ΛΑΤΙΝΙΚΑ

ΔΡ.
ΑΝΘΟΦΙΛΗ ΚΑΛΛΕΡΓΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
(Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ)
ΑΘΗΝΑ 2020
Γραμματική και Συντακτικό
της Λατινικής Γλώσσας Β-Γ Λυκείου
Επιμέλεια: Δρ. Καλλέργη Ανθοφίλη
ΑΘΗΝΑ 2020
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
Γραμματική και Συντακτικό της

Λατινικής Γλώσσας Β-Γ Λυκείου
Επιμέλεια: Καλλέργη Ανθοφίλη, Διδάκτωρ Λατινικής Φιλολογίας

του ΕΚΠΑ- Συμβασιούχος Διδάσκουσα Λατινικής Φιλολογίας του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
ISBN: 978-618-85025-0-5
Copyright ©, Ανθοφίλη Καλλέργη, 2020.
Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved.
Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή του παρόντος έργου, εξ

ολοκλήρου ή τμήματος αυτού, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση,
αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή
ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να
διατηρείται το παρόν μήνυμα.
ΑΘΗΝΑ 2020
Copyright © Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη Σελίδα 2

Πίνακας περιεχομένων
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Σχηματισμός της οριστικής της Ενεργητικής Φωνής ........................................................... 7
Σχηματισμός της οριστικής της Μέσης Φωνής ............................................................... 10
Σχηματισμός της υποτακτικής της Ενεργητικής Φωνής ................................................. 13
Σχηματισμός της υποτακτικής της Μέσης Φωνής......................................................... 15
Σχηματισμός της Προστακτικής της Ενεργητικής Φωνής ................................................ 17
Σχηματισμός της Προστακτικής της Μέσης Φωνής ....................................................... 18
Ονοματικοί Τύποι της Ενεργητικής Φωνής ..................................................................... 19
Ονοματικοί Τύποι της Μέσης Φωνής .............................................................................. 22
Το ανώμαλο ρήμα sum .................................................................................................... 25
Το ανώμαλο ρήμα possum .............................................................................................. 26
Ρήματα Γ’ Συζυγίας σε –io ............................................................................................... 28
Το ανώμαλο ρήμα fero .................................................................................................... 32
Το ανώμαλο ρήμα fio ...................................................................................................... 35
Τα ρήματα volo, nolo, malo ............................................................................................. 37
Το ρήμα eo ...................................................................................................................... 40
Το ελλειπτικό ρήμα coepi ................................................................................................ 42
Το ελλειπτικό ρήμα memini............................................................................................. 43
Τα ρήματα ave, quaeso και scio ....................................................................................... 45
Αποθετικά-Ημιαποθετικά ρήματα ................................................................................... 47
Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία .................................................................................. 52
Ουσιαστικά της Λατινικής Γλώσσας
Α Κλίση............................................................................................................................ 54
Β Κλίση ............................................................................................................................ 55
Γ κλίση ............................................................................................................................ 57

Δ κλίση ............................................................................................................................ 60
Ε κλίση ............................................................................................................................ 61
Ονόματα προερχόμενα από την ελληνική γλώσσα .......................................................... 64
Κλίση των Επιθέτων
Β Κλίση ............................................................................................................................ 66
Γ Κλίση ............................................................................................................................ 68
Παραθετικά επιθέτων-επιρρημάτων-Ανώμαλα Παραθετικά............................................ 72
Αριθμητικά...................................................................................................................... 78
Αντωνυμίες-Αντωνυμικά Επίθετα .................................................................................... 82
Β. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Μετοχή ........................................................................................................................... 96
Υποκείμενο Ειδικού Απαρεμφάτου ................................................................................. 99
Β’ όρος σύγκρισης ...................................................................................................... 100
Τόπος-Χρόνος................................................................................................................ 100
Έκφραση Απαγόρευσης ................................................................................................. 101
Σύνταξη των συνδέσμων post και ante .......................................................................... 102
Γερούνδιο-Σουπίνο........................................................................................................ 103
Μετατροπή της Ενεργητικής Σύνταξης σε Παθητική και το Αντίστροφο ......................... 104
Γερουνδιακή Έλξη ......................................................................................................... 105
Ανάλυση Μετοχών ........................................................................................................ 106
Σύμπτυξη δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή ............................................................ 109
Σκοπός .......................................................................................................................... 111
Δευτερεύουσες Προτάσεις:
Ακολουθία Χρόνων-Ιδιόμορφη Ακολουθία Χρόνων ....................................................... 113
Είδη Δευτερευουσών Προτάσεων ................................................................................. 115

Άμεση κι Έμμεση Αυτοπάθεια ...................................................................................... 126
Παθητική Περιφραστική Συζυγία ................................................................................... 128
Πλάγιος Λόγος ............................................................................................................. 132
Παράρτημα ................................................................................................................... 141
Ut pictura poesis; erit

quae, si propius stes,
te capiat magis, et
quaedam, si longius
abstes;
haec amat obscurum,
uolet haec sub luce uideri,
iudicis argutum quae non
formidat acumen;
Horace, Ars Poetica

vv.361-364

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το παρόν βιβλίο απευθύνεται σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε
προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές των φιλολογικών τμημάτων, αλλά
και σε οποιουσδήποτε άλλους αναγνώστες ενδιαφέρονται να έρθουν σε επαφή
με τα βασικά γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα της λατινικής γλώσσας.
Πρόκειται για ένα εύχρηστο εγχειρίδιο, καθώς διατίθεται σε ηλεκτρονική
μορφή και εμπεριέχει πίνακες, σχεδιαγράμματα και παραδείγματα τα οποία
εύχομαι να φανούν χρήσιμα σε όλους όσους επιθυμούν να αφομοιώσουν τη
θεωρία της γραμματικής και του συντακτικού της λατινικής.
Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη
Quod si me lyricis vatibus inseres,

sublimi feriam sidera vertice…
Ορατίου, Ωδές 1.1.35-36.

Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ
Η λατινική γλώσσα αποτελείται από 4 συζυγίες. Η πρώτη έχει ως βασικό φωνήεν το a και
πρότυπο ρήμα είναι το amo-amavi-amatum-amare (1)= αγαπώ, η δεύτερη και η τρίτη το e με
πρότυπο ρήμα το deleo-delevi-deletum-delere (2)= καταστρέφω για τη δεύτερη και το lego-
legi-lectum-legere (3)= διαβάζω για την τρίτη. Η τέταρτη συζυγία έχει ως βασικό φωνήεν το
i με πρότυπο ρήμα το audio-audivi-auditum-audire (4)= ακούω.
Για να σχηματίσουμε οποιοδήποτε ρήμα σε οποιονδήποτε χρόνο πρέπει να προσθέσουμε τις

βασικές καταλήξεις στο θέμα του. Το θέμα του ενεστώτα από το οποίο προκύπτουν ο
ενεστώτας, ο παρατατικός και ο μέλλοντας όλων των εγκλίσεων προκύπτει από το
απαρέμφατο του ενεστώτα, αφαιρώντας την κατάληξη. Στην πρώτη, τη δεύτερη και την
τέταρτη συζυγία σχηματίζεται από το απαρέμφατο του ενεστώτα, όπως το μαθαίνουμε στους
αρχικούς χρόνους, αφαιρώντας την κατάληξη –re, π.χ ama-re: θέμα ama, dele-re: θέμα dele
και audi-re: θέμα audi.
Στην τρίτη συζυγία το ενεστωτικό θέμα το βρίσκουμε από το απαρέμφατο του ενεστώτα,
αφαιρώντας την κατάληξη ere, π.χ. leg-ere: θέμα leg.
Το θέμα του παρακειμένου προκύπτει από τον παρακείμενο των ρημάτων που μαθαίνουμε
από τους αρχικούς χρόνους αφαιρώντας την κατάληξη i, πχ: amav-i, θέμα amav, vix-i, θέμα
vix.
Σχηματισμός της οριστικής της ενεργητικής φωνής.
Ενεστώτας: ενεστωτικό θέμα και βασικές καταλήξεις ενεργητικής φωνής: -m, -s, -t, -mus,
-tis, -nt.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
Α ΣΥΖΥΓΙΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
am-o dele-o leg-o audi-o
ama-s dele-s leg-i-s audi-s
ama-t dele-t leg-i-t audi-t

ama-mus dele-mus leg-i-mus audi-mus
ama-tis dele-tis leg-i-tis audi-tis
ama-nt dele-nt leg-u-nt audi-u-nt
Παρατατικός: ενεστωτικό θέμα + ba+ οι βασικές καταλήξεις της ενεργητικής φωνής για την α
και τη β συζυγία και ενεστωτικό θέμα + e+ba + οι βασικές καταλήξεις της ενεργητικής
φωνής για τη γ και τη δ συζυγία.
Μέλλοντας: ενεστωτικό θέμα +- bo, -bis,- bit, -bimus, -bitis, -bunt για την α και τη β συζυγία,
ενώ για τη γ και τη δ έχουμε ενεστωτικό θέμα + -am,-es, -et, -emus, -etis , -ent.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ama-bam dele-bam leg-e-bam audi-e-bam
ama-bas dele-bas leg-e-bas audi-e-bas
ama-bat dele-bat leg-e-bat audi-e-bat
ama-bamus dele-bamus leg-e-bamus audi-e-bamus
ama-batis dele-batis leg-e-batis audi-e-batis
ama-bant dele-bant leg-e-bant audi-e-bant
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ama-bo dele-bo leg-am audi-am
ama-bis dele-bis leg-es audi-es
ama-bit dele-bit leg-et audi-et
ama-bimus dele-bimus leg-emus audi-emus
ama-bitis dele-bitis leg-etis audi-etis
ama-bunt dele-bunt leg-ent audi-ent

Παρακείμενος: Θέμα παρακειμένου + βασικές καταλήξεις του παρακειμένου: -i, -isti, -it,-
imus, -istis, -erunt/ere.
Υπερσυντέλικος: Θέμα παρακειμένου + βασικές καταλήξεις του υπερσυντελίκου: -eram,

-eras, -erat, -eramus, -eratis, -erant.
Συντελεσμένος Μέλλοντας: Θέμα παρακειμένου+ βασικές καταλήξεις του συντελεσμένου

μέλλοντα: -ero, -eris, -erit, -erimus, -eritis, erint.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Α
ΣΥΖΥΓΙΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
amav-i delev-i leg-i audiv-i
amav-isti delev-isti leg-isti audiv-isti
amav-it delev-it leg-it audiv-it
amav-imus delev-imus leg-imus audiv-imus
amav-istis delev-istis leg-istis audiv-istis
amav-erunt ή –ere delev-erunt ή -ere leg-erunt /-ere audiv-erunt /-ere
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
amav-eram delev-eram leg-eram audiv-eram
amav-eras delev-eras leg-eras audiv-eras
amav-erat delev-erat leg-erat audiv-erat
amav-eramus delev-eramus leg-eramus audiv-eramus
amav-eratis delev-eratis leg-eratis audiv-eratis
amav-erant delev-erant leg-erant audiv-erant
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ

ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Α Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΣΥΖΥΓΙΑ
amav-ero delev-ero leg-ero audiv-ero
amav-eris delev-eris leg-eris audiv-eris
amav-erit delev-erit leg-erit audiv-erit
amav-erimus delev-erimus leg-erimus audiv-erimus
amav-eritis delev-eritis leg-eritis audiv-eritis
amav-erint delev-erint leg-erint audiv-erint
Σχηματισμός της οριστικής της μέσης φωνής
Ενεστώτας: θέμα ενεστώτα και βασικές καταλήξεις μέσης φωνής: -r, -ris/re, -tur, -mur,
-mini, -ntur.
Παρατατικός: θέμα ενεστώτα και ba + βασικές καταλήξεις μέσης φωνής: -r, -ris/re, -tur, -
mur,- mini, -ntur.
Μέλλοντας: θέμα ενεστώτα και bo + βασικές καταλήξεις μέσης φωνής: -r, -ris/re, -tur, -mur,
- mini, -ntur για α και β συζυγία, ενώ για τη γ και τη δ έχουμε ενεστωτικό θέμα + -ar,-eris/re,
-etur, -emur, -emini , -entur.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
Β ΣΥΖΥΓΙΑ
Α ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
am-or dele-or leg-or audi-or
ama-ris/re dele-ris/re leg-e-ris/re audi-ris/re
ama-tur dele-tur leg-i-tur audi-tur
ama-mur dele-mur leg-i-mur audi-mur
ama-mini dele-mini leg-i-mini audi-mini
ama-ntur
dele-ntur leg-u-ntur audi-u-ntur
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ
ama-bar dele-bar leg-e-bar audi-e-bar
ama-baris/re dele-baris/re leg-e-baris/re audi-e-baris/re
ama-batur dele-batur leg-e-batur audi-e-batur
ama-bamur dele-bamur leg-e-bamur audi-e-bamur
ama-bamini dele-bamini leg-e-bamini audi-e-bamini
ama-bantur dele-bantur leg-e-bantur audi-e-bantur
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
ama-bor dele-bor leg-ar audi-ar
ama-beris/re dele-beris/re leg-eris/re audi-eris/re
ama-bitur dele-bitur leg-etur audi-etur
ama-bimur dele-bimur leg-emur audi-emur
ama-bimini dele-bimini leg-emini audi-emini
ama-buntur dele-buntur leg-entur audi-entur
Παρακείμενος: Σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του παρακειμένου και την οριστική

του ενεστώτα του sum.
Υπερσυντέλικος: Σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του παρακειμένου και την

οριστική του παρατατικού του sum.
Σ. Μέλλοντας: Σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του παρακειμένου και την οριστική

του μέλλοντα του sum.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Α
ΣΥΖΥΓΙΑ

Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
amatus,-a,-um sum deletus,-a,-um sum lectus,-a,-um sum auditus,-a,-um sum
amatus,-a,-um es deletus,-a,-um es lectus,-a,-um es auditus, -a, -um es
amatus,-a,-um est deletus,-a,-um est lectus,-a,-um est auditus, -a, -um est
amati,-ae,-a sumus deleti,-ae,-a sumus lecti,-ae,-a sumus auditi,-ae,-a sumus
amati,-ae,-a estis deleti,-ae,-a estis lecti,-ae,-a estis auditi,-ae,-a estis
amati,-ae,-a sunt
deleti,-ae,-a sunt lecti,-ae,-a sunt auditi,-ae,-a sunt
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
amatus,-a,-um eram deletus,-a,-um eram lectus, -a, -um eram auditus,-a, -um eram
amatus,-a,-um eras deletus,-a,-um eras lectus,-a,-um eras auditus, -a, -um eras
amatus,-a,-um erat deletus,-a,-um erat lectus,-a,-um erat auditus, -a, -um erat
amati,-ae,-a eramus deleti,-ae,-a eramus lecti,-ae,-a eramus auditi,-ae,-a eramus
amati,-ae,-a eratis deleti,-ae,-a eratis lecti,-ae,-a eratis auditi,-ae,-a eratis
amati,-ae,-a erant deleti,-ae,-a erant lecti,-ae,-a erant auditi,-ae,-a erant
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Α
ΣΥΖΥΓΙΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
amatus,-a,-um ero deletus,-a,-um ero lectus, -a, -um ero auditus, -a, -um ero
amatus,-a,-um eris deletus,-a,-um eris lectus,-a,-um eris auditus, -a, -um eris
amatus,-a,-um erit deletus,-a,-um erit lectus,-a,-um erit auditus, -a, -um erit
amati,-ae,-a erimus deleti,-ae,-a erimus lecti,-ae,-a erimus auditi,-ae,-a erimus
amati,-ae,-a eritis deleti,-ae,-a eritis lecti,-ae,-a eritis auditi,-ae,-a eritis

amati,-ae,-a erunt deleti,-ae,-a erunt lecti,-ae,-a erunt auditi,-ae,-a erunt
Σχηματισμός υποτακτικής της ενεργητικής φωνής
Ενεστώτας: Θέμα ενεστώτα + e το οποίο συναιρείται με το a του θέματος και δίνει e στην α
συζυγία + βασικές καταλήξεις της ενεργητικής φωνής (-m, -s, -t, -mus, -tis, -nt).
Στην δεύτερη, την τρίτη και την τέταρτη συζυγία έχουμε θέμα ενεστώτα + a+ βασικές
καταλήξεις της ενεργητικής φωνής (-m,-s,-t, -mus, -tis, -nt).
Παρατατικός: Σχηματίζεται από το απαρέμφατο του ενεστώτα όπως δίνεται στους αρχικούς
χρόνους και τις καταλήξεις της ενεργητικής φωνής(-m,-s,-t, -mus, -tis, -nt).
Μέλλοντας: σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του μέλλοντα και το ρήμα sum στην
υποτακτική του ενεστώτα.
Παρακείμενος: Σχηματίζεται με το θέμα του παρακειμένου και –eri+ τις βασικές καταλήξεις
ενεργητικής φωνής.
Υπερσυντέλικος: σχηματίζεται με το θέμα του παρακειμένου + isse + τις βασικές καταλήξεις

της ενεργητικής φωνής.
Συντελεσμένος μέλλοντας: δεν έχει υποτακτική.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
am-em dele-am leg-am audi-am
am-es dele-as leg-as audi-as
am-et dele-at leg-at audi-at
am-emus dele-amus leg-amus audi-amus
am-etis dele-atis leg-atis audi-atis
am-ent dele-ant leg-ant audi-ant
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ

Α ΣΥΖΥΓΙΑ
amare-m delere-m legere-m audire-m
amare-s delere-s legere-s audire-s
amare-t delere-t legere-t audire-t
amare-mus delere-mus legere-mus audire-mus
amare-tis delere-tis legere-tis audire-tis
amare-nt delere-nt legere-nt audire-nt
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ Β ΜΕΛΛΟΝΤΑ Γ ΜΕΛΛΟΝΤΑ Δ
ΜΕΛΛΟΝΤΑ Α ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ
deleturus -a, -um auditurus -a, -um

amaturus,-a,-um sim sim lecturus -a, -um sim sim
amaturus,-a,-um sis deleturus -a, -um sis lecturus -a, -um sis auditurus -a, -um sis
amaturus,-a,-um sit deleturus -a, -um sit lecturus -a, -um sit auditurus -a, -um sit
audituri -ae, -a
amaturi,-ae,-a simus deleturi -ae, -a simus lecturi -ae, -a simus simus
amaturi,-ae,-a sitis deleturi -ae, -a sitis lecturi -ae, -a sitis audituri -ae, -a sitis
amaturi,-ae,-a sint deleturi -ae, -a sint lecturi -ae, -a sint audituri -ae, -a sint

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
Υ Α ΣΥΖΥΓΙΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
amav-erim delev-erim leg-erim audiv-erim
amav-eris delev-eris leg-eris audiv-eris
amav-erit delev-erit leg-erit audiv-erit
amav-erimus delev-erimus leg-erimus audiv-erimus
amav-eritis delev-eritis leg-eritis audiv-eritis
amav-erint delev-erint leg-erint audiv-erint

ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ Α ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ Β ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ Δ
ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ
amav-issem delev-issem leg-issem audiv-issem

amav-isses delev-isses leg-isses audiv-isses
amav-isset delev-isset leg-isset audiv-isset
amav-issemus delev-issemus leg-issemus audiv-issemus
amav-issetis delev-issetis leg-issetis audiv-issetis
amav-issent delev-issent leg-issent audiv-issent
Σχηματισμός υποτακτικής μέσης φωνής
Ενεστώτας: Θέμα ενεστώτα + e το οποίο συναιρείται με το a του θέματος και δίνει e στην α
συζυγία + βασικές καταλήξεις της μέσης φωνής (-r, -ris/re, -tur, -mur, -mini, -ntur).
Στην δεύτερη, την τρίτη και την τέταρτη συζυγία έχουμε θέμα ενεστώτα + a+ βασικές
καταλήξεις της μέσης φωνής (-r,-ris/re,-tur, -mur, -mini, -ntur).
Παρατατικός: Σχηματίζεται από το απαρέμφατο του ενεστώτα όπως δίνεται στους αρχικούς
χρόνους και τις καταλήξεις της μέσης φωνής (-r,-ris/re,-tur, -mur, -mini, -ntur).
Μέλλοντας: δεν σχηματίζει υποτακτική στη μέση φωνή.
Παρακείμενος:Σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του παρακειμένου και την

υποτακτική του ενεστώτα του sum.
Υπερσυντέλικος: σχηματίζεται περιφραστικά με τη μετοχή του παρακειμένου και την

υποτακτική του παρατατικού του sum.

