jf sfof{no k|d'vn]
To;af6 kg]{ c;/ ;d] tnfO{ cfwf/ dfgL lbPsf] cfb] z pNn+3g ug]{ JolQmnfO{
sfof{ no k|d' vn] kfFr xhf/ ?k}ofFFb]lv kRrL; xhf/ ?k}ofF ;Dd hl/afgf ug{
;Sg]5 .
@$= hkmt u/L gi6 ul/g] M o; P]g adf]lhd k} 7f/L jf cf];f/ k;f/ ul/g] la?jf, la?jfhGo
pkh, afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6, nfebfos sL/f jf cGo j:t' lg/LIf0f jf k/LIf0fsf]
qmddf ;ª\qmldt /x]sf] kfOPdf pkrf/ x'g] hlt pkrf/ u/L 5fl8g] 5 / pkrf/ ubf{ klg
;ª\qmldt /xL /x]sf] kfOPdf To:tf ;fdfg hkmt u/L gi6 ul/g]5 .
@%= vr{ Joxf]g'{ kg]{ M of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd la?jf, la?jfhGo pkh,
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06, nfebfos sL/f jf cGo j:t'sf] pkrf/ ug{, gi6 ug{ jf
;DalGwt d'n'sdf lkmtf{ ug{ nfu]sf] ;Dk"0f{ vr{ ;DalGwt k}7f/Lstf{ jf lgsf;Lstf{{ jf
To:tf] a:t' ;Fu ;DalGwt JolQmn] Joxf]g{' kg]{5 .
kl/R5]b–&
ljljw
@^= /sd hDdf u/fpg ;Sg] M -!_ la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph]0 6 jf
nfebfos sL/fsf] wgL jf k}7f/Lstf{n] To:tf] la?jf, la?jfhGo pkh, nfebfos sL/f jf
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]06 5f]8L hfg ;Sg] s'/fdf ljZjf; ug'{ kg]{ dgfl;a sf/0f eP
sfof{ non] To:tf] wgL jf k}7f/Lstf{nfO{ tf]lsP adf]lhdsf] /sd sfof{nodf hDdf ug{ cfb]z
lbg ;Sg]5 .
-@_ sfof{non] pkbkmf -!_ adf]lhd cfb]z lbPsf]df To:tf] wgL jf k} 7f/Lstf{n] ;f]
/sd sfof{nodf hDdf ug'{ kg]{5 / sfof{non] ;f]sf] /l;b ;DalGwt wgL jf k} 7f/Lstf{ nfO{
lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k|fKt ePsf] /sd sfof{non] cfˆgf] w/f}6L vftfdf hDdf ug'{
kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd sfof{ nodf /x]s f la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn
s06«f]n Ph]0 6 jf nfebfos sL/f ;ª\qmldt ePsf] gkfOPdf jf To;sf] wgL jf k} 7f/Lstf{ n]
p7fO nu]d f jf ;ª\qmd0f ePsf]d f o; P]g adf]lhd pkrf/ jf gi6 u/]kl5 sfof{ non]

