албански

Asllan Hamiti
Ismail Hamiti
GJUHË SHQIPE
PËR KLASËN VI
TË ARSIMIT FILLOR NËNTËVJEÇAR
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesor në Fakultetin e Filologjisë
“Bllazhe Koneski”, Shkup
Ibe Mustafa
mësimdhënëse në ShFK “25 Maji”
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK “Sami Frashëri”
Gllumovë, Shkup
Redaktor gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili
Со решение на Министерот за образование и наука на Република Македонија бр.
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
nr. 22-991/1 të datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
за одобрување и употреба на учебникот
së Veriut nr. 26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
miratimin dhe përdorimin e këtij libri shkollor
Издавач: Министерство за образование и наука на Република Северна
Македонија
Botues: Ministria e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати: Европа 92, Кочани
Shtypi: Еvropa 92, Коçаn
Тираж: 6.858
Tirazhi: 6.858
CIP - Каталогизација во публикација
Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“, Скопје
373.3.016:811.18(075.2)
HAMITI, Asllan
Gjuhë shqipe për klasën VI të arsimit fillor nëntëvjeÇar / Asllan Hamiti, Ismail Hamiti.
- Shkup: Ministria e arsimit dhe shkencës e Republika e Maqedonisë së Veriut, 2020. -
198 стр. : илустр. ; 29 см
ISBN 978-608-226-839-2
1. Hamiti, Ismail [автор]
COBISS.MK-ID 51644165
2
:seusneceR
Shpjegim
Disa fjalë rreth këtij libri shkollor
inamsO temsI .rd
Ky libër mësimor është hartuar për nxënësit ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaeF klasës
ën rosefosë rp
gjashtë. Dialogu
Ai është apohartuar
bashkëbisedimi
në bazë tëpërveç programit se në pukdramatikë,
mësimor hS ,”ikdhe senoKpërfshineshumë
hzallB“
shpesh
katër fusha haset edhe në veprat
programore: e tjera2.
1. Gjuhë, letrare,
Letërsisidhe dhelektyrë,
në jetën3.e Të përditshme.
ashprehu-
fatsuM ebI
P.sh.:
rit dhe krijimtaria, 4. Kultura e medies, shoqëruar ”ijaM 52“ K meFhSpyetje,
ën esënëdetyra hdmisëm e
a)
ushtrime konkrete lidhur me leksionet p u k h S , g e b n a s a H
Tana në librin shkollor.
QëllimiÇ'bën ynë ashtu,
kryesormoj është
Kote? që libri të shërbejë si tekst inidethemelor
ruN tefaS
shkollor: ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
- për t'i thelluar e zgjeruar njohuritë e nënësve; pukhS ,ëvomullG
S' është puna jote.
- për të përmirësuar aftësitë qëilim tëaQflasin
netjA .erd të .forshkruajnë
p :rosëhujg robukur tkadeR
gjuhën shqipe dhe Tana
.рб ајинодекаМ акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
- për t'u Moj, mos jetëe lexojnë, marrë? Kam ardhë më parë.
кинaftësuar
бечу јово ан атабертопtëу аkuptojnë вурбодо есe .të догmësojnë1102 .60 .edhe 31 до vetë,1/199-pa 22
ndihmën e mësimdhënësit. Kote
ësinoNxënësit
deqaM ës sëdo kilbupeR ët sëcnekhpër S ët tëehdlexuar
timisrA ët tirtsinim e nidhe midneshkruarvtkA eM
S'mundtëtëaftësohenrri këtunë, Kam të tjerarrjedhshëm
punë, po hiqu nga unë!
rollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
drejt gjuhën tonë, për të parashtruar Tana pyetje dhe për t'u përgjigjur siç
duhet, për tëÇ'thotë bërë renditjen
kjo e drejtë të fjalëve e të fjalive.
murtajë!
Duhet të zgjedhin fjalëtуаmë
а н р ев е С а к и лб у п еР а н ак н и të
еинpërshtatshme
авозарбо аз тореdhe тсини t'iМpërdorin
ан еинешеdrejt р оС
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
ato. Ndërtimi i rregullt i fjalive është kusht i domosdoshëm për t'i thënë
Ujku të të hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
drejt e qartë mendimet, për të na kuptuar të tjerët.
ësinoNë
deqakëtë
M ës libër
sëkilbdoupeR tëëmund
t sëcnektëhS*lexoni
ë*t e*hd tiedhe
misrA shumëët tirtsinitregime
m e nimidtë nevshkur-
tkA eM
rëp timidnpërrallëza,
tra, përralla, eV e airëmhsfvjersha,
elv tehodhpjesë
zav 02dramash
02 .10 .92 setj., ëtad ëjo t 1si
/52pjesë1-62 .rtë n tundara,
ireV ës
b) - Ç'po bën shamia? rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
por të ndërlidhura me mësimin e gjuhës.
- Asgjë, gjysh.
Gjuha анрështë
евеС аmjeti
килбуme пеР tëан cilin
акуанkrijohen
и еинавозedheарбо аveprat з овтсреletrare.тсиниМ Letërsia :чавадзИ
- A po e valëvit era? ајинодекаМ
na jep modelet më të bukura të shqipes.
tuiVeprat
reV ës -ësePo,
inshkrimtarëve
odgjysh.
eqaM ës sëkilbjanë upeR njëe sëcshkollë
nekhS e eehdgjuhës. timisrA Këto e airtsinjohuri
niM :seutdo oB
të jenë një bazë - Nga po valëvit,
e mirë për t'unga lindja dhe
aftësuar apo nxitur
nga përëndimi? që nxënësit të lexojnë :итачеП
në mënyrë të- Nuk pavarur e di,libra
gjysh.e revista për fëmijë. :ipythS
Po kështu, Gjyshidopriti të aftësohen
dhe pastajtëtha: kuptojnë dhe të tregojnë informata :жариТ
të shkurtra nga mediet: emisionet televizive, filmi, teatri, libri dhe shtypi : ihzariT
- Nga deti, apo nga toka?
për fëmijë. - Nga deti, nga deti...
Pasurinë e fjalëve të gjuhës shqipe nxënësit e përvetësojmë pak
***
nga pak nga jeta e përditshme, nga shkolla e puna, por edhe nga librat,
c) NËNA: Agim, zgjohu!
shtypi e radiotelevizioni.
NjohjaAGIMI e mirë: Sa është ora?
e gjuhës amtare nxënësve do t'u ndihmojë edhe për
: Shtatë.
të mësuar më mirë lëndët e tjera. Bashkë me lëndët mësimore, ata
NËNA
përvetësojnëAGIMI edhe : mënyrën

O, qenkam vonuar!
për t'u shprehur me përpikëri, me qartësi
dhe me rrjedhshmëri NËNA: Jo, bir. logjike.
Sot nëna do të të
Ai që flet e shkruan dërgojë në mirë, ka më
shkollë me shumë
veturë. sukses në jetën dhe në
punën e tij. Shprehitë
AGIMI: Mirë, nënë.
që nxënësit marrin për gjuhën në shkollë, janë të
dobishme për gjithë jetën.
93
39
Recensues:
dr. Ismet Osmani HISTORIKU I GJUHËS SHQIPE
Gjuha shqipe bën pjesë në familjen e gjuhëve indoevropiane. Ajo
Ibe Mustafa
formon degë të veçantë në këtë familje gjuhësore.
Ka Shkup
Hasanbeg, disa mendime për prejardhjen e gjuhës shqipe, por është vërte-
tuar që gjuha shqipe rrjedh nga dialekti jugor i ilirishtes, ndërsa shqip-
Safet Nuredini
tarët janë pasardhës
mësimdhënës të ilirëve.
në ShFK “Sami Frashëri”
Gllumovë, Shkup

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Pema gjuhësore indoevropiane
DETYRË
r Shikojeni pemën gjuhësore indoevropiane. Çfarë vëreni në të?
4
4
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Shqipja është një nga gjuhët e lashta të Ballkanit,ukpor
ë s i j g o l o l i F e n i t e t l aF ëne rodoku-
seforp
mentuar me shkrim mjaft vonë, në shekullin XV. pukhS ,”iksenoK ehzallB“
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në dramatikë, shumë
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme.
Dokumenti i parë i shkruar në gjuhën shqipe, është aiafqë atsuquhet
M ebI
P.sh.: ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
"Formula a) e pagëzimit", e vitit 1462. Është një fjali e shkurtër në gjuhën
pukhS ,gebnasaH
Tana
shqipe "Unte paghesont premenit Atit et birit et spertit senit", senit" që
Ç'bën ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
gjendet në një qarkore të shkruar në ”irëlatinisht
hsarF imaSnga “ KFhKryepeshkopi
S ën sënëhdmisëmi
Kote
Durrësit Pal Engjëlli, bashkëpunëtor i ngushtë i Skënderbeut. pukhS ,ëvomullG
Dokumenti i dytë, i shkruar nëiligjuhën shqipe
maQ netjA .rd .forpështë :rosëh“Fjalorthi
ujg rotkadeRi
Tana
Arnold von Harfit”, i vitit 1496. I fundit të shekullit XV ose i fillimit të
shekullit XVI Moj, mos"Ungjilli
je e marrë? Kam ardhëKëto më parë.
кинështë
бечу јово ан атабеiртPashkëve".
опу авурбодо ес .доdokumente г 1102 .60 .31 дparaqesinо 1/199-22
interes për historinë e Kote
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
gjuhës së S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokshkruar
hs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
shqipe. Tana
анревеÇ'thotë
Libri илбуkjo
i акparë
С пеiРmurtajë!
ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
аshkruar
такулдО ан nëатсонж gjuhën одорп ес .Kote
а в ав у ж л дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku tëderi
shqipe, që njohim të hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
mëëssot,
inodeështë sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
qaM ës"Meshari"
rëp timidneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
i Gjonb)Buzukut,- Ç'poi bën vititshamia?
rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
1555, i cili shënon
- Asgjë, gjysh.
анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
edhe fillimin- eAletërsisë
po e valëvit era? ајинодекаМ
së vjetër shqiptare.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.Kjo
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
vepër dëshmon - Nga popër valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
ekzistencën -eNuk një etra-
di, gjysh. :ipythS
dite të mëparshme
Gjyshi të të dhe pastaj tha:
priti :жариТ
shkruarit të -shqipes. : ihzariT
Nga deti, apo nga toka?
Në shekullin
- Nga deti, XVI nga deti...
i ka fillimet edhe letër- ***
sia nëc) gjuhën NËNA:shqipe
Agim, zgjohu! Ndarja dialektore e gjuhës shqipe
tek arbëreshët e Italisë.
AGIMI : Sa është ora?
Vepra e parëNËNA e letërsisë
: Shtatë. arbëreshe në gjuhën shqipe dhe vepra e dytë për
nga vjetërsia, pas
AGIMI : O, asaj të Buzukut,
qenkam vonuar!është ajo e priftit arbëresh Lekë
Matrënga "ENËNA mbësuame
: Jo, bir.e Sotkrishterë
nëna do…",tëetëbotuar në vitin 1592.
Një zhvillim më dërgojëtë madh njohu lëvrimi
në shkollë me veturë. i gjuhës shqipe në shekullin
XVII, nën penën AGIMI:e njëMirë, vargu
nënë.autorësh, si Pjetër Budi, Frang Bardhi dhe
Pjetër Bogdani.
95
59
Recensues:
Gjatë Rilindjes Kombëtare, në shekullin XIX, në kushte të reja his-
dr. Ismetlëvrimi
torike, Osmani dhe përparimi i gjuhës shqipe hyri në një etapë të re. Në
profesor në Fakultetin
këtë periudhë e Filologjisë
u bënë përpjekje të vetëdijshme për të krijuar një gjuhë
letrare kombëtare, standardizimi i së cilës u arrit në shekullin XX.
Ibe Mustafa
Gjuha në
mësimdhënëse shqipe
ShFK ka“25dy dialekte, dialektin e veriut ose gegërishten dhe
Maji”
dialektin Shkup
Hasanbeg, e jugut ose toskërishten. Kufiri natyror që i ndan këto dialekte
është lumi Shkumbin. Në anën e djathtë të Shkumbinit shtrihet dialek-
Safet Nuredini
mësimdhënës
ti në ShFK “Sami
verior (gegërishtja), Frashëri”
në anën e majtë të tij, dialekti jugor (toskërishtja).
Gllumovë, Shkup midis dialekteve të shqipes nuk janë të mëdha, folësit e
Dallimet
Redaktor
tyre gjuhësor:pa
kuptohen prof. dr. Ajten njëri
vështirësi Qamilime tjetrin.
mëso më shumë
Përpjekjet për një gjuhë letrare kombëtare të njësuar (gjuhë stan-
Me Aktvendimin
darde) kanë filluare ministrit
që në të Arsimit
shekullindhe XVI.
të Shkencës
Gjuhatëshqipe
Republikës së Maqedonisë
u përpunua gjatë
Rilindjes Kombëtare.
miratimin dhe përdorimin Më vitin
e këtij libri1844 u botua “Ëvetar”-i (Abetarja) i Naum
shkollor
Veqilharxhit. Kostandin
Издавач: Министерство Kristoforidhi
за образование më 1904
и наука botoi “Fjalorin
на Република Северна e Gjuhës
Shqipe”.
Botues:Gjatë
Ministria e Arsimit dhe
periudhës e ShkencësKombëtare,
së Rilindjes e Republikës së Maqedonisë
shqipja së Veriut
u shkrua në dy
Печати: letrare: në gegërishte dhe në toskërishte. U bënë përpjekje për
variante
Shtypi:
afrimin e këtyre varianteve dhe për njësimin e gjuhës letrare. Detyra e
Тираж:
parë
Tirazhi:që duhej zgjidhur, ishte njësimi i alfabetit. Deri atëherë, shqipja
ishte shkruar në disa alfabete: alfabetin latin, alfabetin grek, alfabetin
turko-arab dhe alfabetin cirilik.
Në Kongresin e Alfabetit, i mbajtur prej 14 deri më 22 nëntor 1908
në Manastir, u përcaktua alfabeti i shqipes që e përdorim edhe tani.
Në Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, që u mbajt në
nëntor të vitit 1972 në Tiranë, u miratuan rregullat e Drejtshkrimit të
gjuhës shqipe dhe me këtë përfundimisht u njësua shqipja standarde.
Janë otuar një varg veprash të rëndësishme, që kodifikojnë nor-
mat e gjuhës standarde, siç janë: “Drejtshkrimi i gjuhës shqipe”, “Fjalori
i shqipes së sotme”, “Fjalori drejtshkrimor i gjuhës shqipe”, “Gramatika
6
6
:seusneceR
e gjuhës së sotme shqipe (I Morfologjia, II Sintaksa)”, “Rregullat e
Shpjegim
pikësimit të gjuhës shqipe” dhe shumë vepra të tjera të vlefshme. inamsO temsI .rd
ë s i j
Tani kemi edhe një Program kompjuterik për drejtshkriming o l o l i F e n i t e t l ukaF ën rosefore p
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në pukdramatikë,
hS ,”iksenoK eshumë hzallB“
shqipes, Fjalor elektronik shpjegues, Fjalor enciklopedik, Atlas dialek-
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuM ebI
tologjik të shqipes etj. ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
P.sh.:
a)
Studimet për ruajtjen dhe pastrimin nga fjalët e huaja pukhtëS ,gpanevo-
ebnasaH
Tana
jshme, për pasurimin e gjuhës shqipe me fjalë të reja po vazhdon iniderudhe
N tefdo
aS
Ç'bën ashtu, moj Kote?
të vazhdojë edhe më tej. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
Edhe ne nxënës
S' është punatë dashur,
jote. duhet të përpiqemi që të flasim e të
shkruajmë bukur gjuhën shqipe. Tana ilimaqë
Nxënësi Q nmëson
etjA .rd me .forpzell,
:rosëflethujgeroshkru-
tkadeR
.рбmirë,
an ајинодkur
екаМtëакrritet
илбупеР ан акtë уанshkruajë
и еинавозаndonjë
рбо аз торетсиpër ниМgjuhën ан еинеshqipe
шер оС
Moj, mos mundje e marrë? Kam ardhë mëlibër parë.
кинбечу јово ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
ose të bëhet shkrimtar. Kote
S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
ësinodeqaMPyetje
ës sëkilbpër
upeRtekstin
ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
- Asgjë, gjysh.
1. Në cilën
tuireV ës -ësPo, familje
inodgjysh. gjuhësh bën pjesë gjuha shqipe?
2. A është e
- Nga po vjetër gjuha
valëvit, shqipe?
nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
3. Nga- rrjedh gjuha
Nuk e di, gjysh.shqipe? :ipythS
4. Cili Gjyshi
është dokumenti i parëtha:
priti dhe pastaj i gjuhës shqipe? :жариТ
5. Kur- është shkruar ai? toka? : ihzariT
Nga deti, apo nga
6. Kush e kadeti,
- Nga shkruar?
nga deti...
7. Cili është dokumenti i dytë i gjuhës * * * shqipe?
c) Cili NËNA
8. : Agim,
është libri i zgjohu!
parë i shkruar në gjuhën shqipe?
AGIMI: Sa
9. Sa dialekte kaështë
gjuhaora?
shqipe?
10. Cili : Shtatë.
lumë
NËNA i ndan dy dialektet e shqipes?
11. NëAGIMI : se
qoftë O, do
qenkam vonuar!
të gjenit ndonjë shkrim të vjetër të shqipes,
çfarë do të bënit me të? do të të
NËNA: Jo, bir. Sot nëna
dërgojë në shkollë me veturë.
97
79
Recensues:
dr. Ismet
12.Osmani
Shiko hartën dhe gjeje qytetin më të afërt ku banon ti. Cilit
dialekt i takon e folmjae Filologjisë
jote?
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
8
8
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
PËRNGJASHMIMI I BASHKËTINGËLLOREVE
ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
shpeshGjatëhaset
tëedhe në kur
folurit, veprat
kemi e tjera
njërënletrare, si dhedy
pas tjetrës nëbashkëtingëllore
jetën e përditshme.
afatsuM me ebI
P.sh.:
zëshmëri të ndryshme (një të zëshme dhe një ”ijaM të5shurdhët
2“ KFhS ënose esënanasjell-
ëhdmisëm
a) p u k h S , gebnasatë H
tas), atëherë ato i përshtatim nëTana zëshmëri: ose të dyja i shqiptojmë
shurdhëta, ose Ç'bën të dyja të zëshme.
ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
Bashkëtingëllorja e parë njëjtësohet ”irëhsme
arF im
tëaSdytën.
“ KFhS Pra,
ën sënbashkët-
ëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
ingëllorja e dytë
S' ështëndikon
punaqëjote.
ta njësojë me veten bashkëtingëlloren para
ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
saj. Tana
.рб ајиRregull
нодекаМi аpërshtatjes
килбупеР ан аnë куаzëshmëri
н и еинавоtëзарbashkëtingëlloreve
бо аз торетсиниМ ан еtë инshqipes
ешер оС
Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
(si edhe i shumë gjuhëve të tjera) Koteështë: kur i shqiptojmë njërën pas
ësinodeeqashurdhëta
tjetrës, M ës sëkilbupara
peR ët sëzëshmes
cnekhS ët ezëshmohet,
hd timisrA ët tndërsa
irtsinim e nzëshmja
imidnevtkA eM
S'mund të rritë këtunë, Kam të tjera punë, po ehiqu nga unë! para
të shurdhëtës shurdhohet. Këtë dukuri Tana të përshtatjes në zëshmëri e zba-
tojmë në të folurit, por nuk e shkruajmë. P.sh.:
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
shkruajmë shqiptojmë
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
s’dëgjoj z’dëgjoj
b) - Ç'po bën shamia? s’guxoj rollokhs irbil jitëk e niz’guxoj
mirodrëp ehd nimitarim
s>z s’vjen z’vjen
- Asgjë, gjysh.
анреsве-Сeакshurdhët
илбупеР ан акуasgjë
ан и еинавозарбо аз оazgjëвтсретсиниМ :чавадзИ
- Az po e valëvit era?
- e zëshme mesditë mezditë ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
mesdhetar mezdhetar
- Nga po valëvit, nga s’bën lindja apo nga përëndimi? z’bën :итачеП
- Nuk e di, gjysh. :ipythS
Gjyshi priti
k > gdhe pastaj tha: shkruajmë shqiptojmë :жариТ
k - edeti,
shurdhët :ihzariT
- Nga apo nga toka? ekzistencë egzistencë
g - edeti,
- Nga zëshme
nga deti...ekzekutiv egzekutiv
***
d>t i njëmendtë i njmenttë
AGIMI: Sa është ora? e argjendtë
d - e zëshme e argjenttë
t -: eShtatë.
NËNA shurdhët i njëqindtë i njëqinttë
AGIMI: O, qenkam vonuar!
NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

b > p në shkollë
dërgojë absolut
me veturë. apsolut
b - e zëshme
AGIMI: Mirë, nënë. absolvent apsolvent
p - e shurdhët abstenim apstenim
9999
Recensues:
dr. Ismet Osmani THEKSI I FJALËS
Ibe Mustafa
Fjalët përbëhen nga rrokjet, që në rrjedhën e të folurit nuk shqip-
tohen të Shkup
Hasanbeg, gjitha njëlloj. Kur shqiptojmë fjalë të ndryshme me dy a më
shumë rrokje, vëmë re se njëra prej tyre dallohet nga të tjerat. Ky dallim
Safet Nuredini
bëhet me anë
mësimdhënës të theksit.
Zanoret
Gllumovë, Shkup e theksuara shqiptohen me forcë më të madhe, me ton më
të lartë, gjuhësor:
Redaktor janë mëprof. të gjata
dr. Ajten dhe më të qarta sesa zanoret e patheksuara.
Qamili
Bartëse të theksit janë vetëm zanoret. Në një fjalë kemi vetëm një zanore
të theksuar,
22-991/1 од 13.ndërsa
06. 2011tëгод.tjerat janë të употребата
се одобрува patheksuara. Përучебник
на овој të shënuar se cila
zanore
Me është e etheksuar,
Aktvendimin ministrit të mbi zanore
Arsimit dhe tëshënojmë
Shkencës tëshenjën e theksit,
Republikës si á, é,
së Maqedonisë
í, ó,
nr. ú, ý, ó.të datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
22-991/1
Në gjuhën shqipe fjalët rëndom shqiptohen me theks në njërën
ngaрешение
Со dy rrokjet e fundit tëзаfjalës.
на Министерот образование и наука на Република Северна
Македонија бр. 26-125/1 од 29.
Në fjalët njërrokëshe theksi 01. 2020bie
год.mbi
се продолжува важноста
zanoren e vetme të на Одлуката
fjalës: mík,
qén, dét, lésh, lís, mál, plák, fúnd, ménd, shtég, dréjt, trím, gúr, rrúsh, drú,
Me Aktvendimin
shkój, e ministrit
mbjéll, sjéll, dál, há,të Arsimit
pí etj.dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
mëso më shumë
Печати:
Në fjalët shumërrokëshe, theksi bie:
Shtypi:
Тираж:
1. Në pozitë fundore (në rrokjen e fundit): njerí, qirí, qytét, lirí,
Tirazhi:
babá, shtëpí, ushtrí, barí, folé, puním, mësój, lexój, shikój, mendój etj. Te
foljet, theksi bie rregullisht mbi zanoren e fundit të temës.
Me theks fundor shqiptohen edhe fjalët e prejardhura, të formuara
me anë të prapashtesimit, të cilat marrin mbi vete theksin e fjalës: fshát
- fshatár, qytét - qytetár, údhë - udhëtár, lákër - lakrór, dásmë - dasmór,
mál - malór, ákull - akullóre, rrégull - rregullóre; púnë - puním, punëtór,
punëtorí; árt - artíst, futbóll - futbollíst, mjéshtër - mjeshtrí, zónjë - zon-
júshë, i ëmbël - ëmbëlsí, djálë - djalërí, rrúgë - rrugáç, ménd - mendój etj.
Por theksi nuk kalon te prapashtesat -as, as -ës dhe -je.
je Krahaso:
vénd - véndas, nxë - nxënës, prés - prítës etj.
110
0
:seusneceR
Shpjegim
2. Në pozitë parafundore (në rrokjen e dytë nga fundi): inammótër,
sO temsI .rd
aníje, déle, lúle, bésë, shkóllë, fúshë, dárdhë, émër, fémër, létër, móllë,
hS ,”iksenoK eshumë
hzallB“
púlë, … Shqipja ka prirje të theksojë zanoret parafundore.
3. Në pozitë tejfundore (në rrokjen e tretë, ”ijaM 52“ KFhS ën esëntë
rrallë edhe në ëhdmisëm
P.sh.:
a) nga fundi i fjalës): flútura, kúmbulla, plúhuri, fúshave,
katërtën pukhS ,ndéshe-
gebnasaH
mi, fshehúrazi; punúakëshim, punúakemi Tana etj.
”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Fjalët e huazuara i janë përshtatur Kote natyrës së shqipes: pukhSato,ëvomullG
shqiptohen ose me theks
S' është punaparafundor
jote. ose me theks fundor.
Tana
.рб ајиноMBANI
декаМ акMEND
илбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Kote
S'mundshqipe:
Nërogjuhën të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
llokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
a) 54% e fjalëve shqiptohen Taname theks parafundor,
b) 44% me theks fundor,
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
атакулдО c)ан vetëm
атсонж2%ав авmeужлtheks
одорп еtejfundor.
с .Kote
дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
- Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Gjyshi priti dhe pastaj tha: :жариТ
:ihzariT
- Nga deti, nga deti...
***
AGIMI: Sa është ora?
NËNA: Shtatë.

911
119
Recensues:
dr. Ismet Osmani GJINIA E EMRIT
Detyrë
Ibe Mustafa
mësimdhënëse
Lexoni në
dyShFK “25eMaji”
trajtat këtyre emrave: trajtën e pashquar dhe trajtën e
Hasanbeg,
shquar. Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup
laps -на
Со решение laps i
Министерот kompjuter - kompjuter
за образование libërМакедонија
и наука iна Република - libri бр.

ujk - ujku shah - shahu ari - ariu
miratimin dhe -përdorimin
shkollë shkolla e këtij libri
mollëshkollor
- molla orë - ora
Печати:
Shtypi: lule - lulja shtëpi - shtëpia piano - pianoja
Тираж:
Tirazhi:
Mendohu
Çfarë dallimi vëreni?

Emrat që në trajtën e shquar njëjës marrin mbaresat -i ose -u janë të
gjinisë mashkullore.
Emrat që në trajtën e shquar njëjës marrin mbaresat -a ose -ja janë të
gjinisë femërore.
Emrat që marrin mbaresën -t (-të ose -it) janë të gjinisë asnjanëse.
12
1 2
:seusneceR
Shpjegim
Formë përfaqësuese (bazë) e emrit është trajta e pashquar, inamsO tenumri msI .rd
ë s i j g o
njëjës, rasa emërore: djalë, vajzë, shkollë, lule, letër, njeri, kompjuter, l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o seforp
lepur, qen, piano etj.
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsulehtë.
M ebI
Gjinia e emrave në gjuhën shqipe mund të dallohet fare
Zakonisht
a) emrat e gjinisë mashkullore mbarojnë me bashkëtingëllore, pukhS ,gebnasaH
ndërsa ata të gjinisë femërore mbarojnë Tana në zanore.
Ç'bën inideruN tefaS
Por, edhe mëashtu,
lehtë moj Kote?
gjinia e emrave ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sëenëshquar.
dallohet në trajtën hdmisëm
Kote
Kështu, formës përfaqësuese i shtohen këto mbaresa shquese: pukhS ,ëvomullG
a) mbaresa -i ose -u emraveTana të gjinisë mashkullore;
Moj, mos
b) mbaresa -a ose je e-ja
marrë?
emrave Kam ardhë femërore;
të gjinisë më parë.
c) mbaresa -t, -të ose -it emrave Kote të gjinisë asnjanëse.
Tana
С акилбуkjo пеРmurtajë!
ësinoTreguesit
deqaM ës sëgramatikorë
kilbupeR ët sëcntë ekhemrit
S*ë*t e*hpo
d timi isparaqesim
rA ët tirtsinimedhe e nimnë idnemënyrë
vtkA eM
tabelore:
- Asgjë, gjysh.
анревеС акилбупgjinia еР ан акmashkullore
уан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
- tAr apo e valëvit era?
jta e p as h q ua r t r a j t a e аsјиhнqоu деaкrаМ
1. tuireV ës -ësPo,inodgjysh.
top + i = topi
- Nga po me
fjalë që mbaron valëvit, nga lindja apo nga përëndimi?
bashkëtingëllore: + i :итачеП
libër + i = libri
2. me bashkëtingëlloret:
Gjyshi priti dhe pastaj -k,tha:
-g, -h + u ujk + u = ujku :жариТ
3. me zanoren: -í + u njerí + u = njeriu :ihzariT
***
c) NËNA: Agim, zgjohu! gjinia femërore
tr a jta e p as h qu a r tr a jta e s h qu a r
1. zanore: -ë + a nënë + a = nëna
2. NËNA: Shtatë. -e + ja lule + ja = lulja
3. AGIMI: O, qenkam -í vonuar!
+ a shtëpí + a = shtëpia
4. NËNA: Jo, -o, bir.
-á, -é,Sot-ýnëna + do
ja të të vazo + ja = vazoja / kalá+ja
19
9
133
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Janë në gjininë asnjanëse:
“Bllazhe a)
Koneski”, Shkuptë prejardhur nga folje. Këta quhen emra
disa emra
prejfoljorë,
Ibe Mustafa më saktësisht emra prejpjesorë.
Hasanbeg,b)Shkup
disa emra të prejardhur nga mbiemra, që quhen emra
prejmbiemrorë.
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup
Redaktor gjuhësor:
foljeprof. dr. emër
Ajten Qamili
i gjinisë anjanëse
22-991/1 од 13. mësoj
06. 2011 год.-се одобрува
të mësuarit
употребата на овој учебник
këndoj - të kënduarit
Me Aktvendimineci e ministrit të-Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
të ecurit
nr. 22-991/1 të datës
lexoj13. 06. 2011 miratohet
- të lexuarit përdorimi i këtij libri shkollor
flas - të folurit
за одобрување и употреба на учебникот mbiemër emër i gj. anjanëse
i zi - të zitë
i kuq - të kuqtë
i verdhë - të verdhët
Издавач: Министерство за образование и наука на
i ftohtë - Република
të ftohtëtСеверна
Македонија i bardhë - të bardhët
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
MBANI MEND
Në trajtën e shquar:
a) emrave të gjinisë mashkullore u prapavihen -i ose -u;
b) emrave të gjinisë femërore -a ose -ja, dhe
c) emrave të gjinisë asnjanëse -t, -të ose -it.
14
1 4
:seusneceR
Shpjegim SHUMËSI I EMRAVE inamsO temsI .rd
hzallB“
Detyrë
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Ç’shohim në këto fotografi? T’i emërtojmë së bashku.
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
një libër shumë libra Kote një laps dy lapsa
S'mund të rri këtunë,
libri rollokhs irbil jitëk ilibrat Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
imirodrëp tehotarimlapsi
1102 .60 .31 sëtadlapsat
ët 1/199-22 .rn
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
rëpnjë
timçantë
idneV e airëmhstri
felvçanta
tehodhzav 0202 .1një
0 .92lule
sëtad ët 1/521-disa
62 .rn lule
tuireV ës
çanta çantat lulja lulet
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Mendohu
Krahasoni çiftet e emrave të dhënë më lart në numrin njëjës dhe
në shumës. Çfarë vëreni? :ihzariT
Emrat kanë dy numra: numrin*njëjës ** dhe numrin shumës.
c)Emri NËNA
është në numrin
: Agim, zgjohu!njëjës kur emërton një njeri, një kafshë a
një send. AGIMI: Sa është ora?
Në numrin shumës emri tregon dy a më shumë njerëz, kafshë a
NËNA: Shtatë.
gjëra. AGIMI: O, qenkam vonuar!
EdheNËNA
në :numrin
Jo, bir. shumës,
Sot nënaemri
do tëka
të trajtën e pashquar dhe të
shquar. dërgojë në shkollë me veturë.
Emrat e njerëzve, të vendeve etj. nuk kanë numër shumës.
19
9
155
Recensues:
SI Ismet
dr. FORMOHET
Osmani nUMRI SHUMËS?
1. Disa emra kanë formë të njëjtë, si në njëjës ashtu edhe në
Ibe Mustafa
shumës. P.sh.:
Hasanbeg, Shkup njËjËS SHUMËS
njËjËS SHUMËS
Safet Nuredini
(një) nxënës - (shumë) nxënës
Gllumovë, Shkup mësues - mësues
Redaktor gjuhësor:mace
prof. dr. Ajten Qamili- mace
shtëpi
Со решение на Министерот -
за образование shtëpi
и наука на Република Македонија бр.
22-991/1 од 13. 06.orë
2011 год. се одобрува
- употребата на овој учебник
orë etj.
2. Por, shumica e emrave shumësin e formojnë në dy mënyra:
Со решение наa.Министерот за образование
me prapashtesa dhe и наука на Република Северна
b. me ndërrime fonemash (tingujsh).
a.nr.Formimi
së Veriut 26-125/1 tëi datës
shumësit me prapashtesat:
29. 01. 2020 -e, e-a,
vazhdohet vlefshmëria -ë, -nj,për
Vendimit -ër,
-enj, -inj,dhe
miratimin -ra.
përdorimin e këtij libri shkollor
njËjËS SHUMËS njËjËS SHUMËS
(një) ] (shumë) (një) ] (shumë)
Печати:
Shtypi:
gabim - gabime ari - arinj
Тираж:
stacion - stacione lumë - lumenj
Tirazhi:
mal - male vëlla - vëllezër
vajzë - vajza numër - numra
top - topa pulë - pula
emër - emra kushëri - kushërinj
motër - motra shqiptar - shqiptarë
arsimtar - arsimtarë fshat - fshatra
shok - shokë etj. njeri - njerëz etj.
16
1 6
:seusneceR
Shpjegim
b. Formimi i shumësit me ndërrime fonemash: /a/~/e/, inams/k/~O tems/q/ I .rd
/g/~/gj/, /r, l, ll/~ /j/ + e ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f orp
P.sh.:
P.sh.: njËjËS SHUMËS ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
njËjËS SHUMËS
a) pukhS ,gebnasaH
(një) ] (shumë) Tana (një) ] (shumë)
plak - pleq ”irëhsarF popullimaS“ K- Fpopuj hS ën sënëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
armik
S' është - armiq
puna jote. bir - bij
bujk - bujq Tana mashkull - meshkuj
.рб ајинодекаmik
М акиmiq лбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Moj,- mos je e marrë? Kam ardhë më dash parë. - desh
peshk - peshq Kote natë - net
rozog
llokh- szogj
irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 110rreth 2 .60 .-31rrathësëtad ët 1/199-22 .rn
treg - tregje Tana
vit - vjet
Ç'thotë kjo murtajë!
анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Ushtrohu
- Asgjë, gjysh.
анревеСlibër,
Me emrat: акилбfletore,
упеР ан акlaps,
уан и еshtëpi,
инавозарбgomë,
о аз овтmace
сретсинformoni
иМ :чаваfjali
дзИ
sipas shembullit më poshtë:
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
- Nga
Unë kam njëposhok.
valëvit, nga
Ti ke dylindja
shokë.apo nga përëndimi? :итачеП
- Nuk
Unë kam njëelibër.
di, gjysh.
Ti ke dy libra. :ipythS
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19
9
177
Recensues:
dr. Ismet Osmani
KATEGORITË GRAMATIKORE TË MBIEMRIT
Ibe Mustafa
Mbiemri
mësimdhënëse përshtatet
në ShFK në gjini, në numër e rasë me emrin të cilin e
“25 Maji”
Hasanbeg,
përcakton.Shkup
Ai ka kategoritë gramatikore të gjinisë, të numrit; ndërsa
mbiemrat
Safet e nyjshëm edhe kategorinë e rasës. Veç kësaj, mbiemri ka
Nuredini
mësimdhënës në ShFK
edhe kategorinë “Sami Frashëri”
e shkallës, të cilën emri nuk e ka.
Gllumovë, Shkup
Shqipja ka dy tipa mbiemrash: të nyjshëm dhe të panyjshëm.
mëso
nr. 22-991/1 më13.shumë
të datës 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
Mbiemrat e nyjshëm i kanë nyjat i, e, të në rasën emërore; kurse

mbiemrat eбр.
Македонија panyjshëm
26-125/1 одnuk kanë
29. 01. 2020nyjë
год. të
се paravendosur. Nyja на
продолжува важноста te Одлуката
mbiem-
за одобрување
rat e nyjshëmиështëупотреба
pjesëна учебникот
përbërëse e tyre dhe nuk mund të mungojë në
asnjë
Me rast.
Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
së Veriut nr. 26-125/1zakonisht
Mbiemrat të datës 29. 01. 2020 vazhdohet
përdoren vlefshmëria
pas emrave.
emrave e Vendimit
P.sh.: djalë për
i mirë,
mirë
miratimin dhe përdorimin
vajzë e sjellshme,
sjellshme lulee këtij
e libri
bukur,
bukur shkollor
shkollë e madhe etj.
Çdo emër mund të lidhet me një ose me dy mbiemra.
Печати:
Përshtatja e mbiemrit me emrin
Shtypi:
Mbiemri merr gjininë, numrin dhe rasën e emrit të cilin e përcakton.
Тираж:
Tirazhi:
GjInIA E MBIEMRIT
Mbiemrat e nyjshëm e bëjnë gjininë femërore nga gjinia

mashkullore në disa mënyra:
a) duke ndryshuar vetëm nyjën e përparme, p.sh.:
një top i vogël - një gotë e vogël;
vogël
b) duke e ndryshuar nyjën e përparme e duke marrë mbaresën
-e: një yll i kuq - një shami e kuqe;
kuqe
c) duke ndryshuar nyjën e përparme dhe zanoren e temës:
një djalë i ri - një vajzë e re;
re një dem i zi - një lopë e zezë.
zezë
18
1 8
:seusneceR
Shpjegim
Mbiemrat e panyjshëm e bëjnë gjininë femërore inga
namsgjinia
O temsI .rd
mashkullore në dy mënyra: ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
a) duke marrë
Dialogu mbaresën -e: njeri
apo bashkëbisedimi dinakse- dhelpër
përveç në hS ,dinake;
”iksenoK pushim
dinake
pukdramatikë, eshumë
hzallB“
veror - frute
shpesh hasetverore.
verore
edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuM ebI
P.sh.: b) një numër mbiemrash nuk e ndryshojnë
”ijaM 52“ KFhS ën esënëehdgjinisë
fare formën misëm
a)
mashkullore, p.sh.: babë zemërbardhë - nënë zemërbardhë; pukhS ,gebnvëlla
zemërbardhë asaH
Tana
dorëlirë - motër dorëlirë.
dorëlirë
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
кинбечу јово аnuMRI авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
н атабертоIпуMBIEMRIT
Kote
Numri S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu ngaKjo unë!
rolliombiemrit
khs irbil jitëvaret
k i imirnga
odrëpnumri
tehotariimemrit
1102 .të60 cilit
.31 sëitapërket.
d ët 1/199-22 do.rn
të thotë se kur emri është në njëjës, Tana edhe mbiemri duhet të jetë në
njëjës. аKur еÇ'thotë
нревemri лбуkjo
С акиështë murtajë!
пеРnëан shumës,
акуан и еиedhe
навозаmbiemri
рбо аз тореduhet
тсиниМtëанpërdoret
еинешер në оС
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
shumës. дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
ësinoFormimi
deqaM ës sëkiilbshumësit
upeR ët sëcnetëkhS*mbiemrave
ë*t e*hd timisrA ëtë
t tirnyjshëm
tsinim e nimitë dnevgjinisë
tkA eM
mashkullore
- Asgjë, gjysh.
анревеeС nyjshëm
Mbiemrat акилбупеР të ан gjinisë
акуан и mashkullore
еинавозарбо аз shumësin
овтсретсиниeМbëjnë :чавадnëзИ
tri mënyra: - A po e valëvit era? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
1. duke e shndërruar vetëm nyjën i në të. P.sh.:
një libër i mirë
- Nuk e di, gjysh. disa libra të mirë :ipythS
një djalë i zellshëm disa djem të zellshëm :жариТ
Gjyshi priti dhe pastaj tha:
:ihzariT
2. duke ndryshuar nyjën i në të dhe duke marrë mbaresën -nj:
një djalë i ri disa djem të rinj
***
një laps i zi disa lapsa të zinj
3. duke e :bërë
AGIMI Sa është
shumës ora?nyjën dhe duke e ndryshuar rrënjën e
mbiemrit: NËNA: Shtatë.
AGIMI : O,i qenkam
një njeri madh vonuar! disa njerëz të mëdhenj
NËNA : Jo, bir.
një njeri i vogël Sot nëna do të të
disa njerëz të vegjël
një njeridërgojë
i keq në shkollë disa me veturë.
njerëz të këqij
AGIMI : Mirë,
një njeri i lig nënë. disa njerëz të ligj
19
9
19
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Formimi
“Bllazhe i shumësit
Koneski”, Shkup të mbiemrave të nyjshëm të gjinisë femërore
Ibe Mustafa
Edhe mbiemrat e nyjshëm të gjinisë femërore shumësin e bëjnë
nga forma e në
mësimdhënëse ShFK “25
njëjësit Maji”
në tri mënyra:
Hasanbeg, Shkup
1. duke bërë shumës nyjën e në të:
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK
një punë“Sami Frashëri”
e këndshme disa punë të këndshme
Gllumovë, Shkup
një notë e kalueshme disa nota të kalueshme
2. duke
Со решение bërë shumës
на Министерот nyjën e nëиtë
за образование dheнаduke
наука marrëМакедонија
Република mbaresënбр.
-a:
22-991/1 од 13.një
06.vjershë
2011 год.e се одобрува употребата
bukur disaнаvjersha
овој учебник
të bukura
Me Aktvendimin ministrit etë drunjtë
njëe statujë disa
Arsimit dhe të Shkencës të statuja të së
Republikës drunjta
Maqedonisë
3. duke bërë shumës nyjën dhe duke ndryshuar rrënjën:
Македонија бр. një fjalë eод
26-125/1 keqe disa
29. 01. 2020 год. fjalë të këqija
се продолжува важноста на Одлуката
за одобрувањеnjë shtëpi eнаmadhe
и употреба учебникот disa shtëpi të mëdha
një shkollë e re disa shkolla të reja
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
20
2 0
KATEGORIA E RAsËs TE MBIEMRAT :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Mbiemrat e panyjshëm kur vendosenëspas ijgoloemrit
liF e nqëitetleukpërcaktojnë,
aF ën roseforp
nuk pësojnë ndonjë ndryshim në
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në rasë, domethënë nuk lakohen.
pukdramatikë, P.sh.:
hS ,”iksenoK eshumëhzallB“
shpesh hasetnjë edhe
djalënëpunëtor,
veprat e tjera i një letrare, si dhe në jetën e përditshme.
djali punëtor; afatsuM ebI
a) djali punëtor, i djalit punëtor;
pukhS ,gebnasaH
një vajzë punëtore, i Tana një vajzeje punëtore;
Ç'bën ashtu, moji Kote? inideruN tefaS
vajza punëtore, vajzës punëtore etj.
Kote
pukhS ,ëvomullG
E njëjta gjë ndodh
S' është punaedhe jote. me trupin e mbiemrave të nyjshëm, por
këta sipas rasës ndryshojnë nyjën, Tana eilicila
maQ është
netjA .rpjesë
d .forp e:ropandashme
sëhujg rotkadeR e
mbiemrit.
Lakimi i një emri meKote një mbiemër të nyjshëm
rollokhs irbil jitëGjinia
k i imiromashkullore
drëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
Numri Rasa Emri i pashquar Emri i shquar
E. (një) shok i mirë shoku i mirë
атакулдО ан атсонж ав авуж
Gj. i л(e)од(një) ес .Kote
орп shoku догtë02mirë
02 .10 .92 доi 1(e)
/52shokut
1-62 .рtëб mirë
ајинодекаМ
UjkuDh.
Njëjës të të hajë!
(një) shoku të mirë токинбечу ан аshokutбертопtë у иmirë
ењавурбодо аз
ësinodeqaM ës sëkK.ilbupeR(një) ëcnektë
ët sshok hSmirë rtsinim ee mirë
*ë*t e*hd timisrA ët tishokun nimidnevtkA eM
Rr. (një) shoku të mirë shokut të mirë
- Asgjë, gjysh.
анревеE.С акилб(ca)
упеР ан акtëуаmirë
shokë н и еинавозарбо азshokët овтсрeетmirë
синиМ :чавадзИ
- A poGj. e valëvit
i (e) (ca) shokëve të mirë
era? i (e) shokëve tëаmirëјинодекаМ
Shumës Dh. (ca) shokëve të mirë shokëve të mirë
tuireV ës -ësPo,
inoK.
dgjysh.
eqaM ë(ca)
s sëshokë
kilbuptë eRmirë
e sëcnekhS e ehd tshokëtimisrAee mirëairtsiniM :seutoB
- NgaRr.po valëvit,
(ca) shokësh të mirë apo nga përëndimi?
nga lindja shokëve të mirë :итачеП
Gjinia femërore : ihzariT
Numri
- NgaRasa Emri i pashquar
deti, nga deti... Emri i shquar
E. (një) vajzë e bukur * * * vajza e bukur
c) : Agim,i (e)
NËNAGj. (një) vajze të bukur
zgjohu! i (e) vajzës së bukur
Njëjës Dh. (një) vajze të bukur vajzës së bukur
: Sa është
AGIMIK. ora?
(një) vajzë të bukur vajzën e bukur
NËNARr.
: Shtatë.(një) vajze të bukur vajzës së bukur
NËNAE. (ca)Sot
: Jo, bir. të bukura
vajzanëna do të të vajzat e bukura
Gj. i (e) (ca) vajzave të bukura i (e) vajzave të bukura
Shumës Dh.dërgojë (ca) në shkollë
vajzave me veturë.
të bukura vajzave të bukura
AGIMIK.
(ca)
: Mirë, nënë. vajza të bukura vajzat e bukura
Rr. (ca) vajzash të bukura vajzave të bukura
91
2
219
Recensues: KATEGORIA E shKALLËs TE MBIEMRI
dr. Ismet Osmani
profesorCilësia e sendeve
në Fakultetin mund të shprehet në mënyrë të shkallëzuar.
e Filologjisë
P.sh.:
Ibe Mustafa Liqeni është i madh.madh
mësimdhënëse Deti është
në ShFK “25më i madh.
Maji”madh
Hasanbeg, ShkupOqeani është shumë i madh.madh
Safet Nuredini
Pra, mbiemri
mësimdhënës tri shkallë: shkallën pohore, krahasore dhe
ka Frashëri”
në ShFK “Sami
sipërore.
Gllumovë, Shkup
Redaktor Shkalla
1.gjuhësor: pohore
prof. dr. Ajtenështë
Qamilishkalla bazë e mbiemrit dhe emërton
Со решение на Министерот за образование иP.sh.:
tiparin e sendit, jashtë çdo krahasimi. i mirë,
наука на e bardhë,
Република të verdhë
Македонија бр.
etj.
Me Aktvendimin
2. Shkallae ministrit të Arsimit
krahasore dhe të Shkencës
tregon se cilësiatë eRepublikës së Maqedonisëme
dhënë krahasohet
nr. 22-991/1 të datës 13. 06. 2011 miratohet
vetveten ose me një cilësi tjetër. P.sh.: përdorimi i këtij libri shkollor
Со решение наMësuesi ishteзаpo

Министерот aq i rreptë,
образование sa edhe
и наука i mirë. Северна
на Република
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год.
Ajo është më e re se motra ime. се продолжува важноста на Одлуката
за одобрувањеSa
и употреба
më shumë на учебникот
largohej treni, aq më i vogël dukej.
Me Aktvendimin Ai eishte
ministrit
mëtëi Arsimit
riu dhe dhe
mëtë Shkencës të Republikës
i miri nga ne. së Maqedonisë
miratimin
3. dhe përdorimin
Shkalla e këtij elibri
sipërore shkollor tregon se cilësia e dhënë është në
mbiemrit
një shkallë
Издавач: shumë të
Министерство lartë, jashtë
за образование çdo на
и наука krahasimi. Rëndom, shkalla
Република Северна
sipërore formohet me ndajfoljet: shumë, jashtëzakonisht, mjaft, tepër,
Botues:
fort, Ministria
krejt, fare, eabsolutisht
Arsimit dhe eetj.
Shkencës
P.sh.:e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати: Midis reve dukej qielli shumë i kaltër.
Shtypi: Kjo fjalë ka domethënie jashtëzakonisht të madhe.
Тираж: Stacioni është fare i ri.
Tirazhi: Oborri tani iu duk shumë-shumë i vogël.
Në gjuhën popullore dhe letrare, për të shprehur shkallë shumë të

lartë të cilësisë, përdoren edhe disa emra me kuptim të fytyruar, të cilët
në rastin e dhënë nuk emërtojnë më sende, por tipare karakteristike të
këtyre sendeve. P.sh.: akull, mjaltë, borë, dyllë, qumësht etj.:
Uji i burimit ishte akull i ftohtë.

Muri dukej qumësht i bardhë.
Mollët janë mjaltë të ëmbla.
Ajo u bë thanë e kuqe në fytyrë.
22
2 2
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
KATEGORITË GRAMATIKORE TË PËREMRIT ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
a) pukhS ,gebnasaH
Ashtu si në gjuhët e tjera, edhe Tananë gjuhën shqipe përdoren shpesh
fjalë që zëvendësojnë
Ç'bën ashtu,emrat, moj Kote? që janë përfaqësues të tyre inidenë ruN fjali.
tefaS
Përdorimi i përemrave bën të mundur Kote që të shmanget përsëritja e të
pukhS ,ëvomullG
njëjtit emër. S' është puna jote.
Përemër quhet ajo pjesë Tana ilimaQ netqë
e ligjëratës jA .rtregon
d .forp :ronë sëhumënyrë
jg rotkadetë R
.рб ајинодекаМ(pa
përgjithshme акиiлemërtuar)
бупеР ан акуfrymorë, ан и еинавозарбо аtipare з торетose синиsasi М анtëеиpacaktu-нешер оС
Moj, mos je e marrë? Kamsende, ardhë më parë.
ara. к и н б е ч у ј о в о а н а т а б е р т о п у а в ур б о до е с . д о г 11 0 2 . 6 0 . 3 1 д о 1/199-22
Kote
ësinoDisa
deqaMpëremra,
ës sëkilbupashtu eR ët ssi ëcnmbiemrat,
ekhS ët ehd përdoren timisrA ët tpranë irtsinimemrave e nimidndhe evtkApër- eM
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i
shtaten në gjini, në numër dhe në rasë me ta. Për shembull: r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 .rn
Tana
- Gjyshi im ka qenë murator.
атакулд-ОKjoан аkullë
тсонжka ав аpërballuar
вужлодорп еshumë дог 02sulme.
с .Kote 02 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Disa përemra të tjerë nuk përdoren pranë emrave dhe lakohen në
njëjës
rëpdhe
timinë
dneV shumës,
e airëmhsashtu
felv tehsi
odemrat.
hzav 020P.sh.:
2 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
- Unë -them Asgjë, të tregojmë
gjysh. të vërtetën në çdo rast.
а н р ев е
- Dikush po vjen. С ак и лбу п еР а н акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
- Hapat e dikujt po dëgjohen në korridor.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Sipas kuptimit që kanë, dallojmë shtatë lloje përemrash:
1. Përemra
Gjyshivetorë: unë,
priti dhe ti, ai,tha:
pastaj ajo, ne, ju, ata, ato; :жариТ
:ihzariT
2. Përemra vetvetorë:
vete, vetvete;
- Nga deti,
3. Përemra nga ky,
dëftorë: deti...
kjo, këta, këto, i tillë...;
4. Përemra pronorë: im, yt, i tij,* i*saj...;
*
5. Përemra pyetës: kush? cili? sa? ç'?...;
6. Përemra lidhorë: që, i cili, e cila;
NËNA: Shtatë.
7. Përemra të pacaktuar: cilido, secili, asnjë, ca, asnjëri, kushdo,
dikush, çdo...NËNA
. : Jo, bir. Sot nëna do të të
29
9
233
Recensues:
dr. Ismet Osmani PËREMRI VETOR
“BllazhePëremra
Koneski”,vetorë
Shkup janë fjalët që tregojnë veta të ndryshme. Ata kanë
tri veta.
Ibe Mustafa
mësimdhënëse
Përemratnë ShFK
vetorë“25tëMaji”
vetës së parë: njëjës unë, shumës ne, tregojnë
Hasanbeg, Shkup
vetën që flet, përkatësisht një grup vetash ku bën pjesë edhe folësi.
Safet Nuredini
Përemrat vetorë të vetës së dytë: njëjës ti, shumës ju, tregojnë
vetën me të cilën flasim, bashkëbiseduesin, përkatësisht bashkëbise-
Gllumovë, Shkup
duesit.
Përemrat ai, ajo njëjës dhe ata, ato shumës janë të vetes së tretë
Со решение
dhe tregojnë на frymorët
Министеротdhe за sendet
образование
për tëи наука на Република
cilët bëhet fjalë. Македонија бр.
Përemrat vetorë të vetës së parë dhe të dytë (unë, ti; ne, ju) për-
Me
dorenAktvendimin
për të dye ministrit të Arsimit
gjinitë dhe vetëmdhepër
të Shkencës të Republikës
njerëz, kurse ata tësëvetes
Maqedonisë
së tretë
(ai, ajo; ata, ato) kanë forma të veçanta për gjini të ndryshme dhe për-
doren edhe për kafshë e sende.
P.sh.:бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
- Agimi ue nis
Me Aktvendimin përpara.
ministrit Me të
të Arsimit dheshkoi dhe Artani.
të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
së Veriut nr. 26-125/1
- Petriti të datës
dhe Ylli erdhën29. 01.
të 2020 vazhdohet
parët. vlefshmëria
Pas tyre erdhën tëe Vendimit
tjerët. për
- Vjollca shkoi në Shkodër. Prej saj morëm letër.
Përemrat vetorë të vetës së tretë e kanë si kategorinë e gjinisë,
Botues: Ministria
ashtu edhe atëetë
Arsimit
numrit:dhe eai,Shkencës e Republikës
ajo - ata, së Maqedonisë
ato; ndërsa kategorinë së eVeriut
rasës e
Печати:
kanë të gjithë përemrat vetorë.
Shtypi:
Pasqyra e lakimit të përemrave vetorë
Тираж:
Tirazhi: veta e tretë
numri rasa veta e parë veta e dytë
mashkullore femërore
Emërore unë ti ai ajo

Gjinore --- --- i atij i asaj
njëjës
Dhanore mua, më ty, të atij, i asaj, i
Kallëzore mua, më ty, të atë, e atë, e
Rrjedhore (prej) meje (prej) teje (prej) atij (prej) asaj
Emërore ne ju ata ato

Gjinore --- --- i atyre i atyre
shumës
Dhanore neve, na juve, ju atyre, u atyre, u
Kallëzore ne, na ju, ju ata, i ato, i
Rrjedhore (prej) nesh (prej) jush (prej) atyre (prej) atyre
224
4
PËREMRI
PËREMRI
PËREMRIDËFTOR
DËFTOR
DËFTOR :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Përemri
Përemridëftor dëftorshërben
shërbenpër përtëtëtreguar
treguarëfrymorë
sfrymorë
ijgololiF ose
eose
nitesende
tsende
lukaF që ënqërgjen-
osgjen-
eforp
den
denafër
afër Dialogu
oseoselarg apo
larg folësit.bashkëbisedimi
folësit. Ata përdorenpërveç
Atapërdoren bashkëse
bashkë menë
me pemrin
ukdramatikë,
emrin hS ose
,”ose
ikseeneozëvendë-
K eshumë
hzallB“
zëvendë-
sojnë
sojnë
shpeshatë.
atë.
haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuM ebI
P.sh.:Përemrat
Përemratdëftorë dëftorëjanë: janë: ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
për
përafër:
afër: Tana
Ç'bën ashtu, moj eKote? inideruN tefaS
ky,
ky,kjo,kjo,këta, këta, këto;
këto; i ikëtillë,
këtillë, ekëtillë,
këtillë,tëtëkëtillë,
këtillë,tëtëkëtilla; tillë,e etillë
këtilla;i itillë, tillë
Kote
pukhS ,ëvomullG
për larg: S' është puna jote.
përlarg:
ai,
ai,ajo,ajo,ata, ata,ato;
ato;i iatillë,
atillë,e eatillë,
atillë,
Tana tëtëatillë,
atillë,tëtëatilla
atilla
Përemrat
Përemrat dëftorë dëftorë ndryshojnë
ndryshojnë Kotesipas
sipas gjinisë,
gjinisë, numrit
numrit dhe dhe rasës.rasës.
P.sh.:
P.sh.:
- -KyKydjalëdjalëështëështëshumë shumëpunëtor.
punëtor.
Tana
- -Kjo
Kjovajzë vajzë ndihmon
ndihmon shoqet.
shoqet.
анревеÇ'thotë С акилбуkjo пеРmurtajë!
- -Ajo
Ajoparcelë
parcelëështë ështëeksperimentale.
eksperimentale.
- -Ato
Atoara ara do
do tëtë mbillen
Ujku të të hajë! mbillen meme oriz.
oriz. токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
ësin-o-Ky
deKy
qalibër
Mlibërës është
sëështë
kilbuipeibukur.
Rbukur.
ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
-rë-Këtë
Këtë
p timidneV e airëmhsfelexova.
libër
libër sapo
sapo e elexova.
lv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
Përemrat
Përemrat dëftorë
dëftorë
- Asgjë, ky,
gjysh. ky,kjo,
kjo,ai,ai,ajo
ajolakohen
lakohensisipëremrat
përemratvetorë vetorëai, ai,
ajo.
ajo. анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
- A po e valëvit era? ајинодекаeМ
Përemrat
Përemratdëftorë dëftorëi ikëtillë, këtillë,eekëtillë
këtillëetj. etj.lakohen
lakohensisimbiemrat
mbiemrat e
tuireV ës -ësPo, inodgjysh.
nyjshëm:një
nyjshëm: njëdjalëdjalëi ikëtillë,
këtillë,i injë njëdjali
djalitëtëkëtillë
këtillëetj.
etj.
PoPojapim - Nga
japimlakimin po valëvit,
lakimine epëremrave nga lindja apo
dëftorëky,
përemravedëftorë nga përëndimi?
ky,kjo,
kjo, këta, këto: :итачеП
këta,këto:
Rasa
Rasa Gjyshi priti Ky Kydhe pastaj tha: Kjo
Kjo :жариТ
Emërore ky
Emërore ky- Nga deti, ky kymësues
mësues : ihzariT
apo nga toka? kjo kjo kjo
kjomësuese
mësuese
Gjinore
Gjinore këtij i i(e)(e)këtij
i i(e)(e)këtij kësaj i i(e)(e)kësaj
mësuesi i i(e)(e)kësaj
këtijmësuesi kësajmësueseje
mësueseje
Dhanore këtij
Dhanore
-
këtij
Nga deti,
këtij
nga deti...
këtijmësuesi
mësuesi kësaj
kësaj kësaj
kësajmësueseje
mësueseje
Kallëzore këtë
Kallëzore këtë këtë
këtëmësues
mësues * këtë
**
këtë këtë
këtëmësuese
mësuese
Rrjedhore
Rrjedhore c) prej prej këtij
NËNA këtij prej
: Agim, prejkëtij
këtijmësuesi
zgjohu!mësuesi prej kësaj prej
prejkësaj prejkësaj
kësajmësueseje
mësueseje

