Professional Documents
Culture Documents
Διαγώνισμα στο κεφάλαιο «Οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ο αι.» [σ. 42-
54]
ΘΕΜΑ Α1
γ. Η εργατική τάξη.
δ. Οι μεγάλοι γαιοκτήμονες.
3. Η αποκατάσταση των προσφύγων έγινε χάρη:
Παρόλο ότι ως το 1917 πολύ λίγα είχαν γίνει προς την κατεύθυνση μιας
αγροτικής μεταρρυθμίσεως είναι γεγονός ότι ο Βενιζέλος και το κόμμα του
υπήρξαν υποστηρικτές της μικρής οικογενειακής ιδιοκτησίας, πράγμα που
ανταποκρινόταν στις επιθυμίες και την πολιτική μιας ανερχόμενης τάξεως
επιχειρηματιών που ευνοούσε έναν καπιταλιστικό τρόπο οργανώσεως της
παραγωγής. Ως την έκρηξη όμως του Α' Παγκοσμίου πολέμου, η κυβέρνηση
δεν είχε ακόμα διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αγροτικών
μεταρρυθμίσεων και συνέχισε να μένει πιστή στην αρχή της σταδιακής
απαλλοτριώσεως με αποζημιώσεις. Μετά την προσάρτηση της Μακεδονίας,
όμως το πρόβλημα έγινε πιο πιεστικό. Η κατάσταση των αγροτών στη
Μακεδονία ήταν πολύ χειρότερη από εκείνη των χωρικών της Παλαιάς
Ελλάδος. Στην πραγματικότητα η κατάσταση τους δεν ήταν καλύτερη από την
κατάσταση των δουλοπάροικων του Μεσαίωνα. Μετά μάλιστα την εισροή
χιλιάδων προσφύγων σαν συνέπεια των Βαλκανικών πολέμων, κατάσταση
αυτή χειροτέρεψε. Αργότερα, οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν από τον Α'
Παγκόσμιο πόλεμο είχαν σοβαρότατες επιπτώσεις στο αγροτικό πρόβλημα.
Μετά το φθινόπωρο του 1915, οι βόρειες επαρχίες της Ελλάδος έγιναν πεδίο
πολέμου. Η επικρατούσα ανασφάλεια και τελικά, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις,
που επεκτάθηκαν και σε ελληνικές περιοχές, προκάλεσαν μαζική έξοδο των
χωρικών προς τις πόλεις, όπου υπήρχε μεγαλύτερη ασφάλεια. Όπως ήταν
φυσικό, η παραγωγή έπεσε απότομα στις περιοχές αυτές, ιδιαίτερα μετά την
κατάληψη της ανατολικής Μακεδονίας από τους Βουλγάρους, τον Αύγουστο
του 1916. Η κρίση στη Μακεδονία επιδεινώθηκε από την παρουσία 150.000
περίπου προσφύγων από τη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Κάτω από τις συνθήκες
αυτές, η ανάγκη για μεταρρύθμιση έγινε εντονότερη και προωθήθηκε
αποφασιστικά από τη μεταρρυθμιστική αριστερά της επαναστατικής
προσωρινής κυβερνήσεως του Βενιζέλου.
ΘΕΜΑ Β2: Με βάση το παράθεμα και τις πληροφορίες που αποκομίσατε από
το βιβλίο σας: α) Να σχολιάσετε τις συνθήκες υπό τις οποίες βρισκόταν η
εργατική τάξη στην Ελλάδα κατά τα τέλη του 19ου αι. και τις αρχές του 20ου
αι. και τους λόγους που ήταν αδύνατη η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος
κατά την ίδια περίοδο. (Μονάδες 15) β) Να τεκμηριώσετε την άποψη του
βιβλίου σας ότι «η Φεντερασιόν αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για το διάδοση
σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα». (Μονάδες 10)
Για την πρώτη απεργία των μεταλλωρύχων του Λαυρίου, έχουμε πολύ λίγες
πληροφορίες. Γνωστό μονάχα είναι πως η απεργία του 1883 είναι η πρώτη, όχι
όμως και η τελευταία που έγινε στα μεταλλεία του Λαυρίου. Η δεύτερη
απεργία έγινε το μήνα Ιούλη του 1887. Πρέπει να το τονίσουμε πως οι
μεταλλωρύχοι του Λαυρίου δεν ήταν καθόλου οργανωμένοι στα χρόνια εκείνα.
Το ταξικό τους ένστικτο όμως τους έσπρωχνε στην απεργία, γιατί περνούσαν
μια ζωή σκυλίσια. Δούλευαν 12-14 ώρες και παίρνανε μεροκάματο από 2 ίσαμε
3 δραχμές. Αν ρωτάτε το που κοιμόντουσαν, θα φρίξετε διαβάζοντας τις
εφημερίδες της τοτινής εποχής. Οι σκλάβοι της αρχαιότητας δε ζούσαν
χειρότερα από τους νεότερους σκλάβους του Σερπιέρη. Εξάλλου δεν περνούσε
βδομάδα που να μη σκοτωθούν κι ένας δύο εργάτες από τα βουλιμέντα και τα
φουρνέλα. Στην θέση Δασκαλειό, εκεί που ήταν στα χρόνια εκείνα ανοιγμένο
μεταλλείο, παραχώθηκαν πολλοί εργάτες, χωρίς η Εταιρεία να δώσει πεντάρα
τσακιστή γι' αποζημίωση στις οικογένειες τους. Ακόμα οι παλιοί Λαυριώτες
διηγούνται πως ο Σερπιέρης είχε φκιάσει στο δεύτερο πάτωμα του πηγαδιού
της Καμάριζας, πλάι στη μηχανή, μια μαρμαρένια κάμαρα, κι' εκεί κρύβονταν
τα πτώματα των σκοτωμένων από τα φουρνέλα και τα βουλιμέντα. Τη νύχτα ο
καροτσέρης Κάλιος Μάνθος, από τους σπιτικούς του Σερπιέρη, μαζί με άλλους
πιστούς της Εταιρείας βγάζανε στα κρυφά τα πτώματα και τα πήγαιναν και τα
παράχωναν στα πεύκα του Άη Κωνσταντίνου. Έτσι, κάτω από τις συνθήκες
αυτές, που θύμιζαν μεσαίωνα, οι μεταλλωρύχοι για δεύτερη φορά σηκώνουν
κεφάλι κι' απεργούν.