Instrukcja DMA Spr. Strona 13

Anton Paar
INSTRUKCJA OBSŁUGI
DMA 4100/4500/5000
ANALIZATOR
GĘSTOŚCI / CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO / STĘŻENIA
Anton Paar GmbH

Anton Paar Straße 20
A-8054 Graz / AUSTRIA - EUROPE
Telefon: +43 316 257-0

Fax: +43 316 257-257
e-mail: postmaster@anton-paar.com
WWW: http://www.anton-paar.com/ap/
Instrukcja Obsługi DMA 4100/4500/5000
Ponieważ podczas opracowywania niniejszej instrukcji rozważono wszystkie środki ostrożności, firma
Anton Paar GmbH nie bierze odpowiedzialności za błędy i pominięcia.
Nie ponosimy również odpowiedzialności za uszkodzenia powstałe w wyniku wykorzystania informacji

zawartych w niniejszym dokumencie.
Anton Paar GmbH nie zobowiązuje się do uaktualniania informacji zawartych w niniejszej instrukcji.
Copyright © 1998 Anton Paar GmbH, Graz, Austria.
Nr dokumentu: XDLIB07A.PM5
Strona 2 Anton Paar GmbH, Anton Paar Straße 20 A-8054 Graz / AUSTRIA - EUROPE
Przedstawiciel w Polsce: EKMA ul. Niemcewicza 26/87, 02-306 Warszawa tel./fax: 022 659 13 41
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE.........................................................................................................................................
2. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI..............................................................................................................................
3. SYMBOLE STOSOWANE W INSTRUKCJI..................................................................................................
4. ZAKRES DOSTAWY.....................................................................................................................................
5. URUCHAMIANIE APARATU.........................................................................................................................
PRZYGOTOWANIE APARATU DO PIERWSZEGO URUCHOMIENIA.......................................................
6. ELEMENTY FUNKCJONALNE.....................................................................................................................
6.1 WYŚWIETLACZ I KLAWIATURA.........................................................................................................
6.2 WIDOK Z TYŁU....................................................................................................................................
7. POMIARY.......................................................................................................................................................
7.1 PROCEDURA SPRAWDZANIA PRZED POMIAREM...........................................................................
7.2 AKTUALNY POMIAR...........................................................................................................................
8. MYCIE I SUSZENIE KOMORY POMIAROWEJ............................................................................................
9. DZIAŁANIE NA APARACIE...........................................................................................................................
9,1 OBSŁUGA MENU................................................................................................................................
9.1.1 Użycie Klawiszy na Klawiaturze......................................................................................................
9.1.2 Użycie Klawiatury Zewnętrznej (Opcjonalnie)...............................................................................
9.2 INSTRUKCJE DZIAŁANIA........................................................................................................................
9.2.1 Kontrast Obrazu...............................................................................................................................
9.2.2 Ustawianie Daty i Czasu..................................................................................................................
9.2.3 Definiowanie Metody........................................................................................................................
9.2.4 Ustawianie Temperatury..................................................................................................................
9.2.5 Wybieranie Wyjść Dla Obrazu, Drukarki i Pamięci........................................................................
9.2.6 Definiowanie Zawartości i Układu Obrazu.....................................................................................
9.2.7 Definiowanie Zawartości i Układu Wydruku..................................................................................
9.2.8 Definiowanie Przechowywania Danych w Pamięci.......................................................................
9.2.9 Ustawianie Parametrów Dla Zmieniacza Próbek...........................................................................
9.2.10 Ustawienia Dla Procedury Pomiarowej........................................................................................
9.3 STRUKTURA I OPIS MENU.................................................................................................................
9.3.1 Ustawianie Temperatury („temperature setting”).........................................................................
9.3.2 Regulacja, kalibracja („adjustment”)..............................................................................................
9.3.3 Ustawienia Pomiaru („measurment settings”)..............................................................................
9.3.4 Ustawienia Aparatu („instrument settings”)..................................................................................
9.3.5 Ustawienia Metody („method settings”)........................................................................................
9.3.6 Konfiguracja Zmieniacza Próbek („sample changer configuration”).........................................
9.3.7 Funkcje Użytkownika („user functions”).......................................................................................
9.3.8 Weryfikacja Funkcji Użytkowych („customfunction verification”)..............................................
9.3.9 Pamięć Danych („data memory”)....................................................................................................
9.3.10 Tryb Testowy („testmode”)...........................................................................................................
9.3.11 Serwisowy Tryb Testowy („service testmode”)..........................................................................
9.4 PRÓBKA („SAMPLE#”)...............................................................................................................................
DODATEK A: WPŁYW LEPKOŚCI NA POMIAR GĘSTOŚCI.........................................................................
DODATEK B: PRACA PRZY WYSOKIEJ WILGOTNOŚCI POWIETRZA I NISKICH TEMPERATURACH

POMIARU...........................................................................................................................................................
Strona 3
Anton Paar GmbH, Anton Paar Straße 20 A-8054 Graz / AUSTRIA - EUROPE
DODATEK C: DANE TECHNICZNE..................................................................................................................
DODATEK D: POLECENIA DO KOMUNIKACJI MIĘDZY KOMPUTEREM I APARATEM DMA

4100/4500/5000..................................................................................................................................................
DODATEK E: TABLICE GĘSTOŚCI.................................................................................................................
DODATEK F: MOŻLIWE BŁĘDY REGULACJI, RAPORT Z REGULACJI......................................................
PRZYKŁADY I OBJAŚNIENIA WARTOŚCI ODCHYLENIA KB......................................................................
1. WPROWADZENIE
Dziękujemy za zakupienie aparatu DMA 4500 lub DMA 5000. Jesteśmy bardzo wdzięczni za zaufanie i
zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby zapewnić wieloletnią bezawaryjna pracę urządzenia.
Aparat DMA 4100/4500/5000 jest pierwszym gęstościomierzem z oscylacyjną U-rurką, który mierzy z
najwyższą dokładnością w szerokich zakresach lepkości oraz temperatur.
Unikalny oscylator wzorcowy, dodatkowo do oscylatora U-rurkowego zapewnia doskonałą długotrwałą

stabilność oraz czyni zbędnymi regulacje w temperaturach innych niż 20oC.
Poprzez pomiar tłumienia oscylacji U-rurki spowodowanego lepkością próbki, aparat DMA 4100/4500/5000
automatycznie koryguje błędy związane z lepkością.
Dwa zintegrowane platynowe termometry Pt 100 zapewniają najwyższą dokładność regulacji temperatury i
są zgodne z normami krajowymi.
Aby wykonać pomiar, wybrać jedną z 10 indywidualnych metod i napełnić próbka komorę pomiarową.
Sygnał dźwiękowy poinformuje o zakończeniu pomiaru, wyniki zostają automatycznie przeliczane (włączając
w to kompensację temperatury tam, gdzie jest to konieczne) na stężenie, ciężar właściwy lub inne jednostki
dotyczące gęstości. Przeliczanie odbywa się przy pomocy wbudowanych tablic konwersyjnych oraz funkcji.
Wyniki gęstości, włączając w to numer lub nazwę próbki, są dostępne na programowalnym wyświetlaczu
ciekłokrystalicznym, na wydruku lub w pamięci danych.
Dla pomiarów całkowicie automatycznych, aparat DMA 4100/4500/5000 można podłączyć do

automatycznych zmieniaczy próbek SP-1 lub SP-3m.
Dokładność DMA 5000 wynosi 5 * 10-6 g/cm3, natomiast dokładność DMA 4500 wynosi 5 * 10-5 g/cm3.
Niektóre opcje oprogramowania, takie jak skanowanie i regulacja temperatury przy wysokiej gęstości lub
lepkości są niedostępne w aparacie DMA 4500.
2. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
 Niniejsza instrukcja obsługi nie wyczerpuje wszystkich problemów bezpieczeństwa i higieny pracy
związanych z użyciem aparatu oraz próbek. Za ustalenie odpowiednich działań zabezpieczających i
określenie stosowalności ograniczeń wynikających z przepisów i uregulowań prawnych odpowiada
użytkownik urządzenia. Te czynności muszą być wykonane zanim aparat zostanie użyty.
 Przed użyciem aparatu DMA 4100/4500/5000 zapoznać się z instrukcją obsługi.
 Anton Paar GmbH gwarantuje prawidłowe działanie aparatu, w przypadku, gdy użytkownik nie
dokonuje nie zaakceptowanych przez producenta zmian w elementach mechanicznych, elektronicznych
oraz oprogramowaniu, jak również, gdy stosuje się do poniższych punktów.
 Postępować według wszystkich wskazówek i porad zawartych w instrukcji w celu zapewnienia

prawidłowego i bezpiecznego działania aparatu DMA 4100/4500/5000.
 Aparat DMA 4100/4500/5000 nie może być używany niezgodnie z przeznaczeniem, tzn. do celów innych
niż opisane w instrukcji.
Strona 5
 Wyposażenie inne niż dostarczone lub zaaprobowane przez firmę Anton Paar GmbH nie może być
używane.
 Nie używać aparatu DMA 4100/4500/5000, jeżeli podejrzewamy, że działa nieprawidłowo, gdyż wtedy
pod żadnym pozorem nie można wykluczyć możliwości zranienia lub utraty życia przez osobę
obsługującą, jak również możliwości uszkodzenia aparatu.
 Aparat DMA 4100/4500/5000 nie jest urządzeniem przeciwwybuchowym (nie posiada osłony
przeciwwybuchowej), dlatego nie może być używany tam, gdzie atmosfera wokół niego jest
niebezpieczna.
 Procedury serwisowe obejmujące zdejmowanie osłon zewnętrznych oraz prace przy włączonym zasilaniu
mogą być wykonywane tylko przez upoważniony personel serwisowy.
 Ze względu na specyfikę pomiaru, wyniki zależą nie tylko od prawidłowego użycia oraz działania aparatu
DMA 4100/4500/5000, gdyż mogą na nie wpływać również inne czynniki. Z tego względu zaleca się, aby
przed podjęciem kolejnych działań wyniki oznaczeń zostały wiarygodnie przetestowane.
 Przy manipulacjach próbkami łatwopalnymi oraz materiałami myjącymi postępować zgodnie z poniższymi
środkami bezpieczeństwa:
 W pobliżu aparatu przechowywać materiały, które nie są łatwopalne.
 Nie pozostawiać otwartych pojemników z próbką.
 W przypadku rozlania próbki lub płynu myjącego natychmiast zetrzeć powstałą plamę.
 Upewnić się, że aparat znajduje się w miejscu dobrze wentylowanym, wolnym od łatwopalnych
gazów i oparów.
 Aparat podłączyć do sieci poprzez wyłącznik bezpieczeństwa umieszczony w bezpiecznej odległości

od urządzenia. W razie zagrożenia zasilanie wyłączyć tym wyłącznikiem. Nie używać do tego celu
włącznika zasilania na aparacie.
– Gaśnica powinna zawsze znajdować się pod ręką.
– Nie pozostawiać pracującego aparatu bez nadzoru.
3. SYMBOLE STOSOWANE W INSTRUKCJI
W niniejszej instrukcji stosowane są następujące symbole:
Ten symbol oznacza niebezpieczeństwo. Zwraca uwagę na procedurę roboczą, działanie lub
podobne, które, w przypadku nieprawidłowego wykonania lub zastosowania się do nich,
mogłyby spowodować uszkodzenie lub zniszczenie aparatu lub jego elementów. Dopóki
wszystkie zaznaczone tym symbolem warunki nie zostaną całkowicie zrozumiane, nie
pomijać tego fragmentu instrukcji i nie przechodzić do jej dalszej części.
Ten symbol oznacza poradę, uwagę. Zwraca on uwagę na informacje dodatkowe, które
mogą być przydatne dla użytkownika aparatu.
4. ZAKRES DOSTAWY
Porady:
 Aparat DMA 4100/4500/5000 został przed wysyłka dokładnie sprawdzony, jednak podczas
transportu może nastąpić jego uszkodzenie.
 Jeżeli aparat lub pozycja dostawy zostały uszkodzone w czasie transportu, to należy
skontaktować się z firmą przewozową oraz z lokalnym przedstawicielem firmy Anton Paar.
Zachować opakowanie w celu jego oceny przez przedstawiciela firmy przewozowej lub
ubezpieczeniowej.
 Jeżeli brakuje jakiejś części, to należy skontaktować się z lokalnym przedstawicielem firmy
Anton Paar.
Ilość Nazwa Nr katalogowy

1 szt. Kabel zasilający Europa 65146
USA 52656
Wlk. Bryt. 61865
1 szt. Instrukcja obsługi angielska 75747
niemiecka 75746
1 szt. Zestaw wyposażenia, zawierający: 70248
2m wąż silikonowy 3 x 5 mm 50814
7 szt. strzykawka Luera 2 ml 51974
2 szt. końcówka Luera do napełniania 71435
2 szt. wtyczka Luera 63865
2 szt. adapter Luera (wtyczka) 63863
1 szt. śrubokręt 75030
5. URUCHAMIANIE APARATU
Porady:
 Aparat DMA 4100/4500/5000 nie wymaga specjalnych warunków do instalacji.
 Ale, aby zagwarantować stabilność temperatury, nie umieszczać go
 w pobliżu grzejników,
 w pobliżu klimatyzatorów,
 w bezpośrednim oddziaływaniu słońca
Uwaga:
Wbudowany silny wentylator chłodzący rozprasza ciepło poprzez otwory w dnie i z tyłu
aparatu DMA 4100/4500/5000. Z tego względu zwracać uwagę, aby tam nie blokować
przepływu powietrza.
Strona 7
PRZYGOTOWANIE APARATU DO PIERWSZEGO URUCHOMIENIA
1. Wyjąć z pudełka z wyposażeniem dwie końcówki Luera do napełniania.
2. Poluzować wkręt (1), odchylając lekko do tyłu miękką osłonę gumową przy pomocy górnej części
śrubokręta.
Rysunek 5.1
3. Ruchem obrotowym włożyć końcówki napełniające (patrz rys. 5.1) w otwory zacisku (2). Wkładać
dotąd, aż końcówka będzie skierowana do środka odpowiedniego otworu komory pomiarowej.
4. Używając umiarkowanej siły wepchnąć obydwie końcówki w kierunku komory pomiarowej i

jednocześnie dokręcać wkręt dotąd, aż poczuje się pewien opór.
5. Sprawdzić szczelność połączenia końcówek do napełniania:
a. Zacisnąć mocno jedną końcówkę przy pomocy palca.

b. Napełniać powietrzem pod umiarkowanym ciśnieniem przy użyciu 2 ml strzykawki (wyjętej z
pudełka z wyposażeniem).
c. Zwolnić tłok strzykawki.
 Jeżeli połączenia są szczelne, to tłoczek strzykawki będzie powoli wypychany z powrotem
przez ciśnienie w komorze pomiarowej.
 Jeżeli są nieszczelności, to w komorze pomiarowej nie powstanie ciśnienie i tłoczek
strzykawki nie zmieni swojego położenia. Powtórzyć kroki 2 do 5.
6. Uciąć kawałek węża silikonowego o długości koło 250 mm. Wąż znajduje się w pudełku z
wyposażeniem.
7. Wąż silikonowy podłączyć do wylotu pompy powietrza (patrz rys. 5.2)
Rysunek 5.2
8. Zamocować adapter Luera (wtyczkę) na drugim końcu węża silikonowego (patrz rys. 5.3).
Rysunek 5.3
9. Jeżeli używa się drukarkę, to kabel połączeniowy włożyć do złącza COM 2 z tyłu aparatu DMA
4100/4500/5000.
10. Sprawdzić napięcie robocze.
Uwaga:
 Przed włączeniem aparatu DMA 4100/4500/5000 upewnić się, że napięcie zasilające
jest prawidłowe (85 V do 260 V, 48 Hz do 62 Hz). Jeżeli spodziewamy się dużych
wahań napięcia, to zaleca się użycie stabilizatora (UPS).
 Przewód uziemiający kabla zasiania (lub gniazda zasilania aparatu) nie posiadający
bezpiecznika trzeba uziemić.
11. Przy pomocy kabla zasilającego połączyć gniazdo zasilania aparatu z siecią.
12. Przy użyciu włącznika zasilania „POWER” włączyć aparat DMA 4100/4500/5000. Zielona lampka z
przodu aparatu wskazuje, że aparat jest włączony. Po zakończeniu procedury uruchamiania
oświetlenie komory będzie cały czas włączone.
Porady:
 Po włączeniu zasilania, aparat DMA 4100/4500/5000 wymaga około 20 minut na
ustabilizowanie temperatury i dodatkowo 5 do 10 minut na regulacje temperatury
wewnętrznej. Jeżeli odpowiednia temperatura pomiaru jest już ustawiona, to w tym
czasie nie używać żadnego klawisza. Każde dotknięcie klawisza znacznie wydłuży
okres oczekiwania.
 W przypadku wysokiej wilgotności powietrza lub niskiej temperatury pomiaru patrz
Dodatek B.
Strona 9
6. ELEMENTY FUNKCJONALNE
6.1 WYŚWIETLACZ I KLAWIATURA
Po włączeniu aparatu DMA 4100/4500/5000 wykonywana jest procedura samosprawdzenia oraz inicjalizacja
(około 2 minut), a następnie pojawia się następujący obraz:
Porada:
Koniecznym może okazać się wyregulowanie kontrastu obrazu. Służą do tego klawisze strzałki
„GÓRA” i „DÓŁ”. Zapamiętywanie ustawienia kontrastu odbywa się w menu „instrument
settings”
A Pump Density
Tu 10.Feb.1998 13:53:41 a
density
b
B
g/cm3
SG (viscosity < 700 mPas)
0.0012 c
d
act.temp.: 20.000 oC cond:valid
C Menu
Menu Print
Print
0.0012 Sample#
Sample# Method
Method Start
Start
Rysunek 6.1.-1 Wyświetlacz DMA 5000 przy pierwszym uruchamianiu.
A NAGŁÓWE
K
Pump Jeżeli włączona jest pompa powietrza, to migocze „Pump”.

