NASTAVNI PROGRAM PREDMETA

HISTOLOGIJA I EMBRIOLOGIJA

Semestar - sati
Nastava
III IV Σ
Teorijski 45 30 75

Praktični 45 45 90

Ukupno 90 75 165

Cilj nastave histologije je da studenti steknu znanja o mikroskopskoj građa ljudskog tijela, što podrazumijeva
izučavanje stanica, tkiva i stanično-tkivne organizacije njegovih organa. Tijekom nastave, teoretske i
praktične, studentima se prezentiraju specifičnosti mikroskopske strukture organa u relaciji s osnovnim
principima njihove funkcije, zbog čega histologija predstavlja sponu između anatomije i fiziologije ljudskog
organizma.

Stečena znanja iz histologije ljudskog organizma su osnova mnogim drugim disciplinama, jer predstavljaju
neophodni temelj za pravilno prepoznavanje patohistoloških i pravilno tumačenje patofizioloških promjena
kod različitih oboljenja, što sa svoje strane dokazuje usku povezanost histologije s kliničkom medicinom.

S nastavom embriologije studenti će steći znanja o intrauterinskom razvoju čovjeka, od začetka do njegovog
rođenja. Embriologija je znanost koja omogućuje spoznaju o složenim procesima stvaranja organa i
organskih sustava u ljudskom organizmu. Njezin praktički medicinski značaj sastoji se u objašnjavanju
načina postanka anomalija u razvoju pojedinih organa.

Praktična nastava sastoji se u aktivnom involviranju studenata u izučavanju histološke građe tkiva i organa
kod čovjeka, putem samostalnog analiziranja histoloških preparata pomoću svjetlosnog mikroskopa.

Ispit iz Histologije i embriologije sastoji se od teoretskog i praktičnog dijela. Uvjet za polaganje teoretskog
dijela ispita je položeni praktički dio ispita i to u istoj ispitnoj sesiji.

Za praćenje nastave Histologije i embriologije te za pripremanje ispita može se koristiti sljedeća literatura:

Duanćić V., Posinovec J.: Osnove histologije čovjeka, Medicinska knjiga Beograd- Zagreb 1989
Junqueira, L.C; Carneiro, J. & Kelley, P.O.: Osnove histologije, Školska knjiga Zagreb, 1995 (prevod na
hrvatski jezik) (naslov orginala: Basic histology)
Josif Milin; Histologija: Ortomediks, Novi Sad, 1995
Popović S. i grupa autora: Histologija, GRO Kultura 1986
William Bloom & Don. W. Fawcett : A textbook of histology Saunders Comp, Philadelphia, 1966
Duanćić V. : Osnove embriologije čovjeka, Medicinska knjiga Beograd- Zagreb, 1980
Sadler T.Nj. , Langmanova Medicinska embriologija, Školska knjiga Zagreb, 1996 (prevod na hrvatskom
jeziku)
Lacković V., Bumbasirević V.Лацковиц,В.; Vuzevski V.; Histološki atlas, Vladimir N.; Beograd 1995
Mariani di Fiore: Atlas of human histology Lea i Febiger Philadelphia, 1981
Sobotta / Hammersen: Histology. A Color atlas of cytology, histology and Microscopic Anatomy Urcan &
Schwarzenberg, Baltimore - Munich, 1980
Petkov P, grupa autora: Atlas po histologija, Medicina i fizikultura, Sofija, 1988

TEORETSKA NASTAVA II. I III. SEMESTAR – 75 SATI

TEORETSKA NASTAVA II. I III. SEMESTRA - 75 SATI

HISTOLOGIJA
- UVODNO PREDAVANJE.............................................................................1 sat
- TKIVA...........................................................................................................14 sata
- ORGANSKI SUSTAVI................................................................................42 sata

EMBRIOLOGIJA
- UVODNO PREDAVANJE ...........................................................................1 sat
- OPĆA EMBRIOLOGIJA...............................................................................7 sati
- SPECIJALNA EMBRIOLOGIJA................................................................10 sati