Rasa
Rasa NËNA: Shtatë. Këta
Këta Këto
Këto
Emërore
Emërore këta këtaAGIMI: këta O,këta qenkam
mësues
mësues vonuar! këto këto këto
këtomësuese
mësuese
Gjinore
Gjinore i i(e)(e)këtyre
këtyre
NËNA : Jo,i i(e)(e)këtyre
bir. këtyre
Sot mësuesve
mësuesve
nëna do të itëi(e)(e)këtyre
këtyre i i(e)(e)këtyre
këtyremësueseve
mësueseve
Dhanore
Dhanore këtyre këtyre këtyre
këtyremësuesve
mësuesve këtyre
këtyre këtyre
këtyremësueseve
mësueseve
Kallëzore
Kallëzore këta këta dërgojë
këta
këtamësues në shkollë me këto
mësues veturë.
këto këto
këtomësuese
mësuese
Rrjedhore
Rrjedhore prej prejkëtyre
AGIMI :
këtyre prej Mirë, nënë.
prejkëtyre
këtyremësuesve
mësuesve prej prejkëtyre
këtyre prej prejkëtyre
këtyremësueseve
mësueseve
225
2
95
25
95
Recensues:
dr. Ismet Osmani PËREMRI PYETËS
Përemri pyetës përdoret për të pyetur për frymorë e sende
Ibe Mustafa
ose për
mësimdhënëse tipare“25
në ShFK tyre. Përemra pyetës janë: kush?, cili?, cilat?,
të Maji”
Hasanbeg, Shkup
ç'?, çfarë?, sa?, i sati?, me se? etj.
Safet Nuredini Përemri kush? përdoret për të pyetur për njerëz ose për
qenie të personifikuara, vetëm në numrin njëjës: Kush ishte
Gllumovë, Shkup
regjisori i filmit? Kush këndon më bukur se unë? - tha Bilbili.
Ky përemër nuk duhet përdorur asnjëherë përpara emrave
si përcaktor i tyre. P.sh. nuk duhet të themi Kush këngëtar kën-
don më mirë? por Cili këngëtar këndon më mirë?
Përemri
nr. 22-991/1 të datës cili?
13. 06. 2011mund të përdoret
miratohet përdorimipër të libri
i këtij pyetur për njerëz, për
shkollor
kafshë dhe për sende. Mund të përdoret edhe si përcaktor i një
Со решение
emriнаose
Министерот
më vete. за образование и наука на Република Северна
за одобрување иPëremrat
употреба pyetës ç'?, çfarë? kanë gjithnjë të njëjtën formë,
на учебникот
pavarësisht nga funksioni që kryejnë në fjali. Përemri pyetës ç'?
së Veriutshkruhet
nr. 26-125/1gjithmonë me2020
të datës 29. 01. apostrof, Çfarë bën
si: vlefshmëria
vazhdohet mësuesja?
e Vendimit për ose
miratiminÇ’bën
Ç’dhe përdorimin e këtij libri shkollor
mësuesja?.
Македонија Në vijim po japim tabelat e lakimit të përemrave pyetës
Botues: Ministria
kush?, ecili?,
Arsimit dhe cilët?,
cila? e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
cilat?
Печати:
Shtypi:
Тираж: Rasa Kush Cili Cila Cilët Cilat
Tirazhi: E. kush? cili? cila? cilët? cilat?
Gj. i (e) kujt? i (e) cilit? i (e) cilës? i (e) cilëve? i (e) cilave?
Dh. kujt? cilit? cilës? cilëve? cilave?
K. kë? cilin? cilën? cilët? cilat?
Rr. prej kujt? prej cilit? prej cilës? prej cilëve? prej cilave?
226
6
:seusneceR
Shpjegim
koha e pakryer inamsO temsI .rd
( imperfekti ) ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
Koha e pakryer tregon një veprim të zgjatur a të përsëritur herë
pas here
a) brenda një kohe të caktuar të së shkuarës e që ka pukpërfunduar
hS ,gebnasaH
Tana
para çastit të ligjërimit, pa ditur fillimin dhe mbarimin e tij.
inideruN tefaS
Koha eÇ'bën ashtu,
pakryer moj Kote?
përdoret edhe me ”pjesëzën
irëhsarF imaS“ KFhS ën spjesëz
"po", por kjo ënëhdmnukisëm
Kote
është aq e domosdoshme sa në të tashmen e dëftores. pukhS ,ëvomullG
Të gjitha foljet, duke i përfshirë edhe
ilim aQ nefoljet
tjA .rd .efoparregullta,
rp :rosëhujg rotnë kadetë
R
Tana
pakryerën e veprores, marrin këto mbaresa vetore:
veta I -jaKote -nim
S'mund tëveta II
rri këtunë, -je Kam të tjera
-nitpunë, po hiqu nga unë!
veta III -nte(-te)
Tana -nin
С акилбуkjoпеРmurtajë!
jam kam
токинбечу ан абертопу иpunoj ењавурбодо аз
Ujku të të hajë!
ësiUnë
nodeqisha
aM ës sëNe
kilbishim
upeR ët sëcnekhSkisha
*ë*t e*hdkishim
timisrA ët tirtspunoja
inim e nimipunonim
dnevtkA eM
Ti ishe Ju ishit kishe kishit punoje punonit
Aib)ishte - Ç'po
Atabënishinshamia? kishte
rollokhkishin
s irbil jitëk e nipunonte
mirodrëp ehpunonin
d nimitarim
- Asgjë, gjysh.
- A po e valëvit era?
Që të kemi një pasqyrë më të qartë, në vazhdim poајjapim инодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
edhe disa folje të tjera në kohën e pakryer:
a) forma- Nuk veprore
e di, gjysh. :ipythS
shkoj - shkoja,
- Ngashkoje, shkonte;
deti, apo nga toka? shkonim, shkonit, shkonin. ihzariT :
laj - laja,
- Ngalaje,deti,
lante;
ngalanim,
deti... lanit, lanin.
kthej - ktheja, ktheje, kthente; kthenim, * * * kthenit, kthenin.
luaj c) - luaja, luaje, luante; luanim, luanit, luanin.
NËNA: Agim, zgjohu!
hap - hapja, hapje, hapte; hapnim, hapnit, hapnin.
mbyll - mbyllja, mbyllje, mbyllte; mbyllnim, mbyllnit, mbyllnin.
NËNA: Shtatë.
lëviz - lëvizja, lëvizje, lëvizte; lëviznim, lëviznit, lëviznin.
pi - pija, pije, pinte; pinim, pinit, pinin.
di - dija, dije, dërgojë
dinte; dinim, dinit,
në shkollë medinin.
veturë.
dua - doja, doje, donte;
donim, donit, donin.
vij - vija, vije, vinte; vinim, vinit, vinin.
29
9
277
Recensues:
b)Osmani
dr. Ismet forma joveprore
“BllazheNëKoneski”,
formënShkup
joveprore, foljet marrin këto mbaresa vetore:
Ibe Mustafa
mësimdhënëseveta I
në ShFK -(h)esha
“25 Maji” -(h)eshim
veta II
Hasanbeg, Shkup -(h)eshe -(h)eshit
Safet Nurediniveta III -(h)ej -(h)eshin
Gllumovë, Shkup
Për
Redaktor shembull:
gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili
lahem - lahesha, laheshe, lahej; laheshim, laheshit, laheshin.
bëhem - bëhesha, bëheshe, bëhej; bëheshim, bëheshit, bëheshin.
ulem
nr. 22-991/1 të-datës
ulesha, uleshe,
13. 06. ulej; uleshim,
2011 miratohet përdorimi uleshit,
i këtij libriuleshin.
shkollor

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
228
8
:seusneceR
Shpjegim
koha e kryer e thjeshtë inamsO temsI .rd
(aorIsTI) ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
a)
Mendohu pukhS ,gebnasaH
Tana
Në cilën kohë është kryer veprimi i shprehur ”irëhsanga rF imfoljet aS“ KeFhdhëna S ën sënme ëhdmisëm
shkronja të hijesuara në tekstin e Kote mëposhtëm. pukhS ,ëvomullG
Tana
.рб ајинодекаМ акилбупеР ан акуPlaku ан и еинi аurtë возарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
к и н б е ч у ј о в
Një plak nëntëdhjetë vjeç poKote о а н а т а б е р т о п у а
mihteв урбоdheun до ес .дeогpo 2 .60 .31një
110mbillte до 1hardhi.
/199-22
Njëësimik
nodeiqatij
Mshkoi
ës sëkilatje, bupeRe ëpa t sëdhe
cnekheSpyeti: ët ehd t"Ke imisshpresë
rA ët tirtsinim tëerrosh nimidneetë vtkhash
A eM
S'mund të rri këtunë, pyeti
Kam të tjera punë,tipo hiqu nga unë!
pemë nga kjo?" r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 .rn
Tana
"Jo - tha plaku - murtajë! por mbollën të tjerët, hëngrëm ne, tani mbjel-
С акилбуkjo пеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
lim ne që të hanë të tjerët."
ësinodeqaoristi
aM ës sëikshqipes
ilbupeR ëttregon S*ë*tveprim
sëcnekhnjë e*hd timisqë
rA ka
ët tipërfunduar.
rtsinim e nimidnevtkA eM
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
mëso- më shumë
Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Funksioni : ihzariT
- Ngakryesor i kohës
deti, apo së kryer të thjeshtë është që të tregojë
nga toka?
një veprim ose gjendje
- Nga deti,tënga
përfunduar
deti... në një kohë të shkuar, d.m.th. para
momentit të të folurit, zakonisht në praninë
* * * e personit që e tregon.
c) NËNA:
Agim, zgjohu!
Po japim mbaresat
NËNA: Shtatë. vetore të foljeve në kohën e kryer të thjeshtë:
-a I -am / -ëm / -më /-em
-e II -at / -ët / -të /-et
-i /-u III -an / -ën / -në /-en
29
9
299
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesor Detyrë
në Fakultetin e Filologjisë
Ibe Mustafa
Vëreni zgjedhimin e foljeve të mëposhme. Format e këtyre foljeve
mësimdhënëse në ShFK “25
përpiquni t’i përdorni Maji”
drejt.
Hasanbeg, Shkup
jamNuredini - qeshë, qe, qe; qemë, qetë, qenë.
Safet
mësimdhënës
kam në
- ShFK
pata,“Sami
pate,Frashëri”
pati; patëm, patët, patën.
Gllumovë, Shkup
shkruaj - shkrova, shkrove, shkroi; shkruam, shkruat, shkruan.
kthej - ktheva, ktheve, ktheu, kthyem, kthyet, kthyen.
gjej - gjeta, gjete, gjeti; gjetëm, gjetët, gjetën.
luaj - luajta, luajte, luajti; luajtëm, luajtët, luajtën.
nr.bëj
22-991/1 të -datës
bëra,13.bëre, bëri;
06. 2011 bëmë,përdorimi
miratohet bëtë, bënë.
i këtij libri shkollor
hyj - hyra, hyre, hyri; hymë, hytë, hynë.
Соzëрешение на- Министерот
zura, zure,за образование
zuri; и наука
zumë, zutë, на Република Северна
zunë.
hap бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува
- hapa, hape, hapi; hapëm, hapët, hapën. важноста на Одлуката
mbyll - mbylla, mbylle, mbylli; mbyllëm, mbyllët, mbyllën.
sëdal - dola,tëdole,
Veriut nr. 26-125/1 doli;
datës 29. 01.dolëm, dolët, dolën.
2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
them dhe përdorimin
miratimin - thashë, ethe,
këtijtha;
libri thamë,
shkollor thatë, thanë.
shoh Министерство
Издавач: - pashë, pe, pa; pamë,иpatë,
за образование наука panë.
на Република Северна
vij - erdha, erdhe, erdhi; erdhëm, erdhët, erdhën.
dua - desha, deshe, deshi; deshëm, deshët, deshën.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
330
0
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
vetat e foljes ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
Vetë e foljes quhet forma foljore që tregon se kush e kryen
veprimin (unë, ne, ti, ju, ai, ajo; ata, ato). Përgjithësisht, në gjuhën shqipe
nuk është
a) e domosdoshme që përemrat vetorë të përdoren pukpara
hS ,gefoljeve,
bnasaH
Tana
siç ndodh në gjermanishten, anglishten ose frëngjishten.
Numër i foljes quhet forma foljore ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdkryhet
që tregon se veprimi misëm
Kote
nga një ose më shumë qenie ose sende. Folja ka dy numra: puknjëjësin
hS ,ëvomdhe ullG
shumësin. ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
Moj, mos je foljet e marrë? njëvetore Kam ardhë më parë.
Kote
ësinodFolje
eqaMnjëvetore
ës sëkilbupjanë eR ët sfoljet
ëcnekhqë S ëpërdoren
t ehd timisrvetëm A ët tirtsnëinim e nimeidntretë
vetën evtkAdhe eM
që shënojnë: r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 11 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 .rn
Tana
- dukuri atmosferike: bie (shi, borë), fryn (erë), bleron (natyra), gjel-
bëron (bari), С акилбуkjo
ushton пеРmurtajë!
(mali) анetj.
акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
- veprime karakteristike
Ujku të të hajë! për токинбhingëllin
kafshët: ечу ан абе(kali),
ртопу и leh ењ(qeni),
авурбодо аз
pëllet
ësino(gomari).
deqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
r-ëpfoljet
timideneV e air(s'më)
tipit: ëmhsfelbesohet,
v tehodhzabëhet,
v 0202 .kujtohet;
10 .92 sëtadpëlqen
ët 1/521etj.
-62 .rn tuireV ës
- folje të -formës
Asgjë,joveprore,
gjysh. si: dihet, flitet, thuhet, kuptohet, parashiko-
het etj. - A po e valëvit era? ајинодекаМ
-tufoljet: jam,
ireV ës -ësPo, vij,
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :sekeq,
shkoj,
inodgjysh. dal në shprehjet, si: s'është mirë, s'është utoB
s'më vjen mirë, s'më
- Nga poshkon etj.
valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Gjyshi priti dhe pastajPavetore
tha: :жариТ
foljet
:ihzariT
Folje pavetore
- Nga deti,janë:
nga deti...
- disa folje ose shprehje që emërtojnë * * * dukuri atmosferike: vetëtin,
bubullin, c) veson, : Agim,
NËNAbën zgjohu!
ftohtë, bën ngrohtë, resh etj.
- foljetAGIMI
duhet: Sa
dheështë
do; ora?
NËNA: Shtatë.
- foljet jokalimtare të formës joveprore: s'shkohet, s'rrihet, s'lyhet,
s'flihet etj. AGIMI: O, qenkam vonuar!
Foljet NËNA : Jo, bir.
njëvetore Sot nënanuk
ose pavetore do tëmarrin
të kryefjalë. T'u bësh këtyre
foljeve pyetjen cili, cili dërgojë
cila përnëtashkollë me veturë.është pa kuptim: Dje bëri
gjetur kryefjalën
ftohtë. AGIMI: Mirë, nënë.
39
9
311
Recensues:
GJYMTYRËT KRYESORE TË FJALISË
dr. Ismet Osmani
Mendohu
Ibe Mustafa
Shikoni vizatimet e dhëna dhe lexoni fjalitë.
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup
nr. 22-991/1 të Ardiani
datës 13. lahet.
06. 2011 miratohet përdorimi i këtij Ermira mëson.
libri shkollor

Nëna lexon. Kali vrapon.
Печати:Mendohu
Shtypi: Mendoni dhe përgjigjuni:
Тираж:- Në fjalinë e parë flitet për ___________________________
Tirazhi:- Në fjalinë e dytë flitet për ___________________________
- Në fjalinë e tretë flitet për ___________________________
- Në fjalinë e katërt flitet për ___________________________
Emrat Ardiani, Ermira, nëna dhe kali janë kryefjalë.

Pra, kryefjalë është fjala për të cilën flitet në fjali.
Si e dallojmë kryefjalën?
Kryefjala gjendet me njërën nga pyetjet: kush? (për njerëz), cili?

cila? cilët? cilat? (për frymorë e gjësende). P.sh. Kush mëson? - Ardiani.
Cili vrapon? - Kali.
32
32
:seusneceR
Shpjegim
Kryefjala rëndom mund të zëvendësohet me përemrat inaai,
msO ajo,temata,sI .rd
ato. ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e forp
shpeshMendohu
a)
Mendoni dhe përgjigjuni vetëm meTana një fjalë. pukhS ,gebnasaH
Ç'bën ashtu,_______________
- Çfarë bën Ardiani? moj Kote? inideruN tefaS
- Çfarë bën Ermira? _______________ ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
- Ç’bën babai? _______________ pukhS ,ëvomullG
- Çfarë bën kali? _______________ ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
Fjalët кMoj,
mëson, mos je e marrë?
инбечу јоlahet, во ан атlexon абертопdhe
Kamvrapon ardhë më parë.
у авурбодо есjanë .дог 1kallëzues.
102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinoKallëzuesi
deqaM ës sëktregon ilbupeRse ët sç'thuhet
ëcnekhS ëpër t ehdkryefjalën.
timisrA ët tirKallëzuesin tsinim e nimidneegjejmë vtkA eM
më lehtë në fjali duke pyetur se ç'bën? apo ç'pëson? kryefjala. 9-22 .rn
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9
Tana
Detyrë анревеÇ'thotë
Lidhni fjalët e kolonës A me ato токtë ечу ан абBерqë
инбkolonës топtë у иfitoni
ењавуfjali.рбодо аз
Ujku të të hajë!
ësinodeqaM ës sëkilbuApeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinBim e nimidnevtkA eM
rëp timidneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .10 .92zë sëtpeshq.
ad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
b) Bariubën shamia?
- Ç'po rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
Bujkugjysh.
- Asgjë, ndreq makina.
- AMekaniku
po e valëvit era? gatuan bukë. ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
iAktori
nodgjysh.
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e epunon
hd timisrtokën.
A e airtsiniM :seutoB
- Nga po valëvit, nga lindja apo nga
Shkrimtari përëndimi?
qeth flokët. :итачеП
Gjellëbërësi shkruan libra.
Bukëpjekësi shet produkte. :ihzariT
Peshkatari ruan delet.
Floktari përgatit gjellë.
***
c) Shitësi
NËNA: Agim, zgjohu! luan në film.
NËNA: Shtatë.
PËR TË QESHUR
MËSUESI : Në fjalinë “Hajni është arrestuar”,
ku është kryefjala?
nxËnËSI : Në burg, zoti mësues.
9393
33
Recensues:
dr. Ismet Osmani KUPTIMI I PARË DHE
KUPTIMI I FIGURSHËM I FJALËVE
Ibe Mustafa
Si në
Hasanbeg, komunikimin tonë të përditshëm, ashtu edhe në letërsinë
Shkup
artistike (në prozë e në poezi) përveç në kuptimin themelor, fjalët
Safet Nuredini
shpeshherë
mësimdhënës në përdoren
ShFK “Saminë kuptim
Frashëri” të bartur, në kuptim figurativ.
ta shfletojeni Fjalorin shpjegues të shqipes ose Fjalorin shp-
Po Shkup
Gllumovë,
jegues
Redaktorelektronik do dr.
gjuhësor: prof. të Ajten
vëreni se shumë fjalë kanë kuptimin e parë dhe
Qamili
një varg kuptimesh të tjera, ndër të cilat edhe kuptime të figurshme.
Sëодpari
22-991/1 jepet
13. 06. kuptimi
2011 i parë (me
год. се одобрува numrinна
употребата 1),овој
pastaj kuptimet e
учебник
tjera
Me (2, 3, 4…)e dhe
Aktvendimin në fund
ministrit edhe
të Arsimit dhekuptimi apotëkuptimet
të Shkencës Republikësesëfigurshme
Maqedonisë(5
apo22-991/1
nr. të ndonjë numri
të datës tjetër
13. 06. 2011pasues).
miratohet P.sh.: fjala
përdorimi i këtij ka këto kup-
libri shkollor
GLLAbËRoJ
time:
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Të mësuarit kreativ
Bashkë me arsimtarin në Fjalorin shpjegues të shqipes gjeni disa

fjalë që kanë shumë kuptime dhe diskutoni për to.
34
3 4
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
KRAHINoRIZMAT
Krahinorizmat ose fjalët krahinore janë ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdvetëm
ato fjalë që përdoren misëm
P.sh.:
në një a) krahinë a të folme të caktuar, si p.sh. korube “zgjuapbletësh”, ukhS ,gebnbod- asaH
Tana
ile “shishe”, bonjak “jetim”, dybek “tundës”, kollomboq “misër”, inidkorit
eruN “tur-tefaS
përoj”, xhit “çka“, dixhit “diçka“ etj. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
Pjesa më e madhe e fjalëve dialektore e krahinore në pushqipen
khS ,ëvomjanë ullG
të përbashkëta, por dallime më të mëdha ilimaQ netjA .rdnë
hetohen .forvariantet
p :rosëhujg fonetikerotkadeR
Tana
të.рбtëајиnjëjtës
нодекаМfjalë, акилбtë Р ан аborë,
упеtipit куан иbor, еинавvdorë,озарбо аxborë, з торетсzborë;иниМ аshtëpi, н еинешеshpi, р оС
к
shpaj/shpoj/shpëj. и н б е ч у ј о в о а н а т а б е р т о п у а в ур б о д о е с . до г 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 до 1 / 1 9 9-22
Kote
ësinoDodeqapërmendur
M ës sëkilbupese R ëpara t sëcneformimit
khS ët ehdtë timgjuhës
isrA ët tisë rtsinnjësuar
im e nimiletrare dnevtkA (në eM
Kongresin e Drejtshkrimit, Tiranë, 1972) pothuajse të gjitha veprat.re
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 11 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 n
Tana
shkrimtarëve tanë janë shkruar në gjuhën dialektore a krahinore.
Por, веÇ'thotë
анреedhe С аки лбуkjo
pas еРmurtajë!
пformimit ан акуанtëи gjuhës еинавозаstandarde рбо аз торетсshqipe, иниМ анpërdorimi еинешер оСi
fjalëve dialektore e krahinore në letërsinë artistike është i lejueshëm.
NEoLoGJIZMAT
- Asgjë, gjysh.
- A po e valëvit era? ајиfilluar
нодекаtë М
Neologjizmat janë fjalë dhe shprehje të reja, që sapo kanë
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
përdoren në gjuhën letrare. Fjalët e reja krijohen për të pasuruar
fjalorin, për t’i zëvendësuar fjalët e huaja të panevojshme, fjalët e moçme
etj.
Fjalë të reja, në shqipen janë, p.sh. bashkëbisedim (ka zëvendë- :ihzariT
suar fjalën dialog), drejtshkrim (në vend të ortografi), drejtshqiptim (në
vend të ortoepi), bashkëjetesë (koekzistencë), përngjashmim (asimilim),
***
vetëdije (koshiencë), cilësi (kualitet), sasi (kuantitet), përmasë (propor-
cion), risi (novitet) etj.
Fjalët e reja ndërtohen me lëndën e gjuhës amtare. Neologjizma
NËNA: Shtatë.
mund të krijojnë populli, përkthyesit, gjuhëtarët, shkrimtarët etj.
Shkrimtari që ka sjellë numrin më të madh të neologjizmave me funk-
sione artistike është, pa dyshim, Ismail Kadareja, si borëtar, darkëtar,
dyshimtar, kanuntar, qelqëri, mosfjetje, mospjellje, penglënës etj.
39
9
355
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesorNë
nëhartën
Fakultetin e Filologjisë është paraqitur shtrirja territoriale e fjalës
e mëposhtme
“Bllazhe Koneski”,
kashtë Shkup
në disa fjalë krahinore, që formojnë sinonime: tallë, kashtë, mis-
Ibe Mustafa
rishtë, mishtrishtë, lëpushkë, degë, kallam. Si i thonë në të folmen tënde?
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
36
3 6
:seusneceR
Shpjegim
PËRDORIMI I ZANOREVE I DHE Y inamsO temsI .rd
shpeshKur hasetflasim
edheenë kur shkruajmë,
veprat shpeshherë
e tjera letrare, si dhe në nuk i përdorim
jetën e përditshme.
afatsuM drejtebI
zanoret /i, y/. Gabojmë atëherë kur fjalët që”ikanë
P.sh.: jaM 52/y/ “ KFi hpërdorim
S ën esënëhme dmi/i/.
sëm
a) p u k h S , g e b n a saH
Këtë mospërdorim të drejtë të zanoreve Tana /i, y/ e bëjmë për shkak se disa
të folme tonaÇ'bën nuk eashtu,
kanë moj
zanoren
Kote? /y/, por në vend të saj kanë inide/i/.
ruN tefaS
Këto dy zanore dallohen njëra nga ”irtjetra.
ëhsarF iDallimi
maS“ KFhkryesor
S ën sënëështëhdmisëse m
Kote
pukhS ,ëvomullG
gjatë shqiptimit të /i/-së
S' është puna buzët
jote. nuk marrin pjesë, ato janë pasive. Kur
shqiptojmë /y/-në buzët zgjaten përpara Tana dhe rrumbullakohen. Pra, /i/-
ja.рështë
б ајиноzanore
декаМ акjobuzore,
илбупеР ан акуан и/y/-ja
Moj, mos je e ndërsa
еинавозështë
marrë? Kam ardhë
арбо аbuzore.
з торетсиниМ ан еинешер оС
më parë.
Po kështu, në disa të folmeKote tona /i/-ja diftongohet në njërin nga
ësinodeqa[aj,
M ësej,sëkëj,
ilbuoj],
peRsiëtnë
sëcfjalët
nekhSshtëpi
ët ehd timshpi
isrA ë>t tshpaj;
irtsinim e nim>idmajr,
nevtkAmik eM
diftongjet S'mund të rri këtunë, Kam të> tjera punë, pomirë hiqu nga unë!
> majk, trim > trajm e në shumë fjalë Tana të tjera. Ka edhe fjalë ku /y/-ja ka
kaluar në /i/ e pastaj është shpërbërë (diftonguar), si sy > si > saj, fyell
>
атаfiell
кулд>О fill
ан а>тсfajll
онжаetj.
в авуSipas
жлодорrregullave,
дог 0202në.10shqipen
п ес .Kote .92 до 1/5standarde
21-62 .рб ајиformatнодекаМ e
fjalëve me diftongje
Ujku të nuk janë normative.
të hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
- Asgjë, gjysh. DIKTIM
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
DY :ipythS
- Nuk e di, gjysh.
Dy sy pushojnë në një lule, :жариТ
Dy deti,
duar apo
përqafojnë një nënë, :ihzariT
- Nga nga toka?
Dy deti,
- Nga veshëngadëgjojnë
deti... një këngë,
Dy këmbë vrapojnë kah* shkolla.
**
Dy: lapsa,
AGIMI Sa është
dy ora?
libra, dy fletore,
NËNA: Shtatë.
Dy çanta, dy goma, dy vizore,
Shkojnë së bashku në shkollë,
Të kapura dorë për dore.
39
9
377
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesor në FakultetinPËRDORIMI
e Filologjisë I DREjtË I tOgjEVE
tË ZANOREVE ua, ue, ie, ye
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkupshqipe ka një varg fjalësh që përmbajnë togje (grupe)
Gjuha
zanoresh, si ua, ue, ie, ye, etj.; si dua, shkruaj, (kam) punuar; mësues,
Safet Nuredini
mësimdhënës
dëgjues, në ShFKdiell,
shikues; “Sami miell;
Frashëri”
arsye, fyell, lyej, pyes etj. Te togjet e
Gllumovë, Shkup
zanoreve theksi bie në zanoren e parë.
Nën на
Со решение ndikimin
Министерот e shqiptimeve
за образование dialektore, ndonjëherë
и наука на Република grupetбр.e
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој
zanoreve nuk i shqiptojmë dhe nuk i shkruajmë të plota, por ato i cun- учебник
Me Aktvendimin
gojmë e ministrit
(i shkurtojmë apotë iArsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
përngjashmojmë).
P.sh.: dua > du, shkruaj > shkruj, përdorimi i këtijpunuar
(kam) libri shkollor
> (kam) punu;
mësues > msus, dëgjues > dëgjus, shikues > shikus; diell > dill, miell >
mill; lyj,Министерот
lyej > на
Со решение lij etj. за образование и наука на Република Северна
Në shqipenи употреба
standardeна учебникот
togjet e zanoreve duhet të shkruhen dhe
Me Aktvendimin e ministrit
të shqiptohen të plota,
plota të Arsimit
d.m.th. dhe të Shkencës
duke të Republikës
i ruajtur elementet së përbërëse
Maqedonisë të
së Veriut nr.pa
grupeve, 26-125/1 të datës 29. 01.
i përngjashmuar 2020
ose pavazhdohet vlefshmëria
i cunguar ato. e Vendimit për
Издавач:PoМинистерство
sjellim disa за образование
fjalë me togje иzanoresh
наука на Република
në formën Северна
normative.
P.sh.: ftua, grua, muaj, përrua, thua, bluaj, druaj, quaj, ruaj,
Печати:
mësuam, punuam; dëgjues, edukues, mësues; i dëgjueshëm, i
Shtypi:
gëzueshëm; arsye, dyer, krye, kryesor, lyej, ngjyej, i pëlqyeshëm, pyes, i
Тираж:
shkëlqyeshëm; diell, qiell, miell etj.
Tirazhi:
38
3 8
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
PËRDORIMI I DREjtË I BASHKËtINgËLLOREVE
q, ç; gj, xh; r, përveç
Dialogu apo bashkëbisedimi rr; h, f,senj,
në pv
ukdramatikë,
hzallB“
P.sh.: Drejtpërdorimi i bashkëtingëlloreve q, ç dhe gj, xh
”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Lexojmë ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
Lexoje me kujdes këtë poezi.Tana Çfarë na këshillon ajo?
Kote
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcneSTILOLAPSI
khS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Stilolapsin mora Tana
С акилбуkjo
të murtajë!
пеРshkruaj
ан акуанfillova,
и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдО ан атсонжав аmë вужлgaboi
одорп dora
ес .Kote
shumë
Ujku të të hajë! keq shkrova.
токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
rëp timidneV e airëm Gomën
hsfelv teatëherë
hodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
b) - Ç'po bën shamia?
e mora me shpejtësi,
i rashë
- Asgjë, gjysh. shumë herë,
- A po e por shkrimi
valëvit era? nuk u fshi. ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Më treguan, është ngjyrë
me të s'mund të luaj,
me kujdes, mirë
Gjyshi priti dhetëpastaj tha: :жариТ
duhet shkruaj.
:ihzariT
- Nga deti, nga
Bashkëtingëlloret deti...
[q] dhe [gj] në disa të folme popullore i shqipto-
jmë si [ç], [xh]. Prandaj, si kur flasim, * * * ashtu edhe kur shkruajmë,
c)
shpeshherë në
NËNA : Agim,
vend zgjohu!
të /q/-së përdorim /ç/-në, ndërsa në vend të /gj/-
së përdorim AGIMI/xh/-në.
: Sa është ora?
P.sh.: NËNA çaf, qen > çen, qiri > çiri, qilim > çilim, qershi > çer-
qafë: >Shtatë.
shi, qiell > çill, qift > çift, qymyr > çymyr, çimir; qyqe > çyçe, çiçe; gjak >
xhak, i gjallë > i xhall, gjarpër > xharpën, gjashtë > xhasht, gjeth > xheth,
gjysh > xhysh, xhish etj.
Dihet se sipas rregullave drejtshqiptimore dhe drejtshkrimore
fjalët e mësipërme duhet të përdoren me /q/ose me /gj/.
39
9
39
Recensues:
dr. Ismet Osmani
PËRDORIMI I DREjtË I BASHKËtINgËLLOREVE
“Bllazhe Koneski”, Shkup r, rr
Ibe Mustafa
Mendohu
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Lexoninëçiftet
mësimdhënës ShFK e“Sami
fjalëve të dhëna dhe thoni kuptimin e tyre.
Frashëri”
Gllumovë,
arëShkup
~ arrë, rasë ~ rrasë, deri ~ derri, rimë ~ rrimë ~ rrymë
Në disa
Со решение të folme заtona,
на Министерот bashkëtingëllorja
образование /rr/ zbutet
и наука на Република në /r/.
Mirëpo, од
22-991/1 në13.
gjuhën
06. 2011standarde shqipeупотребата
год. се одобрува këto dy bashkëtingëllore
на овој учебник dallohen.
AtoAktvendimin
Me janë fonema të veçanta
e ministrit dhe dhe
të Arsimit shkruhen metëshkronja
të Shkencës Republikëstësëposaçme.
MaqedonisëKa
nr.
disa22-991/1 të datës (si
çifte fjalësh 13.ato
06. 2011 miratohet përdorimi
që i shënuam më lart)i këtij libri shkollor
që dallohen për nga kup-
timi nëse kanë /r/ ose /rr/.
Mëso më shumë
Në gjuhën letrare shqipe /rr/-ja shqiptohet dhe shkruhet në fillim,
në mes dhe në fund të fjalës:
Botues:a)Ministria e Arsimit
në fillim dhe e si:
të fjalës, Shkencës e Republikës
rrafsh, së Maqedonisë
rregull, rreth, së Veriut
rreze, rrezik, rrënjë,
rrotë,
Печати:rrugë, rrymë; rri, rrit, (i, e) rrallë, rreth e rrotull etj.
Shtypi: b) në mes të fjalës: arrë, burrë, furrë, karrige, përrallë, përrua,
Тираж: arrij, harroj, ngatërroj, kurrë etj.
qerre,
Tirazhi:c) në fund të fjalës: ëndërr, kokërr, oborr, sherr, terr, tmerr, varr;
korr, marr (por mora), nxjerr (por nxora) etj.
Detyrë
Në të folmen tënde a i dalloni bashkëtingëlloret /r, rr/?
40
4 0
:seusneceR
Shpjegim
PËRDORIMI I DREjtË I BASHKËtINgËLLOREVE inamsO temsI .rd
h, nj,përveç f, v se në dramatikë, shumë
Dialogu apo bashkëbisedimi pukhS ,”iksenoK ehzallB“
P.sh.: Nën ndikimin dialektor, bashkëtingëlloret /h, nj, f, v/
”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm ndonjëherë
a) pukhS ,gebnasaH
nuk i shqiptojmë e nuk i shkruajmë Tana siç duhet. Në disa të folme të
shqipes /h/-ja Ç'bën nukashtu, shqiptohet moj Kote? fare ose dëgjohet dobët. inideruN tefaS
Kote
pukhS ,ëvomullG
të mësuarit kreativ TanailimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Kote
ësinoDuhet
deqaM ëtë s sënyjëtohen
kilbupeR ët seëctë nekshkruhen
hS ët ehd tim meisrA/h/ tsinim eha,
ët tirfjalët: nimhap,
idnevthartë,
kA eM
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e
harroj, hënë, hudhër, i hollë, hundë, hallë; aheng, lahem, ah, krah, fsheh,h o t a r i m 11 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 -22 .rn
Tana
shoh etj.
атакулдHerë-herë
О ан атсонжnë ав аvendвужлоtë дор/h/-së
п ес .Kote догgabimisht
0202 .10 .92përdorim до 1/521-6/f/-në.2 .рб ајинKështu одекаМ
fjalët njoh, shoh,
Ujkui të ftohtë,
të hajë! i nxehtë, i mprehtë токинбеч eуndonjë
ан абертtjetërопу и iењ авурбодо аeз
nyjëtojmë
ësinodeqaM ënë
i shkruajmë s sëformë
kilbupetë
R ëgabuar: *ë*t e*hshof,
t sëcnekhSnjof, d timiisrftoftë,
A ët tirtisinxeftë,
nim e niimmpreftë.
idnevtkA eM
rëEdhe
p timid/nj/-ja
neV e airënëmhsfefolmet
lv tehodhzav 0202 .1nuk 0 .92 përdoret
sëtad ët 1/5kudo
21-62 njësoj.
.rn tuireVAtë
ës
b) - Ç'po bëntë shamia? dialektore
jorrallë e zëvendësojmë
- Asgjë, gjysh. me /j/-në ose /n/-në, si p.sh.: e zoja < e zonja,
baj < banjë, -ftoj A po< ftonj, thoj era?
e valëvit < thonj; ni < një, nizet < njëzet etj. ајинодекаМ
tuiNë
reVpërdorimin
ës -ësPo,
inodgjysh.
eqaMe ëbashkëtingëllores
s sëkilbupeR e sëcnek/v/ hS e kaehd më
timispak
rA e shmangie.
airtsiniM :seuAtë
toB
- Nga po valëvit,
zakonisht e përdorim drejt, si:nga lindja
vezë, apo
vesh, nga përëndimi?
i vogël, :итачеП
vazo; punova, mësova,
:ipythS
shkrova etj. - Nuk e di, gjysh.
Të gabueshme janë format e fjalëve kavi, shivi, thivi; shkovi, :ihzariT
punovi, msovi, gruva etj., ndërsa forma normative janë kau, shiu, thiu;
shkoi, punoi, mësoi, grua.
***
NËNA: Shtatë.

49
9
411
Recensues:
dr. Ismet Osmani
PËRDORIMI
profesor në Fakultetin e Filologjisë I DREjtË I tOgjEVE
tË BASHKËtINgËLLOREVE
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Kur dy bashkëtingëllore përdoren shpesh njëra pranë tjetrës, for-
Safet Nuredini
mojnë grupenëaShFK
mësimdhënës togje“Sami
bashkëtingëlloresh.
Frashëri” Të tilla janë togjet mb, nd, ng,
Gllumovë,
ngj, Shkup
pl, pj, fl, fsh, bl, br, vj, shk etj. Më shpesh përdoren togjet mb,
Redaktor
nd, ng, gjuhësor:
ngj.
ngj prof. dr. Ajten Qamili
Grupet
Со решение e bashkëtingëlloreve
на Министерот за образование përdoren nëРепублика
и наука на fillim, në mes dheбр.
Македонија në
22-991/1
fund të одfjalës.
13. 06.Përdorimi
2011 год. сеiодобрува
drejtë iупотребата
grupeve на të овој учебник
bashkëtingëlloreve në
gjuhën
Me e sotmee ministrit
Aktvendimin letrare tëshqipe
Arsimitdel
dhei të
vështirësuar për arsyesëse
Shkencës të Republikës në shumë
Maqedonisë
nr.
të 22-991/1
folme gegetë datës
për13. 06. 2011 miratohet
lehtëshqiptim ato përdorimi i këtij libri shkollor
janë përngjashmuar (asimiluar) në
bashkëtingëllore të rëndomta, ose ndonjëra nga to është shkrirë në një
Со решение
tingull на Министерот за образование и наука на Република Северна
të vetëm.
MBANI MEND
miratimin dheNë përdorimin
shqipen standarde është ngritur në normë që togjet e
e këtij libri shkollor
bashkëtingëlloreve të ruhen të plota, si në nyjëtim ashtu
Македонијаedhe në shkrim, në të gjitha pozitat: në fillim, në mes dhe
Botues: Ministria
në funde Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
të fjalës.
Печати:
Shtypi:
P.sh.:
Тираж:mb: mbush, mbaroj, mbesë, mbetem, (për)mbi, mbij, mbyt; i ëmbël,
Tirazhi:
këmbë, gjemb, humb, krimb, plumb, shkëmb etj.;
nd: ndaj, ndesh, ndër, ndërmarrje, ndërmjetës, ndërtoj, ndjek,
ndjell, ndodhem, ndriçoj; andej, këndej, mandej, mundoj, përmendsh,
prandaj; kuvend, mend, mund, vend, përmend etj.;
ng: nga, ngacmoj, ngarkesë, ngij, ngut; kungull, i mangët, mëngë,
shtëllungë, trangull; cung, deng, peng, trung etj.;
ngj: ngjaj, ngjall, i ngjashëm, ngjyrë; engjëll, tungjatjeta, thëngjill;
qengj etj.
pl: plak, pleqëri, plep, pleh, pluhur, plesht, plumb, plis, plot etj.
bl: bletë, bluaj, bli, blej etj.
fl: flutur, flakë, fletë, fletore, fle, fletëpalosje, fletëparaqitje etj.
42
4 2
:seusneceR
Shpjegim
PROgRAMI KOMPjUtERIK PËR DREjtSHKRIM inamsO temsI .rd
hzallB“
Mendohu
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Kote
Ç’është drejtshkrimi? pukhS ,ëvomullG
Siç dihet, alfabeti është inventar Tana i shenjave grafike, ndërsa drejt-
shkrimi është Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë. këtyre shenjave.
кинpërmbledhje
бечу јово ан аrregullash
табертопу авpër урбоkombinimin
до ес .дог 110e2 .60 .31 до 1/199-22
Kote
Drejtshkrimi është një sistem rregullash për të shkruar drejt e
S'mundfjalë
njësoj po tëronjëjtat të rri këtunë, Kam tëgramatikore,
tjera punë, po hiqu nga unë!
llokhs irbil jitëdhe
k i imtrajtat
irodrëp etetyre
hotarim 1102 .60 .31 spërëtadpërdorimin
ët 1/199-22 .ren
Tana
shkronjave të mëdha, si edhe për ndarjen e fjalëve në fund të rreshtit.
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
атакулдParimet
О ан атсонeжpërgjithshme
ав авужлодорп есtë.Kote доdrejtshkrimit
г 0202 .10 .92 доtë 1/5gjuhës
21-62 .рбshqipe
Drejtshkrimi i gjuhës shqipe* mbështetet në:
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
b) parimin
- Ç'po
1) fonetik, rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
bën shamia?
parimin
-2)Asgjë, gjysh.morfologjik dhe
-3)Aparimin
po e valëvithistorik-tradicional.
historik-tradicional
era? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Parimi- themelor i drejtshkrimit
Nga po valëvit, nga lindjatëapo
shqipes është parimi fonetik:
nga përëndimi? fonetik
:итачеП
në përgjithësi fjalët dhe pjesët
- Nuk e di, gjysh. e tyre të kuptimshme shkruhen ashtu
:ipytsiç
hS
shqiptohen Gjyshi
në ligjërimin
priti dheletrar.
pastajMbi
tha:76% e fjalëve në gjuhën shqipe:жариТ
shkruhen sipas- Ngaparimit
deti, apofonetik, ndërsa vetëm 23% shkruhen ihsipas
nga toka?
: zariT
parimit morfologjik,
- Nga deti,historik-tradicional,
nga deti... semantik dhe simbolik.
***
Për
c) të shkruar pa gabime
duhet mësuar rregullat e drejtshkrimit.
Përvetësimi iAGIMI
rregullave kërkon
: Sa është mjaft mund dhe përpjekje, megjithatë, po
ora?
të njihet struktura e tyre, detyra e mësimit të rregullave të drejtshkrim-
NËNA: Shtatë.
it lehtësohetAGIMI
mjaft.
: O,Për çdo rast
qenkam kur ndodhemi në mëdyshje duhet t’i
vonuar!
drejtohemi fjalorit të gjuhës së sotme shqipe (të shkruar në letër ose
Fjalorit shpjegues dërgojë
elektronik), Drejtshkrimit
në shkollë të gjuhës shqipe etj.
me veturë.
49
9
433
Recensues:
Osmanishqipe ka edhe Fjalor drejtshkrimor (Tiranë, 1972;
Gjuha
dr. Ismet
Prishtinë, 1973), Fjalor
profesor në Fakultetin drejtshkrimor elektronik AS 2.O. dhe Fjalor
e Filologjisë
shpjegues elektronik
“Bllazhe Koneski”, Shkup etj.
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup
Këta fjalorë elektronik mund të instalohen në kompjuter dhe pa
vështirësi
Со решениеmund t'i shfrytëzoni
на Министерот edhe juи nxënës
за образование наука на të dashur.Северна
Република Me këtë pro-
gram бр. 26-125/1 edhe
të rëndësishëm од 29.gjuha
01. 2020 год. сеbën
shqipe продолжува
pjesë nëважноста
mesin eна Одлуката
gjuhëve të
kompjuterizuara. и употреба на учебникот
Me programin të Arsimit dhe tëtëShkencës
e drejtshkrimit shqipestëmund
të korrigjohen mbi
një milion fjalë, përkatësisht rreth katër milion trajta të përsëritshme.
Shfrytëzuesit nuk i duhet trajnim i veçantë për përdorimin e këtij
programi, mjaftojnë vetëm disa minuta për përvetësimin e tij.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Mësim në laborator
Në laboratorin kompjuterik të demonstrohet mënyra e përdorimit të

programit kompjuterik për drejtshkrimin e shqipes.
44
4 4
Recensues:
dr. Ismet Osmani
VEÇORITË E POEZISË ARTISTIKE
Ibe Mustafa
Njerëzit shkruajnë poezi për të shprehur ndjenjat e tyre: gëzim,
hidhërim, dashuri, vuajtje. Kush ka shkruar poezi, ai e di që ajo zakon-
Hasanbeg, Shkup
isht vjen pas një frymëzimi shpirtëror. Megjithatë, njerëzit shkruajnë
Safet Nuredini
poezi edhe për
mësimdhënës të luajtur
në ShFK “Samime fjalët, për të krijuar imazhe dhe për t’u argë-
Frashëri”
tuar. Poezitë
Gllumovë, Shkupmë së shumti shkruhen në vargje me gjatësi të barabartë
ose të ndryshme
Redaktor dhedr.
gjuhësor: prof. përdorin mjete stilistike.
Ajten Qamili
Në poezi gjejmë shpesh fjali të ngarkuara me figura letrare që
nxitin
22-991/1imagjinatën,
од 13. 06. 2011ndërsa roli i pikësimit
год. се одобрува është
употребата për учебник
на овој t’i treguar lexuesit
ku Aktvendimin
Me të ndalojë ose ku të të
e ministrit krijojë
Arsimitritëm.
dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Poezia
nr. 22-991/1 tingëllon
të datës 13. 06. bukur. Tingujt
2011 miratohet që përsëriten
përdorimi i këtij libriose rima, e bëjnë
shkollor
poezinë më të këndshme për të dëgjuar. Shpesh, për hir të rimës poet-
ëveрешение
Со u lejohetна që të mos respektojnë
Министерот за образованиеrregullat
и наукаgramatikore
на Република ose drejtshkri-
Северна
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува
more kur këto janë në dobi të tingëllimit të bukur të poezisë. Për важноста на Одлуката
të shi-
juar veçoritë e poezisë artistike, lexojeni vjershën e mëposhtme të
Asdrenit.
Dua
Македонија Mbi bar dua të prehem,
Botues: Ministriatë këndoj,
e Arsimit tëdhedëfrehem,
e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати: të shoh rreth bagëtinë,
Shtypi: kur hanë dhe pinë;
Тираж:
të shoh fushat e blerta,
Tirazhi:
bimët kur i fryen era,
njerëzit kur punojnë
dhe çupat kur këndojnë!
Ah, dua dhe lulet,

kur i shfaqin pekulet,
dhe fluturat që venë,
mbi to dua të jenë;
bilbili t'ia thotë

nën diellin e ngrohtë.
Dua dhe Shqipërinë,
46
4 6
se atje kam shtëpinë, :seusneceR
Shpjegim
kur rrija nëpër ferrat inamsO temsI .rd
edhe lozja me shqerrat; ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
për këtë kam dëshirë
P.sh.: dhe s'dua më mirë, ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) atje dua të shkoj, pukhS ,gebnasaH
Tana
sa të jem
Ç'bën e tëmoj
ashtu, rroj!Kote? inideruN tefaS
Asdreni ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
.рбTë
ајинmësuarit
одекаМ акилбуkreativ
пеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Kote
S'mund SI TË
të rriSHKRUAJMË
këtunë, Kam tëNJË tjera POEZI?punë, po hiqu nga unë!
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
Përpjekjet tuaja të para përKote të shkruar poezi mund t’i filloni me
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес .дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
tema shumëUjku të tjeshta, p.sh. me përshkrimin
të të hajë! токинбечу аeнnjë аберsendi
топу иtëењnjohur авурбодоose аз
që ju pëlqen. Poezitë e para mund* t’i mendoni edhe si lojë fjalësh. Pjesa
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
më erëmadhe
p timidneeVnjerëzve,
e airëmhsfsidomos
elv tehodhzfëmijët,
av 0202 .zbaviten
10 .92 sëtakur d ët 1shkruajnë
/521-62 .rn tupoezi. ireV ës
Hidhni në letër çdo gjë që vini re për rolloobjektin
khs irbil jietëkzgjedhur,
e nimirodrëp.sh. p ehd një
nimivarg
tarim
- Asgjë, gjysh.
mbiemrashанpërshkrues,
ревеС акилбупdheеР аpërpiquni
н акуан и еиtë навgjeni
озарбfjalëо аз оqë втсрrimojnë
етсиниМme :чавto.
адзИ
Të marrim një
tuireV ës -ësPo, shembull.
inodgjysh.
- Nga
Ta zëmë po valëvit,
se kemi nga lindja
vendosur apo nga diçka
të shkruajmë përëndimi? :итачеП
për duart. Gjëja e
parë që mund - Nuk e di, gjysh.
të bëhet është mbledhja e fjalëve përshkruese dhe hedh- : i p y t h S
Gjyshi
ja e tyre në letër nëpriti
formëdhetë pastaj tha:P.sh.:
një liste. :жариТ
:ihzariT
duart, të vogla, të njoma, të vyeshme,
të dobishme, të bukura, punëtore,
***
fletore, qepin, shkruajnë
vizatojnë, punojnë, të palodhshme
Fillojmë
NËNA : Shtatë.
t’i radhisim në varg që të kenë kuptim dhe rimë:
Duart
NËNA : Jo,
tona bir. Sottënëna
janë do të të
të vyshme
janë tëdërgojë
bukra, nëjanëshkollë me veturë.
të njoma
AGIMI : Mirë,
Ato janë shumënënë.
puntore
në fletore shkruajnë bukur
49
9
477
Recensues: presim me gërshan
me xhilpan qepim rroba
dr. Ismet Osmani
Vizatojmë hanën, mbajmë lapsin,
Me to përqafojmë nanën.
Ibe Mustafa
Më pas i rishikojmë dhe i radhisim më mirë
Hasanbeg, Shkup
Orgonizojini fjalët, shprehni ndjesitë tuaja dhe përpiquni që
Safet Nuredini
vargjet të bëhen sa më bukurtingëlluese e të rimuara. Njëkohësisht
bëjmë edhe
Gllumovë, përmirësimin e gabimeve drejtshkrimore. Ja se si mund të
Shkup
riorganizohen vargjet e mësipërme:
22-991/1 од 13. 06. 2011Duart
год.tona
се одобрува употребата на овој учебник
Duart tona janë të vogla,
nr. 22-991/1 të janë
datës të
13.bukura, janë të njoma.
06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
Duart tona janë punëtore,

shkruajnë bukur në fletore.
Me to presim me gërshërë,
edhe qepimtëme Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
gjilpërë.
miratimin dhe përdorimin e këtij libri
Mbajnë lapsin, shkollorhënën
vizatojnë
Издавач: Министерство за образование
Për çdo ditë përqafojnëиnënën.
наука на Република Северна
Botues:Detyrë
Ministria e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:
Shtypi:
Krijoni një poezi sipas udhëzimeve të dhëna më sipër. Si frymëzim
Тираж:
mund t’ju shërbejë fotografia e mëposhtme.
Tirazhi:
48
4 8
:seusneceR
Shpjegim LLOJET E POEZIVE LIRIKE
inamsO temsI .rd
Dialogu
Klasifikimi apo bashkëbisedimi
tradicional i poezive përveç se në
lirike mbështetet pukdramatikë,
hS në
,”iktemën
senoK eshumë
hzallB“
që
shpesh
trajtohet. haset edhe(vjershat)
Poezitë në vepratsipas e tjera letrare,që
motiveve si dhe në jetën
trajtojnë e përditshme.
quhen: afatsuM ebI
P.sh.: a) poezi shoqërore, ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
b) poezi patriotike, Tana
c) poezi Ç'bën ashtu, moj Kote?
e dashurisë, inideruN tefaS
ç) poezi e peizazhit. Kote
pukhS ,ëvomullG
POEZIA E ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
DASHURISË
Tana
кинбеeчуdashurisë
Poezia lirike јово ан атаnëpërmjet
бертопу авурfigurave
бодо ес .дpoetike 60 .31 доndjenjat
ог 1102 .shpreh 1/199-22
Kote
mëësiintime
nodeqaMtëëstësëdashuruarve.
kilbupeR ët sëcneKëto khS ëtpoezi
ehd tim mund
isrA ët të
tirtflasin
sinim e për
nimihollësitë
dnevtkA eM e
rollokhs irbbukurinë,
ndjenjave, gëzimin, il jitëk i imipor
rodrëedhe
p tehopër
tarimpikëllimin,
1102 .60 .31i scili
ëtadhaset
ët 1/19shpesh
9-22 .rn
Tana
kur dy të rinj pengohen në dashuri.
Në евеÇ'thotë
анрlirikën лбуkjo
С акиtonë Рmurtajë!
пеgojore
ан акуdhe
ан и artistike,
еинавозарбmotiviо аз тореerotik
тсиниМzëанnjë еинvend
ешер оtëС
аrëndësishëm.
такулдО ан атсоKëngët лодорп ес .Kote
нжав авeужdashurisë дjanë
ог 02të02 shkurtra
.10 .92 до 1me /521një
-62 .kumbim
рб ајинодеhar-
каМ
monik. Dashuria Ujku konsiderohet
të të hajë! si ndjenjaтокинmë бечfisnike
у ан аберeтnjeriut.
опу и ењаZakonisht
вурбодо аз
ësiniokëndon
djali deqaM ësvajzës,
sëkilbupduke nekhS*ë*t e*hd tdhe
eR ët seëcpërshkruar imisrhyjnizuar
A ët tirtsinimbukuritë
e nimidnedhevtkAvir-
eM
tytet reëpsaj.
timidneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
- Asgjë, gjysh.
анревеС акилбупеР аVALLJA н акуан и EеиLULEVE
навозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
Vijnë vashat valle-valle Në mos diça të bëj tufë,
tuiGushë-e-gji-stolisura.
reV ës -ësPo,
inodgjysh.
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnShoqe ekhS e juehddëgjomëni:
timisrA e airtsiniM :seutoB
Një pëllumb,
- Nga ponjë sy-zorkalle
valëvit, nga lindjaBëni
apo nga
moj përëndimi?
një tog me lule :итачеП
Seç vjen méembollisura.
- Nuk di, gjysh. Dhe me to mbulo-më-ni; :ipythS
Ç'm'i ka hije shtat'i hedhur, Në ju pyeçin për mua: :ihzariT
- Nga deti, apo nga toka? Ç'u bë flog-banusheja?
Hije kraharuari,
Pa fillon me deti,
- Nga zë të nga
dredhur
deti... Thoni, se më një përrua
Motra së kënduari: * E* zu
* gjarpërusheja:
Ju që niseni për lule, Thoni, se ndaj një mburimi
AGIMI: Sa është
Shoqe moj të mijëza, ora? Më t'e patë fluturën:
Merr-më-ni as edhe mua
NËNA: Shtatë. Thoni, seç e zuri trimi
Nër pyje-e
AGIMIkorijëza;
: O, qenkam vonuar! Atë bel-këputurën.
Pritni moj të vi dhe unë
Maleve, lëndinave, Lasgush Poradeci
Ndaj çkëlqen pa të nënë.
AGIMI: Mirë, përdhunë
Fill-i trendelinave;
4
99
499
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Pyetje edhe
profesor në Fakultetin detyra
Filologjisë
Ibe Mustafa
8 Çka përshkruan poeti në këtë vjershë.
A janë të stolisura vashat?
8 Shkup
Hasanbeg,
8 A e dallon poeti ndonjërën prej tyre?
Safet Nuredini
8 Si në
mësimdhënës e përshkruan poeti dukjen e saj?
ShFK “Sami Frashëri”
Gllumovë,
8 Shkup
A ka kërkuar ai të shkojë bashkë me to të mbledhë lule?
Interpretim
nr. 22-991/1
4 Çkatë datës 13. 06. 2011lulet
simbolizojnë miratohet përdorimi
në këtë i këtij libri shkollor
vjershë?
4 Cilat figura stilistike përdoren në këto vargje?
Со решение на Министерот
4 Thoni disa vargje за të
образование и наука
ndonjë kënge на Република
lirike Северна
të dashurisë.
Të nr.
së Veriut shprehurit
26-125/1 të datëskrijues
29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
Издавач: Министерство
Dëgjojeni за образование
një këngë populloreи наука на Република
me temë dashurieСеверна
dhe shkruajeni
tekstin e saj.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
50
5 0
POEZIA SOCIALE :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Poezia sociale është krijim letrar i gjinisë ësijgololirike
liF e ninë
tetlutë
kaFcilën
ën rospoeti
eforp
shprehDialogu
qëndrimin apodhe botëkuptimet përveç
bashkëbisedimi e veta ndajse në shoqërisë,
hS ,”iksedukurive
pukdramatikë, hzallBtë“
noK eshumë
ndryshme
shpesh të jetës
haset edheshoqërore
në veprat edhe marrëdhënieve
tjera letrare, si dhetënë njerëzve. Poeti
afatsusocial
jetën e përditshme. M ebI
zakonisht
P.sh.: frymëzohet nga gjendja shoqërore ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmiesëtë
e një klase të shtypur m
a)
shfrytëzuar, nga mjerimi i madh ose padrejtësitë e ndryshme pukhS ,geprej
bnasatëH
Tana
cilave vuajnë të shtypurit.
Lirika sociale a shoqërore siKote zhanër ”irënënkupton
hsarF imaS“ K FhSpoezi
atë ën sënqë
ëhdfrymë-
misëm
pukhS ,ëvomullG
zohet nga gjendja
S' është dhepunarealiteti
jote. (shoqëror) i kohës kur jeton dhe krijon
shkrimtari. Shembull më karakteristik ilimiaQ netjAlirike
kësaj .rd .fornë
p :roletërsinë
sëhujg rotktonë
adeR
Tana
kombëtare,
.рб ајинодекаpadyshim
М акилбупеështë Р ан акvepra
уан и еpoetike
инавозарeбоMigjenit,
аз торетсиku ниМsi аilustrim
н еинешеpo e
р оС
marrim vetëm кинnjëбечуpjesë
јово аtëн аvjershës
табертопуsë авуtij одо ес .доe
рб"Poema г 1mjerimit":
102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
rolKafshatë
lokhs irbil jiqë
tëks'kapërdihet
i imirodrëp tehasht,otarim or110vlla,
2 .60mjerimi,
.31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
kafshatë që të mbetë në fyt edhe të ze trishtimi
Ç'thotë
анревеС kur лбуkjo
акиshef еРmurtajë!
пftyra
ан аtëкуzbeta
ан и еиedhe
навозаsy рбоtëазjeshilta
торетсиниМ ан еинешер оС
që të shikojnë
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kotesi hije дог 0202 .10 .9duert
dhe shtrijnë 2 до 1/e 52mpita
1-62 .рб ајинодекаМ
edhe ashtu të shtrime mbrapa teje mbesin
të tanë jetën e vet derisa të vdesin.
ësinodeqaM ëE s smbi
ëkilbta
upen'ajri,
R ët sësi
cnenëkhSqesendi,
*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëp timidneV e airëmhsfelv tehodhzavminaret
therin qiellën kryqat e 0202 .10e.9ngurta,
2 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
b) -profetënt
Ç'po bëndhe shejtëntronë
shamia? llokfushqeta
hs irbil jitëtë
k eshumngjyrta
nimirodrëp ehd nimitarim
shkëlqejnë.
- Asgjë, gjysh. E mjerimi mirfilli ndien tradhti.
анрMjerimi
евеС акиka лбуvulën
пеР анeакvet уанtë и еshëmtueme;
инавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
-asht
A poeeneveritshme,
valëvit era? e keqe, e turpshme; ајинодекаМ
balli
tuireV ës -ësPo, që
inodgjysh.e ka, syt që e shprehin,
buzët që më kot mundohen ta mshefin -
janë fëmitë e padijes e flitë e përbuzjes,
-tëNuk e di, gjysh.
mbetunat e flliqta rreth e përqark tryezës, :ipythS
mbi të priti
Gjyshi cilëndhehangri darkën
pastaj tha: një qen i pamëshirshëm :жариТ
me bark shekulluer, gjithmon i pangishëm. :ihzariT
-Mjerimi
Nga deti, s'kaapofat.nga
Portoka?
ka vetëm zhele,
-zhele fundnga
Nga deti, e maje, flamujt e një shprese
deti...
të shkymë dhe të coptuem* me * * të dalun bese.
Migjeni

