Castanea sativa, tamme kastanje

Algemene plant- en teeltinformatie voor kastanje-bomen

WETENSCHAPPELIJKE Castanea sativa (syn. C. vulgaris, C. vesca)

NAAM
NEDERLANDSE NAAM Tamme kastanje, Eetbare Kastanje(-noten), gewone-, kastanjelaar

FRANSE NAAM châtaignier commun, castaignié, chataigne

ENGELSE NAAM sweet chestnut tree = spanish chestnut

DUITS esskastanie = edelkastanie = marone = echte kastanie

RASSEN / CV'S 'Argenteo-Variegata' (wit gerand blad), 'Asplenifolia' (met diep ingesneden
blad), 'Dissecta' (lijnvormig blad), 'Glabra' (heel groot donkergroen blad),
'Variegata' (geel gerand blad), 'Lyon' (grote vruchten op jonge leeftijd), 'Dorée
de Lyon' (zeer grote kastanjevruchten, rijkdragend), 'Montagne', 'Noire
Precoce', 'Vincent van Gogh', ...
ENGLISH European Chestnut
FAMILIA/ familie Fagaceae, Beukenfamilie (Cupuliferae)
HERKOMST Europa, Medit.
LICHT schaduw of zon
HOOGTE 15 tot 20 (25) m
BLOEITIJD mei, juni
BLOEMEN Groengele opvallende mannelijke bloeiwijzen. Vrouwelijke bloeiwijze is
weinig opvallend. Windbestuiver. Sommige mensen zijn allergisch voor de
stuifmeelpollen. (Hooikoorts veroorzakend)
PH GROND Lichtzuur (lager dan 6.5) Verdraagt geen kalkrijke grond!!
PLANTAFSTAND 8 x 12m
PLANTTIPS Diepe, frisse (zand)grond. Geen zware, natte of kalkrijke grond. Hoge
luchtvochtigheid nodig. Vlot te verplanten (laat in blad). Kruisbestuiving kan
de productie positief beïnvloeden.
De wortels van een tamme kastanjeboom zijn zeer vorstgevoelig. Beslist bij
vorstvrij weer planten!
AARD Boom of struik.
PLANTKENMERKEN Bladeren en vruchten zijn erg opvallend. De vruchten zijn bijzonder rijk aan
zetmeel; goede bron van eiwitten en suiker.
SNOEITIJD 9
SNOEITIPS Kastanjebomen zijn diep terug te snoeien. Meestal is snoei overbodig.
INFORMATIE Zelfsteriliteit komt voor. Kalkschuwend. Sommige gebruikers krijgen
ademhalingsproblemen bij gebruik (na verwerking) Z
ZIEKTEN Wormstekigheid, bladvlekkenziekte, meeldauw (echte witziekte), houtkanker,
kastanjepest

CONSUMPTIE Keuken. Dessert. Fruittuin, Siertuin (grote-), Bermen

VERMEERDERING zaaien of enten
TEELTINFO Winterhard tot -23°C. Meestal pas vruchten vanaf het 4de jaar. (Sommige
rassen zijn vroeg productief)

MEMO De tamme kastanje heeft fraaie bloeiwijzen die de boom pas in mei-juni
sieren. Daardoor hebben de kastanjes van deze boom een korte groeitijd en
zijn in ons klimaat vaak veel bolsters loos (leeg). Op zandgrond groeit de
tamme kastanje doorgaans struikachtig en wordt slechts enkele meters hoog en
breed.
Andere soorten: Castanea crenata (= Japanse kastanje), Castanea mollissima (= Chinese
kastanje)

Ziekten en plagen bij tamme kastanje (Castanea sativa)

Beschadiger (Ned) Bladvlekkenziekte houtkanker Meeldauw
Synoniem Echte witziekte
Diaporthe Sphaerotheca
Beschadiger (Latin) Cylindrosporium castanicolum (Endothia) parasitica castagnei
Op de kastanjebladeren talrijke
olijf-bruine ronde tot ovale Op takken en
afstervende vlekken met zeer twijgen ontstaan Scheuten en
kleine zwarte puntvormige kankerachtige bladeren
sporenkapsels. Zieke bladeren gezwellen. Ziek hout misvormen en zijn
Ziektebeeld vallen in massa af aug.-sept.) sterft af. wit bepoederd.
Scheuten en
Beschadigingsplaats Bladeren. Takken en twijgen. bladeren.
Tijdstip schade augustus - september
Voorkoming schade
(Preventie) Zie Groente & Fruit Encyclopedie
In de kwekerij en ook bij jonge (In de
aangeplante kastanjebomen kan boomkwekerij kan
men vanaf juli 2 x spuiten met een bestrijding
Scheikundige bestrijding erkende contactfungiciden. nodig zijn)
Tolerante rassen
Gevoelige rassen

Betekenis wetenschappelijke naam: De geslachtsnaam Castanea heeft twee mogelijke betekenissen: 1)

Latijnse naam voor de tamme kastanje 2) van Kasanaia een stad in Klein-Azië (Turkije). De
soortaanduiding sativa betekent gekweekt (Latijnse woord: serère = zaaien); een verwijzing naar de
vermeerdering door zaaien.