11
pkbkmf -#_ adf]lhd w/f} 6L vftfdf hDdf u/]sf] /sd To:tf] dfnsf] wgLnfO{ lkmtf{ lbg'
kg]{5 .
-%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]l vPsf] eP tfklg To:tf] la?jf, la?jfhGo pkh,
afof] nf]lhsn s06«f]n Ph]0 6 jf nfebfos sL/fsf] pkrf/ jf gi6 sfof{no cfkm+}n] u/]df
To:tf] pkrf/ jf gi6 ubf{ nfu]sf] vr{ s6fO{ afFsL /x]sf] /sd dfq lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
@&= d'2fsf] cg';Gwfg tyf txlssft / bfo/L M -!_ o; P]g cGtu{tsf] s;"/ ;DaGwL d'2fsf]
cg';Gwfg tyf txlssft lg/LIfsn] ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg';Gwfg tyf txlssft ubf{ ckgfpg' kg]{ sfo{ljlw tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg';Gwfg tyf txlssft k"/f ePkl5 To:tf] lg/LIfsn]
;/sf/L jsLnsf] /fo lnO{ d'2f x]g]{ clwsf/L ;dIf d'2f bfo/ ug]{ 5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cg';Gwfg tyf txlssft To:tf] cg';Gwfg tyf txlssft
z'? ePsf] ldltn] kRrL; lbgleq k"/f ul/;Sg' kg]{5 .
@*= d'2f x]g]{ clwsf/L M o; P]g cGtu{tsf] s;"/ ;DaGwL d'2 f tf]lsPsf] clwsf/Ln] sf/afxL /
lsgf/f ug]{5 .
@(= ;/sf/ jfbL x'g] M o; P]g cGtu{tsf] d'2 f g]kfn ;/sf/ jfbL x'g]5 .
#)= k'g/fj]bg M -!_ o; P]g adf]lhd sfof{no k|d'v jf lg/LIfsn] lbPsf] cfb] zdf lrQ ga'‰g]
JolQmn] To:tf] cfb]z k| fKt u/]sf] ldltn] k}+tL; lbgleq bkmf ^ adf]lhdsf] sfof{ nosf] k|d'v
;dIf k'g/fj]bg ug{ ;Sg] 5 .
-@_ o; P]g adf]lhd d'2f x]g]{ clwsf/Ln] u/]sf] lg0f{odf lrQ ga'‰g] JolQmn] lg0f{o
yfxf kfPsf] ldltn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt k'g/fj]bg cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
#!= c;n lgotn] u/]sf] sfdsf] arfp M o; P]g adf]lhd c;n lgotn] u/]sf] sfo{sf] ;DaGwdf
s'g} klg ;/sf/L sd{rf/L JolQmut tj/n] pQ/bfoL x'g] 5}g .
t/ nfk/afxLk" j{s u/]sf] sfdaf6 pTkGg x'g] kl/0ffdnfO{ o; bkmfsf] Joj:yfn] s'g}
c;/ kf/]sf] dflgg] 5}g .
#@= eG;f/ ;DaGwL sfo{ M k| rlnt eG;f/ ;DaGwL sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o;
P]g adf]lhd k} 7f/L ul/Psf la?jf, la?jfhGo pkh, afof]nf]lhsn s06« f]n Ph] 06, nfebfos
sL/f, cGo j:t' , la?jf x's{g] dfWod h:t} df6f], ‰ofp, kL6 cflbnfO{ Knf06 Sjf/]G6fOg r]s
kf]i6 jf sfof{noaf6 g]kfnleq k|j]z ug]{ cg'dlt k|fKt ePkl5 dfq ;DalGwt eG;f/
sfof{ non] eG;f/ ;DaGwL k|lqmof cufl8 a9fpg' kg]{5 .

12
##= sfof{ no :yfkgf ug{ ;Sg] M o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf
;"rgf k|sfzg u/L cfjZostfg' ;f/ Knf06 Sjf/]G6fOg r]skf]i6 jf Sjf/]G6fOg sfof{ no
:yfkgf ug{ ;Sg]5 .
#$= ;xof]u ug'{kg]{ M o; P]g adf]lhd sfo{ ubf{ lg/LIfs tyf sfof{ nosf] k|d' vn] eG;f/, xjfO{
c•f, jfo';]j f, x' nfs, k| x/L, :yfgLo k| zf;g ;dIf cfjZos ;xof]usf] nflu cg'/f]w ug{
;Sg]5 / To;/L cg'/f] w u/]df ;DalGwt lgsfo tyf clwsf/Ln] cfjZos ;xof]u ug'{ kg]{5 .
#%= lgod agfpg] clwsf/ M o; P]gsf] p2]Zo k|fKt ug{ g]kfn ;/sf/n] cfjZos lgod agfpg
;Sg]5 .
#^= vf/]hL / arfp M -!_ la?jf ;+/If0f P]g, @)@( vf/]h ul/Psf] 5 .
-@_ la?jf ;+/If0f P]g, @)@( adf]lhd eP u/]sf sfd sf/afxL o;} P]g adf]lhd eP
u/]sf] dflgg]5 .
-#_ la?jf ;+/If0f P]g, @)@( adf]lhd la?jf ;+/If0f clwsf/L ;dIf bfo/ eO{
sf/afxLdf /x]sf jf lg0f{ o x'g afFsL /x]s f d'2fx? / tt\ ;DaGwL lgj]bgx? of] P]g k|f/De
ePkl5 o;} P]g adf]lhdsf] d'2f x]g]{ clwsf/L ;dIf ;g]{ 5g\ / To:tf] clwsf/Laf6 To:tf
d'2fx?sf] sf/afxL / lsgf/f x'g]5 .

13

You might also like