Density Nazwa wybranej metody.
-Osc- „-Osc-„ w prawym rogu wskazuje, że komora gęstości nie oscyluje. Ani gęstość, ani
żadna związana wielkość nie zostaną pokazane ani wydrukowane. Wyświetlacz
pokaże, a drukarka wydrukuje „--------„.
B OKNO POMIAROWE (Przykład)
a. Data i czas.
b. Gęstość z korektą lepkości dla próbek o lepkości poniżej około 700 mPas.
c. Ciężar właściwy z korektą lepkości dla próbek o lepkości poniżej około 700 mPas.
d. Zmierzona temperatura komory pomiarowej, stan pomiaru.
C LINIA DOLNA
W linii dolnej wyspecyfikowane są funkcje klawiszy znajdujących się na klawiaturze poniżej.
W trybie pomiarowym dostępne są następujące funkcje klawiszy:
Menu Wybór menu do ustawień i konfiguracji.

Print Inicjowanie drukowania.
Sample# Wpisywanie opisu i/lub numeru próbki.
Method Wybór metody pomiaru.
Start  Uruchamianie procedury pomiaru automatycznego. W zależności od ustawień, taka
procedura zawiera oczekiwanie na ustabilizowanie się pomiaru, drukowanie
wyników i zachowywanie w pamięci, „zamrażanie”1 obrazu oraz zwiększanie
numeru próbki.
 Uruchamianie skanu temperatury, jeżeli jest uaktywniony (tylko DMA 5000).
 Jeżeli jest podłączony i uaktywniony zmieniacz próbek SP-1 lub SP-3m, to ten
klawisz jest niedostępny. Użyć klawisza „Start” na zmieniaczu próbek.
A B
A n to n P a a r
H
I
C D E F G
Rysunek 6.1-2 Widok z przodu oraz klawiatura
A Wyświetlacz ciekłokrystaliczny.
B Wziernik do komory pomiarowej.
C Klawisze funkcyjne.
D Klawisze „GÓRA” i „DÓŁ”.
E Klawisz „ENTER”.
F Klawisz pompowania powietrza.
G Klawisz „LIGHT” wyświetlacza.
H Klawisz pomocy.
1
W oryginale „freezing” - co tu oznacza przerywanie z zachowaniem wartości (zmiennych).
Strona 11
I Zielona lampka - wskaźnik zasilania.
6.2 WIDOK Z TYŁU
Rysunek 6.2-1
A Króciec „DRY AIR PUMP” do podłączania osuszacza powietrza (p. Dodatek B).
B Króciec „DRY AIR INTERNAL” do wtłaczania suchego powietrza do wnętrza DMA 4100/4500/5000 w
celu uniknięcia skraplania się wilgoci na bloku komory pomiarowej w niskich temperaturach pomiaru
(patrz Dodatek B).
C Gniazdo zasilania.
D Uchwyt bezpieczników.
E Włącznik zasilania.
F Złącze klawiatury/czytnika kodów paskowych.
G Interfejs komputerowy (COM 1).
H Interfejs drukarki (COM 2).
I Napęd karty pamięci (PCMCIA) do uaktualniania oprogramowania.
J Interfejsy S-BUS do podłączania zmieniacza próbek SP-1 lub SP-3m.
K Tabliczka z typem aparatu.
L Tabliczka z danymi technicznymi.
M Żeberka chłodzące.
7. POMIARY
7.1 PROCEDURA SPRAWDZANIA PRZED POMIAREM
 Przed każdą serią pomiarów sprawdzić ważność regulacji DMA 4100/4500/5000 przy użyciu
odgazowanej wody destylowanej. Dokładność ustawienia można rozpoznać na podstawie odchyleń
wskazań gęstości od gęstości rzeczywistej w temperaturze pomiaru (patrz tablice gęstości, Dodatek D).
 Poniższa procedura zalecana jest do wykonywania przynajmniej raz dziennie.
Sprawdzanie regulacji przy pomocy odgazowanej wody destylowanej:
1. Świeżo destylowaną (podwójnie) wodę gotować przez kilka minut w celu usunięcia
rozpuszczonego powietrza.
2. Kolbę szklaną całkowicie napełnić zagotowaną wodą i przykryć.
3. Odczekać, aż woda schłodzi się do temperatury zbliżonej do temperatury pomiaru.
4. Suchą i czystą komorę pomiarową powoli napełnić odgazowaną wodą destylowaną,

sprawdzając przez wziernik, czy nie ma pęcherzy powietrza.
Porada:
Jeżeli już nie ma na wyświetlaczu, to przy pomocy klawiszy „GÓRA” i „DÓŁ” wcisnąć „Method”,
podświetlić (zaznaczyć) „density nc” i wcisnąć „ENTER”, a osiągnie się „density (not viscosity
correct.)”.
5. W menu „measurment settings”, „meas. finished by:” wybrać „equilirium”.
6. Czekać na 5 cyfr (DMA 4500) lub 6 cyfr (DMA 5000) po przecinku „density ”.
7. Porównać pokazaną wartość z odpowiadającą jej wartością z tablicy w Dodatku E.
8.  Jeżeli wartości są zgodne w zakresie 0.00005 g/cm3 (DMA 4500) lub 0.00001 g/cm3 (DMA
5000), to po osuszeniu komory pomiarowej można wykonywać pomiary.
 Jeżeli wartości różnią się o ponad 0.00005 g/cm3 (DMA 4500) lub ponad 0.00001 g/cm3
(DMA 5000), to trzeba wymyć i osuszyć komorę pomiarową i ponownie napełnić ją
odgazowaną wodą destylowaną.
 Jeżeli pokazana wartość gęstości ciągle różni się o więcej niż 0.00005 g/cm3 (DMA 4500)
lub więcej niż 0.00001 g/cm3 (DMA 5000) od o0dpowiadającej jej wartości z tablicy, to
trzeba wykonać nową regulację.
7.2 AKTUALNY POMIAR
1. Uaktywnić wybraną metodę przy pomocy klawisza funkcyjnego „Method”.
 Metoda zawiera temperaturę pomiaru, konfigurację obrazu, drukarki oraz pamięci, jak również
ustawienia pomiaru. Wszystkie te dane są przechowywane pod unikalną nazwą metody.
 Metoda „Density” oraz temperatura pomiaru 20oC są fabrycznymi ustawieniami domyślnymi.
 W pamięci aparatu DMA 4100/4500/5000 już znajduje się 9 ustawionych metod (obraz, pamięć,
Strona 13
wydruk), które spełniają większość powszechnych zadań pomiarowych. Każdą z tych metod można
łatwo zmieniać według potrzeb użytkownika.
 Wykaz metod:
Pump ACTUAL METHOD

Density slct
Density nc
Brix
OIML w/w
OIML v/v
AOAC PROOF
Crude Oil
Fuel Oil
Lubricants
Blank Meth
Esc
Esc Exit
Exit
- Density: Pomiar gęstości i ciężaru właściwego z uwzględnieniem poprawki dla cieczy o lepkości
poniżej 700 mPas. Ta metoda jest odpowiednia do bardzo dokładnych pomiarów
gęstości rzeczywistej płynów.
- Density nc: Pomiar gęstości i ciężaru właściwego bez poprawki na lepkość. Przeznaczona dla
próbek o lepkości około 1 mPas (rozcieńczone próbki wodne) oraz do porównywania z
wynikami uzyskanymi w gęstościomierzach U-rurkowych nie posiadających możliwości
korygowania lepkości.
- Brix: Pomiar stężenia (koncentracji) Brixa w temperaturze 20 oC, gęstości z korektą lepkości
oraz gęstości rzeczywistej (pozornej)2. Ta metoda jest przeznaczona do pomiaru
napojów bezalkoholowych i innych próbek zawierających cukier.
- OIML w/w: Pomiar stężenia procentowego (wagowo) etanolu w temperaturze 20oC zgodnie z tablicą
ITS-90 OIML oraz pomiar gęstości z poprawką na lepkość. Przydatna do pomiaru
stężenia alkoholi w destylatach.
- OIML v/v Pomiar stężenia procentowego (objętościowo) etanolu w temperaturze 20 oC zgodnie z

tablicą ITS-90 OIML oraz pomiar gęstości z poprawką na lepkość. Przydatna do pomiaru
stężenia alkoholi w destylatach.
- AOAC PROOF: Pomiar zawartości procentowej (objętościowo) etanolu w temperaturze 60 oF zgodnie z

tablicą AOAC i stopniami Proof (amerykańskie). Pomiar wykonywany w 20 oC.
Przydatna do pomiaru stężenia alkoholu w destylatach.
- Crude oil: Pomiar gęstości z poprawką na lepkość, gęstości API, liczby API oraz ciężaru
właściwego API dla grupy ropy naftowej w dowolnej temperaturze skorygowanej do
15oC. Aby wybrać 60oF, patrz 9.3.5.
- Fuel oil: Pomiar gęstości z poprawką na lepkość, gęstości API, liczby API oraz ciężaru
właściwego API dla grupy olejów napędowych do olejów opałowych w dowolnej
temperaturze skorygowanej do 15oC. Aby wybrać 60oF, patrz 9.3.5.
- Lubricants: Pomiar gęstości z poprawką na lepkość, gęstości API, liczby API oraz ciężaru
2
W oryginale jest „apparent density”, co może oznaczać gęstość rzeczywistą, jak również pozorną.
właściwego API dla grupy środków smarnych (olejów smarowych) w dowolnej