HISTOLOGIJA
Uvodno predavanje.............................................................................................1 sat
- predmet izučavanja;
- princip izrade histoloških preparata;
- primjena svjetlosne mikroskopije;

I. Tkiva (definicija i klasifikacija).............................1 sat

1.1. Epitelna tkiva
- osnovne karakteristike epitelnog tkiva;
- morfološke karakteristike epitelnih stanica (oblik; intercelularne veze; specifičnosti stanične površine)
- tipovi epitela (pokrovni; žljezdani; osjetni)
- morfofunkcionalne karakteristike pokrovnog, žljezdanog i osjetnog epitela;

Pokrovni epitel..........................................................................................................1 sat

- jednoslojni (jednoslojni pločasti, kubični i cilindrični epitel)
- mnogoslojni (mnogoslojni pločasti vlažni i rožnati; mnogoslojni cilindrični; višeredni cilindrični epitel s
trepetljikama; prijelazni epitel)
Žljezdani epitel...........................................................................................................1 sat
- morfofunkcionalne karakteristike

I. 2. Potporna tkiva (pojam; funkcija i podjela).........................................................3 sata

Vezivna tkiva
- fizičke i strukturne karakteristike;
- stanični elementi vezivnog tkiva;
- međustanična tvar;
- tipovi veznih vlakana;
- struktura amorfne tvari;

Neformirana vezivna tkiva

Formirana vezivna tkiva
Vezivna tkiva s posebnim karakteristikama

Hrskavični tkiva........................................................................................................1 sat

- strukturni elementi hrskavičnog tkiva

Vlaknasta hrskavica
Hijalina hrskavica
Elastična hrskavica

Koštano tkivo........................................................................................................... 2 sata

- funkcija;
- strukturni elementi i njihova organizacija;
- građa kostiju (substantia ossea compacta; substantia ossea spongiosa; periosteum; endosteum; medula
ossea)

I. 3. Mišićno tkivo.........................................................................................................2 sata

(morfofunkcionalne karakteristike mišićnog tkiva)

Glatko mišićno tkivo

(građa miocita; organizacija u slojevima; inervacija)

Poprečno-prugasto mišićno tkivo

(građa mišićnih vlakana; regeneracija; inervacija; građa mišića)
Srčano mišićno tkivo
(građa, inervacija i regeneracija myociti cardiaci; disci intercalares; myociti cardiaci conducens)

I. 4. Živčano tkivo...........................................................................................................3 sata

- opće karakteristike živčanog tkiva;
- živčane stanice (perikarion; neuroplazma; dendriti; neuritis);
- živčane vlakna (vrste i proces mijelinizacije);
- sinapse;
- građa perifernog živca;
- građa gangliona;
- završeci živčanih vlakana (efektornih i receptornih);

II. Organski sustavi

II. 1. Histološka građa organa kardiovaskularnog sustava..............................................3 sata

Srce - (Cor)
- srčana stjenka (endocard; myocard; epicard; pericard);
- srčani kostur;
- srčanih zalisci;
- provodni sustav srca (systema conducens cardiacum);

Krvne žile
- građa stjenke krvnih žila
- specifičnosti u građi arterijskih krvnih žila;
- specifičnosti u građi venskih krvnih žila;
- kapilari (građa i tipovi);
- arterio-venske anastomoze;
- vaskularizacija i inervacija krvnih žila;

Limfne žile
- specifičnosti u građi limfnih žila;
- nastanak i sastav limfe;

II. 2. Histološka građa limfo retikularnih i limfoepitelnih organa..................................3 sata

Limfni čvor – (Nodus lymphaticus)
Slezena - (Lien)
Tonzile - (T. linqualis; T. pallatina; T. pharingea; T. tubaria;)
Prsna žlijezda - (Thymus)

II. 3. Histološka građa organa gastrointestinalnog trakta...............................................10 sata

(opće karakteristike građe stjenke gastrointestinalnog trakta)

Usna šupljina - (Cavum oris)