Fjalor
NËNA: Shtatë.
kapërdihet -NËNA : Jo, bir. Sot nëna do të të

gëlltitet
qesendi - qëndrimdërgojë tallës që nëshprehet
shkollë me meveturë.
fjalë thumbuese, ironi.
fushqetë - fishekzjarr që hidhej natën lart në ajër për t'i dhënë një
shenjë të caktuar dikujt ose për të ndriçuar.
zhele - copë e shqyer që varet në një rrobë të vjetër.
59
9
511
Recensues:
Pyetje dhe detyra
dr. Ismet Osmani
“Bllazhe
1. ÇfarëKoneski”,
temash Shkup
trajtohen në poezinë sociale?
2. Çfarë
Ibe Mustafateme trajtohet në këtë poemë?
3. A kemi edhe tani njerëz
mësimdhënëse në ShFK “25 Maji” të varfër?
4. Si e përshkruan
Hasanbeg, Shkup skamjen Migjeni në vargjet e tij?
5. Kërkoni në faqet e internetit dhe lexoni për jetën dhe veprat e Migjenit.
Safet Nuredini
Gllumovë, ShkupMIGJENI (1911-1938)
Millosh Gjergj Nikolla, i njohur si
Migjeni, lindi më 13 tetor 1911 në Shkodër,
në një familje të varfër qytetare. Ishte poet
MedheAktvendimin
prozator. e ministrit të Arsimit
Shkollën dhe tëe Shkencës
fillore kreu në të Republikës së Maqedonisë
nr. qytetin
22-991/1 tëe datës 13. 06.
lindjes, 2011 miratohet
ndoqi mësimetpërdorimi
e mesme i këtij libri shkollor
teologjike në Manastir. Punoi si mësues në
СоVrakë,
решениеShkodër dhe në
на Министерот Pukë. Vdiq
за образование më 26
и наука на Република Северна
gusht 1938
Македонија në moshën
бр. 26-125/1 од 29.27-vjeçare
01. 2020 год.në се Torino
продолжува важноста на Одлуката
të Italisë. иLibri
за одобрување i tijна me
употреба vjersha titullohet
учебникот
“Vargjet e lira”.
Me Aktvendimin e ministrit më
Ndër krijimet të Arsimit dhe të Shkencës
të njohura në prozë të Republikës së Maqedonisë
së Veriut
dhe nënr. poezi
26-125/1 të datës
janë: "Poema29. 01. 2020 vazhdohet
e mjerimit", vlefshmëria
"Luli i e Vendimit për
miratimin dhe përdorimin e këtij libri
vocërr", "Bukuria që vret", "Mollë e shkollor
ndalueme",
Издавач: "Legjenda
Министерство e misrit", "A
за образование don qymyr
zotni",
Македонија "Të çelen arkapijat", "Studenti në
shtëpi",
Botues: "Zotie Arsimit
Ministria të dhashtë" etj. Shkrimet
dhe e Shkencës poet-së Maqedonisë së Veriut
e Republikës
ike dhe ato në prozë të Migjenit janë përkthy-
Печати:
er në disa gjuhë të huaja.
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
52
5 2
POEZIA E PEIZAZHIT :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Lirika e peizazhit ose lirika përshkruese është ajo që ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
frymëzohet
nga përshkrimi i pamjes së natyrës dhe dukuritë epusaj.
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në kdramatikë, hS ,Poeti
”iksenonuk K eshumë
hështë
zallB“
shpesh haset
thjesht një edhe në
fotograf veprat eaitjera
i natyrës, shpreh letrare, botën si dhe e vetnë jetën e përditshme.
shpirtërore aqë
fatska
uMpër
ebI
të. Të përkujtojmë poezitë e Naim Frashërit ose të poetëve të tjerë, që
a) pukhS ,gebnasaH
duke shkruar për bukuritë e natyrës, Tana shprehin mallin e tyre për
vendlindjen Ç'bën
dhe bukuritëashtu, moj Kote?
natyrore. inideruN tefaS
Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është puna jote.FSHATI IM
Tana
.рб ајиноMalet
декаМme акиgurë,
лбупеР ан акуан и еиGratë навозаnë рбоtë аз shirë,
торетсиниМ ан еинешер оС
к и н б еч у
fushat me bar shumë,ј ов о а н а та б е р то п у а в у р б о д
në të vjela gratë,о е с . дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodearat
qaM ëmes sëgrurë,
kilbupeR ët sëcnekhS ëikin t ehd pa timigdhirë,
srA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
S'mund
mërtutje të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
ollokhsnjë irbilumë.
l jitëk i imirodrëpkthehen tehotarim me 1102natë. .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
Fshati për karshi; Gruaja për burrë,
me kish' e me varre, digjet në diell,
rrotull ca shtëpi, punon e s'rri kurrë,
të vogla fare. as ditën e diel.
rëp Ujët
timidntëeVftoftë,
e airëmhsfelv tehodhzavO02moj 02 .1shqipëtarkë,
0 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
b)era pun'
- Ç'po bën
e madhe, shamia? r o l l o k h s
që vet i ngeti r b il jitëkqetë, e nimirodrëp ehd nimitarim
- Asgjë,
bilbili gjysh.
анреia веС thotë,
акилбупеР ан акуанedhe и еинаdrek' возарбeоdarkë, аз овтсретсиниМ :чавадзИ
gratë- siA posorkadhe.
e valëvit era? kthehesh e bën vetë. ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Burrat nën hije, Moj e mjera grua,
- Nga po
lozin kuvendojnë; valëvit, nga lindja apo
ç'e do nga zinë,
burrë përëndimi? :итачеП
pika -qëNuk
s'uebie,
di, gjysh. që ftohet në krua :ipythS
se nga gratëpriti
Gjyshi rrojnë!
dhe pastaj tha:dhe ti mban shtëpinë. :жариТ
:ihzariT
Gratë venë në arë, Andon Zako Çajupi
- Nga
dhe në deti, nga
vreshta deti...
gratë,
gruaja korr barë, ***
c)punon NËNAdit' e natë.
: Agim, zgjohu!
Çajupi është një ndër shkrimtarët e Rilindjes Kombëtare që u
NËNA: Shtatë.
angazhua shumë për fatin e femrës shqiptare të asaj kohe. Në vjershën
"Fshati im" poeti : O, qenkam
AGIMIpërshkruan vonuar!
pamjen e fshatit si dhe punën e vështirë në
: Jo, bir. Sot nëna
fshat. Gjithashtu, flitet haptas për pozitën
NËNA do të të e vështirë të gruas, për vua-
jtjen e femrës, e cila ishte e
dërgojë nëngarkuar
shkollë me meveturë.
punët e shtëpisë e të fushës, e
shtypur gjithnjë nga zakonet prapanike.
59
9
533
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Pyetje dhe detyra
4Sa strofa ka kjo vjershë?
Ibe Mustafa
4Nga sa vargje kanë strofat?
4Çfarë rime ka kjo vjershë
Hasanbeg, Shkup
4Mësoni përmendsh katër strofat e para të kësaj vjershe dhe
Safet Nuredini
recitoni.
mësimdhënës
4Pasinëta ShFK
keni“Sami Frashëri”
lexuar me kujdes temën e shtjelluar, shkruani
Gllumovë,
gjërat mëShkup
të rëndësishme për strofën, vargun dhe rimën.
Andon Zako Çajupi (1866 - 1930)
Me Aktvendimin
Lindi nëe Sheper
ministrit të
tëArsimit
Zagorisëdhe tëmë
Shkencës
27 mars të Republikës së Maqedonisë
1866. Mësimet e para i mori në vendlindje, vazh- përdorimi i këtij libri shkollor
doi në kolegjin francez në Aleksandri, ndërsa
drejtësinë
Со решение në Gjenevë. за образование и наука на Република Северна
на Министерот
Shkroi
Македонија бр. elegjinë "Vaje",
26-125/1 од 29. 01.përmbledhjen poet-
2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
ike "Baba Tomorri" (1902)
за одобрување и употреба на учебникот ku përfshiu komedinë
"Katërmbëdhjetë vjeç dhëndërr", poemën "Baba
Me
Musa Aktvendimin
lakuriq", e ministrit të Arsimit"Burri
tragjedinë dhe të Shkencës
i dheut", të Republikës së Maqedonisë
komedinë të datës 29.
"Pas vdekjes", 01. 2020 vazhdohet
përmbledhjen vlefshmëria e Vendimit për
poetike
"Këngë e vome", Përrallat e La Fontenit (1921)
Издавач:
dhe "Lulet Министерство за образование
e Hindit" (1922). Vdiq në и наука
KajroнаmëРепублика
11 Северна
korrik 1930.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
54
5 4
:seusneceR
Shpjegim
POEZIA PATRIOTIKE inamsO temsI .rd
Dialogu patriotike
Poezitë apo bashkëbisedimi
për motiv kanë përveç se në
dashurinë pupër
kdramatikë,
hS vendin,
,”iksenoKpër eshumë
hzaatd-
llB“
shpesh haset edhe
heun, historinë dhenëtraditën,
veprat epër tjera letrare,
gjuhën si dhe
dhe në Tematikë
lirinë. jetën e përditshme.
apatriotike
fatsuM ebI
kanë
P.sh.: pjesa më e madhe e poezisë sonë ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
të Rilindjes, ku shkrimtarët,
ashtu a)si tërë populli, synon çlirimin e vendit nga robëruesi. pukhS ,gebnasaH
Tana
O moj Shqypni ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
O moj Shqypni, e mjera Shqypni, ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
.рб ајинодекаKushМ акилtëбуkaпеРqitë
ан аme
куанkrye и еинn'hi?авозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
кTi инke
бечpas
у јовkenë
о ан атnjë
аберzojë вурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
топуeаrandë,
Kote
ësinodeqaM Burrat
ës sëkilbeupdheut
eR ët stëëcnthirrshin
ekhS ët ehdnanë. timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
roKe llokpasë
hs irbishumë
l jitëk i im i r o d r ë p
t'mira e begati,t e h o t a rim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
Me varza t'bukura e me djelm t'ri,
Ç'thotë
анревеGja буkjo
С акeилvend murtajë!
пеРshumë,
ан акуанara и еиeнbashtina,
авозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Me armë të bardha, me pushkë токинбеltina,чу ан абертопу и ењавурбодо аз
Ujku të të hajë!
Me burra trima, me gra të dlira;
rëp timidnTieVndër
e airëgjith
mhsfeshoqet
lv tehodke hzakenëv 0202ma .10 e.9mira.
b) -Kur
Ç'po bën shamia?
kriste pushka si me rollshkrep
okhs irbilmoti, jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
- Asgjë, gjysh.
анZoguревеСi аshqyptarit
килбупеР анgjithmonë
акуан и еин i аzoti
возарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
-Ka A kenë
po e valëvit era?
për luftë e n'luftë ka dekun ајинодекаМ
tuireV ës -E ësPo,
idhunë
nodgjysh.
eqaM ës sëkilbkurr
mbrapa upeRs'i e smbetun.
ëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
- Nga
Kur kapo valëvit,
lidhë nga
besën lindja
burri apo nga përëndimi?
i Shqypnisë, :итачеП
I- ka
Nuk e di,
shti gjysh.gjithë Rumelisë;
dridhën :ipythS
Gjyshilufta
pritit'rrebta
dhe pastaj tha: ka ra, :жариТ
Ndër gjithëkund
:ihzariT
-Me
Nga deti,
faqe apo nga
t'bardhë toka? asht da.
gjithmonë
- Nga deti, nga deti... Pashko Vasa
***
"O :moj
PoeziaAGIMI Sa është ora? u bë një nga kryeveprat poetike të
Shqypni”
NËNA
Rilindjes. Kjo : Shtatë.
vjershë lindi në ditët e stuhishme të Lidhjes Shqiptare të
Prizrenit dheAGIMI : O, qenkam
qarkulloi gojë më vonuar!
gojë, ngandonjëherë edhe si këngë. Në të
ndihet jehona e ngjarjeve dramatikedo
NËNA : Jo, bir. Sot nëna që të të
kalonte vendi ynë, kur shqiptarët
mbronin me gjak trojetdërgojë në shkollë
e tyre me veturë.
nga lakmitë e shovinistëve fqinjë dhe nga
AGIMI : Mirë, nënë.
vendimet e padrejta të Kongresit të Berlinit. Vjersha sintetizon në
59
9
555
Recensues:
mënyrë poetike gjithë idetë e mëdha të lëvizjes kombëtare. Ajo është
dr. Ismet Osmani
ndërtuar mbi bazën e antitezës. Për nga brendia ajo përmban dy pjesë,
profesor
dy tablo tëFakultetin
në e Filologjisë
Shqipërisë. Në të parën, si gjithë rilindësit, autori prezanton
të kaluarën, kurse në pjesën e dytë përshkruhet me ngjyra rrëqethëse
Ibe Mustafa
gjendja e mjerë e atdheut të robëruar.
Hasanbeg,Vjersha
Shkup fillon me ton elegjiak, me një pyetje plot dhembje drejtu-
ar Shqipërisë, që e kanë "qit me krye n'hi”, që s'e ka më forcën dhe
Safet Nuredini
lavdinë e mëparshme.
Gllumovë, ShkupVasa është një nga të parët që lëshoi kushtrimin për t'u
Pashko
bashkuar
Redaktor pa dallim
gjuhësor: feje.
prof. dr. NëQamili
Ajten pikëpamje të kompozicionit, vjersha për-
bëhet prej dy pjesësh dhe theksi vihet më tepër tek e dyta, por ajo i drej-
tohet
22-991/1edhe së 06.
од 13. ardhmes.
2011 год.Vjersha "O moj
се одобрува Shqypni”
Shqypni
употребата është
на овој një nga krijimet
учебник
më të frymëzuara
Me Aktvendimin të poezisë
e ministrit shqiptare.
të Arsimit Figuracioni
dhe të Shkencës i pasur
të Republikës e shprehës,
së Maqedonisë
epitetet,
nr. 22-991/1krahasimet,
të datës 13. 06.pyetjet retorikepërdorimi
2011 miratohet plot ngarkesë
i këtij libriemocionale,
shkollor shko-
dranishtja e kuptueshme dhe e ëmbël e bënë atë aq ndikues tek masat.
Vargu
Со решениеdhjetërrokësh
на Министерот (pesërrokësh
за образование i иdyzuar)
наука на iРепублика
jep poezisëСевернаnjë ritëm
marshi, në përputhje me përmbajtjen, duke sintetizuar thuajse важноста на Одлуката
gjithë
idetë e lëvizjes kombëtare: krenarinë për të kaluarën, dashurinë për
Me Aktvendimin
vendin, urrejtjene ministrit të Arsimitthirrjen
për robërinë, dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
për bashkim.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Pashko Vasa (1825-1892 )

Pashko Vasa (i njohur edhe si Vaso Pasha) lindi në
Shkodër më 1825. Njohu disa gjuhë të huaja. Në Turqi,
Stamboll, Vasa u ngrit në shkallën e lartë të hierarkisë
shtetërore. Nga viti 1883 e deri sa vdiq, më 1892 në Bejrut,
ishte guvernator i përgjithshëm i Libanit. Shkroi poezi,
prozë artistike, publicistikë dhe libra gjuhe.
Veprat më të rëndësishme të P. Vasës janë: përm-
bledhja me vjersha "Trëndafila dhe gjemba”(1873), romani
"Bardha e Temalit” (1890) i shkruar frëngjisht.
56
5 6
:seusneceR
Shpjegim
ELEMENTET PAMORE DHE DËGJIMORE TËinPOEZISË
amsO temsI .rd
a) Elementet pamore (vizuale) të poezisë
a) pukhS ,gebnasaH
Poezia dallohet dukshëm nga Tanaproza. Nga ana e jashtme shihet se
Ç'bënnë ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
poezia shkruhet një pjesë të faqes, ”zakonisht
irëhsarF imaS“ KFhS ën sënvargje
në mes, në ëhdmisëqë m
Kote
vijnë njëri pas tjetrit. Pra, në të shkruar poezia ka pamjen e një kolone
pukhS ,ëvomullG
në vargje. Veçori e brendshme e poezisë ilimaështë
Q netjAse.rdajo
.forzakonisht
p :rosëhujg rnuk
otkadka
eR
Tana
ngjarje, nuk ka personazhe. Raporti i poetit ndaj realitetit është subjek-
tiv, përplot me Moj, mos je edhe marrë? Kam ardhë më parë.
кинбemocione
ечу јово ан атабеpoetiртопуaty
авурflet
бодvetë,
о ес .дnë
ог 1vetën
102 .60e.3parë
1 до 1dhe
/199-në
22
kohën Kote
ësinodeeqtashme.
aM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Ka disa S'mundpoezish.
të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollolloje Lloji
khs irbil jitëk i im irodrmë
ëp tetradicional
hotarim 1102i.6poezisë
0 .31 sëtaështë
d ët 1/1poezia
99-22 .ren
shkurtër ose e vogël, që zakonisht Tanae njësojnë me poezinë lirike, ku
ревеÇ'thotë
shquhetанdisponimi уkjo
пеРmurtajë!
С акилбemocional,
ан акуан intim
и еинdhe
авозаsubjektiv
рбо аз тореiтpoetit.
синиМ ан еинешер оС
ësinodeqaM b) ës sElementet ëcnekhS*ë*t e*h(auditive)
ëkilbupeR ët sdëgjimore d timisrA ët të
tirtspoezisë
inim e nimidnevtkA eM
Elementet kryesore
- Asgjë, gjysh.auditive mbi të cilët ndërtohet poezia janë:
ritmi, rima,- theksi, rrokja era?
A po e valëvit etj. ајинодекаМ
Në poezinë
tuireV ës -ësPo, eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniMvarg
shqipe
inodgjysh. kemi tri lloje vargjesh: varg popullor, :seutotë B
huazuar dhe- varg Nga tëpokrijuar.
valëvit, Rol
ngavendimtar
lindja aponë ndërtimin
nga përëndimi? e vargut :и
luajnë
тачеП
numri i rrokjeve në varg dhe
- Nuk e di, gjysh. renditja e rrokjeve të theksuara e të : i pythS
pathek-
suara. Numri i rrokjeve
Gjyshi priti përcaktohet
dhe pastaj tha: nga numri i zanoreve. :жариТ
Poezia- ka : ihzariT
Nganjë gjuhë
deti, të përpunuar
apo nga toka? përplot me figura stilistike,
ritëm, muzikalitet e melodi.
- Nga deti, Me ritëm nënkuptojmë anën melodike,
nga deti...
muzikore të poezisë, d.m.th. harmoninë * *e* brendshme të vargut.
c)Në vargjet
NËNA: eAgim,
Asdrenit:
zgjohu!
Ardhi koha, ardhi dita,
NËNA: Shtatë.
AGIMI: Iku nata, dolivonuar!

O, qenkam drita,
Ngrihu
NËNA: Jo, bir. trima,
Sot nënamosdopërtoni,
të të
Këtë kohë
dërgojë në ta shpëtoni!
shkollë me veturë.
AGIMI:
Mirë, nënë.
ka simetri të plotë të vargjeve, që përforcohet nga rima.
59
9
577
Recensues:
dr.Detyrë
Ismet Osmani
Lexoni me vëmendje prozën “Vendlindja ime” dhe poezinë
Ibe Mustafa
“Shtëpia ime”.
1. Si
Hasanbeg, është shkruar proza e si poezia?
Shkup
2. Krahasoni pamjen e jashtme të prozës “Vendlindja ime” dhe të
Safet Nuredini
poezisë “Shtëpia
mësimdhënës në ShFKime”.
“Sami Frashëri”
3. Thoni
Gllumovë, Shkup çfarë dallimi hetoni ndërmjet tyre?
VENDLINDJA
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit IME të Republikës së Maqedonisë
dhe të Shkencës
Një djalosh udhëtoi shumë. Kaloi nëpër vendet më të bukura dhe
mëрешение
Со të largëta të botës. Kur
на Министерот u kthye nëиvendlindjen
за образование e vet, një
наука на Република shok i tij e
Северна
pyeti se cili vend i kishte pëlqyer më tepër. Djaloshi iu përgjigj: Одлуката
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на
- Kam parë shumë vende të bukura e të mrekullueshme në botë.
Me Aktvendimin
Por, më të bukura e ministrit
nga të të gjitha,
Arsimit dhe
janëtëmuret
Shkencës të Republikës
e bardha së Maqedonisë
të shtëpisë ku kam
lindur. Prej të gjitha luleve të bukura të atyre shtëpive të pasura në
mërgim, asnjëra nuk më është dukur aq e bukur, sa karafili që ka mbjel-
lë babai im dhe që e ka ujitur nëna ime.
Botues:Ndoshta
Ministria etiArsimit
nuk i dhe
ke parë ato vendet
e Shkencës e bukura,
e Republikës për të cilat
së Maqedonisë shpesh-
së Veriut
herë
Печати:flasin mërgimtarët - e pyeti me habi shoku i vet.
Shtypi: - Pashë shumë vende, por po të them se të shëtitësh mbarë botën,
Тираж:
për ne nuk ka asnjë vend më të bukur dhe më të dashur se vendlindja
Tirazhi:
jonë.
58
5 8
:seusneceR
Shpjegim
SHTËPIA IME inamsO temsI .rd
hzallB“
Atje kah fundi i katundit Të kam ndërmend e s'të harroj,
Aty afër nj'atij lumit, Natë e ditë ty t'kujtoj,
Atje
a) larg kam një shtëpi Shumë të dua, papty ukhs'rri,
S ,gebnasaH
Tana
Ku banojnë prindërit e mi. Se te ti janë prindët e mi.
Kote
Është e vogël pa zbukurime, S'të ndërroj, jo; aspume khSpallate,
,ëvomullG
Por e madhe në zemrën time, iliLe
maQtënjenë
etjA .redhe
d .forpme
:rosshumë
ëhujg rotkate,
kadeR
Tana
.рб аTy
јинtë
одеdua,
каМ аoкиmoj
лбупfole
еР ан акуан и еинавоSe зарmbi
бо аз t'gjitha
торетсинnëиМkëtë
ан еиdhe
нешер оС
Se je vendi
кинбеku
чу kam
јово аle.
н атабертопу авурËshtë
бодо есshtëpia
.дог 110ku
2 .60kam
.31 дle.
о 1/199-22
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
акулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
атDetyrë дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
ësinoDëgjoni
deqaM ësndonjë
sëkilbuppoezi
eR ët stë ekhS*ë*t e*nga
ëcnrecituar hd tim isrA ët taktor
ndonjë irtsinimi njohur
e nimidnshqiptar.
evtkA eM
Diskutoni
b) për- mjetet dëgjimore
Ç'po bën shamia? (auditive), si ritmin, rimën, theksin, rrokjen,
intonacionin.- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

59
9
59
Recensues:
dr. Ismet Osmani FIGURAT STILISTIKE
Ibe Mustafa
Të shprehurit e figurshëm është veçori dalluese e letërsisë artis-
tike, por është
Hasanbeg, Shkup e shpeshtë edhe në gjuhën e folur e në krijimtarinë gojore.
Figurat stilistike janë të shumta. Figura të tilla stilistike janë epiteti,
Safet Nuredini
metafora, krahasimi,
mësimdhënës në ShFK “Samiantiteza
Frashëri” etj.
Gllumovë, Shkup
Epiteti
Redaktor gjuhësor:(greq. epítheton
prof. dr. – shtesë, ndajshtim) është fjalë përcak-
Ajten Qamili
tuese që i shtohet emrit, për të cilësuar a vënë në dukje një tipar karak-
teristik të 13.
22-991/1 од tij.06.P.sh. në се
2011 год. katër vargjet
одобрува e veprës
употребата së учебник
на овој Naimit “Historia e
Skënderbeut”
Me Aktvendimin në dy raste
e ministrit është dhe
të Arsimit përdorur epiteti:
Krujë o qytet i bekuar
prite, prite Skënderbenë,
po vjen si pëllumb i shkruar
të shpëtojë
за одобрување и употреба mëmëdhenë.
Me Aktvendimin
ndërsa më e ministrit
poshtëtënë Arsimit
pesëdhe të Shkencës
vargjet - pesëtëherë:
Ishte e këtij
Uran- libri shkollor
bukuroshi
Издавач: Министерство dheзаTanushi
образование kordhë-larë
Македонија Hamzaj, Muzakë-djaloshi
........................................
Печати: Maneshi, shpatulla-gjerë,
shpatulla-gjerë
Shtypi:
Golemi mjekërë-ziu,
mjekërë-ziu
Тираж:
Tirazhi:
Në gramatikë epiteti është mbiemër cilësor (i nyjshëm a i
panyjshëm, përcaktor, atribut), që lidhet drejtpërdrejt me emrin.
Metafora (nga greq. metaphorá – bartje, ndërrim kuptimi) ka për-

dorim të gjerë jo vetëm në letërsinë artistike, po edhe në të folurit e
përditshëm dhe në folklor. Metafora sajohet kur emërtojmë një send me
emrin e një sendi tjetër në bazë të ngjashmërisë. Kështu, kur themi:
Agroni është si gacë e mbuluar, fitojmë një krahasim. Mirëpo, po ta
si do të kemi metaforën: Agroni është gacë
heqim lidhëzën e krahasimit si,
e mbuluar.
mbuluar Pra, metafora është rezultat i një krahasimi të menduar dhe
fitohet duke e ruajtur vetëm pjesën e dytë të krahasimit, si
60
6 0
p.sh.: ujk i vjetër ( = është ujk i vjetër; dhelpër ( = dinak si dhelpra) :seusneetj.
ceR
Shpjegim
Metafora të tilla hasim në dy vargjet e strofës së parë inamtë sO poemës
temsI .rd
“Andrra e Jetës” të Ndre Mjedës: ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n roseforp
Molla t’kputuna nji deget
dy qershija lidhë n’ji rrfanë, rrfanë ...
a) pukhS ,gebnasaH
Krahasimi (lat. comparatio) Tana sajohet kur një send, një mendim,
inideruN tefaS
një dukuri eÇ'bën ashtu, me
krahasojmë mojnjëKote?
gjë tjetër,
”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhta
me qëllim që të parën dmnjo-
isëm
him ose ta sqarojmë më mirë. Kote
pukhS ,ëvomullG
Kjo figurë përbëhet prej dy pjesësh: ilimaQ neetjkrahasueshmja
A .rd .forp :rosëhujg(gjëja rotkadeqë R
Tana
krahasohet) dhe krahasuesja (gjëja me të cilën krahasohet), që lidhen
ndërmjet tyre Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
кинme бечуanën
јово аeн lidhëzave
атабертопуkrahasore
авурбодо есmënyrore:.дог 1102 .60si, .31posi,
до 1/1porsi,
99-22
Kote
sikur,
ësinodsikurse,
eqaM ës sëashtu,
kilbupeRashtu ët sëcnsi
ekhetj. ehd timMa
S ëtP.sh. isrAka ët tshtatin
irtsinim esinim idnevma
selvi, tkA eka
M
syrin si filxhan,S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhsm’i
filxhan irbika
l jitdhëmbët
ëk i imirodsirëpinxhi,
tehotarim’i
inxhi m 1ka 102buzët .60 .31sisëtqershi ad ët 1/1... 99-Pjesa
22 .rn
e dytë është e figurshme. Tana
атакулдAntiteza
О ан атсонж(nga ав авуgreqishtja .Kote
жлодорп есantithesis
дог 0202 .10– .9kundërshti)
2 до 1/521-62është .рб ајиfigurë
нодекаМ e
përbërë nga dy gjëra apo mendime të kundërta. Si mjet stilistik përdoret
ësit’i
për noddhënë
eqaM ëshprehjes
s sëkilbupeRforcë khS*ë*t e*hdAntiteza
ët sëceneqartësi. timisrA ëpërbëhet
t tirtsinim enga nimiparaqitja
dnevtkA eM e
dy anëve b) të -kundërta,
Ç'po bën që shprehen me antonime, pra me fjalë me kup-
shamia? rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
tim të kundërt. P.sh.:
- Asgjë, gjysh. Koha, atë mëngjes, aty qante,
qante aty qeshte. qeshte
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

69
9
611
Recensues:
NDARJA E LETËRSISË SIPAS GJINIVE
dr. Ismet Osmani
Vepër letrare mund ta quajmë edhe një poezi të shkurtër prej tre-
Ibe Mustafa
katër vargjesh, njësoj si edhe një roman vëllimor. Format dhe llojet
letrare janë
Hasanbeg, Shkuptë shumta. Krijimet letrare kanë dy forma kryesore: prozën
dhe poezinë.
Safet Nuredini
Ndarja
mësimdhënës nëeShFK
letërsisë
“Saminë prozë e në poezi bëhet në bazë të veçorive të
Frashëri”
tyre të jashtme
Gllumovë, Shkup dhe të brendshme. Tipar i jashtëm (pamor, vizual) është
se prozagjuhësor:
Redaktor shkruhet nëdr.tërë
prof. Ajtenfaqen,
Qamilime rreshta të ngjeshur, me fjali të një-
pasnjëshme e periudha të gjata. Poezia shkruhet në vargje, në një pjesë
të faqes.од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
22-991/1
Veçori e ebrendshme
Me Aktvendimin është dhe
ministrit të Arsimit se proza i shtjellon
të Shkencës gjëratsë
të Republikës shtruar (gjerë
Maqedonisë
e
nr. gjatë),
22-991/1aty flet 13.
të datës edhe autori
06. 2011 edhe përdorimi
miratohet personazhet. Në shkollor
i këtij libri gjuhën e prozës
ndërthuren rrëfimi, monologu dhe dialogu. Aty kemi përshkrim të hollë-
Со решение
sishëm на Министерот
të një ngjarjeje me за disa
образование и наукаpërmes
personazhe, на Република Северна
të cilëve shkrimtari
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020
rrëfen në vetën e tretë dhe në kohën e shkuar. год. се продолжува важноста на Одлуката
Me pak fjalë mund të thuhet se në prozë mbizotëron objektiviteti i
Me Aktvendimin
shkrimtarit, me e ministrit
ngjyrim të Arsimit dhe tëndërsa
subjektiv; Shkencësnëtëpoezi
(lirike) mbizotëron
forma e shprehjes subjektive, bota e brendshme intime.
Detyrë
Печати:
Shtypi:
Lexoni tri tekstet e mëposhtme.
Тираж:
Babai i Albanit punon çdo ditë. Ai del nga shtëpia herët në mëngjes
Tirazhi:
dhe kthehet natën vonë. Albani e sheh vetëm në darkë. Ai do të luajë me
të, por shpeshherë, babanë e lodhur e kap gjumi.
* * *
Erdhi babai në shtëpi,
Është i lodhur, kushedi,
Se punon e lodhet shumë,
Që të jem i lumtur unë.
* * *
62
6 2
:seusneceR
Shpjegim
Mësuesi: Po, pesëshe. Por, sigurisht ti nuk e di që më inaparë.
msO temsI .rd
edMoNdi: e di... e di edhe për nesër.
Mësuesi: si mund ta dish përpara?
P.sh.: edMoNdi : e di. Nesër në mëngjes, para”ijaM 52“ KFhS ën esënëdo
fillimit të mësimit, hdmisëm
a) p u k h S , g ebnasaH
të më vijë tezjaTana nga ulqini.
Mendohu Kote
pukhS ,ëvomullG
- A dallohen këto tri pjesë? Tana
- Me seкинdallohen
бечу јово ato?
ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
Të mbajmë Tana mend
Njeriu bën vepra të ndryshme, të cilat shkaktojnë kënaqësi shpirtërore.
Një lloj i veprimtarisë së tillë është edhe vepra letrare. Letërsia është një
lloj i veprimtarisë së njeriut, e cila krijohet me anë të fjalës.
rëLetërsia
p timidnendahet
V e airëm nëhsdy
felvtipe:
tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
1) letërsi gojore dhe
- Asgjë, gjysh.
ан2)реletërsi
веС акиeлshkruar
бупеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
tuiLetërsia
reV ës -ësPo,
igojore
nodgjysh.
eqaMkrijohet,
ës sëkilbartet
bupeR nga
e sëcgjenerata
nekhS e ehnëd tgjeneratë
imisrA e ainëpërmjet
rtsiniM :seutoB
gjuhës së folur, ndërsa letërsia e shkruar paraqitet
- Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? nëpërmjet shkrimit. :итачеП
Vepra letrare janë vetëm ato, që, kur lexohen ose dëgjohen shkaktojnë :ipythS
- Nuk e di, gjysh.
kënaqësi artistike.
:жариТ
VepratGjyshi priti dhe
letrare ndahen nëpastaj tha:
tri gjini. Ato janë:
:ihzariT
a) lirika,
lirika
b) epika dhe
***
c) dramatika.
KrijimetAGIMI lirike
: Sa zakonisht
është ora?shkruhen në vargje, që quhet poezi.
VepratNËNAepike shkruhen në rreshta, që quhet prozë.
: Shtatë.
Në tipin e prozës, lloje kryesore janë: fabula, anegdota, tregimi,
përralla, novela dhe romani.
Veprat që shkruhen për t’u luajtur në skenë janë drama.
Kur i lexojmë ose i dëgjojmë veprat letrare, ndiejmë kënaqësi shpirtërore.
Nuk lodhemi kurrë nga ajo që është shkruar bukur.
69
9
633
Recensues:
VEÇORITË E POEZISË EPIKO-LIRIKE
dr. Ismet Osmani
Ibe Mustafa
Në komunikimin e përditshëm poezi e quajmë veprën letrare të
shkruar në
Hasanbeg, Shkupvargje. Poezia e shkruar në vargje mund të jetë e shkurtër
ose e gjatë. Zakonisht poezitë lirike janë më të shkurtra, nuk kanë sub-
Safet Nuredini
jekt dhe poeti
mësimdhënës shpreh
në ShFK ndjenjat
“Sami e brendshme; ndërsa poezitë epike janë
Frashëri”
më të gjata,
Gllumovë, Shkupkanë subjekt dhe ndjenjat e poetit janë më të përmbajtura.
Tegjuhësor:
Redaktor poezitëprof.
epiko-lirike bashkohen apo gërshetohen elementet
dr. Ajten Qamili
epike me ato lirike. D.m.th. poezia epiko-lirike është një krijim letrar në
vargje
22-991/1ku rrëfimi
од 13. i ngjarjeve
06. 2011 gërshetohet
год. се одобрува me на
употребата ndjenjat e brendshme të
autorit,
Me si te poemat,
Aktvendimin romancat,
e ministrit baladat
të Arsimit dhe etj. të Republikës së Maqedonisë
të Shkencës
Detyrë
Македонија бр. 26-125/1
Lexojeni poezinëодe 29. 01. 2020 год.
mëposhtme се продолжува
epiko-lirike ngaважноста на Одлуката
Gavrill Dara i Riu
KËNGA E SPRASME E BALËS
Shpjegim:
Botues:Në hyrje etëArsimit
Ministria poemës,dhe eplaku Balë
Shkencës i mërguarsënë
e Republikës dhe të huaj,
Maqedonisë kujton
së Veriut
rininë
Печати:plot vrull luftarak, betejat nën udhëheqjen e Skënderbeut, shokët
Shtypi:
e luftës dhe njëkohësisht, Marën "bijën e Lalës" si dhe historinë e trish-
Тираж:
tuar të dashurisë së saj me Nikun.
Tirazhi:
BALA
Mori bijë, bijë e Lalës,

Moj e bukur, e trishtuar,
Pse m'kujton motin e shkuar?
Ja, ku mjegulla e errët
Rrokulliset mal më mal
Sa lind dielli malit t'Gropës,
Tundet, qesh i thelli shpat.
Porsi ti, e bardhë, e kthjellët
64
6 4
Cipëza e qiellit shtrihet :seusneceR
Shpjegim
Me një rreth-o të pasosur, inamsO temsI .rd
E rimët si ninëza jote. ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
Nga zjarret e pranverës
Seç ndri çojnë gjith' kodrinat
a) Edhe tymi ngjyrë hiri pukhS ,gebnasaH
Me ret' vete e përzihet, Tana
Ç'bën Ngjarë
ashtu, këngës
moj Kote? inideruN tefaS
së trishtuar,
Që siell era për Kote së largu. pukhS ,ëvomullG
Ja, dhe vashëzat pailbrez, imaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Zën’ të gjitha dor' Tana më dorë,
Moj, mosthërresin
je e marrë?ndër Kam ardhë më parë.
кинбечуTë јово ан атабеty ртопу авуvallet.рбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqaM ës sëkilPabupkujdes
eR ët sëckëmba
nekhS ëteehdjemvetd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rollokhs iHidhet
rbil jitëkrëndë
i imirodndërrëp tekangjelet,
hotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Se e kan' zemrën Tana tek ti.
Ç'thotë
анревеС акилO kjo
буti, murtajë!
пеРlulja
ан акeуhollë
ан и еи eнmalevet,
авозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдО ан атсонжаO в аti,
вуж л о до р п е с Kote
.
e para e vajzërisë, до г 0 202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku të токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
Ectëatje
hajë!ku në hare
ësinodeqaM ës sëkilDerdhet
bupeR ët sari hS*ë*t e*hds're
ëcniekmoshës timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
b) - Ç'po Edhe zemërzën gëzo
bën shamia? rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
N'ëndërrën
- Asgjë, gjysh. e ëmbël të mëngjesit!
- A po Lerja plakut,
e valëvit era?lerja Balës ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo, Terrtët
inodgjysh. lisa, zhurm'n e lumit,
- Nga poQë,valëvit,
rrëmbyer ngamalitlindja t'egër,
apo nga përëndimi? :итачеП
Thellon
- Nuk e di, gjysh. shtratin me përrenjtë, :ipythS
GjyshiSipriti
mendimi
dhe pastajim i shkretë,
tha: :жариТ
Që më bren : ihzariT
- Nga deti, apo ngae toka?
m'përvëlon
Me tënga
- Nga deti, moçmetdeti...kujtime.
Dyzet herë krahu i dimrit ***
c) Ra mbizgjohu!
NËNA: Agim, Honin e mbi Brinjën
AGIMI: ESa i mbuloi
është ora? e i zbardhëlloi
E aq her bleruan arat
NËNA: Shtatë.
AGIMI: EO, ugarevet

qenkamtëvonuar! Fushës,
Qëkur
NËNA: Jo, bir.mblodhi
Sot nëna dheudo të i huaj
të
T’ikurit enëtëshkollë
dërgojë pafatët;me veturë.
AGIMI: Dhe
Mirë, gëzimi
nënë.q'atëher,
Më nuk shkrepi këso nate,
69
9
655
Recensues: Që trut' krejt m'i errësoi.
dr. Ismet Osmani Para sysh më fluturojnë
Vite, trima e pun' të shkuara,
Sikur era ndërron retë,
Ibe Mustafa I shpërndan e i zvarris
Hasanbeg, Shkup E i përze me frymë e gji.
Moti shkon pa u kuptuar
Safet Nuredini
Për të shkretin bari,
Gllumovë, Shkup Por mbi ballë të ushtarit
Redaktor gjuhësor: prof. dr. AjtenBien si plumba këto ditë,
Qamili
Sepse me duar të ftohta
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. сеBrenda
одобруваmu në varr eнаshtinë.
употребата овој учебник
E këtodhe
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit ditë pushimi të Republikës së Maqedonisë
të Shkencës
nr. 22-991/1 të datës 13. 06. 2011Tëmiratohet
helmuara si vdekja
përdorimi i këtij libri shkollor
Jan' për Balën, mori vajzë;
Со решение на Министерот за Pse ky krah,и tashti
образование наука наi dobët,
Македонија бр. 26-125/1 од 29.Shum'01. 2020 год. се продолжува
herë ushtën e vërviti важноста на Одлуката
Ndër ushtarë e bëmat tona
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit
Shumë dheher’
të Shkencës
të bukrattë Republikës
vajza së Maqedonisë
Na i lëvduan e i kënduan.
Tashti që eci në shkretirë
Македонија Edhe mbeta gjallë e shkretë.
Botues: Ministria e Arsimit dhe eVrulli i rinis
Shkencës më lë
e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати: Të harruar në një skaj.
Shtypi: Por veç ti si rreze qielli
Тираж: Lehtë e lehtë dimrit t'egër
Tirazhi: Shkon e gjen t'mjerin bari
Zbjerrë tek humbja e Llazit
Dhe e gëzon me afsh e dritë
Dhembje ndjen për t'keqen time,
Vjen me mua n'errësirë.
Dhe ja, para sysh më dalin
Gjith' bujarët e fuqishëm,
Të helmuar e të vrenjtur,
Si m'u dukën për së largu
Çukat e malevet t'dashur
Kur iu fala që nga deti
66
6 6
T’fundit herë e më s'i pashë. :seusneceR
Shpjegim
Ju, o bij të motit t'madh, inamsO temsI .rd
Hapët një të ndritur udhë ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
Në të vjet vet thellësi.
Zulma juaj ndriçoi si diell
a) Përmbi botën e përmbysur; pukhS ,gebnasaH
Ajo eshtrat jua shkëlqen Tana
Ashtuashtu,
si diellimoj Kote?
mbulon, ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Edhe pasi perëndon, Kote pukhS ,ëvomullG
S'Valët
është puna
e trazuara jote.
Me zjarr edhe me shkëndija. Tana
Moj, ushtarët
mos je e marrë?helme, Kam ardhë më parë.
киPor
нбечу јово анs'duan
атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqaM ëS'duan
s sëkilbuqarë...
peR ët sëPor,
cnekpo
hS deshe,
ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
S'mund të rri m'kujton
këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rolEmri
lokhs iyt
rbikëtu
l jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Një përrallëz plot lotë. Tana
ан акуан и еинавозарбGavrill
о аз торетDara синиМi аRiu н еинешер оС
ësinodeFjalor
qaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
- b) si -ninëza
e rimët Ç'po bën - eshamia?
kaltër si bebëza
rollokhseirsyrit
bil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
- kangjel-iан--рAsgjë,
еvalle
веС аme
gjysh.
килбkëngë
упеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
- - A
hare-ja - gëzim, gaz po e valëvit era? ајинодекаМ
- tuireV- ëtokë
ugar-i s -ësPo,
ineodpapunuar
eqaM ës sëk(djerre)
gjysh. ilbupeR epër
sëcnnjë
ekhSosee ehdy
d tivjet
misrA e airtsiniM :seutoB
- - Nga poshtizë
ushtë-a - heshtë, valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
- - Nuk e vepër
bëmë-a - veprim, di, gjysh.
trimërie :ipythS
- Gjyshi priti
zbjerrë - humbur (ngadhe
foljapastaj
bjerr tha:
- bora – bjerrë) :жариТ
:ihzariT
- - Ngae deti,
çukë-a - maja apo ose
një mali ngaetoka?
një bregu
- zulmë-a - -lavdi
Nga deti, nga deti...
***
Detyrë AGIMI: Sa është ora?
NËNA: Shtatë.
Në bazë të :njohurive
AGIMI O, qenkam që vonuar!
keni fituar deri më tani, analizojeni këtë
vjershë epiko-lirike.
69
9
677
Recensues:
dr. Ismet Osmani
FABULA DHE PËRMBAJTJA E TEKSTIT
Ibe Mustafa
Në një tekst tregimtar (poemë, roman, tregim etj.) dallojmë fabulën
dhe subjektin.
Hasanbeg, Shkup
Fabula është mbarështrimi i ngjarjeve themelore, për të cilën
Safet Nuredini
flitet në ndonjë
mësimdhënës vepër
në ShFK letrare.
Në vepër
Gllumovë, Shkup hasim edhe ndjenja, përshkrime dhe qëndrime, por fab-
ula shënon
Redaktor vetëm
gjuhësor: rrjedhjen
prof. e ngjarjeve më të rëndësishme të një vepre
dr. Ajten Qamili
letrare.
22-991/1Fabula është
од 13. 06. 2011vetë
год.thelbi i ngjarjes,
се одобрува ashtuнаsiовој
употребата ajoучебник
ka ngjarë, në ren-
ditjen e vet logjike
Me Aktvendimin e kronologjike.
e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Përmbajtja (subjekti) është thurja dhe zhvillimi i tërësisë së
çasteve
Со решение(episodeve) përbërëse,
на Министерот duke ndjekur
за образование и наукаzakonisht
на Републикаlogjikën
Севернаdhe kro-
nologjinë e fabulës. Me një fjalë, subjekti është thurja artistike важноста на Одлуката
e
episodeve të ndryshme me anë të së cilës autori mishëron fabulën.
Me Aktvendimin
Pikërisht, e ministrit
subjekti bart të Arsimit
vlerat mëdhe
të tëshumta
Shkencësartistike.
të Republikës së Maqedonisë
Subjekti është më
i gjatë dhe më i zhvilluar se fabula.
Botues: Ministria e Arsimit dhe eLUMI
Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
I vDEKUR
Печати: Shpërngulja
Shtypi:
Тираж:Në qerren e parë të karvanit, ngushtuar nga rregullimat e
Tirazhi:
shtëpisë, përveç Pilos që e ngiste, ishte e reja me të vjehrën. Plaka e
ndënjur te koka e nuses, te koka i thënçin, se gruaja që po çaplehej në
të dhëmburat e hidhura të lindjes (ku vinte kokën, s'vinte këmbët) kishte
kryqosur duart në kraharor me një pikëllim të madh dhe s'dinte ç'të
bënte. Vetëm kur ranë kambanat e Shën-Gjergjit, që lajmëronin se po
dilte nga kisha, plakës iu kujtua zoti i madh dhe filloi t'i lutej shenjtit t'i
lehtësonte dhimbjet së resë e t'i ipte lirim të mbarë. Me gjithë të keqtë e
atij çasti, nuk harroi të falej që t'i gëzonte shtëpinë me një djalë. Të gjithë
këto i bëri me mënt e saj, vetëm këtë të fundit e tha me zë, sikur
kërkonte që ta dëgjonte dhe e reja.
Nusja që kishte rënë një hop në atë qetim të shkurtër në të cilin
68
6 8
bien rëndom gratë shtatzëna kur janë duke mbledhur fuqi për :seshtërz-
usneceR
Shpjegim
imin e fundit, u dha buzëve të mavjosura një fije gazi të hidhur. inamsO temsI .rd
ë
- Ashtu, vërtet, moj nënë, djalë qoftë, çupë mos u bëftë, s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaFseënnerosgratë
eforp
na ka nëmur zoti qëkur na bëri gra...
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afaherë
tsuM enëbI
Qerrja që hidhej sa më një krah, më një krah nga një
tjetrën, a)po bënte të sajën, lehtësonte dhe afronte orën e madhe pukhS ,të gebdritës
nasaH
e të qetësisë. Tana
Atë hop, kurashtu, moj Kote?
Piloja shpoi rëndë kalin ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sëneëhtë
që të bënte djathtas dmlinte
isëm
Kote
mënjanë një pellg të thellë më ujë, nusja lëshoi dhe afrontepuorën e madhe
khS ,ëvomullG
S' është
të dritës e të qetësisë. puna jote.
- Uf, nëno moj! - sikur hosteni Tanatë ishte ngulur në trup të saj e jo
në lëkurën eкMoj, mos je kaut.
иargasur
нбечу јовtë
e marrë? Kam ardhë më parë.
о ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinoKjo
deqandjenjë
M ës sëkilebuçuditshme
peR ët sëcneekhzaptoi
S ët ehdmenjëherë
timisrA ët tirPilon, tsinim eqë nimnëidnçast
evtkA hoqi
eM
hostenin nga S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollovithet
khs irbiel jikafshës
tëk i imirodhe
drëp tktheu
ehotarimkokën1102 .6të 0 .3shikonte
1 sëtad ët 1ç'kishte
/199-22 .ren
shoqja. Tana
Qetë, Ç'thotë
анревеlënë лбуkjo
С акиnë пеРmurtajë!
punë анtëакtyre,
уан и еi иranë
навозаlerës
рбо азpërmes.торетсинShtatzënia
иМ ан еинешnë ер оtë
С
аdhëmbura
такулдО ан аeтсsipër,
онжав u авуshpëtoi ес .Kote
жлодорп duarve дог 02të 02 plakës
.10 .92 дqë о 1/e52mbanin
1-62 .рб ајtë иноmos
декаМ e
briste e ta dëgjonin bota dhe u kthye më krah, sikur ashtu do të gjente
ësinodeqaMqë
lehtësimin ës kërkonte. t sëcnekhS*mbledhur
sëkilbupeR ëGjunjët, ë*t e*hd timisrA mbi ët tibark,
rtsinim iu e nipërpoqën
midnevtkA enë M
faqen b) e një dengu
- Ç'po mebënplaçka.
shamia? Rrangullat e shtëpisë u rrokullisën nëpër
qerre dhe një trastë shkau
- Asgjë, gjysh. e ra ne tokë. Trahanaja e imët dhe e thatë
kërckë u përhap - A po mbi baltë. era?
e valëvit ајинодекаМ
- Uaha kazil,
tuireV ës -ësPo, eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsinidhe
uaha
inodgjysh. kuqo! U foli Piloja qeve që të ndalojnë M :sevetë,
utoB
si pështeti hostenin
- Nga ponë tokë, nga
valëvit, u hodhlindja poshtë.
apo nga përëndimi? :итачеП
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

69
9
69
Recensues:
E dhe qerrja e dytë pushoi së qari. Qetë duke shfryrë jashtë avullin
dr.dendur
e Ismet Osmani
e të ngrohtë, zhytën turinjtë në trahana dhe nisën të përtypen
profesor në
me qejf. Një Fakultetin
shkumë e Filologjisë
e bardhë filloi t'u rrjedhë si zinxhir i hollë nga të dy
anët e bulçive.
Ibe Mustafa
Nga bishti i qerres së pasme kërceu në rrugë dhe ndau drejt së
parës njëShkup
Hasanbeg, vajzë nja gjashtëmbëdhjetë vjeçe. I ra baltës përmes dhe doli
në krye të karvanit. Ishte Vita, çupa e madhe e Pilos.
Safet Nuredini
- Ç'kërkon,
mësimdhënës në ShFKmoj bijë,
“Sami që erdhe?... I foli gjyshja. - Nuk bën të rrish,
Frashëri”
këtu, po shko...
Gllumovë, Shkup Je çupë e rritur tashti...
Redaktor- Nëna,
gjuhësor:ç'ka nëna?...
prof. dr. Ajten Qamili
Piloja, pasi u vuri qeve përpara e më këmbë hostenin e gjatë, si
shenjë
22-991/1që s'duhej
од 13. të год.
06. 2011 lëviznin nga vendi,
се одобрува i ra qerres
употребата rrotull dhe doli në
на овој учебник
bisht
Me të saj. e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Aktvendimin
- Po të
nr. 22-991/1 ty,datës
moj,13.kush të thirri
06. 2011 të vish?
miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
Kur vajza pa t'anë kaq të ngrysur e tek vetulla e mëngjër i epte fët-
fët poshtë eнаlart
Со решение si për kohë
Министерот të lirë, uli иkokën
за образование dhe
наука на mërmëriti:
- Erdha se mos më do gjëkafshë nëna... dhe, sikur tëнаkishte
бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста Одлуката
në
duar ndonjë palë kriga, kapërceu gishtërinjtë me njëri - tjetrin pa ditur
Me
ç'tëAktvendimin
bëjë tjetër.e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
- Shko, shko, te qerrja, se s'mbeti jot'ëmë për ndihmën tënde! I foli
i ati, duke i bërë me kokë, sikur kërkonte ta shtynte tutje.
Si u largua çupa, Piloja iu afrua s'ëmës.
Botues:-Ministria
E, plakë, si duket
e Arsimit dhe puna, a doe të
e Shkencës mbajë dot
Republikës gjer në Seman?
së Maqedonisë së Veriut
Печати:- Zor, o bir... Më duket se po e mundojmë e po hyjmë në gjynah
Shtypi:
me zotin dhe me të ... Ktheje më mirë qerren për në Bishtanakë, te hani.
Тираж: ngriti kokën dhe pa të birin në sy, si për t'i zgjidhur mendjen.
Gjyshja
Tirazhi:- Ma desh zemra të lindte fëmija në dhe të ri, se, kush e di, mund
të na sillte të mbarë... Po, nejse, kur s'do perëndia, s'ka ç'bën robi...
- Tundi kokën dhe u largua drejt kreut të karvanit. Mori hostenin,
hodhi lart dhe shpoi kuqon që të kthente, më të djathtë.
***
- Pse qan ata, mos e rrahu tata?... pyeti vëllai i vogël zgjuar në
kohën kur qerrja kishte pushuar së tunduri e përkunduri.
- Jo vëllaçko, nuk qan ata, por prit dhe pak, të shohësh se kush
do të qajë: vëllai apo motra... iu përgjigj Vita, duke tërhequr me një dorë
tërkuzën e lopës dhe me tjetrën duke shtrirë të vëllanë.
70
7 0
Qerrja filloi të lëkundej përsëri dhe boshti i palyer ia nisi :seuvajit
snecetë R
Shpjegim
tij: "criu-criu fiq..." avaz që po e mbante që atë mëngjez kur inam i szoti
O tem sI .rd
i har-
roi, apo s'pat nge, t'hedhë masën katranit. Kjo e qarë zvarrëzvarrë, si fajo
ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e orp
tërkuza e lëshuar e lopës që Vita e kish lënë nga dora, shiu i imët i
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuKoka,
M ebI
fushës së Myzeqesë, që s'priti gjersa karvani të zinte Kilin e vogël.
lëshuar a) gjumit dhe ëndërrave, po i shkonte sa mënjanë nga pukhtroshitja.
S ,gebnasaH
Tana
Sytë e vajzës, si kaluan një çast vështrimin e plogët e të qullët të
Ç'bënpas, ashtu, moj Kote?përnjëherë me lot. Bulzat inideruN tefaS
kafshës që vinte u mbushën ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sëenëujit hdmimbi sëm
Kote
faqen e një pellgu të rrahur nga shiu, dukeshin si barka pukhS ,ëvomulqë
të vogla lG
S' është puna
kishin ngritur velat për udhëtim, ashtu jote. siaQ
lotët e .vajzës
ilim netjA rd .forp që :roskishin
ëhujg romarrëtkadeR
Tana
teposhtë faqeve. Kapur fort pas hunjve të qerres, kokën pështetur mbi
faqen e rrogëzit Moj, mos je e marrë? Kamdhe ardhë mëgjer parë.
кинбеqë чу mbulonte
јово ан атабplaçkat
ертопу авурбодbinteо ес .дог 11poshtë, 02 .60 .31vështriminдо 1/199-22
mbytur Kote
ësinodenëqaMatëës sre
ëkitë
lbumadhe
peR ët sëshiu,
cnekhSasët Vita
ehd tims'e
isrA kuptonte
ët tirtsinim e ndot imidnkush evtkA eja M
ndillte gjithë S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollkëtë
okhs itrazim
rbil jitëk ei ipikëllim:
mirodrëp tearratia
hotarim 1nga 102 .fshati
60 .31 sku ëtad kishte
ët 1/199lerë -22 .re n
Tana
ishte rritur, lëngimi dhe dhembjet e nënës, apo ndonjë duf i ri që s'pati
ndjerë gjer еÇ'thotë
анревatë С ditë
акилбnë уkjo Рmurtajë!
пеkufijt
ан акeуfshatit
ан и еинtë
авоsaj,
зарбnë
о азgjerdhet
торетсинeиМ kasolles
ан еинеш sëерsaj.оС
атакулдEО ku ан аkuptohet
тсонжав авndonjëherë
ужлодорп ес nga.Kote
дог 0çastisin
202 .10 .9rrëketë
2 до 1/52që 1-6mbushin
2 .рб ајиноlumin декаМ
dhe e bëjnë të Ujku të të nga
buçasë hajë!shtrati dheтоudhaкинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
e tij!...
rëp timidneV e airëm hsfelv tehonga
Fragment dhzavromani
0202 .10"Lumi
.92 sëitavdekur" d ët 1/521i-6Jakov 2 .rn tuXoxës
ireV ës
Shpjegim: ан-рAsgjë, gjysh.
евеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
tuiNë
reVfragmentin
ës -ësPo,
inodgjysh.
eqaM e ëshkëputur
s sëkilbupeRnga
e sëcromani
nekhS e e"Lumihd timisirA e airtsinishquhen
vdekur" M :seutoB
- Nga po
çastet që tregojnë: valëvit, ngaelindja
shpërnguljen aposënga
familjes Pilopërëndimi? :итачеП
Shpiragut dhe dhimb-
jet e lindjes -qëNuk e di,shtrënguar
e kanë gjysh. :ipythS
gruan e tij, e cila përpëlitet në qerren
Gjyshi
që lëviz rrugës priti dhe
me gropa pastaj
fushës së tha:
Myzeqesë. Në të dyja rastet përmes :жариТ
:ihzariT
- Nga
rrëfimit të qetë, deti,Xoxa
Jakov apo nga toka?
shpreh, botën e ngarkuar me reflekse, përfy-
- Nga deti,tënga
tyrime e asociacione deti...botën psikologjike të personazheve, si
pasura,
dhe drithërima të brendshme, të thella * *shpirtërore...
* E gjithë rruga që
përshkonc) karvani
NËNA: Agim,
ka njëzgjohu!
domethënie simbolike.
Varfëria,
AGIMI : Sa është
rruga ora? qerret me qetë e lodhura, karrocat e
me llucë,
mbushura me NËNA : Shtatë.
njerëz dhe dengje leckash është rruga e jetës së familjeve
Myzeqare nëAGIMIvitet: '30.
O, qenkam
Tiparet vonuar!
përcaktuese të personazheve dalin që të
përgatisnin për
NËNA : Jo, bir.
ngjarjet Sot nëna do të
e mëpastajme: të me urimet dhe mallkimet e
plaka
saj, Pilo me zemërimin dërgojë
dhenë shkollë me eveturë.
përgjegjësinë prijësit të karvanit; Lili i vogël
që e sheh botën
AGIMI : Mirë,
ende nënë.përngjumjes nga lëkundja e qerres, Vita në
përmes
prag të shpërthimit të vajzërisë; gruaja shtatzënë me dhimbjet e
79
9
711
Recensues:
rënkimet që s'dihen në janë ogur i mirë apo i keq. Pamjet, përshkrimet,
dr. Ismet Osmani
gjendjet janë dhënë me një leksik aq të përshtatshëm dhe aq të pasur,
profesor në
sa të duket Fakultetin
sikur ei Filologjisë
ke të gjalla para syve. Kjo është edhe veçoria më
karakteristike e stilit të J. Xoxes.
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Pyetje dhe detyra
Safet Nuredini
mësimdhënës
4Ç'është në ShFK “Sami Frashëri”
fabula?
Gllumovë, Shkup
4Ç'është subjekti?
Redaktor dallimi
4Çfarë gjuhësor:kemi
prof. dr. Ajten Qamili
ndërmjet fabulës dhe përmbajtjes së veprës letrare?
4Lexojeni në tërësi romanin "Lumi iи vdekur".
Со решение на Министерот за образование Analizojeni
наука на Република këtë vepër
letrare: shkruani në fletore fabulën dhe subjektin e veprës.
Me
PërAktvendimin e ministrit
t'ju ndihmuar përtëdetyrën
Arsimit dhe
e të Shkencës
dhënë, potëjapim
Republikës së skemë:
këtë Maqedonisë
LUMI I VDEKUR
Tema: Jeta e vështirë e fshatit
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 të Myzeqesë gjatë viteve
год. се продолжува 1938 на
важноста - 1939
Одлуката
Fati i triи familjeve:
употреба на учебникот
- Familja Shpiragu e dëbuar nga beu i vendit;
- Familja Tafilaj, kosovarë të dëbuar nga pushtuesi serb;
- Familja e Koz Dynjasë, vendase nga fshati Trokth.
Linjat paralele:
Botues:-Ministria e Arsimit
Vështirësitë dhe edhe
e jetës Shkencës e Republikës
të mbijetesës sësëfshatarëve
Maqedonisëpërballë
së Veriut
Печати: bejlerëve e tregtarëve;
Shtypi: - Dashuria e Vitës me Adilin (një bashkim simbolik).
Тираж:
Tirazhi:
Zhvillimi i ngjarjeve:
- Dëbimi nga toka e vet e familjes së Shpiragajve;

- Vendosja e tyre në Trokth;
- Marrëveshja e Pilo Shpiragut me tregtarët e Fierit;
- Shpërthimi i lumit;
- Zhgënjimi i Pilo Shpiragut nga tregtarët;
- Marrëveshja e tij me beun;
- Arratisja e Adilit me Vitën.
Personazhet kryesore:
- Pilo Shpiragu e Koz Dynjaja, që tipizojnë figurën e fshatarit
72
7 2
shqiptar mes dilemave të kohës. :seusneceR
Shpjegim
- Sylejman Tafili tipizon figurën e kosovarit të ikur nga inamserbët,
sO temsIpor.rd
dhe të zhgënjyer nga raportet me fshatarët ëesijMyzeqesë. gololiF e nitetlukaF ën roseforp
- Adili dhe
Dialogu Vitabashkëbisedimi
apo janë dy personazhe përveçromantikë
se në puktë
hSdashuruarish,
,”iksenoK eshumë
dramatikë, hzallBqë“
autori i haset
shpesh parapërgatit
edhe nëpër ngjarjet
veprat e mëpasme
e tjera letrare, si të
dheluftës.
në jetën e përditshme.
afatsuM ebI
Veçori a)
të veprës:
pukhS ,gebnasaH
Tana
- Ka unitet të brendshëm të qëndrueshëm, me anë tëintë idercilit
uN telid-
faS
hen rrjedhat fabulare. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
- Ndërhyrja e autorit për të Kote bërë zgjidhje qëllimore. pukhS ,ëvomullG
- SynimiS' është
për tëpuna
rrëfyerjote.
bindshëm.
- Gjuha e pasur me frazeologji Tana dhe filozofi popullore.
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
JAKOv XOXA (1923-1979)
Jakov Xoxa
- Nuk e di, gjysh. në letërsinë shqipe është i njohur si
:ipythS
romansier, novelist e tregimtar. :жариТ
Lindi në Fier ku e mbaroi shkollën fillore, ndërsa të :ihzariT
- Nga edeti,
mesmen kreuapo
nënga toka?
Korçë. Pasi përfundoi studimet e larta
për -letërsi, një nga
Nga deti, kohëdeti...
punoi si gazetar dhe më vonë si profe-
sor i letërsisë në shkollën e lartë.
* * *Nga viti 1965 Jakov Xoxa
kryesisht filloi të merret me krijimtari letrare, ku në fillim
shkroi skica, reportazhe dhe tregime.
AGIMI : Sa është
Tregimet ora?
e Jakov Xoxës janë përmbledhur në
"Novela"
NËNA: IShtatë.
dhe II.
Në: letërsinë
AGIMI O, qenkam shqipe Jakov Xoxa u bë i njohur me
vonuar!
romanet "Lumi i vdekur", "Juga e bardhë" dhe "Lulja e
kripës". Është marrë me stilistikë dhe teori të letërsisë.
79
9
733
Recensues:
dr. Ismet Osmani VEÇORITË E TREGIMIT
Ibe Mustafa
Lexoni me kujdes tregimin e mëposhtëm dhe diskutoni rreth tij.
Hasanbeg, Shkup
NjË NaTË NË STaMbOll
Safet Nuredini
Nata
Gllumovë, ka mbuluar me krahët e vet Stambollin. Dritat e shtëpive të
Shkup
qytetit po
Redaktor shuhen
gjuhësor: prof.njëra pasQamili
dr. Ajten tjetrës. Në një dhomë, buzë një rrugice të
ngushtë, dritat nuk shuhen akoma. Është dhoma e punës e një shqip-
tari të madh.
Nga dritarja
Me Aktvendimin e vogël,
e ministrit drita dhe
të Arsimit duket ende. Brenda
të Shkencës në dhomë
të Republikës ndodhet
së Maqedonisë
rilindësi
nr. i madh.
22-991/1 të datës I13.
rrethuar
06. 2011nga librat,
miratohet është ulur
përdorimi i këtijnë një
libri kolltuk të vjetër
shkollor
dhe shkruan.... Nga kalldrëmi i rrugës së ngushtë vazhdon të kumbojë
zhurma
Со решение e hapave të zaptijeve.
на Министерот Dinjitoz,иiнаука
за образование heshtur, i vrazhdë,
на Република i brengosur
Северна
nga të therurat e gjunjëve, nga reumatizmi i pashërueshëm, ai важноста на vazhdon
Одлуката
të shkruajë. Kohë pas kohe e lëshon punën mbi tryezë dhe diku i
Me Aktvendimin
mbërthen sytë.e Ai
ministrit të Arsimit
ëndërron dhe dhe të Shkencës
shkruan, të Republikës
shkruan së Maqedonisë
dhe ëndërron.
I mbështjellë në ëndrrën e tij të madhe, ai kaloi dete, male, fusha,
bregore dhe arriti atje ku ëndërronte kryeqytetin e Shqipërisë së
ardhshme
Македонија në Belsh. Qëndroi para liqeneve dhe në pasqyrën e atyre
ujërave të kristalta
Botues: Ministria soditi
e Arsimit dhe një botë tëe tërë
e Shkencës përmes
Republikës ëndrrës sësëvet.
së Maqedonisë Njeriu
Veriut
me mjekër të gjatë dhe të thinjur para kohe shikonte me sytë e mendjes
Печати:
Shtypi:
atë që sot e shikojmë me sytë e ballit. Ai e dinte se ëndrrat e tij s'mund
Тираж:
të qëndronin ëndrra; ai e njihte fuqinë shpirtërore të popullit shqiptar,
Tirazhi:
zotësinë e tij, talentin e tij, vetëmohimin e tij dhe, mbi të gjitha, trimërinë
e tij legjendare.
Në ato ujëra të kristalta ai soditi Shqipërinë, të lirë, pa shtypës pa
pushtues, pa të ligj. Ai kundroi universitetin ku hynin e dilnin mijëra
djem e vajza me libra në sqetull. Ai aty pa si në pasqyrë minierat nga të
cilat rridhnin lumenj nafte dhe sere, ai pa male plot me krom, hekur e
nikel. E tërë Shqipëria aty ishte. Dhe u mahnit. Një lot shkau si një
rubin nga sytë e tij, çau përmes rrudhave të asaj fytyre, u rrokullis në
ujërat e kulluara të liqenit e një valëz uji e rrethoi atë lot. Ai buzëqeshi.
Ndofta pas kaq e kaq vitesh ishte e para buzëqeshje që zbukuronte
fytyrën e tij. Një valëz u përplas lehtas në breg dhe me zhurmën e vet,
74
7 4
ndoshta përshëndeti rilindësin e madh. :seusneceR
Shpjegim
U zgjua nga ëndrra, erdhi në vete, fërkoi sytë me duart inamesOveta temsdhe I .rd
duart iu qullën. Kishte qarë. ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f orp
Drita e zbehtë e llambës me vajguri vazhdonte të përpëlitej dhe
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuNgriti
M ebI
hapat ritmikë të rëndë të zaptijeve dëgjoheshin që nga jashtë.
pakëz a) kokën, hodhi sytë rreth e rrotull dhe i mbërtheu me pukhmallëngjim
S ,gebnasaH
Tana
mbi librat që e rrethonin nga të katër anët. Ndoshta desh t'u jepte lam-
Ç'bën Mori ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
tumirën e fundit. përsëri penën, por ”irëhsarF imaS“ KFhS ënparë
pena për herë të sënëhnuk dmisëiu m
bind dhe i shkau nga dora. E uli kokën mbi libër, po sytë Kote iu veshën,
pukhS ,ëvomullG
S' është puna
fytyra iu zbeh, mjekra iu drodh. Pena ipret jote.
limaQnjë netdorë
jA .rd që .fortë
p :lëvizë,
rosëhujgpor rotkdoraadeR
Tana
s'lëviz më. Dhe boja u tha mbi libër. Vdiq mbi libra, i rrethuar nga libra,
si trimi në fushën Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
кинбечуeјоbetejës во ан атme аберarmëтопу авnë урбdorë.
одо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët Sipas tirtsinimNonda e nimidBulkës nevtkA eM
Tana
TREGIMI
Njerëzit, С në буkjo
акилkomunikim пеРmurtajë!
ан акуаme н и të еиtjerët,
навозарmund бо аз тоtë ретtregojnë
синиМ анpërjetimet еинешер оС e
аtyre
такулose дО аngjarje
н атсонж а в а в у ж л о до р п е с Kote
. д о г 0 2 0 2
të ndryshme, por këtë nuk mund ta bëjnë të gjithë në . 1 0 . 9 2 д о 1 / 5 2 1 - 6 2 . р б а ј и н о д е к а М
mënyrë artistike. të Ujku të hajë!është një тkrijim
Tregimi
окинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
artistik që i kushtohet një
ngjarjeje të veçantë pa përmendur me hollësiAse
ë s i n o d e q a M ë s s ë k i l b u p e R ë t s ë c n e k h S * ë*t *
e h d t i m i s r ët tçfarë
irtsinimka e nndodhur
imidnevtkApër- eM
para dhe b) pas- Ç'po kësajbën ngjarjeje.
Tregimi është më
- Asgjë, gjysh.i shkurtër se novela. Ai zakonisht përfshin vetëm
një detaj, një- fragment A po e valëvit të shkëputur
era? nga jeta e njeriut. ајинодекаМ
Ai është
tuireV ës -ësPo, një
inodgjysh. tekst që ka tri pjesë themelore:
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB hyrjen, zhvillimin e
përmbajtjes -dhe Ngambylljen.
po valëvit, Tregime
nga lindja kanë apo shkruar
nga përëndimi? shumë autorë :shqip- итачеП
tarë. Ndër më të njohurit
- Nuk e di, gjysh. janë: Migjeni, Ramiz Kelmendi, :ipythS
Abdylazis
Islami, Konstantin Gjyshi priti Kristoforidhi,
dhe pastaj Naimtha: Frashëri, Mitrush Kuteli, :Anton жариТ
Pashku, Vath Koreshi, Teodor Laço, Zija Çela, Dritëro Agolli, Naum : i hzariT
Prifti, Murat-Isaku, Nga deti, Rexhep Zllatku, Kim Mehmeti etj.
nga deti...
***
Struktura
c) e tregimit
NËNA : Agim, zgjohu!
Tregimi, si një
NËNAkrijim letrar, përbëhet nga disa elemente kryesore:
: Shtatë.
AGIMI:
O, qenkam vonuar!
- përmbajtja (fabula),
- shtresa kuptimore
dërgojë në(lidhjet që me
shkollë krijojnë fjalët me njëra-tjetrën),
veturë.
- personazhet dhe nënë.
AGIMI: Mirë,
- skema.
79
9
755
Recensues:
dr. Ismet Osmani
- Në hyrje paraqiten fakte që u përgjigjen pyetjeve ku?
ku kur?
kur dhe
profesor
kush? në Fakultetin e Filologjisë
- Në zhvillimin e përmbajtjes paraqitet ngjarja kryesore, ndërsa
Ibe Mustafa
në mbyllje jepet përfundimi i tregimit.
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Pyetje dhe detyra
Gllumovë, Shkup
- Ç’është tregimi?
22-991/1- Cilat
од 13.janë elementet
06. 2011 kryesoreупотребата
год. се одобрува të tregimit?
- Lexojeni
Me Aktvendimin edhe një
e ministrit herë me
të Arsimit dhevëmendje
të Shkencëstregimin e dhënë
të Republikës më sipër
së Maqedonisë
dhe
nr. gjeni hyrjen,
22-991/1 zhvillimin
të datës 13. 06. 2011 dhe mbylljen
miratohet e tregimit.