temperaturze skorygowanej do 15oC. Aby wybrać 60oF, patrz 9.3.5.
- Blank method: W tej metodzie nie zostały wprowadzone żadne dane ani parametry.
2. Upewnić się, że komora pomiarowa jest czysta i sucha.
3. Wprowadzić próbkę do komory pomiarowej.
Uwaga:
 Przed wprowadzeniem próbki do aparatu DMA 4100/4500/5000,
– upewnić się, że wszystkie części zwilżane próbką, wykonane z PTFE (końcówki do
napełniania, adaptery) oraz ze szkła borokrzemowego (komora pomiarowa) są odporne
na działanie próbki. Szkło borokrzemowe nie jest odporne na próbki zawierające kwas
fluorowodorowy, nawet w ilościach śladowych.
– do mycia komory pomiarowej przygotować odpowiednią procedurę (patrz p. 8).
 Niezależnie od tego sprawdzić odporność na działanie próbki oraz substancji myjących
elementów zmieniaczy próbek SP-1m i SP-3m, jeżeli są podłączone. Informacja dotycząca
materiałów znajduje się w instrukcjach obsługi tych zmieniaczy próbek.
 Aparatem DMA 4100/4500/5000 można mierzyć próbki z umiarkowaną skłonnością do
atakowania szkła borokrzemowego, takie jak roztwory silnych zasad (np. soda kaustyczna).
Jednak zaraz po wykonaniu pomiaru takie próbki należy natychmiast usunąć z komory
pomiarowej, a następnie odpowiednio ją spłukać. Ważność regulacji (kalibracji) sprawdzać
częściej, niż jest to zalecane. W razie potrzeby wykonać nową regulację (kalibrację).
Temperatura pomiaru roztworów silnych zasad nie powinna być wyższa niż 20 oC. Wyższe
temperatury znacznie przyspieszają korozję.
Porady:
 Próbka musi być jednorodna i wolna od pęcherzy gazowych. Zawiesiny lub emulsje mają
skłonności do separacji w komorze pomiarowej, dając błędne wyniki. Takie próbki powinny
być w komorze pomiarowej krótko. Dlatego zaleca się stermostatowanie próbek przed ich
wprowadzeniem do komory pomiarowej. Pomocnym może okazać się podłożenie podkładek
pod lewe nogi DMA 4100/4500/5000, co spowoduje ich ustawienie pod kątem i stworzenie
przeciwwagi dla siły separacyjnej wytwarzanej przez oscylacje komory pomiarowej.
 Aby uzyskać szybkie wyniki pomiarów, w menu „measurment settings” uaktywnić opcję
„predetermin.”.
 Temperatura próbki zbliżona do temperatury pomiaru skraca czas pomiaru.
 Jeżeli DMA 4100/4500/5000 znajduje się w pierwszej oscylacji harmonicznej (dźwięk o
wysokich tonach), to nie napełniać komory próbką, gdyż mogłoby to spowodować powstanie
pęcherzy podczas napełniania. Odczekać (ok. 10 sekund), aż ten wysokotonowy dźwięk nie
będzie już słyszalny lub przed napełnieniem wcisnąć „menu””Esc”.
 Jeżeli mierzona próbka ma skłonności do tworzenia pęcherzy podczas pomiaru lub osiągania
równowagi, to jej temperatura przed wprowadzeniem do komory pomiarowej powinna być
wyższa niż temperatura pomiaru. Innym środkiem zaradczym może być przechylenie aparatu
poprzez podłożenie pod prawą stronę odpowiednich podkładek, co umożliwi uwolnienie się
pęcherzy (wypór).
Strona 15
Jest kilka sposobów wprowadzania próbki do komory pomiarowej:
A. Przy pomocy strzykawki z końcówką Luera (patrz rys. 7.2-1)
Rysunek 7.2-1
Porady:
 Upewnić się, że przy wylocie z komory pomiarowej znajduje się butelka na zlewki.
 Aby uniknąć zniszczenia szkła komory pomiarowej nigdy nie wprowadzać próbki bez
końcówek do napełniania (patrz p. 5).
 Strzykawkę podłączyć do końcówki do napełniania i powoli jednostajnie wciskać tłok dotąd,
aż z drugiej końcówki wyjdzie kropla.
 Prawidłowość napełniania komory próbką można obserwować przez wziernik. Zwrócić
uwagę, aby cała komora pomiarowa była napełniona próbką. Wymagana ilość próbki wynosi
około 1,5 ml.
 Aby ustrzec się przed wyciekiem próbki strzykawkę pozostawić w pozycji napełniania.
B. Grawitacyjnie, przy pomocy lejka wstawionego we wlocie oraz zaworu (np. zacisku na wężu
elastycznym) na wylocie.
C. Automatycznie, przy użyciu zmieniaczy próbek SP-1m lub SP-3m.
D. Półautomatycznie, przy pomocy pompy perystaltycznej.
Rysunek 7.2-2
Porady:
 Do łączenia węży używać dwóch końcówek (wtyczek) do napełniania Luer.
 Upewnić się, że przy wylocie z pompy perystaltycznej znajduje się butelka na zlewki.
 Do napełniania komory próbką zaleca się przepływ 10 do 25 ml/minutę.
 Upewnić się, że wąż pompy jest odporny na wszystkie próbki i ciecze myjące.
4. Upewnić się, że w komorze pomiarowej nie ma pęcherzy gazowych.
5. Wydrukować uzyskane wyniki pomiarów.
A. Wydruk manualny:
Jeżeli w menu „method settings”, „printer configuration” opcja „printer mode” ma dowolne
ustawienie:
a. Wcisnąć klawisz „Sample#”, aby zdefiniować nazwę próbki i/lub jej numer.
b. Odczekać, aż wynik pomiaru zostanie pokazany.
c. Wyniki pomiaru drukować poprzez wciśnięcie klawisza „Print”.
B. Automatyczny wydruk oraz zachowanie w pamięci.
 Jeżeli w opcja „mode” w menu „method settings”, „printer configuration” oraz „memory
configuration” są ustawione na „measurment valid”: Wcisnąć klawisz „Sample#” w celu
zdefiniowania nazwy i/lub numeru próbki. Wyniki pomiarów są drukowane i zapamiętywane
automatycznie zaraz po tym jak staną się ważne.
 Jeżeli w opcja „mode” w menu „method settings”, „printer configuration” oraz „memory
configuration” są ustawione na „meas. valid (after start)”:
– Wcisnąć klawisz funkcyjny „Start”. Pokazywany jest numer przyporządkowany próbce,
zostanie on wydrukowany wtedy, gdy pomiar będzie ważny. Wyświetlacz zaczyna migotać,
wyniki automatycznie są zapamiętywane się i/lub są drukowane.
– Wcisnąć klawisz funkcyjny „Esc” aby przerwać pomiar lub klawisz funkcyjny „Cont” w celu
uruchomienia następnego pomiaru. Gdy kolejny pomiar zostanie uruchomiony przy pomocy
„Cont”, to wzrasta numer próbki lub zostanie wybrany kolejny numer z listy.
Przykłady wydruków dla DMA 5000:
We 04.Jun.1997 13:20:05
method:Density
sample:0001
act.cell temp.:20.038 C
density :1.29927 g/cm 3
SG :1.30161
condition:pre-determined
We 04.Jun.1997 13:26:43
method:Density
sample:0001
density :1.299325 g/cm 3
SG :1.301666
condition:valid
We 04.Jun.1997 13:37:30
method:Density nc
Strona 17
sample:0001
density (nc) :1.299703 g/cm 3
SG (not corr.) :1.30204
condition:valid
6. Wprowadzić następną próbkę lub, w razie potrzeby, wymyć i wysuszyć komorę pomiarową.
Porady:
 Jeżeli mierzy się próbki różnych produktów, niepodobnych do siebie, to komorę pomiarową
wymyć i wysuszyć po każdym pomiarze. Przy badaniu próbek o zbliżonych właściwościach
stara próbka jest usuwana nową próbką (prze komorę pomiarową należy przetłoczyć 10 ml
lub więcej nowej próbki).
 Nie pozostawiać próbek w komorze pomiarowej dłużej niż jest to konieczne. Próbkę usuwać
przy pomocy odpowiedniego rozpuszczalnika i możliwie jak najszybciej wymyć i wysuszyć
komorę pomiarową.
8. MYCIE I SUSZENIE KOMORY POMIAROWEJ
Porada:
Mycie należy wykonywać przy użyciu dwóch płynów. Pierwszy rozpuszcza i usuwa pozostałości
próbki, drugi usuwa pierwszy płyn i łatwo odparowuje w strumieniu suchego powietrza.
Mycie i suszenie komory pomiarowej:
1. Przy pomocy strzykawki z końcówką Luera napełnić komorę pomiarową pierwszym płynem
myjącym i kilka razy przesuwać tłok w jedną i w drugą stronę. Powoduje to powstawanie
pęcherzy gazowych, które polepszają działanie myjące. Zamiast strzykawki można użyć inne
odpowiednie urządzenie, np. pompę perystaltyczną.
Uwaga:
 Przed wykonaniem pierwszego pomiaru znaleźć odpowiedni pierwszy płyn myjący.
 Pierwszy płyn myjący powinien usuwać pozostałości w komorze pomiarowej.
 Pierwszy płyn myjący musi być dobrany tak, aby nie było spodziewane jego reagowanie z
próbką lub drugim płynem myjącym.
 Dla pozostałości rozpuszczalnych w wodzie należy użyć wodę.
 Do usuwania białek, cukrów lub podobnych substancji organicznych nie używać mocno
stężonego alkoholu jako pierwszego płynu myjącego, ponieważ w komorze pomiarowej mogą
powstać nierozpuszczalne strącenia.
2. Usunąć pierwszy płyn myjący z komory pomiarowej.
3. Komorę pomiarową spłukać kilkakrotnie drugim płynem myjącym. Do tego celu użyć strzykawki
z końcówka Luera, przesuwając kilkakrotnie tłok w jedną i w druga stronę.
Uwaga:
 Drugi płyn myjący powinien być lotny w temperaturze pomiaru.
 Drugi płyn myjący musi być dobrany tak, aby nie było spodziewane jego reagowanie z
pierwszym płynem myjącym.
4. Usunąć drugi płyn myjący z komory pomiarowej.
5. Do króćca napełniającego podłączyć przewód powietrzny (patrz p. 5).
Porada:
Sprawdzić, czy wilgotność powietrza do pracy bez osuszacza nie przekracza limitów podanych
w dodatku B.
6. Przy pomocy klawisza „PUMP” włączyć pompę powietrza.
7. Kilka minut przedmuchiwać powietrzem komorę pomiarową.
8. Wyłączyć pompę powietrza.
9. Przewód powietrza wyjąć z króćca napełniającego.
9. DZIAŁANIE NA APARACIE
9,1 OBSŁUGA MENU
Pump MAIN MENU

temperature settings
adjustment
measurment settings
instrument settings
method settings
user functions
custom function verification
data memory
testmode
service testmode
Esc
Esc Exit
Exit
9.1.1 Użycie Klawiszy na Klawiaturze
 Aby wybrać menu główne wcisnąć klawisz funkcyjny „Menu”.

 Wybieranie pozycji menu przy pomocy klawiszy „GÓRA” lub „DÓŁ” i wciśnięciu „ ”.
 W menu znajdujących się pod „method settings”, „output selection”, „memory configuration” i „printer
configuration” przełączać między „Y” (tak) i „N” (nie) używając klawisza „ENTER”. Przechodzenie do
następnych pozycji przy pomocy klawiszy „GÓRA” i „DÓŁ”.
 W menu znajdujących się pod „method settings”, „display configuration” przełączać między „N” (nie), „S”
(mały rozmiar), „M” (średni rozmiar) i „L” (duży rozmiar) używając klawisza „ENTER”.
 W pozostałych menu, aby wybrać pozycję
– wcisnąć „ ”, aby uaktywnić pozycję,
– kursor przesunąć do wymaganej pozycji używając klawiszy funkcyjnych „Lewy” lub „Prawy”,
– przy pomocy klawiszy „GÓRA” lub „DÓŁ” zwiększać lub zmniejszać wartość numeryczną,
– przy pomocy klawiszy „GÓRA” lub „DÓŁ” wybierać litery i cyfry,
– ustawianie zakończyć wciśnięciem „ ”.
 Powrót do poprzedniego obrazu po wciśnięciu klawisza „Esc”.
 Aby zmienione dane zostały zapamiętane, to na pytanie „Save changes?” odpowiedzieć wciśnięciem
„Yes”.
 Powrót do trybu pomiarowego po wciśnięciu klawisza funkcyjnego „Exit”.
Strona 19
9.1.2 Użycie Klawiatury Zewnętrznej (Opcjonalnie)
 Do gniazda klawiatury z tyłu aparatu DMA 4100/4500/5000 podłączyć standardową klawiaturę

komputerową. W razie potrzeby użyć adaptera. To gniazdo (złącze) może być również używane do
podłączania czytnika kodów paskowych dla danych identyfikacyjnych próbki. Przy pomocy adapterów
możliwe jest jednoczesne obsługiwanie klawiatury oraz czytnika kodów paskowych.
 W menu „instrumental settings” ustawić typ klawiatury (amerykańska lub niemiecka).
 Te same polecenia, wykonywane przy pomocy klawiszy funkcyjnych można wykonać wciskając
jednocześnie „Alt” oraz podkreśloną literę na klawiszach funkcyjnych pokazywanych na wyświetlaczu
aparatu DMA 4100/4500/5000 (przykład: „Alt” + p uruchamia pompę powietrza).
 Klawisze „Esc”, „GÓRA”, „DÓŁ”, „LEWY” i „PRAWY”, „ENTER” oraz „BACKSPACE” mają takie same
działanie jak te z klawiatury DMA 4100/4500/5000.
 Znaki usuwa się przy pomocy „SPACE”.
 Klawiszem F1 włącza się pomoc.
9.2 INSTRUKCJE DZIAŁANIA
9.2.1 Kontrast Obrazu
 Upewnić się, że aparat jest w trybie pomiarowym.

 Kontrast obrazu ustawia się wciskając klawisze „GÓRA” lub „DÓŁ”.
 Ustawienia zachować na stałe w pamięci w menu „instrument settings”, save display contrast”.
9.2.2 Ustawianie Daty i Czasu
Datę i czas ustawia się w menu „instrument settings”, „date & time”. Można wybierać różne formaty.
9.2.3 Definiowanie Metody
 Metoda zawiera temperaturę pomiaru, konfigurację obrazu, drukarki i pamięci oraz ustawienia
pomiarowe, wszystkie zgromadzone pod unikalną nazwą metody.
 Definiując i zapamiętując metodę można ustawić wszystkie parametry zgodnie z życzeniami
użytkownika. Można określić 10 różnych metod.
 Aparat DMA 4100/4500/5000 posiada 10 metod ustawionych fabrycznie. Obejmują one najbardziej
powszechne zadania pomiarowe. Każdą metodę można indywidualnie zmieniać, adaptować lub zmieniać
jej nazwę.
 Aby uaktywnić metodę, wcisnąć klawisz funkcyjny „Method” i wybrać metodę z listy.
 Aby zmienić nazwę metody wybrać „method settings”, „edit method name”.
 Ustawienia fabryczne każdej metody można wywołać wybierając opcję „reset method” w menu „method
settings”.
 Aby zmienić lub adaptować metodę należy postępować według punktów 9.2.4 do 9.2.10 według
podanej kolejności.
9.2.4 Ustawianie Temperatury
W opcji „temperature setting” ustawić temperaturę w stopniach Celsjusza lub Fahrenheita.
9.2.5 Wybieranie Wyjść3 Dla Obrazu, Drukarki i Pamięci
 Wybrać swoje wyjście dla obrazu, drukarki i pamięci z siedmiu ogólnych obszarów w menu „method
settings”, „output selection”.
Pump OUTPUT SELECTION

system + temperature
density
user functions
ethanol tables
extract / sugar tables
acid / base tables
API functions
reset output selection
Esc
Esc Exit
Exit
 Pozycje wybierać poprzez ich zaznaczenie (podświetlenie) i przełączenie na „Y”. Do przełączania

między „Y” i „N” używać „ENTER”.
Pump SYSTEM + TEMPERATURE

N headline
N date & time
Y date
Y time
N method
N serial number
N sample number
N actual Q
Y actual cell-temperature (oC)
N set temperature (oC)
N actual cell-temperature (oF)
N set temperature (oF)
Esc
Esc Pg
Pg Dn
Dn
 Pozycje ustawione na „N” nie są wyznaczone do wysłania i nie pojawią się na liście konfiguracyjnej dla
obrazu, drukarki i pamięci.
 Każda metoda posiada swój własny dobór wyjścia.
3
Pod pojęciem „wyjścia” rozumie się tutaj dane, parametry lub inne informacje, które będą „wychodzić” na zewnątrz, tzn. w postaci obrazu
na ekranie, wydruku na drukarce lub w pamięci.
Strona 21
9.2.6 Definiowanie Zawartości i Układu Obrazu
 Wybrać pozycje, które mają być pokazane w „method settings”, „display configuration”, „edit
configurtation”.
Pump DISPLAY CONFIGURATION

edit configuration
reset configutration
edit method name
Esc
Esc Exit
Exit
 Określić rozmiar na obrazie używając klawisza „ENTER” do przewijania między „S” (mały), „M” (średni),
„L” (duży) i „N” (nie wybrany).
Przykład menu „edit display configuration” (zależy od ustawienia „output selection”):
Pump EDIT DISPLAY CONFIGURATION

S date
S time
L density
L OIML-ITS90 (%w/w)
S actual cell-temperature (oC)
S condition
N line
Esc
Esc Mov
Mov Up
Up Mov
Mov Dn
Dn
 Aby wybrane pozycje były w żądanej przez użytkownika kolejności, zaznaczyć (podświetlić) pozycję i
przesunąć ją w górę lub w dół przy pomocy klawiszy funkcyjnych „Mov up” lub „Mov Dn”. Powyższy
wybór prowadzi do następującego obrazu:
Pump OIML w/w

Mo 23.Feb.1998 13:09:54
density
0.80865
g/cm3
OIML - ITS90
93.39
%w/w
act.temp.: 20.000 oC cond:valid
Menu
Menu Print
Print Sample#
Sample# Method
Method Start
Start
9.2.7 Definiowanie Zawartości i Układu Wydruku
 W menu „method settings”, „printer configuration”, „edit configuration” wybrać pozycje do wydruku.
Pump PRINTER CONFIGURATION

edit configuration
reset configutration
printer mode
Esc
Esc Exit
Exit
 Do przełączania między „Y” (tak, wybrane) i „N” (nie, nie wybrane) używać „ENTER”.
Przykładowe menu „edit printer configuration” (zależy od ustawienia „output selection”):
Pump EDIT PRINTER CONFIGURATION

Y empty row
Y date & time
Y method
Y sample number
Y actual cell-temperature (oC)
Y density
Y OIML-ITS90 (%w/w)
Y condition
Y line
Esc
Esc Mov
Mov Up
Up Mov
Mov Dn
Dn
przesunąć ją w górę lub w dół przy pomocy klawiszy funkcyjnych „Mov up” lub „Mov Dn”.
 W menu „method settings”, „printer configuration”, „printer mode”, wybrać tryb inicjowania wydruku, np.
„manual” (ręcznie).
9.2.8 Definiowanie Przechowywania Danych w Pamięci
 W menu „method settings”, „memory configuration”, „edit configuration” wybrać pozycje, które mają być
zachowane w pamięci. Do przełączania między „Y” (tak) i „N” (nie) używać „ENTER”
przesunąć ją w górę lub w dół przy pomocy klawiszy funkcyjnych „Mov up” lub „Mov Dn”.
Strona 23
 W menu „method settinngs”, „memory configuration”, „memory mode” wybrać tryb przechowywania
danych, np. „meas.valid (after start)”. Dane zostają zapamiętane po wciśnięciu klawisza „Start” zaraz po
tym, jak wyniki pomiarów staną się ważne.
9.2.9 Ustawianie Parametrów Dla Zmieniacza Próbek
 Menu „sample changer configuration” będzie pokazane tylko wtedy, gdy do aparatu jest podłączony (i
jest włączony) zmieniacz próbek SP-1m lub SP-3m.
 Aby wprowadzić parametry sterowania zgodne z instrukcja obsługi zmieniacza próbek wybrać „sample
changer configuration”, „sample changer parameter”.
 Wybrać „measurment settings”, „sample filling mode: sample changer” i „method settings”, „printer
configuration”, „printer mode”, „mode: meas. valid (after start)”.
9.2.10 Ustawienia Dla Procedury Pomiarowej
 Parametry dla procedury pomiarowej ustawia się w menu „measurment settings”.
Pump MEASURMENT SETTINGS
meas. finished by: predetermin.

timeout : 600 sec
pump terminates meas.: yes

type of sample identif.: number
temperature scan : off

start temperature : +20.00oC
stop temperature : +21.00oC
temperature step : +0.30oC
Esc
Esc
 Koniec pomiaru po upływie określonego czasu (predetermination):