De vrucht van de Tamme Kastanje.

Het is even bukken !!
De Marron.*

Oktober is de maand om tamme kastanjes te zoeken. Je vindt de bomen in het bos en vaak in parken of
oude oprijlanen. De naam komt niet van de Thessalische plaatsnaam "Castan", zoals wel beweerd wordt,
maar net als de boom zelf uit het Armenische, waar hij "kask" heet. De Fransen gebruiken het woord
"Châtaignes" voor gewone kastanjes. De mooiste, die met één noot per bolster, heet dan marron, als is de
maronnier weer de naam van de "Wilde- of Paardekastanje".

Castanea Sativa

De tamme kastanje, de zoete, is officieel de Castanea Sativa, van de beukenfamilie, een grote boom die pas
laat in zijn lange leven bloeit met een soort katjes die, na bevruchting, kastanjes met een fijn- stekelige
bolster opleveren waarin de glanzende kastanjes. Het belangrijkste bestanddeel vormen de koolhydraten
(40%), waaronder veel glucose. De paarde- of wilde kastanje (Aesculus hippo-castanu) is van een heel
andere familie. Het is die met bloeiende kaarsen en grove stekels.

Seizoen

December is niet de tijd om kastanjes te oogsten, maar gegeten worden ze juist wel: met spruitjes en bij
wildgerechten. Ook worden ze veel gepoft. Daar zijn nog speciale pannen voor, een soort koeken- pan met
gaten in de bodem. Ouderwets, dat wel, maar niet vreemd voor een van de oudste, makkelijkst te
verzamelen, goedkoopste en ooit meest algemene voedingsmiddelen. Je hoeft alleen maar te bukken. Nu is
het een luxeproduct.

Bewaren

De kunst van bewaren is men ook al vergeten. Invriezen werkt heel goed. Ze zijn er natuurlijk ook
gedroogd, maar daar is niet veel eer mee te behalen. In blik, op water zijn ze wel te krijgen, maar er is een
betere vorm: gepeld en gekookt en vervolgens droog gevacumeerd. Dat is een behoorlijk alternatief voor
verse, al zul je niet de heerlijke geur van zelf gepofte kastanjes mee in huis krijgen. Kastagnes bewaren
heel wat beter als ze regelmatig worden besproeid met de plantenspuit. Als je ze (in stukjes) droogt, kun je
er daarna meel van maken. In Italië wordt het meel nog vaak gebruikt voor allerlei zoete baksels. Maar ook
een gerecht als polenta werd oorspronkelijk van kastanjemeel gemaakt.
Je kunt kastanjes ook wecken of confijten (marrons glacés).

Bereiding

Iedereen kruist ongepelde kastanjes in voor het poffen of koken, om makkelijker te kunnen pellen. Het is
makkelijker om ze een keer helemaal rondom in te snijden, in plaats van het gebruikelijke kruisje. Dat pelt
veel beter! Pel ze warm en een scheut olie in het kookwater maakt de schil bovendien soepeler en
gemakkelijker te hanteren. De specialiteit marrons glacés heten ze in iedere taal, zelfs in Spanje, waar de
meeste gemaakt worden. Een langdurig proces. De kastanjes worden dagenlang in een steeds
geconcentreerdere warme, met vanille geparfumeerde suikerstroop gelegd, waarna je ze heel langzaam, in
een dag of vijf laat afkoelen. Op deze manier worden ze glanzend geglazuurd. In de Franse Ardèche wordt
er een zoete puree van gemaakt wat crème de marrons heet. Deze wordt voor toetjes of als broodbeleg
gebruikt. Verwar de crème niet met puree de marrons, dat is de ongezoete puree van gare kastanjes.