ΕΝΕΣΤΩΤΑ Α
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
ΣΥΖΥΓΙΑ
Β ΣΥΖΥΓΙΑ Γ ΣΥΖΥΓΙΑ Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
am-er dele-ar leg-ar audi-ar
am-eris/re dele-aris/re leg-aris/re audi-aris/re
am-etur dele-atur leg-atur audi-atur
am-emur dele-amur leg-amur audi-amur
am-emini dele-amini leg-amini audi-amini

am-entur dele-antur leg-antur audi-antur

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Α ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Β ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Γ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Δ
ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ
amare-r delere-r legere-r audire-r
amare-ris/re delere-ris/re legere-ris/re audire-ris/re
amare-tur delere-tur legere-tur audire-tur
amare-mur delere-mur legere-mur audire-mur
amare-mini delere-mini legere-mini audire-mini
amare-ntur delere-ntur legere-ntur audire-ntur
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
amatus,-a,-um sim deletus,-a,-um sim lectus,-a,-um sim auditus, -a, -um sim
amatus,-a,-um sis deletus,-a,-um sis lectus,-a,-um sis auditus, -a, -um sis
amatus,-a,-um sit deletus,-a,-um sit lectus,-a,-um sit auditus, -a, -um sit
amati,-ae,-a simus deleti,-ae,-a simus lecti,-ae,-a simus auditi,-ae,-a simus
amati,-ae,-a sitis deleti,-ae,-a sitis lecti,-ae,-a sitis auditi,-ae,-a sitis
amati,-ae,-a sint deleti,-ae,-a sint lecti,-ae,-a sint auditi,-ae,-a sint
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ
amatus,-a,-um essem deletus,-a,-um essem lectus, -a, -um essem auditus, -a, -um essem
amatus,-a,-um esses deletus,-a,-um esses lectus,-a,-um esses auditus, -a, -um esses
amatus,-a,-um esset deletus,-a,-um esset lectus,-a,-um esset auditus, -a, -um esset
amati,-ae,-a essemus deleti,-ae,-a essemus lecti,-ae,-a essemus auditi,-ae,-a essemus
amati,-ae,-a essetis deleti,-ae,-a essetis lecti,-ae,-a essetis auditi,-ae,-a essetis
amati,-ae,-a essent deleti,-ae,-a essent lecti,-ae,-a essent auditi,-ae,-a essent

Σχηματισμός της προστακτικής της ενεργητικής φωνής
Προστακτική Ενεστώτα: Έχει δύο πρόσωπα. Το β ενικό σχηματίζεται από το απαρέμφατο

του ενεστώτα, αφαιρώντας την κατάληξη –re, π.χ ama, dele, lege, audi, ενώ το δεύτερο
πληθυντικό με το θέμα του ενεστώτα και την κατάληξη te για την α, β και δ συζυγία, ενώ
στη γ προσθέτουμε την κατάληξη ite., π.χ. amate, delete, legite και audite.
Προστακτική μέλλοντα: Έχει τέσσερα πρόσωπα. Το β και το γ ενικό σχηματίζονται με το

θέμα του ενεστώτα και την κατάληξη to για α, β και δ συζυγία και ito για τη γ. Το β
πληθυντικό με το ενεστωτικό θέμα και την κατάληξη tote και το γ πληθυντικό με το
ενεστωτικό θέμα και την κατάληξη –nto.
Προσοχή!!!!!!!!!!!!!!! Τα ρήματα dico-dixi-dictum-dicere (3), duco-duci-ductum-ducere (3),

fero-tuli-latum-ferre και facio-feci-factum-facere (-io3) σχηματίζουν το β ενικό της
προστακτικής του ενεστώτα χωρίς το e στο τέλος: dic, duc, fer, fac.
Μόνο το facio όταν είναι σύνθετο διατηρεί το e κανονικά στην προστακτική, π.χ. confice.
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑ Α ΕΝΕΣΤΩΤΑ Β ΕΝΕΣΤΩΤΑ Γ ΕΝΕΣΤΩΤΑ Δ
- - - -
ama dele lege audi
- - - -
- - - -
ama-te dele-te leg-i-te audi-te
- - - -

ΜΕΛΛΟΝΤΑ Α ΜΕΛΛΟΝΤΑ Β ΜΕΛΛΟΝΤΑ Γ ΜΕΛΛΟΝΤΑ Δ
- - - -
ama-to dele-to leg-i-to audi-to
ama-to dele-to leg-i-to audi-to
- - - -
ama-tote dele-tote leg-i-tote audi-tote

ama-nto dele-nto leg-u-nto audi-unto
Σχηματισμός προστακτικής μέσης φωνής
Ενεστώτας: έχει δύο πρόσωπα. Το β ενικό σχηματίζεται με το απαρέμφατο του ενεστώτα

ενεργητικής φωνής αυτούσιο και το β πληθυντικό με το θέμα του ενεστώτα και την κατάληξη
mini για α, β και δ συζυγία, ενώ στη γ πριν το mini προσθέτουμε ένα - i.
Μέλλοντας: έχει τρία πρόσωπα. Το β και το γ ενικό σχηματίζονται με το θέμα του ενεστώτα
και την κατάληξη –tor και το γ πληθυντικό με το θέμα του ενεστώτα και την κατάληξη –ntor.
Στη γ συζυγία πριν από αυτές τις καταλήξεις προσθέτω ένα i.

ΕΝΕΣΤΩΤΑ Α ΕΝΕΣΤΩΤΑ Β
ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ Γ ΕΝΕΣΤΩΤΑ Δ
ΣΥΖΥΓΙΑ ΣΥΖΥΓΙΑ
- - - -
ama-re delere legere audire
- - - -
- - - -
ama-mini dele-mini leg-i-mini audi-mini
- - - -

ΜΕΛΛΟΝΤΑ Α ΜΕΛΛΟΝΤΑ Β ΜΕΛΛΟΝΤΑ Γ ΜΕΛΛΟΝΤΑ Δ
- - - -
ama-tor dele-tor leg-i-tor audi-tor
ama-tor dele-tor leg-i-tor audi-tor
- - -

ama-ntor dele-ntor leg-u-ntor audi-untor
Ονοματικοί τύποι
Ενεργητικής φωνής
Απαρέμφατο ενεστώτα: δίνεται από τους αρχικούς χρόνους.
Απαρέμφατο μέλλοντα: σχηματίζεται με την μετοχή του μέλλοντα σε πτώση αιτιατική και το
esse.
Απαρέμφατο παρακειμένου: σχηματίζεται με το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη

isse.
Μετοχή του ενεστώτα: θέμα του ενεστώτα + ns για τις δύο πρώτες συζυγίες και –ens για τις
δύο τελευταίες. Κλίνεται σαν τα μονοκατάληκτα επίθετα της γ κλίσης με τη διαφορά πως
σχηματίζει αφαιρετική ενικού σε i όταν είναι επιθετική, σε e όταν είναι επιρρηματική, ενώ
στον πληθυντικό σχηματίζει γενική πληθυντικού σε ium για τα τρια γένη και ονομαστική,
γενική και αιτιατική πληθυντικού σε –ia για το ουδέτερο γένος.
Μετοχή του μέλλοντα: σχηματίζεται από το σουπίνο αφαιρώντας την κατάληξη –um και
προσθέτοντας την κατάληξη –urus για το αρσενικό, -ura για το θηλυκό και -urum για το
ουδέτερο. Κλίνεται σαν τα επίθετα της β κλίσης.
Σουπίνο: Είναι ρηματικό ουσιαστικό αρσενικού γένους. Η αιτιατική του σουπίνου υπάρχει
στους αρχικούς χρόνους, ενώ η αφαιρετική του έχει την κατάληξη u. Γερούνδιο: είναι
ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους. Σχηματίζεται με το ενεστωτικό θέμα + e για τη γ και
δ συζυγία και τις ακόλουθες καταλήξεις: -ndi για τη γενική του ενικού, -ndo για τη δοτική
του ενικού, -ndum για την αιτιατική του ενικού και – ndo για την αφαιρετική του ενικού.
Α ΣΥΖΥΓΙΑ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ: ΕΝΕΣΤ: amare
ΜΕΛΛ. : amaturum,-am, -um esse// amaturos, -as, -a esse
ΠΡΚ: amavisse
ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤ : amans, -ntis
ΜΕΛΛ : amat-urus, -a, -um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΓΕΝ : ama-ndi
ΔΟΤ: ama-ndo
ΑΙΤ : ama-ndum

ΑΦ : ama-ndo
ΣΟΥΠΙΝΟ
ΑΙΤ: amat-um
ΑΦΑΙΡ: amatu
Β ΣΥΖΥΓΙΑ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΕΝΕΣΤ : dele -re
ΜΕΛΛ : deleturum, -am, um esse
deleturos, -as, -a esse
ΠΑΡΑΚ : delev-isse
ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤ : dele -ns
ΜΕΛΛ : delet-urus, -a, -um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΓΕΝ : dele -ndi
ΔΟΤ: dele -ndo
ΑΙΤ : dele -ndum
ΑΦ : dele –ndo
ΣΟΥΠΙΝΟ

ΑΙΤ: delet-um
ΑΦ : delet-u
Γ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤ : leg -ere
ΜΕΛΛ : lecturum, -am, um esse
lecturos, -as, -a esse
ΠΑΡΑΚ : leg-isse
ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤ : lege -ns
ΜΕΛΛ : lect-urus, -a, -um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΓΕΝ : lege -ndi
ΔΟΤ: lege -ndo
ΑΙΤ : lege -ndum
ΑΦ : lege –ndo
ΣΟΥΠΙΝΟ
ΑΙΤ: lect-um
ΑΦ : lect-u
Δ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ : audi -re
ΜΕΛΛ : auditurum, -am, um esse
audituros, -as, -a esse
ΠΑΡΑΚ : audiv-isse
ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤ : audi-e –ns
ΜΕΛΛ : audit-urus, -a, -um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΓΕΝ : audie –ndi
ΔΟΤ: audie –ndo
ΑΙΤ : audie –ndum
ΑΦΑΙΡ: audie-ndo
ΣΟΥΠΙΝΟ
ΑΙΤ: audit-um
ΑΦ : audit-u
Ονοματικοί τύποι μέσης φωνής
Απαρέμφατο του ενεστώτα: σχηματίζεται με το θέμα του ενεστώτα και την κατάληξη ri για
την α, τη β και τη δ συζυγία και την κατάληξη i για την γ συζυγία.
Απαρέμφατο του μέλλοντα: σχηματίζεται με το σουπίνο αυτούσιο + το iri.

Απαρέμφατο του παρακειμένου: σχηματίζεται με τη μετοχή του παρακειμένου σε αιτιατική

πτώση + το esse.
Απαρέμφατο του συντελεσμένου μέλλοντα: σχηματίζεται με τη μετοχή του παρακειμένου σε

αιτιατική πτώση + το fore.
Μετοχή του παρακειμένου: σχηματίζεται από το σουπίνο, αφαιρώντας το um και

προσθέτοντας την κατάληξη us για το αρσενικό, a για το θηλυκό και um για το ουδέτερο.
Κλίνεται σαν τα επίθετα της β κλίσης.
Γερουνδιακό: είναι ρηματικό επίθετο. Σχηματίζεται με το ενεστωτικό θέμα + e για τη γ και δ

συζυγία και την κατάληξη ndus για το αρσενικό, nda για το θηλυκό και ndum για το
ουδέτερο. Κλίνεται σαν τα επίθετα της β κλίσης.
Α ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤ : ama-ri
ΜΕΛΛ : amatum iri
ΠΡΚ : amatum,-am,-um esse
amatos,-as,-a esse
Σ.ΜΕΛ : amatum,-am,-um fore
amatos,-as,-a fore
ΜΕΤΟΧΗ
ΠΡΚ : amatus, -a, -um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
amandus, -a, -um
Β ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤ: dele-ri
ΜΕΛΛ: deletum iri

ΠΑΡΑΚ: deletum,-am,-um esse
deletos,-as,-a esse
ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛ.: deletum,-am,-um fore
deletos,-as,-a fore
METOXH
ΠΑΡΑΚ: deletus,-a,-um
delendus,-a,-um
Γ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤ.: legi
ΜΕΛΛ.: lectum iri
ΠΑΡΑΚ.: lectum,-am,-um esse
lectos,-as,-a esse
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ.: lectum,-am,-um fore
lectos,-as,-a fore
ΜΕΤΟΧΗ
lectus,-a,-um
legendus,-a,-um
Δ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤ : audi-ri
ΜΕΛΛ : auditum iri
ΠΡΚ : auditum,-am,-um esse
auditos,-as,-a esse

Σ.ΜΕΛ : auditum,-am,-um fore
auditos,-as,-a fore
ΜΕΤΟΧΗ
ΠΡΚ : auditus, -a, -um
audiendus, -a, -um
Το ανώμαλο ρήμα sum, fui, esse=είμαι
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
sum sim - ΕΝΕΣΤ : esse
es sis es ΜΕΛ : fore ή
est sit - futurum,-am, -um esse
sumus simus - futuros,-as, -a esse
ΠΡΚ : fuisse
ΕΝΕΣΤΩΣ
estis sitis este
sunt sint -
eram essem ΜΕΤΟΧΗ
eras esses ΕΝΕΣΤ : μετοχή ενεστώτα
erat esset σχηματίζουν μόνο τα σύνθετα:
absum και praesum : absens-praesens

eramus essemus
eratis essetis ΜΕΛΛ. : fut-urus, -a, -um
erant essent
ero futurus,-a,-um sim - ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
eris futurus,-a,-um sis es-to -
erit futurus,-a,-um sit es-to ΣΟΥΠΙΝΟ
erimus futuri,-ae,-a simus - -
eritis futuri,-ae,-a sitis es-tote

ΜΕΛΛΩΝ
erunt futuri,-ae,-a sint sunto

fu-i fu-erim
fu-isti fu-eris
fu-it fu-erit
fu-imus fu-erimus
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
fu-istis fu-eritis
fu-erunt / -ere fu-erint
fu-eram fu-issem
fu-eras fu-isses
fu-erat fu-isset
fu-eramus fu-issemus
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛ.
fu-eratis fu-issetis
fu-erant fu-issent
fu-ero
fu-eris
fu-erit
fu-erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ.
fu-eritis
fu-erint
Το ανώμαλο ρήμα possum, potui, posse =μπορώ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
possum possim ΕΝΕΣΤ : posse
potes possis ΜΕΛΛ. : -
ΠΡΚ : potuisse
ΕΝΕΣΤΩΣ
potest possit
possumus possimus

potestis possitis
possunt possint
poteram possem ΜΕΤΟΧΗ
poteras posses ΕΝΕΣΤ : potens, -ntis
poterat posset ΜΕΛΛ : -

poteramus possemus
poteratis possetis
poterant possent
potero ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
poteris -
poterit - ΣΟΥΠΙΝΟ
poterimus -
poteritis
ΜΕΛΛΩΝ
poterunt
potu-i potu-erim
potu-isti potu-eris
potu-it potu-erit
potu-imus potu-erimus
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
potu-istis potu-eritis
potu-erunt ή-ere potu-erint
potu-eram potu-issem
potu-eras potu-isses
potu-erat potu-isset
potu-eramus potu-issemus
potu-eratis potu-issetis
potu-erant potu-issent
potu-ero Σ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

potu-eris
potu-erit
potu-erimus
potu-eritis
potu-erint
Ρήματα της 3ης συζυγίας σε -io
capi-o, cep-i, cap-tum, cap-ere
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
capi-o capi-am - ΕΝΕΣΤ : cap-ere
ΜΕΛ : capturum,-am, -um esse

ΕΝΕΣΤΩΣ
capi-s capi-as cap-e
capi-t capi-at - capturos,-as, -a esse

capi-mus capi-amus - ΠΡΚ : cep-isse
capi-tis capi-atis capi-te
capi-u-nt capi-ant -
capi-e-bam capere-m ΜΕΤΟΧΗ
capi-e-bas capere-s ΕΝΕΣΤ : capi-ens
capi-e-bat capere-t ΜΕΛ : capturus, -a, -um

capi-e-bamus capere-mus
capi-e-batis capere-tis
capi-e-bant capere-nt
capi-am capturus,a,um sim - ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
capi-es capturus,a,um sis capi-to ΓΕΝ : capi-e-ndi
capi-et capturus,a,um sit capi-to ΔΟΤ : capi-e-ndo
capi-emus capturi ae, a simus - ΑΙΤ : capi-e-ndum
capi-etis capturi ae, a sitis capi-tote ΑΦ : capi-e-ndo

ΜΕΛΛΩΝ
capi-ent capturi ae, a sint capi-unto ΣΟΥΠΙΝΟ
cep-i cep-erim ΑΙΤ : capt-um
cep-isti cep-eris ΑΦ : capt-u
cep-it cep-erit
cep-imus cep-erimus
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
cep-istis cep-eritis
cep-erunt ( -ere) cep-erint
cep-eram cep-issem
cep-eras cep-isses
cep-erat cep-isset
cep-eramus cep-issemus
cep-eratis cep-issetis
cep-erant cep-issent

cep-ero
cep-eris
cep-erit
cep-erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ.
cep-eritis
cep-erint
1. Δεκαπέντε ρήματα της γ΄ συζυγίας έχουν χαρακτήρα –i-, όπως και τα ρήματα της δ΄ συζυγίας. Τα ρήματα
αυτά συναιρούν τον χαρακτήρα –i-, όταν ακολουθεί –i-, -er ή τελικό –e. Τον κανόνα δεν ακολουθεί το β΄
ενικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα της παθητικής φωνής, που παραμένει capieris (και δεν
συναιρείται σε caperis).
2. Γενικός κανόνας σχηματισμού:
-i- + -i = i (π.χ. capi-s αντί capi-i-s)
-i-+ er = er (π.χ. cap-ere αντί capi-ere)
-i-+ e τελικό = e τελικό (π.χ. cap-e αντί capi-e)

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
capi-or capi-ar - ΕΝΕΣΤ : cap-i
cap-e-ris/re capi-aris/re cap-ere ΜΕΛ : captum iri
capi-tur capi-atur - ΠΡΚ : captum,-am, -um esse
capi-mur capi-amur - captos,-as, -a esse
Σ.ΜΕΛ : captum,-am, -um

ΕΝΕΣΤΩΣ
capi-mini capi-amini cap-i-mini fore
capi-u-ntur capi-antur - captos,-as, -a fore
capi-e-bar capere-r ΜΕΤΟΧΗ
capi-e-baris/re capere-ris/re ΠΡΚ : captus, -a, -um
capi-e-batur capere-tur
capi-e-bamur capere-mur
capi-e-bamini capere-mini
capi-e-bantur capere-ntur
capi-ar - ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
capi-eris/re capi-tor capi-e-ndus, -a, -um
capi-etur capi-tor
capi-emur -
capi-emini
ΜΕΛΛΩΝ
capi-entur capi-untor
captus, -a, -um sum captus,-a,-um sim
captus, -a, -um es captus, -a, -um sis
captus, -a, -um est captus, -a, -um sit
capti, -ae,-a sumus capti,-ae,-a simus

ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
capti, -ae,-a estis capti, -ae,-a sitis
capti, -ae,-a sunt capti, -ae,-a sint

captus, -a,-um eram captus,-a,-um essem
captus, -a, -um eras captus, -a, -um esses
captus, -a, -um erat captus, -a, -um esset
capti,-ae,-a eramus capti,-ae,-a essemus

capti, -ae,-a eratis capti, -ae,-a essetis
capti, -ae,-a erant capti, -ae,-a essent
captus,-a,-um ero
captus,-a,-um eris
captus, -a, -um erit
capti,-ae,-a erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛ.
capti, -ae,-a eritis
capti, -ae,-a erunt
Το ανώμαλο ρήμα fer-o, tul-i, lat-um, fer-re =φέρω
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
fer-o fer-am ΕΝΕΣΤ : fer-re
fer-s fer-as fer ΜΕΛ : laturum,-am,-um esse
fer-t fer-at laturos,-as,-a esse
fer-i-mus fer-amus ΠΡΚ : tul-isse

ΕΝΕΣΤΩΣ
fer-tis fer-atis fer-te
fer-u-nt fer-ant
ΜΕΤΟΧΗ
ΠΑΡΑΤΑΤ
fer-e-bam ferre-m
ΙΚΟΣ
fer-e-bas ferre-s ΕΝΕΣΤ : fer-e-ns

fer-e-bat ferre-t ΜΕΛ : lat-urus, -a, -um
fer-e-bamus ferre-mus
fer-e-batis ferre-tis
fer-e-bant ferre-nt
fer-am laturus -a,-um sim ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
fer-es laturus -a,-um sis fer-to ΓΕΝ : fer-e-ndi
fer-et laturus -a,-um sit fer-to ΔΟΤ : fer-e-ndo
fer-emus laturi,-ae,-a simus ΑΙΤ : fer-e-ndum
fer-etis laturi,-ae,-a sitis fer-tote ΑΦ : fer-e-ndo

ΜΕΛΛΩΝ
fer-ent laturi,-ae,-a sint fer-unto
tul-i tul-erim ΣΟΥΠΙΝΟ
tul-isti tul-eris ΑΙΤ : lat-um
tul-it tul-erit ΑΦ : lat-u
tul-imus tul-erimus
tul-istis tul-eritis
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
tul-erunt /tul-
ere tul-erint
tul-eram tul-issem
tul-eras tul-isses
tul-erat tul-isset
tul-eramus tul-issemus
tul-eratis tul-issetis
tul-erant tul-issent
tul-ero
tul-eris
ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛΩΝ
tul-erit
tul-erimus
tul-eritis

tul-erint
Το ανώμαλο ρήμα fero κλίνεται όπως τα ρήματα της γ΄ συζυγίας, με τις εξής
ιδιομορφίες :
1) το συνδετικό φωνήεν –i-αποβάλλεται μπροστά από s ή t (πχ. fers αντί feris, fert αντί ferit)
2) το συνδετικό φωνήεν –e-αποβάλλεται μπροστά από r (π.χ. ferre αντί ferere). Αυτό δεν
συμβαίνει στο β΄ ενικό του μέλλοντα οριστικής της παθητικής φωνής που παραμένει fereris
(και όχι ferris)
3) To β΄ ενικό της προστακτικής ενεστώτα σχηματίζεται χωρίς κατάληξη : fer αντί για fere
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
fer-or fer-ar - ΕΝΕΣΤ : fer-ri
fer-ris/re fer-aris/re ferre ΜΕΛ : latum iri
fer-tur fer-atur - ΠΡΚ : latum,-am,-um esse
fer-i-mur fer-amur - latos,-as,-a esse
Σ. ΜΕΛ : latum,-am,-um fore