Aby szybciej uzyskać wyniki DMA 4100/4500/5000 oblicza gęstość przed ustabilizowaniem się
temperatury.
 Koniec pomiaru po ustabilizowanie się temperatury (equilibrium):
Aby uzyskać najwyższą dokładność pomiaru aparat określa gęstość i stężenie po ustabilizowaniu się
temperatury.
 Koniec pomiaru przy pomocy pompy:
Jeżeli wybrano „yes”, to włączenie pompy zakończy pomiar.
 W opcji „type of sample identif.” wybrać rodzaj identyfikacji próbki. Można wybrać indywidualną
identyfikację próbki przy pomocy numeru, tekstu lub unikalnej listy.
9.3 STRUKTURA I OPIS MENU
9.3.1 Ustawianie Temperatury („temperature setting”)
Dowolna temperatura w zakresie od 0 do 90 oC lub 32 do 194 oF.
 set temperature (oC) Jednostką temperatury są stopnie Celsjusza.

 set temperature (oF) Jednostka temperatury są stopnie Fahrenheita.
9.3.2 Regulacja, kalibracja („adjustment”)
 Regulację należy wykonać wtedy, gdy odchylenia między wartościami pokazanymi a wartościami
wzorców gęstości stale przekraczają specyfikacje DMA 4100/4500/5000 i specyfikacje wzorców.
 Nie zaleca się regulacji dopóty, dopóki sprawdzenia (kalibracje) wykonywane przy pomocy odpowiednich
wzorców gęstości nie wykazują różnic między wskazaniami urządzenia i wartościami wzorcowymi. Na
pewno nie poprawi ona parametrów aparatu DMA 4100/4500/5000.
 Do zwykłych regulacji używa się powietrza oraz podwójnie destylowanej wody.
 Wartości gęstości wody i suchego powietrza przy ciśnieniu atmosferycznym dla całego zakresu
temperatury są przechowywane w pamięci DMA 4100/4500/5000.
 adjust Regulacja w temperaturze 20 oC przy użyciu powietrza i wody. Jeżeli DMA

 density (air, water) 4100/4500/5000 jest ustawiony na inną temperaturę, to zostanie
automatycznie przełączony na 20 oC po uruchomieniu procedury regulacyjnej.
Postępować według instrukcji podawanych na wyświetlaczu. Jeżeli przed
rozpoczęciem procedury regulacji DMA 4100/4500/5000 miał temperaturę 20
o
C, to kompletna regulacja zajmuje około 5 do 10 minut. Jeżeli jest podłączona
(i włączona) drukarka, to po regulacji wodą i powietrzem automatycznie pojawi
się wydruk. Pokazuje się odchylenie w stosunku do poprzedniej regulacji 1
g/cm3 i podane jest zalecenie, czy zachować regulację, czy powtórzyć po
dokładnym wymyciu komory pomiarowej.
Porada:
Podczas procedury regulacji musi być wprowadzone aktualne ciśnienie
atmosferyczne, ponieważ wpływa ono na gęstość powietrza. Jeżeli nie ma
możliwości odczytania ciśnienia w miejscu dokonywania pomiaru gęstości, to
wartość tego ciśnienia wprowadzić zgodnie z poniższą tablicą.
Wysokość Ciśnienie
nad poziomem powietrza
morza [mbar]
[m[ [stopy]
0 0 1013
400 1312 966
800 2625 921
1600 3937 877
1200 5249 835
2000 6562 795
2400 7874 756
2800 9186 719
3200 10499 683
3600 11811 649
 density Aby umożliwić pomiary w całym zakresie temperatur zastosowano ustawienia

(temperature range) fabryczne, mino, że regulacja była wykonywana tylko w temperaturze 20 oC.
Jeżeli kalibracja wykonana przy użyciu odpowiednich wzorców wykazuje, że
ustawienia fabryczne nie dają wystarczającej dokładności, to wtedy można
Strona 25
wykonać regulację dla całego zakresu temperatury. Postępować zgodnie z

instrukcjami podawanymi na wyświetlaczu. Regulacja gęstości w całym
zakresie temperatur zajmuje około dwóch godzin.
 high density, viscosity Jeżeli kalibracja przy pomocy wzorca o wysokiej gęstości nie daje
(tylko DMA 5000) wystarczającej dokładności, to można wykonać regulację przy użyciu wzorca o
wysokiej gęstości, znacznie większej niż dla wody. Zastosowana jest fabryczna
poprawka na lepkość, tak więc normalnie nie ma potrzeby wykonywania tego
rodzaju regulacji. Jeżeli kalibracja przy użyciu odpowiednich wzorców nie daje
wystarczającej dokładności, to można wykonać regulację przy użyciu wzorca
gęstości o dużej lepkości.
 temperature (both Do tego menu potrzebne jest hasło serwisowe. Do regulacji temperatury
sensors) pomiaru konieczny jest zewnętrzny termometr (CKT 100 lub MKT 100).
Prosimy o kontakt z lokalnym przedstawicielem firmy Anton Paar.
 view adjustment data Wszystkie dane regulacji temperatury oraz czujników gęstości dla wszystkich
typów regulacji mogą być pokazywane w celach serwisowych i
dokumentacyjnych.
 temperature Pokazywane są dane obydwu wbudowanych czujników temperatury Pt100.
measuring sensor:
 RO: Rezystancja w temperaturze 0 oC.
 a: Stała liniowa.
 b: Stała kwadratowa.
control sensor:
 RO: Rezystancja w temperaturze 0 oC.
 a: Stała liniowa.
 b: Stała kwadratowa.
 density Pokazywane są współczynniki gęstości używane do obliczania gęstości na
podstawie okresu oscylacji.
 KA: Współczynniki gęstości do określania gęstości bez poprawek.
 TKA1:
 TKA2:
 KB:
 TKB1:
 TKB2:
 KC:
 KAK: Współczynniki gęstości do określania gęstości z poprawka na lepkość.
 TKA1K:
 TKA2K:
 KBK:
 TKB1K:
 TKB2K:
 KCK:
 VIS1: Współczynnik 1 do poprawki lepkości.

 VIS2: Współczynnik 2 do poprawki lepkości.
 DO air: Liczba tłumieniapowietrze regulacji.
 DO H2O: Liczba tłumieniawoda regulacji.
 airpressure: Ciśnienie atmosferyczne wprowadzone przed regulacją powietrzem.
Pump DEVIATION KB
 deviation KB
+10E-05
+5E-05
-5E-05
-10E-05
Esc
Esc
 Pokazuje graficznie odchylenia wartości KB z wzorcami od pierwszych

pokazywanych wartości KB. Odchylenie wartości KB jest odkładane na
osiach pionowych, natomiast linie na osiach poziomych reprezentują
25 ostatnich regulacji, rosnąco od lewej strony.
 Przesuwanie się po osi pionowej przy pomocy klawiszy „GÓRA” i
„DÓŁ”.
 Przykłady i objaśnienia wartości odchylenia KB patrz dodatek F.
 print adjustment data W celach dokumentacyjnych, można wydrukować wszystkie dane

regulacyjne czujników temperatury oraz współczynniki gęstości.
 temperature Wydruk danych ostatniej regulacji czujników temperatury.
 density Wydruk danych ostatniej regulacji temperatury.
 print adjustment history Sekwencyjny wydruk 25 ostatnio wykonanych regulacji.

 temperature Wydruk 25 najaktualniejszych danych regulacji temperatury.
 density Wydruk 25 najaktualniejszych danych regulacji gęstości.
 activate factory adjustment Tę funkcję można używać do uaktywniania oryginalnych nastawień

fabrycznych. W ten sposób aktualne dane regulacyjne są zastępowane
przez dane fabryczne.
 temperature Aktywacja fabrycznego ustawienia temperatury.
 density Aktywacja fabrycznego ustawienia gęstości.
9.3.3 Ustawienia Pomiaru („measurment settings”)
Pump MEASURMENT SETTINGS
meas. finished by: predetermin.

timeout : 600 sec
pump terminates meas.: yes

type of sample identif.: number
temperature scan : off

start temperature : +20.00oC
stop temperature : +21.00oC
temperature step : +0.30oC
Esc
Esc
 meas. finished by:

 predeterm. Gęstość obliczona 5 cyfrowa (DMA 5000) lub 4 cyfrowa (DMA 4500)
przed osiągnięciem stabilizacji temperatury.
Strona 27
 equilibrium Ważny wynik gęstości 6 cyfrowy (DMA 5000) lub 5 cyfrowy (DMA 4500)
po osiągnięciu stabilizacji temperatury.
 timeout: Jeżeli w ustalonym czasie 60 do 7200 sekund nie zostanie osiągnięta

równowaga pomiaru, to zostanie on przerwany.
 sample filling mode: Menu pokazywane tylko wtedy, gdy jest podłączony (i włączony)
zmieniacz próbek.
 manual Wprowadzanie próbki strzykawką lub innym urządzeniem ręcznym.
 sample changer Automatyczne wprowadzanie próbki przy pomocy zmieniacza próbek. W
tym trybie pomiarowym z dolnej linii obrazu znika klawisz funkcyjny
„Start”.
 pump terminates meas.:

 yes Pomiar zostaje przerwany po włączeniu pompy powietrza.
 no Pomiar nie zostanie przerwany, mimo, że jest włączoona pompa
powietrza.
 type of sample identif.:

 number Próbka jest identyfikowana do druku, pokazywania i zapamiętywania przy
pomocy numeru wprowadzanego poprzez klawisz funkcyjny „Sample#”.
Można zdefiniować tekst przed i za numerem. To menu jest dostępne bez
zmieniacza, jak i ze zmieniaczem próbek.
 position To menu pokazuje się jedynie wtedy, gdy jest podłączony i uaktywniony
zmieniacz próbek. Identyfikacja próbki następuje automatycznie po
przesłaniu pozycji ze zmieniacza próbek SP-1m lub SP-3m.
 text Próbka jest identyfikowana przy pomocy tekstu wprowadzonego poprzez
klawisz funkcyjny „Sample#” lub czytnik kodów paskowych. To menu jest
dostępne ze zmieniaczem próbek, jak i bez niego.
 Ist by nr. Identyfikacja próbki przy pomocy numeru wprowadzonego do listy przy
pomocy klawisza funkcyjnego „Sample#” lub czytnika kodów paskowych.
Każdej próbce można przyporządkować indywidualny numer.
 Ist by pos. To menu pokazuje się tylko wtedy, gdy jest podłączony i uaktywniony
zmieniacz próbek. Identyfikacja próbki według pozycji w podajniku jest
wprowadzana do wykazu przy pomocy klawisza funkcyjnego „Sample#”
lub czytnika kodów paskowych.
 temperature scan: Ta funkcja może być używana w celu automatycznego podwyższania lub
(tylko DMA 5000) obniżania temperatury według zmiennych przyrostów. W każdym
zdefiniowanym etapie temperatury w zakresie temperatury
początku/końca pomiar gęstości jest wykonywany automatycznie.
Porady:
 Aby ustrzec się przed powstaniem pęcherzy gazowych, zaleca się
– zmienić ustawioną temperaturę na temperaturę początku skanu
temperatury (patrz p. 9.3.1).
– skanować temperaturę od wysokiej do niskiej.
– przed wprowadzeniem próbkę wstępnie stermostatować do
temperatury początkowej.
 Dla automatycznego wydruku/zapamiętywania w menu „method
settings”, „printer/memory configuration”, „printer/memory mode”
wybrać opcję „meas. valid (after start)”.
 Tryb wstępnego oznaczenia nie jest utrzymywany.
 „Timeout” ustawić na 7200sec.
 Funkcja skanu temperatury nie wspiera zmieniaczy próbek.
 Podczas skanu identyfikacja próbki pozostaje bez zmian.
 on Uaktywnia funkcję skanu temperatury. Aby uruchomić skan temperatury,

w oknie pomiarowym wcisnąć klawisz funkcyjny „Start”.
 off Wyłącza funkcję skanu temperatury.
 start temperature Wprowadzanie temperatury między 0 oC i 90 oC.
 stop temperature Wprowadzanie temperatury między 0 oC i 90 oC.
 temperature step Wprowadzanie kroku (etapu) temperatury w oC.
9.3.4 Ustawienia Aparatu („instrument settings”)
 display illuminatin
 switch off time: Tryb oszczędzania ekranu po ustalonym czasie od 1 do 9 godzin.
 save display contrast Przy pomocy tego menu zapamiętywany jest kontrast obrazu
ustawiony w trybie pomiarowym przy pomocy klawiszy „GÓRA” i
„DÓŁ”. Po włączeniu aparatu DMA 4100/4500/5000 ustawienia
ładują się automatycznie.
 print instrument information Przy pomocy tego menu drukowana jest lista oprzyrządowania,
oprogramowania oraz informacji systemowej dotyczącej
konserwacji oraz uaktualniania oprogramowania.
 printer interface configuration Jeżeli używana drukarka jest inna niż drukarka Anton Paar, to
prosimy o skonsultowanie szczegółów z instrukcja obsługi
posiadanej drukarki. Drukarka dostarczana wraz z aparatem
przez firmę Anton Paar jest już fabrycznie ustawiona.
 line delimiter: Separator wierszy oddziela każdy ciąg danych od następnego.
 <CR><LF> Powrót karetki oraz przesunięcie o jeden wiersz po każdym ciągu
danych.
 <CR> Powrót karetki po każdym ciągu danych.
 <LF> Przesunięcie o jeden wiersz po każdym ciągu danych.
 handshake: Synchronizacja.
 hardware (RTS/CTS) Oprzyrządowanie.
 software (XON/XOFF) Oprogramowanie.
 none Brak.
 data bits: Bity danych.
7
8
 stop bits: Bity końcowe.
1
2
 parity: Parzystość.
 no
 baudrate: Prędkość transmisji.
 1200
 2400
 4800
 9600
 computer interface configuration Jeżeli DMA 4100/4500/5000 jest podłączony do komputera

poprzez port COM1, to interfejs komputera musi być ustawiony w
Strona 29
zależności od oprogramowania uzywanego do transmisji danych z

DMA 4100/4500/5000 do komputera.
 line delimiter: Separator wierszy oddziela każdy ciąg danych od następnego.
 <CR><LF> Powrót karetki oraz przesunięcie o jeden wiersz po każdym ciągu
danych.
 <CR> Powrót karetki po każdym ciągu danych.
 <LF> Przesunięcie o jeden wiersz po każdym ciągu danych.
 data delimiter: Separator danych oddziela dane w wierszu.
 , (comma) Przecinek.
 ; (semicolon) Średnik.
 handshake: Synchronizacja.
 hardware (RTS/CTS) Oprzyrządowanie.
 software (XON/XOFF) Oprogramowanie.
 none Brak.
 data bits: Bity danych.
7
8
 stop bits: Bity końcowe.
1
2
 parity: Parzystość.
 no
 baudrate: Prędkość transmisji.
 1200
 2400
 4800
 9600
 date & time Przy użyciu tego menu można wygodnie ustawiać lokalną datę i
czas.
 setting Ustawienie.
 year Rok.
 month Miesiąc.
 day Dzień.
 hour Godzina.
 minute Minuta.
 format
 date format: Format daty.
 dd.mm.yyyy Dzień.miesiąc.rok.
 mm/dd/yyyy Miesiąc/dzień/rok.
 yyyy-mm-dd Rok-miesiąc-dzień.
 weekday: Dzień tygodnia.
 yes Początkowe litery nazwy dnia tygodnia będą pokazane,
wydrukowane i zachowane w pamięci.
 no Początkowe litery nazw dni tygodnia nie będą używane.
 name of month: Nazwa miesiąca. Wybrać nazwę lub numer miesiąca.
 yes Nazwa miesiąca zostanie pokazana, wydrukowana i zachowana w
pamięci.
 no Miesiąc będzie pokazany jako liczba.
 time format: Format czasu.
 12h
 24 h
 external keyboard type Typ klawiatury zewnętrznej.

 type:
 us Do aparatu można podłączyć klawiaturę amerykańską (USA).

