Θουκυδίδου, Ξυγγραφή Ἱστοριῶν, 2.54.1 – 2.55.

1 Thucydides, Historiae, volume Ι, Oxford

University Press.

Κατά το δεύτερο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου (430 π.Χ.), και ενώ η Αθήνα
πολιορκούνταν από τους Σπαρτιάτες, ενέσκηψε στην πόλη μια θανατηφόρα επιδημία, ο
«λοιμός». Η ασθένεια στοίχισε τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους, εξασθένησε την πολεμική
μηχανή της Αθήνας και προκάλεσε ποικίλες επιπτώσεις στο σύστημα αξιών των Αθηναίων,
ενώ διατυπώνονταν διάφορες ερμηνείες για την εμφάνισή της…

[2.54.1] Τοιούτῳ μὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο, ἀνθρώπων τ’ ἔνδον

θνῃσκόντων καὶ γῆς ἔξω δῃουμένης. [2] Ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεμνήσθησαν καὶ τοῦδε
τοῦ ἔπους, φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι «ἥξει Δωριακὸς πόλεμος καὶ λοιμὸς
ἅμ’ αὐτῷ.» [3] Ἐγένετο μὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις μὴ λοιμὸν ὠνομάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ
τῶν παλαιῶν, ἀλλὰ λιμόν, ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιμὸν εἰρῆσθαι · οἱ γὰρ
ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν μνήμην ἐποιοῦντο. Ἤν δέ γε οἶμαί ποτε ἄλλος πόλεμος
καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυμβῇ γενέσθαι λιμόν, κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται.
[4] Μνήμη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιμονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν, ὅτε ἐπερωτῶσιν
αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεμεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεμοῦσι νίκην ἔσεσθαι, καὶ αὐτὸς
ἔφη ξυλλήψεσθαι. [5] Περὶ μὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόμενα ᾔκαζον ὁμοῖα εἶναι·
ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς, καὶ ἐς μὲν Πελοπόννησον οὐκ
ἐσῆλθεν, ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν, ἐπενείματο δὲ Ἀθήνας μὲν μάλιστα, ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων
χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα. Ταῦτα μὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόμενα. [2.55.1] Οἱ δὲ
Πελοποννήσιοι ἐπειδὴ ἔτεμον τὸ πεδίον, παρῆλθον ἐς τὴν Πάραλον γῆν καλουμένην μέχρι
Λαυρείου, οὗ τὰ ἀργύρεια μέταλλά ἐστιν Ἀθηναίοις. [...] ξυνεστρατεύοντο δὲ καὶ Χῖοι καὶ
Λέσβιοι πεντήκοντα ναυσίν. ✓

ἅμ’ = ἅμα · Δωριακός / Δωρικός πόλεμος = πόλεμος με Δωριείς (εδώ υπονοούνται οι

Σπαρτιάτες) λιμός : η πείνα ·

χρηστήριον : ο χρησμός ·

ᾄσονται < ᾄδομαι : τραγουδώ (ή ερμηνεύω) ·

ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν = όχι τουλάχιστον σε έκταση άξια λόγου

. Β1. Να μεταφράσετε τις παραγράφους 2.54.1, 2.54.2 & 2.55.1 του παραπάνω
αποσπάσματος. (§§ « Τοιούτῳ μὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι … πόλεμος καὶ λοιμὸς ἅμ’ αὐτῷ.» &
«Οἱ δὲ Πελοποννήσιοι ἐπειδὴ ἔτεμον τὸ πεδίον … πεντήκοντα ναυσίν.») Μονάδες 10

Β2. Στις παραγράφους 2.54.3-2.54.4 («Ἐγένετο μὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις … καὶ αὐτὸς
ἔφη ξυλλήψεσθαι.»), ο Θουκυδίδης αναφέρεται στις ερμηνείες που δόθηκαν για το
ξέσπασμα του «λοιμού», της επιδημίας που έπληξε την Αθήνα κατά τον Πελοποννησιακό
Πόλεμο. Να περιγράψετε τους δύο συσχετισμούς στους οποίους προχώρησαν οι άνθρωποι
της εποχής του στο πλαίσιο αυτό. Μονάδες 10

Β3. α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

• τὴν μνήμην : την ονομαστική του πληθυντικού αριθμού.

• ἔπους : τη δοτική του πληθυντικού.

• χρηστηρίου : την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού.

• ἔρις : την αιτιατική του ενικού αριθμού.

• ἄξιον : τη γενική του πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος του ίδιου βαθμού.

β. Στα παρακάτω αποσπάσματα έχουν επισημανθεί ορισμένοι ρηματικοί τύποι:

Περὶ μὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόμενα ᾔκαζον ὁμοῖα εἶναι· ἐσβεβληκότων δὲ τῶν
Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς, καὶ ἐς μὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν, ὅτι καὶ ἄξιον
εἰπεῖν, ἐπενείματο δὲ Ἀθήνας μὲν μάλιστα, ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ
πολυανθρωπότατα:

- Να γραφεί το γ΄ ενικό της οριστικής του μέσου Παρακειμένου.

Οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν μνήμην ἐποιοῦντο. […] Μνήμη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ
Λακεδαιμονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν, ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεμεῖν
ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεμοῦσι νίκην ἔσεσθαι, καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι:

- Να αντικατασταθούν οι τρεις τύποι στον Αόριστο. Μονάδες 10

Β4. α. [2.54.3] Ἐγένετο μὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις μὴ λοιμὸν ὠνομάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ
τῶν παλαιῶν, ἀλλὰ λιμόν, ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιμὸν εἰρῆσθαι · οἱ γὰρ
ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν μνήμην ἐποιοῦντο. Ἤν δέ γε οἶμαί ποτε ἄλλος πόλεμος
καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυμβῇ γενέσθαι λιμόν, κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται.
–

Να καταγράψετε τη συντακτική λειτουργία των όρων που έχουν επισημανθεί στο κείμενο·
να αντικαταστήσετε καθέναν από τους δύο από άλλη, ισοδύναμη συντακτικά έκφραση.

β. αὐτῷ, χρηστηρίου, πολεμοῦσι, τὴν Πάραλον, οὗ, ναυσίν: Να αναγνωρίσετε συντακτικά

τους όρους που έχουν επισημανθεί στο κείμενο. Μονάδες 10