ΕΝΕΣΤΩΣ
fer-i-mini fer-amini fer-i-mini
fer-u-ntur fer-antur - latos,-as,-a fore
fer-e-bar ferre-r ΜΕΤΟΧΗ
fer-e-baris/re ferre-ris/re ΠΡΚ : latus, -a, -um
fer-e-batur ferre-tur
fer-e-bamur ferre-mur ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
fer-e-bamini ferre-mini ferendus, -a, um
fer-e-bantur ferre-ntur
fer-ar -
fer-eris/re fer-tor
fer-etur fer-tor
fer-emur -
fer-emini
ΜΕΛΛΩΝ
fer-entur fer-u-ntor
ΚΕΙΜ.
ΠΑΡΑ
latus,-a,-um sum latus, -a, -um sim

latus,-a,-um es latus,-a,-um sis
latus,-a,-um est latus,-a,-um sit
lati,-ae,-a sumus lati,-ae,-a simus
lati,-ae,-a estis lati,-ae,-a sitis
lati,-ae,-a sunt lati,-ae,-a sint
latus,-a,-um eram latus,-a,-um essem
latus,-a,-um eras latus,-a,-um esses
latus,-a,-um erat latus,-a,-um esset
lati,-ae,-a eramus lati,-ae,-a essemus

lati,-ae,-a eratis lati,-ae,-a essetis
lati,-ae,-a erant lati,-ae,-a essent
latus, -a, -um ero
latus,-a,-um eris
latus,-a,-um erit
ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛΩΝ
lati,-ae,-a erimus
lati,-ae,-a eritis
lati,-ae,-a erunt
Το ανώμαλο ρήμα fio, factus sum, fieri=γίνομαι
Το ανώμαλο ρήμα fio (=γίνομαι) χρησιμοποιείται ως παθητικό του facio (αντί του facior,
που δεν απαντάται). Στα σύνθετα του facio όμως χρησιμοποιείται κανονικά το παθητικό -
ficior : π.χ.interficior

fi-o fi-am - ΕΝΕΣΤ : fieri
fi-s fi-as fi ΜΕΛ : factum iri
fi-t fi-at - ΠΡΚ : factum,-am,-um esse
fi-mus fi-amus - factos,-as,-a esse
fi-tis fi-atis fite Σ.ΜΕΛ : factum,-am,-um fore

ΕΝΕΣΤΩΣ
fi-u-nt fi-ant - factos,-as,-a fore
fi-e-bam fiere-m ΜΕΤΟΧΗ
fi-e-bas fiere-s factus, -a, -um
fi-e-bat fiere-t
fi-e-bamus fiere-mus ΓΕΡΟΥΝΔΙAKO

fi-e-batis fiere-tis faciendus, -a, -um
fi-e-bant fiere-nt
fi-am -
fi-es fi-to
fi-et fi-to
fi-emus -
fi-etis fi-tote
ΜΕΛΛΩΝ
fi-ent (fi-unto)
factus,-a,-um sum factus,-a,-um sim
factus,-a,-um es factus,-a,-um sis
factus,-a,-um est factus,-a,-um sit

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
facti,-ae,-a sumus facti,-ae,-a simus
facti,-ae,-a estis facti,-ae,-a sitis
facti,-ae,-a sunt facti,-ae,-a sint
factus, -a, -um eram factus, -a, -um essem

ΥΠΕΡΣΥΝΤ
ΕΛΙΚΟΣ
factus,-a,-um eras factus,-a,-um esses

factus,-a,-um erat factus,-a,-um esset
facti,-ae,-a eramus facti,-ae,-a essemus
facti,-ae,-a eratis facti,-ae,-a essetis
facti,-ae,-a erant facti,-ae,-a essent
factus,-a,-um ero
factus,-a,-um eris
factus,-a,-um erit
facti,-ae,-a erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛΩΝ
facti,-ae,-a eritis
facti,-ae,-a erunt
volo, volui, velle=θέλω nolo, nolui, nolle=δεν θέλω
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
volo velim nolo nolim -
vis velis non vis nolis nol-i
vult velit non vult nolit -
volumus velimus nolumus nolimus -
vultis velitis non vultis nolitis nol-ite

ΕΝΕΣΤΩΣ
volunt velint nolunt nolint -
volebam vellem nolebam nollem
volebas velles nolebas nolles
volebat vellet nolebat nollet

volebamus vellemus nolebamus nollemus
volebatis velletis nolebatis nolletis

volebant vellent nolebant nollent
volam nolam -
voles noles nol-ito
volet nolet nol-ito
volemus nolemus -
voletis noletis nol-itote

ΜΕΛΛΩΝ
volent nolent nol-unto
volu-i volu-erim nolu-i nolu-erim
volu-isti volu-eris nolu-isti nolu-eris
volu-it volu-erit nolu-it nolu-erit
volu-imus volu-erimus nolu-imus nolu-erimus

ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
volu-istis volu-eritis nolu-istis nolu-eritis
volu-erunt/ere volu-erint nolu-erunt/ere nolu-erint
volu-eram volu-issem nolu-eram nolu-issem
volu-eras volu-isses nolu-eras nolu-isses
volu-erat volu-isset nolu-erat nolu-isset
volu-eramus volu-issemus nolu-eramus nolu-issemus

volu-eratis volu-issetis nolu-eratis nolu-issetis
volu-erant volu-issent nolu-erant nolu-issent
volu-ero nolu-ero
volu-eris nolu-eris
volu-erit nolu-erit
volu-erimus nolu-erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ.
volu-eritis nolu-eritis
volu-erint nolu-erint
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΕΝΕΣΤ : velle ΕΝΕΣΤ : nolle

ΠΡΚ : voluisse ΠΡΚ : noluisse
ΜΕΤΟΧΗ ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤ : volens ΕΝΕΣΤ : nolens,

αντί της οποίας αντί της οποίας
χρησιμοποιείται η χρησιμοποιείται η
cupiens, -ntis invitus,-a,um
malo, malui, malle=προτιμώ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
malo malim ΕΝΕΣΤ : malle
mavis malis ΠΡΚ : maluisse
mavult malit
malumus malimus ΜΕΤΟΧΗ
mavultis malitis -
ΕΝΕΣΤΩΣ
malunt malint
malebam mallem
malebas malles
malebat mallet
malebamus mallemus
malebatis malletis
malebant mallent
malam
males
malet
ΜΕΛΛΩΝ
malemus

maletis
malent
malu-i malu-erim
malu-isti malu-eris
malu-it malu-erit
malu-imus malu-erimus
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
malu-istis malu-eritis
malu-erunt/ere malu-erint
malu-eram malu-issem
malu-eras malu-isses
malu-erat malu-isset
malu-eramus malu-issemus
malu-eratis malu-issetis
malu-erant malu-issent
malu-ero
malu-eris
malu-erit
malu-erimus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ.
malu-eritis
malu-erint
Eo-ii (ivi)-itum-ire (= πορεύομαι, 4η συζυγία)

Το ρήμα eo -(ivi) ii -itum -ire έχει δύο ρηματικά θέματα:
α) i μπροστά από σύμφωνο ή i,
β) e μπροστά από τα φωνήεντα a, o, u
Κλίνεται όπως τα ρήματα της δ΄ συζυγίας αλλά διαφέρει στον παρατατικό και τον
μέλλοντα της οριστικής (ibam και ibo αντίστοιχα)

ΕΝΕΡΓ. ΦΩΝΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντ.Μέλλοντας
eo ibam ibo (ivi) ii ieram iero
is ibas ibis isti ieras ieris

it ibat ibit iit ierat ierit
imus ibamus ibimus iimus ieramus ierimus
itis ibatis ibitis istis ieratis ieritis
eunt ibant ibunt ierunt ή iere ierant ierint
eam irem iturus-a-um sim ierim issem ~

eas ires iturus-a-um sis ieris isses ~
eat iret iturus-a-um sit ierit isset ~
eamus iremus ituri-ae-a simus ierimus issemus ~
eatis iretis ituri-ae-a sitis ieritis issetis ~
eant irent ituri-ae-a sint ierint issent ~
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
~ ~ ~ ~ ~ ~
i ~ ito ~ ~ ~
~ ~ ito ~ ~ ~
~ ~ ~ ~ ~ ~
ite ~ itote ~ ~ ~
~ ~ eunto ~ ~ ~
ire ~ iturum-am-um isse ~ ~

esse
ituros-as-a esse
ΜΕΤΟΧΗ
iens, ~ iturus-a-um ~ ~ ~
euntis
ΣΟΥΠΙΝΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
Αιτ. itum Γεν. eundi

Αφαιρ. itu Δοτ. eundo
Αιτ. eundum
Αφαιρ. eundo

Το ελλειπτικό ρήμα coepi, coepisse=αρχίζω
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡ.
incipi-o incipi-am - ΕΝΕΣΤ : incip-ere
incipi-s incipi-as incipe ΜΕΛ : coepturum, -am, um esse
incipi-t incipi-at - coepturos,-as,-a esse
incipi-mus incipi-amus - ΠΡΚ : coep-isse

ΕΝΕΣΤΩΣ
incipi-tis incipi-atis incipite
incipi-u-nt incipi-ant -
incipi-e-bam incipere-m ΜΕΤΟΧΗ
incipi-e-bas incipere-s ΕΝΕΣΤ : incipi-ens
incipi-e-bat incipere-t ΜΕΛ : coepturus, -a, -um

incipi-e-bamus incipere-mus ΠΡΚ.: coeptus, -a, -um
incipi-e-batis incipere-tis
incipi-e-bant incipere-nt
incipi-am incepturus,a,um sim - ΣΟΥΠΙΝΟ
incipi-es incepturus,a,um sis incipito ΑΙΤ : coeptum
incipi-et incepturus,a,um sit incipito ΑΦ : coeptu
incipi-emus incepturi ae, a simus -
incipi-etis incepturi ae, a sitis incipitote

ΜΕΛΛΩΝ
incipi-ent incepturi ae, a sint incipiunto
coep-i coep-erim
coep-isti coep-eris
coep-it coep-erit
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
coep-imus coep-erimus
coep-istis coep-eritis

coep-erunt /-ere coep-erint
coep-eram coep-issem
coep-eras coep-isses
coep-erat coep-isset
coep-eramus coep-issemus
coep-eratis coep-issetis
coep-erant coep-issent
coep-ero
coep-eris
coep-erit
coep-erimus
ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛ.
coep-eritis
coep-erint
Το ελλειπτικό ρήμα memini, meminisse=θυμάμαι

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

memento
-
ΜΕΛΛΩΝ
mementote
memin-i memin-erim memin-isse
memin-isti memin-eris
memin-it memin-erit
memin- memin-erimus
imus
memin-istis memin-eritis
ΠΑΡΑΚΕΙΜ.
memin- memin-erint
erunt /-ere
memin- memin-issem
eram
memin-eras memin-isses
memin-erat memin-isset
memin- memin-issemus
eramus
ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛ. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛ.
memin- memin-issetis
eratis
memin- memin-issent
erant
memin-ero
memin-eris
memin-erit

memin-
erimus
memin-
eritis
memin-erint
Στο ρήμα memini ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος και ο συντελεσμένος μέλλοντας

χρησιμοποιούνται με τη σημασία ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα αντίστοιχα.
Το ρήμα ave έχει μόνο 4 τύπους, το απαρέμφατο ενεστώτα και τα τρία πρόσωπα της
προστακτικής:
Απαρέμφατο ενεστώτα: avere
Προστακτική
Ενεστώτας
Ave
Avete
Μέλλοντας : Aveto
quaeso=παρακαλώ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
quaeso
quaesumus

Το ρήμα scio, sci(v)i, scitum, scire (4)= γνωρίζω, μαθαίνω είναι ομαλό αλλά η προστακτική
του ενεστώτα σχηματίζεται σύμφωνα με την προστακτική μέλλοντα :
scito (αντί για sci)
scitote (αντί για scite)

ΑΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
Είναι ρήματα ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ με ενεργητική κυρίως σημασία. Σχηματίζουν ολόκληρη τη

μέση φωνή ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ του μέλλοντα το οποίο το σχηματίζουν από
την ενεργητική φωνή.
Συγκεκριμένα, δανείζονται από την ενεργητική φωνή τους εξής 6 τύπους:
Α) υποτακτική μέλλοντα
Β) απαρέμφατο μέλλοντα
Γ) μετοχή ενεστώτα
Δ) μετοχή μέλλοντα
Ε) σουπίνο
Στ) Γερούνδιο
Π.χ mentior- mentitus sum- mentiri
Οριστική Yποτακτική Προστακτική
Ενεστώτας mentior mentiar Ενεστώτας 2 εν. mentire
Παρατατικός mentiebar mentirer 2 πλ. mentimini
Μέλλοντας mentiar mentiturus sim Μέλλοντας 2 εν. mentitor
Παρακείμενος mentitus sum mentitus sim 3 εν. mentitor
Υπερσυντέλικος mentitus eram mentitus essem 2 πλ. -
Σ. Μέλλοντας mentitus ero - 3πλ.mentiuntor

ONOMATIKOI TYΠOI
Απαρέμφατο Ενεστώτα mentiri
Απαρέμφατο Μέλλοντα mentiturum,- am,-um/ -os.-as,-a esse
Απαρέμφατο Παρακειμένου mentitum, -am,-um/-os,-as,-a esse
Aπαρέμφατο Σ. Μέλλοντα mentitum, -am,-um/-os,-as,-a fore
Mετοχή Ενεστώτα mentiens- ntis
Μετοχή Μέλλοντα mentiturus, -a, -um
Μετοχή Παρακειμένου mentitus, -a, -um
Σουπίνο mentitum/ u
Γερούνδιο Mentiendi Γενική
Mentiendo Δοτική
Mentiendum Αιτιατική
Mentiendo Αφαιρετική
Γερουνδιακό mentiendus, -a, -um
ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
Α) ενεργητικός ενεστώτας- μέσος παρακείμενος
Π.χ Confido- confisus sum- confisum- confidere (3)
Soleo- solitus sum- solitum- solere (2)
Audeo- ausus sum- ausum –audere (2)
Gaudeo- gavisus sum- gavisum –gaudere (2)
Β) Μέσος ενεστώτας- Ενεργητικός παρακείμενος

Π.χ. revertor- reverti- reversum- reverti (3)→ ημιαποθετικό
revertor- reversus sum- reverti → αποθετικό
devertor- deverti- deversum- deverti→ ημιαποθετικό
deverto- deverti- deversum- devertere → ομαλό
Γενικός κανόνας: οι 3 πρώτοι χρόνοι σχηματίζονται σύμφωνα με τη φωνή του ενεστώτα και
οι 3 τελευταίοι σύμφωνα με τη φωνή του παρακειμένου.
Π.χ. Οριστική Υποτακτική Προστακτική
Ενεστώτας confido confidam Ενεστώτας 2 εν. confide
Παρατατικός confidebam confiderem 2πλ. confidite
Μέλλοντας confidam confisurus sim Μέλλοντας 2εν. confidito
Παρακείμενος confisus sum confisus sim 3εν.confidito
Υπερσυντέλικος confisus eram confisus essem 2 πλ. confiditote
Σ. Μέλλοντας confisus ero - 3πλ. Confidunto
Ονοματικοί τύποι
Απαρέμφατο Ενεστώτα: confidere
Απαρέμφατο Μέλλοντα: confisurum, -am, -um/ -os, -as, -a esse
Απαρέμφατο Παρακειμένου: confisum, -am ,-um/ -os,-as,-a esse
Απαρέμφατο Σ.Μέλλοντα: confisum, -am, -um/ -os,-as,-a fore
Σουπίνο: confisum/u
Μετοχή Ενεστώτα: confidens,-ntis

Μετοχή Μέλλοντα: confisurus,-a,-um
Μετοχή Παρακειμένου: confisus,-a,-um
Γερούνδιο: confidendi Γενική
confidendo δοτική
confidendum αιτιατική
confidendo αφαιρετική
Γερουνδιακό: confidendus,-a,-um
deverto - deverti - deversum – devertere 3

devertor - deverti - deversum - deverti (ημιαποθετικό) 3
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤ. devert-o / devert-or devert-am / devert-ar -, deverte / -, devertere
ΠΑΡΑΤ. deverte-bam / deverte-bar devertere-m / devertere-r
ΜΕΛΛΩΝ devert-am / devert-ar deversurus, -a, -um sim -, devertito / -, devertitor
ΠΑΡΑΚ. devert-i devert-erim
ΥΠΕΡΣ. devert-eram devert-issem
ΣΥΝΤ. ΜΕΛ. devert-ero
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΕΝΕΣΤ : devert-i ΕΝΕΣΤ : devert-ens ΓΕΝ : devertend-i
ΜΕΛ : deversurum -am, um esse ΜΕΛ : deversurus, -a, -um ΔΟΤ : devertend-o
deversuros -as, -a esse ΠΡΚ : - ΑΙΤ : devertend-um
ΠΡΚ : devertisse ΣΟΥΠΙΝΟ ΑΦ : devertend-o
ΑΙΤ : deversum ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
ΑΦ : deversu devertendus, -a, -um

revertor - reverti - reversum - reverti (ημιαποθετικό) 3 ή
revertor - reversus sum - reversum - reverti (αποθετικό) 3

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤ. revertere
revert-or revert-ar revertimini
ΠΑΡΑΤ. reverte-bar revertere-r
revertitor
ΜΕΛΛΩΝ revertitor
revertuntor
revert-ar reversurus, -a, -um sim
ΠΑΡΑΚ. revert-i / reversus sum revert-erim / reversus sim
ΥΠΕΡΣ. revert-eram / reversus eram revert-issem / reversus essem
ΣΥΝΤ. ΜΕΛ. revert-ero / reversus ero
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
ΕΝΕΣΤ : revert-i ΕΝΕΣΤ : (revert-ens) ΓΕΝ : revertend-i
ΜΕΛ : reversurum -am, um esse ΜΕΛ : reversurus, -a, -um ΔΟΤ : revertend-o
reversuros -as, -a esse ΠΡΚ : reversus, -a, -um ΑΙΤ : revertend-um
ΠΡΚ : revertisse και ΣΟΥΠΙΝΟ ΑΦ : revertend-o
reversum, am, um esse ΑΙΤ : reversum ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
reversos, as, a esse ΑΦ : reversu revertendus, -a, -um
Σ. ΜΕΛΛ. : reversum, am, um fore
reversos, as, a fore

Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία=πρόκειται να…

Η μετοχή του ενεργητικού Μέλλοντα, που σχηματίζεται κανονικά από το θέμα του σουπίνου
με την κατάληξη –urus,-ura,-urum , και το sum σε όλους τους χρόνους σχηματίζουν την
ενεργητική περιφραστική συζυγία, η οποία εκφράζει επικείμενη πράξη, πρόθεση,
αναπόφευκτη εξέλιξη κτλ.
Για το σχηματισμό της χρησιμοποιούμε τη μετοχή του Μέλλοντα και το sum σε όλους τους
χρόνους της οριστικής, της υποτακτικής και του απαρεμφάτου Συγκεκριμένα:
Οριστική
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Σ.ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
daturus-a-um daturus-a-um daturus-a-um ero daturus-a-um fui daturus-a-um fueram daturus-a-um fuero
sum eram
daturus-a-um es daturus-a-um daturus-a-um daturus-a-um fuisti daturus-a-um fueras daturus-a-um

eras eris fueris
daturus-a-um est daturus-a-um erat daturus-a-um erit daturus-a-um fuit daturus-a-um fuerat daturus-a-um fuerit
daturi-ae-a daturi-ae-a daturi-ae-a daturi-ae-a fuimus daturi-ae-a fueramus daturi-ae-a

sumus eramus erimus fuerimus
daturi-ae-a estis daturi-ae-a eratis daturi-ae-a eritis daturi-ae-a fuistis daturi-ae-a fueratis daturi-ae-a fueritis
daturi-ae-a sunt daturi-ae-a erant daturi-ae-a erunt daturi-ae-a fuerunt/ - daturi-ae-a fuerant daturi-ae-a fuerint
ere

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
daturus-a-um sim daturus-a-um essem daturus-a-um fuerim daturus-a-um fuissem
daturus-a-um sis daturus-a-um esses daturus-a-um fueris daturus-a-um fuisses
daturus-a-um sit daturus-a-um esset daturus-a-um fuerit daturus-a-um fuisset
daturi-ae-a simus daturi-ae-a essemus daturi-ae-a fuerimus daturi-ae-a fuissemus
daturi-ae-a sitis daturi-ae-a essetis daturi-ae-a fueritis daturi-ae-a fuissetis
daturi-ae-a sint daturi-ae-a essent daturi-ae-a fuerint daturi-ae-a fuissent
Απαρέμφατο
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
daturum-am-um esse daturum-am-um fore daturum-am-um fuisse
daturos-as-a esse daturos-as-a fore daturos-as-a fuisse

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ
Η λατινική γλώσσα έχει πέντε κλίσεις, έξι πτώσεις, δύο αριθμούς και τρία γένη.
Από την κατάληξη της γενικής ενικού διακρίνουμε σε ποια κλίση ανήκει το ουσιαστικό. Το
θέμα του ουσιαστικού το βρίσκουμε αν αφαιρέσουμε από τη γενική ενικού την κατάληξή της.
Η δοτική και η αφαιρετική πληθυντικού είναι όμοιες, όπως και η ονομαστική και η κλητική
πληθυντικού. Τα ουδέτερα έχουν όμοιες την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική
ενικού και πληθυντικού.
Α κλίση των ουσιαστικών
Η α κλίση των ουσιαστικών της λατινικής περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε
–a στην ονομαστική του ενικού. Για να διακρίνουμε πότε ένα ουσιαστικό είναι αρσενικό ή
θηλυκό μας βοηθάει η μετάφραση. Όταν δηλαδή ένα ουσιαστικό της α κλίσης μεταφράζεται
στη νέα ελληνική ως αρσενικό, τότε είναι και στη λατινική αρσενικό (π.χ. nauta= ο ναύτης).
Όλα τα υπόλοιπα ουσιαστικά της α κλίσης της λατινικής είναι θηλυκά.
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον. naut-a naut-ae
Γεν. naut-ae naut-arum
Δοτ. naut-ae naut-is
Αιτ. naut-am naut-as
Κλητ. naut-a naut-ae
Αφαιρ. naut-a naut-is

Β κλίση των ουσιαστικών
Η β κλίση περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά σε -us και –er και ουδέτερα σε –um. Όσα
λήγουν σε -us είναι κατά κύριο λόγο αρσενικά, με εξαίρεση όσα δηλώνουν δέντρα ή φυτά
(π.χ. ficus= σύκο) ή ονόματα πόλεων ή νησιών που έχει δανειστεί η λατινική από την
ελληνική γλώσσα (π.χ. Rhodus, Ephesus). Τα ουσιαστικά που λήγουν σε –um είναι ουδέτερα,
αλλά ουδέτερα είναι και τα ουσιαστικά vulgus ή volgus (όχλος) και pelagus αν και λήγουν σε
–us.
Ον. ann-us ann-i
Γεν. ann-i ann-orum
Δοτ. ann-o ann-is
Αιτ. ann-um ann-os
Κλητ. ann-e ann-i
Αφαιρ. ann-o ann-is
Ον. Puer ager pueri agri
Γεν. pueri agri puerorum agrorum
Δοτ. puero agro pueris agris
Αιτ. puerum agrum pueros agros
Κλητ. puer ager pueri agri
Αφαιρ. puero agro pueris agris

Ον. bell-um bell-a
Γεν. bell-i bell-orum
Δοτ. bell-o bell-is
Αιτ. bell-um bell-a
Κλητ. bell-um bell-a
Αφαιρ. bell-o bell-is
Το ουσιαστικό deus
Ον. deus dei/dii/di
Γεν. dei deorum/deum
Δοτ. deo deis/diis/dis
Αιτ. deum deos
Κλητ. deus/dive/dee dei/dii/di
Αφαιρ. deo deis/diis/dis
Γ κλίση των ουσιαστικών
Το γένος των ουσιαστικών της γ κλίσης διακρίνεται εξίσου από την κατάληξη της
ονομαστικής ενικού.