 german Do aparatu można podłączyć klawiaturę niemiecką.
 change password Uaktywnianie lub zmiana hasła dostępu do menu. Aby wyłączyć
hasło, przy pomocy „SPACE” usunąć pierwszy znak hasła
poprzedniego.
 new password: Wprowadzić nowe hasło (maksymalnie 10 znaków).
 verify: Wprowadzić to samo hasło, aby je uaktywnić.
9.3.5 Ustawienia Metody („method settings”)
Pump METHOD SETTINGS

output selection
display configuration
printer configuration
memory configuration
edit method name

select method
copy method
reset method
clear method
Esc
Esc Exit
Exit
 output selection
Pump OUTPUT SELECTION

system + temperature
density
user functions
ethanol tables
extract / sugar tables
acid / base tables
API functions
reset output selection
Esc
Esc Exit
Exit
 Z każdego wyszczególnionego menu można wybrać żądane

pozycje do wysłania na ekran, drukarkę lub do pamięci
danych.
 Jedynie pozycje wybrane tutaj będą dostępne w menu
konfiguracyjnych obrazu, drukarki i pamięci danych.
 Każdą pozycję można uaktywnić oddzielnie w odpowiednim
menu konfiguracji obrazu, drukarki lub pamięci.
 system + temperature
Strona 31
 headline Nagłówek. „DMA4500” lub „DMA 5000”

 date & time Data i czas do wydruku.
 date Data do pokazania na ekranie.
 time Czas do pokazania na ekranie.
 method Nazwa metody pokazywana na ekranie, do wydruku i do pamięci.
 serial number Numer fabryczny pokazywany i do wydruku.
 sample number Numer próbki wprowadzony przy pomocy „Sample#” lub czytnika
kodów kreskowych, pokazywany lub do wydruku.
 actual Q Iloraz aktualnie zmierzonego okresu oscylacji U-rurki i aktualnego
okresu oscylacji oscylatora wzorcowego.
 actual cell temperature (oC) Temperatura w oC zmierzona przez czujnik pomiarowy Pt100,
pokazywana, do wydruku i do pamięci.
 set temperature (oC) Ustawiona temperatura w oC.
 actual cell temperature (oF) Temperatura w oF zmierzona przez czujnik pomiarowy Pt100,
pokazywana, do wydruku i do pamięci.
 set temperature (oF) Ustawiona temperatura w oF.
 line Linia (wiersz) separacyjna dla obrazu lub wydruku. Dostępne jest
maksymalnie 5 takich linii.
 empty row Przesunięcie o jeden wiersz. Dostępne są maksymalnie 3
przesunięcia.
 density
 Q Końcowy iloraz okresu oscylacji U-rurki i końcowego okresu
oscylacji oscylatora wzorcowego po zakończeniu pomiaru. Q jest
używane wewnętrznie przez DMA 4100/4500/5000 do obliczania
gęstości przy użyciu współczynników regulacyjnych.
 damping 1 Tłumienie reprezentuje straty energii podczas drgań
spowodowane lepkością próbki i jest używane do korygowania
gęstości ze względu na lepkość (lepkość < 700 mPas).
 density (not viscosity correct.) Wartość gęstości bez poprawki na lepkość. Prawidłowa gęstość
dla próbek o lepkości 1 mPas (woda), wskazania znacznie
wyższe dla próbek o wyższej lepkości.
 density Wartość gęstości po korekcie ze względu na lepkość
 d(not viscosity corrected) Liczba gęstości4 bez korekty na lepkość. Jest ona obliczana
(tylko DMA 5000) poprzez odjęcie gęstości wody od zmierzonej gęstości i
podzielenie uzyskanej różnicy przez gęstość wody w
temperaturze pomiaru.
 d Liczba gęstości po korekcie na lepkość
(tylko DMA 5000)
 condition Aktualny status pomiaru. „Merasuring”, „Valid”, „predetermined”,
„attemperating”.
 Apparent SG Pozorny2/ ciężar właściwy, rzeczywista gęstość podzielona przez
rzeczywistą gęstość wody w określonej temperaturze.
 App. density brass Gęstość pozorna odniesiona do wagi z wewnętrznymi
odważnikami mosiężnymi. Gęstość rzeczywista jest to ciężar (nie
masa!) podzielony przez objętość.
 App. density steel Gęstość pozorna odniesiona do wagi z wewnętrznymi
odważnikami stalowymi.
 SG (not viscosity corrected) Ciężar właściwy bez poprawki na lepkość. Jest to gęstość próbki
w temperaturze pomiaru podzielona prze gęstość wody w
określonej temperaturze.
 SG Ciężar właściwy po korekcie na lepkość .
 user functions Funkcje użytkowe. Można wybrać specjalne regulacje, tablice i
4
W oryginale jest „density number”.
wielomiany użytkowe.
 special adjustment 0 Określone przez użytkownika ustawienie dla specjalnych
jednostek gęstości lub stężeń (koncentracji).
...
 special adjustment4
 polynominal 0 Wzory algebraiczne do obliczania wielkości dotyczących gęstości.
 polynominal 1
...
 polynominal 4
 user table 0 Tablica określona przez użytkownika do przeliczania gęstości na
stężenie (koncentrację) lub inne związane wielkości.
 user table 1
 user table 2
 ethanol tables Dostępne są różnorodne tablice do określania zawartości alkoholu
w mieszaninach alkohol/woda przy użyciu gęstości. Zakres
wszystkich tablic wynosi od 0 do 100% etanolu. Zmiana gęstości
o wartości 10-5 g/cm3 odpowiada zmianie zawartości alkoholu
około 0,007 %.
 OIML (%w/w) Zawartość procentowa (wagowo) alkoholu, w oparciu o gęstość
rzeczywistą w temperaturze 20oC, zgodnie z Międzynarodowymi
Tablicami Alkoholometrycznymi wydanymi przez OIML 5,
temperatura według ITS 68.
 OIML-ITS90 (% w/w) Zawartość procentowa (wagowo) alkoholu, w oparciu o gęstość
rzeczywistą w temperaturze 20oC, zgodnie z Międzynarodowymi
Tablicami Alkoholometrycznymi wydanymi przez OIML 5/,
temperatura według ITS 90.
 AOAC 60 oF (% v/v) Zawartość procentowa alkoholu (objętościowo) w temperaturze
15,56 oC (60 oF) zgodnie z Tablicami Wzorcowymi Oficjalnych
Metod Analizowania AOAC, opartych na gęstości rzeczywistej w
20 oC. Temperatura pomiaru musi wynosić 20 oC (68 oF).
 IUPAC (% w/w) Zawartość procentowa (wagowo) alkoholu zgodnie z
Międzynarodową Unią Chemii Podstawowej i Stosowanej6, w
oparciu o gęstość rzeczywistą w 20 oC. Temperatura pomiaru
musi wynosić 20 oC (68 oF).
 KAEMPF (% w/w) Zawartość procentowa (wagowo) alkoholu według W. KAEMPF, w
oparciu o gęstość rzeczywistą w temperaturze 20 oC.
 Proof 60 oF Zawartość procentowa alkoholu w stopniach Proof w
temperaturze 15,56 oC (60 oF), w oparciu o gęstość rzeczywistą w
temperaturze 20 oC.
 extract/sugar tables Dostępne są dwie tablice do określania zawartości (stężenia)

sacharozy/ekstraktu z cukru w wodzie przy użyciu gęstości.
Zakres obydwu tablic wynosi od 0 do 100%. Zmiana gęstości
wynosząca 10-5 g/cm3 odpowiada zmianie zawartości wynoszącej
0,002%.
 concentration (o Brix) Zawartość procentowa (wagowo) sacharozy zgodnie z Tablicą
113 NBS, w oparciu o gęstość rzeczywistą w 20oC.
 concentration (o Plato) Zawartość ekstraktu zgodnie z tablicą Plato, w oparciu o gęstość
rzeczywistą w 20 oC.
 acid/base tables Aparat DMA 4100/4500/5000 posiada różnorodne równania

5
OIML - International Organisation of Legal Metrology - Międzynarodowa Organizacja Metrologii Prawnej.
6
IUPAC - Inernational Union of Pure and Applied Chemistry.
Strona 33
zawartości kwasów/zasad, większą ich ilość można uzyskać

na życzenie.
 hydrochloric acid (HCl) (%w/w) Stężenie procentowe (wagowo) uwodnionego kwasu solnego
zgodnie z Podręcznikiem Chemii i Fizyki CRC, w oparciu o
gęstość rzeczywistą w 20 oC, zakres od 0 do 40%. Dokładność
około 0,02 %.
 sodium hydroxide (NaOH) (%w/w) Stężenie procentowe (wagowo) uwodnionego wodorotlenku
sodu według Landboldta - Boernsteina, w oparciu o gęstość
rzeczywistą w 20 oC, zakres od 0 do 50 %. Dokładność około
0,04 %.
 phosphoric acid (H3PO4)(%w/w) Stężenie procentowe (wagowo) uwodnionego kwasu
fosforowego według Landboldta - Boernsteina, w oparciu o
gęstość rzeczywistą w 20 oC, zakres od 0 do 100 %.
Dokładność około 0,06 %.
 nitric acid (HNO3)(% w/w) Stężenie procentowe (wagowo) uwodnionego kwasu
azotowego według Landboldta - Boernsteina, w oparciu o
gęstość rzeczywistą w 20 oC, zakres od 0 do 100 %.
 sulphuric acid (H2SO4)(% w/w) Stężenie procentowe (wagowo) uwodnionego kwasu
siarkowego zgodnie z Podręcznikiem Chemii i Fizyki CRC, w
oparciu o gęstość rzeczywistą w 20 oC, zakres od 0 do 94%.
 API functions Funkcje API automatycznie przeliczają wartości gęstości

próbek produktów naftowych zmierzonych w dowolnej
temperaturze na odpowiadajace im wartości w temperaturze
odniesienia 15 oC lub 60 oF, zgodnie z ASTM D 1250-80 oraz
DIN 51757. Próbki są podzielone na grupy:
A - ropa naftowa,
B - paliwa do olejów opałowych oraz
D - środki (oleje) smarujące.
 dens.API 15oC-C (crude oil) Przeliczanie gęstości ropy naftowej w temperaturze pomiaru
na gęstość w temperaturze 15 oC.
 dens.API 60 o
F-C (crude oil) Przeliczanie gęstości ropy naftowej w temperaturze pomiaru
na gęstość w temperaturze 60 oF.
 dens.API 15 C-L (lubricating oil)
o
Przeliczanie gęstości oleju smarowego w temperaturze
pomiaru na gęstość w temperaturze 15 oC.
 dens.API 60 F-L (lubricating oil)
o
Przeliczanie gęstości oleju smarowego w temperaturze
pomiaru na gęstość w temperaturze 60 oF.
 dens.API 15 C-F (fuel, heating oil) Przeliczanie gęstości paliwa w temperaturze pomiaru na
o
gęstość w temperaturze 15 oC.

 dens.API 60 F-F (fuel, heating oil) Przeliczanie gęstości paliwa w temperaturze pomiaru na
o
gęstość w temperaturze 60 oF.

 API 15 C-C (crude oil)
o
Liczba API ropy naftowej przeliczona na 15 oC.
 API 60 F-C (crude oil)
o
Liczba API ropy naftowej przeliczona na 60 oF.
 API 15 C-L (lubricating oil)
o
Liczba API oleju smarowego przeliczona na 15 oC.
 API 60 oF-L (lubricating oil) Liczba API oleju smarowego przeliczona na 60 oF.
 API 15 C-F (fuel, heating oil)
o
Liczba API paliwa przeliczona na 15 oC.
 API 60 F-L (fuel, heating oil)
o
Liczba API paliwa przeliczona na 60 oF.
 SG API 15 C-C (crude oil)
o
Ciężar właściwy ropy naftowej przeliczony na 15 oC.
 SG API 60 F-C (crude oil)
o
Ciężar właściwy ropy naftowej przeliczony na 60 oF.
 SG API 15 C-L (lubricating oil)
o
Ciężar właściwy oleju smarowego przeliczony na 15 oC.
 SG API 60 F-L (lubricating oil)
o
Ciężar właściwy oleju smarowego przeliczony na 60 oF.
 SG API 15 C-F (fuel, heating oil) Ciężar właściwy paliwa przeliczony na 15 oC.
o
 SG API 60 oF-L (fuel, heating oil) Ciężar właściwy paliwa przeliczony na 60 oF.
 reset output selection Przywrócenie ustawień fabrycznych wszystkich ustawionych
danych wyjściowych. Ustawienia obrazu, wydruku i pamięci

będą pod ich wpływem.
 display configuration Wyświetlacz (obraz) DMA 4100/4500/5000 można z łatwością

dopasować do wymagań użytkownika.
 edit configuration Wybór pozycji do pokazywania w rozmiarach „S” (mały), „M”
(średni), „L” (duży) oraz „N” (bez wyboru). Wyszczególnione są
tylko pozycje uaktywnione w opcji „output selection”.
 reset configuration Przywracanie domyślnych ustawień fabrycznych konfiguracji
obrazu.
 edit method name Nadawanie lub zmiana nazwy uaktywnionej metody.
 printer configuration Wydruk można z łatwością dopasować do wymagań

użytkownika.
 edit configuration Wybór pozycji do wydrukowania „Y” (tak), „N” (nie).
Wyszczególnione są tylko pozycje uaktywnione w opcji „output
selection”.
drukarki.
 printer mode Tryb pracy drukarki.
 mode:
 manual Wydruk po wciśnięciu klawisza funkcyjnego „Print”.
 interval Automatyczny wydruk w ustalonych odstępach czasu.
 measurment valid Wydruk automatyczny po tym, jak wynik stanie się ważny.
 meas. valid after start Wydruk automatyczny po wciśnięciu klawisza funkcyjnego
„Start” zaraz po tym, jak wynik stanie się ważny, numer próbki
automatycznie wzrasta o 1.
 interval: Odstęp czasu (interwał) wydruku automatycznego wynosi od
15 do 40000 sekund.
 memory configuration W pamięci można zachować 100 pomiarów. Jeżeli pamięć jest
pełna, to nowy pomiar wchodzi w miejsce najstarszego. Dane
znajdujące się w pamięci można wywoływać, drukować,
przesyłać do komputera lub oceniać statystycznie.
 edit configuration Wybór pozycji do zachowania w pamięci danych. „Y” (tak),
„N”(nie). Wyszczególnione będą tylko te pozycje, które
wybrano w opcji „output selection”. Można wybrać
maksymalnie 5 pozycji. Oprócz tego automatycznie
zapamiętywana jest data i czas.
pamięci.
 mode
 mode:
 switched off Automatyczne zapamiętywanie wyłączone.
 interval Automatyczne zapamiętywanie w ustalonych odstępach czasu.
 measurment valid Automatyczne zapamiętywanie po tym, jak wynik stanie się
ważny.
 meas. valid after start Automatyczne zapamiętywanie po wciśnięciu klawisza „Start”
zaraz po tym, jak wynik stanie się ważny
 interval: Odstęp czasu (interwał) automatycznego zapamiętywania
wynosi od 15 do 40000 sekund.
 edit method name Nadawanie lub zmiana nazwy aktywnej metody.

 select method Wybór metody pomiaru.
 copy method Kompletna konfiguracja aktywnej metody jest kopiowana do
wybranej metody docelowej.
 reset method Przywracanie ustawień fabrycznych kompletnej konfiguracji
Strona 35
aktywnej metody.
 clear method Usuwanie kompletnej konfiguracji aktywnej metody.
9.3.6 Konfiguracja Zmieniacza Próbek („sample changer configuration”)
 To menu jest dostępne tylko wtedy, gdy do aparatu jest podłączony (i włączony) zmieniacz próbek
SP-1m lub SP-3m.
 Pomiar rozpoczyna się po wciśnięciu klawisza „Start” na zmieniaczu próbek. Klawisz „Start” na aparacie
DMA 4100/4500/5000 jest niedostępny.
 sample changer configuration Wybór wszystkich parametrów napełniania dla zmieniaczy

próbek SP-1m lub SP-3m.
 sample changer parameter Siedmiocyfrowa liczba sterująca procedurą napełniania.
Odnieść się do instrukcji zmieniacza.
 measurment: Jeżeli jest podłączony SP-3m, to każdą próbkę z jednego
naczynia (fiolki) można mierzyć raz lub dwa razy.
 single pomiar pojedynczy.
 double Pomiar dwukrotny.
9.3.7 Funkcje Użytkownika („user functions”)
 Użytkownik może zdefiniować 3 tablice oraz 5 równań algebraicznych służących do obliczania dowolnych
wielkości związanych z gęstością.
 Tablice i równania mogą być ze sobą wzajemnie połączone w taki sposób, że wynik jednej tablicy lub
równania może być zastosowany jako wielkość wejściowa dla innej tablicy lub równania.
 Użytkownik może wykonać pięć różnych ustawień dla specjalnych jednostek gęstości, stężeń
(koncentracji) i pojedynczych temperatur. W tej funkcji nie jest dostępna historia ustawień, ani korekta na
lepkość.
 Dostępna jest jedna funkcja limitów górnego/dolnego do kontroli wyników pomiarów. Zależnie od wyników
oraz określonych limitów pojawi się informacja „too low/OK/too high” (za wysoko/OK/ za nisko).
 Aby stworzona przez użytkownika tablica, równanie algebraiczne, specjalne ustawienie limitów górnego i
dolnego były dostępne dla konfiguracji obrazu, drukarki i pamięci, trzeba je uaktywnić w menu „method
settings”, „output selection”, „user functions”.
 user tables
 user table 0 Użytkownik może stworzyć indywidualnie trzy tablice łączące
gęstość ze stężeniem (koncentracją) lub dowolną inną
wielkością związaną.
 user table 1
 user table 2
 input selection Z pokazywanego wykazu dla każdej tablicy można wybrać

indywidualne wejście7. Najpowszechniej używanym jest
„density”
 actual period quotient Aktualny iloraz okresu.
 actual cell-temperature (oC) Aktualna temperatura komory pomiarowej.