- Usne - Labia oris;
- Obrazi - Buccae;
- Tvrdo i meko nepce - Palatum durum etmolle;
- Jezik - Glossa;
- Zubi - Dentes et parodontium;
- Intramuraln žlijezde slinovnice - Glandullae salivares minores;

Akcesorne žlijezde slinovnice

- Glandula Parotis;
- Glandula Sublinqualis;
- Glandula Submandibularis;
Ždrijelo - Oropharinx
Jednjak - Oesophagus
Želudac - Gaster
Tanko crijevo - Intestinum tenue
(specifičnosti u građi duodenuma, jejunuma i ileuma)
Debelo crijevo - Intestinum crassum
(specifičnosti u građi appendixa, colona, rectuma i canalisa analis)

Gušterača - Pancreas
Jetra - Hepar
Žučni mjehur - Vesica fellea

II. 4. Histološka građa endokrinog sustava………………………………….…………3 sata

(opće karakteristike endokrinog sustava)
Hipofiza - Hypophysis cerebri
Epifiza - Glandula pinealis
Štitna žlijezda - Glandula thyreoidea
Paratireoidna žlijezda - Glandula parathyreoidea
Nadbubrežna žlijezda - Glandula suprarenalis

II. 5. Histološka građa muškog reproduktivnog trakta……………………………….. 3 sata

Testis
(građa; spermatogeneza)
Odvodni kanali
(D.efferentes, D.epididymidis; D. defferens; Ampula; D. ejaculatorius)
Akcesorne egzokrine i spolne žlijezde
(Prostata; Vesicula seminalis; Gil. bulbourethrales)
Vanjske genitalije (penis et scrotum)

II. 6. Histološka građa organa ženskog reproduktivnog trakta....................................3 sata

Jajnik - Ovarij
(građa; oogeneza)
Jajovodi - Tubae uterinae s. Fallopii
Maternica - Uterus
Rodnica - Vagina
Vanjske genitalije

II. 7. Histološka građa organa urinarnog trakta…………………….……………......3 sata

Bubreg - Ren
Intra i ekstrarenalni ekskretorni sustav
(calices renales; pelvis renalis; ureter; vesica urinaria; urethra)

II. 8. Histološka građa organa respiratornog trakta....................................................3 sata

Nosna šupljina - Cavum nasi
Nasopharinx
Grkljan - Larynx
Provodni sustav - ekstra i intrapulmonalni
(Trachea; Bronchi; Bronchioli)
Plućni parenhim
(respiratorni bronhioli; ducti et sacculi alveolares; alveoli)
Interstitium pulmonis et pleura

II. 9. Citološka građa kože........................................................................................3 sata

Cutis (epidermis et corium)
Subcutis;
Žlijezde (Gil. sebaceae; gll. sudoripherae; gll. sudoripherae maiores; gl.mamma)
Pilus (vlakno; struktura vlakna; struktura folikula)

II. 10. Citološka građa središnjeg živčanog sustava

(opće karakteristike)....................................................................................................3 sata
Veliki mozak - cerebrum (Cortex, Medula, Nuclei cerebri)
Mali mozak - cerebellum (Cortex, Medula, nuclei cerebellares)
Kralješnička moždina - medul aspinalis
Moždane ovojnice - meningeae encephali et spinales
(pia mater; arachnoidea; dura mater)

