Farmaceutsko zdravstveni

Akademska
godina
2016/17
Smjer:Radiologija

Fakultet

Travnik

Tema: Tehnike snimanja dojki

-seminarski rad-

Studenti:
Dana Halilovi
Amel ati

Mentor:
doc.dr.Alma Efendi

SADRAJ

1.0 UVOD................................................................................................................................3,4
2.0 MAMOGRAFIJA...............................................................................................................5
3.0 GALAKTOGRAFIJA........................................................................................................6
4.0 CT-DOJKI...........................................................................................................................7
5.0 MRI DOJKI.........................................................................................................................8
6.0 ZAKLJUAK.....................................................................................................................9
7.0 LITERATURA..................................................................................................................10

1.0 UVOD
Posljednjih 20-ak godina rak dojke popeo se na 1. mjesto malignih tumora kod ena. Uzrok
moemo traiti u promijenjenim ivotnim navika, prije svega veoj izloenosti stresu,
konzumiranju drukije vrste hrane nego u prolosti, te izloenosti razliitim drugim tetnim
hemijskim agensima, oralnim kontraceptivima, radijaciji i slino.
Neke osobe su zbog genetskog naslijea podlone raku dojke, posebno one koje su pozitivne
na tzv. BRCA1 i BRCA2 gene i imaju vrlo velik rizik, a neki im zbog toga ak preporuuju
preventivno odstranjenje dojki. Kod takvih ena rak dojke je vrlo esto multicentrian (nastaje
na vie mjesta, mogue u obje dojke).
Budui da je rije o bolesti koja je postala gorui javno zdravstveni problem, moderna
medicina je razvila sofisticirane dijagnostike mogunosti i protokole za njezino rano
otkrivanje.
Svakoj eni starijoj od 39 godina preporuuje se mamografija jednom godinje ili barem
jednom svake dvije godine, bez obzira na to imaju li ili nemaju klinikih tegoba. Ako ena
bilo to uoi, pogotovo ako napipa kakvu kvricu, uvlaenje bradavice ili iscjedak,
neizostavno se treba javiti lijeniku, iako to ne mora nuno znaiti da ima rak dojke.
Osnovne radioloke metode pregleda dojke su mamografija i ultrazvuk. Kod ena iznad 39
godina mamografija je apsolutno prva pretraga, bilo da je rije o skriningu ili pregledu zbog
tegoba. Rizik koji mamografsko zraenje nosi (neto manje nego kod RTG-a plua),
apsolutno je prihvatljiv s obzirom na mogunost ranog otkrivanja raka dojke, za koji je
mamografija uvjerljivo najosjetljivija dijagnostika metoda. Naime, rak dojke se u svom
poetnom, neinvazivnom stadiju ("in situ") u vie od 50 posto sluajeva prezentira
mikrokalcifikatima, tj. sitnim, nepravilnim nakupinama vapna, koje e se na mamografskoj
slici vrlo jasno prikazati.
Mamografija e u velikoj veini sluajeva prepoznati i rak dojke u uznapredovalom stadiju
koji stvara morfoloki prepoznatljive sjene na mamogramima koje su uglavnom i gue od
"normalnih" sjena.
Problem su tzv. "guste" dojke, uglavnom kod mlaih ena i ena s fibrocistinim promjenama
na dojci, koje mogu biti odraz hormonske terapije ili degeneracija ljezdanog tkiva zbog
starenja. Kod "guste" dojke moe se dogoditi da se na mamogramu ne vidi uznapredovali
karcinom jer je prekriven gustim sjenama ljezdanog ili fibrocistinog tkiva. No, to ne
umanjuje vrijednost mamografskog pregleda jer e svaki radiolog kad naie na "gustu" dojku,
uputiti pacijenticu na dopunsku ultrazvunu pretragu.