...
 SG (viscosity < 700 mPas) Ciężar właściwy z poprawką na lepkość.
 output configuration Wynik obliczony na podstawie wejścia jest nazywany wyjściem

(output). Dla każdej tablicy można określić nazwę, jednostkę
7
W oryginale „input”, tutaj należy rozumieć to, co wchodzi, czyli dane.
oraz format wyjścia.

 terms Warunki.
 name Nazwa tablicy, maksymalnie 20 znaków.
 unit Jednostka, w jakiej podaje się wynik, maksymalnie 5 znaków.
 format
 leading digits: Maksymalnie 3 cyfry przed przecinkiem.
 trailing digits: Maksymalnie 5 cyfr po przecinku.
 expotential: Włączanie i wyłączanie formatu wykładniczego.
 sign: Włączanie lub wyłączanie znaku przed wynikami.
 clear table Usuwa wszystkie wielkości, nazwy i ustawienia z tablicy.
 edit table data Dane tablicowe są wprowadzane w zestawach par. Do jednej
tablicy można wprowadzić maksymalnie 100 par danych. Dane
tablicowe można wprowadzać w dowolnej kolejności, zostaną
ustawione automatycznie.
 print table data Wydruk wszystkich par danych.
 polynominals
 polynominal 0 Do obliczania wielkości związanych z gęstością służą równania
algebraiczne czwartego rzędu.
 polynominal 1
...
 polynominal 4
 input selection Dla każdego równania można wybrać z pokazywanej listy
indywidualne wejścia. Najpopularniejszym wejściem jest
prawdopodobnie „density” (gęstość z poprawką na lepkość).
 actual period quotient Aktualny iloraz okresu.
 actual cell-temperature (oC) Aktualna temperatura komory pomiarowej.
 SG (viscosity < 700 mPas) Ciężar właściwy z poprawka na lepkość.
 output configuration Dla każdego równania algebraicznego można określić nazwę,

jednostkę oraz format.
Pump NACL (%W/W)
terms :
name : NaCl
unit : %w/w
format
leading digits :3
trailing digits :2
exponential :no
sign :no
Esc
Esc
 terms Warunki.
 name Nazwa równania algebraicznego, maksymalnie 20 znaków.
 format
Strona 37

 clear polynominal Usuwa wszystkie współczynniki, nazwę i ustawienia
wielomianu.
 edit coefficients Do każdego wielomianu mozna wprowadzić maksymalnie 5
współczynników.
Równanie algebraiczne:
Wyjście = coef 0 + coef 1 x (wejście) + coef 2 x (wejście) 2 +
coef 3 x (wejście)3 + coef 4 x (wejście)4.
Współczynniki mogą być obliczane z danych gęstości/stężenia
(koncentracji). Aby obliczenia były prawidłowe,
współczynnikowi 0 zawsze musi towarzyszyć przynajmniej
jeszcze jeden współczynnik.
 coef 0: Współczynniki można wprowadzać w postaci dziesiętnej lub
wykładniczej, włączając w to znak.
 coef 1:
...
 coef 4:
 print coefficients Wydruk wszystkich współczynników.
 special adjustment Ustawienia dla specjalnych jednostek gęstości, stężeń

(koncentracji) lub pojedynczych temperatur. Jeżeli aparat
pracuje w tej opcji, to poprawka gęstości na lepkość nie jest
dostępna.
 special adjustment 0
...
 output configuration Dla każdego ustawienia specjalnego można określić nazwę,
jednostkę i format.
 terms Warunki.
 name Nazwa, maksymalnie 20 znaków.
 format
 adjust Regulacja w ustawionej temperaturze („set temperature”) przy
pomocy dwóch wzorców wybranych przez użytkownika. Do
regulacji w specjalnych jednostkach gęstości lub dla
pojedynczych temperatur zaleca się stosowanie powietrza i
wody.
 view special adjustment data Obraz specjalnych danych regulacyjnych.
 coef A: Współczynnik A.
 coef B: Współczynnik B.
 temp: Temperatura.
 print special adjustment data Wydruk danych specjalnych regulacji (ustawień).
 high/low limits Kontrola jednego wybranego wyniku.

 input selection Wybór wyniku pomiaru (z pokazywanego wykazu), który ma
być kontrolowany.
 edit limits Określanie limitu dolnego i górnego.
 min. value: Limit dolny.
 max. value: Limit górny.
 print limits Wydruk limitu dolnego i górnego.
9.3.8 Weryfikacja Funkcji Użytkowych („customfunction verification”)
 Aparat DMA 4100/4500/5000 może być używany do obliczania stężeń (koncentracji) oraz innych
wyników związanych z gęstością, na podstawie wprowadzanych ręcznie wartości gęstości, przy pomocy
wbudowanych funkcji użytkowych, tablic lub wielomianów (równań algebraicznych).
 Wybrać z listy tablicę, równanie algebraiczne lub funkcję i wprowadzić żądana wielkość wejściową.
 Dostępne są tylko pozycje wybrane w konfiguracji obrazu. Tablice, równania lub funkcje nie wybrane w
menu „method settings”, „display configuration”, nie mogą być używane do weryfikacji funkcji
użytkowych.
 Aby wykonać obliczenie wcisnąć „Calc”.
 Jeżeli wybrano funkcje API lub SG, to dodatkowo wprowadzić wymaganą temperaturę pomiaru.
 Jeżeli aparat nie może wykonać obliczeń, to na wyświetlaczu pojawi się „--------„ (poza zakresem).
9.3.9 Pamięć Danych („data memory”)
 browser Pokazywanie przechowywanych danych. Przeglądanie

zgromadzonych pomiarów odbywa się przy pomocy klawiszy
„GÓRA” i „DÓŁ”. Będą pokazywane tylko dane uaktywnionej
metody. Klawiszem funkcyjnym „Stat.” wybiera się dane, które
będą używane w funkcji statystyki. Po użyciu klawisza „Oldest”
zostanie pokazana najstarsza wielkość znajdująca się w
pamięci, najnowszą można obejrzeć po użyciu klawisza
„Newest”. Klawiszem ”Clear” usuwa się wszystkie dane z
pamięci. Informacja „fetched by host computer: Y/N” wskazuje,
że pokazywane dane zostały wysłane do komputera.
Porada:
Klawisz „Clear” (i polecenie z nim związane) usuwa wszystkie
dane wszystkich metod w pamięci
.
 print Wydruk wszystkich zgromadzonych danych. Zatrzymanie
wydruku przy pomocy klawisza „Abort”.
 statistics Obliczanie wartości średniej oraz odchylenia standardowego

danych wybranych w opcji „browser”, „Stat.”. Wydruk wyników
przy pomocy klawisza „Print”.
9.3.10 Tryb Testowy („testmode”)
W celu sprawdzenia funkcjonowania aparatu DMA 4100/4500/5000 można obejrzeć lub wydrukować jego
podstawowe dane pomiarowe. Przewijanie między oscylacją harmoniczną zerowego i pierwszego rzędu przy
pomocy klawisza funkcyjnego „Modus”. Przesuwanie między fazą przesuniętą i nie przesuniętą oscylacji
przy użyciu klawisza funkcyjnego „Phase”.
Pump TESTMODE
harmonic: 0.harmonic
phase: not shifted
act.per.dens.:2564.547 s
act.per.ref.:1205.684 s
Strona 39
actual Q:2.1270481E+00
act.cell temp.:19.997 oC
set temperature:20.00 oC
Esc
Esc Print
Print Mode
Mode Phase
Phase
9.3.11 Serwisowy Tryb Testowy („service testmode”)
Podstawowe dane pomiarowe DMA 4100/4500/5000 mogą być pokazywane lub drukowane w celu
wykonania obsługi lub konserwacji. Aparat automatycznie przełącza się z harmonicznej oscylacji pierwszego
rzędu na oscylację rzędu zerowego.
9.4 PRÓBKA („Sample#”)
Zgodnie z ustawieniami w menu „measurment settings”, „type of sample identif.”, ten klawisz posiada różne
funkcje.
 Do identyfikacji próbki według „numeru”, przed i za jej numerem można wprowadzać tekst.
 ten tryb jest dostępny ze zmieniaczem próbek i bez niego.
 Numer próbki można wykonać przy pomocy klawiszy funkcyjnych, klawiatury komputera lub czytnika
kodów kreskowych.
 Po wciśnięciu klawisza funkcyjnego „Start” będzie pokazany numer próbki.
 Wciśnięcie klawisza „Cont” spowoduje automatyczne zwiększenie numeru.
 number Można wprowadzić czterocyfrowy numer.

 pre-text Maksymalnie ośmioznakowy tekst przed numerem próbki.
 post-text Maksymalnie ośmioznakowy tekst za numerem próbki.
 Do identyfikacji próbki według „pzycji”, ta ostatnia jest przesyłana ze zmieniacza próbek do DMA
4100/4500/5000. Ten tryb jest dostępny tylko wtedy, gdy jest podłączony (i włączony) zmieniacz próbek
SP-1m lub SP-3m.
 pos
 Aby próbka był identyfikowana przy pomocy tekstu, trzeba wprowadzić maksymalnie 20 znakowy tekst.
 text Nazwa próbki, nie zmieniona przez „Start”.
 Aby można było identyfikować próbkę według wykazu numerów („list by number”), w pięciu kolejnych
tablicach zwanych „sample number text” można wprowadzić listę do 60 indywidualnie dobranych
numerów lub tekstów. Jeżeli seria pomiarów jest uruchamiana przez „Start” i kontynuowana przy pomocy
„Cont”, to do każdej próbki danej sekwencji są przyporządkowane numery lub teksty. Ten tryb jest
dostępny tylko bez zmieniacza próbek.
 actual text: Aktualna pozycja w wykazie. Jeżeli pomiar jest uruchamiany

przy pomocy „Start”, to będzie to numer lub tekst
przyporządkowany pierwszej próbce.
 text 1: Wpisać numer lub opis próbki.
 text 2:
...
 text 60:
 Aby można było identyfikować próbkę według wykazu pozycji („list by position”), w pięciu kolejnych
tablicach zwanych „sample number text” można wprowadzić listę do 60 indywidualnie dobranych
numerów lub tekstów.
 To menu jest dostępne tylko wtedy, gdy jest podłączony (i włączony) zmieniacz próbek.
 Każda pozycja podajnika zmieniacza próbek jest połączona z unikalnym numerem lub tekstem wykazu.

 actual text: Aktualna pozycja podajnika zmieniacza próbek.
 text 1: Wpisać numer lub opis próbki.
 text 2:
...
 text 60:
DODATEK A: WPŁYW LEPKOŚCI NA POMIAR GĘSTOŚCI
 Aparat DMA 4100/4500/5000 automatycznie koryguje wpływ lepkości na mierzoną gęstość.
 Obliczane są następujące gęstości:
– Gęstość bez poprawki na lepkość (density (not viscosity correct.)

Wpływ lepkości na mierzoną gęstość nie jest korygowany.
– Gęstość korygowana (density ).

Korygowany jest wpływ lepkości na mierzoną gęstość.
DODATEK B: PRACA PRZY WYSOKIEJ WILGOTNOŚCI POWIETRZA I NISKICH

TEMPERATURACH POMIARU
 W przypadku wysokiej wilgotności powietrza, tzn. większej niż

– 70 % wilgotności względnej w temperaturze otoczenia 20 oC,
– 50 % wilgotności względnej w temperaturze 25 oC lub
– 38 % wilgotności względnej w temperaturze 30 oC
oraz temperaturze pomiaru 20 oC, do króćca „DRY AIR PUMP” z tyłu aparatu trzeba podłączyć
osuszacz. Jeżeli temperatura pomiaru wynosi 15 oC, to wilgotność względna w temperaturze otoczenia
musi być odpowiednio niższa. W przeciwnym wypadku wilgoć skroplona w komorze pomiarowej może
spowodować błędy w pomiarach lub kalibracji. Odpowiednie osuszacze są dostępne w firmie Anton
Paar.
Strona 41
Rysunek B.1
 Dla niskich temperatur pomiaru oraz wysokiej wilgotności powietrza źródło suchego powietrza (przy
małym przepływie) podłączyć do króćca „DRY AIR INTERNAL”. Uchroni to przed skraplaniem się wilgoci
na bloku komory pomiarowej.
Uwaga:
Do króćców „DRY AIR” pompy powietrza nigdy nie podłączać żadnych węży zawierających
ciecze lub wilgotne gazy, gdyż może to spowodować poważne uszkodzenia aparatu DMA
4100/4500/5000 (np. wskutek zanieczyszczenia próbki).
DODATEK C: DANE TECHNICZNE
Zakres pomiarowy: 0 do 3 g/cm3
Powtarzalność, s.d.
Gęstość: DMA 4100 5 * 10-5 g/cm3
DMA 4500: 1 * 10-5 g/cm3
DMA 5000: 1 * 10-6 g/cm3
Temperatura: DMA 4100 0,02 oC
DMA 4500: 0,01 oC
DMA 5000: 0,001 oC
Temperatura pomiaru: 0 oC do + 90 oC (32 do 194 oF)
Zakres ciśnienia: 0 do 10 barów (0 do 150 psi)
Warunki otoczenia (EN 61010)

Użytek w pomieszczeniach
Temperatura otoczenia: +15 do +35 oC (+59 do +95 oF)
Wilgotność powietrza: wilgotność względna 10 do 90%, bez skraplania
Stopień zanieczyszczenia: 2
Kategoria przepięcia: II
Ilość próbki w komorze pomiarowej: około 1 ml
Materiały stykające się z próbką: PTFE (teflon), szkło borokrzemowe
Czas pomiaru jednej próbki: 1 do 4 minut
Wymiary (Długość x Szerokość x Wysokość) 440 x 315 x 220 mm
Ciężar: Około 21 kg
Zasilanie: 50 VA; napięcie zasilania zgodne z danymi podanymi na

tabliczce znamionowej z tyłu aparatu DMA
4100/4500/5000.
Bezpieczniki: rurki szklane 5 x 20 mm; DIN 41662; 230 V, F 800 mA
Interfejs komputerowy (COM 1): RS 232 C; 1200 do 9600 bodów; 1 lub 2 bity końcowe, 7
lub 8 bitów danych; brak parzystości, nieparzystość lub
parzystość normalna; sprzęt, oprogramowanie lub brak
synchronizacji.
DTR TXD
GND RXD
RXD ...... odbiór danych

TXD ..... wysyłanie danych
DTR ..... gotowy terminal danych
GND ..... uziemienie (podłączone do
uziemienia DMA
4100/4500/5000)
DSR ..... gotowy zestaw danych
RTS ..... żądanie wysłania
CTS DSR CTS ..... czysty do wysłania
RTS
Interfejs drukarki (COM 2): RS 232 C; 1200 do 9600 bodów; 1 lub 2 bity końcowe, 7
lub 8 bitów danych; brak parzystości, nieparzystość lub
parzystość normalna; sprzęt, oprogramowanie lub brak
synchronizacji.
TXD
GND RXD
RXD ...... odbiór danych

TXD ..... wysyłanie danych
GND ..... uziemienie (podłączone do
uziemienia DMA
4100/4500/5000)
RTS ..... żądanie wysłania
CTS ..... czysty do wysłania
CTS RTS
Uwaga:
Wszystkie interfejsy są tak skonstruowane, aby spełniały wymagania SELV (Separated Extra-
Low Voltage) zgodnie z normą EN 60950 i nie mogą być podłączone do innych interfejsów niż
te, które spełniają wymagania SELV.
Strona 43
DODATEK D: POLECENIA DO KOMUNIKACJI MIĘDZY KOMPUTEREM I APARATEM

DMA 4100/4500/5000
 Przy pomocy interfejsu COM1 dane zgromadzone w pamięci można przesyłać do komputera. Ponadto
możliwe jest ograniczone zdalne sterowanie DMA 4100/4500/5000 (np. zmiana temperatury lub zmiana
nastawień pomiarowych).
 Gniazdo COM1 aparatu DMA 4100/4500/5000 połączyć z interfejsem RS 232 C komputera przy pomocy
odpowiedniego kabla.
 Zsynchronizować ustawienia interfejsów DMA 4100/4500/5000 i komputera (patrz 9.3.4, „instrument
settings”, „computer interface configuration”).
 Komunikację można sprawdzać przy pomocy prostego programu, np. Windows Terminal, Procomm lub
Hyper Terminal.
 Polecenia składające się z kilku słów można wprowadzać ze spacjami lub bez (np. getdata lub get
data ).
 Polecenia dotyczą metod aktywnych. Dodatkowo wszystkie polecenia „get...” można rozszerzyć o numer
metody. Przykład: get data head 3 ... nagłówek danych metody 3 zostanie wysłany, niezależnie od
uaktywnionej metody.
 Każdy zestaw wyników pomiarów wysyłany przy pomocy „get data „ będzie oznakowany (patrz punkt
9.3.9) w pamięci „fetched by host computer:y”.
Polecenie komputera Odpowiedź DMA 4100/4500/5000 Komentarz

? unknown command:? Jeżeli z komputera zostanie
known commands: wysłane nieznane polecenie, to
GetDataHead aparat DMA 4100/4500/5000
GetDataUnit odpowie listą dostępnych poleceń.