1) Αρσενικά είναι όσα λήγουν σε –ο,- or,-os, -er,-es,-is (ο όρος έρεσις)
Τα -es, -is αρσενικά είναι περιττοσύλλαβα (π.χ. miles, militis)
Εξαιρούνται τα: arbor- arboris (δέντρο, θηλυκό), soror-sororis (αδερφή, θηλυκό), uxor-
uxoris (σύζυγος, θηλυκό), aes-aeris (χαλκός, ουδέτερο), cor- cordis (καρδιά, ουδέτερο) και
dos–dotis (προίκα, θηλυκό).
2) Θηλυκά είναι όσα λήγουν σε –io, -do,- go, -x, -as,-us, -es, -is, -s (iodogoxasusesiss)
Τα -es και –is θηλυκά είναι ισοσύλλαβα.
Τα σε –s είναι θηλυκά, όταν πριν το –s υπάρχει σύμφωνο (π.χ. urbs-urbis).
Εξαιρούνται τα: senex-senis (γέρος), rex-regis (βασιλιάς), iudex-iudicis (δικαστής), mons-

montis (βουνό), ordo-ordinis (τάξη), finis-finis (τέλος, όριο), mensis-mensis (μήνας), ignis-
ignis (φωτιά), civis-civis (πολίτης), hostis- hostis (εχθρός), iuvenis-iuvenis (νέος), dux-ducis
(αρχηγός, στρατηγός) και elephas- elephantis (ελέφαντας) που είναι αρσενικά.
3) Ουδέτερα είναι αυτά που λήγουν σε: -c, -l, -n, -a, -t, -e, -ar, -ur, -us (κλ(ί)νατε
αρούρους).
Τα ουδέτερα σε –us μετατρέπουν το u σε ο ή e στη γενική ενικού π.χ. corpus-corporis.

Αλλά: virtus-virtutis (αρετή), servitus-servitutis (δουλεία)= θηλυκά
Εξαιρούνται τα: exsul- exsulis (εξόριστος), sol-solis (ήλιος), sal-salis (αλάτι), consul-consulis
(ύπατος), augur-auguris (οιωνοσκόπος) που είναι αρσενικά.
Το ουσιαστικό ius-iuris (το δίκαιο), θα έπρεπε να είναι θηλυκό, αλλά εντούτοις είναι
ουδέτερο. (εξαίρεση)
Αρσενικά
Ον. homo homin-es
Γεν. homin-is homin-um
Δοτ. homin-i homin-ibus

Αιτ. homin-em homin-es
Κλητ. homo homin-es
Αφαιρ. homin-e homin-ibus
Θηλυκά
Ον. lex leg-es
Γεν. leg-is leg-um
Δοτ. leg-i leg-ibus
Αιτ. leg-em leg-es
Κλητ. lex leg-es
Αφαιρ. leg-e leg-ibus
Ουδέτερα
Ον. flumen flumin-a
Γεν. flumin-is flumin-um
Δοτ. flumin-i flumin-ibus
Αιτ. flumen flumin-a
Κλητ. flumen flumin-a
Αφαιρ. flumin-e flumin-ibus
Ιδιομορφίες στη γ κλίση των ουσιαστικών

 Αιτιατική ενικού σε –im αντί για –em και αφαιρετική ενικού σε –i αντί για -e
σχηματίζουν τα ουσιαστικά: vis (δύναμη), turris ( πύργος), Neapolis (Νεάπολη) και
Tiberis (Τίβερης).
 Διπλή αφαιρετική ενικού σε –i και σε –e σχηματίζουν τα ουσιαστικά: avis (πτηνό),
navis (πλοίο), rete (δίχτυ), unguis (νύχι), ignis (φωτιά) civis (πολίτης), familiaris
(φίλος, γνωστός) και Carthaginiensis (Καρχηδόνιος).
 Γενική πληθυντικού σε-ium αντί για –um σχηματίζουν τα εξής ουσιαστικά:
Α) τα ισοσύλλαβα- εξαιρούνται τα pater, mater, sedes, senex.
Β) τα περιττοσύλλαβα με θέμα που λήγει σε 2 ή περισσότερα σύμφωνα, π.χ. nox-
noctis (γενική πληθυντικού noctium), urbs-urbis (γενική πληθυντικού urbium).
Γ) τα ουσιαστικά dos-dotis (προίκα), vis, penates (οι θεοί του σπιτιού) και Samnites.
 Γενική πληθυντικού σε –um και –ium σχηματίζουν τα εξής ουσιαστικά: aetas
(ηλικία, εποχή), civitas (πολιτεία), utilitas (ωφέλεια), dignitas (κύρος) και mensis
(μήνας).
 Αιτιατική πληθυντικού διπλή σε –es και –is σχηματίζουν όλα τα ουσιαστικά που
σχηματίζουν γενική πληθυντικού σε –ium.
 Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –al,-ar,-e σχηματίζουν:
Α) την αφαιρετική του ενικού σε –i
Β) την γενική πληθυντικού σε –ium
Γ) την ονοματική, την αιτιατική και την κλητική πληθυντικού σε –ia.
To ουσιαστικό bos-bovis (βόδι)
Ον. bos boves
Γεν. bovis boum/bovum
Δοτ. bovi bubus/bobus
Αιτ. bovem boves
Κλητ. bos boves
Αφαιρ. bove bubus/bobus
Tο ουσιαστικό vis
Ον. vis vires
Γεν. - virium

Δοτ. - viribus
Αιτ. vim vires/viris
Κλητ. - vires
Αφαιρ. vi viribus
Δ κλίση των ουσιαστικών
Από τα ουσιαστικά της δ κλίσης όσα λήγουν σε –us είναι αρσενικά και όσα λήγουν
σε –u είναι ουδέτερα. Από τα σε –us εξαιρούνται και είναι θηλυκά τα domus (σπίτι)
και manus (χέρι).
Αρσενικά-Θηλυκά
Ον. man-us man-us
Γεν. man-us man-uum
Δοτ. man-ui man-ibus
Αιτ. man-um man-us
Κλητ. man-us man-us
Αφαιρ. man-u man-ibus
Ουδέτερα
ον. gen-u gen-ua
γεν. gen-us gen-uum
δοτ. gen-u gen-ibus
Αιτ. gen-u gen-ua
Κλητ. gen-u gen-ua
Αφαιρ. gen-u gen-ibus

To ουσιαστικό domus
Ον. domus domus
Γεν. domus/ domi domuum/domorum
Δοτ. domui/domo domibus
Αιτ. domum domus/domos
κλητ. domus domus
Αφαιρ. domu/domo domibus
Ε κλίση των ουσιαστικών
Όλα τα ουσιαστικά της ε κλίσης είναι θηλυκά, εκτός από το dies (μέρα) που είναι αρσενικό.
Πληθυντικό αριθμό έχουν μόνο τα ουσιαστικά res και dies, ενώ τα υπόλοιπα ουσιαστικά της
ε κλίσης δεν έχουν καθόλου πληθυντικό αριθμό. Τα πέντε ουσιαστικά acies (ακμή), facies
(πρόσωπο), effigies (εικόνα), species (όψη, είδος), spes (ελπίδα), έχουν μόνο τις 3 όμοιες
πτώσεις του πληθυντικού αριθμού (ονομαστική, αιτιατική και κλητική).
Ον. res spes res spes
Γεν. rei spei rerum -
Δοτ. rei spei rebus -
Αιτ. rem spem res spes
Κλητ. res spes res spes
Αφαιρ. re spe rebus -
Το ουσιαστικό filius= γιος
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. filius filii

ΓΕΝ. filii/fili filiorum
ΔΟΤ. filio filiis
ΑΙΤ. filium filios
ΚΛΗΤ. fili filii
ΑΦΑΙΡ. filio filiis
Το ουσιαστικό vir= άνδρας
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ. vir viri
ΓΕΝ. viri virorum
ΔΟΤ. viro viris
ΑΙΤ. virum viros
ΚΛΗΤ. vir viri
ΑΦΑΙΡ. viro viris
Το ουσιαστικό ficus
Ενικός Πληθυντικός
Ονομαστική ficus fici/ficus
Γενική fici/ficus ficorum
Δοτική fico ficis
Αιτιατική ficum ficos/ficus

Κλητική fice/ficus fici/ficus
Αφαιρετική fico/ficu ficis
Προσοχή! Το ουσιαστικό ops = στρατιωτικές δυνάμεις κλίνεται ως εξής:
Ον. - opes
Γεν. opis opum
Δοτ. - opibus
Αιτ. opem opes
Κλητ.- opes
Αφαιρ ope opibus
ΟΝΟΜΑΤΑ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Α΄ ΚΛΙΣΗ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ Nymph-a / Nymph-e Aene-as Pers-a / Pers-es
ΓΕΝ Nymph-ae / Nymph-es Aene-ae Pers-ae
ΔΟΤ Nymph-ae Aene-ae Pers-ae
ΑΙΤ Nymph-am / Nymph-en Aene-am / Aene-an Pers-am / Pers-en
ΚΛΗΤ Nymph-a / Nymph-e Aene-a Pers-a / Pers-e
ΑΦ Nymph-a / Nymph-e Aene-a Pers-a / Pers-e
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ Nymph-ae Cassiop-e
ΓΕΝ Nymph-arum Cassiop-es
ΔΟΤ Nymph-is Cassiop-ae
ΑΙΤ Nymph-as Cassiop-en
ΚΛΗΤ Nymph-ae Cassiop-e
ΑΦ Nymph-is Cassiop-e
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ Andromed-a / Andromed-e Anchis-es
ΓΕΝ Andromed-ae / Andromed-es Anchis-ae
ΔΟΤ Andromed-ae Anchis-ae
ΑΙΤ Andromed-am/ Andromed-an / Andromed-en Anchis-am / Anchis-en
ΚΛΗΤ Andromed-a / Andromed-e Anchis-a / Anchis-e
ΑΦ Andromed-a / Andromed-e Anchis-a
Β΄ ΚΛΙΣΗ
ΟΝ Perse-us Cephe-us

ΓΕΝ Perse-i / Perse-os Cephe-i / Cephe-os
ΔΟΤ Perse-o Cephe-o
ΑΙΤ Perse-um / Perse-a Cephe-um / Cephe-a
ΚΛΗΤ Perse-u Cephe-u
ΑΦ Perse-o Cephe-o
Γ΄ ΚΛΙΣΗ
ΟΝ Dido Geryon / Geryon-es
ΓΕΝ Didon-is / Did-us Geryonis / Geryon-ae
ΔΟΤ Didon-i / Did-o Geryoni / Geryon-ae
ΑΙΤ Didon-em / Did-o Geryonem / Geryonen
ΚΛΗΤ Dido Geryon / Geryon-e
ΑΦ Didon-e Geryone
ΟΝ Hercul-es Plato / Platon
ΓΕΝ Hercul-is / Hercul-i Platon-is
ΔΟΤ Hercul-i Platon-i
ΑΙΤ Hercul-em / Hercul-en Platon-em / Platon-a
ΚΛΗΤ Hercul-e / Hercl-e Plato / Platon
ΑΦ Hercul-e Platon-e

Η κλίση των επιθέτων
Β κλίση
Στη β κλίση ανήκουν τα τρικατάληκτα επίθετα που λήγουν σε:
Α) –us, -a, -um π.χ. bonus,-a,-um (καλός), altus,-a,-um (ψηλός)
Β) –er, -a, -um π.χ. niger, nigra, nigrum (μαύρος), liber, libera, liberum (ελεύθερος)
Κλίνονται στο αρσενικό και το ουδέτερο γένος κατά τη β κλίση και στο θηλυκό κατά την α
κλίση των ουσιαστικών
Ενικός αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ον. clarus clara clarum
Γεν. clari clarae clari
Δοτ. claro clarae claro
Αιτ. clarum claram clarum
Κλητ. clare clara clarum
Αφαιρ. claro clara claro
Πληθυντικός αριθμός

Ον. clari clarae clara
Γεν. clarorum clararum clarorum
Δοτ. claris claris claris
Αιτ. claros claras clara
Κλητ clari clarae clara
Αφαιρ. claris claris claris
Ον. aeger aegra aegrum
Γεν. aegri aegrae aegri
Δοτ. aegro aegrae aegro
Αιτ. aegrum aegram aegrum
Κλητ. aeger aegra aegrum
Αφαιρ. aegro aegra aegro

Ον. aegri aegrae aegra
Γεν. aegrorum aegrarum aegrorum
Δοτ. aegris aegris aegris
Αιτ. aegros aegras aegra
Κλητ. aegri aegrae aegra
Αφαιρ. aegris aegris aegris
Επίθετα της γ κλίσης
Στη γ κλίση ανήκουν τα επίθετα που λήγουν σε:
Α) –er, -is, -e (τρικατάληκτα)
Β) –is,-is,-e (δικατάληκτα)
Γ) –r,-es,-x,-ns κ.α (μονοκατάληκτα)
Τρικατάληκτα

Ον. celer celeris celere
Γεν. celeris celeris celeris
Δοτ. celeri celeri celeri
Αιτ. celerem celerem celere
Κλητ. celer celeris celere
Αφαιρ. celeri celeri celeri
Ον. celeres celeres celeria
Γεν. celerium celerium celerium
Δοτ. celeribus celeribus celeribus
Αιτ. celeres celeres celeria
Κλητ. celeres celeres celeria
Αφαιρ. celeribus celeribus celeribus
Δικατάληκτα
Αρσενικό+Θηλυκό Ουδέτερο
Ον. similis simile

Γεν. similis similis
Δοτ. simili simili
Αιτ. similem simile
Κλητ. similis simile
Αφαιρ. simili simili
Αρσενικό+ Θηλυκό Ουδέτερο
Ον. similes similia
Γεν. similium similium
Δοτ. similibus similibus
Αιτ. similes similia
Κλητ. similes similia
Αφαιρ. similibus similibus
Μονοκατάληκτα
Αρσενικό+Θηλυκό Ουδέτερο
Ον. ingens ingens
Γεν. ingentis ingentis
Δοτ. ingenti ingenti

Αιτ. ingentem ingens
Κλητ. ingens ingens
Αφαιρ. ingenti ingenti
Αρσενικό+ Θηλυκό Ουδέτερο
Ον. ingentes ingentia
Γεν. ingentium ingentium
Δοτ. ingentibus ingentibus
Αιτ. ingentes ingentia
Κλητ. ingentes ingentia
Αφαιρ. ingentibus ingentibus
Προσοχή! H μετοχή του ενεστώτα της ενεργητικής φωνής κλίνεται σαν τα

μονοκατάληκτα επίθετα της γ κλίσης (π.χ ingens), με τη διαφορά πως σχηματίζει αφαιρετική
ενικού σε –i όταν είναι επιθετική και αφαιρετική ενικού σε –e όταν είναι επιρρηματική.

Παραθετικά επιθέτων
Α) Ομαλός σχηματισμός
Συγκριτικός βαθμός
Θέμα επιθέτου + -ior για αρσενικά και θηλυκά και –ius για ουδέτερα
Υπερθετικός βαθμός
Θέμα επιθέτου + issimus, –issima , issimum
Το θέμα το βρίσκω από την ονομαστική του ενικού του θηλυκού, αφαιρώντας την
κατάληξη. Μόνο στα τριτόκλιτα μονοκατάληκτα βρίσκω το θέμα από τη γενική του
ενικού.
Π. χ ferox, ferocis= άγριος
θέμα επιθέτου + -ior = ferocior
Κλίση συγκριτικού βαθμού

Α+Θ Ουδέτερο Α+Θ Ουδέτερο
ferocior ferocius ferociores ferociora Ονομαστική
ferocioris ferocioris ferociorum ferociorum Γενική
ferociori ferociori ferocioribus ferocioribus Δοτική
ferociorem ferocius ferociores ferociora Αιτιατική
ferocior ferocius ferociores ferociora Κλητική
ferociore ferociore ferocioribus ferocioribus Αφαιρετική
Συμπέρασμα: O συγκριτικός βαθμός κλίνεται σαν τα ομαλά ουσιαστικά της Γ κλίσης.
Ιδιαίτερος σχηματισμός υπερθετικού βαθμού (ο συγκριτικός βαθμός είναι

ομαλός)
Α) Τα 6 επίθετα σε –ilis: facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis, gracilis

σχηματίζουν τον υπερθετικό βαθμό με το θέμα του επιθέτου και την κατάληξη limus
Π.χ facilis, facile
Σ: facilior, facilius
Υ: facillimus-a-um
B) Επίθετα με αρσενικό σε –er τόσο της Β όσο και της Γ κλίσης
Σχηματίζουν υπερθετικό με την ονομαστική ενικού αρσενικού του θετικού βαθμού

και την κατάληξη –rrimus,-a,-um
Π.χ acer-acris-acre
Σ acrior, acrius
Y acerrimus, -rrima, -rrimum

Ιδιαίτερος σχηματισμός συγκριτικού και υπερθετικού βαθμού
Α) Επίθετα με Β συνθετικό τα dicus, ficus, volus
Σχηματίζουν το συγκριτικό βαθμό με το θέμα επιθέτου και την κατάληξη -entior (για
αρσενικό και θηλυκό) και -entius για ουδέτερο και τον υπερθετικό βαθμό με το θέμα
επιθέτου και την κατάληξη –entissimus,-a,-um.
Π.χ. malevolus,-a,-um
Σ malevolentior, malevolentius
Υ malevolentissimus, -a,-um
Β) Επίθετα με κατάληξη –us πριν από την οποία υπάρχει οπωσδήποτε φωνήεν
Σχηματίζουν περιφραστικά παραθετικά
Σ. magis+ θετικός επιθέτου
Y.maxime+ θετικός επιθέτου
Π.χ. vacuus,-a,-um
Σ. magis vacuus,-a,-um
Υ. maxime vacuus,-a,-um
Προσοχή τα επίθετα που πριν από την κατάληξη –us έχουν qu
σχηματίζουν ομαλά παραθετικά π.χ. aequus, antiquus
Παραθετικά επιρρημάτων
Α) Θετικός
1.Στα επίθετα Β κλίσης με το θέμα του επιθέτου+ κατάληξη e π.χ altus,-a,-um= alte

2.Στα επίθετα Γ κλίσης με το θέμα του επιθέτου+ κατάληξη iter π.χ. ferox- ferocis=
ferociter
3.Στα επίθετα με κατάληξη –ns με το θέμα του επιθέτου και την κατάληξη er π.χ
ingens-ingentis=ingenter
Β) Συγκριτικός
Συμπίπτει με την αιτιατική του ουδετέρου του επιθέτου του συγκριτικού π.χ alte
(θετικός) , altius (συγκριτικός)
Γ) Υπερθετικός
Σχηματίζεται από το θέμα του υπερθετικού του επιθέτου και την κατάληξη e π.χ
pulcherrimus→ pulcherrime
idoneus→ παραθετικά επιθέτου παραθετικά επιρρήματος
magis idoneus (συγκριτικός) magis idonee
maxime idoneus (υπερθετικός) maxime idonee
Ανώμαλα παραθετικά
Α) επίθετα
θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

Alacer, alacris, alacre Alacrior, alacrius -
Bonus,-a,-um Melior,- ius Optimus,-a,-um
Dexter,-era,- Dexterior,-ius Dextimus,-a,-um
erum/dexter,-tra,-trum
Exterus,-a,-um Exterior,-ius Extremus,-a,-
um/extimus,-a,-um
Magnus,-a,-um Maior,-ius Maximus,-a,-um

Malus,-a,-um Peior,-ius Pessimus,-a,-um

Maturus,-a,-um Maturior,-ius Maturissimus,-a,-
um/maturrimus,-a,-um
Multi,-ae,-a Plures,-(i)a Plurimi,-ae,-a
Novus,-a,um Recentior,-ius/magis Novissimus,-a,-um

novus
Parvus,-a,-um Minor,minus Minimus,-a,-um
Posterus,-a,-um Posterior,-ius Postremus,-a,-
um/postumus,-a,-um
prae Prior,prius
Primus,-a,-um
prope Propior, -ius Proximus,-a,-um
senex Senior,senius -
Superus,-a,-um Superior,-ius Supremus,-a,-
um/summus,-a,-um
Secretus,-a,-um Secretior,-ius -
ultra ulterior,-ius ultimus,-a,-um
Προσοχή! Το επίθετο multi σχηματίζει στο συγκριτικό βαθμό γενική και στα 3 γένη
plurium
Β) επιρρήματα