Slika 1:anatomski izgled dojke

Anatomske strukture dojke. Karcinom se razvija u mlijenim kanaliima (duktalni tip) ili
unutar ljezdanih kanalia (lobularni tip).
Ultrazvuk dojke je dopunska pretraga, koja je indicirana nakon to mamografija dade dvojben
ili nejasan nalaz. Iznimka su dojke mlaih ena, kod nas ispod 40. godine, a u svijetu kod onih
ispod trideset, jer se zbog smanjenog rizika raka dojke kod tih ena, neeljenog djelovanja
ionizirajueg zraenja te "gustih" dojki kod mlaih osoba, smatra da je uputnije poeti obradu
ultrazvukom. Mamografija se uini jedino ako je preporuena na temelju ultrazvunog nalaza.
Vrlo je vano da lijenik koji izvodi pretragu pregleda sve dijelove dojki vie puta i pazune
jame. Preporuuje se pregledati i jame iznad kljunih kostiju i uiniti manualni pregled dojki.
Takvim pregledom vrlo je vjerojatno da e radiolog uspjeti identificirati sumnjivu promjenu
na dojci, uglavnom ako je vea od 5 mm.
Osjetljivost zbirnog mamografskog i ultrazvunog pregleda u otkrivanju raka dojke vrlo je
visoka, oko 97 posto.
U novije vrijeme sve se vie izvodi i magnetska rezonanca dojke (MR), koja zasad jo nije
ula u rutinsku upotrebu zbog skupoe, nedostupnosti i vremena koje uzima.
24. oktobra se obiljeava Meunarodni dan borbe protiv raka dojke.

Slika 2.
4

2.0 MAMOGRAFIJA

Mamografija je najdelotvornija, neinvazivna, rentgenska metoda pregleda dojki, kod koje se

koristi specijalno projektovan rentgenski aparat (mamograf), kojeg odlikuje posebno
konstrusana rentgenska cev koja emituje zrake male energije (oko 20 kV).

2.1 TOK SNIMANJA DOJKI MAMOGRAFSKOM METODOM

Priprema pacijenta:podrazumjeva psihiku i fiziku pripremu.Psihika priprema
podrazumjeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage.Fizika preiprema
podrazumjeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta:odjee,nakita i drugih metalnih
predmeta.Nisu potrebne nikakve posebne medikamentozne pripreme.Mamografija se obavlja
u razdoblju kada su grudi najmanje osjetljive,odmah nakon zavrsetka menstruacijei kod ena
iznad 40 godina.
Pozicija pacijenta:pacijent se nalazi u uspravnom poloaju.
Aparatura:koristi se mamograf ili ksenograf.Kod mamografije je vrlo vano pravilo
namjetanje dojki kod snimanja.Pri tome se obavezno koriste dva poloaja:kraniokaidalni i
kosi.
Pribor:promjer kasete je 18x24 ili 24x30 ovisno o veliini dojke.Dojka se smjesti izmedju
dvije ploe koje je stisnu,ponekad i do boli,no taj postupak je potrebnokako bi se izjednaila
gustoa tkiva i uoile eventualne i najmanje nepravilnosti.Veoma je bitno prikazati cijelu
dojku,jer se tumori mogu nalaziti blizu stijenke grudnog koa i ostati neotkriveni.
Centriranje:centralna zraka pada okomito na sredinu filma.Metoda je jednostavna,daje dobre
rezultate,a zbog vrlo male koliine zraenja potpuno je bezopasna.Mamografija se koristi i za
screening tj.za preventivne preglede i za dijagnostiku.

Slika 3
5

3.0GALAKTOGRAFIJA
Pregled se izvodi kao i sama mamografija.Galaktografija se radi samo kod secernirajue
dojke.Kroz otvor na areoli mamile u mlijeni kanal se aplicira par kubika nefrotropnog
kontrasnog sredstva,pomou atraumatske igle.Snimanje je kao kod mamografije.