заPunë kreative
одобрување и употреба на учебникот
SI TË SHKRUajMË NjË TREGIM?
- Përpara se të filloni të shkruani një tregim, duhet të përcaktoni
ngjarjen më të erëndësishme
Botues: Ministria që do tëetregoni.
Arsimit dhe e Shkencës Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:- Hyrja e tregimit duhet të jetë e përshtatshme, me fakte dhe
Shtypi: që lidhen me vazhdimin dhe me fundin e ngjarjeve.
hollësi
Тираж:- Përpiquni që, me fjalët tuaja, të bëni një paraqitje të plotë dhe të
Tirazhi:të saj.
saktë
- Jepni të dhënat ose faktet e nevojshme në mënyrë që lexuesi të
krijojë një ide të qartë për atë që ka ndodhur.
- Duhet pasur kujdes për ta mbajtur të gjallë kureshtjen e lexue-
sit për tregimin, disa të dhëna duhet të mos i tregojmë.
- Tregimi është një tërësi ku tri pjesët e tij janë të lidhura njëra me
tjetrën.
- Gjuha e tregimit duhet të jetë e zgjedhur, e saktë dhe tërheqëse.
76
7 6
:seusneceR
Shpjegim NOVELA inamsO temsI .rd
hzallB“
Novela është formë e shkurtër e shkrimit në prozë. Ajo, rrëfimin e
vet e ka më të kufizuar dhe ka pak personazhe. Në të jepen më apak fatsuinfor-
M ebI
mata, a) ndërsa rrëfimi i ngjarjes është më i dendur dhe mëpkonciz. ukhS ,gebnasaH
Janë të njohura novelat e Mihal Tana Gramenos, “Oxhaku”, “E puthu-
Ç'bën ashtu, moj Kote?kanë shkruar edhe Shefqet inideruN tefaS
ra” dhe “Varri i pagëzimit”. Novela ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëMusaraj hdmisëm
“Isha unë Çobo Rrapushi”, Zejnulla Rrahmani “Udhëtimi pi unjë Kote
khS ,ëvomuji”,
pikë ullG
“E bukura e dheut”. S' është puna jote.
Tana
Detyrë инбечу јово ан атабертоKote
к пу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Lexojeni këtë S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollnovelë.
okhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
OXHAKU
ан акPJESA
уан и еиE наPARË
возарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес Krye .Kote
дог 02I 02 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku në të tëkohën hajë! e Ali Pashës, токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
Më 1821, Shqipëria dhe më shumë
Toskëria gjendej në rrëmujë. Katunde edhe Aqytete
ë s i n o d e q a M ë s s ë k i l b u p e R ë t s ë c n e k h S* ë*t *
e h d t i m i s r ët tirtsinshkretoheshin
im e nimidnevtkAdhe eM
njerëzia b) mërgoheshin
- Ç'po bën në vende të huaj, duke lënë shtëpitë, plaçkat e
gjithë ç’kishin edhe
- Asgjë, gjysh. vështronin vetëm si e si të shpëtojnë nga rreziku
shpirtin e tyre. - A po e valëvit era? ајинодекаМ
Asi kohe,
tuireV ës -ësPo, qyteti
inodgjysh. Korça kishte zënë të lulëzonjë,
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM duke qenë më:separë
utoB
një qyteti i vogël - Ngaedhe i padëgjuar
po valëvit, nga lindja siç është apo nga sot,përëndimi?
po njerëzia dridheshin :итачеП
nga frika se -mos kenë
Nuk e di, gjysh. gjithë atë fat që kishin edhe të tjerët të cilët :ingry-
pythS
seshin të gjallë Gjyshi e gdhiheshin
priti dhe pastaj të vdekur. tha: Andaj, me të perënduar :ж ариТ
dielli,
mbylleshin nëpër - Nga shtëpitë
deti, apoedhe nga toka? nuk dinin ç’bëhesh natën në qytet. ariT : i h z
Nga ky- shkakNga deti, nuk kishin
nga deti... vërejtur që “shtëpia e zezë” prej ca kohe
mbante njerëz brenda. “Shtëpia e zezë”, * *siç * e quanin qytetarët ishte një
shtëpic)e madhe, NËNA:ndërtuar
Agim, zgjohu! me gurë dhe rrethuar më gjithë anët ime avlli
edhe fortesaAGIMI edhe : Sa ishte ështëmbanë ora? qytetit pranë krojt të Abdi beut. Prej
shumë kohe,NËNA kjo:shtëpi
Shtatë.ishte e pandënjur edhe e shkretuar, të gjithë sa
kishin ndenjur, AGIMI gjithë
: O, atë qenkamfat kishin vonuar! pritur që të shuhen me gjithsej, edhe
nga ky shkak NËNAkishte
: Jo, arritur
bir. Sottënëna jetë do folëtëetëkukumjaçkave edhe e galave,
se njerëzia jo vetëmdërgojë që nuknë guxon
shkollë të ryjnë
me veturë.brënda, por edhe kur shkonin
pranë asaj shtëpie AGIMI: Mirë, do të nënë.
faleshin me tmerr, duke iu lutur zotit t’i shpë-
tonjë edhe t’i mpronjë nga nonjë gjëmë e madhe.
79
9
777
Recensues:
Në të këtilla frikëra gjendeshin korçarët, kur një natë të marsit
dr. Ismetnjë
frynte Osmani
erë e marrë edhe dëgjojnë të zbrazura prej pushkësh. Të gjithë
mbetnë të tmerruar, e Filologjisë
se pandeshnin që afrojti edhe për ata fundi i jetës.
Andaj që të gjithë faleshin, duke kërkuar nga nonjë vent të fshehtë për
Ibe Mustafa e shpirtit, edhe asnjë nuk guxonte të dalë përjashta që të
shpëtimin
mësonjë
Hasanbeg, shkakun
Shkup e pushkëve.
Po sa vinte më shumë dëgjoheshin të zbrazura prej pushkësh,
Safet Nuredini
pastaj dëgjoheshin
mësimdhënës edhe zëra
në ShFK “Sami njerëzish, të cilët bërtisnin sa muntnin që
Frashëri”
të vraponin
Gllumovë, Shkuptë shuanin zjarrin që diqte shtëpinë e zezë, se ishte shumë
frikë mos
Redaktor përhapet
gjuhësor: prof.zjarri mi Qamili
dr. Ajten gjithë qytet.
Vetëm atëhere njerëzia, si u siguruan që nuk është tjetër rrezik
përveç zjarrit,
22-991/1 од 13. 06.të2011
cilin
год.e сеpandehnin t’ja ketëнаvënë
одобрува употребата nonjë njeri mënd-
jeshkurtër,
Me Aktvendiminvraponin me
e ministrit ujë, dhiqelë
të Arsimit e sëpata,
dhe të Shkencës edhe me çfarë
të Republikës muntnin
së Maqedonisë
për22-991/1
nr. të shuar zjarrin.
të datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
Po, me t’u afruar pranë shtëpisë së zezë që digjesh, mbetnë të
nemitur
Со решение e на
të Министерот
habitur kur за vështronin
образование иsot krerë
наука njerëzishСеверна
на Република në dritaret e
shëpisë, të cilët u luteshin edhe u kërkonin ndihmë që t’i shpëtojnë важноста на Одлуката
mos
digjen të gjallë.
Me Aktvendimin
Një gruae e ministrit
re edhetë Arsimit dhe tëqë
e bukur, Shkencës
dukesh të Republikës
fare mirësënë Maqedonisë
dritare të
flagëvet me leshrat e lëshuar edhe të pakrehura, me sy të zgurdulluar,
veshur me rrobën e natës si ç’ishte ngritur me tmerr nga gjumi, zgjate
duar, duke lutur njerëzinë t’i shpëtojnë të vetmin djalë që kishte, i cili
flinte
Botues:në katin e Arsimit
Ministria dytë, meqënëqë ajo enuk
dhe e Shkencës muntesënga
Republikës flagët e së
Maqedonisë zjarrit
Veriutta
shpëtonjë!
Печати:
Shtypi: Po njerëzia gjithë mbetnë të shurdhër në blegërimet e në lutjet e
Тираж:gruaje, mënjanë nga frika e zjarrit që nuk muntnin t’afroheshin,
kësaj
Tirazhi:
më tjatër anë nga tmerri që vështronin njerëz në atë shtëpi, të cilën e
dinin të pandenjur edhe të shkretuar. Andaj vështronin vetëm që të mos
zgjatet zjarri më tjatër shtëpi, duke lënë të brençmit në duart e
Perëndisë! Ah, sa keq është të veshtrosh shpirta që digjen edhe të mos
mundësh t’i shpëtosh!
Zërat që brenda pushuan së bërtituri edhe së kërkuari ndihmë
edhe nuk dëgjohesh përveç trak-trak! nga drurët edhe nga dhogat që
digjeshin, se zjarri sa vinte po përhapte flagët më të gjitha anët, kur
dëgjohet pas pakëzë, për të fundit herë, një buçim i math përzjerë me një
zë të thellë edhe pastaj bëhet një heshtje e madhe, se çatia me
dyshemetë e gjithë ç’kishte shtëpia, ranë të gremisura, edhe zjarri më
78
7 8
s’kishte fuqi. :seusneceR
Shpjegim
Qytetarët ndenjë të gjithë pranë zjarrit gjer më të igdhirë, namsO tepër msI .të rd
ë s i j g o
ruajtur mos kërcenjë nonjë shkëndijë afër, edhe pyesnin njëri-tjatrin nël o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f o r p
dinte gjësendi që kur rronin njerës në këtë shtëpi po asnjë prej syresh
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afaedhe
tsuM esa bI
nuk e dinte ç’njerës rronin, që kur kishin ardhur në atë shtëpi,
ishin. a)Andaj, me gjithë helmin që ndjenin për ata që u bën putherorë
khS ,gebntë asaH
Tana
zjarrit, gëzoheshin më tjatër anë se zjarri i vuri funt asaj shtëpie së zezë,
Ç'bënkaqeashtu, moj Kote? inideruN tefaS
që kishte shuar njerës, edhe të cilën
”irëhsarF imaS“ KFhS ën sshkakun
e nëmëronin si ënëhdmisëm e
gjithë të ligave që ngjisnin në qytet! Kote
pukhS ,ëvomullG
ilimaQ netjA Mihal .rd .forpGrameno
:rosëhujg rotkadeR
Tana
Detyrë кинбечу јово ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
1. NëroS'mund
këtë të rri këtunë,
llokhsfragment
irbil jitëk i të
Kam të tjera punë,
iminovelës
rodrëp teh“Oxhaku”
otarim 1102 përshkruhet
po hiqu nga unë! i
.60 .31 sëtad ët momenti 1/199-22 .rn
Tana
djegies së “Shtëpisë së zezë” në të cilën ishte strehuar Vahideja me shër-
нревеÇ'thotë
bëtorin аRrustemin уkjo
С акилбdhe murtajë!
пеРmeан fëmijët.
акуан и еиAnalizojeni
навозарбо азkëtë торетpjesë синиМdhe ан еvëreni
инешерsiоС e
аka
такbërë
улдОshkrimtari авужлодорп есe.Kote
ан атсонжавpërshkrimin дkësaj
ог 020skene.
2 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku të tëqytetarët
hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
2. Ç’mendojnë kur dëgjojnë krisma pushkësh, si vepro-
jnëësikur
nodeqkuptojnë
aM ës sëkilse
bupka t sëcnekhS*ë*t zjarri
eR ëshpërthyer e*hd timdhe
isrA ëpërse t tirtsininukm e nu imindihmojnë
dnevtkA eM
njerëzve b) që ishin
- Ç'ponëbën flakë?
3. Lexoni edhegjysh.
- Asgjë, pjesët e tjera të kësaj novele. Ato mund t’i gjeni
edhe në internet.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
MIHAL GRAMENO
- Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi?
(1871-1931) :итачеП
Lindi- nëNukKorçë.
e di, gjysh.
Mësimet e para i :ipythS
Gjyshi priti
mori në vendlindje. Në dhe
moshë pastaj
të retha:
mërgoi :жариТ
:ihzariT
në Bukuresht,- Ngakudeti,u apo
lidhngametoka?
shoqërinë
- Ngavjersha
"Drita". Botoi deti, ngadhe deti...
artikuj në
shtypin e kohës. Në vitet 1907-1908 luftoi ***
c)
në radhët eNËNA : Agim,
Çetës zgjohu!Topullit, më
së Çerçiz
1908 mori : Sa është
AGIMIpjesë në ora?
Kongresin e
Vdiq: Shtatë.
Manastirit. NËNA në Korçë më vitin 1931.
AGIMI: “Oxhaku”
Shkroi novelat O, qenkam (1904-1905),
vonuar!
NËNA: Jo,
“Varri i pagëzimit” bir. Sot
(1909) dhenëna do të të
“E puthura”
(1909) etj. dërgojë në shkollë me veturë.
79
9
79
Recensues:
dr. Ismet Osmani
NARRATORI (RRËFYESI)
Ibe Mustafa
Çdo vepër letrare i dedikohet lexuesit ose dëgjuesit. Në dramë
aktorët
Hasanbeg,nëShkup
skenë u flasin shikuesve, kurse autori flet përmes tyre. Në llo-
jet e tjera letrare, të ashtuquajtura narrative (sipas latinishtes: naratio,
Safet Nuredini
rrëfim) narratori
mësimdhënës në ShFKdrejtpërdrejt ose tërthorazi i drejtohet lexuesit.
Narratorin
Gllumovë, Shkup nuk duhet ta identifikojmë çdo herë me autorin. Rolin
e narratorit
Redaktor mund
gjuhësor: tadr.marrë
prof. ndonjë personazh në vepër ose një person-
Ajten Qamili
azh i shpikur, si dëshmitar i ngjarjes. Narratori ka një rol të rëndësishëm
për t’i kuptuar
22-991/1 од 13. 06.elementet
2011 год. сеeодобрува
tjera të употребата
veprës. Tema,
на овојfabula
учебник dhe motivimi
nukAktvendimin
Me mund të kuptohen
e ministrit tëdrejt padhe
Arsimit bërë edhe analizën
të Shkencës e rolit
të Republikës së të narratorit
Maqedonisë
në një vepër
nr. 22-991/1 letrare.

Vepra
Македонијаletrare nga ana
бр. 26-125/1 од 29.gjuhësore
01. 2020 год. përbëhet : важноста на Одлуката
се продолжува
a) nga ligjërata e autorit (kur fjalët dhe fjalitë janë thënë në vetën
e tretë nga autori);
b) nga
miratimin ligjërata e këtij
dhe përdorimin personazhit (kur fjalët dhe fjalitë thuhen nga
libri shkollor
një pjesëmarrës
Издавач: i veprës),
Министерство dhe
за образование и наука на Република Северна
c) nga ligjërata e rrëfimtarit a narratorit (kur një pjesëmarrës i
Botues: Ministria
veprës tregon në e Arsimit
vetën dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
e parë).
Печати:Gjuha e autorit dhe gjuha e personazheve ndërthuren.
Shtypi:
Тираж: MalËSoRja
Tirazhi: (fragment)
Sa shumë e ndryshuan Hajrinë ato tetëmbëdhjetë vjet të martesës

së dytë, habitej edhe ajo vetë. Nëpër fytyrën dikur të njomë e të bukur,
të shëndoshë e të plotë, si lulja në mëngjesin e pranverës plot rreze të
këndshme dielli, ishin kryqëzuar tash do rrudha që ia kishin bërë koha
dhe vuajtjet, thua se në atë mënyrë i kishte shënuar çdo vuajtje kujtimet
e veta me nga një rrudhë në fytyrën e saj. Të gjitha ato kishin marrë tash
pamjen e një rrjete marimange në ndonjë qoshe të çardakut. Edhe trupi
i saj, dikur i hollë e i gjatë si selvia në mes të malit, ishte kërrusur pak,
tash dukej më e vogël. Sytë i ishin zgjeruar e flokët, dikur aqë të zez e të
80
8 0
gjata, sa të gjitha shoqet ia lakmonin, ishin thinjur e :srralluar. eusneceR
Shpjegim
Megjithatë, Hajria, mu tash, në këto vite pleqërie, e ndjente inamsO temsImë
veten .rd
krenare se kurr ndonjëherë më parë. Sa herë e mendonte jetën e vet,rpi ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f o
dukej se ka lindur mu atë ditë, që u krijua bota dhe se është më e vjetër
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatndodhi
suM ebI
se të gjithë njerëzit në të. Se kishte parë e përjetuar gjithçka që
deri tash a) në botë. E ka përcjellë çdo ngjarje të asaj ane dhe pukhSi ,dukej gebnasase H
Tana
vetë kishte marrë pjesë në to, pasi të gjithë ngjarjet e kaluara i mbante
mend fare mirë. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Sabiti tashmë ishte rritur. Raba Kote kishte vdekur para tri vjetësh. Të
pukhS ,ëvomullG
S' është puna
gjithë kujtimet e Hajrisë për të kaluarën jote.
ilimaQ enevështirëtjA .rd .forptashmë :rosëhujgi rmbuloi otkadeR
Tana
bukur shumë pluhuri i harresës, sidomos tash kur e shihte të birin
burrë, të zotin Moj, mospune; je e marrë?kur Kam ardhë dhe më parë. dikund lart, lart
кинeбеçdoчу јово ан атtash абертопу аeвуshihte рбодо ес .доveten г 1102 .60 .31 до 1/199-22
mbi Kote
ësintëodgjithë,
eqaM ësthuajse
sëkilbupprej
eR ëtandej
sëcnekdëshironte
hS ët ehd timt'u isrAthonteët tirtsintë imgjithëvet
e nimidneme vtkAplot eM
mburrje: rollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-unë!
S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga
22 .rn
"Qe, unë nuk kam qenë fajtore Tana kurr!..." e ndjente në vete se si i
shtohejанajo Ç'thotë
С акилбуkjo
ревеkrenari пеРmurtajë!
pse аarriti
н акуаt'u
н и еbëjë
инавоballë
зарбоtë аз gjitha
торетсиatyre ниМ анngjarjeve еинешер оtë С
аmundimshme
такулдО ан атсоdhe нжавt'iавharrojë
ужлодорп е с Kote
. до г
deri dikund. 0 2 0 2 . 1 0 . 9 2 д о 1 / 5 2 1 - 6 2 . р б а ј и н о д е к а М
E vetmja brengë, të cilën nuk mund ta shlyente kurrsesi qe aliu.
aiëisidhembej
nodeqaM ëes sdashuria
ëkilbupeR ëpër t sëctë hS*ë*ti e*zvogëlohej
neknuk hd timisrA ëtfare, tirtsinedheim e npse imidni eurrente
vtkA eM
nganjëherë b) ata njerëz.
- Ç'po bën Dashuria
shamia? prindërore e shtynte të harrojë tërë të
kaluarën dhe ta ledhatojë
- Asgjë, gjysh. të birin herë pas here, por vetëm me ato kuj-
time e dëshira, - A të
pocilat e ndjente
e valëvit era? në vete se si i rridhnin dita ditës ајинодmë екаМ
tepër. tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Plot nëntëmbëdhjetë
- Nga po valëvit,vjet nganga ndarja
lindja apombusheshin
nga përëndimi? atëherë e:иasaj тачеПi
kujtohej vetëm - Nuk fytyra
e di,egjysh.
tij, ajo fytyrë të cilën e la para aq vjetësh :ipytnë hS
mesin e atyre maleve
Gjyshi të thepisura
priti dhe pastajtëtha: Gollakut të largët, të cilën nuk :жаeрpa иТ
kurr më. : i h z a r iT
"Mos ka - Ngavdekë?
deti, Kur nuk e ka dëgjue ma as një fjalë për te!" u
nga deti...
frigua shpeshherë dhe thellë në vete ndjeu * * * atë dhembje e pikëllim që ia
djeg zemrën
c) nënës,
NËNA të cilën
: Agim, e mundonte dashuria për të birin e humbur.
zgjohu!
Tash edhe
AGIMI:poSa ta është
shihteora? të birin, me siguri nuk do ta njihte më e
ëma nuk do NËNA ta njihte të birin! Nëna të mos e njohë të birin! I vinte keq
: Shtatë.
edhe asaj dhe çuditej,
AGIMI por s'kishte
: O, qenkam vonuar! çka të bënte, pasi e tillë qe jeta ndaj
saj. Të mos eNËNA njohë: Jo,djalin,
bir. Sot përnëna
të cilindo mendoi
të të gjithmonë, në ditët më të
vështira dhe më tëdërgojë lumtura nëtëshkollë
jetës së me vet, të mos e njohë nëna fëmi-
veturë.
jën, gjirin e së cilës
AGIMI e kishte
: Mirë, nënë. thithur, atë që e kishte shpëtuar nga
vdekja, sepse sikur Hajrija të mos mendonte për të, të mund të men-
89
9
811
Recensues:
donte jetën e të birit pa të sajën, atëherë i dukej se jeta e vet ishte e
dr.
kotëIsmet
dheOsmani
nuk kishte pse të jetojë, prandaj qysh atëherë do të vdiste. Të
profesor
gjitha këtoFakultetin
në e Filologjisë
tash i dukeshin shumë të çuditshme. Sa net i kaloi pa
gjumë dhe duke menduar për të!
Ibe Mustafa
Sa herë ëndërroi e në mëngjes u zemërua në vete pse pranoi të
ndahet: pse
Hasanbeg, Shkupnuk u kap për derën e shtëpisë sa të mos mundesh askush
ta ndajë prej saj. Sa lotë derdhi gjatë atyre nëntëmbëdhjetë vjetëve malli
Safet Nuredini
përvëlues,
mësimdhënësi në ciliShFK
qe shumë më i nxehtë se dielli i korrikut. Sa e sa herë e
kujtoj atëShkup
Gllumovë, moment të ndarjes, kur e la të birin për herë të fundit me duar
të zgjatura
Redaktor kah ajo
gjuhësor: prof.dhe vetëm
dr. Ajten Qamili
kur e mendonte këtë pamje i
kujtohej
22-991/1 од më13.së06.
miri fytyra
2011 e tij.
год. се одобрува употребата на овој учебник
Iu duk
Me se i birie ministrit
Aktvendimin donte tatë luste
Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
të 22-991/1
nr. mos ndaheshin,
të datës 13. por ajo miratohet
06. 2011 ia përdorimi i këtij libri shkollor
ktheu shpinën, kurse kali
vazhdonte
Со решение të ecë rrugës за
на Министерот përp-
образование и наука на Република Северна
Македонија бр. 26-125/1 од
jetë, t'i ndajë e t'i largojë ëmë 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
e bir prej njëri - tjetrit, edhe
Me
pseAktvendimin
këtë nuke ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
e dëshironin
asnjëri.
aqë më tepër e lodhnin
edhe mendimet se i biri nuk
dinte
Botues:asgjë për etë,
Ministria për vuajtjet
Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
e së ëmës dhe për dashurinë e
Печати:
Shtypi:
harruar. Mendonte se i biri do
Тираж:
ta përfytyrojë tash vetëm si
Tirazhi:
një grua zemërkeqe, të shëmtuar dhe shtrigë, e pa fije dashurie për të
birin, të cilën e urrente pse e kishte lënë atë pa nënë për t'u martuar me
tjetërkend.
atij kurr nuk do t'ia tregojë kush romanin e jetës së saj. atë roman
të pashkruar të malësores, i cili me siguri një ditë do të harrohet, ashtu
sikur janë harruar edhe mija e mija të tjerë në këto male të llapit e të
Gollakut, atë roman që e shkruan njerëzit me pashpirtësinë e tyre ndaj
njeriut. Romanin për vuajtjet e njeriut nga njeriu. Romanin që zë fill
dikund në Gollak, me një vajzë të bukur që ende nuk e kishte shijuar
jetën që vazhdon për një grua të pafat dhe që përfundon me ...
Mendimet e tilla e lodhnin Hajrinë tash më tepër se gjithçka.
82
8 2
Friga se mos e kishte humbur dashurinë e të birit nuk e:selente usnecetë R
Shpjegim
qetë, sa herë që i kujtohej jeta e tashme e lumtur. Dëshironte inamsOvetëm temsI .të rd
dijë se a e urrente ai apo jo dhe se a dëshironte të shohë ndonjëherë tëp
ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f o r
ëmën. Çfarë lehtësimi do të ndjente ajo vetëm sikur ta dinte se i biri e
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afattë.
suM ebI
donte, nuk e kishte harruar kurrë dhe se mendonte gjithnjë për
Por,
a) në atë rnoment në kokë i fluturonte përherë njëpmendim ukhS ,gebniafto- saH
Tana
htë: "Me më pas dashtë kishte ardhë ndonjiherë. ai tash asht burrë,
inideruN tefaS
kishte mujtëÇ'bën ashtu,i moj
me ardhë!" Kote?
thonte vetes dhe pikëllohej përsëri.
E sa e sa mendime nuk e leninKote të qetë shpeshherë edhe pukhSpas ,ëvom kaqë
ullG
vjetësh; aq shumë pikëllohej nganjëherë ilimsa
aQdilte
netjAe.rshikonted .forp :rospërmallshëm
ëhujg rotkadeR
Tana
qiellin e përhimtë, andej në drejtim të katundit, ku e la të birin, thua se
Moj, mos copë
përpiqej ta shihte je e marrë?qëKam ardhë më parë.
кинбечуatë јово ан атqielli
абертопуeавmbulonte
урбодо ес .atë. дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinimNazmi e nimidRrahmani
nevtkA eM
TË KUPTojMË PËRMBajTjENTana
атакулдHajria
О ан атështë
сонжавpersonazhi ес .Kote
авужлодорп kryesor дог 02i0romanit.
2 .10 .92 доajo 1/5është
21-62 .personifikimi
рб ајинодекаМ
i vuajtjes së Ujku
femrës të së
të nënshtruar
hajë! dhe të shtypur shqiptare në Kosovë e
mëësigjerë.
nodeqaM ës sëkilbeupsaj
Vuajtjet eR ëjanë S*ë*t e*hd timpor
t sëcnetëkhshumta, isrAmë ët tirtë tsinmadhen
im e nimidautori nevtkA eka M
spikatur b) dhimbjen
- Ç'po bëne nënës për djalin që ia kanë marrë me forcë dhe tani
ai është i rritur.
- Asgjë, gjysh.
Rrëfimin- A epohistorisë
e valëvitsë vet para djalit, Hajria e quan roman,
era? ајинодекnjë аМ
roman të pashkruar,
tuireV ës -ësPo, eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutotë
inodgjysh. kjo për dy arsye: asnjëherë fëmija nuk mund B
njohë aq thellë historinë
- Nga e prindit
po valëvit, të vet,apo
nga lindja aq ngamë tepër përëndimi? në këtë rast :итkurачеПi
biri i Hajries- është
Nuk erritur larg prehërit të nënës së vet. Kjo e bën dhe
di, gjysh. :ipymë thS
tragjike dramën Gjyshiqë priti
fshehdhe Hajria
pastajpërbrenda.
tha: :жариТ
Drama- eNga Hajries : ihzariT
deti, merr
apo nga përmasa
toka? të mëdha shoqërore. Me dhimbjen
e vet ajo përpiqet
- Ngatëdeti,
kundërshtojë
nga deti... botën e egër të mentalitetit e të dhunës
mashkullore. Po deri në këtë fragment * *protesta
* e saj është e heshtur.
asaj s'ic)mbetet NËNAgjë tjetër zgjohu!
: Agim, veçse të shikojë qiellin e përhimtë.
Si stil AGIMI
shkrimi
: Sa në këtëora?
është fragment e në tërë romanin të bie në sy
ndërthurja eNËNA monologut
: Shtatë. të personazhit kryesor me gjuhën e drejtpër-
drejtë të shkrimtarit.
NËNA:
Jo, bir. Sot nëna do të të
Detyrë
Lexojeni këtë
AGIMI romannënë.
: Mirë, në tërësi.
Shkruajeni në fletore përmbajtjen e këtij romani.
89
9
833
Recensues:
dr. Ismet Osmani LLOJET E DRAMËS
Llojet kryesore të gjinisë dramatike janë:
Ibe Mustafa
a) tragjedia,
Hasanbeg, tragjedia
Shkup
b) komedia dhe
Safet Nuredini
c) drama.
mësimdhënësdrama
Gllumovë, Shkup
TRAGJEDIA
ANTIGONA
Skena e tretë
Personazhet: Kori, Antigona, Kreoni, Rojtari, Ismena
KREONI
(Duke iu и употреба
drejtuar на учебникот
Ismenës)
Moj ti, qëe ministrit
Me Aktvendimin më thithnje fshehurazi
të Arsimit gjakun,
strukur si nepërkë brenda në shtëpi!
Si dhe
miratimin nukpërdorimin
e kuptonja se libri
e këtij dy veta mbanja,
shkollor
dy armiq të fronit, dy armiq të mi?
Haj за образование
tashti më thuaj: në këtë иvarrim
pate gisht dhe ti, apo do mohosh
Botues:eMinistria
me be do e Arsimit
thuash dhese
e Shkencës e Republikës
s'di gjë prej gjëje? së Maqedonisë së Veriut
Печати: ISMENA
Shtypi: Në më jep kjo lejë, thom se edhe unë
Тираж:asaj i ndihmova në këtë varrim;
Tirazhi:e pra edhe unë jam bashkëfajtore.
ANTIGONA
Këtë drejtësia nuk do ta lejojë;
se as ti s'ke dashur as unë s'të mora bashkëpunëtore.
ISMENA
Unë turp s'e quaj, kur ti ke mjerime,
të lundrojmë bashkë në det plot rreziqe.
ANTIGONA
Hadi m'ata poshtë dinë kush e bëri
punën e varrimit; unë nuk e dua,
nuk e dua mikun që vetëm me fjalë tregon dashuri.
ISMENA
Mos, të lutem motër, mos më ler pa nder;
më lejo të vdesim që të dyja bashkë
84
8 4
e kështu dhe unë të nderoj vëllanë. :seusneceR
ShpjegimANTIGONA inamsO temsI .rd
Një gjë që s'ke prekur, si qënka e jote? ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
S'është
Dialogu aspak nevojë të vdesëshpërveç
apo bashkëbisedimi dhe ti; se në pukdramatikë,
hzallB“
mjafton vdekja ime.
ISMENA
P.sh.: Jeta më për mua ç'shije do të ketë, ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
po qe se do mbetem, do të jetoj Tanapa ty?
ANTIGONA
Pyete Kreonin; e ke kujdestar. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
ISMENA Kote
pukhS ,ëvomullG
Pse mëS'ndezështëme punafjalëjote.
nga të cilat ti
s'ke ndonjë fitim? Tana
.рб ајинодекаANTIGONA
М акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
к инбечуme
Vërtet qesh јовty,о анporse
атаберme урбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
топуsaавhelm!
Kote
ësinodeqaM ISMENA
ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Thuaj: S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollaokdo
hs itë
rbimund
l jitëk i itë
mitë
rodjap
rëp tnjë
ehotandihmë,
rim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
qoft' edhe tashti? Tana
ANTIGONA
Shpëto Сjetën уkjo
пеРmurtajë!
акилбtënde; анnuk
акуанtëиkam
еинавzili.
озарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
сонжав авужлодорп ес .Kote
атакулдО ан атISMENA дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku të
Oh e mjera unë!të hajë!
Pse të mos e kem токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
ësinofatin
deqaMtëndës sëkdhe
ilbupunë?
eR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
ANTIGONA
b) - Ç'po bën
Ti ke zgjedhur shamia?
jetën, kurse unërollokvdekjen.
hs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
ISMENA
- Asgjë, gjysh.
Po unëанрtëевеthashë
С акилбуç'kisha
пеР ан аpër
куанtë и еthënë,
инавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
ANTIGONA
tuiCa
reVtë
ës quajnë
-ësPo,
inodgjysh.
eqaty,
M ëca s smua
ëkilbuptëeRurtë.
e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
-ISMENA
Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Sidoqoftë
- Nuk fajin të gjysh.
e di, dyja e kemi. :ipythS
ANTIGONA :жариТ
Mos u bëj merak, se ti je e gjallë, :ihzariT
ndërsa- shpirti
Nga deti,imapo nga toka?
ka vdekur prej kohe;
po dobi kjo vdekje të vdekurve u sjell.
KREONI ***
Nga këto dy vajza njëra tani çmendet;
Kurse ajo tjetra, qëkur është lindur.
AGIMI
ISMENA: Sa është ora?
NËNA: Shtatë.
Ndër mjerimet, mbret, mëndja nuk mbetet
ashtu AGIMI
siç ka mbirë,
: O, qenkamporsevonuar!
ikën, zhduket.
KREONI
Pa dyshim menç dole, mbasi me të liqtë
ke bërë dhe dërgojë
ti punëranëtë
shkollë
liga. me veturë.
ISMENA
AGIMI : Mirë, nënë.
Si mund të jetoj, pa ditur këtë.
89
9
855
Recensues: KREONI
A!Osmani
dr. Ismet Këtë?
Mos e zër nëegojë,
profesor në Fakultetin zëre sikur s'është.
Filologjisë
ISMENA
Si? Mendon të vrasësh nusen e tyt' biri?
Ibe Mustafa KREONI
mësimdhënëse në ShFK
Ka të tjerë “25 Maji”
brazda që mund të lërohen.
Hasanbeg, Shkup ISMENA
Po s'mund të ujdisin si këta të dy.
Safet Nuredini
mësimdhënës në KREONI
Gllumovë, Shkup të liga kurrë s'marr për djemtë.
Unë gra
ISMENA
Emon fort i dashur! Sa të fyen yt atë!
Со решение наKREONI
Министерот за образование и наука на Република Македонија бр.
22-991/1Shumë 06.
од 13. më2011 год.tiсеdhe
mërzit одобрува употребата на овој учебник
kjo martesë.
Me Aktvendimin KORIe ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Vërtet
nr. 22-991/1 ke vendosur
të datës 13. 06. 2011t'iamiratohet
rrëmbesh t'yt biri?
KREONI
Po këtë martesë Hadi do ta prishë.
Со решение наKORI Министерот за образование и наука на Република Северна
U vendos, 26-125/1 од 29.vdekja
si duket, 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
e kësaj.
за одобрувањеKREONI
и употреба на учебникот
Ashtu them
Me Aktvendimin dhe unë!
e ministrit porse
të Arsimit dhes'duhet zgjatur;
shpjerimi, shërbyes, brenda në pallat.
Lidhini,
miratimin të lira mos
dhe përdorimin e këtiji lini
libri fare;
shkollor
se edhe guximtarët mendojnë të ikin,
kur за образование
e shohin vdekjen и наука
fare pranë на Република Северна
tyre.
(Të dy motrat i shpiejnë brënda në pallat,
Botues: Ministria e Arsimit dhe e Shkencës (Kreoni e Republikës
qëndron) së Maqedonisë së Veriut
Печати: Sofokliu
Shtypi:
Тираж:
Fjalor
Tirazhi:
nepërkë - gjarpër helmues me kokë të shtypur në formë trekëndëshi
mjerim - fatkeqësi
zili - inat
të ligj - të dobët, të këqij
Interpretim
Ky fragment është shkëputur nga tragjedia "Antigona" e shkrim-

tarit të vjetër grek, Sofokliut. Zhvillimi i subjektit bëhet me një gjallëri e
qartësi, që rrallë mund ta gjesh në tragjeditë e tjera.
86
8 6
Kreoni mundohet ta mbështesë urdhëresën e tij të rreptë :seusnembi ceR
Shpjegim
argumente jo të vërteta, si ato që përdorin njerëzit e kategorisë inamsO tesë msItij, .rd
ë s i j g o
d.m.th. njerëzit krenarë dhe brutalë. Thotë me plot gojën se i thirri l o l i F e n i t e t l u k a F ë n r o s e f o rp
njerëzit nga Teba për t'u këshilluar gjoja me ta, por kjo është vetëm një
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatmblod-
suM ebI
maskë që përdori për ta mbuluar vendimin e tij të egër, meqë kur
hi Këshillin
a) e pleqve, vendimi ishte marrë dhe urdhëresa pkishte ukhS ,gdalë.
ebnasaH
Tana
Kote
pukhS ,ëvomullG
Pyetje dhe detyra TanailimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
4Cili është personazh pozitiv Kote në këtë tragjedi?
4Si e S'mund veprimin
të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rolgjykoni
lokhs irbil jitëk i imierodKreonit?
rëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
4Si e vlerësoni veprimin e Tana Ismenës?
веÇ'thotë
С акилбуkjo
анреpërfundon
4Si еРmurtajë!
пfragmenti?
атакулд4Si
О ан do
атсta
онжkishit
ав авуж лодорп ес .Kote
përfunduar доju
г 0këtë
202 .1tragjedi?
0 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
- Asgjë, gjysh.
tuiShpjegim
reV ës -ësPo,
inodgjysh.
Vepra "Antigona" e Sofokliut është e llojit të gjinisë dramatike që
quhet tragjedi. :ihzariT
Tragjedia është lloj i gjinisë dramatike që përfshin vepra, të cilat
përshkohen nga tragjikja dhe kanë në bazë një konflikt të brendshëm
***
ose një hero tragjik. Pra tragjedia përfundon në mënyrë të dhembshme
me vdekjen e heroit. Ndër tragjeditë më të njohura janë tragjeditë e letër-
sisë antike, tragjeditë e Shekspirit etj.
NËNA: Shtatë.
Në letërsinë shqipe të Rilindjes Kombëtare ka pasur ndonjë përp-
jekje për të shkruar tragjedi, si për shembull dallohet Çajupi me trag-
jedinë "Burri i dheut", Mihail Grameno me "Vdekja e Piros" etj. Në
letërsinë e sotme shqipe ky lloj i gjinisë dramatike është shumë pak i
lëvruar.
89
9
877
Recensues:
dr. Ismet Osmani KOMEDIA
“Bllazhe Koneski”, Shkup “KATËRMBËDHJETË VJEÇ DHËNDËR”
Ibe Mustafa
Pamja e parë: burrë e grua
Hasanbeg, Shkup
Safet (Është natë. Brenda në një dhomë gjumi, zoti Vangjel e zonja Tanë bëhen gati
Nuredini
mësimdhënës të
për në rënë
ShFK në“Sami
gjumë.Frashëri”
Në fund të odës ndrit një llambë afër shtratit.)
Gllumovë, Shkup
RedaktorTana Tana (Qesëndis.)
gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili Tana
Dëgjo, burrë... Edhe burratë të hanë Cilin mjek?
Со решение на Министерот dhe за образование и наука
të rrinë nat' e ditë! на Република Македонија бр.
22-991/1Vangjeli
од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник Vangjeli
Ç'ke, moj grua? Vangjeli (Me inat.) Adhamutnë.1
Me Aktvendimin e ministrit tëMos Arsimit
më dhe
bëntëtëShkencës
të godit.të Republikës së Maqedonisë
Tanatë(Rënkon.)
nr. 22-991/1 datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri Tana
shkollor
Jam sëmurë. se zakonë s'e harrova, S'e shoh dot me sy çifut-
sonte shumë të durova. në, as për mace s'i vë
Vangjeli
Со решение на Министерот Nga hunda s'më
за образование heq dot
Që kur! Ç'thua? besë!
Македонија kurrë,
бр. 26-125/1 од 29. se nuk'
01. 2020 год.jam
се si çdo
продолжува важноста
Vangjeliна Одлуката
Tana и употреба наburrë!
за одобрување учебникот Lermë moj grua,
Ç'them? Ja them që jam Jam shqipëtar i vërtetë, ta thërrasë,
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së kokën mund
Maqedonisë
sëmurë, koka më digjet do të bëj si dua vetë! të ta shërojë.
si furrë, s'e keshë Ç'ke që s'pushon duke
pësuare këtij
miratimin dhe përdorimin libri shkollor Tana
kurrë. qarë?
Издавач: Министерство за образование
Nga une ç'të и наука
ligë keна Република Nuk' Северна
e dua të më shojë!
Vangjeli
Македонија parë? Të bukur mjek që gjete!
Po tani, vallë, ç'pësove?
Botues:
Më Ministria
duket e Arsimit dhe
se u ftove; e Shkencës
S'të të tjerë, së Më
kam lënëesiRepublikës p'hair tësë
Maqedonisë ruaj qetë.
Veriut
Печати:
gjithë natën u zbulove Vetëm, të shkret' e të Vangjeli
Shtypi:
dhe s'më lë fare të flerë! mjerë. Mos kuvëndo kështu,
Nuk ika kurrë nga moj grua.
Тираж:Tana
fshati, eja, s'të shkoi
Tirazhi:ditën ç'keshe
Gjithë Tana (Me inat.)
inati?
bërë? Ngreu të biem të flëmë Nuk' e dua, nuk' e dua!
Ti për bar e për dru dhe këto fjalë t'i lëmë. Pse s'shëron gruan e tij?
s'vete dhe qahesh se Se nga ajo ha e pi...
nukë flete? Tana Ndaj e mori me një sy,
Tërë ditën ngas qetë Bjer e fli, mua s'më fli- i dalçinë që të dy.
dhe drek' e darkë bëj het.
***
vetë, gjithë puna përmi Vangjeli 1Adhamutnë - emri i
mua! Nesër, porsa që të gdhi- mjekut
Vangjeli het,do t'dërgoj djalën me
vrapë të bjerë mjekun (Andon Zako ÇAJUPI:
Përse të kam marrë
prapë. fragment nga komedia
grua?
“Katërmbëdhjetë vjeç
Gratë për punë po janë.
dhëndër")
88
8 8
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Pyetje dhe detyra ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
P.sh.:
1. Ku zhvillohet kjo bisedë? ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a)
2. Cilët janë personazhët kryesorëTana të këtij fragmenti? pukhS ,gebnasaH
3. Pse grinden Tana
Ç'bën dhe Vangjeli?
ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
4. Çfarë është komedia? ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
5. Gjejeni në internet dhe shikojeni tërë komedinë “Katërmbëdhjetë pukhS ,ëvomvjeçullG
dhëndër". ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
6. Diskutoni në klasë për këtë komedi Tana të shikuar.
Kote
Tana
Shpjegim
атакулдKomedia
О ан атсонж është njëодlloj
а в ав у ж л .Kote
орп еi сlashtë
дог 020i2 gjinisë
.10 .92 дdramatike.
о 1/521-62 .рбNë ајин одекаМ
kohërat
Ujku të
antike ajo shfaqej nëtë hajë!ku luaninтdy-tre
skenë окинбечaktorëу ан абеqë ртоpërdornin
пу и ењавуmaskat рбодо аз
ësitë
për nodkrijuar
eqaM ësefekte peR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
sëkilbukomike.
Karakteristikë
b) - Ç'po bën kryesore
shamia?e komedisë është e qeshura. Në komedi
pasqyrohen -dukuri Asgjë, shoqërore
gjysh. të shëmtuara dhe të ulta, që vihen në lojë
nëpërmjet personazheve
- A po e valëvit meera?
vese. Elementet kryesore të saj janë ironia
dhe sarkazma.
sarkazma
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Ndryshe nga
- Nga po tragjedia, që përfundon
valëvit, nga lindja apome nga dhimbje, komedia :zakon-
përëndimi? итачеП
isht përfundon në mënyrë
- Nuk e di, gjysh. të gëzueshme dhe në të mirën e personazheve
:ipythS
pozitivë. Gjyshi priti dhe pastaj tha: :жариТ
Komediografët më të nga
njohur janë Aristofani, Shekspiri, Molieri,: ihzariT
- Nga deti, apo toka?
Gogoli etj. - Nga deti, nga deti...
Komedi kanë shkruar: Mihajl *Grameno, ** Haki Stërmilli, Anton
Xanoni, c) FanNËNA Stilian
: Agim,Noli, Foqion Postoli; ndërsa komediografë më të
zgjohu!
njohur janëAGIMI Andon Zako ora?
: Sa është Çajupi dhe Kristo Floqi. Në komedinë
“Katërmbëdhjetë NËNA: vjeç dhëndër” me anë të shpotisë e të humorit Çajupi
Shtatë.
godet zakonin e martesave
AGIMI : O, qenkam në moshë
vonuar!të re.
Komedi NËNA të: Jo,
bukura
bir. Sotjanë
nënaedhe
do të"Karnevalet
të e Korçës" (Spiro
Çomorra), "Zonja nga qyteti"
dërgojë në (Ruzhdi
shkollë me Pulaha)
veturë.etj.
89
9
89
Recensues:
dr. Ismet Osmani DRAMA
Drama paraqet një konflikt të ashpër, por që gjen rrugëzgjidhje.
Ibe Mustafa
Ajo paraqetnëngjarje
mësimdhënëse ShFK “25tronditëse,
Maji” që shkaktojnë vuajtje të mëdha
Hasanbeg, Shkup
shpirtërore. Subjekti është mjaft i përqendruar e i ngjeshur.
Drama e parë origjinale në gjuhën shqipe është "Emira" e rilindësit
Safet Nuredini
mësimdhënës
arbëresh Antonnë ShFK “Sami Frashëri”
Santori. Më pas ajo u zhvillua nga Fan S. Noli, Çajupi
Gllumovë, Shkup të njohur të letërsisë sonë janë edhe: Kolë Jakova, Spiro
etj. Dramaturgë
Redaktor gjuhësor:
Çomora, Kasem prof. dr. Ajten Qamili
Trebeshina, Sulejman Pitarka, Ruzhdi Pulaha, Teodor
Со решение
Laço, Ekrem на Kryeziu
etj. за образование и наука на Република Македонија бр.
EMIRA
(Kalina u jep ujë dhenve në Krojin e Ftohtë dhe po i këndon nji qingji të
Со решение на Министерот за образование
porsalindur, pastajи наука на Република Северна
vjen Emira)
за одобрување и употреба на учебникот Skena 1
KALINA: I lumi ti,
Që
së Veriut nr.pa u trëmbur
26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
Këcen,
miratimin o shqerr!e këtij libri shkollor
dhe përdorimin
Qumshtin dhe barin
Saher' e do за образование и наука на Република Северна
E gjen, e merr:
Botues:Njërin
Ministria e Arsimit
dhe tjetrin,dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:Kur s'të pëlqen,
Shtypi: E lë tek është
Тираж:Vihe lodron
Tirazhi:Me bark të ngosur.
Plot me hare
Ditën e shkon.
I par' ti leve...
EMIRA: Ohi, ndrikull Kalinë, Uh!
KALINA: Kush po më thërret?
EMIRA: Ndrikull Kalinë!
KALINA: Dëgjojmë, dëgjojmë!
EMIRA:Ku je?
KALINA: Këtu te Kroi.
EMIRA: Kur erdhe? Nuk të pashë të zbritshe këtej poshtë.
KALINA: S'ka një copë herë që jam këtu. Te ky bar, ja delet
po kullosin.
EMIRA: E po si, pa furkë gjënde? Jot ëmë s'të shtërngon të
90
9 0
punosh gjithnjë si imja më? :seusneceR
Shpjegim
KALINA: Ç'thua, diç zotin edhe ti Emirë? Ajo është një
inamkul
sO temsI .rd
shedër, që nuk ngopet kurrë. Po t'ishëssi ijgthotë
ololiF eajo,nitedotlukaF ën roseforp
të donte të pregatis ja
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në një palë çorape ditën. Çdo herë,
pukdramatikë,
kur mblidhemi në mbrëmje, të parën të pyetur që më
bën është kjo: Punove sot, apo fjete e shtruar në diell, afatsuM ebI
P.sh.: apo në ndonjë hije? Ku e ke çorapin që ”ijake
M 5bërë?
2“ KFhS ën esënëhdmisëm
a)
Unë rri e qetë se po t'i përgjigjesha Tana edhe një gjysmëpukhS ,gebnasaH
fjale, m'atë
Ç'bënçast ashtu, do të moj zihej
Kote? lufta. inideruN tefaS
EMIRA: Eh, motra ime, ashtu është ”irëhbërë
sarF ijeta,
maS“ ka KFhmë S ënshumë
sënëhdmisëm
thartira se ëmbëlsira. Kote
pukhS ,ëvomullG
KALINA: S' është
Veçsepuna thuhet jote.
se kush vuan më shumë, e kush më
pak. Tana
.рб ајиEMIRA:
нодекаМMoj акилpoбупkushеР ан аeкуdi? ан и еинkujtohet
авозарбо аse з тоkur
ретсisha,
иниМ të ан të еинешер оС
Moj, mos je e marrë?Më Kam ardhë më parë.
к и н б еч у ј о в о а н а та б е р
them, nja tetë a nëntë vjeç, Tata më shpuri ndër то п у а в ур б о до е с . до г 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 до 1/199-22
Kote
ësinoSheshe,
deqaM ës atje sëkilbtek
upeR kishim
ët sëcnearën;
khS ëtatjeehd tishin
imisrAburrat
ët tirtsinqëim kor
e nimidnevtkA eM
rnin.roPasiS'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
llokhhëngrëm
s irbil jitëk ei ipimë
mirodrmezditë,
ëp tehotarim atje
110nën
2 .60hijen
.31 sëtead ët 1/199-22 .rn
një lisi degëgjërë dhe plot fletë, Tanaashtu si ishin, ata
zunë të flisninkjo
Ç'thotë përmurtajë!
mjerimet e kësaj bote dhe, kush
duke qeshur, kush нduke
а н р ев е С ак и лб у п е Р а акуанuи tallur,
еинавозkushарбо аdukeз торетfolur
синиМme ан еинешер оС
атакулдtamam,
О ан атсоpër нжаsecilin дорп ес .Kote
в авужлоmjerimet доeг veta
0202 ishin
.10 .92më до 1të/52rënda
se të të Ujku të tëKur
tjerëve. hajë! ja ku ja arriu токиEremiti
нбечу анi аShën бертопу и ењавурбодо аз
ësinoPantaleut
deqaM ës sëMotëmadhi.
kilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëp timidneV e airëmhmba
KALINA: Motro, sfelv mënd
tehodhzse av 0ku202qëndron,
.10 .92 sëtdhe ad ët ndjemë
1/521-62 se .rn tpo
uireV ës
b) - Ç'po bën
të pres fjalën, po unë do të të shamia? rollrrëfej
okhs irnjë
bil jitë
tëkpësuar
e nimirome drëp ehd nimitarim
këtë; unë - Asgjë,tani gjysh.
jam e madhe.
а н р
EMIRA: Mëma më ев е С ак и лбупtha еР аseн акke уанlindur
и еинаdy возаvjet
рбо para
аз овтсmeje.
ретсиниМ :чавадзИ
KALINA: Sa vjeç je ti?
tuiEMIRA:
reV ës -ësPo, iMbaroj
nodgjysh.
eqaMtetëmbëdhjetë
ës sëkilbupeR e snë ëcnemuajin
khS e ehqë d timpoisrhyn.
A e airtsiniM :seutoB
KALINA:- Nga po ç'thua,
Popo, valëvit, moj
nga motër?
lindja apo
Unënga
jampërëndimi? :итачеП
shtatëmbëdhjetë
vjeç. - Nuk e di, gjysh. :ipythS
EMIRA: Atëhere, në unë jam dy vjet më e vogël se ti, sa vjeç:жариТ
mund të jem? :ihzariT
KALINA:- Nga deti,vjeç.
Njëzet apo nga toka?
EMIRA: - Nga
Ah! deti,
Ah! Ah!ngavjetët
deti...u nëmëruakan së prapëthi!
KALINA: Ti po më përqesh tani. * * *
EMIRA: Jo, pse moj motër?
KALINA: Pse po tallesh me mua, sikur dij unë se ç'thashë?
EMIRA: AGIMI
Mos: Sa është ora?
u thëntë kurrë! S'dij se si vate që më shpërtheu
: Shtatë.
gazi. Ç'të pësuar do të më rrëfeje?
NËNA
KALINA: Një
AGIMI: herë pas të vonuar!
O, qenkam vjelavet gjëndesha me delet brënda
në një vreshtë tek Zhurat. Atëhere unë kisha rritur
edhe një dhi; ajo ishte aqë dëmtare dhe ashtu e
djallosur që dërgojë
më bënte nëtëshkollë me eveturë.
thërrisja dëshpëruar në çdo
: Mirë, nënë.
çast, ia kishja vënë emrin Xhallmarije dhe
AGIMI
më dëgjonte, kur e thërrisja. Po kur i tekej asaj, nuk
99
1
91
Recensues:
më përfillte fare. Kur ish në të mira, më rrinte pranë,
gjithnjë
dr. Ismet Osmani afër prehërit. Ishim vetëm afër mezit të ditës,
nuk pipëtintee Filologjisë
profesor në Fakultetin asnjë zog; vetëm kumborëza e dashit
“Bllazhedëgjohej
Koneski”,qëShkup
bënte tin, tin, tin si ajo që shoqëron të
vdekurit. Kur pas dhisë, që kish hyrë në një vreshtë
Ibe Mustafa
tjetër, u hodha atje brënda për ta kthyer, më vajtën
mësimdhënëse
sytë tek në një
ShFK “25 Maji”
kasolle, që ishte në një anë, me derë të
Hasanbeg, Shkup
hapur. Brënda ishte e errët. M'u bë sikur atje tundej
një gjë, as unë s'e dij se si, që po e vërente edhe dhija.
Safet Nuredini
Fantazija
mësimdhënës e gjithë
në ShFK “Samim'u ndez përnjëherësh dhe m'u duk
Frashëri”
një fantazëm
Gllumovë, Shkup nga e cila u trëmb edhe dhija; u lëshova
t'ikja me këtë pas të ngatruar nëpër këmbë dhe u
pengova, rashë dhe përpoqa e çava hundët tërë gjak
Со решение
në një наkërcu.
Nga të за образование и наука
thirrurat e mija ai на
mëРепублика Македонија бр.
erdhi sipër,
22-991/1 од 13. 06. 2011 год.
që mos pastë të mirë kurrë!се одобрува употребата на овој учебник
EMIRA: Kush?
KALINA:
nr. 22-991/1 Motëmadhi.
EMIRA: E besoj se ta ka ngrirë gjakun, kur t'erdhi sipër me
ata sy si zgavra dhe të shkëlqyer, me atë mjekër të
Со решение
bardhë на Министерот
dhe të gjatëзаgjer образование
në bark,и iнаука на Република
mbështjellë në Северна
gjithë ato livere. од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
KALINA: и употреба
Unë nukнаe учебникот
pashë, se më kish rënë zali, po kur
erdha në vehte, pashë
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit atë dhe
që të
më kishte të
Shkencës lagur faqen së
Republikës meMaqedonisë
ujë të ftohët dhe më mbante nën hundë një liverez të
spërkatur
miratimin me cae këtij
dhe përdorimin uthull.
libri shkollor
EMIRA: I ziu s'kish faj.
KALINA: Ku di заunëобразование
a kish fajиajo,
наукаveçse
на Република
që atëherë Северна
s'mund
ta shoh fare.
Botues:EMIRA:
Ministria Po
e Arsimit dhe ekëtë
me gjithë Shkencës e Republikës
në fshat e mbajnë së Maqedonisë së Veriut
të gjithë për
Печати:njeri të shëjtë. Nuk pjell asnjë grua pa mos i sjellë
Shtypi: Eremiti ikonën e Shën Pantaleut, nuk bëhet asnjë
Тираж:krushqi pa u këshilluar me Motëmadhin; nuk
Tirazhi:përhapet fara e krymbit të mëndafshit po s'e pat
bekuar me dyllin e qirijve të të shejtit Motëmadhi.
Shiko se në të gjitha shtëpitë e duan atë.
KALINA: Ashtu është moj motër, po qysh atëherë, kur më
del për para, unë dridhem. Dhe më duket sikur ma
bën për inat, kur ai vjen për të na parë dhe unë nuk
jam në shtëpi, ajo dërgon, më thërret dhe më detyron
të rrij të dëgjoj ç'thotë ai. Sa pa qejf, e di unë vetë.
EMIRA: Po ç'thotë Eremiti, kur vjen në shtëpinë tuaj?
KALINA: Unë pak, apo as fare s'ia vë veshin, veçse tek kënga
e Pantaleut.
EMIRA: Me të vërtetë? e din dhe e thotë ai plak.
KALINA: Unë kam mësuar pak nga ajo.
EMIRA: A ma mëson edhe mua?
92
9 2
KALINA: Atë që dij unë e harroj në mes, moj ndrikull. Unë :seusneceR
Shpjegim
dij ta thom dhe ta këndoj vetëm bashkë me të tjerë.inamsO temsI .rd
EMIRA: Nuk të besoj, pse të kam dëgjuar ësijgolkaqë
oliF e herënitetlukur
kaF ëen roseforp
këndoje edhe
Dialogu apo ti vetë.
bashkëbisedimi përveç se në pukdramatikë,
KALINA: S'është e vërtetë, mos ka qënë ndonjë tjetër.
EMIRA: Diç zotin, moj ndrikull! Si s'e njohkam unë zërin
P.sh.: tënd nga ai i një tjetre? Nuk të kujtohet ”ijaM ty,52kur
“ KFnë hS ën esënëhdmisëm
a)
muajin e qershorit mblidhjeTana gjethe në Gracian e kurpukhS ,gebnasaH
nga maj' Ç'bëne manit
ashtu, këndonje
moj Kote? dhe i bëje të kumbonin të inideruN tefaS
gjitha ato lugina? ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
KALINA: Popo! si m'iku ngaKote mëndja. Unë harroj shpejt pukhçdo
S ,ëvomullG
gjë. E lumja ti, moj Emirë, ç'kujtesë të gjallë që ke!
EMIRA: S'është e vërtetë, motër; Tana mua s'më kujtohen as
.рб ајиëndërrat
нодекаМ аmë килбtëупforta
еР ан që акуshoh.
ан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
к и н б еч у ј
KALINA: Mirë thua, sepse ов о а н а та б ертëndërrat
опу авурбоfluturojnë
до ес .дог 11dhe 0 .31 доsi1/199-22
02 .6treten
Kote
ësinoretë
deqaM tëështyra
s sëkilbungapeR ëera;t sëcponekhjoS të ët engjarat
hd timisrdhe A ët ttë irtspësuarat
S'mund
që thellohen të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhs irmirë
bil jitëndër
k i imitru.
rodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
EMIRA: Të gjithë gjërat. Tana
KALINA: Trutë
Ç'thotë kjoe mija
murtajë!unë nuk e dij se si janë. Kur nuk dua
ta kujtoj një gjë ato ma mbajnë вgjithnjë
а н р ев е С ак и лб у п еР а н а к уа н и е и н а озарбо азpërpara торетсинsyve, иМ ан еинешер оС
атакулдpoО аpastaj
н атсонkur жав аeвуduaжлодta орп е с Kote
. до г 0 2 0 2 . 1 0
kujtoj atë gjë, sikur e largon. 9 2 д о 1 / 5 2 1 - 62 .рб ајинодекаМ
nga unë Ujku njëtëfrymë
të hajë!e huaj dhe ma токиhumb.
нбечу аApo н абеe ртdëgjon,
опу и ењавурбодо аз
ësinomoj
deqaM ndrikull,
ës sëkilbuatë peRtëët kënduar
sëcnekhS*ëandej *t e*hd tilart?
misrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
EMIRA: Jo.
b)
KALINA: - Ç'po
Vërja bën shamia?
mënden dhe rdëgjo.
ollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
EMIRA: Më ler
- Asgjë, gjysh. të mbush kotruvet.
KALINA: анревEеСdëgjova
акилбупpërsëri.
еР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
EMIRA: Edhe unë, ç'do të jetë vallë?
tuiKALINA:
reV ës -ësPo,inS'e
odgjysh.
eqdijmë.
aM ës sEja ëkilbtëupevemi.
R e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
EMIRA: - Nga po valëvit,
Thirru nga lindja
deleve edhe ngana.apo nga përëndimi? :итачеП
KALINA: Ma jep të ta
- Nuk e di, gjysh.mbaj këtë kotruve. :ipythS
EMIRA: Jo, motër, se në të paftë jot ëmë, të hedh ndonjë :жариТ
fjalë dhe unë nuk dua të dëgjoj fjalë. :ihzariT
KALINA:- Nga
Afërdeti, apo nga
shtëpisë toka?
ta jap prapë.
EMIRA: - Nga deti,bej
Atëherë ngasideti...
të duash.
KALINA: Pa vështro sa ëmbël këndojnë! ***
Anton Santori
Shpjegim AGIMI: Sa është ora?

