ระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา

โรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม

ดร. แสงโฉม ศิริพานิช

สานักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค
sangchom@health.moph.go.th

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 1

 การเฝ้าระวัง สอบสวนโรค การศึกษาวิจัย

เฝ้าดูความผิดปกติ หาสาเหตุ การเกิดปัญหา ศึกษากลไกปัญหา

ติดตามปัญหา กลุ่มเสี่ยงใหม่ แนว แนวทางมาตรการ
ทางการแก้ไขปัญหา ประเมินผล
สื่อสาร / เตือนภัย ให้ความรู้ / แก้ไข ปรับปรุงนโยบายหรือ
มาตรการควบคุม ป้องกันโรค
WHAT WHEN WHERE WHO WHY HOW

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 2

Surveillance = Statistic

Surveillance for Action

If you don’t use, then don’t
ask for it to be collected.

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 3

- การเฝ้าระวังโรคติดเชื้อ ( communicable Disease Sur.)
- การเฝ้าระวังโรคเอดส์และวัณโรค Aids/STD and TB Sur.)
- การเฝ้าระวังการบาดเจ็บ (Injury Surveillance)
- การเฝ้าระวังโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม
(Occupational and Environmental Disease Sur)
- การเฝ้าระวังโรคไม่ติดต่อ (non- communicable Disease Sur.)

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 4

 5

Type of surveillance system

• Passive surveillance
• Active surveillance
• Sentinel surveillance
• Special surveillance
• Event-base surveillance
โรคจากการประกอบอาชีพ
(Occupational diseases)

ผู้ปฏิบัติงาน/คนงาน (workers) การได้รับสัมผัสสิ่งคุกคาม

(Hazards) สภาวะการทางานที่ไม่เหมาะสม(work conditional)
ขณะทางาน เลิกงาน หรือภายหลังที่ออกจากงาน
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 6
 โรคจากสิ่งแวดล้อม
(Environmental diseases)

คนทั่วไป ทุกวัย (general pop) ได้รับสัมผัสสิ่งคุกคาม

สุขภาพ (health hazards)
จากสภาวะสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมาะสมทุกเวลา (pollution)
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 7
sangchom siripanich 8
sangchom siripanich 10
sangchom siripanich 11

TOXICOLOGY
• OCCUPATIONAL TOXICOLOGY
• ENVIRONMENTAL TOXICOLOGY
• ECOTOXICOLOGY
“All substances are poisons;
there is none which is not a
poison. The right dose
differentiates poison from a
remedy”

-Level of chemical
-Acute effect
ADDITIVE -Chronic
-Route of Exposure
SYNERGISTIC
-Dose/concentration effect
POTENTIATION
-Duration/Frequency -Carcinogen
ANTAGONISTIC
-Toxicokinetic -Teratogen
-Human
-Mutagen
sangchom siripanich 13
 LEAD EXPOSURE
– HEALTH EFFECT
1392 × 787Images may be subject to copyright. Find out more
 Biomarker of exposure
การตรวจ blood Lead จัดเป็น direct biomarker
ของสารตะกั่ว Lead หรือ Styrene เมื่อเข้าไปในร่างกายจะ
เปลี่ยนแปลง ผ่านกระบวนการทางเคมีในร่างกาย จน
กลายเป็น mandelic acid เราก็จัดว่าการตรวจ mandelic
acid ในปัสสาวะ เป็นการตรวจ direct biomarker
ของ styrene

06/03/62 Sangchom Siripanich 15

 Biomarker of effect
การตรวจผลกระทบต่อสุขภาพ ที่เกิดจากเปลี่ยนแปลงทางเคมี
สรีระ เช่น การสัมผัส n – hexane จะทาให้เกิดอัมภาพที่
เส้นประสาทได้ การตรวจการนากระแสไฟฟ้าของเส้นประสาท
(Nerve Conduction Velocity) เพื่อดูว่าเส้นประสาทเป็น
อัมภาพไปหรือยัง ก็จัดได้ว่าเป็น Indirect biomarker ของ
n – hexane, การตรวจความเข้มข้นเลือด (Hematocrit)
เป็น indirect biomarker ของตะกั่ว

06/03/62 Sangchom Siripanich 16

Biomarker of susceptibility
การวัดระดับความสามารถในการรับพิษของสารเคมีของคน
แต่ละคน ทาให้คาดคะเนได้ว่าบุคคลที่ตรวจเมื่อได้รับ
สารพิษชนิดที่ระบุแล้วจะมีโอกาสเกิดพิษได้มากหรือน้อย
(ส่วนใหญ่มักเป็นการตรวจทางพันธุกรรม)

sangchom siripanich 17
Chemical/Biological/
Physical/Sociological
Agent in Hazards
Air/water/Soil/Food Agent in Environment Hazards
Surveillance
Inhalation/Ingestion/
Dermal contact/Placenta
Route of Exposure
Target groups in Host exposure to Agent
areas Exposure
Target tissue Surveillance