Zowel voor hartige als in zoete gerechten te gebruiken. geroosterd, gepureerd, van eenvoudig tot de top van
de gastronomie, de kastanje past bij alle stijlen. Vroeger werd kastanjemeel als vulling voor taart en zelfs
vlees gebruikt. Je kan kastanjepuree kant-en-klaar gepureerd kopen in de supermarkt. Wel opletten of je
zoete of hartige puree hebt, want dat maakt een groot verschil. Kastanjepuree maak je ook eenvoudig zelf
door de gepelde noten te koken en te pureren. Deze puree kan je dan eenvoudig in porties diepvriezen.
Als je werkt met verse kastanjes moet je eerst de harde pel van de kastanjes halen. Kook daarna even op en
haal het bruine vlieje eraf. Kook dan de kastanjes in een stevige bouillon. Pureer en werk op met room,
peper en zout.
Je kan gekookte kastanjes kopen en/of kastanjepuree (gezoet en niet gezoet). Deze puree kan je dan ook op
smaak brengen met room, peper, zout en een snuifje cayenne eventueel.

Recepten

Gepofte kastanjes uit de oven

Verhit de oven voor op de hoogste stand, met de bakplaat er in, zodat die ook goed heet wordt. Snijd de
kastanjes met een scherp mes kruislings in. Open de oven, verspreid de kastanjes over de hete bakplaat en
sluit de oven weer. Zet de oven op een iets lagere stand (ongeveer stand 5) en laat de kastanjes er 10 - 15
minuten in (als ze echt gaan "poffen", dus uit elkaar knallen, stop dan eerder). Haal ze dan uit de oven, laat
ze een beetje afkoelen (zodat ze aan te pakken zijn) en pel dan de harde schil en zoveel mogelijk van het
velletje er af. Je kunt de gepofte kastanjes zonder meer eten, of met peper, zout en boter, of met suiker,
stroop of honing. Of je kunt ze verder verwerken.

Hartige puree van gepofte kastanjes

Doe de gepofte en gepelde kastanjes in een kookpan. Doe er bouillon bij tot ze net onder staan. Kook ze 30
minuten. Stamp ze tot puree. Geschikt als bijgerecht bij wijze van aardappelpuree. Vaak wordt het gegeten
met spruitjes bij wildgerechten.

Zoete kastanjepuree (van gepofte kastanjes)

Volg het vorige recept, maar gebruik melk met een vanillestokje in plaats van bouillon. Haal het
vanillestokje er uit voordat je gaat stampen. Je kunt het ook heel fijn pureren met een staafmixer.

Kastanjepuree zonder poffen

Snijd de kastanjes met een scherp mes kruislings in. Kook ze in een pan met bouillon (zo dat ze bet onder
staan) in 30 - 45 minuten gaar. Giet ze af (vang de bouillon op) en pel ze. Pureer ze met bouillon tot de
gewenste dikte. Vermeng de puree met crème fraiche, zout en peper naar smaak.

Kastanje "Mont Blanc"

Snijd de kastanjes met een scherp mes kruislings in. Kook ze in een pan met water (niet te veel) in 30 - 45
minuten gaar. Giet ze af, pel ze en pureer ze met de staafmixer. Klop slagroom met suiker stijf. Meng de
helft van de slagroom door de kastanjepuree. Vorm hiervan een "berg" en bedek die met de rest van de
slagroom.

Kastanjebonbons
Maak een zoete kastanjepuree (zie één van bovenstaande recepten). Vorm er kleine balletjes van en zet die
koud weg. Vet een bord in met boter en zet dan ook koud weg. Smelt een reep pure chocola "au bain
marie". Dompel (m.b.v. een prikker) de koude kastanjeballetjes snel even in de gesmolten chocola. Leg ze
daarna op het ingevette koude bord, zodat de chocola direct stolt.

Het recept : Kastanjesoep

Deze soep is heel eenvoudig om klaar te maken. Het is bovendien een streekgerecht en die zijn momenteel
bijzonder in trek. Bereidingstijd : 40 minuten met diepgevroren kastanjes, 25 minuten met kastanjes uit
blik.

Voor 2 personen
Halfvolle melk : 1/2 liter
Diepgevroren kastanjes : 200 g of naturel marrons : 1 blik
Ui : 1
Selderie : 2 stengels
Courgette : 250 g
Zonnebloemmargarine : 1 koffielepel
Peper en zout

De melk opwarmen met 1/4 liter water. Zout toevoegen. De kastanjes toevoegen en ongeveer 30 minuten
laten koken op een laag vuurtje (15 minuten voor kastanjes uit blik). De groenten schoonmaken, de ui en de
selderie fijnhakken. De courgette in kleine stukken snijden. De margarine in een pan smelten en de ui en de
selderie op een hoog vuur fruiten. De courgette bijvoegen, 10 minuten laten stoven en geregeld roeren. Bij
de kastanjes doen. De soep mixen. Proeven en peper en zout toevoegen naar smaak.