Επίθετο θετικός συγκριτικός υπερθετικός

facilis facile facilius facillime
durus Dure, duriter durius durissime
bonus bene melius optime
parvus Non multum, minus minime

paulum
- prope propius proxime
maturus mature maturius Maturissime/maturrime
- diu diutius diutissime
- saepe saepius saepissime
multi multum plus plurimum
magnus Magnopere magis maxime

(magno opere)
dexter Dextre/dextere dexterius dextime
superus Supra/supera superius Supremum/supremo/summum/summo
exterus extra exterius Extremum/extremo
- prae prius Primum/primo
alacer alacriter alacrius -
posterus postea posterius Postremo/postremum
secretus Secrete/secreto secretius -
- satis satius -
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

ΑΠΟΛΥΤΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΔΙΑΝΕΜΗΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ūnus, ūna, singulī, ο καθένας

1. I prīmus, πρώτος semel, άπαξ
ūnum χωριστά
2. II duo, duae, duo secundus bīnī, ανά δύο bis
3. III trēs, tria tertius ternī ter
4. IV quattuor quārtus quaternī quater
5. V quīnque quīntus quīnī quīnquiēs
6. VI sex sextus sēnī sexiēs
7. VII septem septimus septēnī septiēs
8. VIII octō octāvus octōnī octiēs
9. IX novem nōnus novēnī noviēs
10. X decem decimus dēnī deciēs
11. XI ūndecim ūndecimus ūndēnī ūndeciēs
12. XII duodecim duodecimus duodēnī duodeciēs
13. XIII tredecim tertius decimus ternī denī terdeciēs
14. XIV quattuordecim quārtus decimus quaternī denī quaterdeciēs
15. XV quīndecim quīntus decimus quīnī dēnī quīnquiēs deciēs
sēdecim,
16. XVI sextus decimus sēnī dēnī sexiēs deciēs
sexdecim
septimus
17. XVII septendecim septēnī dēnī septiēs deciēs
decimus
18. XVIII duodēvīgintī duodēvīcēsimus duodēvīcēnī octiēs deciēs
19. XIX ūndēvīgintī ūndēvīcēsimus ūndēvīcēnī noviēs deciēs
20. XX vīgintī vīcēsimus vīcēnī vīciēs
vīcēsimus
vīgintī ūnus, prīmus, vīcēnī singulī,
21. XXI vīciēs semel
ūnus et vīgintī ūnus et singulī et vīcēni
vīcēsimus
vīcēsimus
vīgintī duo, secundus, vīcēnī bīnī,
22. XXII vīciēs bis
duo et vīgintī alter et bīnī et vīcēnī
vīcēsimus

30. XXX trīgintā trīcēsimus trīcēnī triciēs
40. XL quadrāgintā quadrāgēsimus quadrāgēnī quadrāgiēs
50. L quīnquāgintā quīnquāgēsimus quinquāgēnī quīnquāgiēs
60. LX sexāgintā sexāgēsimus sexāgēnī sexāgiēs
70. LXX septuāgintā septuāgēsimus septuāgēnī septuāgiēs
80. LXXX octōgintā octōgēsimus octōgēnī octōgiēs
90. XC nōnāgintā nōnāgēsimus nōnāgēnī nōnāgiēs
100. C centum centēsimus centēnī centiēs
centēsimus
centum ūnus, prīmus, centēnī singulī,
101. C1 centiēs semel
centum et ūnus centēsimus et centēnī et singulī
prīmus
200. CC ducentī, -ae, -a ducentēsimus ducēnī ducentiēs
300. CCC trecentī trecentēsimus trecēnī trecentiēs
quadringentēsim
400. CD quadringentī quadringēnī quadringentiēs
us
500. D quīngentī quīngentēsimus quīngēnī quīngentiēs
600. DC sescentī sescentēsimus sescēnī sescentiēs
septingentēsimu
700. DCC septingentī septingēnī septingentiēs
s
800. DCCC octingentī octingentēsimus octingēnī octingentiēs
900. DCCCC nōngentī nōngentēsimus nōngēnī nōngentiēs
1,000. M mīlle mīllēsimus singula mīlia mīliēs
2,000. MM duo mīlia bis mīllēsimus bīna mīlia bis mīliēs
CCCI ) centiēs
100,000. centum mīlia centēna mīlia centiēs mīliēs
)) mīllēsimus
1,000,000 CCCCI) deciēs centēna deciēs centiēs

deciēs centēna mīlia deciēs centiēs mīliēs
. )) ) mīlia mīllēsimus
ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ

1. Τα αριθμητικά unus (ένας), duo (δύο), tres (τρεις) mille (χίλια) κλίνονται ως εξής :
ΑΡΣ ΘΗΛ ΟΥΔ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ unus una unum
ΓΕΝ unius unius unius
ΔΟΤ uni uni uni
ΑΙΤ unum unam unum
ΚΛ - - -
ΑΦ uno una uno
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΑΡΣ ΘΗΛ ΟΥΔ ΑΡΣ -ΘΗΛ ΟΥΔ
ΟΝ uni unae una duo duae duo tres tria
ΓΕΝ unorum unarum unorum duorum duarum duorum trium trium
ΔΟΤ unis unis unis duobus duabus duobus tribus tribus
ΑΙΤ unos unas una duos, duo duas duo tres tria
ΚΛ - - - - - - - -
ΑΦ unis unis unis duobus duabus duobus tribus tribus
Το αριθμητικό mille
Δεν έχει ενικό αριθμό, ενώ στον πληθυντικό κλίνεται ως εξής:
Ον. milia
Γεν. milium
Δοτ. milibus

αιτ. milia
Κλητ. milia
Αφαιρ. Milibus
Πίνακας των πολλαπλασιαστικών και αναλογικών.
Πολλαπλασιαστικά και αναλογικά εύχρηστα είναι λίγα, τα εξής:
1 unus simplex, -plĭcis απλός, -ή, -ό simplus, -a, -um απλός

2 duo duplex, -plicis διπλός, -ή, -ό duplus, -a, -um διπλάσιος
3 tres triplex τριπλός triplus τριπλάσιος
4 quattuor quadrŭplex τετραπλός quadrŭplus τετραπλάσιος
5 quinque quincuplex πενταπλός —
7 septem septemplex επταπλός —
8 octo — — octŭplus οκταπλάσιος
10 decem decemplex δεκαπλός —
x100 centum centŭplex εκατονταπλός —
Από αυτά. τα πολλαπλασιαστικά (σε -plex γεν. -plĭcis) είναι μονοκατάληκτα

τριτόκλιτα επίθετα (§ 40 γ´) τα αναλογικά είναι τρικατάληκτα δευτερόκλιτα (§ 38, α´,
bonus).

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
ego, tu, se
α΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο γ΄ πρόσωπο
ΟΝ ego tu -
ΓΕΝ mei tui sui
ΔΟΤ mihi tibi sibi
ΑΙΤ me te se
ΚΛΗΤ - - -
ΑΦ a me a te a se
ΟΝ nos vos -
ΓΕΝ nostri, nostrum vestri, vestrum sui
ΔΟΤ nobis vobis sibi
ΑΙΤ nos vos se
ΚΛΗΤ - - -
ΑΦ a nobis a vobis a se
Β. ΚΤΗΤΙΚΕΣ
ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΤΗΤΟΡΑ
Α ΠΡΟΣΩΠΟ: meus, mea, meum (δικός, -ή, -ό μου)
Β ΠΡΟΣΩΠΟ: tuus, tua , tuum (δικός,-ή, -ό σου)
Γ ΠΡΟΣΩΠΟ: suus, sua, suum (δικός, - ή, -ό του)

ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΚΤΗΤΟΡΕΣ
Α ΠΡΟΣΩΠΟ noster, nostra, nostrum (δικός, -ή, -ό μας)
Β ΠΡΟΣΩΠΟ vester, vestra, vestrum (δικός, -ή, -ό σας)
Γ ΠΡΟΣΩΠΟ suus, sua, suum (δικός, -ή, -ό τους)
Οι κτητικές αντωνυμίες κλίνονται σαν τα επίθετα Β κλίσης, με τη διαφορά ότι η αντωνυμία

του α’ προσώπου στο αρσενικό γένος στον ενικό αριθμό σχηματίζει κλητική ενικού meus και
mi.
Στους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών εκτός από την ονομαστική ενικού του β
προσώπου (tu) και τη γενική πληθυντικού του α και β προσώπου (nostri, nostrum και vestri,
vestrum), προστίθεται το πρόσφημα met για να δοθεί έμφαση, π.χ. egomet (εγώ βέβαια).
Στην ονομαστική του ενικού β προσώπου (tu) προστίθεται το πρόσφημα te (tute), ενώ οι
τύποι me, te, se της αιτιατικής ενισχύονται επίσης με αναδιπλασιασμό, πχ. Meme, tete, sese.
ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
1. hic, haec, hoc (αυτός,-η,-ο)

2. ille, illa, illud (εκείνος, -η –ο)
3. iste, ista, istud (αυτός,-η,-ο)
4. talis, talis, tale (τέτοιος, -α, ο – τριτόκλιτη, δικατάληκτη)
5. tantus, tanta, tantum (τόσος, -η, ο- δευτερόκλιτη, τρικατάληκτη)
6. tot ( τόσοι,-ες,-α -άκλιτη, μόνο πληθυντικού αριθμού)
hic, haec, hoc (αυτός, -η, -ο) ille, illa, illud (εκείνος, -η –ο)
ΑΡΣ ΘΗΛ ΟΥΔ ΑΡΣ ΘΗΛ ΟΥΔ
ΟΝ hic haec hoc ille illa illud
ΓΕΝ huius huius huius illius illius illius
ΔΟΤ huic huic huic illi illi illi
ΑΙΤ hunc hanc hoc illum illam illud
ΚΛΗΤ - -

ΑΦ hoc hac hoc illo illa illo
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΟΝ hi hae haec illi illae illa
ΓΕΝ horum harum horum illorum illarum illorum
ΔΟΤ his his his illis illis illis
ΑΙΤ hos has haec illos illas illa
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ his his his illis illis illis
iste, ista, istud (αυτός, -η, -ο) talis, talis, tale (τέτοιος, -α, ο)
ΟΝ iste ista istud talis talis tale
ΓΕΝ istius istius istius talis talis talis
ΔΟΤ isti isti isti tali tali tali
ΑΙΤ istum istam istud talem talem tale
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ isto ista isto tali tali tali
ΟΝ isti istae ista tales tales talia
ΓΕΝ istorum istarum istorum talium talium talium
ΔΟΤ istis istis istis talibus talibus talibus
ΑΙΤ istos istas ista tales tales talia
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ istis istis istis talibus talibus talibus
ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

1. is, ea, id (αυτός, -η, -ο)

2. ipse, ipsa, ipsum (ο ίδιος, -α, -ο)
3. idem, eadem, idem (ο ίδιος –α, -ο- προήλθε από την is, ea, id με την προσθήκη του
άκλιτου προσφύματος -dem. Κλίνεται όπως η is, ea, id.)
4. alter, altera, alterum (ο άλλος, -η, -ο- , -αντωνυμικό επίθετο)
is, ea, id (αυτός, -η, -ο) ipse, ipsa, ipsum (ο ίδιος, -α, -ο)
ΟΝ is ea id ipse ipsa ipsum
ΓΕΝ eius eius eius ipsius ipsius ipsius
ΔΟΤ ei ei ei ipsi ipsi ipsi
ΑΙΤ eum eam id ipsum ipsam ipsum
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ eo ea eo ipso ipsa ipso
ΟΝ ei-ii-i eae ea ipsi ipsae ipsa
ΓΕΝ eorum earum eorum ipsorum ipsarum ipsorum
ΔΟΤ eis-iis-is eis-iis-is eis-iis-is ipsis ipsis ipsis
ΑΙΤ eos eas ea ipsos ipsas ipsa
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ eis-iis-is eis-iis-is eis-iis-is ipsis ipsis ipsis
idem, eadem, idem (ο ίδιος –α, -ο) alter, altera, alterum (ο άλλος, -η, -ο)
ΟΝ idem eadem idem alter altera alterum
ΓΕΝ eiusdem eiusdem eiusdem alterius alterius alterius

ΔΟΤ eidem eidem eidem alteri alteri alteri
ΑΙΤ eundem eandem idem alterum alteram alterum
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ eodem eadem eodem altero altera altero
ΟΝ alteri alterae altera

eidem-iidem-
idem eaedem eadem
ΓΕΝ eorundem earundem eorundem alterorum alterarum alterorum
ΔΟΤ alteris alteris alteris

eisdem- eisdem- eisdem-
iisdem-isdem iisdem-isdem iisdem-isdem
ΑΙΤ eosdem easdem eadem alteros alteras altera
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ alteris alteris alteris

eisdem- eisdem- eisdem-
iisdem-isdem iisdem-isdem iisdem-isdem
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
1. qui, quae, quod (ο οποίος,-α,-ο)

2. qualis, qualis, quale (τέτοιος,-α,-ο που - τριτόκλιτη, δικατάληκτη)
3. quantus, -a, -um (όσος,-η,-ο- δευτερόκλιτη, τρικατάληκτη )
4. uter, utra, utrum (όποιος-α,-ο από τους δυο-αντωνυμικό επίθετο-)
qui, quae, quod (ο οποίος)
ΟΝ qui quae quod
ΓΕΝ cuius cuius cuius
ΔΟΤ cui cui cui
ΑΙΤ quem quam quod

ΚΛΗΤ -
ΑΦ quo qua quo
ΟΝ qui quae quae
ΓΕΝ quorum quarum quorum
ΔΟΤ quibus quibus quibus
ΑΙΤ quos quas quae
ΚΛΗΤ -
ΑΦ quibus quibus quibus
qualis, qualis, quale (τέτοιος που) uter, utra, utrum (όποιος από τους δυο)
ΟΝ qualis qualis quale uter utra utrum
ΓΕΝ qualis qualis qualis utrius utrius utrius
ΔΟΤ quali quali quali utri utri utri
ΑΙΤ qualem qualem quale utrum utram utrum
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ quali quali quali utro utra utro
ΟΝ quales quales qualia utri utrae utra
ΓΕΝ qualium qualium qualium utrorum utrarum utrorum
ΔΟΤ qualibus qualibus qualibus utris utris utris
ΑΙΤ quales quales qualia utros utras utra
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ qualibus qualibus qualibus utris utris utris

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
1. quis, quis, quid, (ποιος, -α,-ο -ουσιαστική)

2. qui, quae, quod (ποιος, -α, -ο -επιθετική, κλίνεται όπως η αναφορική)
3. uter, utra, utrum (ποιος από τους δυο- κλίνεται όπως η αναφορική--αντωνυμικό επίθετο)
4. qualis, qualis, quale (τι λογής; -τριτόκλιτη, δικατάληκτη)
5. quantus, -a, -um (πόσος, -η, -ο -δευτερόκλιτη, τρικατάληκτη)
quis quis quid (ποιος, -α,-ο; τις;)
ΟΝ quis quis quid
ΓΕΝ cuius cuius cuius
ΔΟΤ cui cui cui
ΑΙΤ quem quem quid
ΚΛΗΤ -
ΑΦ quo qua quo
ΟΝ qui quae quae
ΓΕΝ quorum quarum quorum
ΔΟΤ quibus quibus quibus
ΑΙΤ quos quas quae
ΚΛΗΤ -
ΑΦ quibus quibus quibus

ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
1. quis, quae ή qua, quid (ένας, κάποιος-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ)

2. qui, quae ή qua, quod (κάποιος-ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ)
3. aliquis, aliqua ή aliquae, aliquid (κάποιος-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ)
4. aliqui, aliqua, aliquod (κάποιος-ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ)
5. quidam, quaedam, quiddam (κάποιος-EΠΙΘΕΤΙΚΗ)
6. quidam, quaedam, quoddam (κάποιος-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ)
7. unusquisque, unaquaeque, unumquidque (καθένας χωριστά-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ)
8. unusquique, unaquaeque, unumquοdque (καθένας χωριστά-ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ)
9. nemo (κανένας-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ αρσενικού γένους)
10. nullus, -a, -um (κανένας- ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ-αντωνυμικό επίθετο)
11. nihil (τίποτε-ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ)
12. alter, altera, alterum (ο άλλος -αντωνυμικό επίθετο)
13. neuter, neutra, neutrum (κανείς απ'τους δυο-αντωνυμικό επίθετο)
14. alius, alia, aliud (άλλος-αντωνυμικό επίθετο)
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ
quis, quae ή qua, quid (ένας, κάποιος) qui, quae ή qua, quod (κάποιος)
ΟΝ quis qua ή quae quid qui qua ή quae quod
ΓΕΝ cuius cuius cuius cuius cuius cuius
ΔΟΤ cui cui cui cui cui cui
ΑΙΤ quem quam quid quem quam quod
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ quo qua quo quo qua quo
ΟΝ qui quae qua (quae) qui quae qua (quae)
ΓΕΝ quorum quarum quorum quorum quarum quorum
ΔΟΤ quibus quibus quibus quibus quibus quibus
ΑΙΤ quos quas qua (quae) quos quas qua (quae)
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ quibus quibus quibus quibus quibus quibus

aliquis, aliqua ή aliquae, aliquid (κάποιος) aliqui, aliqua, aliquod (κάποιος)
ΟΝ aliquis aliqua ή aliquae aliquid aliqui aliqua aliquod
ΓΕΝ alicuius alicuius alicuius alicuius alicuius alicuius
ΔΟΤ alicui alicui alicui alicui alicui alicui
ΑΙΤ aliquem aliquam aliquid aliquem aliquam aliquod
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ aliquo aliqua aliquo aliquo aliqua aliquo
ΟΝ aliqui aliquae aliqua aliqui aliquae aliqua
ΓΕΝ aliquorum aliquarum aliquorum aliquorum aliquarum aliquorum
ΔΟΤ aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus
ΑΙΤ aliquos aliquas aliqua aliquos aliquas aliqua
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus aliquibus
quidam, quaedam, quiddam (κάποιος) quidam, quaedam, quoddam (κάποιος)
ΟΝ quidam quaedam quiddam quidam quaedam quoddam
ΓΕΝ cuiusdam cuiusdam cuiusdam cuiusdam cuiusdam cuiusdam
ΔΟΤ cuidam cuidam cuidam cuidam cuidam cuidam
ΑΙΤ quendam quandam quiddam quendam quandam quoddam
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ quodam quadam quodam quodam quadam quodam

ΟΝ quidam quaedam quaedam quidam quaedam quaedam
ΓΕΝ quorundam quorundam quorundam quorundam quorundam quorundam
ΔΟΤ quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam
ΑΙΤ quosdam quasdam quaedam quosdam quasdam quaedam
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam quibusdam
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ
unusquisque, unaquaeque, unumquidque (καθένας χωριστά)
ΟΝ unusquisque unaquaeque unumquidque
ΓΕΝ uniuscuiusque uniuscuiusque uniuscuiusque
ΔΟΤ unicuique unicuique unicuique
ΑΙΤ unumquemque unumquamque unumquidque
ΚΛΗΤ -
ΑΦ unoquoque unaquaque unoquoque
ΟΝ uniquique unaequaeque unaquaque
ΓΕΝ unorumquorumque unarumquarumque unorumquorumque
ΔΟΤ unisquibusque unisquibusque unisquibusque
ΑΙΤ unosquosque unasquasque unaquaque
ΚΛΗΤ -
ΑΦ unisquibusque unisquibusque unisquibusque
ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ
unusquique, unaquaeque, unumquοdque (καθένας χωριστά)

ΟΝ unusquique unaquaeque unumquοdque
ΓΕΝ uniuscuiusque uniuscuiusque uniuscuiusque
ΔΟΤ unicuique unicuique unicuique
ΑΙΤ unumquemque unumquamque unumquidque
ΚΛΗΤ -
ΑΦ unoquoque unaquaque unoquoque
ΟΝ uniquique unaequaeque unaquaque
ΓΕΝ unorumquorumque unarumquarumque unorumquorumque
ΔΟΤ unisquibusque unisquibusque unisquibusque
ΑΙΤ unosquosque unasquasque unaquaque
ΚΛΗΤ -
ΑΦ unisquibusque unisquibusque unisquibusque
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ (αντωνυμικό επίθετο)
nemo (κανένας) nullus, -a, -um (κανένας)
ΑΡΣ ΑΡΣ ΘΗΛ ΟΥΔ
ΟΝ nemo nullus nulla nullum
ΓΕΝ nullius nullius nullius nullius
ΔΟΤ nemini nulli nulli nulli
ΑΙΤ neminem nullum nullam nullum
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ nullo nullo nulla nullo

ΟΝ nulli nulli nullae nulla
ΓΕΝ nullorum nullorum nullarum nullorum
ΔΟΤ nullis nullis nullis nullis
ΑΙΤ nullos nullos nullas nulla
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ nullis nullis nullis nullis
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ
nihil (τίποτε)
ΟΥΔ
ΟΝ nihil
ΓΕΝ nullius rei
ΔΟΤ nulli rei
ΑΙΤ nihil
ΚΛΗΤ -
ΑΦ nulla re
alius, alia, aliud (άλλος) neuter, neutra, neutrum (κανείς απ'τους δυο)
(αντωνυμικό επίθετο) (αντωνυμικό επίθετο)
ΟΝ alius alia aliud neuter neutra neutrum
ΓΕΝ alius alius alius neutrius neutrius neutrius
ΔΟΤ alii alii alii neutri neutri neutri
ΑΙΤ alium aliam aliud neutrum neutram neutrum
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ alio alia alio neutro neutra neutro

