Ερμηνευτικό σχόλιο στη λογοτεχνία

ερώτημα Γ

 Είναι ένα γραπτό σχόλιο, το οποίο περιλαμβάνει:

(α) την ανάπτυξη του βασικού ερωτήματος/θέματος του κειμένου
(β) την ανταπόκριση του μαθητή σε αυτό.
Δηλαδή όχι μόνο τι λέει το κείμενο αλλά και τι σημαίνει αυτό που λέει το κείμενο
για τον μαθητή.
 Το ερώτημα παράγεται από έναν βαθύτερο πυρήνα σιωπής μέσα στο κείμενο και
επιδέχεται πολλές απαντήσεις. Αυτό σημαίνει πως πέρα από το πρώτο επίπεδο
ανάγνωσης και ερμηνείας, το ενδιαφέρον είναι να αναζητήσει κάποιος στα
λογοτεχνικά κείμενα ό,τι τον συνδέει με αυτά, να τους δώσει ένα δικό του νόημα,
το οποίο βέβαια επηρεάζεται από υποκειμενικά αλλά και αντικειμενικά κριτήρια.

 Τα κειμενικά κριτήρια που έρχονται αρωγοί στην προσπάθειά μας να

ερμηνεύσουμε βαθύτερα το λογοτεχνικό έργο αποκαλούνται κειμενικοί δείκτες
και περιλαμβάνουν:
 Εκφραστικά μέσα: γλώσσα (α) γλωσσική ποικιλία (διάλεκτοι)
(β) λεξιλόγιο (κοινό, επιστημονικό, λόγιο)
(γ) χρόνοι ρημάτων, εγκλίσεις, ρηματικά πρόσωπα
(δ) στίξη
σύνδεση προτάσεων ( παρατακτική, υποτακτική, ασύνδετο)
χρήση προσωπικής ή απρόσωπης σύνταξης
χρήση ευθέος ή πλαγίου λόγου
σχήματα λόγου (παρομοίωση, μεταφορά, προσωποποίηση,
αλληγορία, ασύνδετο σχήμα, πολυσύνδετο, αντίθεση, ειρωνεία, αποσιώπηση,
άρση-θέση, επανάληψη, κύκλος, οξύμωρο, κλιμακωτό)
εικόνες ( ακουστικές, οσφρητικές, οπτικές)

 Αφηγηματικοί τρόποι : αφήγηση

Διάλογος
Περιγραφή
Σχόλια
Ελεύθερος Πλάγιος Λόγος
Εσωτερικός μονόλογος
 Αφηγηματικές τεχνικές : Αφηγητής ( ομοδιηγητικός-αυτοδιηγητικός, ετεροδιηγ.)
Οπτική γωνία ( εσωτερική, εξωτερική)
Εστίαση ( μηδενική, εσωτερική, εξωτερική)
Χρόνος αφήγησης
Ρυθμός αφήγησης

1
 Ερμηνευτικό σχόλιο στη λογοτεχνία
ερώτημα Γ

 Συγκείμενο : είναι οι ιστορικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και ιδεολογικές συνθήκες

μέσα στις οποίες εκτυλισσεται το έργο.

Εφαρμογές:

 Σβήσε τα μάτια μου...

Ράινερ Μαρία Ρίλκε
( Γερμανός λυρικός ποιητής 1875-1926)

Σβήσε τα μάτια μου, μπορώ να σε κοιτάζω,

τ’αυτιά μου σφράγισέ τα, να σ’ακούω μπορώ.
Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να’ρθω σ’εσένα,
και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ.
Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω,
σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά.
Σταμάτησέ μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ
με το κεφάλι.
Κι αν κάμεις το κεφάλι μου συντρίμμια, στάχτη, εγώ
μέσα στο αίμα μου θα σ’έχω πάλι.
(μτφρ. Κωστής Παλαμάς)

Αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες, να σχολιάσετε το θέμα που πιστεύετε ότι τίθεται
στο ποίημα αυτό. (100-200 λέξεις)

 Κακοί έμποροι
Δημήτρης Αντωνίου

Κύριε, άνθρωποι απλοί

πουλούσαμε υφάσματα,
(κι η ψυχή μας
ήταν το ύφασμα που δεν τ’αγόρασε κανείς).
Την τιμή δεν κανονίζαμε από την ούγια
η πήχη και τα ρούπια ήταν σωστά
τα ρετάλια δεν τα δώσαμε μισοτιμής ποτέ:

2
 Ερμηνευτικό σχόλιο στη λογοτεχνία
ερώτημα Γ

Η αμαρτία μας.
Είχαμε μόνο ποιότητας πραμάτεια.
Έφτανε στη ζωή μας μια στενή γωνιά
-πιάνουν στη γη μας λίγο τόπο τα πολύτιμα.
Τώρα, με την ίδια πήχη που μετρήσαμε
μέτρησέ μας. Δε μεγαλώσαμε το εμπορικό μας.
Κύριε, σταθήκαμε έμποροι κακοί!

Ποια είναι η στάση ζωής που προβάλλει το ποιητικό υποκείμενο όπως

αναδεικνύεται κυρίως από τον στίχο «-πιάνουν στη γη μας λίγο τόπο τα
πολύτιμα.» και τους κυριότερους κειμενικούς δείκτες ; Πιστεύετε πως στην εποχή
μας, με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως
πρότυπο ζωής για ένα νέο; (100-200 λέξεις)