NËNA: Shtatë.
"Emira" : O, qenkam
e Anton
AGIMI Santorit vonuar!
është drama e parë në gjuhën shqipe. Aty
NËNA: Jo,
trajtohet gjerësisht bir. Sotshoqërore
dukuria nëna do tëe tëcubërisë, që Santori e kishte
dërgojë në
prekur edhe te novelat e shkollë
romanet. meNgjarjet
veturë. zhvillohen në fshatin
arbëresh Shën : Mirë, të
Katerinë
AGIMI nënë.
Italisë.
Subjekti me pak fjalë është ky: dy vajza fshatare, Emira dhe
99
3
93
Recensues:
Kalina, dashurojnë të njëjtin djalë, Mirianin, të cilit i rrah zemra për të
dr. IsmetPo
parën. Osmani
këtë e lakmon edhe bariu i derrave të fshatit, Kallonjeri, njeri
pa skrupull, që i vjen e Filologjisë
rrotull edhe Kalinës.
Veprimi zhvillohet në dy linja, përpjekjet e Fumelit për zbulimin e
Ibe Mustafa
bandave të cubave nga njëra anë, dhe pengesat që i sjell dashurisë së
Emirës dhe
Hasanbeg, Mirianit, zilia e Kallonjerit dhe e Kalinës, nga ana tjetër. Kjo
Shkup
zili e shpie përpara veprimin. Si kallauz i cubave, Kallonjeri i shtyn ata
Safet Nuredini
t'i djegin kasollen
mësimdhënës në ShFKe “Sami
t'i mbytin bagëtinë Mirianit, orvatet të rrëmbejë edhe
Frashëri”
Emirën, po
Gllumovë, Shkup s'ia arrin qëllimit (se vajzën e shpëton vëllai i Mirianit,
Albenci).gjuhësor:
Redaktor Ky gatiprof.sa nuk e vret
dr. Ajten Kallonjerin, që padit Mirianin me të atin
Qamili
si bashkëpunëtorë të bandave.
22-991/1 Tëодdy13.arrestohen
06. 2011 год. dhe janë gatiупотребата
се одобрува për t'u pushkatuar,
на овој учебникkur intrigantin
Kallonjer
Me e vrasin
Aktvendimin vetëtëcubat
e ministrit Arsimitpër poshtërsitë
dhe të e tij. Gabimi
Shkencës të Republikës sqarohet.
së Maqedonisë
Miriani
nr. metëtëdatës
22-991/1 atin13.
lirohen
06. 2011nga burgu;përdorimi
miratohet dhjetë cuba pushkatohen.
Drama mbyllet me një fund të lumtur: vendi shpëton prej grabit-
jeveрешение
Со dhe vrasjeve. Emira за
на Министерот dhe Miriani martohen,
образование kështu edhe
и наука на Република СевернаKalina me
Albencin. бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
Drama frymëzohet nga simpatia e autorit për njerëzit e thjeshtë,
Me Aktvendimin
nga dhimbja për e ministrit
jetën etëvuajtur
të fshatarëve.
Me realizëm janë pasqyruar rrethanat tipike të jetës së fshatarëve
arbëreshë të kohës. Këtu na dalin personazhe të gjalla e të goditura si:
Emira,
МакедонијаKalina dhe nënat e tyre.
Botues:Në figurën
Ministria e Emirës
e Arsimit dhe kemi tipineeRepublikës
e Shkencës vajzës sësë thjeshtë të popullit,
Maqedonisë së Veriut plot
virtyte
Печати: e cilësi të trashëguara nga mjedisi ku u rrit.
Shtypi: Kalina është lozonjare e ziliqare, po në thelb naive e zemërmirë.
Тираж:
Një figurë e ndërlikuar është edhe Kallonjeri: djalë i ri , i etur për jetë e
Tirazhi:
dashuri, i pashëm, këngëtar i talentuar, por tek ai është tepër i fortë
egoizmi që e shndërron në një hipokrit, intrigant të gatshëm të përdorë
çdo rrugë për të arritur qëllimet e veta.
Ljipisia dhe Ligjëresha janë figura të goditura plakash fshatare, të
cilat kanë të përbashkët mentalitetin konservator.
Dramën "Emira" e gjallëron humori i këndshëm. Dialogu është i
zhdërvjelltë dhe ka frymë popullore.
Detyrë
Lexojeni në tërësi dramën e parë të letërsisë shqiptare "Emira" të
shkrimtarit Anton Santori.
94
9 4
:seusneceR
Shpjegim
DIALOGU DHE MONOLOGU inamsO temsI .rd
hzallB“
shpeshVeprimet
haset edhe në veprat
dramatike e tjera
e japin letrare,
jetën si dhe në
nëpërmjet jetën e përditshme.
dialogëve, afatsuM ebI
monologëve
dhe veprimit
a) të personazheve. Ne këto vepra mungon fjala e autorit.
pukhS ,gebnasaH
Vendin e saj e zë gjuha e personazheve Tana (dialogu, monologu).
Dramat, zakonisht, kanë në qendër një konflikt të vetëm, kurse,
konfliktet e tjera janë të dorës së dytë, Kote i shërbejnë zgjidhjes së konfliktit
pukhS ,ëvomullG
kryesor. S' është puna jote.
Këto vepra shkruhen për t'u Tana
shfaqur në skenat e teatrit, prandaj
Moj, mos je kërkesa,
duhet të plotësojnë e marrë? Kam ardhë më parë. shumë se dy orë,
кинбечу јdisa
ово ан атабертоsi: пу tëавуmos
рбодоzgjaten
ес .дог 1më102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ngjarjet të jenë shumë të përqendruara dhe të paraqiten sikur zhvillohen
para syve të S'mund të rri këtunë,e Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rolshikuesit,
lokhs irbil jitnë
ëk ikohën
imirodrëptashme.
tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Personazhet vendosen përballë Tana njëri-tjetrit. Veprat dramatike
ndërtohen веÇ'thotë
анреme акилбуkjo
С akte, пеРmurtajë!
skena ан ose
акуанpjesë.
и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Ujku të në
Kompozicioni të hajë!
veprën dramatike токиështë
нбечу аmë
н абi еndërlikuar.
ртопу и ењавAty урбоmbi-
до аз
zotëron
ësinodedialogu
qaM ës sëdhe
kilbumonologu, hS*formë
peR ët sëcneksi ë*t e*hd teimtëisrshprehurit
A ët tirtsinim të
e naktorit.
imidnevtkA eM
rëDialog
p timidneështë
V e airëbashkëbisedimi
mhsfelv tehodhzav 0që 202zhvillohet
.10 .92 sëtadndërmjet
ët 1/521-62dy
.rn person-
tuireV ës
azheve, ndërsa monolog quhet biseda që e zhvillon një personazh duke
- Asgjë, gjysh.
анревеС ose
folur me vetveten акилqë
бупuеРdrejtohet
ан акуан иlexuesve,
еинавозарбdëgjuesve
о аз овтсретaсиshikuesve
ниМ :чавадnë зИ
një shfaqje teatrale.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Në vijim po japim një monolog dhe një dialog nga komedia
"Koprraci" e Molierit. :ipythS
- Nuk e di, gjysh.
KOPRRACI : ihzariT
- Komedi -
(akti IV, skena VII)
***
Harpagoni është fajdexhi i pasur dhe koprrac i jashtëzakonshëm.
Kleanti, i biri, në bashkëpunim me shërbëtorin e tij, marrin arkën
AGIMI:Harpagoni
me florinj. Sa është bëhet
ora? si i marrë dhe thërret komisarin e
policisëNËNApër: Shtatë.
zbulimin e hajdutëve.
Personazhet kryesore në këtë pjesë:
Harpagoni (koprraci) - i ati i Kleantit dhe Elizës
Kleanti - i biri
Eliza -AGIMI : Mirë, nënë.
e bija
Komisari i policisë etj.
99
5
95
Recensues:
dr. Ismet Osmani MONOLOG
HARPAGONI
“Bllazhe Koneski”,- (thërret
Shkup që nga kopshti dhe del në skenë pa kapelë).
Hajdutët! Hajdutët! Vrasësit! Kriminelët! Oh! I mjeri unë! Drejtësi,
Ibe Mustafa
o Zot inëdrejtë!
mësimdhënëse Më Maji”
ShFK “25 fikën, më vranë, më prenë kokën, më vodhën
paratë
Hasanbeg, Shkup e mia! Kush m'i ka marrë? Ç'u bë? Ku është? Ku fshihet?
Si mund ta gjej? Ku të vete? Ku të mos vete? Mos është atje? Mos
Safet Nuredini
është këtu? Kush je ti? Qëndro! Paratë!
Shkupi poshtër!... (Zë krahun e tij). Oh, jam unë! M'u prish mend
Paratë,
Gllumovë,
ja s'di ku jam, cili jam e ç'po bëj. Oh, paratë e mia të gjora, miqtë
e mi të dashur! Më lanë pa ju. Tani që ju rrëmbyen prej meje, e
Со решение
humba на Министерот
mbështetjen, за образование
ngushëllimin, и наука на Република
gëzimin; të gjithaМакедонија
mbaruan бр. për
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на
mua; s'më duhet më jeta; pa ju është e pamundur të rroj. Kaq овој учебник
ishte, mëe ministrit
Me Aktvendimin la fryma, po vdes,
të Arsimit dhevdiqa, më varën.
të Shkencës S'ka ndonjë
të Republikës së Maqedonisë
nr. 22-991/1
zemër të bardhë
datës 13.që06.të2011
mëmiratohet
ngjallë, përdorimi i këtij verdhushkat
të më kthejë libri shkollor e mia
të dashura, ose të më thotë kush m'i ka marrë? E? Si thoni? Asnjë
s'ka?на
Со решение Kushdo
Министеротqë ma за bëri gjëmën,и наука
образование mirë ma gjeti rastin;
на Република zgjodhi
Северна
tamam бр. kohën
26-125/1kurод 29. 01. 2020
i flisja год.mallkuarit
atij të се продолжува
djalë.важноста
Të dal.наTëОдлуката
vete në
за одобрување и употреба
polici, t'i them t'i на учебникот
shkojnë në hell të gjithë të shtëpisë, me
shërbëtorë
Me Aktvendimin e shërbëtore,
e ministrit të Arsimitme dhedjalë, me vajzë,
të Shkencës more dhe
të Republikës mua vetë.
së Maqedonisë
Sanr.njerëz
së Veriut 26-125/1qenkan
të datësmbledhur!
29. 01. 2020Kujtdo që vlefshmëria
vazhdohet i hedh sytë, më bënpër
e Vendimit të
dyshoj, të gjithëemë këtijngjajnë
libri shkollor
me hajdutin që më vodhi. Ej! Për cilin
Издавач:flisni atje tej? Për
Министерство atë që më иvodhi?
за образование наука наÇfarë zhurme
Република bëhet atje lart?
Северна
Mos është atje hajduti? Amani, kush e di ku është futur, i lutem
Botues:të ma tregojë!
Ministria e ArsimitMosdheështë fshehur
e Shkencës aty në mesin
e Republikës tuaj? Më
së Maqedonisë së Veriut
Печати: vështrojnë të gjithë dhe qeshin. Keni për të parë, edhe ata kanë
Shtypi: gisht në vjedhjen që më është bërë patjetër. Hajde, shpejt,
Тираж:komisarë, xhandarë, gjykatës, litarë, trarë, xhelatë! Të gjithë t'i
Tirazhi:varin, të gjithë: dhe sikur të mos i gjej paratë e mia, do të varem
edhe vetë pastaj.
***
DIALOG
KOMISARI - Ma lini mua në dorë. Ai është zanati im. U regja në këso

punësh. S'është e para herë që po merrem me zbulimin e
hajdutëve dhe do të isha bërë pasanik i madh sikur të kisha aq
thasë nga një mijë franga sa njerëz kam varur.
HARPAGONI - Të gjithë gjykatësit të interesohen për shqyrtimin e kësaj
çështjeje dhe, në qoftë se nuk m'i gjejnë paratë e mia, do të
kërkoj drejtësinë e drejtësisë.
96
9 6
KOMISARI - Duhen bërë gjitha hetimet e nevojshme. Sa para kishit :seusnenëceR
Shpjegim
arkë, thatë? inamsO temsI .rd
HARPAGONI - Dhjetë mijë florinj, të numëruar ësijgonjë
loliFpër
e ninjë.
tetlukaF ën roseforp
KOMISARIDialogu apo mijë
- Dhjetë bashkëbisedimi
florinj?! përveç se në pukdramatikë,
hzallB“
HARPAGONI
shpesh haset -edhe
Dhjetë mijë florinj.
në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme.afatsuM ebI
KOMISARI
P.sh.: - Vjedhje e rëndësishme. ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
HARPAGONI
a) - S'ka torturë që mund ta lajë këtë krim kaqputëkhmadh S ,gebndhe,
asaH
Tana
sikur të mos i jepet dënimi i merituar hajdutit, s'ka siguri më as për
gjërat Ç'bën
më të ashtu,
shenjta. moj Kote? inideruN tefaS
KOMISARI - Në ç'monedhë ishte kjo ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
shumë?
Kote
pukhS ,ëvomullG
HARPAGONIS'- është Në flori punatingëllues.
jote.
KOMISARI - Cilin dyshoni për këtë vjedhje? ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
HARPAGONI
.рб ајинодекаМ - Të
акиgjithë!
лбупеР Dua ан акуtë анarrestoni
и еинавозаeрбtëо аburgosni
з торетсинqytetin
иМ ан еиme нешgjithë
ер оС
rrethet. Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
KOMISARI - Po të më dëgjoni mua, Kote
nuk duhet të inatosim asnjeri, po të
mundohemiS'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë,ndonjë
po hiqu nga në unë!
rollokhs irme bil jtë
itëkurtë
i imierome
drëptë
tehbutë
otarimtë11shtiem
02 .60 .31 sëtad ëprovë
t 1/199-22 .rn
dorë, që të mundim të veprojmë Tana pastaj me anën e forcës dhe të
kërcënimitС акиpërлбуkjo еРmurtajë!
пt'i gjetur
ан акуаgjithë
н и еинparatë
авозарбqëо азjuтоkanë
ретсинvjedhur.
иМ ан еинешер оС
атакулд(Kleanti
О ан атсоi нjep
жавarkën
авужлоme дорflorinj доme
г 02kusht
п ес .Kote 02 .10 .që
92 Harpagoni
до 1/521-62 .të рб heqë
ајинодdorë
екаМ
nga marrëzia e tij
Ujku të të hajë! për t'u martuar me Marianën).
Molieri
Shënimrëp timidneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
Kjo pjesë- Asgjë,
është gjysh.
анревеС акилбmarrë
упеР анnga акуанkomedia
и еинавоз"Koprraci"
арбо аз овтсрeетshkrimtarit
синиМ :чавадзtë И
madh francez Molier, emri i vërtetë i të cilit ishte Zhan Baptist ајиPokëlen
нодекаМ
tuireV ës ësinodeqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
(1622-1673).- Po, gjysh.
Përmes - Nga po valëvit,
skenave me humor nga lindja apo nga
të goditur, përëndimi?
Molieri demaskon koprrac- :итачеП
- Nuk shpirtin
inë që shkatërron e njeriut.
:ihzariT
Fjalor- Nga deti, nga deti...
***
koprrac c) - aiNËNA : Agim,tej
që kursen zgjohu!
masës edhe për sendet e domosdoshme për
jetesë;AGIMI
ai që: kaSa ështëdhe
para ora?nuk ndihmon tjetrin kur ky ka nevojë,
njeri dorështrënguar.
NËNA: Shtatë.
gjëmë-a - fatkeqësi e madhe, e keqe e madhe
xhelat-i - vrasës, mizor, ai që pret kokën e njeriut
u regja - u mësova, ubir.
NËNA : Jo, Sot nëna do të të
kalita
hetim-i - zbulim, vëzhgimidërgojë në me kujdesme
shkollë përveturë.
të zbuluar diçka
t'i shkojmë AGIMInë hell - t'i mundojmë
: Mirë, nënë. shumë, t'i vrasim në mënyrë të egër
kanë gisht - marrin pjesë në një veprim, kanë dijeni
99
7
97
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Pyetje dhe detyra
Ibe Mustafa
-Hasanbeg,
Si e jep Shkup
autori gjendjen e koprracit, kur kupton se e kanë vjedhur?
- PseNuredini
Safet autori përdor një varg pyetjesh?
- Si ndikojnë
mësimdhënës nëato
ShFKte “Sami
lexuesi ose te shikuesi i komedisë?
Frashëri”
-Gllumovë,
Si e kuptoni
Shkup shprehjen e koprracit: "Tani s'më duhet më jeta"?
- Ç'tregon çasti kur koprraci zë krahun e tij dhe pandeh se kapi haj-
dutin?

MOLIERI (1622-1673)
Zhan Batist Molier është komediografi më
Me Aktvendimin
i madh francez. e ministrit
Në moshëntë Arsimit dhe të Shkencës
20-vjeçare doli të
nëRepublikës së Maqedonisë
së Veriutdhe
skenë nr. 26-125/1
u çmuatësidatës
aktor 29. komik.
01. 2020 Më
vazhdohet
1643 vlefshmëria
for- e Vendimit për
moi teatrin e vet "Molier", në skenën e të cilit u
luajtën Министерство
Издавач: me sukses заkomedi образование dheи наука
tragjedi të
на Република Северна
ndryshme.
Botues:Ka shkruar
Ministria shumë
e Arsimit dhekomedi,
e Shkencës nga të cilat më
të njohura janë: "Tartufi", "Mizatropi",
Печати:
"Koprraci", "Don Zhuani", "Borgjezi xhentëlmen",
Shtypi:
"I ligu për mend" e të tjera.
Тираж: Veprat e Molierit kanë rëndësi mjaft të
Tirazhi:
madhe, si për letërsinë franceze, ashtu edhe për
letërsinë botërore. Është përkthyer në shumë
gjuhë të botës. Në letërsinë shqiptare është imi-
tuar nga Çajupi, Fishta e shkrimtarë të tjerë
komedish.
98
9 8
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
hzallB“
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

99
99
të shprehurit
dhe
krijimtaria
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Biseda dhe diskutimi
hzallB“
P.sh.: Kur je duke folur me një mik për motin ”ijaMdhe
52“ ai
KFtë
hS thotë
ën esënseëhdmoti
misëmi
a) pukhS ,gebnasaH
vranët e me reshje e bën të mërzitur Tana dhe e pengon të shëtitë, ndërsa ti i
përgjigjesh se Ç'bën ashtu,
një mot moj
i tillë Kote?
për ty është i bukur e interesant, inidnë
erufakt
N tefaju
S
nuk po realizoni një diskutim, porKote një bisedë të rëndomtë.
pukhS ,ëvomullG
BisedaS'është
ështënjëpuna jote.
shkëmbim i lirë mendimesh ndërmjet dy a më
shumë njerëzve për çështje të jetës Tana së përditshme a të punës.
Moj,është
Diskutimi mos je e marrë?
tërësia Kam ardhë
e mendimeve dhemë parë.
e pikëpamjeve që shpreh
njeriu rreth një çështjeje që shqyrtohet. Kote Ai është një lloj komunikimi që
kryhet ndërmjetS'munddisatëpersonash,
rri këtunë, të Kamcilëttë shkëmbejnë
tjera punë, po hiqu nga
opinione përunë!
një
problem të caktuar. Tana
Diskutimi илбуkjo
пеРmurtajë!
С акorganizohet ан акуpër
ан иtëеиbindur
навозарбdikë
о аз тose
оретсpër
иниМtë аinformuar
н еинешер оtë С
атакулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
tjerët. дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
b) disa rreGuLLa
- Ç'po bën shamia? për ZhViLLimiN e diskutimit
- Asgjë, gjysh.
8 Çdo анреnjeri,
веС акиi лpranishëm
бупеР ан акуаnë
н иnjë
еинаdiskutim,
возарбо аз оduhet
втсретсtë
иниpërpiqet
М :чавадзtëИ
marrë pjesë në të e të shprehë mendimin e tij të argumentuar, shkurt e
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
pa përsëritje.
8 Duhet të dëgjojmë me vëmendje të tjerët kur flasin dhe mund :ipythS
- Nuk e di, gjysh.
të mbajmë shënime gjatë gjithë diskutimit për çështjet më të rëndë- :жариТ
sishme të tij. :ihzariT
8 Të flasim e të ndërhyjmë në diskutim, kur na jepet fjala nga
drejtuesi i diskutimit.
***
8 Nuk duhet t'i ndërpresim të tjerët kur flasin.
8 Si rregull, diskutimi duhet të ketë një drejtues, i cili ka për
detyrë të hapë diskutimin e ta drejtojë atë në rrugën e duhur, duke u
NËNA: Shtatë.
kujdesur që diskutuesit të mos flasin gjatë, të mos dalin nga tema, të
flasin me leje dhe në mënyrë të kulturuar.
8 Drejtuesi i diskutimit nuk mban qëndrim, pra nuk jep
mendimin e tij gjatë diskutimit. Ai bën përmbledhjen, jep përfundimet e
diskutimit dhe e mbyll atë.
19091
101
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Lexojmë
Ibe Mustafa
mësimdhënëse në në
Lexojeni ShFK “25
role Maji”
këtë dialog.
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
fiSNiKu: Mirëdita!
DAfiNA : Mirëdita!
Gllumovë, Shkup
Redaktor
fiSNiKu : Si quhesh?
DAfiNA : unëнаquhem
Со решение Dafina.
Министерот Po ti?
за образование и наука на Република Македонија бр.
22-991/1 од 13. 06. 2011
fiSNiKu: unë jam fisniku.год. се одобрува употребата на овој учебник
Me Aktvendimin
DAfiNA : Nga je?e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
fiSNiKu: Jam nga Shkupi. Po ti, nga je?
DAfiNA: unë jam nga Struga.

: Në бр.
fiSNiKu cilën klasë од
26-125/1 je?29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
DAfiNA и употреба
: Jam nxënëse на учебникот
e klasës së dytë. Po ti? Në cilën klasë je?
Me Aktvendimin
fiSNiKu : unë jam e ministrit
në klasë të Arsimit dheGëzohem
të tretë. të Shkencës
qëtëuRepublikës
njohëm. së Maqedonisë
DAfiNA: Edhe mua më vjen mirë.
Македонија përshëNdetjet
Печати:Njerëzit që kanë mirësjellje, asnjëherë nuk harrojnë të për-
Shtypi:
shëndetin.
Тираж:
Tirazhi:Me përshëndetje shprehim dashuri, miqësi, kujdes,
përzemërsi, afri.
Shqiptarët kanë përshëndetje shumë të bukura dhe shumë
kuptimplote. P.sh. kur takohen me njëri-tjetrin i shtrëngojnë
duart dhe thonë:
- Tungjatjeta!, Mirëmëngjes!, Mirëdita!, Mirëmbrëma!
Ndërsa kur ndahen shprehen:
- Mirupafshim!, Mirutakofshim!, Ditën e mirë!, Natën e
mirë! Kurse në telefon themi: - Mirudëgjofshim!
Por, fjalori i përshëndetjeve është i pafund. Kur e ndihmon
dikë për të bërë ose për të kryer një punë, ai të falënderon me
102
1 02
fjalët: :seusneceR
Shpjegim
- faleminderit! - ndërsa mirëbërësi të përgjigjet: inamsO temsI .rd
- Qofsh me nder! ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
Shpesh i dëgjojmë edhe përshëndetjet:
- Mirë se ju gjej! Mirë se vjen! Mirë se vini! Paçi
”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm këmbën e
P.sh.:
mbarë! a) etj. pukhS ,gebnasaH
Tana
Kote
këshiLLa praktike pukhS ,ëvomullG
Gjatë bisedës në telefon duhet Tana të tregojmë kulturë dhe mirësjellje.
Moj, mos
Mund t’i përdorim këtojeshprehje:
e marrë? alo,
Kamurdhëro,
ardhë mëju parë. lutem, faleminder -
it, dua të bisedoj me... etj. Kote
ësinodeqaM ës sëkilbumepeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
detyrë
- Nuk një
1. Aktrojeni e di,bisedë
gjysh.telefonike me shokun tuaj. :ipythS
:ihzariT
detyrë - Nga deti, nga deti...
***
c) NËNA: Agim,
2. Simuloni zgjohu!
në klasë një bisedë ndërmjet nxënësit dhe pedagogut
të shkollës lidhur me nevojën e pasurimit të laboratorit të informatikës
NËNA: Shtatë.
me pajisje të reja didaktike.
3. Simuloni në klasë një bisedë ndërmjet nxënësit dhe drejtorit të
shkollës për rregullimin
dërgojëe në
oborrit të shkollës.
19093
103
Recensues:
dr. Ismet Osmani TË TREGUARIT
(me shkrim dhe me gojë)
Ibe Mustafa
PërShkup
Hasanbeg, çdo ditë tregojmë ngjarje të ndryshme në shkollë, në familje e
në shoqëri. Tregojmë diçka që dimë ne për t’i informuar të tjerët. Ka dal-
Safet Nuredini
lim ndërmjet
mësimdhënës në tregimit
ShFK “Samitë përditshëm
Frashëri” apo tregimit joartistik dhe tregimit
artistik.
Gllumovë, Shkup
RedaktorMegjuhësor:
tregimin joartistik
prof. rrëfejmë një ngjarje të jetës së përditshme,
dr. Ajten Qamili
me gjuhë të qartë e me stil të thjeshtë. Me tregimin artistik tregojmë një
ngjarje
22-991/1 të
од imagjinuar, porсеedhe
13. 06. 2011 год. nëseупотребата
одобрува është e vërtetë
на овојnë të ka plot imagji-
учебник
natë,
Me me plot figura
Aktvendimin e me
e ministrit stil të dhe
të Arsimit lartë.
Tregimi
nr. 22-991/1 mund
të datës të jetë
13. 06. 2011 imiratohet
shkurtër ose i gjatë.
përdorimi i këtij Ata
libri kanë strukturë të
shkollor
thjeshtë: fillimin (hyrjen), trupin (pjesën qendrore, thelbin e informatave)
dheрешение
Со përfundimin. Në fillimin
на Министерот e tregimit
за образование zakonisht
и наука jepenСеверна
на Република shembuj apo
ndonjë anekdotë që ilustron idenë. Në trupin e tregimit jepen важноста на Одлуката
lajme të
reja, ngjarjet tregohen, jepen shembujt etj. Në përfundim jepen vlerësime
të përgjithshme apo edhe të Arsimit
ndonjëdhe të Shkencës
porosi, mësimtë Republikës
që duhet së Maqedonisë
nxjerrë.
Lexojmë
Печати:
Shtypi: TREGIMI PA MEND
Тираж:
Tirazhi:Një mbrëmje, vogëlushi Armend, iu lut gjyshit që t'i kallëzojë një
tregim pa mend. Gjyshi rrudhi supet, mbeti i hutuar, por kësi tregimi -
tha, nuk paskam dëgjuar.
- Si? - pyeti Armendi, po çuditem shumë, a bën gjysh t'ia filloj unë.
- Posi - tha gjyshi, edhe shumë u gëzua, nga barra që i ngarkoi
Mendi, sikur u lirua.
- Atëherë - tha Armendi, të lutem mirë dëgjo, nëse nuk është i tillë,
mos e prano.
- Mirë Mendi, fillo sa më parë, për ta dëgjuar këtë tregim jam tepër
kureshtar.
Pasi ca çaste Armendi mendoi, tregimin e tij kështu e filloi:
104
104
Na ishte një çun, emrin nuk ia di, por ishte tepër çapkën, :seusnenuk ceR
Shpjegim
dëgjonte as babë, as vëlla, as motër, as nënë. inamsO temsI .rd
ë s
Gjyshi ngrysi vetullat, nga vendi u ngrit, - nga ishte kyi j g o l o l i F e n i t e t l ukaçun
F ën orrosvëlla
eforp
kaq i pacipë?
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afattakuar,
suM ebI
- Vendin nuk ia di - u përgjigj Mendi, as kurrë nuk e kam
por sea) ka qenë i tillë, për këtë e kam dëgjuar. pukhS ,gebnasaH
Vazhdo më tutje, më trego,Tana ç'bënte ai lanet? - paska qenë i çudit-
inideruN tefaS
shëm me të Ç'bën vërtetë. ashtu, moj Kote?
- Po - tha Armendi, i çuditshëm Koteshumë, për çdo ditë ai shkonte në
pukhS ,ëvomullG
lumë. S' është puna jote.
- Ç'ka të keqe këtu Tana
or vëlla? - pyeti Moj, mos jeunë e marrë? Kam ardhë më parë.
кинбgjyshi,
ечу јово ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
nuk Kote
ësinodi,
deqamos
M ës qenka
sëkilbupelumi
R ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
vetëm për rotë S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
llokrritur
hs irbil jeitëkjoi imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
edhe për fëmijë. Tana
ревеÇ'thotë
- анËshtë, лбуkjo
С акиështë, пеРmurtajë!
аsi
н акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
аnuk
такулështë
дО ан ат-соtha авужлодорп ес .Kote
нжав Mendi, дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku tëpotë pasi hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
pak i nervozuar,
ësinodet'i
detyrat qaM ëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
ës smbaruar.
ketë
-b)Eh, aty ke të
- Ç'po bëndrejtë
- gjyshi pranoi dhe gjysh.
- Asgjë, për të
vazhduar -tegimin A po e valëvit nga era? ајинодекаМ
Mendi kërkoi.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
- Kam- Nga të drejtë,
po valëvit,si nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
nuk kam, të -lutem prit pak,
Nuk e di, gjysh. ky çun cipëplasur çdo herë kthehej me :inatë.
pythS
Merakosej e Gjyshiëma, babai,priti dhegjyshi, gjyshja,
pastaj tha: motrat e vëllai. E jepte besën :жариse Т
ashtu më nuk do të vepronte, : i h z a r iT
- Nga deti, apo ngapor të nesërmen të gjitha i harronte.
toka?
- S'është
- Ngae mundur
deti, nga - tha gjyshi, besën për ta harruar, kësi çunash
deti...
asnjëherë nuk kam takuar. ***
-c)Është e vërtetë,
NËNA : Agim, për kokë të mamit po, po deshe mos beso.
zgjohu!
- Po mirëAGIMItha
: Sagjyshi,
është ja ora?po të besoj, po tjetër ç'bënte, a mund të
dëgjoj. NËNA: Shtatë.
- MundeshAGIMI: or O, gjysh,
qenkam si vonuar!
nuk mundesh, unë do të tregoj, por të
lutem mos më NËNAndërpre
: Jo, bir. deriSotsanëna
ta mbaroj.
do të të
- Pajtohem -dërgojëtha gjyshi pak i menduar,
në shkollë me veturë. ta jap fjalën deri në fund
kam për të dëgjuar.
- Ky çuni - vazhdoi Mendi, asnjëherë me kohë nuk zgjohej dhe për
19095
105
Recensues:
mësim çdo ditë vonohej. Pastaj, detyrat rrallë i shkruante, vetëm me laps
dr. IsmeteOsmani
kokën kruante. Rrugës për në shtëpi sillej shumë keq, nuk përshën-
deste as fëmijë, as etëFilologjisë
rritur, as pleq. Fjalët e ndyta s'i hiqte nga goja, nuk
e dinte i gjori se ç'është loja.
Ibe Mustafa
Këshillat e mësuesit nuk kishin ndikuar, edhe prindi kot e kishte
çortuar. Prapështitë
Hasanbeg, Shkup e tij nuk kishin patur të sosur, për asnjë çast me to
nuk ishte ngopur. Dikush, me sytë e tij e paska shikuar, çerdhet zogjëve
Safet Nuredini
duke ua shkatërruar.
mësimdhënës në ShFK “Sami Edhe në një kopsht tinzisht ishte futur, lulet më
Frashëri”
të mira, pa
Gllumovë, kurrfarë nevoje i kishte këputur. Tash së voni, një plak e
Shkup
paska
Redaktorzënë, xhamit
gjuhësor: të Ajten
prof. dr. shoqës së klasës, Dritës me një guralec duke i
Qamili
rënë. I ati i Dritës prapa iu kishte lëshuar, e po ta kapte, kushedi puna
si do të од
22-991/1 kishte mbaruar.
13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
A nuk është
Me Aktvendimin ky, or
e ministrit të gjysh,
Arsimittregim pa mend,
dhe të Shkencës kur të gjitha
të Republikës veprimet e
së Maqedonisë
personazhit
nr. 22-991/1 të janë
datës pa13. vend.
06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
- Pajtohem - tha gjyshi, Armendin e përqafoi, për mençurinë e tij,
të
Со mira
решениеi uroi.
на Министерот за образование и наука на Република Северна
Riza Haziri
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
106
106
:seusneceR
Shpjegim
BARASPESHA (RESTITUCIONI)
inamsO temsI .rd
Dialogu
Komunikimi apo gjuhësor
bashkëbisedimime gojë dhe përveç se në
me shkrim puështë
kdramatikë,
hS ,”iknjë
senopraktikë
K eshumë
hzallBe“
shpesh
përditshme. hasetNjeriu
edhe në në veprat
çdo hap e tjera letrare, sime
ballafaqohet dhe në jetën
nevojën përe përditshme.
tëafbiseduar
atsuM ebI
P.sh.:
me të tjerët, për t'iu drejtuar dikujt me letër, ”ijaMtelefon,
52“ KFhSinternet;
ën esënëhdpër misëtë
m
a) pukhS ,gebnasaH
shkruar ndonjë ftesë, kërkesë (lutje), Tana ankesë, biografi, për të këmbyer
letra etj.
Kote
pukhS ,ëvomullG
Të gjitha këto forma
S' është puna të jote.komunikimit i shtrohen një kulture të cak-
tuar gjuhësore. Secila formë ka disa ilimaQ ntë
kërkesa etjcaktuara,
A .rd .forp :rtë
osëcilave
hujg roduhet
tkadeR
Tana
.рбpërmbahet
t'u ајинодекаМ hartuesi
акилбупеР ан акуаNe н и еинta авозарбо аз тоshkurtретсиниМ ан еинешер оС
Moj, mos jei etyre. marrë? do Kam trajtojmë
ardhë më parë. secilën prej tyre
к и н б еч у ј ов о а
veç e veç, sa për të dhënë disa udhëzime н а та б е р то п у ав ур б о до е с . до
të nevojshme.г 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
Në vijim po japim disa rregulla themelore të kulturës gjuhësore:
Tana
атакулд-ОKultura
ан атсонж gjuhësoreодështë
ав а в у ж л .Kote
орп ес shprehje
дог 0202 .1e0nivelit
.92 до 1të/52përgjithshëm
1-62 .рб ајинодеkul-каМ
turor të njeriut.
rë-p Përdorimi
timidneV e aiirgjuhës
ëmhsfelvletrare
tehodhzme av 0mjeshtëri
202 .10 .92 sështë
ëtad ëttregues
1/521-62i.rnjeriut
n tuireV të
ës
kulturuar.
- Asgjë, gjysh.
- Ai që- Aflet po ee shkruan
valëvit era? mirë, ka shumë sukses në jetën dhe në
punën tuireeVtij.
ës -ësPo,
inodgjysh.
- Nga po
- Ka kulturë si valëvit, ngapor
të flasësh, lindja apo ngaedhe
ka kulturë përëndimi? :итачеП
si të heshtësh.
- Çdo thënie duhet të ketë saktësi logjike dhe gramatikore.
- Ajo që thoni ju, duhet të kuptohet nga dëgjuesi. :ihzariT
- Ndërtimi i rregullt i fjalive është kusht i domosdoshëm për t’i
thënë drejt e qartë mendimet, për të qenë të kuptueshëm.
***
- Para se të shkruani ose të thoni diçka, duhet ta dini se ka shumë
materiale përAGIMI
atë: temë.
Sa është ora?
- Ka shumë mënyra
NËNA: Shtatë.
për ta thënë po atë mendim.
- Mësoni nga
AGIMI: O, modelet
qenkam mëvonuar!
të mira gjuhësore.
- Mos NËNA: Jo,
harro kujtbir. Sot nëna do
i drejtohesh dhetëpër
të se. Zgjidh rrugën më të mirë
dërgojë nëkërkesën,
për të shprehur mendimin, shkollë me veturë.
lutjen, porosinë, për ta bërë pyet-
jen etj. AGIMI: Mirë, nënë.
19097
107
Recensues:
- Mos ngurroni ta fshini atë që keni shkruar dhe të kërkoni
dr. Ismet Osmani
zgjidhje të tjera.
- Zgjidheni fjalën më të përshtatshme për të shprehur atë që men-
doni.
Ibe Mustafa
- Përdorni
mësimdhënëse përemrin
në ShFK “25 Maji”Ju, drejtohuni tjetrit me titullin që i përket
Hasanbeg,
dhe filloniShkup
me fjalë mirësjelljeje: Më falni..., Ju lutem ... A ka mundësi...,
Më lejoni...,
Safet NurediniMe leje..., Urdhëroni ...
mësimdhënës
- Kur në ShFK “Sami
njerëzit kanëFrashëri”
marrëdhënie të këqija, një pjesë të fajit e ka
Gllumovë, Shkup
gjuha që përdorin njëri me tjetrin.
- Mos përdorni fjalë fyese e sharje.
Lexojmë
за одобрување и употреба на учебникот FJALËT
Të dashur
Me Aktvendimin lexues,të ju
e ministrit që përdorni
Arsimit kaq shumë
dhe të Shkencës fjalë në
të Republikës ditë, a keni
së Maqedonisë
së Veriut nr.ndonjëherë
menduar 26-125/1 të datës
për 29.
to?01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
Издавач:janë
Fjalët Министерство
si sendetза образование и наука на Република Северна
Fjalët u ngjajnë rrobave tingullore të sendeve. Sipas tyre i njohim
ato, i veçojmë njërën prej tjetrës, siç mund të dallojmë një mësues nga
Печати:
një ushtar. Për shembull, kur dëgjojmë fjalën shkollë, kurrë nuk mendo-
Shtypi:
jmë mollën, edhe pse nga jashtë janë shumë afër. Por ndodh që një send
Тираж:
nganjëherë
Tirazhi: të ketë disa palë rroba ashtu si ne njerëzit. Merreni një shoqe
tuajën. Ju e thërritni me emrin e vet. Nëna e quan bijë. Vëllai i vogël e
thërret motër. Të tjerët mund ta quajnë çupë, gocë, vajzë ose çikë. Ju e
keni shoqe. Por ajo është edhe nxënëse. E kjo është e njëjta, apo jo?
Herë-herë fjalët na duken si njerëzit
Lindin. Rriten. Jetojnë gjatë, gjatë. Dalëngadalë edhe ndryshojnë.

Herë bëhen të shkurtra, herë të gjata. Por vazhdimisht pertëriten.
Kështu rrallë u bie të plaken, e shumë më rrallë të vdesin fare.
Zakonisht, vdesin ato që nuk enden nga goja në gojë, nga letra në letër.
108
108
:seusneceR
Shpjegim
Fjalët janë si lulet inamsO temsI .rd
Ato gjenden kudo përreth nesh. Disa janë këtu. Disa ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF janë
ën roseatje. forp
Disa i Dialogu
di unë. Disa apo ibashkëbisedimi
di nëna. Disa i di përveç
mësuesja. se në pDisa
ukdramatikë,
hS i,”gjen iksenonë K egazeta.
hzallB“
shumë
shpesh
Disa haset në
i dëgjon edhe radio.në veprat
Disa i mëson e tjera letrare,nga televizori. si dhe në Porjetën më së e përditshme.
afatsuMfjalë
shumti ebI
ka në a)libra.
pukhS ,gebnasaH
Tana
Fjalët janë si urat ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
Pa to çdo njeri do të mbetej i vetmuar. Merreni mepmend, ukhS ,ëvç'do omulltë G
bënim po të mos ishin fjalët? Si do t'ia ilim aQ netjA .rnënës
shfaqnim d .forp :dashurinë
rosëhujg rotktonë adeR
Tana
të.рpamatur?
б ајинодекаМ Si аdo килtë бупloznim
еР ан акme уан shoku-shokun?
и еинавозарбо аз тSi ореdo тсиta ниМ përshëndetnim
ан еинешер оС
mësuesen kur të shkonim në shkollë? Si do ta njihnim botën31përreth?
к и н б е ч у ј о в о а н а т а б е р т о п у а в ур б о до е с . д о г 11 0 2 . 6 0 . до 1/199-2Si 2
Kote
doëst'i
inoshkruanin
deqaM ës sëkvargjet ilbupeReëttyre sëcntë ekhbukura
S ët ehd tNaimi, imisrA ëMigjeni t tirtsinim...? e niSi midodnevtëtkjepte
A eM
r o l
kushtrimin Skënderbeu?l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 .rn
Tana
Fjalët janë анревsiеÇ'thotë
акилбуkjo
С fëmijët пеРmurtajë!
атакулдEdheО ан аatoтсонkanëжав авdëshiratужлодорпdhe ес .Kote
дhuqet
ог 0202e.1veta. 0 .92 Duan до 1/52që 1-6të 2 .рpërdoren
б ајинодекme аМ
kujdes. Dëshirojnë Ujku tëtë tëruhethajë! radha dhe токforma.
инбечу E ан kanë
абертоmërzi пу и ењ авурбодоpo
sidomos аз
t'uësheqim
inodeqaM ës sëU
ë-në. kilvjen
bupeRshumë khS*ëpo
ët sëcnekeq *t e*ht'ua
d timndërrojmë
isrA ët tirtsinvendet
im e nimç-së
idnevdhe
tkA eq- M
rëp gj-së,
së, ose timidneV e airëm
xh-së. hsfelkanë
Dhe v tehodhzav 0202 .Mendoni
10 .92 sëtadvetë,
ët 1/5si
21-do
62 .t'ju
rn tuidukej
reV ës
b) - Ç'po bën shamia?të rdrejtë.
ollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
juve sikur dikush,
- Asgjë,nga pakujdesia, t'jua përdridhte qafën, t'jua thyente
gjysh.
gishtërinjtë, -t'jua
A poshtypte hundën,
e valëvit era? t'jua priste veshin ...? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Fjalët janë si armët
E ne si- ushtarët.
Nga po valëvit,
Sa mënga lindja
shumë apo
fjalë tënga përëndimi?
kemi, më të fuqishëm :итdo ачеtë П
- Nukështë
jemi. Secila fjalë e di,një
gjysh.
armë më vete. : i p y t h S
Fjalët janë si ilaçet :ihzariT
Kush ka fuqi më të madhe shëruese se fjala e ëmbël e nënës, se
fjala e çiltër e shokut, se fjala nga zemra e mikut?
Askush. ***
c)
Prandaj NËNAt'i: përdorim
Agim, zgjohu!vetëm si ilaçe. Si? Të flasim vetëm fjalë të
mira, që atoAGIMI : Sa
të na është ora?
shërbejnë si ura, që të na i mbushin zemrat me
dashuri. NËNA: Shtatë.
Atëherë edhe
AGIMI : O, unë në fund
qenkam po ju them një fjalë të mirë:
vonuar!
MIRUPAFSHIM! Arif Demolli
19099
109
Recensues:
dr. Ismet Osmani RITREGIMI
profesor në Fakultetin e Filologjisë dhe me shkrim)
(me gojë
Ibe Mustafa
Shpeshherë kemi nevojë të ritregojmë përmbajtjen e një teksti të
lexuar,
Hasanbeg,tëShkup
një shfaqje teatrore të shikuar, të ndonjë ngjarjeje të përdit-
shme etj. Me anë të të ritreguarit, me fjalë tona, të tjerëve u transmeto-
Safet Nuredini
jmë atë që enëkemi
mësimdhënës ShFKkuptuar gjatë të lexuarit, të shikuarit apo të dëgjuar-
it.
Gllumovë, Shkup
RedaktorPër të ritreguar
gjuhësor: prof. dr.diçka
Ajten që lexojmë, që shohim apo që dëgjojmë nuk
Qamili
është gjë e lehtë apo e thjeshtë. Duhet të kemi aftësi që me fjalët tona të
tregojmë
22-991/1 одbukur
13. 06. dhe
2011 këndshëm për употребата
год. се одобрува të pasur dëshirë për të na dëgjuar
apoAktvendimin
Me lexuar të tjerët.
Për të
nr. 22-991/1 bërë13.
të datës një06.ritregim të këndshëm,
2011 miratohet duhet
përdorimi i këtij pasur parasysh
libri shkollor
disa kërkesa paraprake:
- ta lexojmë
Со решение disa herë
на Министерот tregimin,иta
за образование dëgjojmë
наука ose taСеверна
на Република shikojmë me
vëmendje ndodhinë; 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
- të veçojmë pjesët themelore: hyrjen, brendinë dhe përfundimin e
Me
ndodhisë, dhe e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Aktvendimin
- të veçojmë shprehje më të bukura të burimit.
Të marrim si shembull për ritregim këtë legjendë të shkurtër.
Печати: GURI I SKËNDERBEUT
Shtypi:
Тираж:Një ditë Skënderbeu porositi mjeshtër Medarin t'i farkëtonte një
Tirazhi: të re.
shpatë
Pas një jave, Gjergj Kastrioti shkoi në farkën e farkëtarit.
- Puna mbarë, mjeshtër! - e përshëndeti Skënderbeu.
- Mbarë paç, kryezot! - iu përgjigj Medari.
- Erdha të marr shpatën që kam porositur. E kini gati? - e pyeti
Skënderbeu.
- Po, shpata pret të zotin.
- I kini respektuar porositë e mia?
- Po, kryezot, të gjitha. Kurrë ne jetën time nuk kam farkëtuar
shpatë kaq të madhe e kaq të rëndë, - i tha farkëtari.
- Unë dua të di sa e fortë është? - e pyeti Skënderbeu.
110
11 0
- Më e fortë s'ka si bëhet, - ia ktheu mjeshtri. :seusneceR
Shpjegim
- Tani do ta provojmë - i tha Skënderbeu. - Eja me mua! inamsO temsI .rd
Skënderbeu doli nga farka me shpatën në dorë. ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
Pas tij doli edhe mjeshtër Medari, si edhe njerëzit që e
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuMhipiebI
shoqëronin. Jashtë farkës qe një shkëmb sa një qerre. Skënderbeu
në kalë a) dhe filloi ta godiste shkëmbin me shpatë, pastaj shikoi pukhS ,tehun
gebnasaeH
Tana
saj mos i qe bërë ndonjë dhëmb. Shpata ishte po aq e mprehtë sa edhe
më parë. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Skënderbeu i tha Medarit: Kote pukhS ,ëvomullG
- Të lumtë, mjeshtër! Se shpata is'më limaQ duhet
netjA .rdsi.fstoli, orp :ropo sëhupër
jg rotëtkadeR
luftuar. Tana
Moj, mos je e marrë?
Skënderbeu Kam ardhë mëshpatën parë.
кинбечуshpërbleu
јово ан атабmjeshtrin,
ертопу авурбngjeshi
одо ес .дог 1102 .6në 0 .3brez
1 до 1dhe
/199-22
iku Kote
ësiinogëzuar.
deqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Që atë S'mund të rri këtunë, Kam të tjera Skënderbeu,punë, po hiqu nga unë!
rollditë,
okhs ishkëmbit ku
rbil jitëk i im iroprovoi
drëp tehoshpatën
tarim 1102 .60 .31 sëtad ëit 1thonë /199-22 .rn
"Guri i Prerë", ose "Guri i Skënderbeut”. Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
Detyrë
ësinoRitregojeni
deqaM ës sëkime lbupgojë
eR ëtkëtë khS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
sëcnelegjendë.
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19191
111
Recensues:
dr. Ismet Osmani PËRSHKRIMI
(me gojë e me shkrim)
Ibe Mustafa
MeShkup
Hasanbeg, përshkrim kuptojmë atë që shprehim me shkrim a me gojë kur
duam të japim pamjen e jashtme të një njeriu, të një sendi, të një vendi
Safet Nuredini
etj. ose të tregojmë
mësimdhënës si u zhvillua
në ShFK “Sami Frashëri”një dukuri a një ngjarje; tregim i hollë-
sishëm
Gllumovë,për diçka. Prandaj, shpeshherë themi: përshkrim i plotë (i gjallë,
Shkup
i qartë). gjuhësor:
Redaktor Bëri njëprof.
përshkrim
dr. Ajten të mirë (të hollësishëm). E njohëm nga për-
Qamili
shkrimi i tij.
Me Aktvendimin e ministrit tëTeknika e përshkrimit
1. Si duhet të hartojmë një përshkrim?
a) Përpara se tëодhartojmë
29. 01. 2020një
год.përshkrim,
се продолжува важноста
duhet на Одлуката
të përcaktojmë
përshtypjen e përgjithshme që do të krijojë objekti i përshkruar. Pas
Me Aktvendimin
kësaj do të gjejmëe ministrit të Arsimit
elementet dheta
që do të Shkencës të Republikës
japin këtë përshtypje.së Maqedonisë
b) Më pas do të mendojmë për planin e përshkrimit.
c) Së fundi, do të përdorim fjalor të përshtatshëm dhe të saktë. (Ku
zakonisht përshkruhen fytyra, sytë, goja, hunda, flokët, trupi, pra ele-
mentet që përbëjnë
Botues: Ministria trupin
e Arsimit dhe eeShkencës
një qenieje).
Печати:
Shtypi:
2. Ku duhet vendosur përshkrimi?
Тираж:
Tirazhi:Përshkrimi vendoset:
a) Në fillim të një tregimi:
• kur përshkruhet vendi, rrethanat ku do të fillojë veprimi.
Ky vend mund të jetë, sipas rastit, një peizazh (pyll, mal,
rrugë etj.) ose një mjedis i mbyllur (shtëpi, dhomë, klasë
etj.).
b) Në brendësi të një tregimi:
• kur prezantohet një personazh i ri (e paraqesim duke
përshkruar fizikun e tij, gjestet, qëndrimet, bëjmë pra,
portretin e tij);
• kur një personazh vjen për herë të parë në një vend dhe ky
112
11 2
vend ka rëndësi për rrjedhën e mëtejshme të veprimeve :seusneceR
Shpjegim
(përshkruajmë vendin: një shesh, një shkollë,innjë amsdyqan
O temsI .rd
etj.); ë s i j g o l o l i F e n i t e t l u k a F ë n roseforp
• kur një personazh përshkon një rrugë të caktuar (p.sh.
përshkruhet rruga që bën një njeri në fshat);
a) • së fundi, kur një personazh ndalon në një pikë pukhS vëzhgimi
,gebnasaH
Tana
(në dritare, në një kodër, etj.) dhe shkrimtari përshkruan
pamjen që shfaqet para personazhit: rrugën,
”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm kalimtarët,
ndërtesat e tjera etj. Kote pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
MBANI MEND S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
Tana
ревеÇ'thotë
•анMund С të лбуkjo
пеРmurtajë!
акиpërshkruajmë:
ата-куobjekte
лдО ан атose сонжpeizazhe: рп ес .Kote
ав авужлодоPërshkrimi
дог 020i2tyre
.10 .9varet2 до 1nga /521-6rëndësia
2 .рб ајиноqë декka
аМ
secili për personazhin ose nga mundësia e përdorimit të ardhshëm të
objektit (p.sh. arma e krimit në një roman policor).
- personazhe:
b) - Ç'poBëhet portreti i një
bën shamia? rollonjeriu.
khs irbilPërshkrimi
jitëk e nimirovaret drëp ehnga d nimroli
itariim
personazhit- në tregim.
Asgjë, gjysh.
tuir•eVPër
ës -ëtësPo,
inbërë
odgjysh.
eqanjë
M ëpërshkrim
s sëkilbupeRtëe smirë
ëcnekduhet:
hS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
- të përcaktojmë përshtypjen
- Nga po e përgjithshme,
- të mendojmë
- Nukpër planin,
- të kërkojmë fjalëpriti
Gjyshi të përshtatshme.
dhe pastaj tha: :жариТ
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19193
113
Recensues:
Lexojmë
dr. Ismet Osmani
“Bllazhe Koneski”, Shkup NëNa TErEzë
Ibe Mustafa "Me gjak jam shqiptare; me
mësimdhënëse në ShFK “25 Maji” shtetësi, indiane. Përsa i për -
Hasanbeg, Shkup ket besimit, jam murgeshë
Safet Nuredini katolike. Sipas thirrjes, i
mësimdhënës në ShFK “Sami Frashëri” përkas botës.
Gllumovë, Shkup
Nëna Terezë, lindi më 26
gusht 1910 në Shkup. Më e vogla
Со решение на Министерот за образование eи наука pesë наfëmijëve
РепубликаtëМакедонија бр.
Nikollë dhe
Drane Bojaxhiut, u pagëzua me
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës
emrin Gonxhe anjeze.së Maqedonisë
Me vdekjen
e papritur të babait, kur anjezja
nuk i kishte mbushur ende 8
Со решение
vjetët, на Министерот
për familjen filluanзаvështirësitë
образование иekonomike.
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020
Në moshën 18-vjeçe, e shtyrë nga dëshiraгод. се продолжува për важноста
t'u bërë на Одлуката
misionare,
në shtator të иvitit
употреба
1928,на учебникот
Gonxhja i tha lamtumirë shtëpisë atërore, për të
Me Aktvendimin
hyrë e ministrit
në Institutin "Motrat të Arsimit dhe të Shkencës
e Loretos", në Irlandë.të Republikës
atje mori së emrin
Maqedonisë
motër
së Veriut
Mari nr. 26-125/1
Tereza, të datës
për nder 29. 01.Terezës
të Shën 2020 vazhdohet vlefshmëria
së Krishtit Fëmijë.e Vendimit për
Në vitin 1929 u nis për në Kalkutë, Indi. Mbajti mësim në një
shkollë Министерство
Издавач: për vajza dhe më 1944 uи emërua
за образование drejtoreshë
наука на Република e shkollës për
Северна
njëzet vjet me radhë.
Botues:Qëllimi
Ministriakryesor
e Arsimit idhe e Shkencës
jetës së saj eishte
Republikës
që t'i sëpërkushtohej
Maqedonisë së shërbimit
Veriut
ndaj
Печати:më të varfërve. Më vitin 1948 veshi për herë të parë sarin e bardhë
Shtypi:
me anët blu.
Тираж:Gjatë këtyre viteve, në sa misioni i saj përhapej me të shpejtë, bota
Tirazhi:
filloi t'ia ngulte sytë Nënë Terezës dhe veprës që ajo kishte nisur. Meritoi
shumë çmime për veprën e saj, duke filluar nga Çmimi indian
"Padmashri" në vitin 1962; për të vijuar me Çmimin e rëndësishëm
Nobel për Paqen, më 1979; ndërsa mjetet e komunikimit filluan t'i
ndiqnin veprimtaritë e saj me interes gjithnjë e më të madh.
Në vitin 1997 Nënë Tereza kishte 4.000 motra, të pranishme në
610 shtëpi misionare, të përhapura në 123 vende të botës. Si pati takuar
Papën Gjon Pali II për herë të fundit, u rikthye në Kalkutë ku kaloi javët
e fundit të jetës, duke pritur vizitorë e duke u dhënë këshilla simotrave.
Më 5 shtator 1997 jeta tokësore e Nënë Terezës arriti cakun e fundit.
Trupi i saj u varros në Shtëpinë-Nënë të Misionareve të Bamirësisë.
Më pak se dy vjet pas vdekjes, për shkak të përhapjes së famës së
114
11 4
shenjtërisë dhe hireve të nxjerra me ndërmjetësinë e saj, Papa :Gjon seusnePali
ceR
Shpjegim
II lejoi të hapej çështja e kanonizimit. Më 20 dhjetor in2002 amsO tmiratoi
emsI .rd
dekretin mbi virtytet heroike dhe mrekullitë ësiejgobëra
loliF me
e nitendërmjetësinë
tlukaF ën roseforep
saj. Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se në pukdramatikë,
hzallB“
a) Fjalor pukhS ,gebnasaH
Tana
murgeshë - anëtare e një urdhri fetar, ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote që rri në një manastir e bën një
jetë prej asketi. Murgeshë katolike. pukhS ,ëvomullG
misionar - pjesëtar i një misioni. ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
amshim - jeta e pafundme, përjetësi. Tana
.рб ајинодек-аМ
kanonizoj акилбdikë
e quaj упеР анdiçka
акуан и еshenjtë.
инавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Moj, mos je a e marrë?tëKam ardhë më parë.
Kote
Detyrërollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
1. Përshkruajeni figurën e Nënë Terezës:
ësinoa)
deqfëmijërinë
aM ës sëkilbeupsaj,eR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëb)
p timoshën
midneV e rinoreairëmhsftëelvsaj,
tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
c) veprat e bamirësisë,
- Asgjë, gjysh.
а
ç) dukjenн р ев еeСsaj
акилtëбуjashtme
пеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
- A po e valëvit era? dhe ајинодекаМ
d) tiparet
tuireV ës -ësPo, dhe
inodgjysh.virtytet e brendshme.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19195
115
Recensues:
dr. Ismet Osmani NJOFTIMI
(me gojë e me shkrim)
Ibe Mustafa
Çdo ditë flasim e shkruajmë. Marrim informata nga të tjerët, por
edhe ne Shkup
Hasanbeg, i njoftojmë ata për shumë gjëra. Dikush di të flasë mirë e
rrjedhshëm, por edhe të shkruajë aq mirë saqë është kënaqësi të lexosh
Safet Nuredini
shkrimet
mësimdhënës e tij.
Në revistat
Gllumovë, Shkup për fëmijë, në gazeta, në radio e televizor çdo ditë lex-
ojmë e dëgjojmë
Redaktor informata
gjuhësor: prof. dr. AjtentëQamili
ndryshme nga jeta e përditshmee Edhe ju
nxënës të dashur, duhet të përpiqeni të flitni e të shkruani sa më mirë.
Shkathtësia
Me Aktvendimin e të folurit
e ministrit dhe
të Arsimit dhee të
tëShkencës
shkruarit mirë nuksëarrihet
të Republikës vetëm
Maqedonisë
me njohuritë
nr. 22-991/1 nga 13.
të datës gramatika. Për të shkruar
06. 2011 miratohet përdorimi mirë, përveç
i këtij libri njohurive gra-
shkollor
matikore, duhet të kemi para sysh edhe disa kushte të tjera. Ja disa prej
tyre:
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020
Si të shkruajmë dhe год.si се
tëпродолжува
flasim bukur? важноста на Одлуката
Me Aktvendimin
1. Para se e ministrit të Arsimit
të fillojmë dhe të ose
të flasim Shkencës të Republikësduhet
të shkruajmë, së Maqedonisë
të bëjmë
një plan se çfarë duam të themi ose të shkruajmë.
Издавач:
2. Министерство за образованиеdhe
Të jemi të vëmendshëm и наука на Република
me kujdesin më Северна
të madh të shfry-
tëzojmë gjithë imagjinatën
Botues: Ministria e Arsimit dhe edhe aftësitë
Shkencës tona krijuese.
Печати:
3. Mendimet duhet t’i shprehim në mënyrë të qartë dhe të drejtë.
Shtypi:
Të jemi real dhe bindës në atë që e shprehim. Të mos përdorim fjalë
Тираж:
fyese.
Tirazhi:Të flasim qetë e me zë të ulët, jo shumë shpejt as shumë ngadalë.
4. Fjalitë duhet t’i ndërtojmë sipas aftësive tona. Të respektojmë

rregullat e drejtshqiptimit dhe të drejtshkrimit, të zgjedhim fjalët dhe të
krijojmë fjali sipas natyrës së shqipes.
5. Shkrimi të jetë i lexueshëm dhe i bukur. Tekstin e shkruar ta

rilexojmë disa herë dhe ta përmirësojmë.
6. Të lexojmë sa më shumë dhe të ndjekim modelet e mira të të

folurit e të të shkruarit. Kështu kanë vepruar edhe shkrimtarët e
mëdhenj.
116
11 6
:seusneceR
Shpjegim
Pyetje dhe detyra inamsO temsI .rd
hzallB“
Para se të përgjigjeni në këto pyetje, siguroni dhe bëni zgjedhjen e
të dhënave.
1. A keni në shkollën tuaj seksione të lëndëve
a) pukhmësimore:
S ,gebnasaH
Tana
Seksionin e gjuhës shqipe, Seksionin e matematikës, të artit figurativ, të
inideruN tefaS
muzikës oseÇ'bën ndonjë ashtu,
seksion mojtjetër.
Kote?
2. A marrin pjesë nxënësit eKote klasës suaj në ndonjë pseksion? ukhS ,ëvomullG
3. Kush janë anëtarët e këtyre seksioneve ilimaQ netjAnga .rd .foklasa
rp :rosjote.
ëhujg rotkadeR
Tana
4. Shkruaj një raport për punën e seksionit ku ti merr pjesë.
Kote
ësTë
inodeshprehurit
qaM ës sëkilbupeRkrijues ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
1. Shkruaj një lajm të shkurtër Tanapër një ngjarje reale ose të përfy-
tyruar. анревеÇ'thotë
атакулдО а н а т с о н ж
2. Trego me gojë përав ав у ж л рп ес .Kote
одоsuksesin
дог 0ose
202 rezultatin
.10 .92 до 1/që521ka-62arritur
.рб ајинndon-
одекаМ
Ujku të të hajë! në dituri, токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
jë shok ose shoqe e shkollës art, sport, muzikë etj.
RREGULLAT
- Asgjë, gjysh. E SHKRIMIT TË TEKSTIT
Siç dihet,
tuireV ës -ësPo, çdo
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniMpara
inodgjysh. njeri është në gjendje ta rrëfejë një ngjarje :seutotë B
tjerëve, t’u përcjellë
- Nga po një informatë.
valëvit, Mirëpo,
nga lindja apo ngadisapërëndimi?
këtë punë e bëjnë :итачmë еП
bukur, më shkathët e disa
- Nuk e di, gjysh. më dobët. Dikush mund ta ketë përjetuar : i p y t
njëhS
ngjarje dhe kjo Gjyshit’i ketë bërë
priti dhepërshtypje
pastaj tha: të madhe, por ai mund të mos :жаjetë риТ
në gjendje ta- shprehë : i h z a riT
Nga deti,këtë apopërjetim
nga toka?as me një përqindje të vogël. Dikush
tjetër, me mjeshtërinë
- Nga deti, dhe aftësinë e vet, arrin që edhe ngjarjet e rën-
nga deti...
domta t’i përjetojë e t’i shprehë estetikisht, * * * kështu që rrëfimi i tij bëhet
më interesant.
c) NËNA Atëherë
: Agim,themi zgjohu!se njeriu i tillë është artist i fjalës.
AGIMI:
Sa është ora?
Rregullat
NËNAe: Shtatë.
shkrimit të një teksti ose të një diskutimi me gojë u
dhanë paraprakisht.
AGIMI: O,Por, për tëvonuar!
qenkam treguar një lajm, ose për të shkruar një
tekst joletrarNËNA
mbështetemi nënëna
: Jo, bir. Sot pesëdorregulla.
të të Pra, duhet t’u përgjigjemi
pesë pyetjeve themelore:
dërgojëkush, çka, ku,
në shkollë kur, si (pse). Përgjigjet e këtyre
me veturë.
pyetjeve e kompletojnë
AGIMI: Mirë,rrëfimin
nënë. tonë. P.sh.:
19197
117
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesor në Fakultetin e Filologjisë Kush?
Kush
Ibe Mustafa
mësimdhënëse në ShFK “25 Maji” Çka?
Çka
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Pse?
Pse NJOFTIMI
Gllumovë, Shkup
Redaktor gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili Kur?
Kur