ΟΝ alii aliae alia neutri neutrae neutra
ΓΕΝ aliorum aliarum aliorum neutrorum neutrarum neutrorum
ΔΟΤ aliis aliis aliis neutris neutris neutris
ΑΙΤ alios alias alia neutros neutras neutra
ΚΛΗΤ - -
ΑΦ aliis aliis aliis neutris neutris neutris
alter, altera, alterum (ο άλλος)
(αντωνυμικό επίθετο)
ΟΝ alter altera alterum
ΓΕΝ alterius alterius alterius
ΔΟΤ alteri alteri alteri
ΑΙΤ alterum alteram alterum
ΚΛΗΤ -
ΑΦ altero altera altero
ΟΝ alteri alterae altera
ΓΕΝ alterorum alterarum alterorum
ΔΟΤ alteris alteris alteris
ΑΙΤ alteros alteras altera
ΚΛΗΤ -
ΑΦ alteris alteris alteris

ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Τα αντωνυμικά επίθετα κλίνονται όπως οι αντωνυμίες, δηλαδή σχηματίζουν γενική

ενικού σε –ius και δοτική ενικού σε –i.
1. unus, una, unum (ένας-αριθμητικό)

2. nullus, nulla, nullum (κανένας-αόριστη επιθετική αντωνυμία)
3. solus, sola, solum (μόνος- αντωνυμικό επίθετο- κλίνεται όπως το nullus)
4. totus, tota, totum (όλος- αντωνυμικό επίθετο -κλίνεται όπως το nullus)
5. alius, alia, aliud (άλλος - αόριστη αντωνυμίa)
6. alter, altera, alterum (ο άλλος - αόριστη αντωνυμία ή και οριστική αντωνυμία)
7. uter, utra, utrum (ποιος από τους δυο; ερωτηματική αντωνυμία /όποιος από τους
δυο: αναφορική αντωνυμία)
8. neuter, neutra, neutrum (κανένας από τους δυο –αόριστη αντωνυμία)
Tu ne quaesieris (scire nefas) quem mihi, quem tibi

finem di dederint, Leuconoe, nec Babylonios
temptaris numeros. Ut melius quicquid erit pati!
Seu pluris hiemes seu tribuit Iuppiter ultimam,
quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare
Tyrrhenum, sapias, vina liques et spatio brevi
spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit invida
aetas: carpe diem, quam minimum credula postero.
Horace (Carmina 1.11)
Β. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Α) ΜΕΤΟΧΗ
ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ:
Α) Επιθετική, η οποία μεταφράζεται με αναφορική πρόταση.
Π.χ. Caesar milites fortiter pugnantes laudat
B) Κατηγορηματική, η οποία μεταφράζεται με το ότι ή το να και εξαρτάται από

ρήματα αισθήσεως (audio, video) και από τα facio, induco, fingo, relinquo, accipio κι
άλλα με παρόμοια σημασία.
Π.χ. Caesar milites collonquentes de rebellione audivit.
Γ) Επιρρηματική, η οποία έχει επιρρηματική σημασία, μπορεί δηλαδή να είναι

αιτιολογική, χρονική, τροπική (χρόνου ενεστώτα-εξαρτάται από ρήματα κίνησης),
υποθετική, εναντιωματική και τελική.
Π.χ. Tum Camillus absens dictator est factus.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Όταν το υποκείμενο της μετοχής επιτελεί κι άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση
(υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση) πέρα από το να είναι υποκείμενο της μετοχής,
τότε η μετοχή ονομάζεται συνημμένη.
Π.χ. Plato scribens mortuus est.
Όταν όμως το υποκείμενο της μετοχής δεν ανήκει στους όρους της πρότασης στην
οποία βρίσκεται η μετοχή, δεν έχει δηλαδή καμία άλλη συντακτική θέση πέρα από το
να αποτελεί υποκείμενο της μετοχής, τότε η μετοχή ονομάζεται απόλυτη.
Στα λατινικά η απόλυτη μετοχή τίθεται πάντα σε πτώση αφαιρετική, όπως και το
υποκείμενό της.
Οι κατηγορηματικές και επιθετικές μετοχές είναι πάντοτε συνημμένες, ενώ μία

επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι είτε συνημμένη είτε απόλυτη.
ΕΙΔΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ
Α) Αυτή που αντιστοιχεί ακριβώς προς τη γενική απόλυτη της αρχαίας ελληνικής
γλώσσας και ονομάζεται κανονική ή γνήσια αφαιρετική απόλυτη.
Π.χ. Alexandro regnante, Darius necatus est.
B) Αυτή που είναι πάντα παθητικού παρακειμένου και αντιστοιχεί προς τη

συνημμένη μετοχή ενεργητικού αορίστου της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Επειδή η λατινική δεν έχει μετοχή παρακειμένου στην ενεργητική φωνή, τρέπει την
ενεργητική σύνταξη σε παθητική και η μετοχή γίνεται αφαιρετική απόλυτη, εφόσον
το υποκείμενό της δεν έχει κάποιον άλλο συντακτικό ρόλο μέσα στην πρόταση.
Ονομάζεται νόθη ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη και το ποιητικό της αίτιο

συμπίπτει με το υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης. Μεταφράζεται με ενεργητική
σημασία αν και είναι μέσης φωνής.

Π.χ. Galli apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt…
Γ) Επειδή στα λατινικά δε χρησιμοποιείται η μετοχή ενεστώτα του ρήματος sum,

παρά μόνο σύνθετη, όταν υπάρχει ανάγκη να τη χρησιμοποιήσουμε σχηματίζεται
ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που αποτελείται από ένα υποκείμενο και ένα
ουσιαστικό που δηλώνει αξίωμα, επάγγελμα, ηλικία ή ένα επίθετο με συντακτικό
ρόλο κατηγορηματικού προσδιορισμού.
Π.χ. Patre imperatore, filia fugit.
↓ ↓
Υποκείμενο της κατηγορηματικός προσδιορισμός
μετοχής στο patre.
ενεστώτα του sum
που παραλείπεται
γιατί δεν υπάρχει.
Brenno duce (κείμενο 21) = cum Brennus dux esset ή cum Brennus dux erat
Ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο.
Brenno = υποκείμενο της μετοχής ενεστώτα του sum που παραλείπεται γιατί δεν
υπάρχει.
Duce = κατηγορηματικός προσδιορισμός που δηλώνει αξίωμα στο Brenno.
Β) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ

Όταν έχουμε ετεροπροσωπία, το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου είναι σε

αιτιατική πτώση → π.χ. Pater animadvertit esse filiam tristem.
Όταν όμως το ειδικό απαρέμφατο βρίσκεται σε ταυτοπροσωπία με ρήμα ενεργητικό

μεταβατικό ή αποθετικό, τότε ως υποκείμενό του τίθεται μία από τις προσωπικές
αντωνυμίες σε πτώση αιτιατική (me, te, se , nos, vos). Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται
λατινισμός.
Π.χ. Ego dico me domi fuisse.
Λατινισμός: αν και ταυτοπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου

επαναλαμβάνεται σε πτώση αιτιατική.
Στην περίπτωση ωστόσο που το ειδικό απαρέμφατο βρίσκεται σε ταυτοπροσωπία με

ρήμα παθητικό λεκτικό ή παθητικό δοξαστικό τότε το υποκείμενο τίθεται κανονικά
σε ονομαστική πτώση. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται άρση του λατινισμού.
Π.χ. Filia dicitur domi fuisse.
Άρση του λατινισμού
Γ)

Β όρος σύγκρισης
Μετά από:
επίθετα και επιρρήματα στον συγκριτικό βαθμό,

ακολουθεί β΄ όρος σύγκρισης, ο οποίος μπορεί να εκφέρεται με:
Α) με απρόθετη αφαιρετική (αφαιρετική συγκριτική)
Β) με το quam και ομοιόπτωτα ή ομοιότροπα προς τον α’ όρο σύγκρισης
Όταν δεν υπάρχει β’ όρος, ο συγκριτικός εκφράζει βαθμό μεγαλύτερο από το λογικό
μέτρο (απόλυτη σύγκριση) (π.χ. filia erat melior)
Π.χ. filia erat melior matre →β όρος σύγκρισης, αφαιρετική συγκριτική
Filia erat melior quam mater→ β όρος σύγκρισης, quam+ ομοιόπτωτα με τον α’ όρο
σύγκρισης
Προσοχή!! Στη δεύτερη περίπτωση ο β όρος είναι συντακτικά ότι και ο α όρος
σύγκρισης.
Δ) ΤΟΠΟΣ
ΣΤΑΣΗ ΣΕ ΤΟΠΟ
a) in+αφαιρετική
→ με λέξεις που δηλώνουν τόπο ή χώρα όταν συνοδεύονται από κάποιον
επιθετικό προσδιορισμό και κυρίως από το totus και την αντωνυμία ipse η στάση
δηλώνεται με απρόθετη αφαιρετική εκτός αν τίθεται η πρόθεση για λόγους
έμφασης
b) με ονόματα πόλεων ή μικρών νησιών α΄και β΄ κλίσης ενικού→ απρόθετη

γενική (π.χ. Romae)
c) με ονόματα πόλεων ή μικρών νησιών α’ και β΄ κλίσης πληθυντικού και γενικά
γ’ κλίσης→ απρόθετη αφαιρετική (π.χ Athenis)
d) με το επίρρημα domi
ΚΙΝΗΣΗ ΣΕ ΤΟΠΟ/ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
a) in ή ad + αιτιατική (π.χ. in Italiam)

b) με ονόματα πόλεων ή μικρών νησιών → απρόθετη αιτιατική (Romam)
c) με το επίρρημα domum

ΚΙΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΠΟ/ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ

a) ab,ex,de+ αφαιρετική (ab Italia)
b) με ονόματα πόλεων ή μικρών νησιών→ απρόθετη αφαιρετική (Roma)
c) με το επίρρημα domo
ΧΡΟΝΟΣ
a) όταν δηλώνεται πόσο διαρκεί μία πράξη (χρονική διάρκεια)→ απρόθετη

αιτιατική (π.χ.paucos menses)
b) όταν δηλώνεται πότε έγινε μια πράξη (χρονική στιγμή)→
i) in+ αφαιρετική (π.χ in bello)
ii) απρόθετη αφαιρετική όταν πρόκειται για λέξεις που δηλώνουν χρόνο ή
υποδιαίρεση του χρόνου (π.χ. anno) και ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία,
δημόσιο αξίωμα ή μια οποιαδήποτε χρονική περίσταση, εφόσον
συνοδεύονται από επιθετικό προσδιορισμό (bello Latino) · σπάνια τίθεται
πρόθεση με επιθετικό προσδιορισμό για έμφαση
Ε) ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ
Η απαγόρευση εκφράζεται κυρίως με 2 τρόπους:
α) noli/ nolite + απαρέμφατο Ενεστώτα (για β' πρόσωπο)
π.χ. noli spectare = μη σε απασχολήσει

nolite confidere = μην έχετε εμπιστοσύνη
β) ne (ή κάποια άλλη αρνητική λέξη, όπως nemo, nihil, numquam κ.τ.λ.) +

υποτακτική
Παρακειμένου (για όλα τα πρόσωπα της προστακτικής).
π.χ. ne hoc feceris = μην κάνεις αυτό
ΠΡΟΣΟΧΗ! Στο κείμενο 25 η φράση neminem credideritis patriae consulturum

esse μετατρέπεται στον άλλο τρόπο έκφρασης απαγόρευσης αντικαθιστώντας την
αρνητική αόριστη αντωνυμία nemo με μία αντίστοιχη καταφατική για να μην

υπάρξουν δύο αρνήσεις, δηλαδή: neminem credideritis patriae consulturum esse >
nolite credere aliquem/quemquam.
(το υποκείμενο neminem του ειδικού απαρεμφάτου μετατρέπεται σε aliquem,

λόγω της ύπαρξης του nolite)
ΣΤ) Post, ante
A) + αιτιατική (πρόθεση)
B) + αφαιρετική (επίρρημα)
π.χ. post hoc factum → εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου
hoc post facto: hoc= επιθετικός προσδιορισμός στο facto
post= επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
facto= αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς στο post.
Ζ) ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
Γενική γερουνδίου
Α) ως συμπλήρωμα ουσιαστικών και επιθέτων→ γενική αντικειμενική
Β) με τις προθέσεις causa/gratia δηλώνει σκοπό
Αιτιατική γερουνδίου
Πάντοτε εμπρόθετη με τις προθέσεις in/ad δηλώνει σκοπό (πιο σπάνια αφετηρία ή
αναφορά)
Δοτική γερουνδίου

Δηλώνει σκοπό (μετά από επίθετα που σημαίνουν χρήσιμος, κατάλληλος π.χ. utilis,
aptus, idoneus, commodus)
Αφαιρετική του γερουνδίου
Α) απρόθετη δηλώνει τρόπο
Β) με τις προθέσεις ab/ex/de/in δηλώνει αναφορά (πιο σπάνια αφετηρία)
Προσοχή! Αν το γερούνδιο ανήκει σε μεταβατικό ρήμα μπορεί να πάρει αντικείμενο.
Σουπίνο
Α) η αιτιατική του σουπίνου σε –um (εξαρτάται από ρήματα που δηλώνουν κίνηση)
και δηλώνει το σκοπό της κίνησης
Β) η αφαιρετική του σουπίνου σε –u δηλώνει την αναφορά και τίθεται συνήθως με

επίθετα
Αν το σουπίνο ανήκει σε ρήμα μεταβατικό μπορεί να πάρει αντικείμενο.

Η) ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: 1) υποκείμενο 2) ρήμα ή απαρέμφατο ε.φ.
↓ ↓
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: ποιητικό αίτιο ρήμα ή απαρέμφατο μ.φ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: 3) Αντικείμενο αιτιατικής 4) Αντικείμενο άλλης πτώσης
↓ ↓
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ: Υποκείμενο Αντικείμενο άλλης πτώσης
Π.χ. Quod illic appensum civitati nomen dedit= Quo illic appenso civitati nomen
datum est
Huic Arria funus ita paravit= Huic ab Arria funus ita paratum est.
Ego non cognosco vocem tuam? = A me non cognoscitur vox tua?
Germani lacte, caseo et carne se nutrient= Germani lacte, caseo et carne nutriuntur.
Hostes magnam caedem faciunt= Ab hostibus magna caedes fit.

Milites Romani magnum numerun hostium interficiunt.= A militibus Romanis

magnus numerus hostium interficitur.
Τα ρήματα iubeo, veto, prohibeo, sino, patior, cogo συντάσσονται με ενεργητικό

απαρέμφατο για να δοθεί έμφαση στο υποκείμενο και με παθητικό απαρέμφατο για
να δοθεί έμφαση στην πράξη.
Is iussit domesticos fores reserare eosque intromittere.= Is iussit a domesticis fores

reserari eosque intromitti.
Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται: 1) με την πρόθεση ab (ακολουθεί λέξη που αρχίζει από
φωνήεν) ή a (ακολουθεί λέξη που αρχίζει από σύμφωνο) + αφαιρετική όταν είναι
έμψυχο, 2) με απλή αφαιρετική όταν είναι άψυχο.
Π.χ. Roma a Romulo condita est= Romulus condidit Romam.
Amicitia vita pulchra fit= Amicitia facit vitam pulchram.
Κάποιες φορές ωστόσο το ποιητικό αίτιο εκφέρεται σε δοτική πτώση, ιδιαίτερα όταν
έχουμε στην πρόταση παθητικό παρακείμενο ή υπερσυντέλικο ή συντελεσμένο
μέλλοντα ή γερουνδιακό (παθητική περιφραστική συζυγία).
Θ) ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ
Είναι η μετατροπή του γερουνδίου και του αντικειμένου του σε αιτιατική (ενεργητική
φωνή) σε γερουνδιακό και το υποκείμενό του (παθητική φωνή).
Η γερουνδιακή έλξη παίρνει πτώση από το γερούνδιο και γένος-αριθμό από το

αντικείμενό του.
Π.χ. gerendi patriam→ gerendae patriae

colendo homines→ colendis hominibus
Η γερουνδιακή έλξη είναι:
Α) Προαιρετική όταν πρέπει να μετατρέψω σε γερουνδιακό ένα απρόθετο γερούνδιο

(σε γενική ή αφαιρετική πτώση) και το αντικείμενό του σε αιτιατική.
Β) Υποχρεωτική, όταν πρέπει να μετατρέψω απρόθετη δοτική γερουνδίου και το

αντικείμενο της σε αιτιατική ή όταν το γερούνδιο είναι εμπρόθετο (π.χ causa/gratia
και γενική γερουνδίου ή ad/in και αιτιατική γερουνδίου ή ab/ex/de/in και αφαιρετική
γερουνδίου) και συντάσσεται με αντικείμενο σε αιτιατική πτώση.
Δεν έχουμε γερουνδιακή έλξη όταν το αντικείμενο της αιτιατικής είναι ουδέτερο
κάποιας αντωνυμίας ή ενός επιθέτου.
Προσοχή!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Το ρήμα utor-usus sum-uti (3), αν και συντάσσεται με αντικείμενο σε αφαιρετική

πτώση, σχηματίζει γερουνδιακή έλξη.
Ι) Ανάλυση μετοχών
Χρονικές, αιτιολογικές, επιθετικές
Γενικοί κανόνες
1. Κατά την ανάλυση της μετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση δεν αλλάζουμε

ποτέ τη χρονική βαθμίδα.

2. Για τη διαμόρφωση των συντακτικών όρων της δευτερεύουσας πρότασης

ακολουθώ πιστά τη μετάφραση.
Α) Ανάλυση χρονικής μετοχής
Ι) Χρόνου παρακειμένου
1. ιστορικός cum + υποτακτική υπερσυντελίκου

2. ut, ubi, simul, postquam, cum primum + οριστική παρακειμένου
Και στις 2 περιπτώσεις η μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο
Π.χ.occiso Scriboniano (αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός)
Α.cum occisus esset Scribonianus
B. ut occisus est Scribonianus
B) Ανάλυση χρονικής μετοχής
ii) Χρόνου ενεστώτα
1. cum ιστορικός+ υποτακτική παρατατικού

(αν η μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο)
2.α. dum+ οριστική ενεστώτα
αν η μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο
β. dum, quoad, quamdiu + οριστική χρόνου ίδιου με του ρήματος εξάρτησης της
μετοχής, είτε η μετοχή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο είτε από ιστορικό.

Γ) Ανάλυση αιτιολογικής μετοχής
1. quod, quia, quoniam + οριστική ή πιο σπάνια υποτακτική (μόνο η moriturum

στο κείμενο 20 αναλύεται με υποτακτική)
2. cum αιτιολογικός+ υποτακτική (όταν η αιτιολογία είναι αποτέλεσμα
εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Χρόνος:
Μετοχή ενεστώτα→ Δευτερεύουσα πρόταση με:
Α) Ενεστώτα αν η μετοχή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο
Β) Παρατατικό αν η μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο
Μετοχή Παρακειμένου→ Δευτερεύουσα πρόταση με:
Α) Παρακείμενο αν η μετοχή εξαρτάται από αρκτικό χρόνο
Β) Υπερσυντέλικο αν η μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο
Π..χ. Tum Ennius indignatus inquit
a. quoniam indignatus erat Ennius

b. cum indignatus esset Ennius
Δ) Ανάλυση επιθετικής μετοχής
Εισαγωγή: qui, quae, quod. Παίρνουν:

a. γένος+ αριθμό από το υποκείμενο της μετοχής

b. πτώση από τη συντακτική θέση της αναφορικής αντωνυμίας μέσα στη
δευτερεύουσα αναφορική πρόταση που θα φτιάξουμε, την οποία συνήθως
καταλαβαίνουμε από τη μετάφραση.
Έγκλιση: Κατά κανόνα οριστική
Ισχύει ό,τι ακριβώς και για τις αιτιολογικές.
Homo ei occurrit corvum tenens (αναφορική μετοχή)
Άρα: Homo ei occurit qui tenebat corvum
Κ) ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ
1) ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ
Κοιτάζουμε τη χρονική βαθμίδα που δηλώνει η πρόταση που θα συμπτύξουμε

(χρόνος ρήματος της δευτερεύουσας σε σχέση με τον αντίστοιχο του ρήματος της
κύριας πρότασης). Αν δηλώνει το σύγχρονο χρησιμοποιούμε μετοχή ενεστώτα, αν
δηλώνει το προτερόχρονο παρακειμένου κι αν δηλώνει το υστερόχρονο μέλλοντα.
Προσοχή!!!! Στις χρονικές προτάσεις εκτός από εκείνες που εισάγονται με τον
ιστορικό cum, πρέπει να θυμόμαστε τι έχουμε πει για τη χρονική τους βαθμίδα.
2) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ
Συγκρίνω τη φωνή του ρήματος που τρέπω σε μετοχή με τη φωνή της

μετοχής. Αν είναι ίδιες οι φωνές, το υποκείμενο του ρήματος το μετατρέπω το
σε υποκείμενο της μετοχής. Αν το ρήμα που μετατρέπω σε μετοχή είναι
ενεργητικό και η μετοχή παθητική, υποκείμενο στη μετοχή κάνω το
αντικείμενό του της αιτιατικής. Αν το ρήμα που μετατρέπω σε μετοχή είναι
παθητικό και η μετοχή ενεργητική, υποκείμενο της μετοχής κάνω το ποιητικό
αίτιο.

3) ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ Ή ΑΠΟΛΥΤΗ
Αν το υποκείμενο της μετοχής δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση
που θα βάλω τη μετοχή, βάζω τη μετοχή και το υποκείμενό της σε αφαιρετική
πτώση.
Αν το υποκείμενο της μετοχής έχει κι άλλη συντακτική θέση στην πρόταση

που θα βάλω τη μετοχή, τότε βάζω τη μετοχή στην πτώση που απαιτεί η άλλη
του συντακτική θέση.
Προσοχή! Α) Όταν μετατρέπω σε μετοχή ένα ρήμα αποθετικό ή ημιαποθετικό

κατευθείαν το υποκείμενο του το μετατρέπω σε υποκείμενο της μετοχής.
Β) Το ποιητικό αίτιο της μετοχής του παρακειμένου δεν το δηλώνω αν συμπίπτει με

το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος εξάρτησής της.
Γ) Όταν μου ζητάνε να μετατρέψω σε μετοχή το ρήμα sum στη χρονική βαθμίδα του
συγχρόνου, φτιάχνω ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη, π.χ. Cum pater esset imperator,
filia fugit.= patre imperatore, filia fugit.
Δ) Oι BEST με εξαίρεση τις τελικές συμπτύσσονται σε απαρέμφατα. Βάζoυμε το

απαρέμφατο σε χρόνο ενεστώτα αν η δευτερεύουσα που συμπτύσσω εκφέρεται με
ενεστώτα/παρατατικό (σύγχρονο), σε παρακείμενο αν η δευτερεύουσα έχει
παρακείμενο/υπερσυντέλικο (προτερόχρονο) ή σε μέλλοντα αν η δευτερεύουσα
εκφέρεται με ΕΠΣ (υστερόχρονο).
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1. Nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

Nam Pisaurum dicitur, illic auro pensato (ab eo)= απόλυτη
2. Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit.
Quo aspecto Cassius timorem concepit.= απόλυτη
Χρόνος της μετοχής
 Αν το ρ. είναι Ενεστώτα/Παρατατικού η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ.

Ενεστώτα (σύγχρονο)
 Αν το ρ. είναι Μέλλοντα η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί σε μτχ. Μέλλοντα
 Αν το ρ. είναι Παρακειμένου/Υπερσυντελίκου η δευτερεύουσα θα συμπτυχθεί
σε παθητική μτχ. Παρακειμένου (προτερόχρονο).
1. Συνημμένη ή απόλυτη;

Το υποκείμενο του ρ. της δευτερεύουσας θα είναι το υποκείμενο της μτχ. που θα

φτιάξω. Εξετάζω, λαμβάνοντας υπόψη μου όλη την περίοδο που θα προκύψει, αν το
υποκείμενο της μτχ. μου:
 θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι
συνημμένη και θα τεθεί στο γένος, αριθμό και πτώση του υποκειμένου της.
 δεν θα έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, άρα η μτχ. θα είναι
απόλυτη και θα τεθεί σε αφαιρετική και αυτή και το υποκείμενό της.
! ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν το ρήμα της δευτερεύουσας είναι συντελικού χρόνου ενεργητικής
φωνής (παρακειμένου ή υπερσυντελίκου) θα πρέπει να φτιάξω μτχ. παθητικού
παρακειμένου. Δηλαδή, θα μετατρέψω τη σύνταξη σε παθητική και άρα το
αντικείμενο της μετοχής θα γίνει υποκείμενο της μετοχής. Στην περίπτωση αυτή η
μετοχή που θα προκύψει θα είναι οπωσδήποτε νόθος (ή ιδιάζουσα) αφαιρετική
απόλυτη.
3.Ποιες προτάσεις μετατρέπονται σε μετοχές;
Αναφορικές: αναφορική ή επιθετική μτχ. (πάντα συνημμένη)

Χρονικές, αιτιολογικές, υποθετικές, εναντιωματικές, τελικές: αντίστοιχο είδος
Δεν μετατρέπονται σε μετοχές: Συμπερασματικές, βουλητικές, ενδοιαστικές,
παραβολικές, πλ.ερωτηματικές, quominus/quin.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το sum δεν έχει μετοχή Ενεστώτα-μόνο τα σύνθετά του absum(absens)

-praesum (praesens).
Λ) ΣΚΟΠΟΣ
a) ad/in + αιτιατική ουσιαστικού, γερουνδίου ή γερουνδιακού

b) σουπίνο σε –um
c) causa/gratia και γενική ουσιαστικού, γερουνδίου ή γερουνδιακού
d) τελική πρόταση (ut, ne+ υποτακτική ενεστώτα από Α.Χ. και
παρατατικού από Ι.Χ.)
e) αναφορική τελική πρόταση
f) δοτική (κατηγορηματική) του σκοπού ενός αφηρημένου ουσιαστικού
g) δοτική του γερουνδίου ή γερουνδιακού μετά από επίθετα που
σημαίνουν χρήσιμος, κατάλληλος
h) γερουνδιακό του σκοπού μετά από ρήματα που σημαίνουν δίνω,
παρέχω και παραδίνω. Το γερουνδιακό του σκοπού όταν βρίσκεται σε
ενεργητική πρόταση συμφωνεί με το αντικείμενο της αιτιατικής, ενώ
όταν βρίσκεται σε παθητική πρόταση συμφωνεί με το υποκείμενο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:

1. Brutus Romam venit ut interficeret. (τελική πρόταση)
2. Brutus Romam venit qui interficeret. (αναφορικοτελική πρόταση)
3. Brutus Romam venit interfectum. (αιτιατική σουπίνου)
4. Brutus Romam venit ad interficiendum. (ad + αιτιατική γερουνδίου)
5. Brutus Romam venit interficiendi causā/gratiā. (causā ή gratiā + γενική

γερουνδίου)
Μ) ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ (προϋπόθεση να εκφέρεται με υποτακτική η

δευτερεύουσα πρόταση)
ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ
ΠΡΟΤΑΣΗ
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ (ΠΑΡΟΝ)
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
(ΠΑΡΕΛΘΟΝ)
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
(ΠΑΡΟΝ)
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
(ΠΑΡΕΛΘΟΝ)
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗΣ
ΣΥΖΥΓΙΑΣ

(ΠΑΡΟΝ)
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗΣ
ΣΥΖΥΓΙΑΣ
(ΠΑΡΕΛΘΟΝ)
ΑΡΚΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
(με σημασία ενεστώτα πολύ σπάνια)
Σ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!!!!!!! Οι ονοματικοί τύποι θεωρούνται αρκτικοί χρόνοι όταν

εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο, ενώ αν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο θεωρούνται
ιστορικοί χρόνοι.
ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ
Ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων σχηματίζουν οι BEST, δηλαδή οι βουλητικές,

ενδοιαστικές, συμπερασματικές, τελικές προτάσεις, όπως και οι αντίστοιχες του
quominus και του quin. Η βούληση, ο φόβος, το αποτέλεσμα, ο σκοπός και η
πρόθεση αντίστοιχα είναι ιδωμένα τη στιγμή που εμφανίζονται στο μυαλό του
ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) κι όχι τη στιγμή της
πιθανής πραγματοποίησής τους (υστερόχρονο). Συνήθως εκφέρονται με υποτακτική

ενεστώτα όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο και με υποτακτική παρατατικού όταν
εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο.
2) ΕΙΔΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
ΤΕΛΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ

QUOMINUS ΚΑΙ ΤΟΥ
QUIN
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ CUM
Α) Εναντιωματικός+ υποτακτική
Β) Αιτιολογικός+ υποτακτική
Γ) 1)Χρονικός + οριστική
i) Καθαρά χρονικός

ii) Επαναληπτικός (= κάθε φορά που)
iii) Αντίστροφος (= όταν, όταν ξαφνικά)→ στην κύρια πρόταση υπάρχει παρατατικός
ή υπερσυντέλικος και τα iam, vix, vixdum κ.α. και στη δευτερεύουσα παρακείμενος
και συχνά το επίρρημα repente.
2) Χρονικός ιστορικός ή διηγηματικός (=όταν), που χρησιμοποιείται για διηγήσεις

του παρελθόντος, εξαρτάται πάντα από ιστορικό χρόνο και υπογραμμίζει τη
βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση, δημιουργώντας μία σχέση
αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου
που υπάρχει στην υποτακτική∙ με παρατατικό για πράξη σύγχρονη και υπερσυντέλικο
για πράξη προτερόχρονη.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισαγωγή: si, si non, nisi, si minus [όταν σε καταφατική πρόταση αντιπαρατίθεται η

αρνητική της, τότε η δεύτερη αυτή υπόθεση εισάγεται με το si non (με ή χωρίς το
ρήμα και τους άλλους όρους) ή το si minus (ελλειπτικά)].
ΕΙΔΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
1.ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΘΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ
ΑΝΟΙΚΤΗ ΧΡΟΝΟΥ ΕΓΚΛΙΣΗ
ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΕΣ
ΜΟΡΦΕΣ:
Α)ΠΑΡΟΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑ

Β) ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
Γ) ΜΕΛΛΟΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ Ή ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΥ
ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
2.ΥΠΟΘΕΣΗ
ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΠΡΟΣ
ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Α) ΠΑΡΟΝ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ
Β) ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ

3. ΥΠΟΘΕΣΗ
ΔΥΝΑΤΗ Ή ΠΙΘΑΝΗ
ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
1) ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ: ΜΕ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΚΑΙ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ (quantus, quis, ubi, quando, cur)
2) ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ:α) ΑΠΛΕΣ:
i) num (όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση, ρητορική ερώτηση).
ii)-ne (όταν δε γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε)
iii)nonne (όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση, ρητορική ερώτηση)
iv) χωρίς εισαγωγή για έμφαση
β) Διμελείς: i)Utrum…..an
ii)-ne……an
iii)……..an

ΕΓΚΛΙΣΗ:
1) με οριστική (πραγματικό γεγονός)

2) υποτακτική δυνητική (δυνατότητα)
3) υποτακτική απορηματική (απορία)
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εκφράζουν φόβο για ενδεχόμενο κακό ή δυσάρεστο γεγονός.
Εξαρτώνται από ρήματα ή εκφράσεις που σημαίνουν φοβάμαι, π.χ. timeo, metuo,
vereor.
Εισαγωγή: ne (όταν ο φόβος είναι μήπως γίνει κάτι), ne non (όταν ο φόβος είναι
μήπως δε γίνει κάτι)
Έγκλιση: Υποτακτική (το περιεχόμενό τους αφορά κάτι ενδεχόμενο ή πιθανό)
Χρόνος: Ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων
Λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ QUOMINUS KAI QUIN
Εισαγωγή: α) quominus, ne (από ρήματα που σημαίνουν εμποδίζω και αρνούμαι,

π.χ. impedio, prohibeo, deterreo, recuso κ.α.)
Β) quin (από τα προηγούμενα ρήματα όταν συνοδεύονται από άρνηση ή από

ρήματα ή εκφράσεις που σημαίνουν δεν αμφιβάλλω, π.χ. non dubito).
Έγκλιση: υποτακτική (το περιεχόμενό τους εκφράζει την πρόθεση του

υποκειμένου της κύριας πρότασης)

Χρόνος: ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων
Λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου.
Α. ΣΥΓΧΡΟΝΟ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Εισαγωγή: dum, quoad, quamdiu
Έγκλιση: Οριστική (δηλώνει μόνο χρόνο και τίποτα άλλο)
Χρόνος: ενεστώτας, παρατατικός, μέλλοντας, παρακείμενος (στην πρόταση

εξάρτησης υπάρχει ο ίδιος χρόνος)
Β. ΣΥΓΧΡΟΝΟ, ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΠΡΑΞΗ (ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ)

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΡΑΞΗ
(ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ)
Εισαγωγή: dum
Χρόνος: Χρόνου ενεστώτα ιστορικού αντί παρατατικού (λατινισμός),

οποιοσδήποτε κι αν είναι ο χρόνος εξάρτησης (για γεγονότα του παρελθόντος
στην πρόταση εξάρτησης υπάρχει παρακείμενος ή ιστορικός ενεστώτας)

Γ.ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
Εισαγωγή: ut, ubi, simul(ac), postquam, cum primum
Χρόνος: συνήθως παρακείμενος για να δηλωθεί το παρελθόν
Δ. ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
Εισαγωγή: antequam, priusquam, dum, donec quoad
Έγκλιση: Οριστική ( η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη) ή υποτακτική

(η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη)
Χρόνος: Οριστική παρακειμένου ή υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού ανάλογα

με την εξάρτηση.
ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εξαρτώνται από ρήματα ή εκφράσεις που σημαίνουν διατάζω, παρακαλώ, πείθω,

προτρέπω, ζητώ, αποφασίζω, επιτρέπω, φροντίζω κ.α.
Εισαγωγή: ut (κατάφαση), ne (άρνηση)
Έγκλιση: υποτακτική (το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό)
Χρόνος: Ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων
Λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Λειτουργούν ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
Εισαγωγή:1) quod, quia, quoniam →με οριστική (εκφράζουν μία αντικειμενική

αιτιολογία) ή με υποτακτική (εκφράζουν μία υποκειμενική αιτιολογία)
2) cum αιτιολογικός→ με υποτακτική ( η αιτιολογία είναι αποτέλεσμα

εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Χρόνος : ακολουθία χρόνων όπου έχουμε υποτακτική
Μετά από ρήματα ψυχικού πάθους (gaudeo, queror, indignor) ακολουθούν

ουσιαστικές προτάσεις που δηλώνουν την αιτία, εισάγονται με το quod κι
εκφέρονται με οριστική.
ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λειτουργούν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού ή παρενθετικά.
Εισαγωγή: ut (κατάφαση), ne (άρνηση), quo (όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός

επιθέτου ή επιρρήματος)
Έγκλιση: υποτακτική (ο σκοπός στα λατινικά θεωρείται υποκειμενική

κατάσταση)
Χρόνος: ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λειτουργούν ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης.
Εκφράζουν μία πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της
κύριας.
Εισαγωγή: 1) etsi, tametsi, quamquam→ με οριστική (πραγματικό γεγονός)
2) cum, licet → με υποτακτική ( έγκλιση του υποκειμενικού στοιχείου)

ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της παραχώρησης.
Εκφράζουν μια υποθετική κατάσταση που κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει δεν

αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας.
Εισαγωγή: 1) etiamsi→ με οριστική (πραγματικό γεγονός)
2) etiamsi, licet, quamvis, ut→ με υποτακτική (έγκλιση του

υποκειμενικού στοιχείου)
Ο σύνδεσμος licet προέρχεται από το απρόσωπο ρήμα licet = επιτρέπεται με

παράλειψη του ut+ υποτακτική.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λειτουργούν ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
Εισαγωγή: ut (κατάφαση), ut non, ut nemo, ut nihil (άρνηση)
Έγκλιση: υποτακτική (το αποτέλεσμα στα λατινικά θεωρείται υποκειμενική

κατάσταση)
Χρόνος : ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων
ΠΡΟΣΟΧΗ! Στην κύρια πρόταση συνήθως υπάρχουν οι αντωνυμίες ή τα

επιρρήματα tantus, sic, ita, tam, adeo, talis, tot που μας ειδοποιούν για τις
συμπερασματικές προτάσεις και το tamen που μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι η
δευτερεύουσα πρόταση είναι εναντιωματική ή παραχωρητική.

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Εξαρτώνται από ρήματα ερωτηματικά, λεκτικά, γνωστικά, αποπειρατικά κ.α.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Α) ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ: Με ερωτηματικές αντωνυμίες και

επιρρήματα
Β) ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ: 1) ΑΠΛΕΣ: i) num, -ne
ii) nonne ( με εξάρτηση το quaero)
iii) si { με ρήματα αναμονής (exspecto) και

απόπειρας (conor, tempto)}
iv) an (an non) { με ρήματα άγνοιας και

αμφιβολίας (haud scio, nescio, dubito, incertum
est)}
2) ΔΙΜΕΛΕΙΣ: i) utrum…….an
ii)-ne……..an
iii)……….an
iv) ………-ne
ΕΓΚΛΙΣΗ: ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ→ Θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά

στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης
Ακολουθούμε κανονικά τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων
ΧΡΗΣΗ: Υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση στο ρήμα εξάρτησης.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΔΗ: Α) ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ: Ουσιαστικές (λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο,

επεξήγηση)
Β) ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ( προσδιορίζουν την έννοια της λέξης στην

οποία αναφέρονται)
Γ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ i) Αναφορικές τελικές
ii) Αναφορικές υποθετικές
iii) Αναφορικές συμπερασματικές
iv) Αναφορικές αιτιολογικές
v) Αναφορικές εναντιωματικές
vi) Αναφορικές παραχωρητικές
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Με αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα
ΕΓΚΛΙΣΗ: Α) ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ: i) Με οριστική (πραγματικό γεγονός)
ii) με υποτακτική α. λόγω πλαγίου λόγου
β. δυνητική (δυνατό ή ενδεχόμενο)
γ. από έλξη
Β) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ: εκφέρονται και λειτουργούν όπως ακριβώς οι αντίστοιχες

απλές επιρρηματικές.
ΑΠΛΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ
Εκφράζουν i) τρόπο
ii) ποσότητα, βαθμό, μέγεθος (κείμενο 29)
Εισάγονται κυρίως με τα ut, sicut (στην κύρια πρόταση υπάρχουν τα ita, sic κλπ) κι
εκφέρονται με οριστική { η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή
θεωρούνται ως αντικειμενική πραγματικότητα}.

Λειτουργούν ως Β όρος σύγκρισης.
Προσοχή! Εφόσον εκφέρονται με οριστική δεν σχηματίζουν ακολουθία των χρόνων.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ
Εισάγονται με τα ut si, velut si, tamquam si, quasi, proinde quasi κ.α
Εκφέρονται με υποτακτική γιατί η σύγκριση αφορά μία υποθετική πράξη ή

κατάσταση.
Συνεπώς, σχηματίζουν ακολουθία των χρόνων.
Λειτουργούν ως Β όρος σύγκρισης.
Ν) ΑΜΕΣΗ ΚΙ ΕΜΜΕΣΗ ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ
Η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου καθώς και η κτητική του γ προσώπου
χρησιμοποιούνται μόνο για να δηλώσουν αυτοπάθεια, ενώ ορισμένες φορές για να
δηλωθεί η αυτοπάθεια χρησιμοποιούνται και οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες
του α και του β προσώπου.
Οι κτητικές αντωνυμίες συνήθως παραλείπονται επειδή εννοούνται εύκολα, τίθενται
όμως κυρίως όταν υπάρχει κίνδυνος ασάφειας ή για λόγους έμφασης.
ΑΜΕΣΗ (ΕΥΘΕΙΑ) ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ

Όταν η αντωνυμία αναφέρεται στο υποκείμενο ή πιο σπάνια στο αντικείμενο της
πρότασης στην οποία βρίσκεται.
Π.χ.
1) Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso
rediens tecum deduc. Κείμενο 28
2) Tum venit corvo in mentem verborum domini sui. Κείμενο 29
3) Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu

consulis in certamen ruit. Κείμενο 31
4) Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi
proponebam. Κείμενο 32
5) Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam

conformabam. Κείμενο 32
6) Sic enim – laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et

omnia pericula mortis parvi esse ducendo – me pro salute vestra in tot ac tantas
dimicationes obicere potuit. Κείμενο 32
7) Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in
somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Κείμενο 48
ΕΜΜΕΣΗ (ΠΛΑΓΙΑ ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ)
Έμμεση αυτοπάθεια έχουμε όταν η αντωνυμία βρίσκεται:
Α)Σε δευτερεύουσα πρόταση και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο της δευτερεύουσας
πρότασης , αλλά στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης της δευτερεύουσας
πρότασης
Β) σε φράση που έχει απαρέμφατο και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του
απαρεμφάτου, αλλά στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης του απαρεμφάτου,
Γ) σε φράση που έχει μετοχή και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο της μετοχής, αλλά
στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης της μετοχής.