GetData
ResetData
GetMethodName
SelectMethod
Getld
Start
Finished
Continue
Abort
get data head data head:date,time Taka odpowiedź, gdy w „method
sample number,ready settings”, „memory configuration”
nie wybrano żadnych pozycji.
data head:date,time Taka odpowiedź, gdy dla metody 0

sample number,ready, wybrano pozycje, np fabryczne
actual cell temperature, domyślne.
density , SG , condition
get data unit data unit:,,,,C,g/cm3,, Wysyłane są jednostki wybranych

pozycji, oddzielone wybranym
separatorem.
get data no new data available
data:Mo 02.Feb.1998, Transfer pierwszego dostępnego

13:39:12,0001,1,20.001, wyniku pomiaru.
0.00117,0.00117,valid
Polecenie komputera Odpowiedź DMA 4100/4500/5000 Komentarz

reset data reset data successful Przywracanie odczytanych danych
do statusu „not fetched”, np. dla
drugiego transferu danych (patrz
9.3.9).
get method name method name:Density Nazwa i numer aktywnej metody.
method number:0
select method number out of range Nie wprowadzono numeru.
select method 3 selected method 3: OIML w/w Aktywna jest metoda 3.
select method 3 measurment is started Odpowiedź po uruchomieniu

pomiaru.
get id serial number:xxxxxx Odczyt numeru fabrycznego.
start measurment started Zdalne uruchomienie pomiaru
measurment not started Pomiar już się rozpoczął.

finished measurment not started Pomiar nie uruchomiony.
measurment not finished Pomiar w toku po uruchomieniu.
measurment finished
continue measurment not started Pomiar nie uruchomiony.
measurment not finished Nie zakończony poprzedni pomiar.
Strona 45
measurment continued
abort measurment not started Pomiar nie uruchomiony.
measurment aborted Usuwa rozpoczęty pomiar.
DODATEK E: TABLICE GĘSTOŚCI
Gęstość Suchego Powietrza
Gęstość powietrza  [g/cm3] w temperaturze t [ oC] i przy ciśnieniu p [mbar lub hPa] oblicza się według
wzoru:
=   t1013,25
0.0012930p1 + 0.00367
Liczby są ważne dla zawartości CO 2 w powietrzu w ilości 0,03 % (objętościowy). Liczba zmienia się o
1/19000 przy każdorazowej zmianie zawartości CO 2 o 0,0001 %.
(Na podstawie: Kohlrausch: Praktische Physik, Bd. 3, Tafeln, 22. Auflage (1968), str. 39, B.G Teubner Stuttgart).
Gęstość Suchego Powietrza (-10 oC do + 90 oC)
Skład suchego powietrza w % [v/v]: 78,110 N2; 20,938 O2; 0,916 Ar; 0,033 CO2; 0,002 Ne.
Temp. Gęstość w g/cm3 przy ciśnieniu mbar (=hPa)

pomiaru
w oC 900 920 940 960 980 1000 1013,25 1050

-10 0.001192 0.001219 0.001245 0.001272 0.001298 0.001325 0.001342 0.001391
-5 0.001170 0.001196 0.001222 0.001248 0.001274 0.001300 0.001317 0.001365
0 0.001148 0.01174 0.001200 0.001225 0.001251 0.001276 0.001293 0.001340
5 0.001128 0.001153 0.001178 0.001203 0.001228 0.001253 0.001270 0.001316
10 0.001108 0.001132 0.001157 0.001182 0.001206 0.001231 0.001247 0.001293
15 0.001088 0.001113 0.001137 0.001161 0.001185 0.001210 0.001226 0.001270
20 0.001070 0.001094 0.001117 0.001141 0.001165 0.001189 0.001205 0.001248
25 0.001052 0.001075 0.001099 0.001122 0.001145 0.001169 0.001184 0.001227
30 0.001035 0.001058 0.001081 0.001104 0.001127 0.001150 0.001165 0.001207
35 0.001018 0.001040 0.001063 0.001086 0.001108 0.001131 0.001146 0.001187
40 0.001001 0.001024 0.001046 0.001068 0.001090 0.001113 0.001127 0.001168
45 0.000986 0.001008 0.001029 0.001051 0.001073 0.001095 0.001110 0.001150
50 0.000970 0.000992 0.001014 0.001035 0.001057 0.001078 0.001093 0.001132
55 0.000956 0.000977 0.000998 0.001019 0.001041 0.001062 0.001076 0.001115
60 0.000941 0.000962 0.000983 0.001004 0.001025 0.001046 0.001060 0.001098
65 0.000927 0.000948 0.000968 0.000989 0.001010 0.001030 0.001044 0.001082
70 0.000914 0.000934 0.000954 0.000975 0.000995 0.001015 0.001029 0.001066
75 0.000901 0.000921 0.000941 0.000961 0.000981 0.001001 0.001014 0.001051
80 0.000888 0.000908 0.000927 0.000947 0.000967 0.000986 0.000999 0.001036
85 0.000875 0.000895 0.000914 0.000934 0.000953 0.000973 0.000986 0.001021
90 0.000863 0.000882 0.000902 0.000921 0.000940 0.000959 0.000972 0.001007
Gęstość wody w temperaturach od 0 oC do 100 oC
toC 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
0 .999840 .999846 .999853 .999859 .999865 .999871 .999877 .999883 .999888 .999893
1 .999899 .999903 .999908 .999913 .999917 .999921 .999925 .999929 .999933 .999937
2 .999940 .999943 .999946 .999949 .999952 .999954 .999956 .999959 .999961 .999962
3 .999964 .999966 .999967 .999968 .999969 .999970 .999971 .999971 .999972 .999972
4 .999972 .999972 .999972 .999971 .999971 .999970 .999969 .999968 .999967 .999965
5 .999964 .999962 .999960 .999958 .999956 .999954 .999951 .999949 .999946 .999943
6 .999940 .999937 .999934 .999930 .999926 .999923 .999919 .999915 .999910 .999906
7 .999901 .999897 .999892 .999887 .999882 .999877 .999871 .999866 .999860 .999854
8 .999848 .999842 .999836 .999829 .999823 .999816 .999809 .999802 .999795 .999788
9 .999781 .999773 .999766 .999758 .999750 .999742 .999734 .999725 .999717 .999708
10 .999699 .999691 .999682 .999672 .999663 .999654 .999644 .999635 .999625 .999615
11 .999605 .999595 .999584 .999574 .999563 .999553 .999542 .999531 .999520 .999508
12 .999497 .999486 .999474 .999462 .999450 .999438 .999426 .999414 .999402 .999389
13 .999377 .999364 .999351 .999338 .999325 .999312 .999298 .999285 .999271 .999258
14 .999244 .999230 .999216 .999202 .999187 .999173 .999158 .999144 .999129 .999114
15 .999099 .999084 .999069 .999053 .999038 .999022 .999006 .998991 .998975 .998959
16 .998942 .998926 .998910 .998893 .998876 .998860 .998843 .998826 .998809 .998792
Strona 47
17 .998774 .998757 .998739 .998722 .998704 .998686 .998668 .998650 .998632 .998613
18 .998595 .998576 .998558 .998539 .998520 .998501 .998482 .998463 .998443 .998424
19 .998404 .998385 .998365 .998345 .998325 .998305 .998285 .998265 .998244 .998224
20 .998203 .998182 .998162 .998141 .998120 .998099 .998077 .998056 .998035 .998013
21 .997991 .997970 .997948 .997926 .997904 .997882 .997859 .997837 .997815 .997792
22 .997769 .997747 .997724 .997701 .997678 .997654 .997631 .997608 .997584 .997561
23 .997537 .997513 .997490 .997466 .997442 .997417 .997393 .997369 .997344 .997320
24 .997295 .997270 .997246 .997221 .997196 .997170 .997145 .997120 .997094 .997069
25 .997043 .997018 .996992 .996966 .996940 .996914 .996888 .996861 .996835 .996809
26 .996782 .996755 .996729 .996702 .996675 .996648 .996621 .996594 .996566 .996539
27 .996511 .996484 .996456 .996428 .996400 .996373 .996344 .996316 .996288 .996260
28 .996232 .996203 .996174 .996146 .996117 .996088 .996059 .996030 .996001 .995972
29 .995943 .995913 .995884 .995854 .995825 .995795 .995765 .995735 .995705 .995675
30 .995645 .995615 .995584 .995554 .995523 .995493 .995462 .995431 .995401 .995370
31 .995339 .995307 .995276 .995245 .995214 .995182 .995151 .995119 .995087 .995056
32 .995024 .994992 .994960 .994928 .994895 .994863 .994831 .994798 .994766 .994733
33 .994700 .994667 .994635 .994602 .994569 .994535 .994502 .994469 .994436 .994402
34 .994369 .994335 .994301 .994268 .994234 .994200 .994166 .994132 .994097 .994063
35 .994029 .993994 .993960 .993925 .993891 .993856 .993821 .993786 .993751 .993716
36 .993681 .993646 .993610 .993575 .993540 .993504 .993468 .993433 .993397 .993361
37 .993325 .993289 .993253 .993217 .993181 .993144 .993108 .993072 .993035 .992998
38 .992962 .992925 .992888 .992851 .992814 .992777 .992740 .992703 .992665 .992628
39 .992591 .992553 .992515 .992478 .992440 .992402 .992364 .992326 .992288 .992250
40 .992212 .992174 .992135 .992097 .992058 .992020 .991981 .991942 .991904 .991865
41 .991826 .991787 .991748 .991708 .991669 .991630 .991590 .991551 .991511 .991472
42 .991432 .991392 .991353 .991313 .991273 .991233 .991193 .991152 .991112 .991072
43 .991031 .990991 .990950 .990910 .990869 .990828 .990787 .990747 .990706 .990665
toC 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
44 .990623 .990582 .990541 .990500 .990458 .990417 .990375 .990334 .990292 .990665
45 .990208 .990167 .990125 .990083 .990040 .989998 .989956 .989914 .989871 .989829
46 .989786 .989744 .989701 .989658 .989616 .989573 .989530 .989487 .989444 .989401
47 .989358 .989314 .989271 .989228 .989184 .989141 .989097 .989053 .989010 .988966
48 .988922 .988878 .988834 .988790 .988746 .988702 .988657 .988613 .988569 .988524
49 .988480 .988435 .988390 .988346 .988301 .988256 .988211 .988166 .988121 .988076
50 .988030 .987985 .987940 .987894 .987849 .987804 .987758 .987712 .987667 .987621
51 .987575 .987529 .987483 .987437 .987391 .987345 .987298 .987252 .987206 .987159
52 .987113 .987066 .987020 .986973 .986926 .986879 .986833 .986786 .986739 .986692
53 .986644 .986597 .986550 .986503 .986455 .986408 .986360 .986313 .986265 .986217
54 .986170 .986122 .986074 .986026 .985978 .985930 .985882 .985833 .985785 .985737
55 .985688 .985640 .985591 .985543 .985494 .985446 .985397 .985348 .985299 .985250
56 .985201 .985152 .985103 .985054 .985004 .984955 .984906 .984856 .984807 .984757
57 .984708 .984658 .984608 .984558 .984509 .984459 .984409 .984359 .984308 .984258
58 .984208 .984158 .984107 .984057 .984007 .983956 .983905 .983855 .983804 .983753
59 .983702 .983652 .983601 .983550 .983499 .983448 .983396 .983345 .983294 .983242
60 .983191 .983140 .983088 .983036 .982985 .982933 .982881 .982829 .982778 .982726
61 .982674 .982621 .982569 .982517 .982465 .982413 .982360 .982308 .982255 .982203
62 .982150 .982098 .982045 .981992 .981939 .981886 .981834 .981780 .981727 .981674
63 .981621 .981568 .981515 .981461 .981408 .981354 .981301 .981247 .981194 .981140
64 .981086 .981032 .980979 .980925 .980871 .980817 .980763 .980708 .980654 .980600
65 .980546 .980491 .980437 .980382 .980328 .980273 .980219 .980164 .980109 .980054
66 .980000 .979945 .979890 .979835 .979780 .979724 .979669 .979614 .979559 .979503
67 .979448 .979392 .979337 .979281 .979226 .979170 .979114 .979058 .979002 .978946
68 .978890 .978834 .978778 .978722 .978666 .978610 .978553 .978497 .978441 .978384
69 .978328 .978271 .978214 .978158 .978101 .978044 .977987 .977930 .977874 .977816
70 .977759 .977702 .977645 .977588 .977531 .977473 .977416 .977358 .977301 .977243
71 .977186 .977128 .977070 .977012 .976955 .976897 .976839 .976781 .976723 .976665
72 .976607 .976548 .976490 .976432 .976374 .976315 .976257 .976198 .976140 .976081
73 .976022 .975963 .975905 .975846 .975787 .975728 .975669 .975610 .975551 .975492
74 .975432 .975373 .975314 .975255 .975195 .975136 .975076 .975017 .974957 .974897
75 .974838 .974778 .974718 .974658 .974598 .974538 .974478 .974418 .974358 .974298
76 .974237 .974177 .974117 .974056 .973996 .973935 .973875 .973814 .973753 .973693
77 .973632 .973571 .973510 .973449 .973388 .973327 .973266 .973205 .973144 .973083
78 .973021 .972960 .972899 .972837 .972776 .972714 .972653 .972591 .972529 .972468
79 .972406 .972344 .972282 .972220 .972158 .972096 .972034 .971972 .971910 .971847
80 .971785 .971723 .971166 .971598 .971535 .971473 .971410 .971348 .971285 .971222
81 .971159 .971096 .971034 .970971 .970908 .970844 .970781 .970718 .970655 .970592
82 .970528 .970465 .970402 .970338 .970275 .970211 .970148 .970084 .970020 .969956
83 .969893 .969829 .969765 .969701 .969637 .969573 .969509 .969445 .969380 .969316
84 .969252 .969188 .969123 .969059 .968994 .968930 .968865 .968800 .968736 .968671
85 .968606 .968541 .968477 .968412 .968347 .968282 .968216 .968151 .968086 .968021
86 .967956 .967890 .967825 .967760 .967694 .967629 .967563 .967497 .967432 .967366
87 .967300 .967234 .967169 .967103 .967037 .966971 .966905 .966838 .966772 .966706
88 .966640 .966574 .966507 .966441 .966374 .966308 .966241 .966175 .966108 .966042
89 .965975 .965908 .965841 .965774 .965707 .965640 .965573 .965506 .965439 .965372
toC 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
90 .965305 .965238 .965170 .965103 .965036 .964968 .964901 .964833 .964765 .964698
91 .964630 .964562 .964495 .964427 .964359 .964291 .964223 .964155 .964087 .964019
92 .963951 .963882 .963814 .963746 .963677 .963609 .963541 .963472 .963404 .963335
93 .963266 .963198 .963129 .963060 .962991 .962922 .962854 .962785 .962716 .962646
94 .962577 .962508 .962439 .962370 .962300 .962231 .962162 .962092 .962023 .961953
95 .961884 .961814 .961744 .961675 .961605 .961535 .961465 .961395 .961325 .961255
96 .961185 .961115 .961045 .960975 .960905 .960834 .960764 .960694 .960623 .960553
97 .960482 .960412 .960341 .960271 .960200 .960129 .960058 .959988 .959917 .959846
98 .959775 .959704 .959633 .959562 .959490 .959419 .959348 .959277 .959205 .959134
99 .959062 .958991 .958920 .958848 .958776 .958705 .958633 .958561 .958489 .958418
100 .958346
Strona 49
DODATEK F: MOŻLIWE BŁĘDY REGULACJI, RAPORT Z REGULACJI
Przyczyna Usuwanie
Bezpośrednie działanie światła Upewnić się, że aparat nie jest wystawiony na bezpośrednie
słonecznego na DMA 4100/4500/5000 działanie światła słonecznego.
Zanieczyszczona komora pomiarowa Upewnić się, że przed wykonaniem regulacji komora pomiarowa
została dokładnie wymyta.
Komora pomiarowa nie jest sucha przed  Wymyć komorę zgodnie z p. 8 i osuszyć ją dokładnie.
regulacją powietrzem. Znajdują się w niej  Jeżeli przez wziernik ciągle widać skropliny, to wilgotność
krople cieczy lub skroplona wilgoć. powietrza jest zbyt wysoka. Do króćca „DRY AIR PUMP”
podłączyć osuszacz (patrz dodatek B).
Pęcherze gazowe w komorze pomiarowej.  Płyn do regulacji (kalibracji) wprowadzać powoli do komory
pomiarowej.
 Temperatura wprowadzanego płynu musi być równa lub
trochę wyższa od temperatury pomiaru.
Regulacja nie jest zakończona po 10  Dokładnie osuszyć komorę pomiarową.