Slika4

Slika5

3.0 KOMPJUTERIZOVANA TOMOGRAFIJA-CT DOJKI

Priprema pacijenta:prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema

paciejnta.Psihika priprema pacijenta podrazumjeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku
pretrage.Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati,te da je
potrebno zadrati disanje prilikom snimanja.
Fizika priprema podrazumjeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta,odjece,nakita i
drugih metalnih predmeta.
Pozicija pacijenta:pacijent lei u supinacijonom poloaju.U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke
su podignute iznad glave i savijene u laktovima,a prilikom aplikacije kontrasnog sredstva ruka
sa braunilo je ispruena.
Centriranje:centralna zraka ualzi u podruje juguluma.
Topogram:AP
Program:thorax routine
Thicknes:3-5mm
Collimation:ovisi o vrsti i bbroju detektora
Increment:1-3mm
Planiranje polja pregelda:od apexa do ispod dijafragme
Smjer snimanja:kaudokranijalni
Ako se radi i patologiji aplicira se kontrastno sredstvoi ponovi kompletna serija ili se fokusira
samo an patologiju da vi se izbjeglo bespotrebno zracenje.
Zatita:je obavezna a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta pazeci da se
polje snimanje ne pokrije.

Slika6

4.0 MAGNETNA REZONANCA-MR DOJKI

Priprema pacijenta:kao i za ostalje MR preglede.Pacijet potpie i da informacioni pristanak

za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu,kao ni pomagala kao pace
maker ili kohealni aparat,odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.
Pozicija pacijenta:pacijent lei u pronaciji,glavom ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomo
zavojnice breat matrix.
Centriranje:uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavijnice.
Topogram:sagitalni,koronarni i transverzalni.
Sekvence:T2 tse tra,T2 tirm tra, T1fl2d tra i sag,difuzijske sekvence.
Obavezno se rade dinamike sekvence t1 fl3d tra dyna sa kontrastnim sredstvom i odlona
post kontrasta serija sa sekvecom T1 fl3d delayed.

Slika 7

5.0 ZAKLJUAK

Mamografija je medicinska tehnika koja se koristi posebno podeenim niskim dozama X

zraka uz visoki kontrast i filmove visoke rezolucije koji omoguavaju stvaranje slike
unutranjeg tkiva dojke. Na tim slikama mogu se jasno uoiti promene koje ve jesu
kancerogene ili koje bi to mogle da postanu.
Mamografija se koristi i za scrining, tj. grupne preventivne dijagnosticke preglede. Na
preventivne preglede idu ene koje nemaju nikakvih simptoma i obino se rade po dijve slike
svake dojke. Takvi pregledi obino otkriju kvrice koje se ne mogu napipati runim i
samostalnim pregledima, pa se procenjuje da u dobi izmeu 40 i 50 godina preventivni
pregledi mogu smanjiti rizik od smrtnosti usled ranog otkrivanja i intervencije za oko 20%. U
starijoj dobnoj grupi od 50 do 60 godina taj postotak je ak i vii, izmeu 25 i 30%. Strunjaci
preporuuju regularne mamografije za ene iznad 40 godina iako ne postoji koncensus koje su
optimalne frekvencije pregleda. U svakom sluaju svi se slau da bi to trebalo biti jednom u
godini ili jednom u dve godine.
Dijagnosticka mamografija radi se kad ve postoji neka sumnja, kada ena osea odreene
promene ili kad prethodni preventivni mamogrami pokau potrebu za to. Dijagnosticki
mamogrami su ekstenzivniji, te je izloenost X zracima neto via, ali i dalje doze nisu vee
od 0,3 rada.

6.0 LITERATURA
1.0 Tehnike snimanja u radiologiji Univerzitetsko izdanje Srajevo
2.0http://www.damiba.rs/index.php?
option=com_content&view=article&id=53&Itemid=67&lang=en
3.0https://www.google.ba/search?
q=MRI+dojke&espv=2&biw=1366&bih=662&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUK
Ewjd3v6grPvPAhXGBiwKHd6LBCkQ_AUIBigB#imgrc=DBTSj2U3krEoHM%3A
4.0 http://www.vasezdravlje.com/izdanje/clanak/1050/

10