Π.χ.
1) Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque,

egrediebatur. Κείμενο 23
2) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Κείμενο 25
3) Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri
tamen ea sibi duriora et acerbiora. Κείμενο 27
4) Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium

domesticorum in tecto conlocavit. Κείμενο 34
5) Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco
cederet. Κείμενο 38
6) Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. Κείμενο 41
7) Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et

docere, quae utilia factu essent. Κείμενο 48
8) Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in
somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Κείμενο 48
Ξ) ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ= πρέπει να…
Το γερουνδιακό, ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία και το sum σε όλους τους

χρόνους σχηματίζουν την παθητική περιφραστική συζυγία, η οποία αντιστοιχεί στα
ρηματικά επίθετα σε –τέος της ελληνικής.
Οριστική
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ Σ.ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
dandus-a-um dandus-a-um dandus-a-um dandus-a-um fui dandus-a-um fueram dandus-a-um

sum eram ero fuero
dandus-a-um dandus-a-um dandus-a-um dandus-a-um fuisti dandus-a-um fueras dandus-a-um

es eras eris fueris
dandus-a-um dandus-a-um erat dandus-a-um dandus-a-um fuit dandus-a-um fuerat dandus-a-um

est erit fuerit
dandi-ae-a dandi-ae-a dandi-ae-a dandi-ae-a fuimus dandi-ae-a fueramus dandi-ae-a

sumus eramus erimus fuerimus

dandi-ae-a dandi-ae-a eratis dandi-ae-a dandi-ae-a fuistis dandi-ae-a fueratis dandi-ae-a

estis eritis fueritis
dandi-ae-a dandi-ae-a erant dandi-ae-a dandi-ae-a dandi-ae-a fuerant dandi-ae-a fuerint

sunt erunt fuerunt/-ere
Υποτακτική
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
dandus-a-um sim dandus-a-um essem dandus-a-um fuerim dandus-a-um fuissem
dandus-a-um sis dandus-a-um esses dandus-a-um fueris dandus-a-um fuisses
dandus-a-um sit dandus-a-um esset dandus-a-um fuerit dandus-a-um fuisset
dandi-ae-a simus dandi-ae-a essemus dandi-ae-a fuerimus dandi-ae-a fuissemus
dandi-ae-a sitis dandi-ae-a essetis dandi-ae-a fueritis dandi-ae-a fuissetis
dandi-ae-a sint dandi-ae-a essent dandi-ae-a fuerint dandi-ae-a fuissent
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ
dandum-am-um esse dandum-am-um fore dandum-am-um

fuisse
dandos-as-a esse dandos-as-a fore
dandos-as-a fuisse
Μετατροπή του debeo + απαρέμφατο (ενεργητική σύνταξη) σε γερουδιακό+ sum

(παθητική περιφραστική συζυγία, παθητική σύνταξη)
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Προσωπική σύνταξη έχουμε όταν το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα που στην

ενεργητική σύνταξη συντάσσεται με αντικείμενο σε αιτιατική πτώση. Το απαρέμφατο
μετατρέπεται σε γερουνδιακό που συμφωνεί σε γένος αριθμό και πτώση με το
υποκείμενό του. Το sum μαζί με το οποίο σχηματίζει το γερούνδιο παθητική
περιφραστική συζυγία τίθεται στην έγκλιση και τον χρόνο του debeo και στο
πρόσωπο και τον αριθμό του υποκειμένου.
Το αντικείμενο της αιτιατικής πτώσης του απαρεμφάτου της ενεργητικής σύνταξης

τρέπεται σε υποκείμενο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας και τίθεται σε πτώση
ονομαστική του ίδιου αριθμού και γένους, ενώ το υποκείμενο του debeo τρέπεται σε
ποιητικό αίτιο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας και τίθεται σε πτώση δοτική
του ίδιου αριθμού και γένους.
Σχηματικά: ΕΣ> ΠΣ
Υ > ποιητικό αίτιο
Α αιτιατικής>Υ
Α σε άλλη πτώση> Α σε άλλη πτώση
Π.χ. Vim hostium cavere debetis. Προσωπική σύνταξη, γιατί το αντικείμενο του
cavere είναι σε αιτιατική πτώση (vim). Άρα: Vis hostium cavenda est.
Nos debemus laudare Murenam. Το αντικείμενο του ρήματος laudare είναι σε

αιτιατική πτώση (Murenam), οπότε έχουμε προσωπική σύνταξη. Άρα: Murena
laudandus est nobis. Κείμενο 30
Dux debuisset lacessere filium proelio. Προσωπική σύνταξη. Άρα: Filius lacessendus
fuisset duci proelio. To lacesso παίρνει δύο αντικείμενα, ένα σε αιτιατική (filium) κι
ένα σε δοτική πτώση (proelio).
ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Απρόσωπη σύνταξη έχουμε όταν το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα που συντάσσεται με

αντικείμενο σε πτώση διαφορετική από την αιτιατική ή σε ρήμα αμετάβατο.
Οι μετατροπές είναι ακριβώς οι ίδιες με την προσωπική σύνταξη, με τη διαφορά πως

εδώ το γερουνδιακό τίθεται σε ονομαστική ενικού του ουδετέρου γένους και το sum
μπαίνει στο γ ενικό πρόσωπο στον χρόνο και την έγκλιση του debeo, ώστε να
σχηματιστεί απρόσωπη έκφραση.
Π.χ. Viri debebant parere senatui. Το αντικείμενο του pareo είναι σε δοτική πτώση
(senatui), θα σχηματίσουμε απρόσωπη σύνταξη. Άρα: Viris parendum erat senatui.
Μετατροπή της παθητικής περιφραστικής συζυγίας (παθητικής σύνταξης) σε

ενεργητική σύνταξη (debeo+ απαρέμφατο)
Ακολουθείται ακριβώς η ίδια διαδικασία.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Το ποιητικό αίτιο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας τρέπεται σε υποκείμενο του

debeo και τίθεται σε πτώση ονομαστική του ίδιου αριθμού και γένους. Το debeo
τίθεται στον χρόνο και την έγκλιση της παθητικής περιφραστικής συζυγίας και στο
πρόσωπο και τον αριθμό του υποκειμένου. Το γερουνδιακό τρέπεται σε ενεργητικό
πάντοτε απαρέμφατο, εκτός αν το ρήμα είναι αποθετικό ή ημιαποθετικό οπότε
τρέπεται σε παθητικό αφού δεν υπάρχει το αντίστοιχο ενεργητικό και λειτουργεί ως
αντικείμενο του debeo.
Το υποκείμενο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας τρέπεται σε αντικείμενο του

απαρεμφάτου και τίθεται σε αιτιατική πτώση του ίδιου αριθμού και γένους.
Π.χ. Vituperandus est proditor quam proditor aut desertor (nobis). ΠΣ
Nos debemus vituperare proditorem quam proditorem aut desertorem. ΕΣ Κείμενο 46

Ut laudandus is sit. ΠΣ
Nos debeamus laudare eum ΕΣ Κείμενο 46
Quod imperandum esset militibus. (Sertorio) ΠΣ
Sertorius deberet imperare quod militibus. ΕΣ Κείμενο 48
ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Η διαδικασία είναι ακριβώς η ίδια, μόνο που το debeo τίθεται στον χρόνο και την
έγκλιση της παθητικής περιφραστικής συζυγίας, στο γ ενικό πρόσωπο για να έχουμε
απρόσωπη σύνταξη. Το γερουνδιακό τρέπεται σε ενεργητικό πάντοτε απαρέμφατο,
εκτός αν το ρήμα είναι αποθετικό ή ημιαποθετικό οπότε τρέπεται σε παθητικό, αφού
δεν υπάρχει το αντίστοιχο ενεργητικό και λειτουργεί ως υποκείμενο του debeo. Το
ποιητικό αίτιο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας τρέπεται σε υποκείμενο του
απαρεμφάτου και τίθεται σε πτώση αιτιατική του ίδιου αριθμού και γένους.
Π.χ. Subveniendum est reipublicae tibi. ΠΣ
Debet subvenire te reipublicae.
Ο) ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Α) Μετατροπή του ευθύ λόγου σε πλάγιο
Μετατροπή αντωνυμιών κι επιρρημάτων
i) Αντωνυμίες

Α’ πρόσωπο B’ πρόσωπο
ego ipse tu ille / is
mei sui / ipsius tui illius / eius
mihi sibi / ipsi tibi illi / ei
me se / ipsum te illum / eum / se
a me a se / ab ipso a te illo / eo
nos ipsi vos illi / ei / ii / i
nostri /nostrum ipsorum vestri/vestrum illorum / eorum
nobis ipsis vobis illis / eis / iis / is
nos ipsos vos illos / eos
a nobis ab ipsis a vobis ab illis / eis / iis / is
meus suus / ipsius tuus suus / illius / eius
Γ’ πρόσωπο
Hic, iste→ ille (is)
Όλες οι υπόλοιπες αντωνυμίες δεν αλλάζουν στον πλάγιο λόγο.
ii) Επιρρήματα
nunc tunc
hodie illo die
cras postero die
hic ibi
hoc loco eo loco

ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ: στον πλάγιο λόγο έχουμε πάντα Υποτακτική ή

1. Μετατροπή κύριας πρότασης με οριστική→ ειδικό απαρέμφατο
Χρόνος απαρεμφάτου
Κύρια με οριστική→ Ειδικό απαρέμφατο
i) Ενεστώτας ή παρατατικός → απαρέμφατο ενεστώτα
ii) Παρακείμενος ή Υπερσυντέλικος → απαρέμφατο παρακειμένου
iii) Μέλλοντας → απαρέμφατο μέλλοντα
Υποκείμενο του απαρεμφάτου
Ετεροπροσωπία: Αιτιατική
Ταυτοπροσωπία: Λατινισμός ή άρση λατινισμού
Π.χ. Nullus locus amicitiae eis est. Ευθύς λόγος
Aliquis dixit esse nullum locum amicitiae eis. Πλάγιος λόγος
Murena vixit in Asia. Ευθύς λόγος
Aliquis dicit vixisse in Asia Murenam. Πλάγιος λόγος
Murena dicit vixisse se in Asia. Πλάγιος λόγος
Murena dicitur vixisse in Asia. Πλάγιος λόγος

2. Μετατροπή κύριας πρότασης με υποτακτική ή προστακτική →
i)Τελικό απαρέμφατο
ii) Βουλητική πρόταση
i) Τελικό απαρέμφατο πάντα χρόνου ενεστώτα
Ταυτοπροσωπία→ Ονομαστική
Ετεροπροσωπία→ Αιτιατική
ii) Βουλητική πρόταση
ut ή ne + υποτακτική ενεστώτα (με εξάρτηση από αρκτικό χρόνο) ή
+ υποτακτική παρατατικού (με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)
π.χ. venias (ευθύς λόγος)
Monet eum→ venire
Ut veniat
Προσοχή! Η έκφραση απαγόρευσης μετατρέπεται σε αρνητική βουλητική πρόταση.
Π.χ. Noli spectare/ ne spectaveris
Incitavit eum ne spectaret.
3) Μετατροπή ευθείας ερώτησης σε πλάγια

Εισαγωγή: I) Μερικής αγνοίας→ Δεν αλλάζει η εισαγωγή
ii) Ολικής αγνοίας→ Απλές
1. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι το quaero βάζω το nonne

2. Aν to ρήμα εξάρτησης είναι το expecto, conor, tempto βάζω το si
3. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι το nescio, dubito, haud scio, incertum est βάζω το
an (non)
4. Με τα υπόλοιπα ρήματα εξάρτησης βάζω num ή ne
Ολικής αγνοίας διμελείς→ δεν αλλάζει η εισαγωγή ποτέ εκτός από το an non που
γίνεται necne
Έγκλιση πάντοτε υποτακτική
Ακολουθία χρόνων κανονικά ανάμεσα στον χρόνο του ρήματος της ευθείας ερώτησης
που θα μετατραπεί σε πλάγια και την εξάρτηση που μας δίνουν.
Ο ενεστώτας και ο παρατατικός θα μετατραπούν σε ενεστώτα αν εξαρτώνται από

αρκτικό χρόνο και σε παρατατικό αν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο, ώστε να
δηλωθεί το σύγχρονο.
Ο παρακείμενος και ο υπερσυντέλικος θα μετατραπούν σε παρακείμενο αν

εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο και σε υπερσυντέλικο αν εξαρτώνται από ιστορικό
χρόνο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
Ο μέλλοντας θα μετατραπεί σε υποτακτική ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας

χρόνου ενεστώτα αν εξαρτάται από αρκτικό χρόνο και σε υποτακτική ενεργητικής
περιφραστικής συζυγίας χρόνου παρατατικού, αν εξαρτάται από ιστορικό χρόνο,
ώστε να δηλωθεί το υστερόχρονο.
Π.χ. Quis est? Ευθεία ερώτηση
Rogat eum quis sit.
Utrum omnia erunt suspecta an non ? ευθεία ερώτηση
Rogat eum utrum omnia futura sint suspecta necne.

4) Δευτερεύουσα πρόταση στον ευθύ→ Δευτερεύουσα πρόταση στον πλάγιο
Είδος και εισαγωγή δεν αλλάζουν
Έγκλιση υποτακτική πάντοτε
Ακολουθία χρόνων κανονικά όπως και στην περίπτωση 3.
Προσοχή!!!! Η κλητική προσφώνηση γίνεται αντικείμενο στο ρήμα εξάρτησης σε :
Α) αιτιατική αν είναι ερωτηματικό ή προτρεπτικό (εξαιρείται το persuadeo+δοτική)
Β) δοτική αν είναι λεκτικό ή σημαίνει διατάζω (εξαιρείται το iubeo+ αιτιατική)
Επίσης οι δευτερεύουσες υποθετικές που στον ευθύ λόγο εκφέρονται με οριστική

συντελεσμένου μέλλοντα στον πλάγιο εκφέρονται:
Α) με υποτακτική παρακειμένου όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο
Β) με υποτακτική υπερσυντελίκου όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο
Μετατροπή από τον πλάγιο στον ευθύ λόγο
1)Ειδικό απαρέμφατο→ Κύρια με οριστική
Χρόνου ενεστώτα→ χρόνου ενεστώτα
Χρόνου παρακειμένου→ χρόνου παρακειμένου
Χρόνου μέλλοντα→ χρόνου μέλλοντα

Π.χ. Exclamavit Nasica se domi non esse. ΠΛ
Ego domi non sum. ΕΛ Κείμενο 24
In litteris scribit se cum legionibus adfore. ΠΛ
Ego cum legionibus adero. ΕΛ Κείμενο 45
2) Τελικό απαρέμφατο/
Βουλητική πρόταση
Κύρια πρόταση
Α) με προστακτική ενεστώτα εκτός αν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε πρόσωπο που

δεν έχει.
Β) με προτρεπτική υποτακτική ενεστώτα.
Π.χ. iussit eum tacere ΠΛ→ tace ΕΛ προστακτική Κείμενο 48
Milites adhortantur ut sperent salutem. ΠΛ
Milites sperate ή speretis salutem. ΕΛ Κείμενο 45
Η αρνητική βουλητική πρόταση μετατρέπεται σε έκφραση απαγόρευσης.
3) Πλάγια ερώτηση→ ευθεία ερώτηση + ?
Εισαγωγή: Μερικής αγνοίας→ δεν αλλάζουν
Ολικής αγνοίας:

Ι) απλές→ num , όταν περιμένω αρνητική απάντηση
Nonne, όταν περιμένω καταφατική απάντηση
-ne , όταν δεν γνωρίζω την απάντηση
Διμελείς: δεν αλλάζει η εισαγωγή με εξαίρεση το necne που γίνεται an non
Έγκλιση: βάζω πάντοτε οριστική (με εξαίρεση την quis.. possit στο κείμενο 44 που
διατηρώ την υποτακτική και στον ευθύ λόγο).
Χρόνος:
Πλάγιος λόγος → Ευθύς λόγος
i)Ενεστώτας/Παρατατικός i)Ενεστώτας
ii)Παρακείμενος/Υπερσυντέλικος ii)Παρακείμενος
iii)Ενεστώτας/Παρατατικός iii) Μέλλοντας
Ενεργητικής περιφραστικής
συζυγίας
Π.χ. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. ΠΛ
Quid postea Nasica fecit ? Κείμενο 24
4) Δευτερεύουσα πρόταση στον πλάγιο→ Δευτερεύουσα πρόταση στον ευθύ
Είδος και εισαγωγή δεν αλλάζουν
Έγκλιση: αν η υποτακτική οφείλεται στον πλάγιο λόγο τη μετατρέπουμε σε οριστική.

Αν όμως η υποτακτική οφείλεται σε άλλο λόγο (από έλξη, δυνητική, λόγω εκφοράς
της πρότασης, υποκειμενική αιτιολογία κλπ.) τη διατηρώ και στον ευθύ λόγο.
Χρόνος
Δευτερεύουσα στον πλάγιο λόγο → Δευτερεύουσα στον ευθύ
Ι)Ενεστώτας/ Παρατατικός α) ενεστώτας με εξάρτηση από αρκτικό χρόνο
II) Παρακείμενος/ Υπερσυντέλικος α) παρακείμενος με εξάρτηση από αρκτικό χρόνο
β) υπερσυντέλικος με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο
iii) ενεστώτας/ παρατατικός Μέλλοντας
ενεργητικής περιφραστικής
συζυγίας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
I. ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
A, ab, de, cum, ex, e, sine, pro, prae + αφαιρετική
In + αιτιατική ή αφαιρετική
Causa, gratia + γενική
Οι υπόλοιπες που εμφανίζονται στα σχολικά κείμενα συντάσσονται με αιτιατική!
II. Εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο
Λέγεται το αίτιο που εντοπίζεται σε εξωτερικές καταστάσεις, όχι σε ψυχικές

συγκινήσεις και συναισθήματα. Εκφράζεται με τους εξής τρόπους:
α. ob, per, propter + αιτιατική

β. ex, de, ab +αφαιρετική
π.χ. (21): propter Veientanam praedam
Ισοδύναμη μορφή: ex (de, ab) Veientana praeda

(άλλαξε η πρόθεση και η αιτιατική έγινε αφαιρετική)
Το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με απρόθετη αφαιρετική.

III. Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ-ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Ο προσδιορισμός του τόπου εκφέρεται απρόθετα/εμπρόθετα με όνομα πόλης ή μικρού νησιού

καθώς και με το ουσιαστικό domus. Συγκεκριμένα:
1.στάση σε τόπο
in + αφαιρετική
in Asia
όνομα πόλης ή μικρού νησιού απρόθετη αφαιρετική

τριτόκλιτο ή α-β κλίσης
πληθυντικού αριθμού Athenis sum
Carthagine sum
όνομα πόλης ή μικρού νησιού απρόθετη γενική

πρωτόκλιτο ή δευτερόκλιτο
ενικού αριθμού και domus Romae sum
Corinthi sum
domi sum
2.κίνηση προς τόπο
in ή ad +αιτιατική
in Asiam eo
όνομα πόλης ή μικρού νησιού απρόθετη αιτιατική

οποιουδήποτε αριθμού και
domus Romam eo
Athenas eo
Carthaginem eo

domum eo
3.κίνηση από τόπο
ex, de, ab + αφαιρετική
ex Asia venio
όνομα πόλης ή μικρού νησιού απρόθετη αφαιρετική

οποιουδήποτε αριθμού και
domus Roma venio
Athenis venio
Carthagine venio
domo venio

Aude
sapere...
ISBN 978-618-85025-0-5

ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΔΡ.

Επιμέλεια: Δρ. Καλλέργη Ανθοφίλη

Γραμματική και Συντακτικό της

Επιμέλεια: Καλλέργη Ανθοφίλη, Διδάκτωρ Λατινικής Φιλολογίας

Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved.

Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή του παρόντος έργου, εξ

Copyright © Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη Σελίδα 2

Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Σχηματισμός της οριστικής της Ενεργητικής Φωνής ........................................................... 7

Σχηματισμός της οριστικής της Μέσης Φωνής ............................................................... 10

Σχηματισμός της υποτακτικής της Ενεργητικής Φωνής ................................................. 13

Σχηματισμός της υποτακτικής της Μέσης Φωνής......................................................... 15

Σχηματισμός της Προστακτικής της Ενεργητικής Φωνής ................................................ 17

Σχηματισμός της Προστακτικής της Μέσης Φωνής ....................................................... 18

Ονοματικοί Τύποι της Ενεργητικής Φωνής ..................................................................... 19

Ονοματικοί Τύποι της Μέσης Φωνής .............................................................................. 22

Το ανώμαλο ρήμα sum .................................................................................................... 25

Το ανώμαλο ρήμα possum .............................................................................................. 26

Ρήματα Γ’ Συζυγίας σε –io ............................................................................................... 28

Το ανώμαλο ρήμα fero .................................................................................................... 32

Το ανώμαλο ρήμα fio ...................................................................................................... 35

Τα ρήματα volo, nolo, malo ............................................................................................. 37

Το ελλειπτικό ρήμα coepi ................................................................................................ 42

Το ελλειπτικό ρήμα memini............................................................................................. 43

Τα ρήματα ave, quaeso και scio ....................................................................................... 45

Αποθετικά-Ημιαποθετικά ρήματα ................................................................................... 47

Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία .................................................................................. 52

Ουσιαστικά της Λατινικής Γλώσσας

Copyright © Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη Σελίδα 3

Ονόματα προερχόμενα από την ελληνική γλώσσα .......................................................... 64

Κλίση των Επιθέτων

Παραθετικά επιθέτων-επιρρημάτων-Ανώμαλα Παραθετικά............................................ 72

Αντωνυμίες-Αντωνυμικά Επίθετα .................................................................................... 82

Β. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Υποκείμενο Ειδικού Απαρεμφάτου ................................................................................. 99

Β’ όρος σύγκρισης ...................................................................................................... 100

Έκφραση Απαγόρευσης ................................................................................................. 101

Σύνταξη των συνδέσμων post και ante .......................................................................... 102

Μετατροπή της Ενεργητικής Σύνταξης σε Παθητική και το Αντίστροφο ......................... 104

Γερουνδιακή Έλξη ......................................................................................................... 105

Ανάλυση Μετοχών ........................................................................................................ 106

Σύμπτυξη δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή ............................................................ 109

Σκοπός .......................................................................................................................... 111

Ακολουθία Χρόνων-Ιδιόμορφη Ακολουθία Χρόνων ....................................................... 113

Είδη Δευτερευουσών Προτάσεων ................................................................................. 115

Copyright © Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη Σελίδα 4

Άμεση κι Έμμεση Αυτοπάθεια ...................................................................................... 126

Παθητική Περιφραστική Συζυγία ................................................................................... 128

Πλάγιος Λόγος ............................................................................................................. 132

Παράρτημα ................................................................................................................... 141

Ut pictura poesis; erit

Horace, Ars Poetica

Copyright © Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη Σελίδα 5

Το παρόν βιβλίο απευθύνεται σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε

προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές των φιλολογικών τμημάτων, αλλά

και σε οποιουσδήποτε άλλους αναγνώστες ενδιαφέρονται να έρθουν σε επαφή

με τα βασικά γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα της λατινικής γλώσσας.

Πρόκειται για ένα εύχρηστο εγχειρίδιο, καθώς διατίθεται σε ηλεκτρονική

μορφή και εμπεριέχει πίνακες, σχεδιαγράμματα και παραδείγματα τα οποία

εύχομαι να φανούν χρήσιμα σε όλους όσους επιθυμούν να αφομοιώσουν τη

θεωρία της γραμματικής και του συντακτικού της λατινικής.

Δρ. Ανθοφίλη Καλλέργη

Quod si me lyricis vatibus inseres,

Ορατίου, Ωδές 1.1.35-36.