Ku?
Ku

Njoftimi:
Njoftimi
Me Aktvendimin
Panairi ielibrit
ministrit
do të
tëArsimit
hapet dhe
më të17
Shkencës të Republikës
tetor në Tetovë përsëtëMaqedonisë
ekspozuar
para lexuesve krijimtarinë letrare dhe shkencore
i ndarë sipas 5 pikave do të sistemohej në këtë mënyrë:
Botues:Kush?
Ministria-ePanairi i librit.
Печати:Çka? - Do të hapet.
Shtypi: Kur? - Më 17 tetor.
Тираж:Ku? - Në Tetovë.
Tirazhi:Pse? - Për të ekspozuar para lexuesve krijimtarinë letrare dhe
shkencore.
118
11 8
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
TEATRI ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
P.sh.: Teatër quhet godina ku pjesët dramatike
”ijaM 52“ KFhS ën esënë
paraqiten nëhdskenë
misëm
a) p u k h S , g e b nasnë
aH
nëpërmjet aktorëve. Ata veshin Tana rroba të pesonazheve që i luajnë
skenë. Regjisori
Ç'bënu ashtu,
tregon moj Kote? si ta luajnë pjesën dhe insiidet’i
aktorëve ruNthonë
tefaS
fjalët e tyre. Njeriu që e shkruan pjesën Kote quhet dramaturg.
pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
BISEDIM - Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
v A e diniGjyshi priti dhe
ku ndodhet pastaj
godina tha: në qytetin tuaj?
e teatrit :жариТ
:ihzariT
v A keni shkuar ndonjëherë
- Nga deti, apo nga në teatër?
toka?
v Nëse po,- Nga
me kë keni shkuar?
deti, nga deti...
v Çfarë pjese teatrore ke parë?
***
v A të ka pëlqyer dhe pse?

vIzITë MëSIMoRE
NËNA: Shtatë.

r Bashkë meNËNAmësuesin ose nëna
: Jo, bir. Sot mësuesen
do të vizitojeni
të teatrin e qytetit.
r Kërkoni nga ndonjë
dërgojëaktor i teatritme
në shkollë që veturë.
t’ju njoftojë me ecurinë e
përgatitjes
AGIMI:sëMirë,
një drame.
nënë.
19199
119
Recensues: I LLASTUARI
dr. Ismet Osmani (pjESë E vogëL TEATRALE)
u Lexojeni në role këtë pjesë teatrale.
Ibe Mustafa
NËNA: Na, o bir, provoje vetëm pak...
Hasanbeg, Shkup
DJALI: Jo!...
Safet Nuredini
NËNA: E pse,
mësimdhënës o bukuroshi
në ShFK im?...
Gllumovë, Shkup
DJALI: S'dua!
Redaktor gjuhësor:
NËNA: Pije, prof.
o bir, që dr.
të Ajten Qamili
rritesh...
Со решение
DJALI: NukнаduaМинистерот
të rritem!за образование и наука на Република Македонија бр.
NËNA: Mirë, pra, lëre, pasi s'po do. Veçse ta dish se ke për të
ngelur i vogël me trup - si shkurtabiq.
DJALI: Çka, të mbes i vogël si shkurtabiq e të pi qumësht për
çdo ditë. Joнаkurrë!
Со решение Министерот за образование и наука на Република Северна
NËNA: Mirë pra, 26-125/1
merreодe29. 01.që
pije 2020 год. се продолжува
të rritesh важноста
e të bëhesh i madh.на Одлуката
DJALI: S'dua!
NËNA: Hajt o bir, e mos u bëj i padëgjueshëm.
DJALI: Jo,
miratimin dhejo, jo!
përdorimin e këtij libri shkollor
NËNA: Pije,
Издавач: o bir, se bëhesh
Министерство ushtar,
за образование kalorës.
DJALI: Po si, kalorës e të rrëzohem prej kalit!
NËNA: Mos më lodh më, pije pak. Qumështi është i asaj lope
Печати:
Shtypi: që pamë në fshat.
DJALI: Po, po, ti gjithmonë po ma jep qumështin e asaj lope
Тираж:
Tirazhi:laroshe!
NËNA: Paj, more bir, qumështi i çfarëdo lope qoftë është i
njëjtë. Hajt, pra, pije pak, se bëhesh i fortë.
(Hyn Skënderi)
NËNA: Mirë, ja ku erdhi Skënderi! Ai do ta pijë krejt. Eja, eja,
Skënder...
SKËNDERI: Çka ka aty në gotë?
NËNA: Qumështi i Bardhylit. Por ai nuk dëshiron të pijë,
prandaj merre ti.
SKËNDERI: Mirë.
120
120
DJALI: Punë e madhe, le ta marrë. :seusneceR
Shpjegim
SKËNDERI: (Duke pirë): Ohoho, ohoho! Për besë qenka shumë inamsO temsI .rd
i mirë, ohoho!
hzallB“
NËNA: Ja, pra, a po sheh?
DJALI:
P.sh.: Ani!... Kuku për mua!... Ma piu krejt qumështin...
a) pukhSsepse
,gebnasma
aH
Tash as do të rritem, as do të bëhem kalorës, as kurrgjë,
Tana
piu krejt qumështin.
Ç'bën ashtu, moj Kuku
Kote?për mua! inideruN tefaS
(BieKote
perdja) pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
ësinodeFjalor
qaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Tana
i llastuar - që është përkëdhelur jashtë masës, që është
атакулдО ан атсонжаmësuar
в авужлодkeq.
орп ес .Kote
kalorës - aitë
Ujku qëtëdihajë! токинluftëtar
të rrijë mbi kalë, бечу ан аiбstërvitur
ертопу и еpër њавурбодо аз
ësinodeqaM ës sëkilluftim
bupeR ëmbi ekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
t sëcnkalë.
BISEDIM - Asgjë, gjysh.
v Cilat janë
tuireV ës -ësPo, personazhet
inodgjysh. e kësaj pjese teatrale?
v Pse thuhet se janë nga
- Nga po valëvit, të llastuar
lindja apodisanga
fëmijë sikurse ky djalë?
përëndimi? :итачеП
v A -jeNuk edhee ti fëmijë
di, gjysh. i llastuar? :ipythS
:ihzariT
Detyrë
***
r Luajeni
c) në rolezgjohu!
NËNA: Agim, këtë pjesë teatrale.
NËNA: Shtatë.

19291
121
Recensues:
dr. Ismet Osmani FILMI
Filmi është shfaqje me fotografi dhe zë që regjistrohet në një shir-
Ibe Mustafa
it dhe jepet në
mësimdhënëse në ekran.
ShFK “25 Sipas
Maji”përmbajtjes që kanë, dallojmë: film historik,
Hasanbeg, Shkupfilm artistik, vizatimor, dokumentar, shkencor, mësimor
kriminalistik,
SafetSipas
etj. Nuredini
gjatësisë së shiritit filmik, dallojmë film me metrazh të gjatë
dhe film me
Gllumovë, metrazh të shkurtër.
Shkup
Nga vitet 1960 nisi transmetimi i filmave me ngjyra. Sot njerëzit
me video mund të regjistrojnë programet e TV ose të përdorin kamerat
video për
22-991/1 одtë
13.bërë vetëгод.
06. 2011 filma.
се одобрува употребата на овој учебник
Filmi është
Me Aktvendimin fryt i punës
e ministrit kolektive
të Arsimit në të cilën
dhe të Shkencës marrin pjesë
të Republikës disa anë-
së Maqedonisë
nr.
tarë22-991/1
dhe njëtë datës
numër13. 06. 2011 miratohet
i caktuar përdorimi
aktorësh dhe i teknikësh.
këtij libri shkollor
Filmi duhet të
ketë aktorë, regjisor, skenarist, kostumograf, punëtorë teknikë si dhe
shumë bashkëpunëtorë.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Të DISKUTojMë
Diskutoni për rolin që e luan filmi.
TEMA pëR BISEDë:
- Filmi është mjeti më i mirë për të kaluar kohën e lirë;

- Filmi është shkaktar i grindjeve në shtëpi;
- Ai na jep informata të nevojshme ose
- Filmi është vetëm humbje e kohës.
122
122
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Detyrë ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
hzallB“
1. Cilin film vizatimor dëshiron ta shikosh më shpesh
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. dhe pse?
afatsuM ebI
2. Si
P.sh.: quhet personazhi kryesor i filmit tënd të dashur?
a) pukhS ,gebnasaH
3. Pse e do atë? Tana
4. A do të bëhesh
Ç'bën sikur
ashtu,ai? mojPse?
Kote? inideruN tefaS
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
.рб аTë
јиноshprehurit
декаМ акилбупеРkrijuesан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Kote
rollokhs irbnjë
Zgjedhim il jitfilm
ëk i im
qëiroedrëkanë
p tehotparë
arim 1të
102gjithë.
.60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
r Cilët janë personazhet kryesorë të filmit?
атакулдr О ан атCilët
сонжаjanë
в авуpersonazhet
жлодорп ес .Kote доeг 0dorës
202 .10së.9dytë?
2 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
r Cilët janë
Ujku të të personazhet
hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
pozitive?
ësinordeqaM Cilët
ës sëkijanë R ët sëcnekhS*ënegative?
lbupepersonazhet *t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rërp timidnKush
eV e airëmhsfregjisor?
elv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
b) - Ç'po është
r -Kush
Asgjë,është skenarist?
gjysh.
r Cili
- A poështë kostumograf?
e valëvit era? ајинодекаМ
tuir
reV ës Cili
-ësPo,
inoështë
dgjysh.
eqaM bashkëpunëtor
ës sëkilbupeR e sëci nmuzikës?
ekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
r -Çfarë
Nga ndikimi
po valëvit, nga
pati lindja te
muzika apo ngakapërëndimi?
ti (të qetësuar, :итачеП
-tëNuk e di, gjysh. :ipythS
ka frikësuar, të ka disponuar etj.)?
r Si zhvillohet ngjarja? :ihzariT
r Si përfundon ajo?
r Si do ta kishe përfunduar ti?
***
Nxënësit
AGIMIi: ndajmë
Sa ështënëora?
dy grupe:
1. Grupi
NËNA i parë flet për vlerat pozitive të filmit.
: Shtatë.
2. Grupi : O, flet
i dytë
AGIMI qenkam vonuar!
për vlerat negative të filmit.
Secili grupNËNA : Jo, bir.
mendimet Sot nëna
i shpreh medo të të në mënyrë të argumentuar.
shkrim
19293
123
Recensues:
dr. Ismet Osmani BIBLIOTEKA
Ibe Mustafa Pas lindjes së shkrimit, njeriu ndjeu nevojën që gjithçka me vlerë
mësimdhënëse në ShFKnë
që kishte arritur “25fushën
Maji” e letërsisë, artit, shkencës dhe të teknikës ta
Hasanbeg, Shkup
ruante e ta përcillte brez pas brezi.
Safet Nuredini
Kështu lindën bibliotekat e para në Egjipt, Siri, Greqinë e Vjetër
mësimdhënës në ShFK “Sami
etj. Pas shpikjes Frashëri”
së shtypshkronjës më 1445, bibliotekat shënuan një
Gllumovë, Shkup
zhvillim të madh, duke u bërë institucione të rëndësishme të grumbul-
Redaktor
limit, gjuhësor: prof. të
të ruajtjes, dr. Ajten Qamili e të programimit të të gjitha llojeve të
përpunimit
Со botimeve
решение на(librave,
Министерот за образование
gazetave, revistaveи наука
etj.). на Република Македонија бр.
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата
Në rrugën e gjatë të zhvillimit, bibliotekat на овој
kanëучебник
ardhur duke u pro-
Mefilizuar.
Ekzistojnë:
a) biblioteka13. 06. 2011 miratohet që
kombëtare përdorimi i këtij libri shkollor
grumbullojnë, ruajnë, përpunojnë
dhe propagandojnë gjithë krijimtarinë e shkruar të kombit të tyre, si dhe
Со tëрешение
popujve на Министерот
të tjerë; за образование и наука на Република Северна
b) biblioteka shkencore 01. 2020 që
год.ngrihen
се продолжува
pranëважноста
qendrave на studimore-
Одлуката
shkencore, industriale etj.;
Me Aktvendimin e ministritpopullore
c) biblioteka të Arsimit dhe
qëtëuShkencës të Republikës
përgjigjen interesave së të
Maqedonisë
popullit;
së Veriut nr.
ç) biblioteka vetjake të cilat u shërbejnë familjeve që i për
26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit zotërojnë;
d) biblioteka të shkollave që janë në shërbim të nxënësve.
Печати:
Shtypi: BIBLIOTEKA E shKOLLës
Тираж: Shkolla dhe biblioteka janë një dyshe e pandarë. Gjatë gjithë his-
Tirazhi:
torisë së saj, shkolla e ka ndjerë si nevojë të brendshme bibliotekën. Që
nga Mësonjëtorja e Korçës e vitit 1887 e në vazhdim, pothuajse të gjitha
shkollat patën bibliotekat e veta modeste, të cilat plotësonin nevojat e
nxënësve për letërsinë dhe shkencën.
Gjatë periudhës së Rilindjes Kombëtare u hapën shkollat e para
shqipe, u krijuan disa shoqëri që drejtoheshin nga njerëz të shquar,
patriotë, shkrimtarë, dijetarë etj., si Sami Frashëri, Jani Vreto, F. S. Noli,
Ndre Mjeda, Pashko Vaso, Mit'hat Frashëri, Preng Doçi etj. Pranë këtyre
shoqërive u krijuan edhe bibliotekat.
1124
24
:seusneceR
Shpjegim
si mund të ngrihet një bibliotekë në shkollën ituaj?
namsO temsI .rd
Mendojmë
Dialogu apo bashkëbisedimi përveç se të
se për ngritjen e një biblioteke në pure hduhet
S ,”iksentë
kdramatikë, oKzgjidhen
eshumë
hzallB“
këto probleme:
P.sh.: Lokali zgjidhet sipas mundësisë konkrete ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhnë
të shkollës. Por, dmiçdo sëm
a) ka rëndësi, sepse hapësira dhe pamja e tij estetike
rast lokali pukhSdhe ,gebfunk-
nasaH
Tana
sionale ndikojnë në motivimin e nxënësve. inideruN tefaS
Për mjedisin e bibliotekës janë të nevojshme ”irëhsarF imakëto S“ KFpajisje:
hS ën sënrafte ëhdmbib- isëm
Kote
liotekare ku vendosen librat, revistat, gazetat, doserat, pukhS ,kasetat,
ëvomullG
videokasetat etj. ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
.рб ајиDuhet
нодекаМ të аkemi
килбупkujdes еР ан акqë уанtëи parashikojmë
еинавозарбо аз тedhe оретсиshtiminниМ ан еeинtyre ешерnga оС
к и н б е ч у ј о в о а н а т а б е р т о п
viti në vit; tryeza, karrige, skedarë; stenda ku reklamohen librat e rinj,у а в ур б о до е с . д о г 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 д о 1 / 1 9 9 - 22
Kote
ësiniovitit,
libri deqaMplani ës sëki ipunës,
lbupeR ëveprimtaritë
t sëcnekhS ët ehqë d tido mistë rAorganizohen,
ët tirtsinim e nim idnevtkA më
nxënësit eM
të dalluar si lexues të pasionuar etj., si dhe stenda ku vendosen listat.ren
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 11 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2
Tana
librave për leximet jashtëklase dhe ato që rekomandojnë mësuesit sipas
lëndëve.анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Po kështu, për mjedisin e drejtuesit токинбеtëчуbibliotekës
ан абертопу duhen и ењавурsiguru- бодо аз
Ujku të të hajë!
ar: tryezë pune e karrige, libër inventari dhe libër të lëvizjeve të fondeve,
kartelarëp për
timidnxënësit,
neV e airëmskeda hsfelv tpër ehodregjistrimin
hzav 0202 .10e.9librave, 2 sëtad ëtvula 1/521të -62bibliotekës,
.rn tuireV ës
b) - Ç'po bën
fletëkërkesa (këto në kushtet e bibliotekës shamia? rollokhs irsë bil shkollës
jitëk e nimnuk irodrëpërdoren,
p ehd nimitapor rim
nxënësit duhet - Asgjë,njohin gjysh.
анревеt'i С акилбупеato Р анdhe акуанtëиushtrohen
еинавозарбоme аз овqëllim
тсретсиqë ниМ të :dinë
чавадзt'i И
përdorin), fotokopjues, magnetofon, aparat fotografik, video,ајиmonitor, нодекаМ
tuireV ësNdërkaq,
kompjuter. -ësPo,
inodgjysh.
eqaMpër ës skëndin
ëkilbupeR e emirëmbajtjes
sëcnekhS e ehdduhen timisrA një e airtryezë
tsiniM :pune, seutoB
- Nga
karrige, bojëra, po valëvit,
lapsa, vizore, nga lindjabeze,
kartona, apo nga përëndimi?
ngjitës, :итetj.
letër, gërshërë ачеП
- Nuk e di, gjysh. : i p ythS
Detyrë :ihzariT
4Flitni se sideti,
- Nga funksionon një bibliotekë shkolle.
nga deti...
***
NËNA: Shtatë.

19295
125
Recensues:
dr. Ismet Osmani MIrëMBAjTjA E LIBrIT
“BllazheÇdo libër përbën
Koneski”, Shkup një vlerë kombëtare, ai u përket brezave, prandaj
të
Ibegjithë janë të detyruar ta ruajnë dhe ta mirëmbajnë atë.
Mustafa
Nëpërmjet “25 Maji”
kartelës së lexuesit, të gjithë ata që dëshirojnë të mar-
Hasanbeg, Shkup
rin një libër në bibliotekë njihen me kërkesat dhe detyrimet që kanë ata
Safetruajtjen
për Nuredini dhe mirëmbajtjen e librit. Si kërkesa të tilla mund të për-
mendim:
Gllumovë, Shkup
4të mos e lëmë librin në vende të papërshtatshme,
Redaktor gjuhësor:
4të prof. dr. Ajtene Qamili
mos shkruajmë të mos bëjmë shënime në të,
4të mos përthyejmë за образование
fletët, por tëи наука на Република
përdorim Македонија бр.
shënjuese,
4ta ruajmë që libri të mos griset e dëmtohet dhe, nëse është e
Me Aktvendimin
nevojshme, ta eriparojmë
ministrit tëvetë,
4ai që e humb ose e dëmton librin detyrohet ta zhdëmtojë sipas
rregullave.
BIsEDIM
së Veriut
4Anr. keni
26-125/1 të datës 29.
bibliotekë në 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
shtëpi?
4A keni bibliotekë në shkollë?
Издавач:4AМинистерство
merrni libra заnga
образование и наука на Република Северна
biblioteka?
4A keni bibliotekë në qytetin tuaj?
4A ju ka qëlluar të dëmtoni padashje një libër?
Печати:
Shtypi: 4Çfarë keni ndier?
Тираж:4A e keni riparuar atë?
Tirazhi:
Detyrë
1. Bashkë me mësimdhënësin bëni një vizitë mësimore në ndonjë

bibliotekë.
2. Kërkoni nga bibliotekari që t'ju njoftojë me ecurinë e punës në
bibliotekë.
3. Çdo të thotë të kesh respekt për librin?
126
126
:seusneceR
ShpjegimPrOGrAMI COBIss OPATs
inamsO temsI .rd
Për Të KërKUAr Në MEDIOTEKë
hzallB“
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afattitujt
suM ebeI
Në vitet e fundit, shumica bibliotekave të mëdha gjithë
libravea)që i kanë, i kanë regjistruar edhe në një program puktë
hS posaçëm
,gebnasaH
Tana
elektronik, që njihet si COBISS OPATS. Këto të dhëna për fondin e
Ç'bën ashtu, moji japin
Kote? në rrjetin e Internetit. Pra, inideruN tefaS
librave të tyre si mediotekë ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëCOBISS hdmisëm
Kote
OPATS është një program i posaçëm ku janë të shënuara pukhS ,ëvoembib-
librat ullG
liotekave dhe në këtë mënyrë janë të lidhura ilimaQ ntë gjitha
etjA .rd .fobibliotekat
rp :rosëhujg rqëotkzba-
adeR
Tana
tojnë këtë program. Deri më tani janë kyçur në mediotekë mbi 600 bib-
lioteka. KëtëкMoj, mos je e marrë? Kam
иprogram
нбечу јовоeанpërdorin
атабертопBiblioteka
ardhë më parë.
у авурбодо еUniversitare
с .дог 1102 .60 e.31Popullore
до 1/199-2e 2
Maqedonisë Kote
ësinodeqaM ësë s sëkVeriut,
ilbupeR ëbibliotekat
t sëcnekhS ët eehdqytetit
timisrAtë ët tiShkupit,
rtsinim e nimbiblioteka
idnevtkA eM e
Manastirit retj. S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
ollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Përdorimi i këtij programiTana është i lehtë. Nëpërmjet rrjetit të
Internetit Ç'thotë
анрhyhet
евеС акnë kjo murtajë!
илбmediotekë.
упеР ан акуан Aty
и еshënohet
инавозарбоtitulliаз тореi тlibrit,
синиМautori
ан еинеdhe
шерmë оС
аpas
такуmarrim
лдО ан атinformata
сонжав авужku орп ес .Kote
лодgjendet доlibri
г 020i2kërkuar,
.10 .92 до 1në /52cilën
1-62 .рbibliotekë
б ајинодекаМ jo
vetëm në Maqedoni, por edhe në vendet e tjera Evropiane e botërore. Pas
ësinodeqaM ëqë
informatave s smarrim,
ëkilbupeR shkojmë *ë*t e*hedhuazojmë
ët sëcnekhSdhe timisrA ët tilibrin
rtsinimee nevojshëm.
nimidnevtkA eM
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
VizitëAGIMI
kërkimore
: Sa është ora?
NËNA: Shtatë.
4BëniAGIMInjë: O,
vizitë me vonuar!
qenkam arsimtarin Bibliotekës Universitare e
Popullore të NËNA
Maqedonisë
: Jo, bir.së Veriut
Sot nëna që
dogjendet
të të në Shkup ose ndonjë bib-
lioteke tjetër që zbaton programin
dërgojë COBISS
në shkollë OPATS.
me veturë.
AGIMInga
4Kërkoni udhëheqësi
: Mirë, nënë. i bibliotekës ose nga bibliotekari t’ju
njoftojë konkretisht se si e kërkojmë librin e nevojshëm në mediotekë.
19297
127
PYETJE
USHTRIME
DETYRA
LEXIM LETRAR
INTERPRETIM
TË SHPREHURIT KRIJUES
PUNË KREATIVE
:seusneceR
ShpjegimHISTORIKU I GJUHËS SHQIPE
inamsO temsI .rd
hzallB“
DETYRË
1. Lexoni këta rreshta të poezisë “Gjuha Shqipe” tëpushkruar
a) khS ,gebnanga
saH
Tana
Gjergj Fishta (1871-1940). Çfarë na thotë autori?
Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është puna jote. Gjuha Shqipe
.........................
Tana
.рб аmallkue
Pra, јинодекаМnjai акилbir
бупShqyptari,
еР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
qi këtë gjuhë të Perëndis', Kote
trashigim, qëS'mund na la i të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
Pari,
trashigim s'ia len ai fmis; Tana
edhe atij анрiu еÇ'thotë
евthaftë, уkjo
С акилбpo, murtajë!
пеРgoja,
аqë
такpërbuzë
улдО ан аkëtëтсонж а в ав у ж л
gjuhë hyjnore;одорп ес .Kote
qi n'gjuhë t'huej, kur s'asht nevoja,
flet erët'veten
p timidneeVlèn
e aimbas
rëmhsfedore.lv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
Në gjuhë b) shqype bën shamia?
- Ç'ponanat tona rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
- Asgjë, gjysh.
qi prej djepit анрnaевеС акилthânun,
kanë бупеР ан акуан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
se asht një Zot, qi do ta dona;
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
njatë, qi jetën na ka
- Nga po dhânun;
edhe shqyp na- Nuk
thanëe di,
segjysh.
Zoti :ipythS
për shqyptarë Shqypninë e fali, :ihzariT
se sa t'enden- Nga
stinadeti,
e moti,
nga deti...
do ta gzojn kta djalë mbas djali. ***
……………………………
NËNA: Shtatë.
DETYRË
2. Gjeni në: internet

NËNA Jo, bir. dhe
Sot nëna dopoezi
dëgjoni të të të Gjergj Fishtës, interpretu-
ar nga aktori i njohur shqiptar
dërgojë Reshatme
në shkollë Arbana.
veturë.
19299
129
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesorDETYRË
në Fakultetin e Filologjisë
Ibe Mustafaqë ka përdor Gjergj Fishta shkruaj si përdoren në të fol-
3. Fjalët
men tënde
Hasanbeg, dhe si në gjuhën standarde.
Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup
Gjuha e Fishtës Në të folmen time Në gjuhën standarde
Redaktor
mallkuegjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili
njai bir
22-991/1 одShqyptari
13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
Metrashigim
s'ia len fmis
Соqiрешение
n'gjuhëнаt'huej
Министерот за образование и наука на Република Северна
s'asht nevoja
Met'veten e lèn embas
Aktvendimin dore
ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
gjuhë shqype
nanat Министерство
Издавач: tona за образование и наука на Република Северна
prej djepit
na kanë thânun
Печати:
Shtypi:
shqyptarë
Тираж:
Shqypninë
Tirazhi:
do ta gzojn
kta
djalë mbas djali
1130
30
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
DETYRË ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
4. Këto vargje të vjershës “Ujku dhe Qengji” të Naim Frashërit
rishkruani
a) në anën e djathtë në formën standarde. pukhS ,gebnasaH
Tana
inideruN tefaS
Ujku paÇ'bën fe ashtu, moj Kote?
Erth në kope Kote
pukhS ,ëvomullG
Dhe, siS' s'pa është
qën,puna jote.
U fut nër dhën, Tana
.рб ајNjë
инодqënq
екаМ zuri акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Zëmërguri.бечу јово ан атабертоKote
к и н пу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
ësinQëngji
odeqaM iëstha: sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
"Ore vëlla?hs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
r o l l o k
Tana
E po përse?
Asанmë еÇ'thotë
С акилбуkjo
ревrrëfe пеРmurtajë!
атакулSeдО ç'faj
ан атtë жав авужлодорп ес .Kote
сонkam? дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujku të të hajë!
I vogël jam." токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19391
131
Recensues:
PËRNGJASHMIMI I BASHKËTINGËLLOREVE
dr. Ismet Osmani
Ushtrohu
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
1. Formoni formën mohore të foljeve di, dua, dal, bëj, gjej me
Safet Nuredini
pjesëzën e mohimit s’ (= nuk). Shënoni si shkruhen e si shqiptohen.
Gllumovë, Shkup
folje shkruajmë shqiptojmë
s’ di
s’ 13. 06.
22-991/1 од dua2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
s’
Me Aktvendimin edëgjoj
nr. 22-991/1
s’ të datës
bëj13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
s’ gjej
mëso
së Veriut nr. mëtë shumë
26-125/1 datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
2. Министерство
Издавач: Me ndihmën eзаarsimtarëve
образование të lëndëve,
и наука krahasoni
на Република përngjashmimin
Северна
eМакедонија
bashkëtingëlloreve sipas zëshmërisë në shqipen me përngjashmimin e
Botues: Ministria e Arsimit
bashkëtingëlloreve dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
në maqedonishten.
Печати:
Shtypi:
Plotëso
Тираж:
Tirazhi:
3. Plotësoni tekstin me bashkëtingëlloret që mungojnë.
Gjyshi i mirë
Njoh një gjysh shumë të mirë.

Dashuria e tij ndaj nipit është e pakufishme.
Sytë e tij çdoherë janë plot ëmbëlsi kur flet me nipin.
__'ka gjë që __'do ta bënte për të.
Ditët e para e qonte në shkollë dhe e priste që të ktheheshin bashkë.
Por tani më u morën vesh që të shkonte vetë, sepse nipi ndjehej i aftë.
Shkon me të në park kur kërkon dhe atje kënaqet duke luajtur.
1 32
132
Kur sheh diçka interesante në shitore për nipin, ia blen,:ssepse eusnecekaR
Shpjegim
dëshirë ta gëzojë. inamsO temsI .rd
Kur bën ndonjë sherr, prapë është gjyshi që ia __butuksherrin
ë s i j g o l o l i F e n i t e t l aF ën rosepara
forp
prindërve, edhe pse kur mbesin vetë e qorton.
E në anën tjetër, nipi e respekton shumë gjyshin.
Kur thotë se diçka __'duhet bërë, atëherë mjafton t’ia
a) pukthotë
hS ,gebvetëm
nasaH
Tana
një herë. Nipi e kupton se ashtu duhet të jetë.
Ç'bën ashtu,e moj Kote? por edhe respekt i ndërsjellë. inideruN tefaS
Kjo është dashuri ndërsjellë, ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kur i shoh, çdo herë ndjej kënaqësi.Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
rollokhs irbil jitëkTHEKSI
i imirodrëp tIehFJALËS
otarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
Ushtrohu Ujku të të hajë! токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
rë1.
p tim idneVshenjën
Vini e airëmhsefeltheksit
v tehodhzmbi
av 020zanoren
2 .10 .92 seëtatheksuar
d ët 1/521-62të.rnfjalëve,
tuireV ëssi
drejtór, drejtoréshë:
- Asgjë, gjysh.
lexoj,анpërmirësoj,
ревеС акилбупnjeri,
еР ан акqytet,
уан и еиpunëtor,
навозарбо nxënës,
аз овтсретсpesëmbëdhjetë,
иниМ :чавадзИ
- A po e valëvit era? ајинодshkru-
екаМ
arsimtar, shkollë, fletore, shtëpi, qiri, lule, kumbull, dituri, vrapoj,
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
aj, shkrimtar, gjuhë, trembëdhjetë, notë
2. Fjalët njeri, qiri, veri, teneqe, bakllava, baba, Fatime, Xhemile i
shqiptoni me theks në zanoren e fundit apo të parafundit? :ihzariT
***
mësoAGIMImë: Sashumë
është ora?
NËNA: Shtatë.
Kërkoni ndihmë : O, arsimtari

AGIMInga qenkam vonuar!
apo prindi që të të tregojë se si duhet të
NËNA : Jo, bir. Sot nëna
shqiptohen fjalët e mësipërme në shqipen do të tëstandarde.
19393
133
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Lexojmë
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
3. Lexojeni tekstin e mëposhtëm. Kini kujdes si do t’i theksoni fjalët
Safet Nuredini
në fjali.
Gllumovë, Shkup
Nëpër fytyrën dikur të njomë e të bukur, të shëndoshë e të plotë,
si lulja në mëngjesin e pranverës plot rreze të këndshme dielli, ishin
kryqëzuar
22-991/1 tash
од 13. 06.disa
2011rrudha që ia kishin
год. се одобрува bërë koha
употребата на овојdhe vuajtjet, thuajse
учебник
në atë mënyrë i kishte shënuar çdo vuajtje kujtimet e veta me nga një
rrudhë
nr. në tëfytyrën
22-991/1 datës 13.e 06.
saj.2011
Të miratohet
gjitha ato kishini këtij
përdorimi marrëlibritash pamjen e një
shkollor
rrjete merimange në ndonjë qoshe të çardakut. Edhe trupi i saj, dikur i
hollë
Со e i gjatë
решение si selvia nëзаmes
на Министерот të malit,
образование ishteна
и наука kërrusur
Републикаpak, tash dukej
Северна
më e vogël.бр. 26-125/1
Sytë i ishin одzgjeruar
29. 01. 2020 год. сеdikur
e flokët, продолжува
aq të важноста на Одлуката
zinj e të gjatë, sa të
gjitha shoqet ia lakmonin, ishin thinjur e rralluar. Megjithatë, Hajria,
Me Aktvendimin
pikërisht tani, enë ministrit të Arsimit
këto vite dhe të
pleqërie, Shkencës veten
e ndjente të Republikës së Maqedonisë
më krenare se kurrë
së
ndonjëherë më parë. Sa herë e mendonte jetën e vet, i dukej se për
Veriut nr. 26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit ka lin-
dur mu atë ditë, që u krijua bota dhe se është më e vjetër se të gjithë
njerëzit në të.
Печати: Nazmi Rrahmani,
Shtypi: “Malësorja” (fragment)
Тираж:
Tirazhi:
1134
34
:seusneceR
Shpjegim GJINIA E EMRIT inamsO temsI .rd
hzallB“
Ushtrohu afatsuM ebI
a)
Shkruani emrat e orendive eTana të njerëzve që i shihni në pukfotografinë
hS ,gebnasaH e
mëposhtme në trajtën e shquar. Në kllapa shënoni gjininë gramatikore të
inideruN tefaS
tyre. P.sh. nxënësi - gjinia mashkullore”ir(m). ëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
mësuesja - gjinia femërore Kote (f).
pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
- Nga
1. deti, apo nga toka?
...................................... 8. ..........................................
2. ...................................... 9. ..........................................
***
c) 3. : Agim, zgjohu!
......................................
NËNA 10. ..........................................
4. ...................................... 11. ..........................................
NËNA: Shtatë.
5. ......................................
AGIMI : O, qenkam vonuar! 12. ..........................................
6. ...................................... 13. ..........................................
7. ......................................
AGIMI : Mirë, nënë. 14. ..........................................
9193 5
135
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Ushtrohu
Shkruani në kolonën përkatëse emrat e dhënë:
Ibe Mustafa
televizori, Arbeni, libri, topi, Teuta, plaku, ora, qershia, radioja, nëna,
Hasanbeg, Shkup
tigri, luga, natyra, fustani, mësuesi, dardha, zjarri, dielli, miu, shtëpia,
Safet Nuredini
këmisha, mali, peshku, gjuha, bregu.
Gllumovë, Shkup
Redaktorgjinia mashkullore
gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili gjinia femërore
Со решение на Министерот за образование и наука
______________________ на Република Македонија бр.
______________________
______________________
Me Aktvendimin ______________________
______________________ ______________________
______________________ ______________________
______________________ ______________________
së Veriut nr. 26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet
______________________ vlefshmëria e Vendimit për
______________________
______________________
Издавач: Министерство за образование и наука на______________________
Botues:______________________ ______________________
Печати:______________________ ______________________
Shtypi:
Тираж:______________________ ______________________
Tirazhi:
______________________ ______________________
______________________ ______________________
______________________ ______________________
______________________ ______________________
______________________ ______________________
1136
36
:seusneceR
Shpjegim SHUMËSI I EMRAVE inamsO temsI .rd
Ushtrohu
hzallB“
P.sh.: Lidhni me vijë formën e njëjësit me formën e shumësit.
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
njëjës shumës
Kote
shoqe portokaj pukhS ,ëvomullG
bankë ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
rrathë
Tana
.рб ајиlexues
нодекаМ акилбупеР ан акуан и еинавозарdjem бо аз торетсиниМ ан еинешер оС
orë Kote desh
këmbë S'mund të rri këtunë, Kam të orë tjera punë, po hiqu nga unë!
dash Tana banka
анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарshoqe бо аз торетсиниМ ан еинешер оС
thes
djalë lexues
deqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timkëmbë
ësinolepur isrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rërreth
p timidneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .1thasë
0 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
grua lepuj
- Asgjë, gjysh.
portokall
- A po e valëvit era? miq
tulëng
ireV ës -ësPo,
inodgjysh.
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhgishta
S e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
mik - Nga po valëvit, nga lindja apofshatra
nga përëndimi? :итачеП
:ipythS
ujk - Nuk e di, gjysh. letra
gisht mullinj :ihzariT
dorë punëtorë
fshat * * * ftonj
lojë
c) NËNA: Agim, zgjohu! arinj
gjarpërAGIMI: Sa është ora? gra
NËNA: Shtatë.
letër gjarpërinj
ari lojëra
mulli duar
ftua AGIMI: Mirë, nënë. ujq
punëtor lëngje
1 397
9
137
Recensues:
Ushtrohu
dr. Ismet Osmani
“BllazheEmrat:
Koneski”, Shkup numër, shokë, orë, shqiptarë, kuti, flori, libra,
nxënës,
shkëmbinj,
Ibe Mustafa klasa, lumë, lexues, natë, derë, lule shkruani në vendet
përkatëse.
Hasanbeg, Shkup
Safetnjëjës
Nuredini
njëjës dhe shumës shumës
Gllumovë, Shkup

Печати:
Shtypi:
Ushtrohu
Тираж:
Tirazhi:
Emrat në numrin njëjës, ktheni në numrin shumës (një - disa)
Shembull : një laps - disa lapsa
një burrë ---------------------- një shok --------------------------

një mësues ------------------- një mur ---------------------------
një zog ------------------------- një lis -----------------------------
një ushtar --------------------- një qytet --------------------------
një lum ----------------------- një oborr -------------------------
një vajzë ---------------------- një mësuese ---------------------
një gomë --------------------- një fletore -------------------------
1138
38
:seusneceR
Shpjegim
KATEGORITË GRAMATIKORE TË MBIEMRIT
inamsO temsI .rd
hzallB“
Ushtrohu
a) pukhS së,gebdytë.
nasaH
1. Lidhni emrat e kolonës sëTana parë me mbiemrat e kolonës
shkollë Kote i sjellshëm pukhS ,ëvomullG
luleS' është puna jote. besnik
vajzë Tana e pastër
gjuhë
кинбечу јово ан атабертопу авурбодо еeс re .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqadjalë
M ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA e ëbukur
t tirtsinim e nimidnevtkA eM
r o l
nxënës l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
punëtore
Tana
klasë amtare
атакулдО анmollë
атсонжав авужлодорп ес .Kote дог 0202 .10 .9i 2mirë до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
nënëUjku të të hajë! токинбечуe аëmbël н абертопу и ењавурбодо аз
M ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA
ësinodeqaqen e ëdashur
t tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëp timdhelpër
idneV e airëmhsfelv tehodhzav 0202 .10 .9i2nderuar
sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
mik- Asgjë, gjysh. dinake
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Ushtrohu Gjyshi priti dhe pastaj tha: :жариТ
:ihzariT
2. Radhite siç duhet emrin e mbiemrin.
***
besnikc)djalë NËNA
- _________________
: Agim, zgjohu! e bukur vajzë -__________________
dimëror kostum - _______________ i lexuar libër - ____________________
NËNA: Shtatë.
mik i nderuari : O, qenkam vonuar!

- _________________
AGIMI i lartë mal - ______________________
amtare gjuhë - __________________ e bardhë bluzë - ___________________
AGIMI
nënë e dashura -:________________
Mirë, nënë. javore gazetë - ____________________
1 399
9
139
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Lexojmë
Ibe Mustafa
3. Lexoni dhe njihuni me cilësitë e portokallit.
Hasanbeg, Shkup
Portokalli është një pemë
Safet Nuredini
freskuese. Druri i tij është i lëmuar, me
degë të holla
Gllumovë, Shkupe me gjemba të gjatë. Gjethet
i ka të mëdha.
Redaktor gjuhësor:Ngjyra
prof. dr.eAjten
tyreQamili
është e gjel-
bër dhe e errët.
22-991/1Kokrra e portokallit
од 13. 06. 2011 год. се është e rrum-
одобрува употребата на овој учебник
bullakët e me bisht të shkurtër. Kur piqet
kokrra
nr. e portokallit,
22-991/1 merr
të datës 13. 06. 2011ngjyrë të verd-
hë dhe lëngu i ëmbëlsohet.
Portokalli
Со решение është pemë
на Министерот detare, иajo
за образование наука на Република Северна
kërkon klimë të butë e të ngrohtë. Dimri iпродолжува важноста на Одлуката
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се
ftohtë e dëmton и употреба
këtë на учебникот
pemë frutore, të
Me Aktvendimin
pasur me vitamina.e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Botues:Detyrë
Печати:
4. Gjeni dhe nënvizoni fjalët që tregojnë cilësitë e portokallit.
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
Ushtrohu
5. Mbiemrat e dhënë të gjinisë mashkullore ktheni në gjininë

femërore. Shkruani në fletore.
i bashkuar, fisnik, i këputur, zemërgjerë, i pandarë, i përparshëm, ujor,

vjeshtor, popullor, kryeneç, i papërdorshëm, malor, shkollor, i zi, i ri, i
dendur, dembel.
1140
40
:seusneceR
Shpjegim
Ushtrohu inamsO temsI .rd
6. Shndërroni
Dialogu apo këta mbiemra në përveç
bashkëbisedimi gjininë mashkullore.
se në pukdramatikë,
e qetë - ............................. e lumtur - ......................
e kënaqur - .......................
a) e pikëlluar - ...................
pukhS ,gebnasaH
Tana
e hidhëruar - .................... e madhe - ........................
e kuqe - .............................. e zezë - ...........................
Kote
e tmerrshme - .................. pukhS ,ëvomullG
e vetme - .......................
bardhoshe - ...................... ilimaQdinake
netjA .rd- ..........................
.forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
.рб ајинодекаМ акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетс..........................
ushtarake - ....................... përtace - иниМ ан еинешер оС
Kote
Ushtrohurollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
ревеÇ'thotë
7.анZgjidhni лбуkjo
С акиnjërën пеРmurtajë!
ан акtrajtat
nga уан и еeинdhëna
авозарбtëо аmbiemrit
з торетсинdhe иМ аvendoseni
н еинешер në оС
такулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
аfjali. дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
ësinodKlasa
eqaM ëështë upeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
s sëkilb................................
1. rëp timidneV e airëmhsfelv tehodhza(iv 0madh, 202 .10e .madhe,
92 sëtad të ët mëdhenj,
1/521-62 .rtë
n tmëdha)
uireV ës
Klasat- Ç'po
b) janë .................................
Muri -është
Asgjë, gjysh.
.................................
2. анревеС акилбупеР ан акуа(iн bardhë, и еинавоeзаbardhë,
рбо аз овtë тсbardhë,
ретсиниМ të :bardha)
чавадзИ
Muret janë ................................. ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Bleta është ................................
3. - Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi?
(punëtor, :итачеП
punëtorë, punëtore)
Bletët- janë .................................
Nuk e di, gjysh. :ipythS
Trëndafili
Gjyshi është
priti................................
4. (i kuq, e kuqe, të kuq, të:ihkuqe) zariT
- Nga deti,
Trëndafilat apo nga toka?
janë .................................
Libri është ................................
5. *** (i ri, e re, të rinj, të reja)
Librat janë .................................
Lulja AGIMI
është: ................................
Sa është ora?
6. (i bukur, e bukur, të bukur, të bukura)
janë: .................................
Lulet NËNA Shtatë.
: O, qenkam
AGIMIështë
Stilolapsi vonuar!
................................
7. NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të (i zi, e zezë, të zinj, të zeza)
Stilolapsat janë ................................
Ora është ................................
8. (i vogël, e vogël, të vegjël, të vogla)
Orët janë .................................
19491
141
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Ushtrohu
Ibe Mustafa
8. Lakoni emrat me mbiemra sipas tabelës së dhënë më sipër (në
trajtë të pashquar “25tëMaji”
dhe shquar, në njëjës dhe në shumës). Shkruani në
Hasanbeg, Shkup
fletore.
Safet Nuredini
një kalendar i ri
Gllumovë, Shkup një veturë e re
një trëndafil i kuq
një çantë e kuqe
Ushtrohu

9. Mbiemrat
Македонија në kllapa
бр. 26-125/1 од 29. 01. vini në год.
2020 shkallën krahasore.
се продолжува важноста на Одлуката
- Rrushi и употреба
i bardhëна учебникот
është .............................. (i ëmbël) se rrushi i zi.
Me Aktvendimin
- Denisi eështë
ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të (iRepublikës
........................................ gjatë) se së Maqedonisë
Agimi.
- Sot të datës
dita është 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria
.................................... (e bukur)e seVendimit
dje. për
- Dhoma e ditës është ..................... (e madhe) se dhoma e gjumit.
- Vetura за образование
ime është и наука на Република
.................................. Северна
(e shpejtë) se vetura jote.
Печати:
Shtypi:
Ushtrohu
Тираж:
Tirazhi:
10. Mbiemrat në kllapa vini në shkallën sipërore.
- Arta ka një shoqe ...................................... (e mirë).

- Merita është ........................................ (e bukur).
- Banesa jonë ka një ballkon ........................................ (i madh).
- Blendi ka një qen ..................................... (i rrezikshëm).
- Në muajin korrik ditët janë ..................................... (e nxehtë)
1142
42
KATEGORITË GRAMATIKORE TË PËREMRIT :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Ushtrohu ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
1. Gjeni përemrat në këtë tekst.
P.sh.: Unë nuk kam parë kalë më të mirë ”se ijaMky. 52“AiKFkalihS ëni ekarrocës
sënëhdmisëqë m
a) pukhS ,gebnasaH
kalon nga lagjja jonë s'është asgjë Tana para këtij. Ai vjen çdo mëngjes në
oborrin tonë, por s'është i bardhë si ky. As sytë, as barkun s' i ka si të
këtij. Vërtetë ka ca zilka të vogla,Kote por yni ka një zile të madhe, pukhS ,ëtëvom cilën
ullG
xhaxhi Thomai ia ka zënë me bar. Vetëm, të të them të drejtën, kali mua
nuk më do aq sa e dua unë. Tana
Kote
ësinUshtrohu
odeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Tana
2. Gjeni dhe nënvizoni përemrat vetorë në tekstin e mëposhtëm.
атакулдUnë
О анjam
атсоBeni...
нжав авуNe одорп ес .Kote
жлbanojmë дnë
ог 0qendër
202 .10 të .92qytetit.
до 1/521Unë -62 .рpara б ајинnjë
одеjave
каМ
mbarova klasën Ujkuetëparë me përfundime
të hajë! токиshumë
нбечу анtëабmira. ертопу Babai и ењавуuрбgëzua
одо аз
shumë.
ësinodeAiqaMnukës sëdinte
kilbupç'të
eR ëtbënte,
sëcnekhkurse
S*ë*t e*hdmami
timisrA saëts'fluturonte
tirtsinim e nimnga idnevgëzimi.
tkA eM
Ajo më puthte vazhdimisht...
Babi dhe
b) - Ç'pomamibëndonin
shamia?të mëroblinin
llokhs injërbil dhuratë.
jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
Unë u-thashë:
Asgjë, gjysh.
- Ju më - Amirë
po emë bliniera?
valëvit një top...
- E di unë,
tuireV ës -ësPo, gjithmonë
inodgjysh. top do ti, - tha mami.
Ata ecnin para dhe unë mbeta prapa. Mami kundërshtonte. Më në
fund ajo më bleu dy libra me përralla, por edhe një top. Unë u gëzova
shumë.
:ihzariT
Ushtrohu
3. Zëvendësoni përemrat vetorë me * * emrat
* përkatës.
Në strehën e shtëpisë sonë dallëndyshet bëjnë folenë vit për vit.
Ato shkojnëAGIMI : Sa me
e vijnë është ora?
shpejtësi, punojnë pa u lodhur. Blerta i do
shumë dallëndyshet.
NËNA: Shtatë. Ajo kënaqet kur u shikon gushën e larme. Një ditë
Blerta pa njëAGIMI dallëndyshe
: O, qenkam të vogël. Ajo u përpoq të fluturonte, por ra në
vonuar!
tokë. Blerta pa macen. Ajo donte ta kapte. Por gjyshja i bërtiti:
- Çit, moj Pambuke!
Macja e ka dërgojëfrikë atë. në Blerta
shkollëmori me veturë.
shkallën. Ajo hipi në shkallë
: Mirë, nënë.
duke e mbajtur me kujdes dallëndyshen e vogël në njërën dorë, dhe e
AGIMI
vuri atë ngadalë në fole.
19493
143
Recensues:
Ushtrohu
dr. Ismet Osmani
“Bllazhe
4. Gjeni Koneski”, Shkup përemrat dëftorë në fjalitë e mëposhtme.
dhe nënvizoni
Ibe Mustafa
mësimdhënëse
- S'duhetnë ShFK “25 Maji”
harruar se në këtë luftë Skënderbeu po përdor një tak-
Hasanbeg,
tikë të re.Shkup
- A nuk beson ti se këta topa do ta mposhtin këtë kala? Topa të
Safet Nuredini
mësimdhënës
tillë përdoren në ShFK “Sami
për herë Frashëri”
të parë në historinë e njerëzimit.
Gllumovë,
- AiShkup
shi vere nuk ra gjatë.
Redaktor gjuhësor:
- Ky prof. idr.
qe sulmi Ajten
tyre Qamili
i parë.
- Kjo на
Со решение është toka jonë.
Министерот за образование и наука на Република Македонија бр.
22-991/1 од 13. 06. 2011
- Ç'arkitekt mund год. ta
се kishte
одобрува употребатаkëtë
projektuar на овој учебник
kështjellë?
Plotëso
5. Në vend të pikave vini përemrin dëftor që është hequr.
- Në ................ mënyrë ruhet jeta e ushtarëve.
- ................... fjalë na rritin krenarinë, moj nënë.
- Kuptohet
miratimin se aie s'do
dhe përdorimin të kursejë
këtij libri shkollor asgjë në .............. punë.
- Ata
Издавач: nisën të diskutonin
Министерство за образование përи............. gjë.
- Me mjete .................. ne duhet të fitojmë patjetër.
Botues:-Ministria
Armendi e Arsimit
i tregoidhesie Shkencës
mendonte e Republikës
ta fillonte së kronikën
Maqedonisë...................
së Veriut
Печати:
fushate.
Shtypi:
Тираж:
Plotëso
Tirazhi:
6. Në vend të pikave vini përemrat pyetës kush? ose cili? në rasën e

duhur.
- ............ do ta blejë këtë kostum? - Çanta ................. është kjo?

- ........... i bleu nëna fustan të bukur? - Prej ................. e more letrën?
- Me ........... do të shkosh në teatër? - ......... po ia blen këtë kukull?
- ....... po pritni para kinemasë? - Me ...... skuadër luan sot "Vardari"?
- Afër .......... e ke shtëpinë? - .............. prej jush do të vijë me mua?
1144
44
:seusneceR
Shpjegim KOHA E PAKRYER inamsO temsI .rd
Ushtrohu
P.sh.: 1. Foljet kam dhe jam vini në kohën e”ipakryer jaM 52“ Knë FhS ën esëenduhur.
vetën ëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Unë dje .....................
Ç'bën ashtu, moj (jam) në kinema, ndërsa Gimiinidhe
Kote? deruN Beni
tefaS
...................... (jam) në teatër. Në rrugë ”irë........................
hsarF imaS“ KFhS ë(kam) n sënëhshumë
dmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
njerëz dhe makina. S' ështëFilmi
puna.........................
jote. (jam) i bukur. Në mbrëmje ne
....................... (jam) në shtëpinëTana e Drinit por ai nuk ..........................
.рб ајиAty
(jam). ноде...........................
каМ акилбупеР ан аку(jam) ан и еvetëm
инавозаprindërit
рбо аз тореeтси ниМ
tij. Tëанnesërmen
еинешер оС e
pyetëm: ku ........................... (jam)? Kote Ai tha se ......................... (jam) në
ësinome
park deqSokolin.
aM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Tana
лдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
атакуUshtrohu дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
2. Foljet e dhëna ktheni në kohën e pakryer.
b)
Petriti - çdo bën shamia?
Ç'po mëngjes ...................................
rollokhs irbil jitëk e nim (ngrihem)
irodrëp ehd në nimiorën
tarim
- Asgjë, gjysh.
анревеС акилбупеР(shkoj)
shtatë, ............................ ан акуанnë и еbanjë, бо аз овтсретсиниМ (lahem),
инавозар........................... :чавадзИ
............................(rruhem), ..............................(fshihem) me peshqir ајинодекdhe
аМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
eqa(krihem).
............................ M ës sëkilbuPastaj
peR e së.............................
cnekhS e ehd timisrA e a(kthehem)
irtsiniM :seutnëoB
dhomën e tij - Nga
dhepo valëvit, nga lindja apo
............................... nga përëndimi?
(vishem). :итачеП
Kur .........................
(bëhem) gati, - Nuk e di, gjysh.
............................ (shkoj) në dhomën e ngrënies, :ipythS
Gjyshi(ulem)
.......................... priti dhe pastaj tha:
në tryezë :жариТ
dhe .......................... (ha) mëngjes.
:ihzariT
- Nga deti,(bën)
Kur ......................... apo të nga toka?............................ (vishem) trashë;
ftohtë
në kokë .......................... (vë) një kapelë dhe ..................................
(mbështillem) me shall, pastaj ........................... *** (nisem) për në zyrë. Në
punë ............................ (shkoj) më këmbë. .............................. (Ndalem)
në qoshkunAGIMI : Sadhe
e parë është ora?
........................... (blej) gazetë. Në orën tetë
NËNA: Shtatë.
............................ (arrij) në zyrën e tij dhe ................................. (filloj)
punën. AGIMI: O, qenkam vonuar!

1145
9495
Recensues:
Ushtrohu
Ushtrohu
dr. Ismet Osmani
profesor3.nëGjeni dhe enënvizoni
Fakultetin Filologjisëfoljet e kohës së pakryer.
Atëherë, kur shkoja unë në shkollë, nuk kishte shkolla tetëvjeçare
Ibe Mustafa
nëpër fshatra,
mësimdhënëse prandaj
në ShFK “25 Maji”çdo ditë udhëtonim nga disa kilometra më
Hasanbeg,Shpesh
këmbë. Shkup kur binte borë e madhe, nuk mund të shkonim në shkol-
lë derisa
Safet shkrihej bora. Mësonim në kushte të vështira. Nuk kishte as
Nuredini
mësimdhënës
libra si sot, në ShFK
por “Sami Frashëri”
merrnim shënime nga arsimtarët. Posa ktheheshim në
Gllumovë,i Shkup
shtëpi, bënim detyrat e pastaj u ndihmonim prindërve. Në mbrëmje
Redaktor
mblidheshimgjuhësor: prof. dr.gjyshit,
përreth Ajten Qamili
e ai fillonte të na tregonte përralla derisa
Со
na решение на Министерот за образование и наука на Република Македонија бр.
zinte gjumi.
Me Aktvendimin e ministritKOHA E KRYER
të Arsimit E THJESHTË
Ushtrohu
4. Plotësojeni
Македонија бр. 26-125/1 tekstin
од 29. me
01. 2020 kam
foljetгод. dhe jam në
се продолжува vetën eнаduhur
важноста në
Одлуката
aorist.
së
UnëVeriut
sotnr...............
26-125/1 të(kam)
datës 29. 01. 2020
shumë vazhdohet
punë. vlefshmëria e Vendimit
Pasta................. për te
(jam) edhe
Sokoli. Unë dhe Benita ............. (jam) në fakultet. A ............ (jam) ju në
Издавач: Beni
teatër? Министерство за образование
nuk ............ (jam) sotиnë наука на Република
mësim. Северна
Ai ........... (kam) temper-
aturë. A ........... (kam) ne detyra sot? Ti ............. (kam) një çantë në dorë
dhe ........... (jam) me një fustan të kuq. Ata ........... (kam) mësim në orën
Печати:
8, ndërsa ne ............ (kam) në orën 7. Ju ............ (jam) në park me disa
Shtypi:
shokë dhe ................. (kam) biçikleta. Nora .............. (kam) lule.
Тираж:
Tirazhi:
Ushtrohu
5. Shkruani foljet paraprake në kohën e kryer të thjeshtë.