minutach.  W komorze pomiarowej znajdują się pęcherze gazowe.
Numer fabryczny DMA 4100/4500/5000:

Raport z Regulacji (Kalibracji)
Data Temperatura Powietrze Woda Stałe Aparatu Podpis

Q Q KA KB
PRZYKŁADY I OBJAŚNIENIA WARTOŚCI ODCHYLENIA KB
Pump DEVIATION KB
-5E-05
-10E-05
Pump DEVIATION KB
-15E-05
+20E-05
-20E-05
+15E-05
+10E-05 Esc
Esc
+5E-05
Duży przyrost odchylenia KBDEVIATION
wskazuje KBna Silny spadek odchylenia KB wskazuje na
Pump
wytworzenie
0 się warstwy wewnątrz oscylatora wycieranie szkła z oscylatora U-rurkowego.
U-rurkowego. Pump DEVIATION KB
+10E-05
Esc +10E-05
Esc
+5E-05
+5E-05
0
0
-5E-05
-5E-05
-10E-05 Strona 51
Anton Paar GmbH, Anton Paar Straße 20 A-8054 Graz / AUSTRIA-10E-05
- EUROPE
Esc
Esc Esc
Esc
Przypadkowe zmiany wartości KB Niewielkie zmiany wartości KB są normalne.

spowodowane:
 nie wystarczającym osuszeniem przed
regulacją powietrzem,
 Obecność pęcherzy gazowych lub
zanieczyszczeń w wodzie do regulacji
(kalibracji).
DODATEK G: WSPÓŁPRACA Z MODUŁEM SH 1
1. Aktywowanie SH 1:
W opcji menu „ Measurment Settings ” wybieramy opcję „sample filling mode” i wciskamy Enter.
Ukazują się dwie możliwości do wyboru:
Manual – wprowadzanie próbki strzykawką
Sample changer – wprowadzanie próbki przez moduł SH1.
2. Definiowanie parametrów pracy modułu SH-1
Dokonujemy tego ustawienia przez wybór opcji menu „sample changer configuration”
następnie „edit SH x / SC x mode”.
Ukazują się następujące parametry do ustawienia:
- filling time wybieramy czas zasysania próbki (w sekundach )

- move sample back/forward – opcja umożliwia nam wybór trybu pracy, gdzie
pompka podczas zasysania zmieni kierunek
pracy czterokrotnie ( po 1 sek. każdy ) aby usunąć
pęcherzyki powietrza ze ścianek wężyków.
- automatic start of clearing możliwość rozpoczęcia automatycznego mycia zaraz
po zakończeniu pomiaru ( yes – zalecane przy
podłączonej drukarce ; no – zalecane w innych
przypadkach ).
- cleaning time wybieramy czas przepłukiwania układu pomiarowego.
3. Definiowanie parametrów specjalnego mycia układu pomiarowego.
Dokonujemy tego ustawienia przez wybór opcji menu „sample changer configuration”
następnie „edit special cleaning”.
- clearing time wybór czasu płukania specjalnego.
4. Pomiary
Pomiar rozpoczyna się po zanurzeniu wężyka od napełniania do naczynia z próbką

oraz wciśnięciu przycisku oznaczonego „ S_Start ”.
Próbka zostanie automatycznie pobrana do układu pomiarowego. Po zakończeniu
pomiaru ( na ekranie „cond: valid” , wynik pomiarowy miga ) rozpoczynamy mycie
oraz suszenie układu pomiarowego przez wciśnięcie przycisku oznaczonego „Cont”.
Uwagi:
Przed rozpoczęciem następnych pomiarów należy upewnić się, że wężyk od napełniania
próbki jest czysty i wysuszony.
Należy także kontrolować gęstość powietrza aby upewnić się, że układ pomiarowy został
odpowiednio umyty i wysuszony.
DODATEK H: WSPÓŁPRACA Z MODUŁEM SH 3
5. Aktywowanie modułu SH 3:
W opcji menu „ Measurment Settings ” wybieramy opcję „sample filling mode” i wciskamy
Enter.
Ukazują się dwie możliwości do wyboru:
Manual – wprowadzanie próbki strzykawką
Sample changer – wprowadzanie próbki przez moduł SH 3
6. Ustawianie parametrów pracy modułu SH-3
Dokonujemy tego ustawienia przez wybór opcji menu „edit SH x / SC x mode”.

- filling mode wybieramy sposób podawania próby pomiędzy trybem automatycznym

(zalecane ) a manualnym ( strzykawką ).
- filling speed wybieramy szybkość zasysania próby pomiędzy szybkim ( substancje
o małej lepkości ) a wolnym ( substancje o większej lepkości ).
- automatic start of clearing możliwość rozpoczęcia automatycznego mycia zaraz
po zakończeniu pomiaru ( yes – zalecane przy podłączonej
drukarce ; no – zalecane w innych przypadkach ).
- fill fresk rinse 1 wybór ilości cykli do przemywania celi pomiarowej rozpuszczalnikiem 1
( wybór od 0 do 10 cykli ).
- flush cell with rinse 1 wybór przepłukiwania szybkiego rozpuszczalnikiem 1
prawo-lewo aby wytworzyć pęcherzyki powietrza w celu
lepszego wymycia celi pomiarowej ( 0 do 3 cykli ).
- fill fresk rinse 2 wybór ilości cykli do przemywania celi pomiarowej rozpuszczalnikiem
2
Strona 53
( wybór od 0 do 10 cykli ).
- flush cell with rinse 2 wybór przepłukiwania szybkiego rozpuszczalnikiem 2
prawo-lewo aby wytworzyć pęcherzyki powietrza w celu
lepszego wymycia celi pomiarowej ( 0 do 3 cykli ).
- drying time wybór czasu suszenia celi pomiarowej ( od 0 do 10 minut ).
DODATEK I : WYKONYWANIE ADJUSTACJI DMA 4100/4500/5000
ADJUSTACJA ANALIZATORA ANTON PAAR.

UWAGA:
ADJUSTACJĘ ANALIZATORA WYKONUJEMY PO UZYSKANIU PEWNOŚCI, ŻE UKŁAD
POMIAROWY JEST CZYSTY I PROCEDURA „WATER CHECK” DAJE WYNIK „NOT OK”,
LUB WARTOŚĆ GĘSTOŚCI WODY NIE MIEŚCI SIĘ W PRZEDZIALE 0,9981 – 0.9983
( DMA 4100 ) 0,99815 – 0,99825 ( DMA 4500 ) 0,998150 – 0,998250 ( DMA 5000 )
PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO KALIBRACJI NALEŻY STARANNIE WYMYĆ I

WYSUSZYĆ UKŁAD POMIAROWY.
1. Przyciskiem pierwszym od lewej wybieramy opcję MENU.

2. Wybieramy kolejno:
3. „ADJUSTMENT” i zatwierdzamy przez Enter.
4. „ADJUST” i zatwierdzamy przez Enter.
5. „DENSITY (AIR,WATER) i zatwierdzamy przez Enter.
6. Pojawi się informacja o rozpoczęciu kalibracji na powietrze
prosząca o dokładne wysuszenie układu pomiarowego i potwierdzenie tego
przez wciśnięcie OK.
7. Wciskamy OK.
8. Pojawi się komunikat proszący o wprowadzenie wartości ciśnienia
atmosferycznego i potwierdzenie przez OK.
9. Jak zakończy się kalibracja na powietrze, można zapisać
wartość Q dla powietrza i zatwierdzić przez OK.
10. Pojawi się komunikat proszący o wstawienie na karuzelę
autopodajnika kuwety z wodą destylowaną, odgazowaną
oraz wciśnięcie START na klawiaturze autopodajnika.
11. Po zakończeniu kalibracji na wodę zanotować wartość
Q i zatwierdzić przez OK.
12. Ukaże się na ekranie komunikat o końcu kalibracji oraz
o wyliczonej odchyłce pomiędzy tym a poprzednim pomiarem.
Pojawi się również rekomendacja czy kalibrację zatwierdzić
(SAVE) czy powtórzyć (REPEAT).
Wybieramy odpowiedni przycisk na ekranie.
13. Jeżeli pojawi się komunikat REPEAT to należy jeszcze raz
wymyć i wysuszyć układ pomiarowy i kalibrację powtórzyć.
Jeżeli ponownie pojawi się komunikat REPEAT a różnica pomiędzy aktualnie
wyliczoną odchyłką a wyliczoną poprzednio będzie mniejsza od +/- 0,00010 to
zalecamy ją zatwierdzić ( wybór opcji SAVE na ekranie ).
Strona 55

Instrukcja DMA Spr. Strona 13

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Instrukcja DMA Spr. Strona 13

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Anton Paar

Anton Paar GmbH

Telefon: +43 316 257-0

Nie ponosimy również odpowiedzialności za uszkodzenia powstałe w wyniku wykorzystania informacji

Copyright © 1998 Anton Paar GmbH, Graz, Austria.

3. SYMBOLE STOSOWANE W INSTRUKCJI..................................................................................................

DODATEK B: PRACA PRZY WYSOKIEJ WILGOTNOŚCI POWIETRZA I NISKICH TEMPERATURACH

DODATEK C: DANE TECHNICZNE..................................................................................................................

DODATEK D: POLECENIA DO KOMUNIKACJI MIĘDZY KOMPUTEREM I APARATEM DMA

DODATEK E: TABLICE GĘSTOŚCI.................................................................................................................

DODATEK F: MOŻLIWE BŁĘDY REGULACJI, RAPORT Z REGULACJI......................................................

PRZYKŁADY I OBJAŚNIENIA WARTOŚCI ODCHYLENIA KB......................................................................

Unikalny oscylator wzorcowy, dodatkowo do oscylatora U-rurkowego zapewnia doskonałą długotrwałą

Dla pomiarów całkowicie automatycznych, aparat DMA 4100/4500/5000 można podłączyć do

 Przed użyciem aparatu DMA 4100/4500/5000 zapoznać się z instrukcją obsługi.

 Postępować według wszystkich wskazówek i porad zawartych w instrukcji w celu zapewnienia

 W pobliżu aparatu przechowywać materiały, które nie są łatwopalne.

 Nie pozostawiać otwartych pojemników z próbką.

 Aparat podłączyć do sieci poprzez wyłącznik bezpieczeństwa umieszczony w bezpiecznej odległości

– Gaśnica powinna zawsze znajdować się pod ręką.

– Nie pozostawiać pracującego aparatu bez nadzoru.

3. SYMBOLE STOSOWANE W INSTRUKCJI

W niniejszej instrukcji stosowane są następujące symbole:

Ilość Nazwa Nr katalogowy

PRZYGOTOWANIE APARATU DO PIERWSZEGO URUCHOMIENIA

1. Wyjąć z pudełka z wyposażeniem dwie końcówki Luera do napełniania.

4. Używając umiarkowanej siły wepchnąć obydwie końcówki w kierunku komory pomiarowej i

5. Sprawdzić szczelność połączenia końcówek do napełniania:

a. Zacisnąć mocno jedną końcówkę przy pomocy palca.

7. Wąż silikonowy podłączyć do wylotu pompy powietrza (patrz rys. 5.2)

10. Sprawdzić napięcie robocze.

6.1 WYŚWIETLACZ I KLAWIATURA

Rysunek 6.1.-1 Wyświetlacz DMA 5000 przy pierwszym uruchamianiu.

Pump Jeżeli włączona jest pompa powietrza, to migocze „Pump”.

B OKNO POMIAROWE (Przykład)

d. Zmierzona temperatura komory pomiarowej, stan pomiaru.

W linii dolnej wyspecyfikowane są funkcje klawiszy znajdujących się na klawiaturze poniżej.

W trybie pomiarowym dostępne są następujące funkcje klawiszy:

Menu Wybór menu do ustawień i konfiguracji.

I Zielona lampka - wskaźnik zasilania.

6.2 WIDOK Z TYŁU

7.1 PROCEDURA SPRAWDZANIA PRZED POMIAREM

Sprawdzanie regulacji przy pomocy odgazowanej wody destylowanej:

2. Kolbę szklaną całkowicie napełnić zagotowaną wodą i przykryć.

3. Odczekać, aż woda schłodzi się do temperatury zbliżonej do temperatury pomiaru.

4. Suchą i czystą komorę pomiarową powoli napełnić odgazowaną wodą destylowaną,

5. W menu „measurment settings”, „meas. finished by:” wybrać „equilirium”.

7. Porównać pokazaną wartość z odpowiadającą jej wartością z tablicy w Dodatku E.

7.2 AKTUALNY POMIAR

1. Uaktywnić wybraną metodę przy pomocy klawisza funkcyjnego „Method”.

 Metoda „Density” oraz temperatura pomiaru 20oC są fabrycznymi ustawieniami domyślnymi.

Pump ACTUAL METHOD

- OIML v/v Pomiar stężenia procentowego (objętościowo) etanolu w temperaturze 20 oC zgodnie z

- AOAC PROOF: Pomiar zawartości procentowej (objętościowo) etanolu w temperaturze 60 oF zgodnie z

właściwego API dla grupy środków smarnych (olejów smarowych) w dowolnej

2. Upewnić się, że komora pomiarowa jest czysta i sucha.

3. Wprowadzić próbkę do komory pomiarowej.

Jest kilka sposobów wprowadzania próbki do komory pomiarowej:

A. Przy pomocy strzykawki z końcówką Luera (patrz rys. 7.2-1)

C. Automatycznie, przy użyciu zmieniaczy próbek SP-1m lub SP-3m.

D. Półautomatycznie, przy pomocy pompy perystaltycznej.

4. Upewnić się, że w komorze pomiarowej nie ma pęcherzy gazowych.

5. Wydrukować uzyskane wyniki pomiarów.