Health effect
Clinical Outcome
Surveillance
appearance

sangchom siripanich 18
 Severe Symptoms Diseases Surveillance
Mild – Symptoms Syndromic Surveillance
Exposure - No Symptoms Exposure Surveillance
Hazard/Agent - No exposure Hazard Monitoring

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 19

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 20
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 21
 แสดงแนวโน้มจานวนผู้ป่วยและ ค่าเฉลี่ยปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 รายวัน จาก
สถานีตรวจวัด 16 แห่ง
ระหว่างวันที่ 1 ธันวาคม 2561 - 16 กุมภาพันธ์ 2562

 จากการพิจารณาจานวนผู้ป่วยจาแนกตามวันเริ่มป่วย และค่าระดับคุณภาพอากาศฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5) ในแต่ละพื้นที่

พ บ ว่ า มี แ น ว โ น้ ม ไ ป ใ น ทิ ศ ท า ง เ ดี ย ว กั น
โดยในเดือนมกราคม 2562 มีจานวนผู้ป่วยที่รายงานเข้าสู่ระบบเฝ้าระวังเพิ่มมากขึ้นเมื่อเทียบกับเดือนธันวาคม 2561 อย่างชัดเจน
สานักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค
 10 กลุ่ม 35 รายโรคหลัก
(1) โรคจากการประกอบอาชีพ
(2) โรคจากสิ่งแวดล้อม

506/2

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 23

ระบบเฝ้าระวังโรคของสานักระบาดวิทยา 10 กลุ่มโรค
1. โรคปอดและทางเดินหายใจ
2. โรคเหตุสภาวะทางกายภาพ
3. โรคผิวหนัง
4. โรคกระดูกและกล้ามเนื้อ
5. พิษจากสัตว์
6. พิษจากพืช
7. โรคพิษโลหะหนัก
8. โรคพิษสารระเหยและสารละลาย
9. โรคพิษจากก๊าซ
10. โรคพิษจากสารเคมีการเกษตรและสารเคมีอื่นๆ
11. โรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อมอื่นๆ
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 24
 ผู้ป่วย OPD ส่งต่อ/ออกหน่วย

อาการป่วย, ระยะเวลา อาชีพ ลักษณะงานที่ทา การ

ป่วย,สาเหตุ, พฤติกรรม คัดกรอง/ซักประวัติ สัมผัสสิ่งอันตราย, ..

แพทย์ตรวจร่างกายและวินิจฉัย โรคอื่นๆ

โรคจากการประกอบอาชีพ
และสิ่งแวดล้อม (EnOcc)

ลง ICD10 (Principle
Diseases : Y96,y97
ส่งรายงาน สสจ. สคร. สานักระบาดวิทยา
ตรวจสอบ รายงาน (ตรวจสอบข้อมูลและ การ
ระบาด วิเคราะห์ข้อมูล)
506/2 e-file
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 25
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 26
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 27
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 28
 โรคจากการ
เฝ้าระวังทาง โรคจากการ ประกอบอาชีพและ
ระบาดวิทยา ประกอบอาชีพ สิ่งแวดล้อม
รง 506 รง 506/2 รง 506/2 43 แฟ้ม
7 โรค 14 โรค 10 กลุ่มโรค
35 โรค

แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 29

sangchom siripanich 30
sangchom siripanich 31
จานวนผู้ป่วยสาเหตุจากความร้อน (Heat related illness) พ.ศ. 2557-
2560 ประเทศไทย
sangchom siripanich 32
การเฝ้าระวังเหตุการณ์ (Event-base surveillance)
 เฝ้าระวังการป่วยและเสียชีวิต
สถานการณ์และแนวโน้ม
ฐานข้อมูล 43 แฟ้ม การป่วยและเสียชีวิต

รายงาน 506/2 ตรวจสอบความ

ผิดปกติ/ปัจจัยเสี่ยง
การเฝ้าระวังเหตุการณ์ ติดตามสอบสวน
(event based)
ทราบสาเหตุ/แก้ไข
ปัญหา
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 36
 ติดตาม สอบสวน
ค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติม -เจ้ าหน้ าที่
สาธารณสุข/
ประเมินสถานการณ์/ -ศูนย์พฒั นานโยบาย
สารเคมี (อย)
การใช้ประโยชน์ข้อมูล แนวโน้ม
-กรมควบคุมมลพิษ
ใช้ประกอบในการ -สานักนโยบายและ
จัดการควบคุม แผนสิ่งแวดล้ อม
สารเคมี -มหาวิทยาลัย
-สื่อ มวลชน
เชิงวิชาการศึกษาวิจัย -อื่น ๆ
เชิงลึกต่อ
แสงโฉม ศิริพานิช SurEnOCC 37
การประเมินและการศึกษาผลกระทบสุขภาพ

sangchom siripanich 38
- การประเมินผลกระทบสุขภาพจากการสัมผัสมลพิษ
จากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม
- การติดตามสอบสวนสาเหตุการสัมผัสในชุมชน
- การศึกษาวิจัยทางระบาดวิทยา

sangchom siripanich 39
Thank You
For Attention

40