- Unë punoj në kopsht. / Unë ............................ në kopsht.
- Ne mësojmë shqip. / Ne .................................. shqip.
- Ata lexojnë bukur anglisht. / Ata ..................... bukur anglisht.
- Ti paguan 100 denarë. / Ti ............................... 100 denarë.
- Ju dërgoni letra. / Ju .................................... letra.
- Ajo këndon mirë. / Ajo ............................... mirë.
- Ato gatuajnë gjellë. / Ato ................................ gjellë.
1146
46
GJYMTYRËT KRYESORE TË FJALISË :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
hzallB“
Lexojmë
a) ÇDO GJË KA GJUHËN E VET pukhS ,gebnasaH
Tana
inideruN tefaS
AgroniÇ'bën dallohej ashtu, moj Kote? i shkëlqyer, megjithëse nuk
si organizator ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënishte ëhdmismëëm
i madh nga ne. Çdo të shtunë ai organizonte lodra, shëtitje, Kote vizita, gara
pukhS ,ëvomullG
sportive. S' është puna jote.
Atë ditë erdhi duke fishkëllyer Tana tërë gaz, duke tundur një tufë kar-
tonësh që mbante Moj, mos dorë. je e marrë? Kam ardhë më parë.
кинбечуnë јово ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote e rrethuam duke u zgjatur për të
ësinoU deqbëmë
aM ës të sëkgjithë
ilbupeRkureshtarë
ët sëcnekhS dhe ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
parë çfarë ishin S'mund kartonë. të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhato s irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
– Dëgjoni! - tha ai. – Kam prurë Tanaca kartonë me figura të ndryshme
që paraqesin анревеÇ'thotë акилбуkjo
Сshpendë, murtajë!
пеРbagëti,
ан акуаinsekte
н и еинавetj. озарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдKushtet
О ан атсоeнж а в а в у ж ло до р
lojës që dua të zhvillojmëп е с Kote
. д о г 0 2 02 .1janë:
0 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Ujkukëto të tëkartonë
hajë! dhe poshtë токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
– Merrini çdo figure shkruani si quhet
ë s i n o d e q a M ë s s ë k i l b u p e
zëri që lëshon kafsha, shpendi ose sendi. KushR ë t s ë c n e k h S * ë*t *
e h d t i m isrA ëtdo
tirttë
sinpërgjigjet
im e nimidnmëevtkA eM
drejt
do të fitojëb) garën.
- Ç'po bën shamia? rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
Të gjithëve- Asgjë, u pëlqeu.
gjysh.
Agroni- shpërndau
A po e valëvit kartonët
era? me figura. ајинодекаМ
Ja përgjigjet
tuireV ës -ësPo, inodgjysh. e tyre:
o Bilbili ligjëron.
- Nga po valëvit, ngaolindja apo nga përëndimi?
Pula kakaris. :итачеП
o Delja blegërin.
- Nuk e di, gjysh. o Miza zhuzhet. :ipythS
o ZiljaGjyshi
tingëllon. o Ujku
priti dhe pastaj tha: ulërin. :жариТ
o Kali -hingëllin. : ihzariT
Nga deti, apo nga toka?o Zogu cicëron.
o Macja mjaullin.
- Nga deti, nga deti...o Bleta zukat, gumëzhin.
***
Nga grupi
c) NËNAEmirjona pyeti:
: Agim, zgjohu!
– Po njeriu?
– Donika
NËNA u: përgjigj:
Shtatë. Flet.
– Skënderi
AGIMI:tha: Qesh. vonuar!
O, qenkam
– Pirroja
NËNAshtoi:
: Jo, Qan.
bir. Sot nëna do të të
– Tanushi me zë të lartë
dërgojë tha: bërtet,
në shkollë qorton, këndon.
me veturë.
AgroniAGIMI
mblodhi
: Mirë,kartonët
nënë. dhe i ftoi shokët dhe shoqet të formonin
një rreth.
91 497
147
Recensues:
Plotëso
dr. Ismet Osmani
“BllazhePlotësoni
Koneski”,me
Shkup
+ (plus) ose - (minus) tabelën e mëposhtme.
Ibe Mustafa
lopa zogu njeriu treni
Hasanbeg, Shkup flet -
Safet Nuredini blegërin
mjaullit
Gllumovë, Shkup buçet
pëllet +
zhuzhet
22-991/1 од 13. 06. 2011
cicëronсе одобрува употребата на овој учебник
год.
- Kontrollojeni me njëri-tjetrin.
- Cili nga ju e ka plotësuar krejt e pa gabime? Cili më shpejt?
Detyrë
Fjalitë:
o Министерство
Издавач: за образование и наука на Република Северна
Bilbili ligjëron.
o Delja blegërin.
Печати:o Zilja tingëllon.
Shtypi: o Kali hingëllin.
Тираж:
o Macja mjaullin.
Tirazhi:
o Pula kakaris.
o Miza zhuzhet.
o Ujku ulërin.
o Zogu cicëron.
o Bleta zukat.
janë nxjerrë nga teksti i mëparshëm. Kryefjalën nënvizojeni me një

vijë, ndërsa kallëzuesin me dy vija.
Çfarë renditje kanë kryefjala dhe kallëzuesi?
148
1 48
:seusneceR
Shpjegim
Ushtrohu inamsO temsI .rd
1. Në Dialogu
fjalitë e apo poshtëshënuara
bashkëbisedimi gjenipërveç
kryefjalët.se në Shkruani
hS ,”ikseato
pukdramatikë, noKnë hzavijat
eshumëllB“
boshe. Që të mos gaboni, parashtroni një nga pyetjet kush? cili? cila?
cilët? cilat?
a) pukhS ,gebnasaH
- Afrimi shkruan. Tana ________________
- Ai punon
Ç'bënçdo ditë.moj Kote?
ashtu, ________________
inideruN tefaS
- Punëtorët punojnë në fabrikë. ”irëhsarF im________________ aS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
- Ju laheni në liqen. pukhS ,ëvomullG
________________
- Babai S' pasdreke
është puna jote.gazetën.
lexon ________________
- Arta e Besa shëtitin nëpërTana lulishte. ________________
.рб аји-нMjalti
одекаМështë
акилбуi пëmbël.
еР ан акуан и еинавозарбо аз то________________ ретсиниМ ан еинешер оС
к и н б еч
- Libri është imi. у ј ов о а н а та б е р то п у а в ур б о до е с . до г 1102 .60 .31 до 1/199-22
________________
Kote
ësino-deMolla
qaM ësështë
sëkilbuepshijshme.
eR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët ________________
tirtsinim e nimidnevtkA eM
Tana
PlotësoÇ'thotë kjo murtajë!
2. Plotësoni me
Ujku të të hajë! kryefjalë fjalitë eтоmëposhtme.
кинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
ësino.................
deqaM ës sëkikëndon sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
lbupeR ët bukur.
rë................
p timidneV e ështëairëmhsshpend
felv tehodi hdobishëm.
zav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
................. i ndihmon nënës kur ka kohë të lirë.
- Asgjë, gjysh.
анревеСdhe
................. акил....................
бупеР ан акуан и еинавозаbashkë.
mësojnë рбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Plotëso
3. Plotësoni fjalitë me njërën nga fjalët: shkoj,
shkoj punoj,
punoj lexoj,
lexoj shikoj,
shikoj
Gjyshi mësoj,
priti dhe pastaj tha: :жариТ
flas,
flas ruaj,
ruaj vizitoj, mësoj jetoj,
jetoj lahem.
lahem
:ihzariT
1. Adelina ...................... një libër.
2. Babai ......................... televizor.
***
3. Valbona ..................... mirë shqip.
4. Sokoli ..................... në bibliotekë.
5. Ne ...................... në Shkup.
NËNA: Shtatë.
6. Në shkollë .................... bashkë me Denisin.
7. Punëtorët ..................... në fabrikë.
8. Gjatë verës ....................... në det.
9. Frika i ...................... vreshtat.
10. Arta ..................... shpesh gjyshin dhe gjyshen.
91 499
149
Recensues: KUPTIMI I PARË DHE
dr. Ismet Osmani KUPTIMI I FIGURSHËM I FJALËVE
Ibe Mustafa
1.ShFK
mësimdhënëse në “25 Maji” e Fjalorit shpjegues shkruani shkurtimisht kup-
Me ndihmën
Hasanbeg, Shkup
timin e parë dhe kuptimet e tjera të fjalëve urë, dritë, gjuhë, gjarpër.
Safet Nuredini
URË
Gllumovë, Shkup
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
22-991/1______________________________________________________________________
од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

DRITË
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
së Veriut______________________________________________________________________
nr. 26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Печати: GJUHË
Shtypi:
______________________________________________________________________
Тираж:
Tirazhi: ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
GJARPËR
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
15 0
150
:seusneceR
Shpjegim
KRAHINORIZMAT inamsO temsI .rd
hzallB“
Detyrë
a)
1. Dalloni dhe nënvizoni krahinorizmat: pukhS ,gebnasaH
Tana
Oda ishte tejpërtej me njerëz. ”irëhsarF imnjë
I shkruajtim aS“kartë
KFhS në ën skurbet
ënëhdmiesëaj
m
Kote
pukhS ,ëvomullG
na thotë se është gjallë...
S' është punaIshim jote. njo dhet çobanë bashkë, i shlojmë berret
pa hongër bukë. Kur vjen uku, mue Tanama varroi nji delme, njonit i çarti
tremdhet, mue Moj, mos
sall njije...eMendova
marrë? Kam ardhë
një herë memë parë.
vete ta hiqja branë nëpër
odë, po u mbajta, se do të patakseshin Kote gratë e çiliminjtë. Desha s’desha,
hodha gunën S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë,Na po hiqu nga tjetërunë!
rollonë
khskokë
irbil jietëkui kumbisa
imirodrëp tpër
ehotaçimentoje...
rim 1102 .60 .31 sëMarkolajt
tad ët 1/199-22 .rn
Tana
nafakë nuk kemi ... Shuej, moj, se po kujtojn robt se njimend çika
vdiq!... анревеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
ësinPlotëso
odeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
2. Zëvendësoni krahinorizmat me fjalë të shqipes standarde:
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
Krahinorizëm inodgjysh.
eqaFjalë
M ës esëkshqipes
ilbupeR e sëcKrahinorizëm
nekhS e ehd timisrAFjalë
e airtseinishqipes
M :seutoB
standarde
- Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? standarde :итачеП
xhit - Nuk e di, gjysh. llaf-i :ipythS
kaun-i apet :жариТ
karpuz-i begenajs-i :ihzariT
llubenajc-a dost-i
kundër -ra asker-i
netëll -a ***
haber-i
c)
masall/-a NËNA: Agim, zgjohu!
gollman-i
nama, ama AGIMI : Sa është ora? potvërd-a
ovçar/-i NËNA : Shtatë. struj-a
rab/- a AGIMI: O, qenkam vonuar!okolla
rek-a NËNA: Jo, bir. Sot nëna doulic/ë, të të -a
zhab-a dërgojë në shkollë me zgrad/ë,
veturë.-a
19591
151
Recensues: NEOLOGJIZMAT
dr. Ismet Osmani
Ushtrohu
Në çiftet e fjalëve të dhëna, njëra është fjalë shqipe, tjetra është
Ibe Mustafa
fjalë e huaj. Shumica
mësimdhënëse në ShFK “25 e këtyre
Maji” fjalëve shqipe janë edhe neologjizma. Me
Hasanbeg, Shkupe fjalës së huaj me fjalë shqipe pastrohet dhe pasurohet
zëvendësimin
Safet Nuredini
gjuha jonë. Qarkoje (rrethoje) shkronjën para fjalës shqipe.
a) anuloj,Shkup
Gllumovë, anulim a) ekuilibër
b) shfuqizoj, shfuqizim b) baraspeshë
a) përparoj, përparim a) barazim
Со решение на
b) avancoj, Министерот за образование и наука
avancim на Република Македонија бр.
b) ekuacion
a) biografi a) ballinë, parëse
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës
b) jetëshkrim të Republikës së Maqedonisë
b) fasadë
a) barrierë a) hajdut
b) pengesë b) vjedhës
a) brazdë бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува
a) jastëk важноста на Одлуката
b) hulli
за одобрување и употреба на учебникот b) nënkresë, përkresë
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës
a) përkufizim të Republikës së Maqedonisë
a) vendor
së
b) Veriut b) vlefshmëria
nr. 26-125/1 të datës 29. 01. 2020 vazhdohet
definicion lokal e Vendimit për
a) dekadë a) neutral
Издавач: Министерство за образование и наука на
b) dhjetëvjetësh b)Република
asnjanësСеверна
a) shmang,
Botues: shmangie
Ministria a) statujë
e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
b) devijoj, devijim b) shtatore, trupore
Печати:
a) drejtpërdrejt
Shtypi: a) befasi, e papritur
b) direkt b) surprizë
Тираж:
Tirazhi:
Plotëso
2. Shkruani katër çifte fjalësh si këto më sipër.
1. a) fjalë e huaj: ______________ 3. a) fjalë e huaj: ______________
b) fjalë shqipe: ______________ b) fjalë shqipe: ______________
2. a) fjalë e huaj: ______________ 4. a) fjalë e huaj: ______________
b) fjalë shqipe: ______________ b) fjalë shqipe: ______________
152
152
PËRDORIMI I ZANOREVE /I, Y/ :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Plotëso
hzallB“
1. Plotësoni vendet e zbrazëta me shkronjat që
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. mungojnë:
afatsuM ebI
- T_ do më shumë nënën tënde. Vërtetë u ndave prej
a) puksaj,
hS ,gpo
ebnat_
asaHe
Tana
ke mendjen, s_të, zemrën dhe këmbët të çojnë gjithmonë te dhoma e
saj.
- Jo, _u përgjigj djali me zemrën Kote e vrarë. -Ju dua të d_jave njëlloj
pukhS ,ëvomullG
e me tepër se S' veten
është t_me...
puna jote.
- Ashtu? T_ s’më dashke fare. Mëilimshumë
aQ netjAdo .rdnënën
.forp :rotënde,
sëhujg rgjersa
otkadeR
Tana
.рбdo
na ајиtëнодd_jave
екаМ акnjëlloj.
илбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Unë kërkojчtë
к и н б е у јоmë
во аduash
н атаберvetëm
топу авmuaурбодdheо ес asnjë 02 .60 .3Merr
.дог 11tjetër. 1 до 1vesh
/199-22
Kote
apo
ësinjo?
odeNuk
qaM ëduas sëktailbundash
peR ët sdashur_në
ëcnekhS ët ehnëd tid_sh.
misrA ëDuat tirtsitë tëekem
nim nimidvetëm
nevtkA eM
për vete. rollokhs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
- Po për vete më ke natë e ditë. TanaMe ty bie, me t_ ngrihem. Me t_
nga mëngjesi Сnë лбуkjo
пеРmurtajë!
акиmbrëmje анeакnga mbrëmja
уан и еинавозарnë бо mëngjes...
аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулд-ОNuk ан атmë mjafton
с о нж ав авужлkaq. ес .Kote
одорпDua дqë
ог 0ta
20dëbosh
2 .10 .92 nënën
до 1/521nga -62 .рshtëpia
б ајинодdheекаМ
të mbetemi vetëm Ujku të d_. Kështu doтоtë
netëtëhajë! кинjemi
бечу të
ан qetë
абертdheопу иtëењ авурбодsi
lumtur о аз
asnjë
ësinoç_ft
deqaM tjetër.
ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëp timidnbëj
- Si ta eV ekëtë
airëmtëhsfpabërë?
elv tehodhAzadëbohet
v 0202 .10nëna .92 sëqë
tad më
ët 1/ka
521-bërë?-
62 .rn tuuireV ës
ankua djali. - A përzihet nëna ngaroshtëpia? llokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
- M_rë,- Asgjë,
atëherë, gjysh.
më dëbo mua.- iu përgjigj e shoqja. Ose më m_rë
po _ki vetë. Dhe - A po rrëmbeu
e valëvit këpucët,
era? çantën në duar e iku si furtunë. ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh. Odhise Grillo, “Zemra e nënës”
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsin(fragment) iM :seutoB
Detyrë - Nuk e di, gjysh. :ipythS
2. Format e fjalëve të gegërishtes qendrore, shndërroni në forma
:ihzartë
iT
shqipes standarde.
forma forma forma forma
jonormative normative * *jonormative
* normative
ill c) NËNA: Agim, zgjohu! frajm
liej xhamaj
NËNA: Shtatë.
tlin temcëj
qimir tajm
grik vëjç
ftajr krajp
kraje po bje shaj
19593
153
Recensues:
dr. Ismet Osmani PËRDORIMI I DREjtË I tOgjEVE
profesor në Fakultetin tË ZANOREVE uA, uE, IE, YE
e Filologjisë
Plotëso
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
3. Plotësoni tekstin e mëposhtëm me togjet e zanoreve që mungo-
jnë. Nuredini
Safet
Gllumovë, ShkupKadare është nga personalitetet më të shq___ra të letërsisë
Ism___l
Redaktor gjuhësor:
shqiptare. prof. dr.eAjten
Me veprën Qamili
tij, që ka shën___r një numër rekord të përk-
thimeve
Со решение(nëнаrreth 45 gjuhë
Министерот të h___ja) ai
за образование e bëriнаtëРепублика
и наука pranishme Shqipërinë
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата
në botë, me historinë dhe me kulturën e saj shekullore.на овој учебник
Me Aktvendimin
Kadarejae qëministrit të Arsimit
në vitet dhe të Shkencës
'60 shën___ kthesë tënëRepublikës
letërsinësëshqiptare
Maqedonisëme
p___zinë dhe prozën e tij. Brenda potenc___lit të tij krijues janë mitet dhe
legjendat, e shk___ra dhe e ardhmja, raportet e përkohshmërisë dhe të
përjetësisë, dramat
Македонија бр. 26-125/1e од
kal___ra dheгод.
29. 01. 2020 atoсе të tashmet,важноста
продолжува veset dhe virtytet
на Одлуката
shqiptare, и употреба
kullat на учебникот
dhe pallatet moderne, qëndresa dhe humbja, zhdukja
dheAktvendimin
Me ringjallja, të gjitha labirintet
e ministrit e jetës
të Arsimit dhe dhe të vdekjes.
të Shkencës Duket
të Republikës sikur asgjë
së Maqedonisë
së Veriut
çka ështënr. shqiptare,
26-125/1 të datës
nuk 29. 01. 2020
mund vazhdohetsyrit
t'i shpëtojë vlefshmëria e Vendimittëpër
të shkrimtarit madh.
Detyrë
Печати:4. Format e gabueshme të fjalëve shkruani ashtu siç duhet.
Shtypi:
Тираж:
gabim, keq mirë, drejt gabim, keq mirë, drejt
Tirazhi:
due kam shkru
gru kam shku
qill duhet lexu
dir kam zi
ruj msuse
përkthis thej
kriesor i ndëgjushëm
thies i kuptushëm
liej i arsishëm
154
154
:seusneceR
Shpjegim
PËRDORIMI I DREjtË I BASHKËtINgËLLOREVEinamsO temsI .rd
/q, ç; gj, xh; r, rr; h, ëf,sijnj, golov/ liF e nitetlukaF ën roseforp
hzallB“
shpesh Shkruaj
P.sh.: 1. Gjeni dhe shkruani shkronjën që u mungon ”ijaM 52“fjalëveKFhS ëtën emëposhtme.
sënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
q apoÇ'bënç ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhxh
gj apo dmisëm
Kote
pukhS ,ëvomullG
___afë ilimaQ netjA .rd___el .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
.___aj
рб ајинодекаМ акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë. ___ep
___en Kote
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirt___uhë sinim e nimidnevtkA eM
___erdhe r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana ___ashtë
___iellанревеÇ'thotë
ан акуан и еинавозарбо аз торе___axha тсиниМ ан еинешер оС
акулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
ат___antë дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
___ezve
Ujku të të hajë!
___ekan
ësinodeqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirt___umë
sinim e nimidnevtkA eM
___ilim
b) - Ç'po bën shamia? ___eth
___erre ан-рAsgjë, gjysh.
евеС акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз ___am
овтсретсиниМ :чавадзИ
___mim ___ilpërë
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Detyrë :ihzariT
- Nga deti,
2. Në katror, pas nga
fjalësdeti...
së shkruar gabimisht vini shenjën X, ndër-
***
sa pas fjalës së shkruar drejt vini shenjën √.
rëshqas rreshtora?
AGIMI: Sa është ferrë rotë
ndërroj rrepë
NËNA: Shtatë. rrjetë burrë
sharëAGIMI: O, qenkam
mëshqerrëvonuar! kokër regullore
NËNA: Jo, bir.
rrëfim Sot nëna do të të
rotull rrënjë reth
zjar dërgojë në shkollë me veturë.
kurriz korik sipërmarje
rush rip kurrë territor
19595
155
Recensues:
Detyrë
dr. Ismet Osmani
3. Në katror, pas fjalës së shkruar gabimisht vini shenjën X , ndër-
Ibe Mustafa
sa pas fjalës së shkruar drejt vini shenjën √ .
Hasanbeg, Shkup
undë mësoem pej hec
Safet Nuredini
mësimdhënës
shah në ShFKhajvar
“Sami Frashëri” lexovi hije
Gllumovë,
njof Shkup letërnjoftim nxeh mëhallë
Redaktor
laem gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili
pava nisoj i shtrejtë
zojushë ulkojëза образование иshkronjë
наука на Република Македонија бр.
hallvë
gështenjë gjahtar vllavi krevi
Detyrë
4. Fjalët e shkruara sipas shqiptimit dialektor, shkruani në formën
letrare.
forma
së Veriut nr. 26-125/1 të forma forma vlefshmëria e Vendimit
datës 29. 01. 2020 vazhdohet forma për
dialektore letrare dialektore
miratimin dhe përdorimin e këtij libri shkollor letrare
themër Министерство за образование
Издавач: nimoj
shkam ner
mjell
Печати: ven
Shtypi:
dham knoj
Тираж:
maj
Tirazhi: fun
kumëll men
quhën fjakë
kang qak
mret bgjetë
mush kingj
nrishe fjutër
knej pqot
156
156
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Plotëso ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
P.sh.: 5. Plotësoni fjalët me një nga togjet e ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdnd
bashkltingëlloreve mb, misëm
ose ng.a) p u k h S , g e b nasaH
Tana
_ _ etem kë _ _ ë Kote fu p_uk_hS ,ëvomullG
_ _ arë kë _ _ ëtar ilimaQ netjA .rd .forpkri:ros_ëh_ujg rotkadeR
Tana
_ _ arkoj кинбечу јово аdhë н ата_бе_ртër
опу авурбодо ес .дог 1102dhë .60 .3_1_до 1/199-22
Kote
_ _ uloj S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhs irbil jitëdal _ i_roadalë
k i im drëp tehotarim 1102 .60 .31 re sëta_d _ët 1/199-22 .rn
Tana
_ _ ryshe ti _ _ ëllon tru _ _
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
__a ku _ _ ull pëllu _ _
_ _ësrëmë ët sëcn_ek_hSë*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinimhu
inodeqaM ës sëkilbupeR pëllë e n_im_idnevtkA eM
_ _ ec bashkëti _ _ ëllore ve _ _
- Asgjë, gjysh.
_ _ eli - A po e valëvit
bi _era?
_ je lë _ _ ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
_ _ aloj bre _nga
- Nga po valëvit, _ osem
lindja apo nga përëndimi? cu _ _
:итачеП
_ _ utem bre _ _ a ahe _ _
:ihzariT
_ _ iemër - Nga deti, apo
xhunga_ _ toka?
ëll rre _ _
_ _ aloj ci _ _ ërroj *** kë _ _
_ _ anjëherë gru _ _ ull plu _ _
NËNA: Shtatë.
_ _ roj bru _ _ ull shkë _ _

19597
157
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Detyrë
“Bllazhe6.Koneski”,
LexojeniShkup
me vëmendje tekstin e mëposhtëm. Gjeni dhe nënvizoni
togjet
Ibe e bashkëtingëlloreve mb, nd, ng, pl, pj, fl.
Mustafa
Hasanbeg, Shkup NORA DHE ALFABEtI
Safet Nuredini
Të gjithë
mësimdhënës kishin
në ShFK “Sami rënë në gjumë. Vetëm Nora ishte e zgjuar. Ishte
Frashëri”
Gllumovë,
kërrusur Shkup
mbi fletoren e saj, të cilën e kishte vendosur mbi tavolinën e
Redaktor
punës dhegjuhësor: prof. dr.tëAjten
mundohej Qamili sa më bukur detyrën e shtëpisë që ia
shkruante
kishte
Со dhënë
решение mësuesi. Herë-herë
на Министерот grimconte
за образование и наука наme dhëmbë
Република lapsin që
Македонија бр.e
22-991/1 од
mbante në13. 06. 2011
dorë. год.nuk
Assesi се одобрува
i vinin употребата на овој
fjalët që ajo учебник I ngatërro-
dëshironte.
heshin
Me shkronjat,
Aktvendimin fjalëttë dhe
e ministrit fjalitë.
Arsimit dhe tëIShkencës
dukej se alfabeti ynë
të Republikës ka shumë
së Maqedonisë
nr. 22-991/1 të
shkronja, të datës
cilat 13. 06. 2011
i vinte miratohet
vështirë përdorimi
t'i lidhte në imes
këtij veti.
libri shkollor
-Të çuditshëm janë këta gjuhëtarët, - mendoi ajo. Kanë futur
Со решение
gjithë këto на Министерот
shkronja за образование
në alfabetin tonë. иPoнаука
të mëна Република
pyesnin mua, Севернаnuk do të
fusja 36 shkronja në alfabetin tonë. Mjaft do të ishin 20 shkronja. Ato
do t'i mësonim dhe do t'i mbanim mend më lehtë. Pastaj, pak u janë
dukur shkronjat me nga një tingull, por kanë futur edhe shkronja me
nga dy tinguj
miratimin – përforcoi
dhe përdorimin mendimin
e këtij e saj. Dhe, pa vonuar fare, filloi ta
libri shkollor
thjeshtojë e ta ndërrojë
Издавач: Министерство alfabetin.и Hoqi
за образование наука të gjitha shkronjat
на Република Северна e përbëra
(dyshe,
Македонијаdyshkronjëshat). Hoqi edhe shkronjat: p, b, n; të cilat mendoi se
Botues: të
mund Ministria e Arsimit dhe
zëvendësohen meeshkronjat:
Shkencës e Republikës
q, d dhe m. së Maqedonisë së Veriut
Печати:- Tani do ta kem më lehtë!, - shprehu gëzimin e saj dhe filloi të
Shtypi:
shkruajë.
Тираж:Që në fillim hasi në pengesa që assesi t'i kapërcejë. Fjala “peni” i
Tirazhi:
doli “qeni”, fjala “mana”, i doli “nana”, fjala “dora” i doli “bora”, fjala
“dhija” i doli “dija”, fjala “llulla” i doli “lula”, fjala “xhami” i doli “xani”,
fjala “gjeth” i doli “geth” e shumë fjalë të tjera dolën fare pa kuptim. U
mundua, u mundua, por më kot. Assesi ta shkruajë hartimin.
Më në fund u bind se çdo tingull i gjuhës shqipe dhe çdo shkron-
jë e alfabetit e ka vendin e vet. Të gjithë tingujt dhe të gjitha shkronjat
duhet të përdoret drejt.
të mësuarit kreativ Riza Haziri
7. Shkruani në fletore për çka na mëson kjo copë?
158
158
:seusneceR
Shpjegim
PROgRAMI KOMPjutERIK PËR DREjtSHKRIM
inamsO temsI .rd
Punë kreative
hzallB“
Teksti i mëposhtëm është me plot gabime gjuhësore. Shkruajeni atë
në kompjuter.
a) Aktivizojeni programin kompjuterik të drejtshkrimit pukhS ,dhegebnbëni
asaH
korrigjimin e tij. Tana
Çpikja e allfabetit paraçet ni Kote
kthes jashtzakonisht t’ransishme
pukhS ,ëvomulnë lG
S' ështëShkrimi
historin e njerzimit. puna jote. eshte mjeti i vetëmë nëpërmjet të cillitë pop-
ujt e lasht mund të nai kumtojnTana informacionetë për mënirën e tire të
Moj, mos jepër
jetes, për botkuptimet, e marrë?
besimet Kamose ardhë më parë.
çëndrimetë e tire.
Nga shpikja e alfabetit t’parKote jan shkru shum tekste: mbishkrime
të gdhenme S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë,shkresa po hiqu ngadoku- unë!
rolnë
lokhgur,
s irbilnjohtime
jitëk i imirotëdrëpërditshme,
p tehotarim 110letra,
2 .60 .31 sëtad ët dhe
1/199-22 .rn
mente zirtare, urdhresa, lixhe, tekste Tanaprofesionale dhe shkolore, fatura
tregëtare, веÇ'thotë
анреvepra лбуkjo
пеРmurtajë!
С акиletrare. анtëакуxhitha
ан и еинktoавозаshkrime,
рбо аз торетtekste
синиМ аtë н еиllojeve
нешер оtë
С
nrishme,
атакулдО анnjiатсkoh
онжаt’gaë,
в авужderi п ес .Kote
лодорn’zbulimin
дог 020e2 .shtip
10 .92 дshkronjës
о 1/521-62 .nëрб аshekllin
јинодекаМ e
pesmdhet, jan Ujku
shkrutë tëveçhajë!
me dor. токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
rëTekstin
p timidneV e airëmhsfelv terishkruajeni
e përmirësuar, hodhzav 0202 .në 10 .vijat
92 sëteadmëposhtme.
ët 1/521-62 .rn tuireV ës
_______________________________________________________________
- Asgjë, gjysh.
_______________________________________________________________
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
:ihzariT
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
***
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
NËNA: Shtatë.
_______________________________________________________________

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
19599
159
Recensues: VEÇORITË E POEZISË ARTISTIKE
dr. Ismet Osmani
profesor nëDetyrë
Fakultetin e Filologjisë
1. Lexoni këto vargje të poezisë dhe dalloni veçoritë e tyre.
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup Eqrem Çabej
Ku ndriçon plisi përthekon guna
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK Ku “Sami buka është bukë e uji ujë
Frashëri”
Gllumovë, Shkup Ku digjet qiriu e tymon una
Redaktor gjuhësor: prof.Rrjedh
dr. Ajtenlumë Drini rrjedh lumë Buna
Qamili
Hesht Iliri flet vetë Albani
22-991/1 од 13. 06. 2011 Nëгод.
valle Lisi ku feston
се одобрува fisi на овој учебник
употребата
Merrtënë
Me Aktvendimin e ministrit thuadhe
Arsimit e bie tirani të Republikës së Maqedonisë
të Shkencës
nr. 22-991/1 të datës 13.Në06.male të bardha
2011 miratohet bardhon
përdorimi plisi
Në natën e zezë del para Abeja
Со решение на Министерот Ti thur ballin me kujtime
за образование и наука на e gjak
Македонија бр. 26-125/1 Midis krahërorit të shkrep rrufejaважноста на Одлуката
од 29. 01. 2020 год. се продолжува
Klithjen e moçme e zgjon në prak...
Me Aktvendimin e ministrit të Arsimit (Sabri
dhe të Shkencës
Hamiti, tëLejaRepublikës së Maqedonisë
e njoftimit 1985)
***
Hanko Halla
Македонија (fragment)
Halla
Botues: Ministria e Arsimit dhedo një nusee Republikës
e Shkencës si edhe i birisë Maqedonisë së Veriut
Печати: rrënjët prej ergjëndi, degat prej floriri,
Shtypi: me të folur halla, nusja të hap’ sytë
Тираж: “Lepe” fjala e parë, “peqe” fjala e dytë;
Tirazhi: edhe asgjë tjetër, vetëm “lepe”, “peqe”,
pasi zemra e Hallës qënka si një qelqe:
po u thye, vajti, e s’ka më: ngjite, qepe,
zogu i plagosur di të kap’ me sqepe! ... (Ali Asllani)
***
Recital’ i malsorit
O, si nuk kam një grusht të fortë
t’i bij’ mu në zemër malit që s’bëzanë,
ta dij’ dhe ai se ç’do me thanë i dobët –
n’agoni të përdihet si vigan i vramë. (Migjeni)
160
160
:seusneceR
Detyrë
Shpjegim
inamsO temsI .rd
ë
2. Lexoni vargjet e mëposhtme. Cila është poezi s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforep
popullore
cila është poezi artistike.
a) Qajnë! Po kush nuk qa? pukhS ,gebnasaH
Qajnë burra, qajnë gra, Tana
Qajnë ashtu,
maletë moj Kote?
për pyle, ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Qajnë fushatë për lule! Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është puna jote.Kjo është poezi _________________
Tana
кинбечу јово ан атабертоп*** у авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
ësinodeqaM A ës je
sëkbrymë,
ilbupeR moj,
ët sëcnaekjehSborë?
ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rollokhs irbil jitëMoj
k i imeirholla!
odrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
E bukura vetull kunorë Tana
Moj
ан акeуаholla!
н и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдО ан атEсоbukura
нжав авуkuqжлодnë ес .Kote
орпfaqe дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Moj e holla!
ësinodeqaM Si ës shana
ëkilbupqieRshkrep
ët sëcnenëkhS*bahçe
ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
b) - Ç'po bën shamia?Moj e holla!
- Asgjë, gjysh. Kjo është poezi _________________
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh. ***
Sa
- Nga e dua gjithë jetën!
po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Se atje gjenj
- Nuk e di, gjysh. të vërtetën, :ipythS
Yjtë,
Gjyshi hënën, hapësirën,
priti dhe pastaj tha: :жариТ
Të mugëtit, natën, : ihzariT
- Nga deti, apo ngaditën
toka?
Mëngjezë,
- Nga deti,djellinë,
nga deti...dritën
Mbrëmën, dh’atë errësirën. ***
c) NËNA: Agim, zgjohu! Kjo është poezi _________________
NËNA: Shtatë. ***
I ra qiellit
AGIMI e ndriti, vonuar!
: O, qenkam
I ra zemrësë,
NËNA : Jo, bir. e nxehu,
Sot nëna do të të
I ra verës, e buçiti
I ra shpirtit
AGIMI : Mirë, dhe e dehu.
nënë.
Kjo është poezi _________________
19691
161
Recensues:
dr. Ismet
DetyrëOsmani
3. Lexoni vargjet e mëposhtme dhe gjeni cilit lloj të poezisë
Ibe Mustafa
artistike u takojnë.
Hasanbeg, Shkup
a) Mjerimi asht një njollë e pashlyeme
Safet Nuredini
në ballë tënënjerzimit
mësimdhënës ShFK “Sami që Frashëri”
kalon nëpër shekuj.
Dhe këtShkup
Gllumovë, njollë kurr nuk asht e mundshme
ta shlyejnë
Redaktor paçavrat
gjuhësor: prof. dr. që zunë
Ajten myk ndër tempuj.
Qamili
Kjo është
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата poeziучебник
на овој _________________
b) Një
Me sorrë nëeplep
Aktvendimin ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
nr. Në tokë shumë
22-991/1 fletë.
Bujku në arë
СоNë tokë shumë
решение farë. за образование и наука на Република Северна
на Министерот
Në qiell retë zi од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
Në tokë shumë shi.
MeTash
Aktvendimin
më shumë e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Ka ujë në lumë. Kjo është poezi _________________
c) Oh, iMinistria
Botues: verbër ejam
dhe e di
Печати:
Shtypi:
se kjo lloj verbërie
Тираж:
është palcë e dashurisë! Kjo është poezi _________________
Tirazhi:
ç) Prej lufte veç ai largohet

Që është lindur tradhëtor
Kush është burrë nuk frikësohet
Po vdes, po vdes si një dëshmor.
Kjo është poezi _________________
162
162
:seusneceR
Shpjegim
ELEMENTET PAMORE DHE DËGJIMORE TË POEZISË inamsO temsI .rd
hzallB“
shpesh haset edhe në vepratMANUSHAQES e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme.
afatsuM ebI
Detyrëa) pukhS ,gebnasaH
Tana
Ç'bën ashtu, inideruN tefaS
Lexojeni me zë këtë moj Kote?
vjershë. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Mësojeni përmendsh dhe recitojeni. Kote
pukhS ,ëvomullG
Manushaqe e vogël ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
Tana
Lulëzon
.рб ајиноnëдекferra,
аМ акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Lajmëron gjithë Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
кинбеbotën
чу јово ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Se erdhi pranvera. Kote
Manushaqeroellovogël khs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
Unë të dua shumë;
Mos e ul еÇ'thotë
С акилбуkjo
анрtiевkokën. пеРmurtajë!
Mos
атакулuдОtremb
ан атсnga в авужлодорп ес .Kote
онжаunë. дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Manushaqe e bukur
Mos u dridh në ferrë:
S’vij për
b) të këputur,
- Ç'po bën shamia? rollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
Vij të të marr erë.
- Asgjë, gjysh.
анревеС акилбAdelina
упеР ан аMamaqi
куан и еинавозарбо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
Të analizojmë
Gjyshi pritipoezinë
:ihzariT
r Si është shkruar kjo poezi: në * * rreshta
* apo në vargje?
c) SaNËNA
r strofa ka kjo
: Agim, vjershë?
zgjohu!
r Nga sa:vargje
AGIMI kanëora?
Sa është strofat?
r Nga sa: rrokje
NËNA Shtatë.kanë vargjet?
r MeAGIMI
cilat
: rrokje mbaron
O, qenkam vargu i parë dhe i tretë, e me cilat
vonuar!
vargu
NËNA i dytë
: Jo, bir.dhe
Sot inëna
katërt?
do të të
r Si e quajmë këtënë
dërgojë përputhje
shkollë merrokjesh
veturë.të vargut?
19693
163
Recensues:
dr. Ismet Osmani
profesorTë shprehurit
në Fakultetin krijues
e Filologjisë
Ibe Mustafa
r Për kë bëhet fjalë në këtë vjershë?
r Ç’është manushaqja?
Hasanbeg, Shkup
r Ku rritet ajo?
Safet Nuredini
r Në cilën stinë lulëzon manushaqja?
mësimdhënës
r Pse në ShFK “Sami Frashëri”
manushaqen e quajmë lajmëtare e pranverës?
Gllumovë, Shkup
Po ti?
Me Aktvendimin
r A i do e ministrit
ti lulet?të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
r Pse i duam lulet?
r A tremben lulet nga njerëzit?
Со решение
r Aнаduhet
Министерот за образование
t’i këputim lulet? и наука на Република Северна
r Pse bleta i do shumë lulet?
r Shkruani një vjershë ose tregim për lulet.
rnr. Vizato
së Veriut 26-125/1një lule 29.
të datës dhe01.
ngjyrose.
2020 vazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
164
164
:seusneceR
Shpjegim FIGURAT STILISTIKE inamsO temsI .rd
hzallB“
shpesh haset Pyetje
edhe nëdhe detyra
veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme.
afatsuM ebI
a) pukhS ,gebnasaH
1. Gjeni epitetet në vargjet Tana e mëposhtme:
Ç'bën ashtu,
I nap ballë moj Kote?
perishan, inideruN tefaS
I nap vetllën si gajtan,Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është
I nap puna
synin jote.
si filxhan,
I nap hundën miskali.Tana
Moj,
I napmos
faqen je gurabi,
e marrë? Kam ardhë më parë.
I nap gojën si kuti, Kote
S'mund
Dhambë të rri këtunë,porsi
e dhëmballë Kaminxhi!
të tjera
... punë,
Këngëpo popullore
hiqu nga unë!
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
атакулд2.
О аKur
н атсduam
онжав të
авуvëmë
жлодоnë с .Kote
рп еdukje
дог 0virtytet
202 .10 .ose
92 доveset
1/521e-6ndonjë
2 .рб ајин njeriu
одекаМ
shpesh themi Ujku të të hajë!
se është: токинбsokol,
dhelpër, ujk, luan, ечу ан lepur,
абертопbreshkë,
у и ењавуqengj,
рбодо аз
gjarpër
ësinodeetj.,
qaM siës Bardhyli
sëkilbupeRështë ekhS*ë*t e*hÇka
ët sëcndhelpër. d timitregojnë
srA ët tirtsmetaforat
inim e nimidenevtkA eM
mësipërme?
- Asgjë, gjysh.
Ushtrohu - A po e valëvit era? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
3. Çfarë figure stilistike kemi në shprehjet: këmishë e bardhë si
bora, rrush i ëmbël si mjalti, shegë e kuqe si gjaku, ka flokë të zinj :si ipythS
- Nuk e di, gjysh.
pendla e korbit. :жариТ
4. Çfarë figure stilistike kemi në katër vargjet e dhëna. :ihzariT
Ma ka synin si filxhan
Ma ka ballin pirishan
***
Ma ka shtatin si selvi
M’i ka dhambët si inxhi ... _______________________________
NËNA: Shtatë.
5. Në vargjet e dhëna të kësaj kënge popullore gjeni dhe nënvi-
zoni figurën e krahasimit:
Gja ma të mirë s’shef njeri nën kët diell!
Vetulla e saj ndrejt si fiskaja;
Shteku i ballit, si shteku i malit,
19695
165
Recensues: Kur merr hana me pranue;
Syni i saj, si kokrra e qershis;
dr. Ismet Osmani
E ka qerpikun, si krahu i dallndyshes;
Ftyra e saj, si kuqet molla n’degë;
Ibe Mustafa Hunda ndrejt, si kalemi i Tushës;
Hasanbeg, ShkupGoja e vogël, si lula që shpërthen;
Dhambët e bardhë, si gurzit e lumit ...
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK “Sami Frashëri” (Këngë popullore)
Gllumovë, Shkup
Pyetje dhe detyra
6. Në tekstin e dhënë gjeni dhe nënvizoni antitezat:
U ngrit
Со решение në këmbë iзаmadh
на Министерот e i vogël,
образование i ri eнаplak,
и наука të gjithë
Република rrokën
Северна
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста
armët me parullën “Ja të rrojmë të lirë, ja të vdesim, o sot o kurrë”. на Одлуката
Ai është aktor i madh i roleve të vogla. Industria e madhe e prodhimeve
Me Aktvendimin
të vogla e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
shtëpiake.
7. Në vargun më poshtë gjeni dhe nënvizoni antitezën:
KueeArsimit
Botues: Ministria lam e dheku ena mbeti e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Shkencës
Печати: Vaj-vatani e mjer-mileti
Shtypi: Anës detit i palarë,
Тираж: Anës dritës i paparë,
Tirazhi: Pranë sofrës i pangrënë,
Pranë dijes i panxënë,
Lakuriq dhe i brengosur,
Trup e shpirt i sakatosur?
(F. Noli, Anës lumenjve)
166
166
:seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
Të analizojmë poezinë ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
8. Lexojeni këtë poezi të bukur të Lasgush Poradecit.
a) pukGjeni
hS ,gebfigu-
nasaH
rat stilistike në këtë poezi. Nënvizoni ato. Tana
Maja Kote
e Çelur pukhS ,ëvomullG
Lulet lulëzuan TanaSa me rënd' i mbante
.рб аme
јиноtëдеparë
каМ аdjellë
килбупеР ан акуан и еинавозарбоe аbalt' з тореeтсnxirë
иниМ ан еинешер оС
Moj, mos je e marrë? Kamrrënj' ardhë më parë.
к и н
kushedi ç'duruan б еч у ј ов о а н а та б е р то п у ав ур б о д о е с . дог
dh' i tërhiqte e s'i 11 0 0 .31 до 1/199-22
2 .6ndante
Kote
ësinqë
odkur
eqaMjanëës sëmbjellë:
kilbupeR ët sëcnekhS ët ehpër d timnë fundësirë,
isrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
që kur u përzien Tanadhe sa m'i padukur
me rër' eÇ'thotë
me ujë, murtajë! edhe sa m'i zjarrtë
веС акeилuбуkjo
dheанuреlagn' пеР ан акуан и еинавishte
lyen озарбоsulm'
аз торiеbukur
тсиниМ ан еинешер оС
атакуpa
лдОbujë нжав авужлодорп ес .Kote
ан атeсоrrëmujë. дог 02për
02 .në
10 .qiejt'
92 до 1e/5lartë,
ësinPaodezë
qaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*haq
psherëtimi, d timë
misrlirë
A ët etirfshehur,
tsinim e nimidnevtkA eM
rëpetivaj
zë midntëeVkotë,
e airëmhsfelv tehodhzav 02dh'02 .1aq
0 .9më
2 sëmetad ëngadalë
t 1/521-62 .rn tuireV ës
b)
i ngurroj Ç'po bën shamia? rollokrritnin
- thellimi hs irbil jpa
itëkpandehur
e nimirodrëp ehd nimitarim
nënë dhen' - Asgjë, gjysh.
e ftohtë. sulmin e pandalë:
Edhe balt' e ndotur, Dhe ja, ndizet era
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
edhe llum' i ndyrë mbi barishte e bimë!
- Nga po valëvit, nga lindjaJa!
i patnë përlotur apo ngapranëvera
qesh përëndimi? :итачеП
me ngjyrë - Nuk e di, gjysh.
e mënxyrë. nëpër ngashërime! :ipythS
Ato piperonin Ja! sa lul' e qetë :ihzariT
me një sulm i qetë çeli gjinë e sajë,
dhe mbinin - Nga deti, nga deti...
e shkonin përmbi degë e fletë
që përposh përpjetë. *atje
* * lart në majë!
Që ngaj errësira
brenda në dhè thellë Lasgush Poradeci
krejt: Shtatë.
ndillnin NËNA të lira
dritën edhe : O, qenkam vonuar!
AGIMIqelltë.

19697
167
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Punënëkreative
profesor Fakultetin e Filologjisë
Ibe Mustafa
9. Shkruani një vjershë në një temë që do ta zgjidhni vetë. P.sh.:
Shkolla ime.
Hasanbeg, ShkupMësuesja ime. Nëna. Vendlindja. Pranvera. Dimri. Libri.
Përpiquni të përdorni sa më shumë figura stilistike që i keni mësuar
Safet Nuredini
më parë osenëtani.
mësimdhënës ShFK “Sami Frashëri”
Gllumovë, Shkup
Jagjuhësor:
Redaktor se si e prof.
shkruan njëQamili
dr. Ajten poezi një grup nxënësish të zellshëm të
klasës së gjashtë.
ALFABETI
nr. 22-991/1 të datës I13.
GJUHËS
06. 2011 SHQIPE
Arta на
Со решение tha: ta shkruajmë
Министерот një poeziи наука на Република Северна
за образование
Beni tha: edhe unë jam dakord01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
Cili s`do të pajtohej foli një syzi
Çka po presim të Arsimit
tìa nisim qëdhesot.
Dardani tha: jemi tridhjetë e gjashtë
Dhe aq shkronja ka alfabeti
Botues:Ermela
Ministrianjë vogëlushe
e Arsimit flokëgjatë
dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:është mirë tha vjersha të jetë sa deti.
Shtypi:
Тираж:Flora tha: unë lulet shumë i dua
Tirazhi:Genti tha: nga gjumi libri m`ndan
Gjithkush veten e tregon me punë
Hana foli kryefjalën ia dhanë.
Iliri tha: këngën shumë e dua

Jeta tha: më pëlqen aktrimi
Kushtrimit shtatgjatë e faqeftua
Loja e basketbollit dhe vizatimi.
Llokume, ëmbëlsira më bën mamaja

Mësuesen do ta thërrasim patjetër
168
168
Nadia: tha n`ditëlindje më vjen daja :seusneceR
Shpjegim
Një ditë më ka lajmëruar me letër. inamsO temsI .rd
hzallB“
Ora kalonte, vargjet shtoheshin
Porsi shtëpia e re gurë mbi gurë
Qëndresa tha që të mendoheshin
a) pukhS ,gebnasaH
Radhën tìa lënë zotëriut Flamur. Tana
Rrumbullakohet ngadalë poezia Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është puna
Secili diçka të re propozoi jote.
Shumëkush i tha mendimetTana e tija
Teuta кMoj, mos je e marrë?
eинvogël
бечу јshokët
ово ан атi аdëgjoi.
Kam ardhë më parë.
бертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
Kote
S'mund të rri u
Tha Mirjeta këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhs ivjersha bë
rbil jitëk i im irosi
drëtren
p tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Unë jam në të tetin t`parafundit Tana
Vagoni килбуkjo
Сi аfundit еРmurtajë!
пpastaj
ан акvjen
уан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдXërxa
О ан атnuk
сонжështë
ав авужstacion .Kote
лодорп еiсfundit.
ësinoXhyla
deqaM ëdoli
s sëkpara
ilbupeshokëve
R ët sëcnetë *ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
khSvet
Ylberin
b) vizatoi
- Ç'po meshamia?
bën lloj-lloj ngjyrash
Zell kush ka, në të
- Asgjë, gjysh. gjitha lëndët
Zhvillon
- Alehtë
po e çfarëdo detyrash.
valëvit era? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19699
169
Recensues:
dr. Ismet Osmani FABULA DHE PËRMBAJTJA E TEKSTIT
Ibe Mustafa BUKURIA QË VRET
Hasanbeg, ShkupHana e zbetë, si fytyra e një të vdekuri, kundron nga kupa e
qiellës. Kundron botën e maleve të kristalizueme nga bora. Kundron
Safet Nuredini
kasollet e kristalizueme të katundit, të cilat as fymë nuk marrin. Të
mësimdhënës
gjitha në janë
ShFKmbështjellë
“Sami Frashëri” në bardhësinë e borës. Dhe të vret kjo bukuri e
Gllumovë, Shkup Vret shpirtin e malsorit siç vret shpirtin e artistit shtatorja e
bardhë.
Redaktorbardhë
gjuhësor:e prof.
ftoftëdr.eAjten
një gruaje
Qamili lakuriqe. E në kasollë, e cila gjëmon nën bar-
rën e borës, derdhen dy ngjyra, kuq e zi. I kuq zjarrmi i votrës në fund
të kasollës, за образование
e zi rrethi. Të zeza, иt'errta
наука на
janëРепублика
skutat Македонија
e kasollës, бр.
nga dëgjo-
22-991/1het
од 13. 06. 2011 год. се одобрува употребата на овој учебник
blerimë e mekun e ndoj delje ose kumona e lopës. Edhe ata i vret
bukuria e bardhë.
Me Aktvendimin e ministrit Nga goja
të Arsimit u Shkencës
dhe të del avulli i afshavetsëqëMaqedonisë
të Republikës ngrihen n'ajr, bie
mbitë qimet
nr. 22-991/1 datës 13.e 06.
tyne
2011simiratohet
brymë përdorimi
dhe kristalizohet. Heshtje. Gjithçkafja e
kristalizume.
- Një dorë shtrihet, zen një dru, e shpupurish zjarrmin. Ropos një
botë gacash. Flaka lëpin errësirën e njerëzve që dridhen, nëpër kuriz u
përshkohet të ftohtit që vjen nga skutat, andej nga errësina.
Brr... uf... andej mbrapa shpinet përpijnë errësina me të ftohtit e saj.
Me Aktvendimin- ePo ministrit
shikotëmos Arsimit dhe Laroja?
ngrini të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
së VeriutDhe
nr. 26-125/1
çohen,tëi datës 29. 01.vend
lëshojnë 2020rreth
vazhdohet vlefshmëria
zjarrmit Larojës,e Vendimit përshtëpisë. Të
lopës së
miratiminnxehet
dhe përdorimin e këtij libri shkollor
dhe ky pjestar familjeje në kasollën e kristalizueme.
-
Издавач: МинистерствоE Laroja din si duhet
за образование m'u shtrimë
и наука rrethСеверна
на Република zjarrmit. Por, me trupin
e saj të madh, gati shtypi dy vocrrakë, të cilët i kish zanë gjumi pranë
zjarmit.
E kur andej nga mesnata acarimi arrin dhe kulmin e vet, atëherë
Печати: ndër bagëtit fillon një lëvizje. Po, një lëvizje. Një nga një u aviten njerëzve
Shtypi: e me sytë e vet si me u lutë: "Na lëshoni edhe neve të ngrohemi pak rreth
Тираж: zjarrmit se u ngrimë. Dhe njerëzit kundrejt njerëzve s'kanë mëshirë, po
Tirazhi: kundrejt shtazëve po. Prandej çohen, ua lëshojnë bagëtisë vendin rreth
votrës, e ata vetë shkojnë n'erësinën që përpin.
... Dhe agimi zbardh me bukurinë e bardhë që vret. Çohen njerëz-
it me trupa të mpirë dhe me kujtim në ndërgjegje se u kalua edhe një
natë e vështirë. U çuan, por nuk çohet një vocrrak. Dora e s'amës shtri-
het mbi te dhe m'at çast një britmë e tmershme çpoi zemrat e kasollës.
Dhimba e një nane i shkrin zemrat në vaj, por ç'e do kur nuk shkrin
zemrën e ngrime të vocrrakut.
Po, ishte ngrimë lokja e nanës. Gjaku i tij i kuq e i purpurt ish ngri
ndër dej dhe në zemër, ish bamë kristal, që të bahet një servis për
miljonarin, jo, gjaku ish ba rubis, për gjerdhanet e metresave.
E trupi i vocrrakut, i lokes së nanës, ishte bamë një shtatore e ngurtë e
zhgulun nga gjiri i nanës.
- Merrnje dhe çonje në qytet këtë shtatore. Vendosnje në një
1170
70
shesh! Dhe si permendore kushtonja ndokujt! Kushtonja atij që :seuka
snecmë
eR
Shpjegim
shumë merita për kët vend! Po, ndoj ministrit o deputetit inamo sOndokujt
temsI .rd
tjetër... E në rasë se nuk gjeni ndonjë njeri që ka merita të mjaftueshme,
atëherë kushtonja
Dialogu apo atij që ka merita ma
bashkëbisedimi pak, perendisë
përveç se në hSklasike.
pukdramatikë,
,”iksenoK eshumë
hzallB“
Millosh Gjergj Nikollaaf-atMigjeni
suM ebI
a) pukhS ,gebnasaH
FJALOR Tana
kundroj - vërej dikë a diçka me kujdes,”ierëhshoh sarF immirë dhe
aS“ K FhSme ën svëmendje
ënëhdmisëm
nga të gjitha anët Kote
pukhS ,ëvomullG
S' është
shtatore - statujë puna jote.
trupore, përmendore
mek - dobësoj, e mpak, e shuaj për Tana zërin
.рб ајин-од
rropat екаМ аки
përplas лбупеР ан акуаecur н и еиdhe навозbërë
арбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Moj, këmbët
mos je eduke marrë? Kam ardhë zhurmë
më parë.
к и н б еч у ј ов о а н а та б
rubin - gur i çmuar, shumë i fortë e me ngjyrë е р то п у ав ур б одо ес .të 1102 .60 .31 до 1/199-22
догkuqe
Kote
INTERPRETIM S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
Tana
4Për cilën kohë bën fjalë shkrimtari në këtë tregim?
4Si e përshkruan уkjo
пеРmurtajë!
С акилбshkrimtari ан акуаdhembjen
н и еинавозeарnënësбо аз тоpër
ретсvocërrakun?
иниМ ан еинешер оС
а4Shkruaj
такулдО ан në атсfletore вужлодорп ес .Kote
онжав аpërmbajtjen eдоkëtij
г 0202tregimi.
.10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
:ihzariT
***
NËNA: Shtatë.

19791
171
Recensues:
dr. Ismet Osmani Veçoritë e tregimit
Lexojmë
Ibe Mustafa
Lexojeni me
Hasanbeg, vëmendje këtë tekst.
Shkup
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK “Samitë jemi toLerantë
Frashëri”
Konfliktet
Gllumovë, Shkup kanë shoqëruar njerëzimin gjatë gjithë historisë së tij.
Shpesh gjuhësor:
Redaktor ata janë prof.
bërëdr.
shkak
Ajten iQamili
grindjeve të ashpra. Mjafton të kujtojmë dy
luftërat e mëdha botërore që i sollën botës dëme, apo edhe konfliktet e
brendshme
22-991/1 од 13.nacionale të pranishme
06. 2011 год. në një shoqëri
се одобрува употребата на овојmultietnike.
учебник
Aty ku konfliktet
Me Aktvendimin e ministrit tëjanë zgjidhur
Arsimit me tolerancë,
dhe të Shkencës përmes
të Republikës dialogut të
së Maqedonisë
hapur,
nr. shoqëria
22-991/1 ka 06.
të datës 13. ecur2011 përpara.
miratohetKurse jotolerenca
përdorimi është një ngërç i
madh që zë në fyt zakonisht komunitetet e paemancipuara njerëzore.
Kështu,
Со решениеnë на
jetën e përditshme
Министерот shpesh и
за образование njerëzit
наука наndodhen
Република përballë
Севернаkonflik-
teve e keqkuptimeve të ndryshme. P.sh. Albani mendon se mësuesi важноста на Одлуката
nuk
e ka vlerësuar drejt detyrën e tij në anglisht. Andi do të mbajë në shtëpi
Me
njëAktvendimin
qenush, por e ministrit të Arsimit
prindërit nuk dhe të Shkencës
e lejojnë. të Republikës
Dorina kërkonsëtëMaqedonisë
shkojë në
disko, por nëna nuk është e një mendjeje me të. Klajdi i vogël kërkon të
shikojë filmat vizatimorë, por Inës, motrës së tij të madhe, i pëlqejnë
telenovelat. E kështu mund të vazhdonim me dhjetëra e dhjetëra kon-
flikte tëMinistria
Botues: tjera. e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:Mënjanimi i konflikteve bëhet vetëm me tolerancë, duke shpjeguar
Shtypi:
së pari shkaqet e vërteta të tyre.
Тираж:
Tirazhi: Pyetje dhe detyra
1. Ç'është toleranca sipas mendimit tuaj? Po e kundërta e saj, ç'është?