II. 11. Histološka građa osjetnih organa .......................................................................5 sata

Oko-Organum visus
(Bulbus occuli; Tunica bulbi externa, media et interna; humor aquosus; Lens crystalina; Apparatus
suspensorium lentis;Corpus vitreum; Nervus opticus; Palpebra; Organa lacrimalia).
Uho - Organum audio-vestibulare
(Auricula; Meatus acusticus externus; Membrana tympany: Cavum tympany; Tuba auditiva Eustahii;
Labirynthus osseus; Labirynthus membranaceus; Macula utriculi et sacculi; Cristae mpulares; Organum
spirale Corti)
EMBRIOLOGIJA
Uvod u embriologiju................................................................................1 sat
Opća embriologija...................................................................................7 sata
1. Spolne stanice (morfofunkcionalne karakteristike)
2. Fertilizacija
3. Brazdenje
4. Formiranje blastociste
5. Implantacija
6. Trofoblast (Sinciciotrofoblast. Citotrofoblast.)
7. Embrioblast: Formiranje zametnih listića - gastrulacija. Diferenciranje ektoderma, endoderma i
mezoderma te formiranje njihovih derivata.
8. Formiranje embrijskih ovojnica: Amnion. Chorion. Saccus vitelinus. Alantois. Funiculus umbilicalis.
9. Formiranje decidualnih ovojnica
10. Građa embrijskog mjehura
11. Placenta (građa, funkcija, placentarni krvotok)
Specijalna embriologija.......................................................................10 sati
1. Osteogeneza
2. Odontogeneza
3. Razvoj organa urinarnog sustava
4. Razvoj organa muškog spolnog sustava
5. Razvoj organa ženskog spolnog sustava
6. Razvoj oka
7. Razvoj uha
8. Razvoj kože i njezinih derivata
PRAKTIČNA NASTAVA II. SEMESTRA - 30 SATI
Vježba 1
Uvod u mikroskopiranje

Vježba 2
Epitelno tkivo (jednoslojni epiteli): Jednoslojni pločasti epitel. Jednoslojni kubični epitel. Jednoslojni
cilindrični epitel. Višeredni cilindrični epitel

Vježba 3
Epitelno tkivo (višeslojni epiteli): mnogoslojni pločasti epitel (orožnati i vlažni). Mnogoslojni cilindrični
epitel. Prijelazni epitel.

Vježba 4
Vezivna tkiva (neformirana): Rijetko vezivno tkivo. Gusto vezivno tkivo
Vježba 5
1. Formirana vezivna tkiva. Tetiva.
2. Vezivna tkiva s posebnim svojstvima. Sluzavo tkivo. Retikularno tkivo

Vježba 6
Vezivna tkiva s posebnim svojstvima. Masno tkivo. Pigmentno tkivo. Elastično tkivo.

Vježba 7
Hrskavično tkivo: Hijalina hrskavica. Elastična hrskavica.

Vježba 8
1.Koštano tkivo
2. Osifikacija

Vježba 9
Mišićno tkivo: Glatko. Poprečno-prugasto. Srčana muskulatura.

Vježba 10
Živčano tkivo: Živčana stanica. Živčana vlakna. Periferni živac

Vježba 11
1. Živčano tkivo: Ganglion.
2. Krvne žile: Arterijske. Venske. Kapilari.

Vježba 12
1.Gl. Lymfatica
2. Thymus

Vježba 13
1. Lien
2. Tonsilla palatina

Vježba 14
2. Glossa
3. Oesophagus

Vježba 15
1. Fundus ventriculi
2. Pylorus
3. Intestinumtenue
 PRAKTIČNA NASTAVA III. SEMESTAR – 30 SATI
Vježba 1
1. Colon
2. Appendix vermiformis
3. Hepar

Vježba 2
1. Pancreas
2. Glandullae salivares: Gl. parotis. Gl. submandibularis.

Vježba 3
1. Hypophisis cerebri
2. Glandula thyreoidea
3. Glandula suprarenalis

Vježba4
1. Muški spolni sustav: Testis. Ductus epididymidis. Ductus defferens. Vesiculla seminalis. Prostata.
Vježba 5
1. Ženski spolni sustav: Ovarij. Tuba uterina. Uterus. Vagina.

Vježba 6
1. Ren
2. Urether

Vježba 7
1. Trachea
2. Pulmo
3. Razvoj zuba

Vježba 8
1. Cutis
2. Gl. mamma
Vježba 9
1. Cerebrum
2. Cerebellum
3. Medulla spinalis

Vježba 10
1.Oko
2. Palpebra
3. Glandula lacrimalis

Vježba 11
1. Aurisinterna
2. Funiculus umbilicalis
3. Placenta