2. Ç'janë konfliktet e si mund të zgjidhen ato?
3. Si quhen ata njerëz që grinden?
4. Diskutoni rreth konflikteve a grindjeve të ndryshme në
jetën shkollore. Flitni si i kini zgjidhur ato.
5. Zhvilloni një bisedë rreth konflikteve multietnike dhe
përpiquni të jepni mendime se si mund të zgjidhen ato.
6. Shkruani një bisedë që të paraqesë një konflikt ndërmjet
dy njerëzve.
1172
72
:seusneceR
Shpjegim
NOVELA inamsO temsI .rd
Lexojmë
a) LULI I VOCËRR pukhS ,gebnasaH
Asnjë s'e njeh Lulin. As shokët Tana e tij që përpara tij luajnë, nuk e
Ç'bëntëashtu, moj inideruN tefaS
njohin. Më mirë thuash se Kote?
e njohin,”ipor rëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdtë
ata luajnë për hesap misvet
ëm
dhe Luli i shikon pa u përzier me ta. Sot kushdo ka punëtpudhe Kote kujdesjet
khS ,ëvomullG
S' është puna
e veta, ashtu edhe fëmijët, ashtu edheiliLuli. jote.
maQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkadeR
- More Luli! Shumë herët ke Tana
filluar të shikosh punën tënde!
Kur Luli Moj, mosnëje oborr e marrë?shkollës, Kam ardhë mëi parë.
кинбhyn ечу јово ан атабеtë ртопу авурбодbuza о ес .догqesh
1102 .pak,
60 .31por
до 1/askujt
199-22
asnjë Kote
ësinofjalëdeqaMs'iësthotë.
sëkilbuEcën peR ët ngadalë
sëcnekhS ëduke t ehd tshikuar
imisrA ët tdjathtas
irtsinim e neimmajtas,
idnevtkApor eM
gjithnjë duke S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rolloecur,
khs irbderisail jitëk itëimarrijë
irodrëpnë tehcakun
otarim 1e10vet.
2 .60Aty.31tesëtdera
ad ët 1e/1rrugicës
99-22 .rn
së shkollës shumë i pëlqen të qëndrojë. Tana Aty është caku i tij, i praruar me
rrezet eанngrohta ревеÇ'thotë
С акиtë лбуkjo пеРmurtajë!
diellit ан nëакуаkëtoн и еиditëtнавозаeрбvjeshtës.
о аз торетсMbështetet
иниМ ан еинеLuli шер në оС
аmur,
такулgrushtet
дО ан атсоeнжvogla ав авуiжvë лодnë ес .Kote
орпxhepa, дог 0hundën
202 .10 .9e2 pjerrët
до 1/521të -62skuqur
.рб ајиноnga декаtëМ
Ujku të ia të kthen
hajë! diellit dhe токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
ftohtët e mëngjesit ... shikon. Gjëja që më tepër ia
ë s i n o d e q a M ë s s ë k i l b u p e
tërheq vëmendjen, janë çizmet që kanë mbathurR ë t s ë c n e k h S* ë*t e*h d timisrA ët disa
tirtsinshokë
im e nimtëidntij.
evt"Sa
kA etëM
bukura b) janë!- Ç'poSi shkëlqejnë!
bën shamia? - mendon Luli dhe, pa dashje, sytë i shko-
jnë te tollumbat e vet,
- Asgjë, gjysh. nëpër të cilat shihen fare mirë të pesë gishtat e
këmbëve të zbathura. - A po e valëvit Nga kureshtja
era? i afrohet një shoku që ka аçizmet јинодекmë аМ
të reja. Ulet dhe
tuireV ës -ësPo, sheh
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutAq
inodgjysh. në lustrën e çizmes këmbët e veta të zbathura. oB
shumë shkëlqejnë - Nga po çizmet!!!
valëvit,Pasi ngashoku lindjame apoçizme fluturon, Luli, ngadalë,
shkon te caku i tij, në
- Nuk e di, gjysh. diell, të ngrohë këmbët. Po kur nuk ka diell,:ipsi
ythia
S
bën i shkretiGjyshi Lul?! priti dhe pastaj tha: :жариТ
Nganjëherë,- Nga deti, Lulit apo i afrohet
nga toka? mësuesi. Dhe, kur e ka fytyrën tëihzariT :
pastër dhe pa puçrra,
- Nga deti,mësuesi
nga deti... ia ledhaton faqet, gushën; e Luli i afro-
het, ia merr dorën, e shikon me sy pëllumbi * * * dhe do të kishte dashur t'i
falte diçka c) mësuesit.
NËNA: Agim, Po zgjohu!
vjollca nuk ka. E Luli i vocërr çfarë mund t'i
falë mësuesitAGIMI tjetër?
: SaVeç ështët’i falë
ora?tollumbat e vet, që kanë hapur gojën,
sikur duan ta NËNAhanë: Shtatë.mësuesin! Po, po, tollumbat e Lulit të vocërr kanë
për ta ngrënë mësuesin!
AGIMI : O, qenkam vonuar!
NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të Sipas Migjenit
19793
173
Recensues:
dr. Ismet Osmani
Detyrë
Ibe Mustafa - Bëni përshkrimin fizik dhe shpirtëror të Lulit të vocërr.
Hasanbeg, Shkup- Portretizojeni atë sipas kërkesës së mëposhtme:
Safet Nuredini
mësimdhënës në ShFK Portretizimi
“Sami Frashëri” Portretizimi
Gllumovë, Shkup i jashtëm i brendshëm

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
174
174
:seusneceR
Shpjegim
NARRATORI (RRËFYESI) inamsO temsI .rd
Lexojmë
a) pukhS ,gebnasaH
ARbëReshI TanaI VOgëL
Ditën kur Gjergji shkoi përKote herë të parë në shkollë, puknuk
hS ,ëvndjehu
omullG
S' është puna
asnjë gëzim. Mësuesi foli e foli dhe djali jote. pothuajse
ilimaQ netjA .rd .fos'morirp :rosëvesh hujg rogjë. tkadeAi R
fliste në një gjuhë që Gjergji nuk e kuptonte. Tana
GjergjiкMoj,иrrinte
mos je
нбечу në
e marrë?kokën
јовоbankë,
ан атабme
Kam ardhë më parë.në të dy duart dhe
ертопу авурeбоmbështetur
до ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
s'dinte Kote
ësinodeç'të
qaM bënte.
ës sëkilbuShikonte
peR ët sëcnmuret,
ekhS ët evërente
hd timisrAdritaret,
ët tirtsinimndiqte e nimidnlëvizjet
evtkA eM e
mësuesit. Ora S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollonukkhs irecte
bil jitëdhe
k i imaiirndiente
odrëp tehosikur tarim 1dikush
102 .60 .e31mbante sëtad ët 1me /199zor -22 në .rn
klasë. Tana
Mezi еÇ'thotë
анревpritiС акsa илбtë уkjo еРmurtajë!
пmbaronte
ан акуан mësimi
и еинавозi аditësрбо азsë торparë.
етсиниDoli М анnga еинеshkolla
шер оС
аdhe,
такулiдО т с о н ж ав ав у ж ло до р п е с .Kote
mërzitur, u kthye në shtëpi. Te porta e vjetër me hark, дtakoi
а н а до г 0 2 0 2 . 1 0 . 9 2 до 1 / 5 2 1 - 6 2 . р б а ј и н о екаМ
Ujku të të hajë! kokën dhe токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
gjyshin. Gjyshi i përkëdheli e pyeti:
ësino-deHë,
qaMGjergj,
ës sëkilbsi upshkove
eR ët sëcsot
nekhnë S*ë*tshkollë?
e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Djali ub)vrenjt- Ç'po në fytyrë dhe uli sytë. Iu lidh gjuha.
- Fol, more trim,
- Asgjë, gjysh. ç'më rri kështu? - ngriti zërin gjyshi - Mos të ka
rrahur njeri?- A po e valëvit era? ајинодекаМ
- Jo, -
tuireV ës -ësPo,u përgjigj
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seupas
inodgjysh. djali dhe me sy të përlotur mbështeti kokën toB
trupit të gjyshit. - Nga po valëvit, nga lindja apo nga përëndimi? :итачеП
Plaku -e Nuk vështroi nipin
e di, gjysh. e dëshpëruar dhe i erdhi keq. :ipythS
- Gjysh, jo, nuk
Gjyshi pritishkoj më në tha:
dhe pastaj shkollë. Mësuesi flet vetëm italisht :жариТ e
unë s'kuptoj- gjë. : i h z a r iT
NgaPse, deti,nuk apoka nga shkollë
toka? arbërisht?
Gjyshi u mundua - Nga deti,të buzëqeshte.
nga deti...
- Dalëngadalë do ta kuptosh çfarë * * thotë
* mësuesi. Mos u mërzit, -
i tha të c) nipitNËNA - Po: mëAgim, thuaj çfarë mësove sot?
zgjohu!
- Thash që :unë
AGIMI Sa nuk ështëkuptova
ora? asgjë, o gjysh - i tha Gjergji me sy të
përlotur - Pse NËNAnuk flasim në shkollë siç flasim në shtëpi, siç flet mami,
: Shtatë.
babi, ti gjysh, nëna
AGIMI : O, dhe xhaxhai?
qenkam vonuar!
- Ke tëNËNA drejtë
: Jo,Gjergj,
bir. Sot nënëna
shkollë do të këtutë flasin gjuhën e tyre, dhe jo
gjuhën tonë. Gjuha jonë është
dërgojë gjuha me
në shkollë shqipe.veturë.
- Po pse AGIMIne: flasim
Mirë, ndryshe
nënë. nga italianët? - pyeti Gjergji.
- Po ata janë në vendin e tyre o Gjergj, ne jemi të ardhur këtu - ia
9197 5
175
Recensues:
priti gjyshi.
dr. Ismet Osmani
- Nuk të kuptoj, gjysh - tha Gjergji duke e vështruar në sy.
Gjyshi e mori djalin e Filologjisë
përdore, dhe bashkë filluan të ecnin në një rrugice
të ngushtë, e më pas, drejt një kodre të lartë. Atje lart ishte një lis i gjatë
Ibe Mustafa Kur arritën atje, gjyshi tha:
degëshumë.
- Këtu
Hasanbeg, Shkup do rrimë dhe do bisedojmë pak. Si thua?
- Mirë. - tha djali.
Safet Nuredini
Pasi plaku
mësimdhënës në ShFK erdhi
“Sami rreth e rrotull lisit, e pyeti djalin:
Frashëri”
- A Shkup
Gllumovë, ngjitesh dot në majë të lisit, Gjergj?
Redaktor- Ngjitem, si nuk
gjuhësor: prof. ngjitem!
dr. Ajten - tha djali i gëzuar.
Qamili
Gjyshi nxori nga xhepi një shami të kuqe, dhe i tha djalit ta lidhte
këtë shami
22-991/1 од 13.në06.majën e këtij
2011 год. lisi të употребата
се одобрува gjatë. Djaliнаuовој
nisучебник
gjithë gëzim. Pasi
Gjergji
Me arriti majën
Aktvendimin e lisit,
e ministrit gjyshidhe
të Arsimit i tha ta nxirrte
të Shkencës shaminësëdhe
të Republikës ta lidhte
Maqedonisë
fort. Gjyshitëpyeti:
nr. 22-991/1 datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor
- Ç'po bën shamia?
- Asgjë,
Со решение gjysh.
на Министерот за образование и наука на Република Северна
- A po e valëvit era? 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
бр. 26-125/1 од 29.
- Po, gjysh.
Me Aktvendimin
- Nga poevalëvit,
ministrit nga
të Arsimit
lindjadheapotë Shkencës të Republikës së Maqedonisë
nga përëndimi?
- Nuk e di, gjysh.
Botues:-Ministria
Nga deti, nga deti...
e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Печати:- Shumë mirë, shiko mirë andej nga deti, dhe zbrit pastaj, mirë?
Shtypi: Gjergji po shikonte, por nuk po kuptonte asgjë. Pasi pa nga deti,
Тираж:
ai zbriti poshtë lisit. Kur u afrua afër gjyshit, gjyshi i tha:
Tirazhi:- Dëgjo të thotë një fjalë gjyshi sot, që të mbash mend deri sa të
rrosh. Andej nga deti, ku valëviste shamia e kuqe, është Arbëria. Atje
është dheu ynë. Këtu, në Itali, në jemi në vënd të huaj. Para shumë
vitesh, gjyshi i gjyshit tim luftoi me Skëndërbeun, kundra turqve. Kur
mbaroi lufta, familja e tij erdhi këtu.
Kur erdhën, ata ndërtuan vendin e tyre. Ne këndojmë dhe qajmë
arbërisht, atë kemi folur të gjithë, prandaj ti nuk kuptove gjë në shkollë
sot. Do të kuptosh më vonë, se këtu do të jetosh. Por, mbaje mend "Ta
kesh për nder që je arbëresh dhe këtë emër ta mbash lart". A ma jep
fjalën?
- Po, gjysh, ta jap - tha Gjergji i mallëngjyer.
176
176
Dhe pastaj ai ngriti zërin dhe tha: :seusneceR
Shpjegim
- Për gjakun e arbërit, do të rroj dhe do të vdes arbëresh... inamsO temsI .rd
ë s i j
Gjyshi e puthi në ballë, fshiu sytë, dhe i tha të shkoning o l o l i F e n i t e t l ukaF ënë
n roshtëpi
seforp
tani. Djali shikoi edhe njëherë shaminë e kuqe dhe tha:
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afadetit,
tsuM ebI
- Shamia valëvitet nga Arbëria, që është në anën tjetër të
apo jo? a) pukhS ,gebnasaH
- Po, Gjergj, - tha gjyshi. Tana
Kote
Detyrë S' është puna jote. pukhS ,ëvomullG
Nga copa e dhënë dalloni dhe Tanashkruani në vijat e mëposhtme
disa pjesë të: Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
Kote
S'mund tëRrëfimit
rri këtunë,autorit
Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollokhs irba)
il jitëk i imirotë
drëp tehotar(narratorit)
im 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
______________________________________________________________________
такулдО ан атсонжав авужлодорп ес .Kote
а______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
- Asgjë, gjysh.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
b) Rrëfimit
Gjyshi të personazheve
priti dhe pastaj tha: (gjyshit dhe nipit) :жариТ
:ihzariT
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
***
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
NËNA: Shtatë.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
19797
177
Recensues:
dr. Ismet Osmani DRAMA DHE LLOJET E DRAMËS
Lexojmë
Ibe Mustafa
Lexojeni pjesën në vijim. Ky është një fragment nga tragjedia
Hasanbeg, Shkup
"Romeo e Zhulieta" e Shekspirit.
Safet Nuredini
mësimdhënës
SKENA në ShFK
III “Sami Frashëri”
Gllumovë, ShkupQeli e Fratit Laurens. Hyn FRATI LAURENS me një shportë.
FRATI LAURENS:
Pas natës së vrenjtur, qesh mëngjes' i zbehtë.
Kur drita larushon nga lindja retë;
Me AktvendiminDhe e ministrit
cip' e tëzezë
Arsimit dhe të Shkencës
zbardhet të Republikës së Maqedonisë
bëhet ditë
Nga 13. 06. 2011
zjarri miratohet
i Titanit përdorimi
që sjell dritë.i këtij libri shkollor
Pa dalë dielli erën të përçajë,
Со решение на Të zgjojë ditën,
Министерот vesën të na
за образование thajë,
Barishte do të mbledh me helm
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува të fortë,важноста на Одлуката
за одобрување иDhe lule për
употреба ilaç në këtë shportë.
Ky dhé, q'ësht' nënë, ësht' dhe varri ynë
Me AktvendiminPra e ministrit
gropë të Arsimit
varri qënkadhe të Shkencës
mitra jonë,të Republikës së Maqedonisë
së Veriut nr. 26-125/1 të datëslloj-lloj
Kjo mitër, 29. 01. 2020
hijeshvazhdohet vlefshmëria e Vendimit për
na ka dhënë
Që thithin gjin' e tokës për të ngrënë.
Disa fëmijë
Издавач: Министерство plot virtyte
за образование kanë на Република Северна
и наука
Македонија Asnjë nuk është bosh, po njësh nuk janë.
Botues: MinistriaOh! Fuqiplotë
e Arsimit dhe e ësht' hirie që
Shkencës qëndron,
Republikës së Maqedonisë së Veriut
Përmbi çdo bim' e gur që na rrethon,
Печати:
Se s'ka asgjë të ligë a të kotë,
Shtypi:
Që s'bën asnjë shërbim në këtë botë,
Тираж: Po dhe një gjë e mirë na bën keq
Tirazhi: Kur shtrëmbër e përdorim dhe për dreq.
Virtyti, kur e nxin, në ves ndërron
Dhe vesin pun' e mir' e zbukuron.
Kështu edhe kjo lule e uruar
Nën luspë ka një helm për të shëruar.
Në qoftë se i merr erë ta ka ënda
Po n'e shijofsh me ndjenjat humb dhe mëndja.
Dhe tek njeriu luftojnë dy fuqira
Dy mbretër hasmë: E liga dhe e mira.
Dhe kur ai m'i ligu na fiton,
Sakaq bimën sëmundja e shkurton.
(Hyn ROMEO).
1178
78
:seusneceR
Shpjegim
ROMEO: Mirëmëngjesi, uratë! inamsO temsI .rd
FRATI LAURENS: Paç uratën! ësijgololiF e nitetlukaF ën roseforp
Ky zë i ëmbël
Dialogu apo ç'është
bashkëbisedimiqë me natë? përveç se në pukdramatikë,
hzallB“
O bir që kaq shpejt më ke munguar
Do kesh një hall të madh të paduruar.
P.sh.: Meraku vjen kur plaket ca njeriu, ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
Kur vjen ai dhe gjumi shkon Tanavetiu;
Po trurin Ç'bën e shkujdesur
ashtu, moj të rinisë,
Kote? inideruN tefaS
E ruan gjum' i art' i qetësisë. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Prandaj, mëngim' i yt më siguron Kote
pukhS ,ëvomullG
Se njëS' ështëi puna
merak madhjote. të çqetëson.
Ose, t'i shtie shenjës ca mëTana mirë,
.рб ајиNë
нодshtrat
екаМ акtiилsonte бупеР ан акnuk уан и еиshtrirë.
навозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Moj, mos je fare e marrë? je Kam ardhë më parë.
к и н б еч у ј ов о
ROMEO: Tamam, po sonte isha m'i qetuar. а н а та б е р то п у авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
FRATI Kote
ësinodLAURENS:
eqaM ës sëkilO buZot!
peR ëTek t sëcnRozalina
ekhS ët ehpaske
d timisrA shkuar?
ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
ROMEO: Oh S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rolljo,
okhimzot
s irbil jatë
itëk ei imkamirodrharruar
ëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-22 .rn
Dhe dhëmbja që më sillte m'është Tana shuar.
FRATI LAURENS: Ç'thotë Prakjo thuaj
murtajë! ku e shkove këtë natë?
а н р ев е С ак и л
ROMEO: Ja ku ta them pa pyetur б у п еР а н а к уан и еmë инавgjatë.
озарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдTek
О анhasmiатсонжisha ав авуmbrëmë
жлодорп еnë с .Kote
дgosti
ог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодекаМ
Kur rashë Ujkunë të një tjetër dashuri.токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
të hajë!
ësinoSi
dequnë
aM ëu s splagos
ëkilbupeedhe R ët sëajo cnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
rëp timidneV e airëmhsfelv tehodhe
Prandaj si shenjt, na ndih zana
v 02shëro.
02 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
Për' të, uratë, s'kam ndonjë rmëri ollokhs irbil jitëk e nimirodrëp ehd nimitarim
Dhe lutjen- Asgjë, përgjysh.
të dy e bëj tani.
а н р е
FRATI LAURENS: Shpjegomв е С а к и лбупеР аbiro н акуpunën
ан и еинpa авозeарzgjatur.
бо аз овтсретсиниМ :чавадзИ
Se ndjesë s'merr përveç nunosj' e hapur.
tuireVTa
ROMEO: ës -ëthem
sPo,
inodgjysh.
epra
qaM hapur,
ës sëkilbuzemrënpeR e sëme cnektëhS parë
e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB
E bij e- Kapuletit
Nga po valëvit,
ma kanga lindja apo nga përëndimi?
marrë. :итачеП
Si zemr' e saj dhe e
- Nuk e di, gjysh.imja u bashkuan. :ipythS
Të gjitha, veç kurorës, u mbaruan. :жариТ
Tani ta them më mirë, duke shkuar :ihzariT
Se ku -dhe
Ngakurdeti, apo
dhe ngajemi
qysh toka?takuar
Dhe si këmbyem fjalë zumë dorë;
Po vetëm, zot, që sot na ver' kurorë. ***
Detyrë AGIMI: Sa është ora?
NËNA: Shtatë.
1. A keni dëgjuar apo lexuar më parë për Romeon dhe Zhulietën?
AGIMI
2. Kush janë : O, qenkam vonuar!
ata?
3. ÇkaNËNA : Jo, bir. Sot
simbolizojnë këtonëna do të të
dy personazhe?
4. Si përfundon kjo në
dërgojë tragjedi?
5. Çfarë përfundimi
AGIMI do t’i kishe dhënë ti?
: Mirë, nënë.
6. Përcaktojeni cila pjesë është dialog e cila monolog.
19799
179
Recensues:
dr. Ismet Osmani
BISEDA DHE DISKUTIMI
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Pyetje dhe detyra
Safet Nuredini
1. Ç'është
Gllumovë, biseda?
Shkup
2. Ç'është diskutimi?
3. Si duhet t'i argumentojmë mendimet tona në një diskutim?
Со
4.решение на Министерот
Thoni disa nga rregullatза образование
kryesore të и наука на Република Македонија бр.
diskutimit?
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се одобрува
5. Ç'detyra ka drejtuesi i diskutimit? употребата на овој учебник
Me
6.Aktvendimin
Zgjidhni trie ministrit të Arsimit
nga cilësitë dhe të Shkencës
e mëposhtme që itëquani
Republikësmë së
të Maqedonisë
rëndësishme
nr.për
22-991/1 të datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi i
drejtuesin e diskutimit. Argumentoni mendimin tuaj. këtij libri shkollor
- të на
Со решение jetë i mençur за образование и наука на Република Северна
- tëбр.
Македонија jetë i bukur
26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
- të dijë
за одобрување të dëgjojë
и употреба të tjerët
- të dijëe të
Me Aktvendimin ndërhyjë
- të ketë para
miratimin- dhe
të jetë i butë e këtij libri shkollor
përdorimin
- të dijë të vishet
- të dijë të merret vesh me të tjerët
- të dijëetë
Botues: Ministria hajë dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut
Arsimit
- të dijë të organizojë punën.
Печати:
Shtypi:
7. Zhvilloni një diskutim për njërën nga temat e mëposhtme:
Тираж:
Tirazhi: a) një film i shikuar.
b) një ndeshje sportive.
c) sjellja e nxënësve të shkollës sonë.
ç) suksesi i përgjithshëm në klasë.
d) pastërtia e nxënësve dhe e shkollës.
180
180
:seusneceR
Shpjegim
8. Lexoni tregimet e mëposhtme dhe diskutoni rreth tyre. inamsO temsI .rd
Të vlErëSojMë TolErAncën
- Mirëmëngjesi, Ilir! Përse u vonove? - e pyeti mësuesi.
a) pukhS ,gebnasaH
- Isha me nënën në spital, te Tanababai; është plagosur në kokë.
inideruN tefaS
- Po siÇ'bën
ndodhi? ashtu, mojme
- pyeti Kote?keqardhje mësuesi.
- Na thanë se një djalë deshi Kote të kalonte me vrap para pukhS makinës,
,ëvomullG
ndërsa babaiS'po e ngiste
është puna me shpejtësi, sepse po çonte një grua në spital.
jote.
Djali dhe gruaja shpëtuan, vetëm Tana babai iliu
maplagos
Q netjAnë .rd kokë.
.forp :rSot
osëhdoujg ta
rotkoper-
adeR
ojnë. Moj, mos je e marrë? Kam ardhë më parë.
кинбечqe
- Po, kush у јai ан атабертопу авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
овоdjalë?
Kote
ësino-deNuk
qaM ëdimë,
s sëkilbse
upiku
eR ëtme sëcnvrap.
ekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
- Përrofat
lloktë
hskeq,
irbil jtë
itëktillë
i imka,
irodredhe
ëp tehojotarpak,
im 11-02tha.60 mësuesi
.31 sëtad ëmet 1/1inat.
99-22 .rn
Tana
- Ti Ilir, kur të duash, shko tek babai, ke leje nga unë.
нревеÇ'thotë
С акилбуkjo
- аFaleminderit! murtajë!
п-еРtha
ан аIliri.
куан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдUnëО ан isha
атсонжzbehur. дорп есe.Kote
ав авужлоBallin дmbështeta
ог 0202 .10 .9mbi 2 до 1dorë
/521-6dhe
2 .рб bëja
ајинодsikur
екаМ
shikoja fletoren Ujkuetëdetyrave.
të hajë! Zemra më токиrrihte
нбечу аme н абforcë
ертопуdhe и ењnuk
авурбkisha
одо аз
guxim
ësinodas të ëktheja
eqaM s sëkilbukokën
peR ët sngaëcnekbanka
hS*ë*t e*hde tiIlirit".
misrA ëPot tirsikur
tsinim ebabai
nimidnievIlirit
tkA etëM
vdesë"?!
b)
Mami -m'i
Ç'podha bën shamia?
paratë, megjithëse
rollokhsmë irbilkish
jitëk ehequr
nimirodveshët
rëp ehd një
niminatë
tarim
më parë për - Asgjë, gjysh.
анpantallonat
ревеС акилбупdhe еР анuаnisa
куан иpër еинtëавоdalë.
зарбоTë аз оdera
втсреndenja
тсиниМ një :чавçast
адзИ
dhe u ktheva: - A po e valëvit era? ајинодекаМ
- Mami!
tuireV ës -ësPo,inodgjysh.
- Urdhëro, more
- Nga po valëvit, bir, ç'ke,ngas'të dalin
lindja apo paratë?
- Më dalin, më dalin, po e di pse i dua? :ipythS
- Nuk e di, gjysh.
- Ti më the se do të blesh diçka. Ti nuk shpenzon kot.
- Do të blej fruta dhe do të shkoj në spital te babai i një shokut :ihzariT
tim, Ilirit. - Nga deti, apo nga toka?
- Po, nga- Nga se deti,
vuannga babai deti...
i shokut tënd?
- Nga unë! - i thashë me gjysmë*zëri. **
-c)Ti!? Pse?
Mbështeta fytyrën në prehrin e saj dhe, duke qarë, i tregova gjithç-
ka. Kur mbarova, ajo nuk foli, por u ngrit, u vesh dhe dolëm bashkë.
NËNA: Shtatë.
Në një krevat pranë dritares, te pavijoni i dytë, pamë Ilirin që po
rrinte pranë të atit kokëlidhur. Kur na pa në derë, i ati i tha Ilirit gjithë
gëzim.
19891
181
Recensues:
- Shiko,
dr. Ismet Osmani shiko, më duket se ky është Loni, paska ardhur të më viz-
itojë! në Fakultetin e Filologjisë
profesor
“BllazheMeKoneski”, Shkupkëto fjalë, unë shtanga në vend. Rrushi sa s'më ra
të dëgjuar
nga duart. S'dija çfarë të bëja. Lashë rrushin në komodinë dhe iu hodha
Ibe Mustafa
të sëmurit nënëkrahë.
mësimdhënëse ShFK “25 Maji”
Hasanbeg,
- MëShkup
fal, xha Petro, më fal! Unë isha ai djali që deshi të kalonte
makinën. Nga unë e pësove ti.
Safet Nuredini
Ai mënë
mësimdhënës përqafoi.
Gllumovë, Shkup ta pyeste për shëndetin, ndërsa unë dhe Iliri dëgjonim
Mami filloi
dhe herë-herë shihnim njëri-tjetrin në sy. Me vështrimin e vet të çiltër,
Iliri më fali për atë që kisha bërë.
Pyetje dhe detyra
1. Diskutoni për veprimin e Ilirit.
2. Si do të kishe vepruar ti sikur të ishe në vend të tij?
Me Aktvendimin
3. Si e vlerësoni e ministrit
veprimin të Arsimit
e xha dhe të Shkencës
Petros dhe të të Republikës së Maqedonisë
Lonit?
4. Vlerësoni me nota (prej 1 deri në 5), personazhet e tregimit të
mësipërm në bazë të sjelljeve të tyre.
Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
182
182
:seusneceR
Shpjegim BARASPESHA (RESTITUCIONI)
inamsO temsI .rd
Dialogu apo bashkëbisedimi EDukAtA përveç se në pukdramatikë,
P.sh.: Edukata është fjalë abstrakte, por në fakt shumë e dukshme.
a)Çdo punë që bëni fëmijë, tregoni sa edukatë keni. pukhS ,gebnasaH
Tana
Fjalët: Urdhëro!,
Urdhëro Më fal!, fal Faleminderit!,
Faleminderit Të lutem! lutem janë pikënis-
ja. Nëse ju fëmijë i përdorni këto fjalë, atëherë dëshmoni se jeni të
edukuar. Kote
pukhS ,ëvomullG
T’i përshëndesësh
S' është punanjerëzit,
jote. të mos hedhësh mbeturina, të sillesh
mirë me të gjithë, të mos gënjesh, të ilmos
Tana
imaQ vjedhësh,
netjA .rd .fortë
p :rmos
osëhupërdorësh
jg rotkadeR
fjalë
.рб аtë
јинndyta
одекаМetj.
акиështë
лбупеРedukatë
ан акуан eи vërtetë.
еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Mos i кthuaj
инбечуdikujt
јово ан atë
атабqë
ертоnuk
пу авdo
урбtë
одоkishe
ес .догdashur
1102 .60të .31taдоthotë
1/199-2ty
2
dikush. Kote
Tana
Detyrë
атакулд1. О Dikush
ан атсонж ав ав у ж л
të ka ndihmuar .Kote
одорп есpërдоdiçka.
г 0202 .1Si0 do
.92 ta
до falënderosh
1/521-62 .рб ајeинsiодdo екаta
М
urosh atë, kur Ujku të të hajë!
është: токинбечу ан абертопу и ењавурбодо аз
rëBashkëmoshatari
p timidneV e airëmhsfjuaj.
elv tehodhzav 0202 .10 .92 sëtad ët 1/521-62 .rn tuireV ës
______________________________________________________________________
- Asgjë, gjysh.
______________________________________________________________________
Shoku juaj
tuireV ës -ësPo, i shkollës
inodgjysh. ose i klasës.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Një i panjohur. :жариТ
______________________________________________________________________ : ihzariT
______________________________________________________________________
***
Një kalimtar i rastit.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
NËNA: Shtatë.
Një i moshuar.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
19893
183
Recensues:
dr.Detyrë
Ismet Osmani
2. Kur i themi këto urime: për lindje, për ditëlindje, për martesë
Ibe Mustafa
apo për fejesë?
Hasanbeg, Shkup
Me jetë të gjatë! Për lindje
Safet Urime
Nuredinimartesën!
U trashëgofshi!
Gllumovë, Shkup
Me jetë të gjatë!
Qoftë
Redaktor me shëndet!
Urime fejesën!
Со решение
Urime на Министерот за образование и наука на Република Македонија бр.
ditëlindjen!
22-991/1 од 13.
U bëfsh 10006. 2011
vjeç!год. се одобрува употребата на овој учебник
Jetë të lumtur!

Detyrë бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста на Одлуката
3. Lexoni me vëmendje këto fjalë të arta të njerëzve të mëdhenj.
Shkruani
miratimin për secilën
dhe përdorimin veçshkollor
e këtij libri e veç se çfarë na mësojnë ato?
- Kur ta keni të qartë atë që doni ta shkruani, fjalët do t'ju
vijnë vetë (Horaci).
________________________________________________________________
Печати:
Shtypi: ________________________________________________________________
Тираж:
Tirazhi:- Dëgjoni këshillat e atyre që dinë shumë, po sidomos
dëgjoni ata që ju duan shumë (A. Graf).

________________________________________________________________
________________________________________________________________
- Mos ia lejo gjuhës sate të ecë para mendimit tënd (Shilone).

________________________________________________________________
________________________________________________________________
184
184
:seusneceR
-Shpjegim
Mos thuaj kurrë fjalë për të cilat më vonë do të inamsO temsI .rd
turpërohesh ose do të pendohesh (A. ësiGelio).
jgololiF e nitetlukaF ën roseforp
Dialogu pukdramatikë,
________________________________________________________________
apo bashkëbisedimi përveç se në hS ,”iksenoK eshumë
hzallB“
shpesh________________________________________________________________
a)
- Pa pasur njohuri nuk mund Tanatë shpikësh, ashtu sipnuk ukhS ,gebnasaH
mund të thurësh vargje pa ditur gjuhën (Ajnshtajn). inideruN tefaS
________________________________________________________________
Kote
________________________________________________________________ pukhS ,ëvomullG
- Njeriu që s'gabon, zakonisht Tanas'bën asgjë (Felps).
________________________________________________________________
Kote
________________________________________________________________
- Nëse doni që goja juaj të mos Tanagabojë, kini parasysh këto pesë
gjëra: kujt буkjo
пеРmurtajë!
С акиi лflisni, аpër
н акcilin
уан иflisni,
еинавоsiзарflisni,
бо аз тkur
оретсdhe
иниМ kuанflisni
еинешер оС
(Anonim).
________________________________________________________________
ësino________________________________________________________________
deqaM ës sëkilbupeR ët sëcnekhS*ë*t e*hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
- Jeta është një edukim i vazhdueshëm (Flober).
- Asgjë, gjysh.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
- Kur dikush thotë se i di të gjitha, do të thotë se nuk di :итачеП
asgjë- (Varoni).
Nuk e di, gjysh. :ipythS
________________________________________________________________
:ihzariT
________________________________________________________________
***
- Nuk ka errësirë më të madhe se padituria (Shekspiri).
________________________________________________________________
________________________________________________________________
NËNA: Shtatë.

- Ka shumë mënyra
NËNA: Jo, përnëna
bir. Sot të lexuar,
do të por
të duhet një zgjuarsi e
veçantë për të lexuar mirë (Flober).
________________________________________________________________
________________________________________________________________
19895
185
Recensues:
dr. Ismet Osmani RITREGIMI
(me gojë dhe me shkrim)
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup

Nastradini, sa herë e dërgonte të birin me shtambë të mbushte
Me Aktvendimin
ujë në krua,e rrihtee ministrit
atë. të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
- Pse e rrah? – e pyeti një ditë një miku i tij. Ai nuk bëri ndonjë faj.
- Ta rrah kur do ta thyejë shtambën? Ç'më duhet atëherë? Unë po
e Македонија
rrah para se ta thyej shtambën që të mos e thyej atë.
Detyrë
Печати:
Shtypi: Ritregojeni me shkrim këtë fabul.
Тираж:
Tirazhi:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
1186
86
:seusneceR
Shpjegim
MBRETI KAFSHËVE TË PYLLIT inamsO temsI .rd
hzallB“
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
Tregojnë Moj, mos je embreti
marrë? Kam ardhë sëmur më parë.
кинбse ечуluani,
јово ан атаберiтоkafshëve,
пу авурбодu о ес .дог 11rëndë
02 .60 dhe
.31 доkërkonte
1/199-22
ndihmë Kote
ësinodeqnga
aM ëtë s sgjitha
ëkilbupkafshët,
eR ët sëcnepër khStaët eshpëtuar.
hd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA eM
Ujku,roqëS'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqupër nga unë!
llokehndiente
s irbil jitëkveten
i imirtë
odrparë
ëp tehpas
otariluanit,
m 1102 .nxitoi
60 .31 siëpari
tad ët 1/19ta9-2parë2 .rn
Tana
dhe për t’i dhënë kurajë. Rrugës takoi një dhelpër, së cilës i tha:
нревеÇ'thotë
- аZonja акилбуkjo
Сdhelpër, пе-Рmurtajë!
aанeакkeуанmarrë
и еинаvesh
возарбseо аmbreti
з торетсynë
иниМështë
ан еиsëmurë?
нешер оС
аAi
такmund
улдО аtë н аketë
тсонжnevojë
ав авужpër рп ес .Kote
лодоndihmën дог 0tonë.
202 .1Eja
0 .92meдо 1mua
/521-ta
62 .vizitojmë.
рб ајинодекаМ
- Unë Ujku
kam punë të të hajë!
të tjera dhe nuk më mbetet kohë e lirë për të
ësinsa
parë odembretër
qaM ës sëkjanë ilbupsëmurë.
eR ët sëcneShkokhS*ë*tdhe
e*hd tndihmoje
imisrA ët tirti.
tsinim e nimidnevtkA eM
Ujku
b) vazhdoi
- Ç'po bën rrugën
shamia?i vetëm, por përgjigjja e dhelprës e nevrikosi
dhe vendosi -t’iAsgjë, japë një gjysh.mësim të mirë. Kur arriti para luanit, me
përulësi, i tha. - A po e valëvit era? ајинодекаМ
- Madhëri,
tuireV ës -ësPo, a jeni
inodgjysh. më mirë sot?
- Jo, i -dashur
Nga poujk, kamnga
valëvit, dhembje
lindjatëapo mëdha. Gjithnjë po bëhem
nga përëndimi? :итаkeq чеП
e më keq. Asgjë nuk po
- Nuk e di, gjysh. më përmirëson. : i p y thS
- Është një dhelpër
Gjyshi priti dhe mjeke,
pastaj mund të të shëronte. E takova:жdhe
që tha: ариТi
thashë që të-vinte Nga deti,me mua, apo nga ajo nuk më përfilli as mua, as ju. ariT
por toka? : i h z
Luani -uNga inatos,
deti,ulëriti dhe vendosi ta dënonte dhelprën. Mirëpo,
nga deti...
dhelpra porsa u nda nga ujku filloi të * *frikësohej,
* se mos ujku do t’ia
rrëfente c) luanitNËNA mospërfilljen
: Agim, zgjohu! e saj. Ndërroi menjëherë rrugë dhe pas pak
u gjet ne selinë AGIMI e: mbretit
Sa është të kafshëve.
ora?
- Nderime,
NËNA:madhëri,
Shtatë. si jeni sot? Kam disa ditë që bredh nëpër pyje
për të gjetur ndonjë
AGIMI ilaç për vonuar!
: O, qenkam ju, por jam e mendimit që ilaçi me i
dobishëm për NËNAsëmundjen
: Jo, bir. Sot tuajnëna
ështëdopërgatitja
të të e një furçe me mustaqet
e ujkut dhe fshirjadërgojë me to disa herë nëme
në shkollë ditë e vendit ku keni dhembje.
veturë.
Me të dëgjuar
AGIMI: Mirë, këto nënë.
fjalë, ujku u tromaks dhe i inatosur i ndërhyri:
- Mustaqet e mia janë të forta. Nuk shërbejnë për furça.
19897
187
Recensues:
- Ç’moshë ke ? - e pyeti dhelpra.
dr. Ismet
-5Osmani
vjeç.
profesor- në
OhFakultetin
sa mirë.e Filologjisë
Pikërisht këto janë më të përshtatshmet.
Shërbyesit e mbretit e mbërthyen me forcë ujkun dhe ia prenë
Ibe Mustafa
mustaqet. Përgatitën me ato një furçë dhe filluan ta gudulisin luanin aty
ku kishteShkup
Hasanbeg, dhembje dhe mbreti e ndjeu veten më mirë.
Dhelpra dinake fitoi mbi ujkun paditës.
Safet Nuredini
Ujkun,
mësimdhënës nëqë po kthehej
ShFK ashtu pa mustaqe, askush nuk e kishte frikë
më. EdheShkup
Gllumovë, në strofullin e tij nuk e njohën dot.
Redaktor gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili Nga folklori

Detyrë
Ritregojeni
nr. 22-991/1 të datës memiratohet
13. 06. 2011 gojë këtë fabul. i këtij libri shkollor
përdorimi

Печати:
Shtypi:
Тираж:
Tirazhi:
188
188
:seusneceR
Shpjegim
PËRSHKRIMI inamsO temsI .rd
(me gojë e me shkrim) ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
a) PlaKu dHe fËMIja pukhS ,gebnasaH
Tana
Kote
pukhS ,ëvomullG
Tana
Kote
Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
- Asgjë, gjysh.
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
të mendojmë, të PëRSHKRUAjmë
m Çka sheh në këtë fotografi? :жариТ
m Sa -vjeç : ihzariT
Ngaduhet të jetë
deti, apo ngaplaku?
toka?
m Çka- Nga
po bisedojnë
deti, nga ata?
deti...
m Përshkruaje dukjen e jashtme * *të* plakut.
c) NËNA: Agim,
m Përshkruaj zgjohu!
vetitë e brendshme të tij.
AGIMI: Sa dukjen
m Përshkruaje është ora?
e jashtme të djalit.
NËNA: Shtatë.
m Përshkruaj vetitë e brendshme të tij.
m Çfarë ka në çantë plaku.
m Pse plaku e mban bastunin në dorë.
19899
189
Recensues: fSHaTI IM
dr. Ismet Osmani
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini
Gllumovë, Shkup

Fshati im është i vogël, por i bukur dhe i rregulluar mirë. Shtrihet
në luginën
së Veriut e një kodre.
nr. 26-125/1 të datësështë
29. 01.i 2020
mbytur në blerimin
vazhdohet e pemishteve.
vlefshmëria Kodra
e Vendimit për
është e veshur
miratimin me pylle këtij
dhe përdorimin të bukur ahesh.
libri shkollor
nëМинистерство
Издавач: fund të fshatit rrjedh një иpërrua
за образование i kthjellët.
наука на Републикаnë të lahen tufa të
Северна
bardha
Македонија patash dhe rreziten në diell. Pak më tutje shtrihen livadhe e
Botues: të
fusha Ministria
blerta.e midis
Arsimittyre
dhe ekalon
Shkencës
një eurë
Republikës
e gjerë.së Maqedonisë së Veriut
Печати:në mes të fshatit tonë gjendet shkolla e re dhe biblioteka me
Shtypi: libra të mirë e të bukur. Aty ka radio e televizor. Shpesh aty
shumë
Тираж: edhe filma.
shohim
Tirazhi:
Zemra më vlon nga gëzimi, kur shikoj se sa i bukur është fshati
ynë.
Ata që vijnë në fshatin tonë për të parën herë, habiten se sa ka
përparuar.
Të shprehurit krijues
Përshkruaje me shkrim qytetin, fshatin apo lagjen tënde. Së pari

titulloje atë.
190
190
:seusneceR
Shpjegim
NJOFTIMI inamsO temsI .rd
(me gojë e me shkrim) ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
MENDO MIRË E PASTAJ FOL OSE SHKRUAJ! afatsuM ebI
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
Kur dikush flet ose shkruan pa rregull, rëndom thuhet: „Atë nuk
mund ta kuptosh as kur flet as kur shkruan“. ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmisëm
Kote
Ja, kështu shkruajnë e flasin edhe disa nxënës. Fjalive pukhtëS ,tyre
ëvomnukullG
mund t’i gjesh as kryet as bishtin. ilimadihet
Nuk Q netjAse.rdku .forështë
p :rosëhfillimiujg rotkeadku
eR
Tana
.рб ајинодi еtyre.
mbarimi каМ акилбупеР ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
Përpiquni ta rregulloni këtë hartim të një shokut tuaj të paku-
Kote
S'mund të rri këtunë,
jdesshëm. rRishkruajeni Kam të tjera sipas punë, po hiqu nga unë!
ollokhs irbil jitëkduke
i imiriodradhitur
rëp tehotarfjalitë
im 1102 .60 .31rrjedhës sëtad ët 1logjike
/199-22 .tërn
ngjarjes. Tana
С акилбуkjo
пеРmurtajë!
ësinoPas
deqaMmësimit
ës sëkilbkthehemi
upeR ët sëcnë
nekhshtëpi.
S*ë*t e*hdNgrihemi
timisrA ët therët
irtsinimdhe takohemi
e nim idnevtkA enë
M
krye rtë
ëp rrugës.
b)
timidneVNëe airëmhsfelarrijmë
- Ç'po shkollë
v tehodhzav 0202 .me
bën shamia? gjithnjë
10 .9kohë.
Çdo mëngjes
- Asgjë, ne shkojmë bashkë në shkollë. Unë dhe Fatosi jemi
gjysh.
shokë klase.- A po e valëvit era? ајинодекаМ
tuireV ës -ësPo,
inodgjysh.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
:ihzariT
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
***
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
NËNA: Shtatë.
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
19991
191
DETyRË:
Recensues:
dr. Ismet
Më Osmani
poshtë janë ngatërruar padashur fjalitë e temës Shkollimi i
njerëzve dhe të temës Ushqimi. Rishkruani fjalitë e mëposhtme në
vendet e duhura që të fitoni dy tekste.
Ibe Mustafa
Hasanbeg, Shkupmësojnë për të ditur më shumë. Çdo gjë që e hamë dhe e
Njerëzit
Safet
pimëNuredini
ndikon në trupin tonë. Në shkollë mësojmë gjërat themelore.
Ushqimi
Gllumovë, na jep energji për jetë. Ne mësojmë gjatë gjithë jetës. Njerëzit
Shkup
mund të jetojnë disa javë pa ushqim, por vetëm pak ditë pa ujë. Fëmija
mëson shumë gjëra para se të bëhet pesë vjeç. Gjysma e njerëzve në botë
vuajnë nga
22-991/1 од 13.uria. Nëгод.
06. 2011 botë ka ushqim
се одобрува të mjaftueshëm
употребата për të gjithë.
Dituritë
Me e fituara
Aktvendimin gjatë jetës,
e ministrit njerëzit
të Arsimit dhe tëiShkencës
shkruajnë në libra. së Maqedonisë
të Republikës
SHKOLLIMI I NJERËzvE
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Печати:
Shtypi:
USHqIMI
Тираж:
______________________________________________________________________
Tirazhi:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
192
192
TEATRI :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
AI DI VETË
(Skena
Dialoguështë apo ebashkëbisedimi
hapur pjesërisht,përveç kështu se që shihet
në hSpjesa
,”ikseneoK eshumë
pukdramatikë, hzallB“
mesme e skenës, e cila paraqet klasën. Shihet
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. mësuesi dhe Edmondi, e
afatsuM ebI
prapa tyre, tabela, tavolina, karrigia. Mund”ijtë
P.sh.: aMndihet
52“ KFeventualisht,
hS ën esënëhdmipër-sëm
jashta,a)të kolliturit e të qeshurit e nxënësve, të cilët nuk shihen). pukhS ,gebnasaH
Tana
Ç'bënPra, ashtu, moj Kote? inideruN tefaS
MËSUESI: Edmond, trego pse je vonuar prapë? Fol me zë
që të ndiejë tërë klasa. Kote
pukhS ,ëvomullG
EDMONDI: Më falni, m'u këput ilidhësja limaQ netjeAkëpucëve
.rd .forp :rodhe
sëhujg rotkadeR
Tana
.рб ајиkërkova
нодекаМ njëакилtjetër,
бупеР аpor н акуnukан и eеиgjeta...
навозарбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
MËSUESI: Mirë. Por, edhe dje аje
к и н б еч у ј ов о а н а та б е р то п у рбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-22
вуvonuar.
Kote
ësinoEDMONDI:
deqaM ës sëkiPo, lbupeR ëfalni...
t sëcnekhAjo S ët ndodhi
ehd timispër
rA ëtshkak
tirtsinim
seehiqu
nim idnevtte
kA eM
S'mund tëmë rri këtunë, Kam të tjera punë, po u ndalanga unë!
bukëpjekësi. Më ndali një plak Tanadhe më vonoi duke më treguar se
si dikur buka ka qenë pjekur më mirë se sot.
атакулдMËSUESI:
О ан атсонжMirë.ав авуж Por,
лодоedhe .Kote
рп ес pardje
дог 020je2 .1vonuar.
0 .92 до 1A/5të
21-kujtohet?
62 .рб ајинодекаМ
Ujku të
EDMONDI: Mëtëkujtohet,
hajë! токинбmë
si jo. Ende ечу djeg
ан абgjuha
ертопу qyshse
и ењавурuбодо аз
ësinopërvëlova.
deqaM ës sëkPërilbupmëngjes
eR ët sëcnma *ë*t e*hd qumështin
ekhSprunë timisrA ët tirtsvalë...
b) U detyruam
- Ç'po ta hedhim
bën shamia? rolprej
lokhsnjë
irbilgote
jitëk në
e nitjetrën...
mirodrëp ehd nimitarim
MËSUESI:- Asgjë, gjysh.
анревеСPo, акиmë
лбупkujtohet,
еР ан акуанmë и еkujtohet
инавозарбedheо аз овmua.
тсретсKe
иниМ :чавадзИ
treguar... Ashtu në atë punë të kanë kaluar pesë ајинодекаМ
tuiminuta.
reV ës -ësPo,
inMirë,
odgjysh.
eqaM ës sëkilbuKjo
Edmond. peRka
e sëndodhur
cnekhS e epardje,
hd timisrAtëe airtsiniM :seutoB
mërkurën, por, ti je vonuar edhe të martën. A të kujtohet? :итачеП
EDMONDI: Po, si jo! Të martën kemi ndjekur miun nëpër
dhomë. Askush nuk ka guxuar ta çelë derën. Ashtu kishte :ihzariT
urdhëruar
- Ngababai që tëdeti...
deti, nga mos na ikte miu.
MËSUESI: Po, po më kujtohet. Për * * *atë ti nuk ke guxuar të
dalësh
c) përjashta
NËNA: Agim,pa marrë fund i gjithë ai
zgjohu!
AGIMI: Po
pështjellim. Satë
është ora?Nëse nuk mashtrohem, ti edhe të
hënën?
hënënNËNA : Shtatë.
je vonuar. Trego, nëse të kujtohet, por mos na kallëzo
prapë AGIMI: O,qumështin
lidhëset, qenkam vonuar!
ose që ndoshta ta kanë fshehur fletoren
ndokund.
EDMONDI: Shumë mirë më kujtohet. Por, të hënën kam
pasur ditëlindjen dhe, ndërsa të gjithë u radhitën për të ma
19993
193
Recensues:
uruar...
dr. Ismet Osmani
MËSUESI: Pra, tash dimë pse je vonuar për shkollë prej të
hënës e deri të enjten. Sikur të dije të na kallëzosh pse do të vono
hesh nesër të premten, që kështu të plotësojmë tërë javën dhe ti
Ibe Mustafa
do të kishe
mësimdhënëse në ShFKmarrë pesëshe në vonesë.
“25 Maji”
Hasanbeg, Shkup
EDMONDI: Pesëshe?
Safet Nuredini
MËSUESI: Po, pesëshe. Por, sigurisht ti nuk e di që më parë.
EDMONDI:
Gllumovë, Shkup E di... e di edhe për nesër.
MËSUESI: Si mund ta dish përpara?
EDMONDI: E di. Nesër në mëngjes, para fillimit të mësimit, do
tëод
22-991/1 më13.vijë
06. tezja ngaсеUlqini.
2011 год. одобрува употребата на овој учебник
MËSUESI:
Me Aktvendimin Tezja?tëEArsimit
e ministrit çfarë do
dhetë
të bësh?
Shkencës të Republikës së Maqedonisë
nr. 22-991/1 të datës 13. 06. 2011 miratohet përdorimi
EDMONDI: E dini... se me të nuk jam parë i këtij tre
librivjet
shkollor
me radhë...
do të zemërohet në qoftë se largohem prej shtëpisë posa ajo të vijë.
Më duhet
Македонија të rri од
бр. 26-125/1 me29.
të01.
më2020
së paku
год. сеnja pesë minuta.
продолжува важноста на Одлуката
(Perdja bie)
DETYRË
r Lexojeni
Издавач: në role eзаme
Министерство zë këtë pjesë
образование të на
и наука dramës. KiniСеверна
Република kujdes
ngritjen dhe uljen e zërit (intonacionin).
TË KUPTOJMË PËRMBAJTJEN
Печати:
Shtypi:
v Cilat janë personazhet e kësaj pjese?
Тираж:
v Cili është personazhi kryesor?
Tirazhi:
v Përshkruani vetitë e Edmondit.
v Cila është tema e këtij teksti?
v Çfarë na porosit kjo pjesë e dramës?
BISEDIM
m A vonoheni edhe ju në mësim?

m A e tregoni të drejtën apo krijoni gënjeshtra?
m Po në shtëpi, a i gënjeni edhe prindërit?
m A bën të gënjejmë?
m Pse nuk duhet të gënjejmë?
m Pse themi “Gënjeshtra i këmbët të shkurtra”?
194
194
BIBLIOTEKA :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
DETYRË ë s i j g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën roseforp
-Dialogu
Lexojeniapo këtë bashkëbisedimi
tregim. përveç se në pukdramatikë,
shpesh- Çfarë
haset na edhe mëson në veprat ai? e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuM ebI
P.sh.: LIBRAT ”ijaM 52“ KFhS ën esënëhdmisëm
a) pukhS ,gebnasaH
Tana
NdarjaÇ'bën ime nga ashtu, librat moj ishteKote? tepër e rëndë. Më dukej vetja inidseeruN tefaS
i trad-
hëtova ato, nga se nuk e mbajta Kote benë e dhënë se do të jemi gjithnjë së
pukhS ,ëvomullG
bashku. S' është puna jote.
Para se t'u ktheja shpinën,Tana ua hodha ilimaQ nnjë etjAvështrim
.rd .forp :rotë sëhgjithave
ujg rotkadme eR
.рб ајин"Lulin
radhë. одекаМeакvocërr" илбупеР ан акуаeн иkapën еинавоca зарбtë о аdridhura
з торетсиниМ ан еинешер оС
Moj, mos je sikur e marrë? Kam ardhë më parë. dhe më thoshte
к и н б е ч
"merrëm edhe mua të të gjendem у ј о в о а н а т а б е р т о п у а в ур б
pranë, edhe о д о е с .доpse г 110jam 2 .60 i.31zbathur до 1/199-pa 22
Kote
ësinodeqdo
këpucë, aMta ës zë sëkinjëlbupshteg".
eR ët sëc"Afërditës"
nekhS ët ehd iu timmbushën
isrA ët tirtsinsytë im e nlot, imidsikur
nevtkAm'u eM
lut që mos ta lë në duart e kriminelëve. Ogiqi me këmbor dhe kecat.re
r o l l o k h s i r b i l j i t ë k i i m i r o d r ë p t e h o t a r i m 1 1 0 2 . 6 0 . 3 1 s ë t a d ë t 1 / 1 9 9 - 2 2 n
Tana
Naimit i kishte kapluar frika se do t’ua nxjerrin sytë korbzinjtë. "Sarajeve
të bardha" еÇ'thotë
анревsikur лбуkjo
С акиfilluan пеРmurtajë!ан аshembeshin
t'u куан и еинавозthemelet. арбо аз торетсиниМ ан еинешер оС
атакулдSecili
О ан аlibër
тсонжmë ав авdukej ужлодоse ес .Kote
рпishte догshumë0202 .10i pikëlluar
.92 до 1/521për -62 ndarjen
.рб ајинодtonë. екаМ
Vetëm librat e historisë dhe të romantikëve, që qëndronin disa rafte më
ësinsikur
lart, odeqaM nuk ës sipeshin.
ëkilbupeRMë ët sëbëhej
cnekhSse *ë*tmë e*hd thonin
timisrA ë"Jemi t tirtsinmësuar
im e nimit'u dnevpërbal-
tkA eM
lojmë furtunave
b) - Ç'po të bën këtilla, shamia?shko ti, shko, të shkoftë puna mbarë! se nuk
frikohemi ne". "Mos
- Asgjë, gjysh. më lerë këtu", më tha "Lahuta e Malcisë", ti e di se
pushka dhe -kënga A po enuk valëvit shkojnëera? njëra pa tjetrën. ајинодекаМ
Dhe njëmend
tuireV ës -ësPo, eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsinkeqardhje
inodgjysh. "Lahutën e Malcisë" e futa në trastë, me iM :seutoB
që nuk mundja t'i merrja me vete edhe të tjerat. Kështu ishte ndarja ime
nga librat, kujtimi për të cilat më shoqëronte kudo, në fushëbeteja, :ipytnëhS
- Nuk e di, gjysh.
istikame e ndeja të tjera. Shpesh i shihja edhe në ëndërr. Më dukej se
çdo ditë i merrja në dorë dhe ua ledhatoja faqet. :ihzariT
Kështu vazhdoi me muaj të tërë derisa një ditë u ktheva në shtëpi.
Vendi i parë- Nga që e deti, vizitova nga ishtedeti... biblioteka. Asnjëri libër nuk ishte në
vendin e vet. "Lulin e vocërr" e gjeta të*gjymtuar ** në një kënd krejt tjetër.
c) NËNA : Agim, zgjohu!
"Lulet e verës" ishin vyshkur në tërësi. "Afërditës" nuk ia gjeta fare
kopërtinat. Kecat AGIMI: e Sa Naimit ështëgati ora? sa nuk ishin tretur.
: Shtatë.
Shumë të tjera ishin hedhur në pluhur dhe mbeturina, ndërsa
NËNA
mbi kopertinat AGIMIe: tyre O, qenkam shiheshin vonuar! gjurmët e këpucëve të kriminelëve.
"Hasan Prishtina", NËNA: Jo, "Bajram
bir. SotCurri", nëna do "Azem të tëBejta" e shumë të tjera ishin
tretur fare. Para derës dërgojë së hyrjes
në shkollë shiheshin me veturë. gjurma të zjarrit.
Riza Haziri
19995
195
Recensues: LEKTYRA E PARË E LEXUAR
dr. Ismet Osmani
profesor në Fakultetin eSot bleva një lektyrë
Filologjisë
“Bllazhe Koneski”, Shkupqë më dha mësuesja detyrë,
Ibe Mustafa kishte poezi plotë
mësimdhënëse në ShFKthash“25 Maji”
këtë s’e kuptoj dot.
Hasanbeg, Shkup
Safet Nuredini Por gabova pa masë
mësimdhënës në ShFKse “Sami
çdoFrashëri”
poezi që vinte pas,
Gllumovë, Shkup
më mbushte me gëzim
Redaktor gjuhësor: prof. dr. Ajten
vetë bëja Qamili
komentim.
22-991/1 од 13. 06. 2011 год. се
Babit, одобрува
mamit употребата на овој учебник
i thashë
- edhe
Me Aktvendimin e ministrit një lektyrë
të Arsimit dhe tëeShkencës
pashë, të Republikës së Maqedonisë
nr. 22-991/1 të datës 13.
me 06.poezi
2011 miratohet
plotë përdorimi i këtij libri shkollor
do ta marr që sot.
Македонија бр. 26-125/1 од 29.poetja
E para 01. 2020 год. се Mamaqi
Adelina продолжува важноста на Одлуката
zemrën ma kënaqi,
e dytatë Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
“Keci bardhosh''
që kaloi kurthin shëndosh.
Македонија Në vazhdim e di
do tëdhe
Botues: Ministria e Arsimit shkoj shpesh
e Shkencës në librari,së Maqedonisë së Veriut
e Republikës
Печати: do të marr lektyrë
Shtypi: edhe pa pasur detyrë.
Тираж:
Tirazhi:
INTERNETI
Jam botë pa skaj

më quajnë internet,
informata brenda mbaj
për çdo gjë në jetë.
Për dituri a argëtim

pandarë ju shërbej,
veç kliko miku im
për ty çdo gjë do të gjej.
196
196
PËRMBAJTJA :seusneceR
Shpjegim
inamsO temsI .rd
ë s i j
Historiku i gjuhës shqipe ...................................................................g o l o l i F e n i t e t l ukaF ën rosefor4p
Përngjashmimi i bashkëtingëlloreve ................................................... 9
shpesh haset edhe në veprat e tjera letrare, si dhe në jetën e përditshme. afatsuM e10 bI
Theksi i fjalës ...................................................................................
Gjinia a) e emrit ................................................................................... pukhS ,gebnas12 aH
Tana
Shumësi i emrave ............................................................................. 15
Ç'bën ashtu, inideruN tefaS
Kategoritë gramatikore të moj Kote? ..................................................
mbiemrit ”irëhsarF imaS“ KFhS ën sënëhdmis18 ëm
Kote
Numri i mbiemrit ............................................................................. 19
pukhS ,ëvomullG
Kategoria e rasës te mbiemrat ..........................................................
ilimaQ netjA .rd .forp :rosëhujg rotkad21 eR
Tana
Kategoria e shkallës te mbiemri ....................................................... 22
Kategoritë gramatikore Moj, mos je e përemrit marrë? Kam ardhë më parë.
кинбечу јово të ан атабертопу...................................................
авурбодо ес .дог 1102 .60 .31 до 1/199-23 22
Përemri Kote
ësinodeqvetor aM ës...................................................................................
sëkilbupeR ët sëcnekhS ët ehd timisrA ët tirtsinim e nimidnevtkA 24 eM
Përemri dëftor S'mund të rri këtunë, Kam të tjera punë, po hiqu nga unë!
rollok..................................................................................
hs irbil jitëk i imirodrëp tehotarim 1102 .60 .31 sëtad ët 1/199-2225 .rn
Tana
Përemri pyetës .................................................................................. 26
Koha e аpakryer нревеÇ'thotë илбуkjo пеРmurtajë!
С ак.................................................................................
ан акуан и еинавозарбо аз торетсиниМ ан еинешер 27 оС
аKoha
такулдeОkryer ан атсeонthjeshtë лодорп ес .Kote
жав авуж....................................................................
дог 0202 .10 .92 до 1/521-62 .рб ајинодек39 аМ
Vetat e foljesUjku të të hajë!
.................................................................................... 31
ë s i n o d e q a M ë s s ë k i l b u p e R ë t s ë c n e k h S* ë*t e*
Gjymtyrët kryesore të fjalisë ............................................................. e32
h d t i m i s r A ë t t i r t s i n i m e n i m i d n e v t k A M
Kuptimi b) i parë dhebën
- Ç'po kuptimishamia? i figurshëm i fjalëve ............................... 34
Krahinorizmat ..................................................................................
- Asgjë, gjysh. 35
Neologjizmat- .....................................................................................
A po e valëvit era? ајинодека35 М
Përdorimi i zanoreve
tuireV ës -ësPo, inodgjysh. i dhe y .............................................................
eqaM ës sëkilbupeR e sëcnekhS e ehd timisrA e airtsiniM :seutoB 37
Përdorimi i drejtë
- Nga ipo togjeve
valëvit,të zanoreve
nga lindjaua, uaapo ue,
uenga ie, ye .........................
ie përëndimi? :итач38 еП
Përdorimi i drejtë i bashkëtingëlloreve
- Nuk e di, gjysh. q, ç; gj, xh; r, rr; h, f, nj, : i
v..
v p y t
39hS
Gjyshii priti
bashkëtingëlloreve
dhe pastaj tha:r, rr ...................................... :жар40 иТ
Përdorimi i drejtë : i h z a r iT
- Nga ideti, apo nga toka? h, nj, f, v ............................. 41
bashkëtingëlloreve
- Nga ideti,
togjeve
ngatëdeti...
bashkëtingëlloreve ............................... 42
Programi kompjuterik për drejtshkrim *..............................................
** 43
LEXIMc) LETRAR
Veçoritë e poezisë
AGIMI: artistike
Sa është................................................................
ora? 46
Llojet e poezive
NËNA lirike ......................................................................... 49
: Shtatë.
Poezia e dashurisë
AGIMI: O, ............................................................................
qenkam vonuar! 49
Poezia sociale ...................................................................................
NËNA : Jo, bir. Sot nëna do të të 51
Poezia e peizazhit .............................................................................
dërgojë në shkollë me veturë. 53
Poezia patriotike
AGIMI:...............................................................................
Mirë, nënë. 55
Elementet pamore dhe dëgjimore të poezisë ....................................... 57
19997
197
Recensues:
Figurat stilistike ............................................................................... 60
dr. Ismet eOsmani
Ndarja letërsisë sipas gjinive .......................................................... 62
Veçoritë e Fakultetin
profesor në e Filologjisë ........................................................... 64
poezisë epiko-lirike
Fabula dhe përmbajtja e tekstit ......................................................... 68
Ibe Mustafa
Veçoritë e tregimit ............................................................................ 74
Novela
Hasanbeg, ..............................................................................................
Shkup 77
Narratori (rrëfyesi) ............................................................................ 80
Safet Nuredini
Llojet e dramës
mësimdhënës .................................................................................
në ShFK “Sami Frashëri” 84
Tragjedia .......................................................................................... 84
Gllumovë, Shkup
Komedia ...........................................................................................
Redaktor gjuhësor: prof. dr. Ajten Qamili 88
Drama .............................................................................................. 90
Dialogu
22-991/1 од dhe13.monologu
06. 2011 год. ......................................................................
се одобрува употребата на овој учебник 95
TË Aktvendimin
Me shPREhURIT dhEtëKRIJIMTARIA
e ministrit Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë
Biseda dhetëdiskutimi
nr. 22-991/1 datës 13. 06. ......................................................................
2011 miratohet përdorimi i këtij libri shkollor 101
Të treguarit ..................................................................................... 104
Baraspesha
Со решение на(restitucioni)
Министерот за................................................................
образование и наука на Република Северна 107
Македонија бр. 26-125/1 од 29. 01. 2020 год. се продолжува важноста
Ritregimi (me gojë dhe me shkrim) ................................................. 110 на Одлуката
Përshkrimi (me gojë e me shkrim) .................................................. 112
Me Aktvendimin
Njoftimi (me gojë e ministrit të Arsimit.......................................................
e me shkrim) dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë 116
Rregullat e shkrimit të tekstit ......................................................... 117
Teatri ............................................................................................. 119
Filmi .............................................................................................. 122
Biblioteka .......................................................................................
Botues: Ministria e Arsimit dhe e Shkencës e Republikës së Maqedonisë së Veriut 124
Programi
Печати: COBISS OPATS për të kërkuar në mediotekë ....................... 127
PYETJE,
Shtypi: UshTRIME, dETYRA, LEXIM LETRAR, InTERPRETIM,
TË shPREhURIT KRIJUEs, PUnË KREATIvE ..................... 129-196
Тираж:
Tirazhi:
Përmbajtja ...................................................................................... 197
198
198

албански

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

албански

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Asllan Hamiti

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

përvetësojnëAGIMI edhe : mënyrën

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Pema gjuhësore indoevropiane

r Shikojeni pemën gjuhësore indoevropiane. Çfarë vëreni në të?

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Çfarë dallimi vëreni?

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

Mbiemrat e nyjshëm i kanë nyjat i, e, të në rasën emërore; kurse

Mbiemrat e nyjshëm e bëjnë gjininë femërore nga gjinia

Со решение наMësuesi ishteзаpo

Në gjuhën popullore dhe letrare, për të shprehur shkallë shumë të

Uji i burimit ishte akull i ftohtë.

Emërore unë ti ai ajo

Emërore ne ju ata ato

AGIMI: Sa është ora?

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Emrat Ardiani, Ermira, nëna dhe kali janë kryefjalë.

Kryefjala gjendet me njërën nga pyetjet: kush? (për njerëz), cili?

Bashkë me arsimtarin në Fjalorin shpjegues të shqipes gjeni disa

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

Në të folmen tënde a i dalloni bashkëtingëlloret /r, rr/?

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

Në laboratorin kompjuterik të demonstrohet mënyra e përdorimit të

Ah, dua dhe lulet,

bilbili t'ia thotë

Duart tona janë punëtore,

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

kapërdihet -NËNA : Jo, bir. Sot nëna do të të

Pashko Vasa (1825-1892 )

AGIMI: Iku nata, dolivonuar!

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

Metafora (nga greq. metaphorá – bartje, ndërrim kuptimi) ka për-

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

Mori bijë, bijë e Lalës,

AGIMI: EO, ugarevet

AGIMI: Sa është ora?

AGIMI: O, qenkam vonuar!

NËNA: Jo, bir. Sot nëna do të të

dërgojë në shkollë me veturë.

- Dëbimi nga toka e vet e familjes së Shpiragajve;

- Pilo Shpiragu e Koz Dynjaja, që tipizojnë figurën e fshatarit

Со решение на Министерот за образование и наука на Република Северна

1. a) fjalë e huaj: 3. a) fjalë e huaj:

b) fjalë shqipe: b) fjalë shqipe:

2. a) fjalë e huaj: 4. a) fjalë e huaj:

b) fjalë shqipe: b) fjalë shqipe: