Doracak Hartimi I Testit PDF

VLERËSIMI PËRMBLEDHËS
HARTIMI I TESTIT
(KLASAT 1- 9)
DORACAK PËR MËSIMDHËNËSIT
VLERËSIMI PËRMBLEDHËS - HARTIMI I TESTIT
(KLASAT 1- 9) DORACAK PËR MËSIMDHËNËSIT
PËRMBAJTJA
VLERËSIMI PËRMBLEDHËS - HARTIMI I TESTIT (KLASAT 1- 9)........................................................................................................................4
HYRJE....................................................................................................................................................................................................................................................5
1. PROFILI I KOMPETENCAVE TË MËSIMDHËNËSVE..................................................................................................................................................6
2. VLERËSIMI I BAZUAR NË KURRIKULËN E Re TË KOSOVËS............................................................................................................................9
2.1. Të kuptuarit e vlerësimit të bazuar në kompetenca .............................................................................................................................9
2.2. Kompetencat kryesore të të nxënit....................................................................................................................................................................9
2.3. Rezultatet e mësimit................................................................................................................................................................................................10
2.4. Dëshmitë...........................................................................................................................................................................................................................11
2.5. Lidhja ndërmjet rezultateve të të nxënit për shkallë dhe kompetencave kryesore me
rezultatet e të nxënit të fushës..................................................................................................................................................................................12
3. ROLI I VLERËSIMIT PËRMBLEDHËS NË PROCESIN E MËSIMDHËNIES DHE TË NXËNIT DHE LLOJET E
VLERËSIMEVE TË NXËNËSVE ..............................................................................................................................................................................................13
3.1. Çfarë është vlerësimi?.............................................................................................................................................................................................13
3.2. Format kryesore të vlerësimit ..........................................................................................................................................................................14
3.3 Parimet kryesore të vlerësimit...........................................................................................................................................................................16
3.4. Aspekte të përgjithshme kulturore dhe gjuhësore të përmbajtjes (Paanshmëria)..........................................................17
4. HARTIMI I TESTIT PËRMBLEDHËS................................................................................................................................................................................18
4.1. Testi.....................................................................................................................................................................................................................................18
4.2. Nivelet e të nxënit sipas taksonomisë së Bloom-it.............................................................................................................................18
4.3. Nivelet sipas taksonomisë së Bloom-it me shembuj (klasat 1-5 dhe 6-9)........................................................................19
4.3.1 Njohja .......................................................................................................................................................................................................................19
Autorë: 4.3.2 Të kuptuarit............................................................................................................................................................................................................20
Alfons Harizaj 4.3.3 Zbatimi....................................................................................................................................................................................................................21
4.3.4. Mendimi kritik dhe krijues (analizë, sintezë, vlerësim)...........................................................................................................22
Mustafë Kadriu
4.3.5. Shembull i kalimit të një pyetjeje nga një nivel në një tjetër..........................................................................................23
4.4. Tabela e përmbajtjes së testit – tabela e specifikimeve.................................................................................................................24
Grupi punues: 4.4.1 Llojet e pyetjeve.................................................................................................................................................................................................25
Tom Gougeon – Universiteti i Kalgarit, Kanadë 4.4.2 Rregulla bazë për të gjitha formatet e pyetjeve...........................................................................................................................26
Melinda Mula - FSHMN, Universiteti i Prishtinës 4.3.3 Numri i mjaftueshëm i pyetjeve në një test.....................................................................................................................................26
Selim Mehmeti – Instituti Pedagogjik i Kosovës 4.4.4. Llogaritja e kohës së testit.......................................................................................................................................................................26
Mirlinda Dehari Zeka - Divizioni për Vlerësim, Standarde dhe Monitorim, MASHT 4.4.5 Pikët, notat dhe nivelet.................................................................................................................................................................................27
Fadil Latifi – Mësimdhënës i nivelit 1-5 4.4.6 Teste që janë pjesë të teksteve mësimore........................................................................................................................................27
Linda Ukimeraj - GIZ/CDBE 5. LLOJET KRYESORE TË PYETJEVE DHE RREGULLAT E TË SHKRUARIT TË TYRE...............................................................................28
5.1. Llojet kryesore të pyetjeve...................................................................................................................................................................................28
Dizajni dhe faqosja nga: 5.2. Pyetje me përgjigje të strukturuar..................................................................................................................................................................28
Envinion, Prishtinë 5.3. Udhëzime të të shkruarit të pyetjeve............................................................................................................................................................29
5.4. Pyetjet me plotësim..................................................................................................................................................................................................29
Falënderime: 5.5. Pyetjet me alternativa.............................................................................................................................................................................................30
Programi “Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor në Kosovë” (GIZ/CDBE) falënderon për kontributin e 5.6. Pyetjet E vërtetë/E gabuar...................................................................................................................................................................................32
tyre në përpilimin e këtij udhëzuesi: Festim Shkodra, Halim Jerliu, Mallzum Qajani, Zybejde Gogolli-Latifi, Pleurat 5.7. Pyetjet me shoqërim.................................................................................................................................................................................................33
Rudi, Alida Thaçi, Burim Kamishi, Fatbardha Zogaj Reka, Fëllanza Juniku-Zeka, Fehmi Sylejmani, Florin Blakaj, Hata 5.8. Pyetje me prezantim viziv/grafik......................................................................................................................................................................34
Çitaku, Ibe Gashi, Ilir Mazreku, Islam Zuzaku, Lindita Mustafa, Lulzim Thaçi, Milazim Avdylaj, Musaj Paçarizi, Shpëtim 5.9. Problemat, rëndësia dhe metoda të zgjidhjes së tyre........................................................................................................................35
Kastrati, Vllaznim Balidemaj, Xhevat Krasniqi, Zana Meqa. 6. ANALIZË TESTI/PYETJESH................................................................................................................................................................................................38
6.1. Analiza e pyetjeve......................................................................................................................................................................................................38
Prishtinë, prill 2015 6.2. Analiza e shpeshtësisë...........................................................................................................................................................................................39
6.3. Vështirësia e pyetjes................................................................................................................................................................................................39
6.4. Diskriminimi i pyetjes..............................................................................................................................................................................................40
Copyright©2013. Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH.
Të gjitha të drejtat i përkasin Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH projekti ANEKS 1. MODELE TESTE PËR VLERËSIM PËRMBLEDHËS.................................................................................................................................42
“Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor në Kosovë”. Ky material, ose pjesë të tij, nuk mund të ANEKS 2. SHEMBUJ PYETJE SIPAS TAKSONOMISË SË BLOOM-IT...............................................................................................................48
ndryshohen në çfarëdo mënyre, pa të drejtat autoriale. Kopje të tij mund të bëhen, ose në mënyrë elektroni-
ANEKS 3. MODELE PYETJESH NGA PISA......................................................................................................................................................................57
ke ose mekanike, përmes fotokopjimit apo në mënyra të tjera, por pa ndërhyrë në tekstin origjinal.
REFERENCAT...................................................................................................................................................................................................................................70
2 3
PËRSHKRIMI I PROGRAMIT: HYRJE

VLERËSIMI PËRMBLEDHËS - HARTIMI I Vlerësimi i nxënësve është shumë i rëndësishëm për procesin e të mësuarit.
Çdo mësimdhënës duhet të gjejë mënyra për të mbledhur informacion mbi
TESTIT (KLASAT 1- 9) efektivitetin e procesit mësimor dhe mënyra për të matur arritjet e nxënësve.
Vlerësimi u jep edhe nxënësve informata kthyese lidhur me të mësuarit e tyre
dhe mund të jetë gjithashtu një nxitje për të përmirësuar performancën e tyre.
Synimi i përgjithshëm i programit të trajnimit:
Zhvillimi i kompetencave të mësimdhënësve të klasave 1-9 për vlerësimin përmbledhës me fokus në hartimin Çdo nxënës është individ unik në klasën e tij/saj e për pasojë i ndryshëm nga të
e testit në fushën e matematikës dhe shkencave të natyrës dhe zbatimin praktik të njohurive të marra.
tjerët. Disa nxënës janë më të mirë në lexim e disa të tjerë në matematikë apo
shkenca. Mësuesi duhet të dijë sa më shumë për nxënësit e tij, çfarë ata dinë dhe
Qëllimet e Programit: si ndryshojnë nga njëri-tjetri. Në këtë mënyrë mësuesi mund të planifikojë orën
Me përvetësimin e këtij programi, pjesëmarrësit do të jenë në gjendje: e mësimit me qëllim të plotësimit të nevojave të secilit nxënës. Mësuesi është
• të njihen me vlerësimin përmbledhës, llojet e format kryesore të tij dhe rëndësinë që ai ka për vlerësimin përgjegjës për marrjen e vendimeve që ndikojnë direkt në arsimimin e nxënësve.
e njohurive dhe kompetencave të fituara, Në këtë mënyrë ai ju jep nxënësve materialet që duhet të studiojnë, detyrat që
• të njihen me testin si formë kryesore e vlerësimit përmbledhës dhe me treguesit e testit,
duhet të kryejnë, mënyrat e organizimit për të studiuar, etj.
• të njihen dhe aftësohen të përdorin procedurat standarde të hartimit të një testi për vlerësim përmbledhës,
• të hartojnë teste vlerësuese duke dalluar nivelet sipas taksonomisë së Blumit, Për këtë qëllim, mësuesi duhet të shoqërojë progresin e nxënësit dhe vetëm përmes
• te ndërtojnë strukturën e testit – tabelën e specifikimeve të testit, një vlerësimi të duhur, mësuesi mund ta arrijë këtë.
• të njihen me llojet kryesore të kërkesave/pyetjeve dhe me rregullat e shkrimit të tyre,
• të njihen dhe aftësohen që të përmirësojnë të shkruarit e pyetjeve të formateve të ndryshme,
• të realizojnë, për të njëjtën kërkesë/pyetje, kalimin nga një nivel taksonomie në një tjetër. Një aspekt i rëndësishëm i vlerësimit të nxënësve janë testet. Testet kanë qenë
• të njihen dhe aftësohen të matin treguesit kryesorë të pyetjeve në përbërje të një testi përmbledhës,
• të bëjnë lidhjen ndërmjet rezultateve mësimore për fushë me kompetencat e përcaktuara për shkallë të dhe ende janë burim i rëndësishëm për të parë se çfarë kanë mësuar nxënësit
kurrikulës. dhe çfarë ata duhet të mësojnë më mirë. Kjo do të thotë se mësuesit duhet të
• të realizojnë një vlerësim të drejtë, të saktë dhe të besueshëm, zhvillojnë aftësitë dhe të kuptuarit që të dinë se si të zhvillojnë dhe të përdorin
• të aftësohen të zbatojnë vlerësimin përmbledhës në punën e tyre.
një vlerësim cilësor dhe në këtë rast si të hartojnë një test të mirë, të besueshëm
Grupi i synuar dhe të saktë. Doracaku do të kontribuojë në këtë drejtim.
Ky program i dedikohet mësimdhënësve të klasave 1-9 në fushën e matematikës dhe të shkencave të natyrës,
por nga i njëjti mund të përfitojnë edhe mësimdhënësit e lëndëve dhe fushave tjera që kanë interes për të
avancuar në hartimin e testeve në këtë nivel shkollimi. Programi mund të jetë i dobishëm edhe për studentët,
të cilët janë duke u përgatitur si mësimdhënës të ardhshëm.
Programi ka gjithsej 30 orë
4 5
1. PROFILI I KOMPETENCAVE TË 4. Përdorimi i

strategjive të
Ka njohuri të duhura
për teknika të ndryshme
Mësimdhënësit njohin dhe dinë të përdorin rubrika
për shënimin e pikëve, harta konceptesh, portfolio,
llojllojshme të monitorimit dhe teste me zgjedhje të shumëfishta, provime, anketa,
MËSIMDHËNËSVE vlerësuese vlerësimit të të nxënit. prezantime me gojë, rishikime mes kolegëve,
raporte me shkrim, studime të rasteve, zgjidhje të
problemeve dhe vlerësim të performancës.
MASHT-i ka përgatitur një profil të kompetencave të mësimdhënësve, duke identifikuar ato kryesoret
dhe duke i klasifikuar në disa kategori. Ky program i adreson kompetencat edhe në kategoritë e tjera, por 5. Përcjellja e Monitoron nxënësit Mësimdhënësit dinë si dhe pse të fokusohen në
posaçërisht ka parasysh zhvillimin e kompetencave të vlerësimit. vazhdueshme në vazhdimësi për të sjelljen individuale të nxënësve për të vërejtur
e kapacitetit identifikuar nevojat, nevojat, përparësitë, dobësitë dhe interesat
VLERËSIMI të nxënësit përparësitë, dobësitë, e nxënësve për të shërbyer gjatë hartimit të
interesat e tyre dhe aktiviteteve mësimore me qëllim të avancimit të të
NR. PIKAT E KOMPETENCA SHËNIME
REFERIMIT përparimin individual nxënit.
në të nxënë.
1. Vlerësimi për Kupton qëllimet e Mësimdhënësit e kuptojnë qëllimin e vlerësimit në
të nxënë dhe vlerësimit të nxënësve. klasën e nëntë dhe në Maturë dhe dinë të analizojnë 6. Respektimi i Kupton parimet dhe Mësimdhënësit e dinë se 5 parimet e vlerësimit janë:
të nxënit Analizon rezultatet rezultatin e këtyre vlerësimeve të jashtme për të parimeve standardet e vlerësimit 1. Ofrimi i informatave kthyese efektive për
e instrumenteve për përmirësuar praktikën e tyre të mësimdhënies. dhe të monitorimit. nxënësit;
vlerësim në klasë dhe Mësimdhënësit dinë si të analizojnë rezultatet e 2. përfshirja aktive e nxënësve në procesin e të
jashtë saj për matjen vlerësimit cilësor dhe sasior dhe të përmbledhin nxënit;
e cilësisë dhe sasisë së gjetjet në raportet dhe shënimet për nxënësit. 3. përshtatja e mësimdhënies duke marrë parasysh
arritjeve. rezultatet e vlerësimit;
Njeh dallimin mes 4. Ndërgjegjësimi përkitazi me ndikimin e madh
vlerësimit përmbledhës që vlerësimi ka në motivimin dhe vetëbesimin e
(sumativ) dhe formativ. nxënësve -që të dyja këto me shumë rëndësi për
Përdorë rezultatet në të procesin e të nxënit;
mirë të të mësuarit të 5. nevoja që nxënësit të kenë mundësi të vlerësojnë
nxënësve. veten dhe të kuptojnë mënyrën e përmirësimit.
2. Përdorimi i Njeh dhe përdor Mësimdhënësit e dinë se vlerësimi përfshin 7. Përdorimi Përmirëson Mësimdhënësit dinë të vlerësojnë duke përdorur
metodave të një shumëllojshmëri vëzhgimin e nxënësve gjatë punës në grupe, i vlerësimit në vazhdimësi së paku 4 strategji, dhe e dinë pse vlerësimi është
llojllojshme të metodash për vlerësim vlerësimin e punës me projekte dhe shkathtësive për të nxënë mësimdhënien dhe i rëndësishëm jo vetëm për qëllim të vlerësimit
vlerësimit të të nxënit dhe për të punës ekipore, vlerësimin e shkathtësive (formativ) mbështet procesin e përmbledhës të të nxënit por edhe për të ofruar
vlerësim përfundimtar. komunikuese etj. të nxënit, gjithnjë në informata kthyese për praktikën e tyre të
bazë të rezultateve të mësimdhënies.
3. Përdorimi Përveç provimit me gojë Mësimdhënësit e dinë kur dhe si të vlerësojnë
vlerësimit.
i proceseve dhe shkrim aplikon nxënësit përmes teknikave të vëzhgimit qoftë
vëzhguese testin edhe vëzhgimin individualisht, në grup apo gjatë punës ekipore.
e nxënësve gjatë punës Mësimdhënësit mund të dallojnë zhurmën e punës
në grupe, vlerësimin e nga zhurma e lojës gjatë lehtësimit të punës në
punës në projekte dhe grupe në një klasë të zhurmshme.
shkathtësitë e punës
ekipore, vlerësimin
e shkathtësive të
komunikimit dhe fusha
të tjera.
6 7
8. Dokumentimi Vlerëson, mban

shënime për raste
Mësimdhënësit dinë si të bëjnë regjistrimin e
rezultateve të vlerësimit dhe e kuptojnë pse 2. VLERËSIMI I BAZUAR NË KURRIKULËN
konkrete dhe raporton është e rëndësishme që ato të jenë të sakta dhe
për shkathtësitë,
nevojat e nxënësve dhe
të formuluara si duhet në kontekstin përkatës
si: të jenë në përputhje me politikat shtetërore
E RE TË KOSOVËS
për zhvillimin e tyre për raportimin e suksesit të nxënësve; të saktë
Në Kornizën e Kurrikulës së Kosovës prezantohet një qasje e re prej asaj që ishte promovuar disa vite më herët
individual. dhe të kuptueshme lehtë për prindërit bazuar
në arsimin tonë, ku fokusi tash është në kompetencat e të nxënit e jo në objektivat e të nxënit si më parë.
në Kurrikulin Kombëtar; ofrimi i raporteve me
prindërit e nxënësve me nevoja të veçanta arsimore,
raporte këto që janë në përputhje me legjislacionin, 2.1. Të kuptuarit e vlerësimit të bazuar në kompetenca
udhëzimet dhe procedurat e caktuara në politikat
Vlerësimi i bazuar në kompetencë, në vete përmban informata të hollësishme kthyese të sakta dhe kritike,
që kanë të bëjnë me nxënësit me nevoja të veçanta
përmbajtjesore e konstruktive për të ndihmuar nxënësit në arritjen e rezultateve e të nxënit në zotërimin e
arsimore; reflektimi i rezultateve të pritshme të
kompetencave.
caktuara në kurrikulë, ofrimin e një përshkrimi të
Vlerësimi i bazuar në kompetenca është një proces kompleks dhe shumë dimensional i mbledhjes së
sjelljes së secilit nxënës.
informacioneve të referuara në:
9. Sigurimi i Sigurohet që kriteret Mësimdhënësit implementojnë strategji të vlerësimit • Kompetencat e Kurrikulës
transparencës për kërkesat e të nxënit që bëjnë të mundur që nxënësit të dinë çfarë të • Rezultatet e të nxënit për shkallë
dhe të vlerësimit të presin dhe për Çfarë dhe pse vlerësohen . • Rezultatet e të nxënit për fushë/lëndë,
jenë transparente për • Dëshmitë
nxënësit.
10. Vlerësimi i Vlerëson jo vetëm Mësimdhënësit dinë pse dhe si të vlerësojnë procesin
proceseve rezultatet, por edhe e të nxënit përveç rezultatit të të nxënit .
2.2. Kompetencat kryesore të të nxënit
procesin e të nxënit. Kompetencat përfshijnë një sistem të integruar dhe koherent të dijeve, të shkathtësive dhe të qëndrimeve të
Mësimdhënësit dinë si të shfrytëzojnë teoritë e aplikueshme dhe të transferueshme, të cilat do t’u ndihmojnë nxënësve që të ballafaqohen me sfidat e epokës
të nxënit për të vlerësuar proceset kognitive dhe digjitale, të ekonomisë së tregut të lirë dhe të bazuar në dije, në një botë të marrëdhënieve të ndërvarura.
bihejvioriste të nxënësve. Organizimi i vlerësimit i bazuar në kompetenca përqendrohet në atë se çka nxënësit dinë, bëjnë dhe janë në
gjendje të bëjnë.
Mësimdhënësit dinë si të ndërveprojnë me nxënësit
për të kuptuar dhe vlerësuar të menduarit e tyre Për të zotëruar një kompetencë, nxënësit duhet të kenë: njohuri,
V
gjatë zgjidhjes së një problemi apo gjatë procesit aftësi, zotësi, shkathtësi, qëndrim dhe vlera të cilat i justifikojnë PERFORMANCA Demonstrimi
E VLERËSIMIT L
të arritjes në një përfundim e pastaj edhe për të përmes rezultateve të të nxënit për fushë dhe atë për nivel, shkallë, E
raportuar këtë vlerësim. klasë dhe orë mësimore. ARRITJA Kompetencat R
Njohuria: është tërësia e fakteve, parimeve dhe informacioneve
Integrimi i
mësimdhënies Ë
ZHVILLIMI I Njohuri Aftësi Zotësi Shprehi
që zotërohen. PROCESIT
I TË MËSUARIT Shkathtësi Qëndrim Vlera
S
I
• /terminologjia, simbolet, konceptet, metodat, parimet, kodet, Mësimdhënia
Karakteristikat e Fushës M
faktet, idetë/ DOMENI
MATEMATIKË & SHKENCA I
Aftësia: është fuqia, cilësia që zotëron individi për ta përmbushur
një veprim në mënyrë të suksesshme, brenda një kohe të caktuar.
• /identifikim, përshkrim, formulim, arsyetim, zbatim, vërtetim, analizë, sintezë, vlerësim, krijim/
Zotësia: është mundësia që ka individi për të arritur një nivel të caktuar të aftësisë.
• / mesatare, të lartë, me kufizime, i pa varur/
Shkathtësia: është mënyra e veprimit që kryhet pas një përsëritje a ushtrim.
• /matje, ndërtime, skicime, zgjidhje, përdorim burimesh, përdorim informacionesh, përdorim të
teknologjisë, lexim të modeleve, krijim të modeleve të ndryshme/
8 9
Shprehia: është mënyra e veprimit a e sjelljes që kryhet vetvetiu pas një përsëritje a ushtrimi të gjatë e të
2.4. Dëshmitë
vazhdueshëm.
• /ushtrime, kurioziteti, fokusim në probleme , marrje e iniciativave/ Dëshmitë janë deklarata përmes të cilave bëhet vlerësimi. Përmes dëshmive bëhet vlerësimi me notë që është
Qëndrimi: është prirja për të reaguar në mënyrë specifike përkundrejt një situate ose vlere, zakonisht e shoqëruar real, i arsyeshëm, i drejtë dhe i besueshëm.
me ndjenja dhe emocione. Dëshmitë deklarojnë saktë, shkurt dhe qartë qëllimin e kërkesës (pyetjes). Dëshmitë janë të matshme me
• /pjesëmarrje në diskutim, bashkëpunim, kërkim ndihme, dhënie ndihme, verifikim, kritika konstruktive/ referencë numerike (apo pikëzimi) dhe të zbatueshme. Po ashtu dëshmitë janë të arritshme dhe janë të
Vlera: është kriter sipas të cilës gjykohet sjellja e individit në raport me grupin përmbushura. Dëshmitë mbështeten në rezultatet e të nxënit në mënyrë që të mbulojnë të gjitha njohuritë,
• /respektimi i mendimit të tjetrit, marrje e përgjegjësive, vëmendje, demonstrim vullneti, respektim i aftësitë, zotësitë, shkathtësitë relevante dhe vlerat e kërkuara për një vlerësim të besueshëm. Kur dëshmitë e
rregullave, përmbushje e detyrave/
mbledhura të krahasohen me kriteret e performancës është e mundur të matet përmbushja e kompetencës.
1. KOMUNIKUES EFEKTIV
Kompetencat kryesore sipas kurrikulës re të Kosovës: 2. MENDIMTAR KREATIV
1. Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit 3. NXËNËS I SUKSESSHËM Më poshtë kemi dy shembuj se si përcaktohen dëshmitë për rezultate.
2. Kompetenca e të menduarit NJOHJE 4. KONTRIBUES EFEKTIV a) Rezultati i fushës 1: Zgjidhja e problemeve
KUPTIM 5. INDIVID I SHËNDOSHË
3. Kompetenca e të mësuarit ZBATIM
8. QYTETAR I PËRGJEGJSHËM
4. Kompetenca për jetë, për punë dhe për mjedis MENDIM KRITIK Cilat kërkesa priten nga nxënësi: identifikon problemin, definon problemin, bën planin e zgjidhjes së
• Analizë Sintezë
5. Kompetenca personale • Problem problemit, analizon të dhënat, zbaton informatat, dizajnon zgjidhjen, bën provën. Realizimi bëhet përmes:
• Krijim DOMENI I FUSHËS
6. Kompetenca qytetare MATEMATIKË DHE skenarit të problemit, punës në grupe, analizës së ndonjë rasti, etj.
SHKENCA
2.3. Rezultatet e mësimit Rezultati 1: Zbaton konceptet e probabilitetit.

Dëshmi:
Rezultatet e mësimit janë dëshmi se çfarë pritet që nxënësi të dijë, të kuptojë dhe a është i aftë ta realizojë atë
pas përfundimit të suksesshëm të procesit të mësimit (Udhëzuesi i ECTS 2009). • Përvetëson konceptin “rast” (“shansë” ) dhe lidhjen me mundësinë që një ngjarje të ndodhë.
• Identifikon ngjarjet që ndodhin me siguri, ngjarjet e pamundura, ngjarjet që ndodhin në një numër
Rezultatet e përgjithshme mësimore në fushën e matematikës: rastesh..
1. Zgjidhja e problemeve matematike • Nxjerr hipoteza nga rezultati për ngjarjet e thjeshta (bazuar në ngjarjet e kaluara).
2. Arsyetimi dhe dëshmitë matematike • Përshkruan dhe parashikon rezultatet e ngjarjeve bazuar në eksperimente.
3. Komunikimi matematik • Përdor thyesat për të përshkruar rezultate e eksperimentit.
4. Lidhjet në matematikë • Përdor shembuj si bazë për parashikimin e ngjarjeve ose për gjeneralizimin e arsyetimeve.
5. Përfaqësimi matematik • Paraqet të dhënat e grumbulluara në tabelë dhe bën leximin dhe krahasimin e tyre.
6. Modelimi matematik
b) Rezultati i fushës 3: Komunikimi
7. Të menduarit matematik Cilat kërkesa priten nga nxënësi: njohja e simboleve, shkathtësi në të folurit dhe në të shkruarit. Realizimi
8. Përdorimi i teknologjisë në matematikë bëhet përmes prezantimit të shenjave dhe të shkruarit, prezanton, diskuton në grupe, debaton, luan rolin
në grup etj.
Rezultatet e përgjithshme mësimore në fushën e shkencave të natyrës:
1. Strukturimi i mendimit shkencor për konceptet, modelet, teoritë dhe ligjet për ndërtimin e materies, Rezultati 3: Zgjidh dhe përdorë metoda dhe teknika të përshtatshme për të analizuar të dhënat
proceseve dhe dukurive në natyrë: statistikore.
• Materia e gjallë dhe jo e gjallë dhe vetitë e saj Dëshmi:
• Proceset dhe dukuritë fizike, kimike, biologjike, në Tokë dhe Gjithësi • Organizon dhe shfaq të dhënat me një variabël në grafikët e duhur për të përcaktuar se cilat lloje të
grafikëve janë të përshtatshme për grupin e të dhënave të ndryshme.
2. Zhvillimi i shkathtësive të kërkimit shkencor për ndërtimin e materies, proceseve dhe dukurive në natyrë • Përdorë thyesat dhe përqindjet për të krahasuar bashkësitë e të dhënave sipas madhësive.
3. Ndërlidhja ndërmjet lëndëve të shkencave të natyrës dhe fushat tjera të kurrikulës • Radhitë saktë vlerat e të dhënave numerike të bashkësisë së të dhënave që përmbajnë thyesa dhe decimale
4. Zbatimi i shkencës dhe teknologjisë në jetën e përditshme duke identifikuar maksimumin dhe minimumin e vlerave e të dhënave dhe llogarit rangun për bashkësinë
5. Zhvillimi i shkathtësive të komunikimit në shkencë dhe përmes shkencës. e të dhënave.

Kompetencat e kurrikulës, rezultatet e të nxënit për shkallë dhe për fushë janë të përcaktuara në kurrikulën
bërthamë, ndërsa dëshmitë duhet të përcaktohen nga mësimdhënësi.
10 11
2.5. Lidhja ndërmjet rezultateve të të nxënit për shkallë dhe kompetencave

kryesore me rezultatet e të nxënit të fushës
3. ROLI I VLERËSIMIT PËRMBLEDHËS
Mendimtar kreativ [ faqe 20, Rezultate thelbësore mësimore
NË PROCESIN E MËSIMDHËNIES DHE TË
Kurrikula Bërthamë]
Rezultatet e të nxënit të fushës -
Rezultatet e përgjithshme mësimore
Kompetencat kryesore
Dëshmitë
Kërkesa / pytja
NXËNIT DHE LLOJET E VLERËSIMEVE TË
Rezultati 2. Arsyetimet dhe vërtetimet
matematike (f.50) NXËNËSVE
Nxënësi (kl. III,IV,V)
Nxjerr rregullat, arsyeton konceptet dhe 3.1. Çfarë është vlerësimi?
modelet e thjeshta matematikore, për të Rezultati
hapur rrugën për koncepte të reja. Vlerësimi përkufizohet gjerësisht si procesi i
Dëshmi: Identifikimi i numrave të thjesht (prej 1-100). mbledhjes dhe interpretimit të informacionit
që mund të përdoret për të informuar mësuesit,
nxënësit, dhe kur është e mundur prindërit ose
Shembull përdoruesit e tjerë të informacionit të vlerësimit,
1. Çfarë quhet numër i thjeshtë? rreth përparimit të nxënësve në shkollë
2. Sa numra të thjeshtë ka nga 1-100? (Hanna&Dettmer, 2004). Të dhënat na japin
3. Cilët numra të thjesht janë në dhjetëshen e shtatë? pamje të aktiviteteve të ndryshme të vlerësimit
4. Nëse secilit numër të thjeshtë i shtohet numri 1, si detyrat e ndryshme, vëzhgimet, provimet, etj.
atëherë sa numra të thjeshtë ka nga 1-100? Pasi i kemi mbledhur të dhënat, jemi në gjendje
të bëjmë vlerësimin e nxënësit. Vlerësimi është
një përmbledhje e aktiviteteve vlerësuese të mësipërme. Në fakt konsiderohet pjesë e këtij vlerësimi edhe
përcaktimi i mënyrave si të përmirësohen dobësitë e shprehura, boshllëqet dhe mungesat e njohurive.
Në një formë vlerësimi i ngjan një qarku të mbyllur. Në figurën 1 është paraqitur një skemë e tillë me
në qendër mësuesin (Moskal’s model; Moskal, 2000, p. 194).
Planifikim Të dhëna Interpretim Përdorim
Figura.1 Vlerësimi sipas modelit Moskal
Pa praktikat e shëndosha të vlerësimit, ne nuk mund të dimë nëse nxënësit po ecin sipas planit. Për më
shumë, ne nuk mund të jemi në gjendje të planifikojmë në mënyrë efektive mundësitë e mësimit të nxënësve
në të ardhmen.
12 13
Llojet e vlerësimit diagnostikues:

3.2. Format kryesore të vlerësimit
• Testet diagnostikuese (për përmbajtjen, mundësitë, etj.)
Vlerësimi mund të shërbejë për qëllime të ndryshme dhe forma që ju zgjidhni do të varet nga qëllimi i • Vetëvlerësimi (që identifikon shkathtësitë dhe kompetencat)
tij. Një nga qëllimet kryesore të vlerësimit, i shprehur qartë edhe në Kornizën Kurrikulare të Kosovës, • Diskutimi në grup dhe raportimi
është motivimi i nxënësve dhe planifikimi i veprimtarive për përmirësimin e rezultateve në të ardhmen. Në • Intervista apo diskutim me mësuesin, zakonisht individuale dhe jo të gjata.
Kurrikulën Bërthamë për Arsimin e Mesëm të Ulët, sistemi i vlerësimit përshkruhet si më poshtë:
Vlerësimi përmbledhës (sumativ) përdoret për të treguar shkallën e suksesit të nxënësit në përmbushjen
Llojet e vlerësimit: e rezultateve të të mësuarit për një njësi/kapitull të programit dhe për një periudhë të caktuar kohore.
Vlerësimi mund të klasifikohet si vlerësim formues, diagnostikues, përmbledhës dhe motivues. Një vlerësim përmbledhës përcakton notën që merr apo nivelin që arrin nxënësi, p.sh. një ese, provim
• Vlerësimi formues (vlerësimi për të nxënë) kryhet në mënyrë të vazhdueshme për marrjen e informacioneve përfundimtar.
të arritjes së nxënësve gjatë procesit mësimor. Vlerësimi duhet të jetë pjesë përbërëse e planeve vjetore, planeve mujore dhe ditore të mësimdhënësve2.
• Vlerësimi diagnostikues përdoret për marrjen e informacioneve të arritjes së nxënësve për shkallën e Mësimdhënësit duhet ta planifikojnë vlerësimin përmbledhes (vlerësimin e të nxënit) në përputhje me
përvetësimit të njohurive, shkathtësive, shprehive, qëndrimeve dhe vlerave dhe i ndihmon mësimdhënësit politikën e shkollës dhe rezultatet e pritshme të caktuara në kurrikulë.
për punën e mëtejshme. Vlerësimi përmbledhës kryhet në fund të procesit të të nxënit dhe jep informata kthyese për të mësuarit
• Vlerësimi përmbledhës (vlerësimi i të nxënit) përfshin aktivitetin e përgjithshëm të të nxënit të nxënësve. dhe të nxënit.
Vlerësimi përmbledhës bëhet në fund të periudhave të caktuara . Vlerësimi përmbledhës është më shumë i shprehur si produkt dhe vlerëson produktin final, ndërsa vlerësimi
• Vlerësimi motivues përdoret për nxitjen e interesimit dhe dëshirën e nxënësve për të nxënë. formues është procesi që çon në finalizimin e produktit. Nuk është shumë e rëndësishme të përpiqemi të gjejmë
dallimet ndërmjet vlerësimeve formativ dhe përmbledhës, në vend që të planifikojmë strategji vlerësimi që iu
Gjatë vlerësimit përdoren forma të ndryshme si: përshtaten dhe përmbushin qëllimet e shprehura në fillim të çdo periudhe apo gjatë gjithë vitit.
• vlerësimi i drejtpërdrejtë dhe i pandërprerë - përcjellja e vazhdueshme e arritjeve të nxënësve vlerësimi
indirekt me anë të testeve, Llojet e vlerësimeve përmbledhëse janë:
• vlerësimi nga nxënësi - gjatë punës në grupe ose gjatë përgjigjeve që japin, ku nxënësit plotësojnë njëri- • Detyrat e ndryshme të përditshme
tjetrin dhe vlerësojnë mbi bazën e argumenteve, • Të shprehurit me gojë dhe aktivizimi në mësim
• vetëvlerësimi. • Projektet e dhëna nga mësuesi dhe realizimi i tyre nga nxënësi
Theks të veçantë gjatë vlerësimit duhet t’i kushtojmë komunikimit në vazhdimësi, të shprehurit gojor përmes • Dosja e nxënësit
ndërveprimit si dhe të shprehurit me shkrim1. • Vetëvlerësimi i nxënësit dhe motivimi
Vlerësimi formativ quhet ndryshe edhe vlerësim për të nxënë (VpN). Karakteristikat, qëllimi dhe format e • Provimet (njësi/ kapituj/gjysmë vjetorë/)
zbatimit të tij janë të shprehura në dokumentin e Kurrikulës së Kosovës dhe dokumente tjera më specifike • Provime përfundimtare
të lidhura me vlerësimin të MASHT. Ne këtu po e prezantojmë shkurt, pasi qëllimi ynë kryesor nëpërmjet • Provime përmbyllëse
këtij materiali është thellimi në vlerësimin përmbledhës.
Vlerësimi formativ është projektuar për të ndihmuar nxënësit të mësojnë në mënyrë më efikase duke u dhënë Shkolla duhet të ketë një sistem për të verifikuar dhe për të siguruar cilësi në kryerjen e vlerësimit përmbledhës.
atyre tregues dhe drejtime si mund të përmirësohen. Një vlerësim formues për shembull, mund të marrë Si pjesë e planit zhvillimor, shkollat duhet të zhvillojnë dhe implementojnë një sistem për verifikim të
formën e një testi në klasë që është vlerësuar me pikë, por nuk vendosim notë. brendshëm të vlerësimit, me role të përcaktuara dhe personel të kualifikuar. Ky sistem kontrollon instrumentet
vlerësuese sipas standardeve, kritereve dhe kontrollon kushtet e procedurat për administrim.
Llojet e vlerësimit formativ:
• Vëzhgimet e orëve të mësimit Kategoritë kryesore të vlerësimit përmbledhës janë:
• Detyrat e shtëpisë dhe rishikimi e diskutimi i tyre në klasë Tradicional – periodik (me pjesë): vlerësimi përmbledhës tradicional është ai me “laps e letër” në
• Pyetje-përgjigjet e planifikuara dhe spontane në mësim përfundim të:
• Bashkëbisedimi dhe ndërveprimi mësues-nxënës sipas periudhave • një ore mësimi,
• Aktiviteti i nxënësit në klasë kur raporton rezultate të punëve individuale dhe në grup • një njësie / kapitulli,
• Vlerësimi i ndërsjellë i nxënësve dhe vetëvlerësimi. • një periudhe kohore/ semestër,
Vlerësimi diagnostikues përdoret për të treguar përgatitjen e një nxënësi për një njësi /kapitull apo program • një viti shkollor,
studimi/ dhe identifikon çdo boshllëk të mundshëm në njohuritë, aftësitë dhe të kuptuarit. Vlerësimi • një cikli.
diagnostikues është konsideruar edhe si një formë e zakonshme e vlerësimit formativ.
1 MASHT, Kurrikula Bërthamë për Arsimin e Mesëm të Ulët, 2012 2 MASHT (2012), Udhëzues Standardet e Vlerësimit
14 15
Vlerësimet përmbledhëse të tilla janë periodike dhe shpesh janë konceptuar të kryhen në fund të ciklit të Besueshmëria ka të bëjë me vërtetësinë, qëndrueshmërinë në përsëritjen e vlerësimit/matjes. Besueshmëria
mësimdhënies dhe të mësuarit. na siguron se gjykimet janë të qëndrueshme dhe bazohen në një sistem të dhënash.
Një komponent kyç i besueshmërisë është saktësia e vlerësimit me pikë të përgjigjeve.
I Integruar: Në dallim me vlerësimin tradicional, të përshkruar më sipër, sot zbatohet vlerësimi i integruar, Diskutoni dhe pajtoni qasjen tuaj me vlerësuesit e tjerë para se të filloni të vlerësoni. Miratoni kriteret e
që nuk vendos vlerësim me notë vetëm me anë të një apo disa provimeve. Ky lloj vlerësimi ndjek nxënësin vlerësimit dhe përdorni të njëjtën skemë vlerësimi të strukturuar. Një skemë vlerësimi e strukturuar lejon/
më nga afër dhe në mënyrë të vazhdueshme nëpërmjet veprimtarive të përshkuara më sipër në rubrikën mundëson vendosjen e një sasie të njëjtë pikësh për çdo pyetje të vlerësuar nga vlerësues të ndryshëm.
“Llojet e vlerësimeve përmbledhëse”. Në përfundim mësuesi integron të gjitha rezultatet e nxënësit në këtë Besueshmëria në disa raste varet shumë nga lënda mësimore. P.sh që një test në lëndën e historisë të ketë
proces dhe rezultati përfundimtar është njëkohësisht gjykim dhe shumë e këtyre rezultateve. besueshmëri të lartë, ka nevojë që të gjitha pyetjet të jenë objektive. Ndryshe ndodh në lëndën e matematikës,
Vlerësimi përmbledhës, nga formati i pyetjeve të përdorura, mund të jetë objektiv apo subjektiv. kjo mund të arrihet më lehtë edhe duke përdorur pyetje të llojeve të tjera.
Objektiv: llojet e pyetjeve përfshijnë pyetje objektive si e vërtetë / e gabuar, me alternativa, me shoqërim, etj. Dobia e vlerësimit tregon që vlerësimi është i dobishëm kur ka arritur të identifikojë mangësitë në arritjet e
Vlerësim objektiv me test është forma e testit me pyetje që kanë një përgjigje të saktë, të vetme. nxënësve dhe i përdor të dhënat e këtij vlerësimi për të planifikuar hapat dhe metodat e përmirësimit të tyre
në të ardhmen.
Subjektiv: llojet e pyetjeve janë subjektive si ese, pyetje me fund të hapur (detyra e problema për t’u
zgjidhur), etj. Vlerësim subjektiv me test është forma e testit me pyetje, të cilat mund të kenë më shumë se
një përgjigje (ose më shumë se një mënyrë për të shprehur përgjigjen e vërtetë). 3.4. Aspekte të përgjithshme kulturore dhe gjuhësore të përmbajtjes
(Paanshmëria)
3.3 Parimet kryesore të vlerësimit
Aspektet kulturore dhe gjuhësore duhet të jenë prioritet i rëndësishëm i vlerësimeve dhe posaçërisht i vlerësimeve
Në mënyrë të përgjithshme vlerësimi i nxënësve duhet: kombëtare. Ato gjithashtu duhet të jenë tregues të vlerësimeve të tjera përmbledhëse (sumative) që bëhen në
• të respektojë personalitetin e nxënësit, klasë apo shkollë. Këto aspekte janë të lidhura me dallimet kulturore dhe gjuhësore të nxënësve.
• të nxisë vetëbesimin e nxënësit dhe ndjenjën për përparim, Praktikat e vlerësimit duhet të jenë të përshtatshme për nxënësit e klasës/shkollës, të cilët përfaqësojnë
• të nxitë nxënësin të verifikojë dijen e tij, prejardhje të ndryshme kulturore dhe gjuhësore. Për shembull, suksesi i një nxënësi në përgjigje të pyetjes me
• të aftësojë nxënësin për mësim të pavarur për vetëvlerësim dhe gojë, ose gjatë përgjigjeve të një testi, nuk duhet të pengohet në mënyrë të padrejtë nga mësuesi për shkak të
vlerësim të të tjerëve. sfondit kulturor, njohurive ose traditës. Nëse ndikimet kulturore dhe gjuhësore janë injoruar, nxënësi mund
të prezantohet i tjetërsuar apo i shkëputur nga të mësuarit dhe procesi i vlerësimit. Mësuesit duhet të jenë të
Vlerësimi efektiv varet kryesisht nga këto parime: vetëdijshëm se si prejardhje të tilla mund të ndikojnë në të mësuarit dhe performancën e nxënësve. Mësuesit
• vlefshmëria, duhet të jenë të gatshëm për të rregulluar praktikat e tyre të vlerësimit, ku është e nevojshme, për të siguruar
• besueshmëria, që nxënësit kanë mundësi të demonstrojnë atë që ata dinë dhe mund ta bëjnë.
• dobia.
• paanshmëria Ndër të tjera duhet që:
• të jeni të ndjeshëm ndaj atyre aspekteve të një praktike vlerësimi, që
Vlefshmëria tregon nëse vlerësimi mat atë që ka planifikuar, nëse është në përputhje me rezultatet e të mund të pengojë nxënësit me kultura të ndryshme, ose gjuha e të
nxënit dhe në përpjesëtim me vëllimin e caktuar të njohurive. Në kurrikulën bërthamë ndër të tjera thuhet: cilëve nuk është e mjaftueshme për t‘u përgjigjur dhe demonstruar
”... për lëndët e fushës së edukimit shëndetësor për shkak të specifikimeve që ka do të ishte e vlefshme që përveç njohuritë e tyre dhe çfarë ata mund të bëjnë,
vlerësimit numerik të aplikohej në masë të madhe vlerësimi përshkrues pasi që puna në grup, projektet, aftësitë • të njihni prejardhjen kulturore të nxënësve, aftësitë e ndryshme
motorike, aftësia e të folurit, etj. nuk mund të maten me anë të testeve. Për t’i matur dhe për t’i vlerësuar ato gjuhësore dhe të mundësoni procedura për të parandaluar që këto
përdoren instrumente të tjera. Vëzhgimi i drejtpërdrejtë është një procedurë e përshtatshme për fushën e edukimit prejardhje dhe aftësi të ndikojnë padrejtësisht në demonstrimin e tyre
shëndetësor dhe që mund të përdoret në situata të ndryshme mësimore dhe në të gjitha nivelet e shkollimit.“ 3 të të mësuarit,
• të rregulloni, nëse është e nevojshme, praktikat e vlerësimit që keni
Një test nuk do të jetë i vlefshëm, p.sh. për të vlerësuar aftësitë si shofer/vozitës. Një mënyrë më e vlefshme planifikuar ose jeni duke përdorur,
do të ishte kombinimi i testeve që ndihmojnë të përcaktojnë se çfarë di dhe është në gjendje të bëjë praktikisht • të shmangni përmbajtjen dhe gjuhën, që mund të shihen të ndjeshme nga ana kulturore apo mund të
shoferi. jenë fyese për një nxënës ose një pjesë nxënësish,
• të përdorni praktikat e vlerësimit, që lejojnë nxënësit të tregojnë aftësitë shprehëse në gjuhën e kulturën
3 MASHT (2012), Kurrikula Bërthamë për Arsimin e Mesëm të Ulët në Kosovë (klasat 6, 7, 8 dhe 9), Prishtinë e tyre.
16 17
4. HARTIMI I TESTIT PËRMBLEDHËS 4.3. Nivelet sipas taksonomisë së Bloom-it me shembuj (klasat 1-5 dhe 6-9)
4.3.1 NJOHJA
4.1. Testi Është niveli më i ulët, por me rëndësi. Është shprehje kritike e të mësuarit dhe nxënësit mbajnë mend fakte,
parime, përkufizime dhe vlera. Pra nxënësi riprodhon informacione.
Testi është një instrument vlerësimi që përdoret për të matur njohuritë dhe aftësitë e nxënësve. Testi është formë Pyetjet brenda tyre përmbajnë kryesisht foljet vepruese: thuaj, përshkruaj, përcakto, dallo, nënvizo, kujto, etj.
vlerësimi më së shumti e njohur dhe e përdorur, kështu që duke pasur parasysh rëndësinë e një vlerësimi të saktë Njohja përbëhet nga:
të të nxënit të nxënësve, është shumë e rëndësishme të dihet se si hartohet një test i shkruar mirë dhe i vlefshëm. • Njohja e termave
• Njohja e fakteve specifike
Një nga hapat më të rëndësishëm në hartimin e një testi është që të merren parasysh rezultatet e të nxënit dhe • Njohja e koncepteve
të përcaktohet se cilat aspekte duhet vlerësuar me këtë test. Pasi të identifikohen se cilat rezultate do të maten, • Njohja e parimeve
duhet të merret parasysh se çfarë lloji i pyetjes më mirë mundëson reflektimin e nxënësve lidhur me ato të atij • Njohja e metodave dhe procedurave
rezultati. Për shembull, a është qëllimi për të krijuar një test që kërkon nga nxënësit që të japin përkufizime
apo që nxënësit të demonstrojnë aftësinë e tyre për të krahasuar koncepte të ndryshme dhe të mbrojnë pozitën Njohja e termave
e tyre në një subjekt të diskutueshëm?
Detyra 1: Është dhënë barazimi 8 - 3 = 5. Si quhet numri 5?
Vetëm pyetjet e mira veç e veç nuk garantojnë medoemos që testi të jetë i mirë, pasi testi si një i tërë, është A. I zbritshmi
më shumë se një grupim i thjeshtë pyetjesh. Për këtë është me rëndësi që së pari të dihet se çka dëshirojmë të B. Zbritësi
matim, cilin rezultat të të nxënit dëshirojmë ta realizojmë, cilën kompetencë dëshirojmë ta arrijmë. C. Ndryshimi
Në hartimin e një testi, rëndësi të veçantë ka përdorimi i Taksonomisë së Bloom-it, si një strukturë hierarkike e D. Herësi
aftësive të të menduarit, dhe një mjet për të matur thellësinë njohëse të të mësuarit të nxënësve.
Detyra 2: Cili pohim përkufizon këndin plotësues?
o
A. Dy kënde shuma e të cilëve është 90 .
4.2. Nivelet e të nxënit sipas taksonomisë së Bloom-it o
B. Dy kënde shuma e të cilëve është 180 .
o
Taksonomia e Bloom-it C. Dy kënde shuma e të cilëve është 270 .
o
Taksonomia është një sistem për klasifikimin e kërkesave/ pyetjeve sipas nivelit të hierarkisë së dijes. D. Dy kënde shuma e të cilëve është 360 .
Qëllimi i paraqitjes së këtyre kërkesave /pyetjeve është që mësimdhënësit të familjarizohen me konceptet
kryesore të taksonomisë së pyetjeve dhe të kuptojnë si ta përdorin atë gjatë planifikimit dhe mësimdhënies, Njohja e fakteve specifike
në mënyrë që nxënësit të mësojnë më mirë. Taksonomia është një mënyrë e klasifikimit të pyetjeve/kërkesave Detyra 3: Cili nga numrat e dhënë është numër i thjeshtë?
dhe ndihmon që të kemi lloje të ndryshme të pyetjeve.
A. 9
Nivelet e të nxënit sipas taksonomisë së Bloom-it B. 13
M Në dokumentet e vlerësimit të MASHT, një C. 27
E Vlerësimi Krijimi i kritereve bazuar në gjykim
N model i tillë është paraqitur në mënyrë më të plotë D. 49
D
I Sintezë Kombinimi i ideve të ndryshme dhe rekomanduar për hartimin e testeve.
M
I Detyra 4: Shuma e çdo numri tek me numrin 1 është numër çift.
KRITIK Analizë
Zbërthimi i informacioneve në pjesë
- lidhja ndërmjet gjërave Përdoreni taksonominë si një udhëzues. Shpesh A. E vërtetë
klasifikimi në një nivel të caktuar kërkon matje e B. E gabuar
Përdorimi i rregullave dhe parimeve
Zbatimi në zgjidhje të problemeve vlerësime shtesë. Nganjëherë disa pyetje përmbajnë
Ndryshimi i informacioneve nga një formë elemente të disa niveleve të taksonomisë. Kjo do të Njohja e koncepteve
Kuptimi në formë tjetër
thotë se nuk duhet të bëhemi skllevër të sistemit të Detyra 5: Cila formë e materies ka vëllim dhe formë të caktuar?
Njohja
Mbajtja mend e fakteve përkufizimeve klasifikimit, që ai të na pengojë, por ta përdorim A. Benzina
dhe vlerave
klasifikimin për një vlerësim të efektshëm. B. Azoti
18 19
C. Oksigjeni Kuptimi i relacioneve shkak – pasojë

D. Akulli Detyra 2: Sipas skemës së paraqitur për strukturën elektronike të karbonit, në bërthamën e tij ai
Detyra 6: Si quhen lakoret në diagramin si në figurë që paraqesin ligjin e Bojl-Mariotit? përmban:
A. Izohipse A. 6 elektrone dhe 0 neutrone
B. Izoterme B. 6 elektrone dhe 6 protone
C. Izohore
D. Izobare C. 6 neutrone dhe 0 elektrone
D. 6 neutrone dhe 6 protone
Njohja e parimeve
Detyra 7: Janë dhënë numrat m dhe n. Cila nga rregullat e poshtëshënuara Detyra 3: Çfarë këndi fitohet nëse një këndi të gjerë i zbresim një kënd të drejtë?
është e vërtetë? A. i ngushtë
A. m + 0 = 0 B. i gjerë
B. m . 0 = 0 C. i shtrirë
C. m . 1 = 1 D. i plotë
D. m - 1 = n
Interpretimi i grafikeve, tabelave hartave
Detyra 8: Shuma e dy numrave natyror tek jep numër natyror çift. Detyra 4: Sa kube njësi gjenden në figurën e dhënë, nëse dihet se shtresa e fundit është e plotësuar e
A. E vërtetë gjitha me kube njësi ?
B. E gabuar A. 12
B. 16
Njohja e metodave dhe procedurave
Detyra 9: Cilën veti kimike e ka vitamina C ? C. 23
D. 26
A. Është e patretshme në yndyra dhe në ujë Arsyetimi i metodës dhe procedurës
B. Është e tretshme në yndyra dhe në ujë Detyra 5: Në cilin nga rastet e përshkruara paraqitet aktiviteti ushqyes i një organizmi zbërthyes?
C. Është e tretshme vetëm në yndyra A. Kur një kërpudhë tret dhe thith materiet organike të një shtaze të vdekur
D. Është e tretshme vetëm në ujë B. Kur një lule shfrytëzon ujin dhe kripërat për të ndërtuar sheqernat
C. Kur një shqiponjë ushqehet dhe e tretë miun
4.3.2 TË KUPTUARIT D. Kur një kërmill grimcon algat brenda një akuariumi
Niveli i të kuptuarit është nivel më i lartë se i njohjes. Pyetjet kërkojnë ndryshimin e informacioneve 4.3.3 ZBATIMI
nga një formë në një formë tjetër, përshkruajnë lidhjen midis dy e më shumë ideve. Pyetjet brenda tyre
përmbajnë kryesisht foljet vepruese: interpreto, parashiko, mbro, argumento, etj. Kryesisht janë pyetje që Niveli i zbatimit bën pjesë në nivelin e mesëm të pyetjeve. Nxënësi duhet jo vetëm të njohë dhe kuptojë
duan ndryshimin e fjalëve të një grupi me fjalë të tjera; përshkrimin e një figure me fjalë, lidhjen e dy e më informacionet, por duhet të jetë në gjendje edhe t’i zbatojë ato. Përmes tyre ai duhet të jetë në gjendje të
shumë situatave, etj. zgjidhë probleme në situata konkrete nga jeta reale. Pyetjet brenda tyre përmbajnë kryesisht foljet vepruese:
• Kuptimi i fakteve dhe parimeve ndrysho, demonstro, zhvillo, modifiko, organizo, vepro, përgatit, lidh, etj. Të tilla pyetje janë kryesisht ato
• Kuptimi i relacioneve shkak – pasojë që i kërkojnë nxënësit të zbatojë parimet, metodat, formulat në situata të caktuara.
• Përkthimi i materialit • Zbatimi i fakteve dhe parimeve në situata të reja
• Interpretimi i grafikeve, tabelave hartave • Zbatimi i ligjit dhe teorive në situata praktike
• Arsyetimi i metodës dhe procedurës • Zbatimi i metodave dhe procedurave
• Zgjidhja e problemeve matematike
Kuptimi i fakteve dhe parimeve
Detyra 1: Cili nga këta komponime kimike ka numër më të madh të atomeve të oksigjenit? Zbatimi i fakteve dhe parimeve në situata te reja
A. KClO4 Detyra 1: Numrat 2, 5, 10, 17, 26, ____. janë renditur sipas një rregulle. Gjeni numrin që vjen
B. Al2(SO4)3 në radhë :
C. Ca3(PO4)2 A. 34
D. Al(OH)3 B. 35
C. 36
D. 37
20 21
Zbatimi i ligjit dhe teorive në situata praktike Identifikimi i informatave relevante

Detyra 2: Formula për njehsimin e syprinës së trekëndëshit kënddrejtë është , ku a dhe b janë Detyra 1: Është dhënë shprehja, ku shkronjat paraqesin numra të pa njohur.
gjatësitë e kateteve. Gjeni b, nëse jepen S = 9 cm2 dhe a = 6 cm. 825
-3ab
Zbatimi i metodave dhe procedurave c46
Detyra 3: Në një dhomë të mbyllur ndodhen 5 arka, e në secilën arkë ndodhen nga tre kuti metalike
dhe në secilën kuti gjenden nga 10 monedha ari. Të gjitha janë të mbyllura me çelësa të ndryshëm, Sa është vlera e shumës a+b+c?
dhoma, arkat dhe kutitë. Sa çelësa më së paku nevojiten që të mund të marrim 70 monedha ari?
A. 10 Të analizuarit e përfundimeve të dhëna
B. 11 Detyra 2: Janë dhënë shprehjet dhe . Sa është vlera e a-së, b-së dhe c-së, nëse shuma e
a+b+c = 13?
C. 12
D. 13
Zgjidhja e problemeve matematike Identifikimi i të gjykuarit dhe i konkluzionit
Detyra 4: Artani, Lendi dhe Leka kanë të gjithë bashkë 15 arra. Nëse Artani ka 3 arra dhe Lendi Detyra 3: Nëse a, b, c ∈ R , , dhe . Çfarë shenja ka sipas radhës ka a, b, c ?
A. -, +, -
sa dyfishi i Artanit, atëherë sa arra ka Leka? B. -, -, -
3cm C. +, - +
Detyra 5: Në figurë është paraqitur një kuti prej llamarine pa kapak. D. -, -, +
a) Sa cm2 llamarinë është shpenzuar? 8cm
[Identifikimi dhe vlerësimi i supozimit]
b) Sa decilitra ujë zë kutia?
[Identifikimi dhe vlerësimi i supozimit]
10 cm
Detyra 4: Është dhënë figura, në të cilën d1 ⊥ d 3 dhe d 2 ⊥ d 4. Cili nga pohimet e dhëna është i saktë.
A. α + β = 90 0
4.3.4. MENDIMI KRITIK DHE KRIJUES (ANALIZË, SINTEZË, VLERËSIM) B. α + β = 180 0
0
• Identifikimi dhe vlerësimi i supozimit C. α + β = 270
D. α + β = 380 0
• Identifikimi i të gjykuarit dhe i përfundimit
• Identifikimi i informatave relevante
• Të analizuarit e përfundimeve
Pyetjet e analizës
Pyetjet e analizës kërkojnë shprehi të menduarit kritik. Zakonisht këto lloje pyetjesh kërkojnë dy lloje të
aftësive të të menduarit:
• Zbërthimi i asaj çfarë është dhënë në pjesët përbërëse Detyra 5: Sa segmente ka në figurën e dhënë?
• Kërkim i lidhjeve të dy a më shumë pjesëve
Pyetjet kryesisht brenda tyre përmbajnë foljet vepruese: ndrysho, demonstro, zhvillo, modifiko, organizo,
vepro, përgatit, lidh etj. Kërkesat e shprehura janë: ilustro, nënvizo, dallo, diferenco, trego, ndaj etj.
Pyetjet e sintezës
Pyetjet e sintezës kërkojnë shprehi të menduarit kritik dhe aftësi krijuese. Zakonisht këto lloje pyetjesh
kërkojnë që nxënësi të krijojë një produkt të ri. Nxënësit i ofrohet mundësia të jetë i pavarur dhe të ketë liri
mendimi dhe krijimi. Pyetjet brenda tyre përmbajnë kryesisht foljet vepruese: karakterizo, kompozo, harto,
krijo, përpilo, përmblidh, etj.
4.3.5. Shembull i kalimit të një pyetjeje nga një nivel në një tjetër
Pyetjet e vlerësimit Tema: Teorema e Pitagorës
Pyetjet e vlerësimit kërkojnë nxjerrjen e gjykimeve të bazuara në kriter dhe anasjelltas. Pyetjet kryesisht Njohje
brenda tyre përmbajnë foljet vepruese: vlerëso, krahaso, mbro, kritiko, justifiko, interpreto, mbështet, etj. Shembull 1. Formuloni teoremën e Pitagorës
22 23
Të kuptuarit Një tabelë testi me vlera të dhënë në tabelën 1 paraqet dy aspekte të rëndësishme të vlerësimit:
Shembull 2. Shkruani me simbole matematike: ,,Shuma e syprinave të sipërfaqeve katrore të ndërtuara a. Çfarë të vlerësojë (prerjet e rreshtave me kolonat);
mbi katetet a dhe b është e barabartë me syprinën e sipërfaqes katrore të ndërtuar mbi hipotenuzë’’? b. Sa rëndësi/theks ka për çdo kombinacion të vlerësimit (vlerat e qelizave).
Shembull 3. Të lexohet formula me shprehje matematike .
Në shembullin e mësipërm shohim që vlerësimi mbulon 5 tema, ku secila prej tyre shqyrtohet në tre nivelet e
Të zbatuarit shkathtësisë së arsyetimit, të mbajturit mend, të kuptuarit, të zbatuarit dhe mendimi kritik. Vlerat e kutive/
Shembull 4. Një ndërtesë ka 220 shkallë dhe lartësia e secilës shkallë është 18 cm. qelizave janë vendosur nga prodhimi ndërmjet peshave të temave sipas shkathtësisë me totalin e pikëve të
Gjeni sa është lartësia e ndërtesës . vlerësimit.
Shembull 5. Në figurë është paraqitur trekëndëshi kënddrejtë ABC.
Procedura e krijimit të një tabele të tillë është si më poshtë:
Informatë relevante a. Identifikon temat që do të vlerësohen dhe vlerat relative të përqindjeve (duke plotësuar rreshtat),
Shembull 6. Cili nga pohimet është i saktë? b. Përcakton nivelet e shkathtësitë njohëse dhe vlerat relative të përqindjeve (duke plotësuar kolonat),
A. Shuma e kateteve është saktësisht 15 cm c. Përcakton totalin e pikëve (ose totalin e pyetjeve) të vlerësimit përmbledhës,
B. Shuma e kateteve është më e madhe se 15cm d. Llogarit vlerat për çdo kuti (prerje të rreshtave me shtyllat) duke shumëzuar totalin e pikëve me peshat e
C. Shuma e kateteve është saktësisht 13.14 cm kombinimeve,
D. Shuma e kateteve është më e vogël se 13.14 cm e. Bën rregullime të vlerave në kutia (p.sh. rrumbullakime, etj.) që të sigurohet që shuma e të gjitha vlerave
të jetë e barabartë me totalin e pikëve të vlerësimit (ose totalin e pyetjeve të testit).
4.4 Tabela e përmbajtjes së testit – tabela e specifikimeve Tabela e testit mund të jetë e njëjta edhe për pikët edhe për pyetjet si ajo në modelin e testit të matematikës,
Një test mund të përbëhet nga një pyetje e vetme apo një kombinim pyetjesh. Për të hartuar një test, klasa 1 – 9.
mësimdhënësi duhet të ketë kujdes që së pari të përgatisë tabelën e testit. Kjo tabelë përmban fushat e
programit, përmbajtjet e të cilave do të testohen, si dhe numrin e pyetjeve dhe detyrave sipas niveleve të
4.4.1 Llojet e pyetjeve
të nxënit dhe fushave. Përgatitja e tabelës së testit varet nga shumë faktorë, si p.sh. volumi i përmbajtjes që
testohet, rëndësia e fushave që përfshihen në vlerësim, përmbajtja e tyre, koha në dispozicion, etj. Pas përcaktimit në këtë mënyrë të zonës së vlerësimit (tabela e testit me vlerat), hapi tjetër është të vendoset
Tabela e testit i orienton mësimdhënësit në hartimin e tij. Caktimi i numrit të pyetjeve dhe detyrave sipas njësive për formatin e vlerësimit dhe llojin e pyetjeve që do të zgjidhen në përmbajtje të testit.
mësimore dhe niveleve të të nxënit e lehtëson punën e mësuesit për hartimin e testit. Kjo pasi, në vend që mësuesi Pasi keni vendosur për format e vlerësimit dhe llojet e pyetjeve që do të përdoren, kalohet nga tabela e testit me
të shqyrtojë njëkohësisht 4 njësi mësimore për të hartuar pyetje dhe zgjedhur detyra të ndryshme, të cilat duhet vlera në tabelën e testit me pyetjet. Tabela 4 paraqet një shembull tabelë testi me pyetje sipas tabelës 3 të testit.
klasifikuar sipas rëndësisë dhe nivelit të të nxënit, ai fokusohet në hartimin e pyetjeve dhe detyrave sipas tabelës. Në tabelën 4 shihet që testi për vlerësimin përmbledhës do të përbëhet nga dy pjesë:
Pas përgatitjes së tabelës së testit, mësuesi kalon në hartimin e testit dhe kujdeset për të si për anën 1. pjesa I - me alternativa ose përgjigje të strukturuara;
përmbajtësore ashtu edhe për tregues të tjerë të pyetjeve, të themi të formës, Me këto tregues do të vijojmë 2. pjesa II –ese apo problema.
në pjesët e mëposhtme të këtij materiali. Pjesa I (me laps e letër) përmban pyetje me alternativa për vlerësimin e të mbajturit mend dhe pyetje me
përgjigje të strukturuar për vlerësimin e të kuptuarit.
Tabela e specifikimeve ka dy përmasa; njëra përmasë (p.sh rresht) shënon temat/konceptet/etj. Në përmasën Pjesa II (vlerësimi) do të testojë aftësinë e nxënësve për të gjitha fushat duke përfunduar dy detyra / ushtrime-
tjetër(p.sh kolona) shënohen nivelet njohëse që do të maten. Në rastin tonë është marrë një tabelë shembull problema.
për 6 tema të një kapitulli të ndarë sipas niveleve të njohjes.
TABELA 1: Tabelë testi me vlera numerike TABELA 2: Model-tabelë testi
NUMRI I PYETJEVE TË MBAJTURIT TË KUPTUARIT TË ZBATUARIT MENDIMI SHUMA
FUSHA/LËNDA MËSIMORE NJOHJA TË KUPTUARIT ZBATIMI MENDIMI KRITIK (PIKËT) MEND
SHUMA KRITIK
20 % 30 % 30 % 20 %
Me alternativa Me përgjigje të Me përgjigje të Ese/Problem
Tema 1 20 % 2 3 3 2 10 strukturuar strukturuar
Tema 2 30 % 4 4 4 3 15 Tema 1 5(5) 2(4) 1(3) 1(5)
Tema 3 15 % 2 2 2 2 8 Tema 2 8(8) 2(4)
Tema 4 20 % 2 3 3 2 10 Tema 3 4(4) 1(2) 1(2)
Tema 4 5(5) 1(2)
Tema 5 15 % 2 2 2 1 7
Tema 5 4(4) 1(2)
Shuma/pikë ose pyetje 12 14 14 10 50 Totali 26(26) 7(14) 2(5) 1(5) 36(50)
24 25
Shihet gjithashtu në tabelën 2 që vlerësimi përmbledhës do të përmbajë 36 pyetje, nga të cilat 26 janë me panevojshme të shmang nga qëllimi kryesor, krijon konfuzion dhe presion për nxënësin.
alternativa, 7 janë me përgjigje të strukturuar dhe 2 janë pyetje përmbushjeje/performancë dhe një kërkesë Sigurohuni të konsideroni një sërë faktorësh të tjerë si socialë e psikologjikë të lidhura me kohën dhe vendin
ese apo problem. e testit, rëndësinë e tij, moshën, gjininë dhe përkatësinë kulturore-sociale të nxënësit.
Shpërndarja e pyetjeve do të bëhet sipas të gjitha kutive të tabelës. Duke krahasuar kutitë në tabelën 2 me
ato përkatëse në tabelën 1 do të vërejmë se çdo pyetje me alternativë është vlerësuar 1 pikë, çdo pyetje me 4.4.5 Pikët, notat dhe nivelet
përgjigje të strukturuar është vlerësuar me 2 ose 3 pikë dhe pyetjet e fundit të performancës me më shumë Në fund paraqitet edhe tabela e kthimit të pikëve në notë, pra notat në varësi të përqindjes së pikëve që
se një pikë ( në rastin tonë 5 pikë secila). kanë fituar nxënësit. Nuk ka rregull që përcakton lidhjen e notave me përqindjen e pikëve të fituara. Kjo më
Pas skicimit të tabelës së testit me pyetje hapi i radhës është të shkruhen (gjenden) pyetjet sipas tabelës 2. shumë varet nga synimi që ka mësimdhënësi në testimin e nxënësve dhe detyrat që ka përzgjedhur për test.
Një tabelë e tillë ka pamjen e mëposhtme :
4.4.2 Rregulla bazë për të gjitha formatet e pyetjeve TABELA 3: Nga pikë - në notë - në nivel
Në hartimin e këtyre pyetjeve, përveç të tjerash, duhet të respektojmë disa rregulla bazë si më poshtë:
Intervalet e pikëve Niveli(notimi) Niveli
sigurohuni të matni konceptet më të rëndësishme;
1. formuloni pyetje të qarta dhe koncize; Nota
2. sigurohuni që pyetja i përgjigjet qëllimit të caktuar; 91% – 100% 5 A
3. shmangni pyetjet e papërshtatshme në formë e përmbajtje; 81% – 90% 4 B
4. shmangni pyetjet e vështira të pajustifikuara; 61% – 80% 3 C
5. shmangni pyetjet me kuptime të tjera logjike veç kuptimit që synojmë; 41% – 60% 2 D
6. vendosni të parat pyetjet më të lehta; 40% 1

Pikët e caktuara për secilën detyrë si dhe tabela e kalimit të tyre në notë janë elementet themelore të cilat e bëjnë
4.4.3 Numri i mjaftueshëm i pyetjeve në një test
testin të jetë instrument për vlerësimin objektiv dhe transparent të nxënësve. Ky objektivitet dhe kjo transparencë
Kjo është e varur tërësisht nga hapësira që vlerësojmë dhe qëllimet. Ka një rregull të përgjithshëm që dhjetë vlen për nxënësit, prindërit, strukturat e ndryshme arsimore, si dhe palët e tjera të interesuara.
pyetje janë të nevojshme për të vlerësuar kompetencat e të mësuarit për një njësi/kapitull. Megjithatë në
mjaft raste edhe vetëm 5 pyetje na sigurojnë një vlerësim të mirë.
4.4.6 Teste që janë pjesë të teksteve mësimore
Kur vlerësojmë nivelet e larta të njohjes dhe të tjera aftësi ne mund të përdorim vetëm disa pyetje dhe
ndonjëherë vetëm një pyetje, pasi ato kërkojnë shumë kohë për përgjigje. Mësuesit ankohen se ka raste kur provimet nuk janë në
përputhje me programin për të cilin testi është planifikuar
dhe ky është një problem që lidhet me vlefshmërinë e testit.
4.4.4. Llogaritja e kohës së testit Një pjesë shprehen që këto teste nuk janë gjithmonë të
vlefshme.
Sigurohuni të jepni një kohë të mjaftueshme për përgjigjen e të gjitha pyetjeve. Më tepër kohë është më Pra lypset të sigurohemi që testet dhe provimet të
mirë se më pak nga sa nevojitet. Mësuesi duhet të vlerësojë kohën që i duhet atij për tu përgjigjur të gjitha përmbushin standardet e vlefshmërisë dhe në këtë mënyrë
pyetjeve. të matin sa më saktë atë që është e planifikuar. Kështu ato
shërbejnë si modele që nxënësi të vlerësojë veten në fund të
Mbi këtë kohë ai duhet të shtojë kohë për efekt të faktorëve të mëposhtëm: një njësie kapitulli, mësuesi gjithashtu t’i shqyrtojë si modele
-- Nxënësi është më i ngadaltë në procedurat e përgjigjeve dhe zgjidhjeve për hartimin e testit të njësisë/kapitullit apo si modele për
-- Nxënësi është nën presion skicimin e testeve të tjerë.
-- Nxënësi bën gabime dhe i duhet t’i rikthehet zgjidhjes së saktë
-- Nxënësi përgjithësisht ndjek rrugë më të gjatë zgjidhje dhe arsyetimi
-- Nxënësi shpesh verifikon për herë të dytë ose më tepër përgjigjet ose zgjidhjet.
Mësuesi duhet të ketë parasysh që të shmangë zgjatjet e panevojshme. Shumë nga vlerësimet e shkurtra
(pak pyetje) mund të na japin një pamje më të saktë të asaj çfarë nxënësi di në krahasim me një vlerësim të
gjatë (shumë pyetje). E thënë më ndryshe duhet të shmangim zgjatjen e panevojshme të një testi. Zgjatja e
26 27
Etiketimi
5. LLOJET KRYESORE TË PYETJEVE DHE Nxënësi gjen fjalë për të identifikuar përbërësit, p.sh në një pikturë ose skicim. Përgjigjet mund të jenë
dhënë në një bashkësi përgjigjesh nga e cila nxënësi zgjedh dhe vendos në vendin e duhur.
RREGULLAT E TË SHKRUARIT TË TYRE Paraqitje e punës /Shpjegim/Argumentim

Nxënësi jep përgjigje duke bërë ndonjë llogaritje ose paraqitje grafike për të mbërritur në një përgjigje. Ai
argumenton ose shpjegon përgjigjen, apo argumenton e shpjegon shkallën e të kuptuarit.
5.1. Llojet kryesore të pyetjeve
Pyetjet me plotësim Prezantim viziv
Këto janë fjali që iu mungojnë një ose dy fjalë apo simbole. Këto pyetje janë të dobishme për vlerësimin e Nxënësi mund të ndërtojë grafikë, skema, matrica apo ilustrime për të dëshmuar njohjen dhe të kuptuarit.
njohurive për faktet, konceptet, ligjet/principet dhe formulat.
Detyrat bazuar në performancë
Pyetjet me alternativa: Është një vlerësim që përmbledh disa veprimtari, që janë ta lidhura dhe kërkojnë nga nxënësi të
Janë pyetje që duhet të zgjedhësh përgjigjen e vërtetë nga alternativat që të ofrohen. formulojnë një përgjigje, krijojnë një produkt, apo bëjnë një demonstrim që vlerësohet nga disa kritere.
E vërtetë/E gabuar Komunikim individual (i fokusuar në proces)

Pyetja është një fjali që nxënësi duhet të zgjedhë nëse pohimi nëpërmjet saj është i vërtetë apo i gabuar. Është metodë që vlerëson përparimin e nxënësit mbështetur në intervistat e strukturuara, dialogun,
konferencat, vëzhgimet, shkrimet në revista për të mësuarit, publikimet, etj.
Me shoqërim (kush/kujt i përket)
Janë dy bashkësi pyetjesh/faktesh që nxënësi duhet t’i lidhë sipas përkatësisë në bazë të instruksioneve që i
Ese-të apo pyetjet me fund të hapur
jepen, p.sh. nga mësuesi.
Nxënësit i përgjigjen një ose disa pyetjeve me anë të disa paragrafëve. Kur është ese ai bën një krijim
letrar, social apo shkencor për një situatë/temë të dhënë sipas një strukture të caktuar.
5.2 Pyetje me përgjigje të strukturuar Kur pyetja jepet në formën e detyrës apo problemës, përgjigja do të jepet sipas formatit që kërkon detyra
Përgjigje e shkurtër (përgjigje e dhënë shkurt) apo, me anë të zgjidhjes së plotë që e kërkon problema.
Nxënësi jep përgjigje të shkurtër për një pyetje të dhënë që mund të jetë me disa fjalë, një listë, ose disa fjali.
5.3 Udhëzime të të shkruarit të pyetjeve
Më poshtë jemi përpjekur të evidentojmë udhëzime apo rregulla të të shkruarit të pyetjeve. Janë paraqitur
disa prej tyre për disa nga format e pyetjeve. Nëpërmjet tyre kemi synuar të tërheqim vëmendjen që shkrimi
i një pyetje të mirë është një proces herë herë i gjatë e i lodhshëm. Ai kërkon verifikim e matje të treguesve
të pyetjes të lidhura me përmbajtjen, gjuhën e përdorur, aspektet kulturore e sociale që mbulon, vështirësinë,
diskriminimin, etj. Në përgjithësi shembujt në udhëzime janë zgjedhur që të ilustrojnë sa më mirë udhëzimin
përkatës. Njëkohësisht janë dhënë shembuj të pyetjeve me standard të lartë nga ciklet PISA të mëparshme.
5.4 Pyetjet me plotësim

Këto janë pyetje në formën e një fjalie që i mungon një pjesë, e cila mund të jetë fjalë a togfjalësh. Mund të
jetë edhe një pjesë teksti, me pjesë të paplotësuara. Vendosja e pjesëve të munguara i jep kuptimin e duhur
fjalisë apo tekstit kuptimin e plotë.
28 29
Udhëzime të të shkruarit të pyetjeve me plotësim p është faktori i pikës në pika për mililitër (ml)
Ndërtoni fjalinë në mënyrë që përgjigja e vërtetë të jetë e shkurtër dhe vetëm një. v është vëllimi i injeksionit në ml
Shembull: n është numri i orëve që kërkon injeksioni për tu mbaruar.
I dobët: Kolumbi shkeli për herë të parë “Amerikë ” ______________.
I përmirësuar: Kolumbi shkeli për herë të parë në “Amerikë” në vitin _____________. Pyetje 1
Infermieret gjithashtu kanë nevojë të llogarisin vëllimin e injeksionit, v, nga shpejtësia e rrjedhjes, RR.
Pjesën që mungon është më mirë ta vendosim në fund të fjalisë se në fillim të saj. Një injeksion me një shpejtësi rrjedhje 50 pika për minutë duhet ti jepet një pacienti për 3 orë. Për këtë
Shembull: injektim faktori i pikës është 25 pika për mililitër.
I dobët: ____________ është elementi bazë i fotosintezës te bimët. Sa është vëllimi në ml i injektimit?
I përmirësuar: Elementi bazë i fotosintezës te bimët është __________. Vëllimi i injektimit: ml
Lejoni vetëm një ose dy hapësira boshe në fjali.
Pyetje 2
Një infermiere dëshiron të dyfishojë kohën e një injeksioni?
Shembull:
Përshkruaj saktësisht si ndryshon RR nëse n dyfishohet por p dhe v nuk ndryshojnë?
I dobët: Sistemi kryesor në qeniet njerëzore i nevojshëm për ___________ me anë të trupit është ......................................................................................................
_____________ . ......................................................................................................
I përmirësuar: Sistemi kryesor në qeniet njerëzore i nevojshëm për lëvizjen e lëndëve ushqyese në të gjithë ......................................................................................................

trupin është ______________. Shmangni përdorimin e negativeve.
Nxënësit në përgjithësi nuk e shohin “NUK” në një trung pyetjeje. Nëse ajo duhet përdorur patjetër është
5.5 Pyetjet me alternativa mirë ta dalloni duke e theksuar (bold) ose duke e kapitalizuar (NUK).
Sigurohuni që të gjitha përgjigjet janë në të njëjtën gjatësi, gramatikë apo vështirësi konceptimi.
Këto pyetje japin një trung në formën e një pyetjeje apo fjalie të paplotë dhe disa alternativa (tre, katër ose më Mos përdorni shtesa të panevojshme p.sh. duke e bërë më të zgjatur, më të përpunuar, më të përgjithshme apo
shumë...) një prej të cilave është e vërtetë (ose përgjigja më e vërtetë dhe pjesa tjetër janë alternativa hutuese. më teknike.
Ato janë të vlefshme për vlerësimin e njohurive, për krahasime, zbatime të thjeshta, njohje e zbatim ligjesh e
rregullash të thjeshta, formula e koncepte, për vlerësim të një materiali stimulues, etj. Shembull:
I dobët: I përmirësuar:
Udhëzime të të shkruarit të pyetjeve me alternativa Pjesa e lules që mban vezët është quajtur një: Pjesa e lules që mban vezët quhet:
Sigurohuni që trungu i pyetjes shpreh në mënyrë të plotë një çështje në mënyrë që nxënësit të dinë mirë të A. thek. A. thek.
bëjnë atë çfarë shpresohet prej tyre para se të lexojnë alternativat. B. vezore. B. vezore.
C. pistil. C. pistil.
Forma e një pyetje me alternativa
D. petal. D. petal.
Shembull: Një zog sapo ka çelur nga një vezë. Cila nga këto faza ka shumë të ngjarë që vjen më pas në ciklin
e jetë se zogut? Gjithashtu përdorimi i fjalëve si zakonisht, disa dhe përgjithësisht janë shtesa të përgjigjes së saktë; ndërsa
A. Lindje përdorimi i fjalëve si asnjëherë dhe gjithmonë janë shtesa të përgjigjeve të pasakta.
B. Vdekje -- Shkruani alternativat e tjera që të jenë qartësisht të gabuara.
C. Rritje Alternativat janë të padobishme nëse ato duken shumë qartë që janë të gabuara. Gabime tipike, koncepte
D. Riprodhim që gabohet lehtë shërbejnë si alternativa të mira.
Shembull: Shpejtësia e rrjedhjes 4 Shembull:

Infuzionet (ose injeksionet intravenoze) përdoren për të futur në trupin e I dobët: I përmirësuar:
pacientit lëngjet dhe ilaçet. ab 2 ab 2
Jepet S=3 Ç’ndodh me S kur dyfishojmë c Jepet S=3 Ç’ndodh me S kur dyfishojmë c
c c
Infermieret kanë nevojë të llogarisin shpejtësinë e rrjedhjes, RR, në pika për A. S’dyfishohet A. S’dyfishohet
minutë për injeksion. B. S’katërfishohet B. S’katërfishohet
pv C. S’përgjysmohet C. S’përgjysmohet
Ato përdorin formulën = 60n ku D. Nuk ndryshon
D. Përgjysmohet
4 OECD (2006), PISA Released Items - Mathematics, http://nces.ed.gov/surveys/pisa/educators.asp
30 31
-- MOS jepni alternativa që janë pjesërisht të sakta ose i mbivendosen përgjigjes së saktë.
-- MOS përdorni alternativat ”të gjitha më sipër” apo “A dhe B”, të cilat e bëjnë pyetjen të vështirë në mënyrë të Shkruani fjali që janë plotësisht të vërteta ose plotësisht të gabuara. MOS bashkoni informacion të vërtetë me të
panevojshme për nxënësit. gabuar në një pyetje të vetme.
-- Përdorni udhëzime me gojë për ata që kanë vështirësi leximi.
-- Përdorni shkronja të mëdha shtypi për të shënuar alternativat. Kështu është më lehtë për nxënësit me probleme I dobët: Shprehja shkronjore 3a prodhon shumëfishat e numrit 3 ose të numrave të tjerë.
të të lexuarit. V G
-- Jepni aq alternativa sa është e nevojshme. I përmirësuar: Shprehja shkronjore 3a prodhon shumëfishat e numrit 3.
-- Nëse nuk është e arsyeshme të jepni më shumë se tre alternativa, mos shtoni në mënyrë të panevojshme. Nuk ka V G
asgjë magjike për katër apo pesë alternativa.
Pohimet e gabuara duhet të jenë gabime të zakonshme. Mos u mjaftoni vetëm duke vendosur NUK/JO në një
Përparësi të pyetjeve me alternativa: pohim për ta bërë atë të gabuar.
• Mund ta përdorim për të testuar shumë nivele të të mësuarit
• Mund të përdoret për të testuar aftësinë e nxënësit për të integruar informacionin Shembull:
• Mund të përdoret për të diagnostikuar vështirësinë e nxënësit për koncepte të caktuara I rregullt: I gabuar
• Na siguron informata kthyese për alternativat e gabuara dhe të saktën për mënyrën si ato kanë funksionuar Për cilën vlerë të n-së vërtetohet barazimi x n =(-x)n Për cilën vlerë të n-së NUK vërtetohet barazimi x n
• Mund të shtojmë më shumë pyetje për të mbuluar më shumë program 3 = (– x) n
• Mund të mbulojmë më shumë nivele vështirësie 4 3
• Zakonisht duan më pak kohë për përgjigje nga nxënësit 5 4
7 5
Mangësi të pyetjeve me alternativa: 7
• Mund të perceptohet më e ndërlikuar
• Nuk janë të përshtatshme për të matur qëndrimet ndaj të mësuarit pasi përgjigja e vërtetë mund të -- Shmangni fjalitë e gjata.
gjendet lehtë edhe indirekt edhe rastësisht Shembull:
• Nuk lejon të demonstrohen njohuri jashtë opsioneve të dhëna I dobët: Një filxhan me ujë të nxehtë me një lugë brenda tij do të ftohet më shpejt nga një filxhan me të
• Kërkon kohë për të arritur në pyetje të cilësisë së lartë të këtij lloji njëjtën sasi uji të nxehtë, por që nuk ka lugë si në rastin e parë.
• Favorizon parashikimin (marrjen mend) pasi gjithmonë një është përgjigje e vërtetë V G
• Janë të mundshme për keqinterpretim nga nxënësit
I përmirësuar: Uji i nxehtë në një gotë ftohet më shpejt, nëse vendosim një lugë në të. V G
-- Shmangni fjalët dhe faktet e pakuptimta ose triviale.
5.6 Pyetjet E vërtetë/E gabuar
Shembull:
Pyetjet E vërtetë/E gabuar përdoren në mënyrë tipike për të matur aftësinë e të dalluarit nëse një pohim I dobët: Energjia e ujit formohet nga uji. V G
është ose jo i vërtetë. Pyetjet janë zakonisht në një formë deklarative që nxënësi duhet të shprehet nëse janë I përmirësuar: Energjia ujore është një nga llojet kryesore të energjisë së pastër. V G
të vërteta apo të gabuara.
Shmangni fjalë të tilla si; asnjëherë, gjithë, çdo dhe absolutisht, që janë tipike që të këshillojnë alternativën
Udhëzime të të shkruarit të pyetjeve “E vërtetë/E gabuar” e gabuar.
Shkruajeni pyetjen që opsionet e përgjigjes të jenë në përputhje me logjikën e fjalisë.
Shmangni përdorimin e mbiemrave dhe ndajfoljeve të paqarta të tilla si; shpesh, ndonjëherë, rastësisht për
Për shembull nëse doni të testoni “shqiptimin”, nuk ka kuptim të përdorni formatin “e vërtetë/e gabuar” si
të vetmin fakt që ato përdoren në mënyra të ndryshme nga studentë të ndryshëm.
opsion të përgjigjes, e saktë/e pasaktë do të ishte një formë më e përshtatshme të shkruari.
Përdorni “e vërtetë/e gabuar” vetëm për të vlerësuar informacionin që është fakt dhe jo objekt i debatit apo
gjykimit. 5.7 Pyetjet me shoqërim
Pyetjet me shoqërim (kush/kujt i përket) ndërtohen duke dhënë një listë fjalësh stimuluese (mjedise/
Shembuj: premisa) dhe një bashkësi tjetër me përgjigjet fjalë/shprehje apo piktura.
I dobët: Një paralelogram mund të jetë drejtkëndësh. V G
I përmirësuar: Paralelogrami që ka një kënd të drejtë, është drejtkëndësh. V G
32 33
TABELA 12. Forma Pyetja 1

PREMISA PËRGJIGJE
Që prej vitit 1980, gjatësia mesatare e femrave 20-vjeçare është rritur me 2,3 cm, në 170,6 cm. Cila ka qenë
gjatësia mesatare e një 20-vjeçareje në vitin 1980?
Premisa 1 Përgjigje a
Premisa 2 Përgjigje b Përgjigjja:____________cm.
Premisa 3 Përgjigje c
Pyetja 2
Premisa 4 Përgjigje d Shpjegoni se si e tregon grafiku që mesatarisht, norma e rritjes për vajzat ngadalësohet pas moshës 12 vjeçare.
Përgjigje e ...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
Shembull 1. ...................................................................................................................................................................
Për tabelën 12 më poshtë gjeni kush nga kolona I i përket kujt nga kolona II dhe lidhini me shigjetë
Pyetja 3
I përmirësuar: I dobët:
Për çdo përbërës në të majtë në kolonën I gjeni kush
Sipas këtij grafiku, mesatarisht, gjatë cilës periudhë në jetën e tyre janë femrat më të gjata sesa meshkujt e së
formulë i përket nga kolona II dhe lidhini me shigjetë. Ujë • NaCl njëjtës moshë?
Çdo formulë përdoreni vetëm një herë. ...................................................................................................................................................................
Ka zbuluar Radiumin • Curie
...................................................................................................................................................................
Ujë • H2SO4
Kripë • NH3
...................................................................................................................................................................
Kripë • NH3
Amonjak • NaCl Viti i nisjes së luftës II botërore • H2O
Acid sulfurik • H2O 5.9 Problemat, rëndësia dhe metoda të zgjidhjes së tyre
Amonjak • 1939
Teoria dhe praktika sugjeron që në zgjidhjen e problemave të menduarit është më i rëndësishëm se
njohuritë .
Shembull 1- Pyetjet me shoqërim Zgjidhja e problemës është një prej kategorive më të larta të të menduarit që mësuesit përdorin me
2x – 1 = 0 Identitet nxënësit t’u mësojnë si të mendojnë, kur vetëm njohuritë nuk mjaftojnë për zgjidhjen e problemës.
2a + 3b
2
Ekuacion
4a 3
Polinom Çfarë është zgjidhja e një probleme
Monom Në zgjidhjen e një probleme nxënësi përmbledh gjithë sa ka mësuar më parë dhe i zbaton ato në situatën
e problemës, që është e re dhe e ndryshme nga çfarë ai ka mësuar më parë.
Si të përmirësojmë pyetjen ?
- Përdorni “ material të njëjtë” në të dy grupet/bashkësitë -- Zgjidhja e një probleme nuk është thjesht një algoritëm.
Ekzistenca e një problemi nënkupton se nxënësi është përballur me diçka që nuk e njeh, për të cilën nuk
5.8 Pyetje me prezantim viziv/grafik mund të zbatohet thjesht një model. Një problem nuk mund të konsiderohet më i tillë, kur mund të
zgjidhet lehtë nga algoritme të mësuara më parë. (Krulik and Rudnick -1980).
-- Zgjidhja e një probleme lidh teorinë me praktikën.
RRITJA
Të rinjtë rriten më shumë Në mënyrë specifike zgjidhja e një probleme mundëson zbatimin e njohurive abstrakte të shkollës në
Në vitin 1998, gjatësia mesatare e femrave dhe meshkujve të rinj në Holandë, është paraqitur në këtë grafik. përvoja konkrete të botës reale.
Gjatësia 190 -- Zgjidhja e një probleme na mëson të jemi krijues

(cm) 180
Gjatësia mesatare e të rinjve, 1998 Probleme të ndryshme të jetës reale kërkojnë krijimtari. Zgjidhja e problemave zhvillon te nxënësit
170 Gjatësia mesatare e të rejave, 1998 kapacitete krijuese.
160
-- Zgjidhja e problemës si një varg instruksionesh.
150
Është procesi i ndjekjes së një radhe (vargu) instruksionesh (udhëzimesh), që nxënësi përdor në situata të
140
ndryshme jetësore.
130
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Mosha
34 35
Shembull: Në një darkë janë ftuar 12 çifte. Tryeza e darkës është e formuar nga Bashkimi i disa tryezave të Shembull: Hapi III - Zgjedhja e një strategjie.
vogla katrore që formojnë një tryezë të madhe të gjatë. Gjeni sa tavolina të vogla katrore duhen për të ulur
këta 24 të ftuar. NUMRI I TRYEZAVE 1 2 3 4 5 6 7
NUMRI I TË FTUARVE 4 6 8 10 12 14 16
Hapi I – të lexuarit e problemit
Nxënësi identifikon disa nga konceptet e dhëna, p.sh. tavolina të vogla katrore, 12 çifte, bashkimi i disa Nxënësi tenton të ngrejë një hipotezë meqë modeli i krijuar është i vërtetë ose funksionon për 16 të ftuar. Ne
tryezave të vogla katrore, tryezë e madhe e gjatë, 24 të ftuar.
mund të vazhdojmë të shtojmë nga një tavolinë për çdo çift të ftuarish që kanë mbetur(16 + 8 = 24). Hipoteza;
do të duhen 11 tryeza për të ulur 24 të ftuarit.
Hapi II – kërkimi
Nxënësi kërkon të gjejë kush janë konceptet kryesore dhe si janë të lidhura me përmbajtjen e problemës.
Në një farë mënyre ai kërkon si ta kuptojë më thjesht problemën. Në këtë fazë ai mund të vizatojë edhe Shembull: Hapi IV - Zgjidhja e problemit.
një skicë/tabelë ku vendos në radhe një tryezë, dy tryeza, tre,.. e kështu vazhdon. NUMRI I TAVOLINAVE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
NUMRI I TË FTUARVE 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Hapi III – zgjedhja e një strategjie
Nxënësi nxjerr përfundime ose ngre hipoteza pas dy hapave më sipër. Në këtë fazë ai hamendëson ose
supozon një zgjidhje. Hapi final, prova dhe përgjithësimi
Nxënësi vërteton përgjigjen e tij dhe kërkon për variacione të zgjidhjes së problemës. P.sh gjen një formulë t
Hapi IV – zgjidhja e problemës = (n – 2)/2, ku kemi shënuar t – numrin e tryezave dhe n – numrin e të ftuarve. Një tjetër , p.sh. mund të
Pasi e ka zgjedhur metodën, nxënësi e zbaton atë në rastin e problemës. Në shembullin tonë ai do të kërkojë dhe gjejë një formulë që lidh numrin e të ftuarve në varësi të tryezave , n = 2t + 2 ose n = 2(t + 1).
vazhdojë sipas hapit III me skicën apo grafikun derisa të ulë 24 të ftuarit.
Përparësi të pyetjeve me fund të hapur
Shembull: Hapi II - Kërkimi. Për disa objektiva mësimore, testet që përmbajnë pyetje me fund të hapur janë më të vlefshme se testet që
Vizaton një skicë/diagram me të dhënat e problemës. përmbajnë vetëm pyetje të mbyllura; kjo është veçanërisht e vërtetë kur nxënësit vlerësohen për shprehi
komplekse.
Pyetjet me fund të hapur u japin nxënësve më shumë liri në formulimin e përgjigjeve të tyre duke u dhënë
mundësi për më shumë kreativitet.
Mangësi të pyetjeve me fund të hapur

Janë të vështira për tu formuluar sidomos në sensin që nxënësi ta kuptojë qartësisht çfarë lloj përgjigjeje
duhet të japë.
Vlerësimi me pikë është i ndryshëm nga njëri vlerësues te tjetri. Në fakt ne synojmë që sistemi i vlerësimit
me pikë të jetë sa më i qëndrueshëm. Vlerësimi me pikë i përgjigjeve merr më shumë kohë.
Përveç rregullave të mësipërme, për të gjitha format e pyetjeve, ka edhe rregulla të tjera që mësuesit e
specialistët i njohin. Ne kemi synuar të paraqesim disa prej tyre dhe mundësisht ato më kryesoret. Zbatimi i
rregullave të të shkruarit të pyetjeve është një garanci shumë e mirë për të prodhuar pyetje cilësore.
Bën një tabelë, shënon të dhënat dhe kërkon ose zbulon lidhjet e tyre. Hartimi i pyetjeve sipas standardeve më të mira të përshkruara dhe kombinimi i tyre sipas rubrikave të
përshkuara në pjesët e tjera të materialit na garanton ndërtimin e një testi përmbledhës me standarde të larta.
NUMRI I TRYEZAVE 1 2 3 4 - - -
NUMRI I TË FTUARVE 4 6 8 10 - - -
Rasti ynë: kur shtojmë një tryezë, numri i të ftuarve që ulen rritet me 2.
36 37
Rishikim Testi
6. ANALIZË TESTI/PYETJESH • Vlerësimi i anëve të forta dhe të dobëta të pyetjeve
• Ndryshimet në bazë të analizave të rezultateve
• Rishikoni qëllimet e testit për të zbatuar çdo ndryshim
6.1. Analiza e pyetjeve

6.2. Analiza e shpeshtësisë
Analiza e pyetjeve ngërthen në vete vlerësimin sasior të pyetjeve sipas shkallës (pikët e fituara). Qëllimi është
për të marrë më shumë informacion mbi çdo pyetje, për të përcaktuar mbajtjen, fshirjen, apo rishikimin e tyre. Analiza e shpeshtësisë mat numrin e herëve që zgjidhet secila alternativë nga nxënësit. Nëse alternativa të
Dy tregues të rëndësishëm për analizimin e pyetjeve janë: caktuara zgjidhen pak, ato mund të jenë të paefektshme dhe duhet të mendoni t’i zëvendësoni me alternativa
A. Vështirësia e pyetjes më konkuruese.
B. Diskriminimi i pyetjes
Vlerësimet tjera që përdoren për analizë të pyetjeve janë: 6.3. Vështirësia e pyetjes
A. Të hamendësuarit - nëse studentët lehtë mund të kenë përjashtuar një ose më shumë alternativa, atëherë Vështirësia e një pyetjeje matet duke pjesëtuar numrin e përgjigjeve të sakta me numrin total të përgjigjeve.
shansi i të hamendësuarit është rritur, duke zvogëluar vlerën e diskriminimit të asaj pyetje. Vështirësia shkon nga 0 në 1 (0 shumë e vështirë, me asnjë nxënës që të jetë përgjigjur saktë dhe 1 që
nënkupton që të gjithë pjesëmarrësit në test janë përgjigjur saktë).
B. Pyetjet paragjykuese - pyetjet për të cilat personat me zotësi të barabartë, nga grupe të ndryshme V = R/N
kulturore kanë probabilitete të ndryshme të suksesit. Dallimet në vështirësinë e pyetjes, vlerën e V = Vështirësi
diskriminimit, etj., çojnë në modele të ndryshme për të reflektuar. Diferencimi mund të tregojë se R = numri i nxënësve që kanë dhënë përgjigje të sakta të pyetjes
pyetjet e testimit nuk janë duke matur të njëjtin formim për secilin grup. N = numri i përgjithshëm i nxënësve
C. Pyetjet jashtë programit - këto lloj pyetjesh mund të konstatohen kur nuk kanë marrë përgjigje nga Rekomandime për variacionet e vlerave V. Rekomandime për vlerat e pranueshme të V. Disa shembuj të
nxënësit e avancuar. Në këtë rast pyetja duhet analizuar nëse ka qenë e lehtë ose jashtë programit. Kur vlerave të pranueshme për V të hasura në literature janë: 0.2 në 0.9, 0.4 në 0.85 dhe 0.3 në 0.7.
pyetja është e lehtë nxënësi i avancuar shfaq më shumë hezitim për t’u përgjigjur duke menduar se pyetja Ne rekomandojmë intervalin 0.25 në 0.75 që përdoret edhe në Shqipëri. Pyetja me vlerë V në intervalin
mund të ketë probleme. Rasti i mbetur, kur pyetja është brenda intervalit të vështirësisë, është që ajo të 0-0.25 do të thotë se është më e vështirë se duhet. Pyetja me vlerë V në intervalin 0.75-1.00 do të thotë se
jetë jashtë programit ose në zonë të parëndësishme të tij. Shmangia e këtyre lloj pyetjesh mundësohet është më e lehtë se duhet.
nga bërja sa më mirë e tabelës së përmbajtjes së testit. Shembull. Le të konsiderojmë se jepen dy pyetje me alternativa, ku për secilën duhet të zgjedhësh përgjigjen e
saktë ndërmjet katër mundësive (A, B, C, dhe D). Në tabelën 9 tregohet sa student zgjedhin përkatësisht secilën
Pyetjet paragjykuese – udhëzime5 prej alternativave (për Pyetjen #1 dhe #2).
• Rishikoni ose hiqni vlerësime apo pyetje, që nxisin stereotipat.
• Rishikoni ose hiqni vlerësime që mund të ndikojnë në mënyrë të padrejtë në performancën e individëve Vështirësia e pyetjes
ose grupeve të nxënësve.
PYETJA A B C D
• Shmangni gjuhën që është tepër konfuze ose komplekse dhe çon në vlerësime të padobishme.
• Shmangni temat e vlerësimit që mund të shqetësojnë ose të jenë shumë të ndjeshme për nxënësit, nëse #1 0 3 24* 3
nuk ka një kërkesë detyruese për të vlerësuar këto tema. #2 12* 13 3 2
• Minimizoni të gjithë faktorët e parëndësishëm që mund të ndikojnë në gjykimin dhe rezultatin e performancës * tregon përgjigjen e saktë.
së nxënësve si:
• Faktorët stilistik të tillë si shkrimi i dorës, fjalori i përdorur ose struktura e fjalive, kur qëllimi i një Për Pyetjen #1, ne vërejmë që A nuk është një alternativë e mirë—asnjëri nga nxënësit nuk e ka zgjedhur si
vlerësimi të shkruar është të vlerësojë vetëm përmbajtjen dhe të menduarit; përgjigje. Ne gjithashtu mund të njehsojmë vështirësinë e pyetjes duke pjesëtuar numrin e nxënësve që kanë
• Paragjykimi i mësuesit që mund të rezultojë në një tendencë të përgjithshme për të qenë shumë bujar zgjedhur përgjigjen e saktë (24) me numrin total të nxënësve (30).
ose shumë i ashpër; dhe Duke përdorur këtë formulë, vështirësia e Pyetjes #1 është 24/30 ose 0.8.
• Efekti, ku një përshtypje e përgjithshme ose vlerësim i mëparshëm ndikon vlerësimin e tanishëm.
Një rregull i përgjithshëm është që nëse vlera për vështirësinë e pyetjes është më e madhe se 0.75, ajo është
një pyetje e lehtë. Nëse vlera e vështirësisë është më e vogël se 0.25, ajo është një pyetje e vështirë
5 http://www.jcsee.org/the-classroom-assessment-standards-new-standards
38 39
Duke pasur parasysh këto parametra, kjo pyetje do të mund të konsiderohet mesatarisht e lehtë - shumica Ndiqni hapat e mëposhtëm për të përcaktuar Koeficientin e Vështirësisë dhe Koeficientin e Diskriminimit.
(80%) e nxënësve janë përgjigjur korrekt. 1. Pasi t’i keni renditur nxënësit duke vendosur më lart atë që ka fituar më shumë pikë, numëroni sa nga
ata janë në grupin e pikëve më të larta dhe sa nga grupi i pikëve të ulëta që i janë përgjigjur saktë pyetjes.
Pyetja #2 është shumë më e vështirë (12/30 = 0.40). Në të vërtetë, në Pyetjen #2, më shumë nxënës zgjedhin Për pyetjen #1, janë 4 nxënës në gjysmën e sipërme, që janë përgjigjur saktë për pyetjen dhe 4 nxënës në
përgjigjen (B) krahasuar me ata që zgjedhin përgjigjen (A). Kjo pyetje duhet analizuar me kujdes për të gjysmën e poshtme.
siguruar që B është një alternativë e duhur (e përshtatshme).
2. Përcaktoni Koeficientin e Vështirësisë duke pjesëtuar numrin e nxënësve që janë përgjigjur saktë me
totalin e numrit të nxënësve. Për Pyetjen #1 ky do të jetë 8/10 ose V(p)=0.80.
6.4. Diskriminimi i pyetjes
Një tjetër matje, Koeficienti i Diskriminimit, ka të bëjë me sa diferencon një vlerësim ndërmjet pikëve të 3. Përcaktoni koeficientin e diskriminimit duke zbritur nga numri i nxënësve që i janë përgjigjur pyetjes saktë në
larta dhe të ulëta. Me fjalë të tjera, ju duhet të bëni të mundur që nxënësit me arritje të larta duhet të kenë grupin e pikëve të larta, numrin e nxënësve që janë përgjigjur saktë pyetjes në grupin e pikëve të ulët. Pastaj,
zgjedhur alternativën e saktë në një pyetje më shumë herë sa e kanë zgjedhur atë te grupi i nxënësve me rezultatin e pjesëtoni me numrin e nxënësve të çdo grupi (që në rastin tonë janë 5 në çdo grup).
arritje më të ulëta.
Nëse arrijmë këtë themi se kemi një diskriminim pozitiv (ndërmjet 0 dhe 1) . Kjo do të thotë se nxënësit që Për pyetjen #1, kjo do të thotë që duhet të zbritni 4 nga 4, ta pjesëtoni me 5 dhe rezultati për Koef. e
kanë marrë më shumë pikë në përfundim të testit zgjedhin alternativën e saktë për një pyetje të caktuar më Diskriminimit del 0.
shumë herë se e zgjedhin atë nga grupi i nxënësve me pikë të përgjithshme të ulëta. Nëse ju gjeni që grupi i
nxënësve me pikë të përgjithshme të ulëta janë përgjigjur saktë më shumë herë, atëherë pyetja ka koeficient Përgjigjet për Pyetjet 1 – 3
negativ të diskriminimit (ndërmjet -1 dhe 0).
PYETJA # SAKTË (GRUPI I SIPËRM) # SAKTË (GRUPI I ULËT) VËSHTIRËSIA V(P) DISKRIMINIMI (D)
D = (H-L)/N Pyetja 1 4 4 0.80 0
D = diskriminimi.
Pyetja 2 0 3 0.30 -0.6
H = numri i përgjigjeve të sakta nga gjysma e sipërme (gjysma që ka fituar më shumë pikë) e pikëve të testit.
L = numri i përgjigjeve të sakta nga gjysma e nxënësve që ka fituar më pak pikë në test. Pyetja 3 5 1 0.60 0.8
N = numri i nxënësve të një nëngrupi.
Tani që kemi tabelën e plotësuar, çfarë nënkupton? Ne vërejmë se Pyetja # 2 ka një koeficient vështirësie 0,30
Shembull. Në tabelën 9 tregohen rezultatet e 10 pyetjeve nxënësve të një testi. Vini re që nxënësit janë (do të thotë shumë e vështirë) dhe për më tepër ka koeficientin e diskriminimit negativ -0,6 (do të thotë
renditur duke vendosur në krye atë që ka fituar më shumë pikë. se nxënësit me arritje më të ulëta kanë qenë më të prirur për të dhënë përgjigje të saktë). Kjo pyetje duhet
analizuar me kujdes, dhe ndoshta duhet ndryshuar ose hequr. Pyetja më e mirë nga të gjitha paraqitet Pyetja
Diskriminimi i pyetjes 3, e cila ka një nivel të kënaqshëm vështirësie (0.60) dhe diskriminon jashtëzakonisht mirë (0.80).
Sa nga pyetjet kanë vështirësi mesatare? Këto janë më të mirat, sepse ato sigurojnë mundësinë më të mirë për
TOTAL PYETJET
NXËNËS të diskriminuar (për ta vërejtur këtë, shihni koeficientet e diskriminimit maksimal të tyre në radhën e parë
PIKË (%) 1 2 3 të titujve). Pyetjet të cilave shumica e nxënësve u përgjigjet mirë, ose shumica u përgjigjet gabim thjesht nuk
Nxënës 1 93 1 0 1 mund të diskriminojnë shumë.
Nxënës 2 90 1 0 1 Prova më e rëndësishme për diskriminimin e një pyetje është ta krahasojmë atë me maksimumin e mundshëm.
Nxënës 3 82 0 0 1 Sa mirë diskriminon secila pyetje lidhur me maksimumin e mundshëm?
Nxënës 4 80 1 0 1
Më poshtë jepet një rregull i përafërt:
Nxënës 5 70 1 0 1
• Diskriminimi është pranë maksimumit të mundshëm = pyetje shumë
Nxënës 6 60 1 0 0
diskriminuese:
Nxënës 7 60 1 0 1 • Koeficienti i Diskriminimit është afërsisht sa gjysma e maksimumit të
Nxënës 8 50 1 1 0 mundshëm = pyetje me diskriminim të kënaqshëm.
Nxënës 9 44 1 1 0 • Koeficienti i Diskriminimit është afërsisht sa çereku i maksimumit të
Nxënës 10 40 0 1 0 mundshëm = pyetje e dobët
“1“ tregon që përgjigja është e saktë; „0“ tregon përgjigje të pasaktë. • Koeficienti i Diskriminimit është afër zero = pyetje që nuk diskriminon
• Koeficienti i Diskriminimit është negativ = pyetje e keqe (hiqeni nëse
është më e vogël se -0.1)
40 41
ANEKS 1 – MODELE TESTE PËR TEST

VLERËSIM PËRMBLEDHËS Vlerësim përmbledhës për arsimin e mesëm të ulët - Klasa 6-9
Lënda: Matematikë Lënda: Matematikë
Tabela e specifikimeve të testit matematikë - Klasa 6-9
Matematikë - Fushat Përmbajtjet Njohje Të kuptuarit Zbatim Analizë Sintezë Vlerësim Shuma Udhëzime për nxënësin
Testi në total ka 20 pyetje (26 kërkesa). Pesë pyetjet e para janë pyetjet me alternativa dhe vlerësohen me
Shprehje numerike 9c(1) 1(1) 2(2) nga 1 pikë. Pjesa tjetër janë pyetjet me plotësim, me zgjidhje, etj. Pikët për secilën kërkesë të pyetjeve janë
Numrat e plotë 11(2) 1(2) dhënë përbri tyre.
Koha për zhvillimin e testit është 2 orë.
Numri Thyesat 2(1) 1(1)
22%
Fuqitë 6(2) 4(1) 2(3) Për përdorim nga komisioni i vlerësimit:
Krahasimi i numrave
me paraqitje të 8(3) 1(3) Kërkesa 1 2 3 4 5 6 7 8 9a
ndryshme
Pikë
Rrënja e ekuacionit 3(1) 1(1)
Kërkesa 9b 9c 10a 10b 11 12 13a 13b 14a
Vlera të funksioneve 7(3) 1(3)
Pikë
Thjeshtimi i
9a(2) 9b(2) 16(3) 3(7) 14b 15 16 17 18 19 20a 20b
shprehjeve shkronjore Kërkesa
Algjebra dhe
Funksioni
Sistemet e dy
20a(2) 1(2)
Pikë
ekuacioneve
32%
Totali i pikëve KOMISIONI I VLERËSIMIT
Grafiku i funksioneve
y= kx + a
Nota/Niveli
Inekuac. të fuq. së parë
18(3) 1(3)
me një ndrysh
Detyra 1: 1 + 2(1,7 – 1,2) = 1 pikë
A) 0
Kthimi i njëvlershëm
5(1) 1(1) B) 1
në njësi matje të tjera
C)
Simetria 10(2) 1(2)
D) 2
Ngjashmëria e
12(1) 15(2) 2(3)
Gjeometria trekëndëshave Detyra 2: Ç ‘pjesë e drejtkëndëshit është e ngjyrosur? 1 pikë
dhe matjet Gjetja e elementeve
32% në trekëndëshin 17(2) 12(2) 2(4) A)
kënddrejtë
Rrethi dhe tangjenca 19(4) 1(4) B)
Drejtëzat në planin
20b(2) 1(2)
koordinativ C)
Mbledhja, org. Mesatarja 14a(1) 14b(2) 2(3)

dhe përpunimi D)
i të dhënave Leximi i të dhënave 13a(2) 13b(2) 2(4)
14%
Detyra 3: Zgjidhja e ekuacionit 3 – 2x = x është :
1 pikë
26 (50
Totali 2(4) 6(11) 10(15) 3(8) 4(8) 1(4) A) x = – 1
pikë)
B) x = 0
42 43
C) x = 1 3 pikë
D) x = 2
Detyra 4 : 4.2–2 · 23 = 1 pikë

A) 2–6
B) 2–5
C) 2
D) 22
Detyra 5: Nëse 1200 metra i përshkoni në 12 minuta, gjeni shpejtësinë tuaj në kilometër për orë. Detyra 13. Në grafik paraqitet numri i nxënësve, djem dhe vajza, që pëlqejnë më shumë frutat ose
A) 4 km/orë 1 pikë ëmbëlsirat.
B) 6 km/orë a) Sa përqind e tyre pëlqejnë frutat? 2 pikë
C) 8 km/orë
D) 10 km/orë
b) Zgjedhim rastësisht një nxënës. Gjeni probabilitetin që i zgjedhuri të jetë djalë. 2 pikë
Detyra 6: Plotësoni barazimin:
(p+2)·(p+2)·_____· 3,2·____ = (p+2)3·(3,2)2 2 pikë
150
Detyra 7. Plotësoni tabelën me vlerat që merr funksioni për vlerat e dhëna të x-it: Fruta
100
3 pikë
Embelsira 50
0
Djem Vajza
Detyra 8. Renditni numrat nga më i vogli te më i madhi 3; 1/4; 0,3; 33%. . Detyra 14. Jepet bashkësia {- 9, - 8, - 3, 0, 7, 10}
3 pikë a) Gjeni mesataren 1 pikë
Zgjidhen tre numra të ndryshëm a, b dhe c. Gjeni vlerën më të madhe të mundshme
Detyra 9. Paraqitni më thjeshtë shprehjet: të prodhimit a · b – c . 2 pikë
a) k2 - 2k + 5k2 + 6k = 2 pikë Detyra 15. Jepet paralelogrami ABCD me sipërfaqe 15 cm2 dhe brinjë anësore AD = 3cm.
Diagonalja DB është pingule AD . Gjeni perimetrin e paralelogramit. 2 pikë
b) 14 - 8· = 2 pikë
c) 0,02 · 103 1 pikë Detyra 16. Thjeshtoni 3 pikë
Detyra 10. Segmenti AD është ndarë në tre pjesë të barabarta. Detyra 17. Jepet trekëndëshi kënddrejtë dybrinjënjëshëm ABC me hipotenuzë BC =8cm.
2 pikë Gjeni gjatësitë e kateteve të trekëndëshit.
Plotësoni kutizat 2 pikë
Detyra 18. Për ç‘vlera të x - it nga R vlera e shprehjes është më e madhe se vlera e shprehjes x –1?
dhe janë simetrike në lidhje me 3 pikë

dhe janë simetrike në lidhje me
Detyra 19. S1 dhe S2 janë dy gjysmërrathë me rreze 1 njësi dhe tangjentë si në figurë. Drejtëza d është
tangjente me rrethin S2 në pikën B. Gjeni sipërfaqen e pjesës së ngjyrosur.
Detyra 11. Festivali i zërave të rinj u hap ditën e enjte dhe u ndoq nga 345 spektatorë. Numri i
spektatorëve dyfishohej çdo ditë. Sa spektatorë e ndoqën festivalin në natën finale, që u mbajt ditën e
diel. 4 pikë
2 pikë
Detyra 12. Në trekëndëshin kënddrejtë ABC, këndi A është 30º, DE = 1cm dhe AD=DC. Gjeni gjatësitë
e brinjëve të trekëndëshit ABC.
44 45
Detyra 3. Uji vlon në temperaturën: 1 pikë

S1 S2 A. 0oC
B. 50oC
d C. 90oC
A B D. 100oC
Detyra 20. Drejtëzat e dhëna në planin koordinativ priten në pikën P. Detyra 4. Temperatura e ajrit që tregon termometri në figurën e mëposhtme, është:
a) Gjeni koordinatat e pikave P dhe Q. 2 pikë
b) Gjeni sipërfaqen e trekëndëshit OPQ. 2 pikë 1 pikë
y A. 38 C
o
B. 39oC
C. 40oC
y=2-x y=x
D. 41oC
P
Detyra 5. Shkruani dy veti të lëngjeve: 2 pikë
0 Q x a)___________________________________________________________
b)___________________________________________________________
6.2. Kthimi i pikëve në nota dhe nivele Detyra 6. Plotësoni fjalitë.

5 pikë
Intervalet e pikëve Nota Niveli a) Gjatësitë e objekteve i matim me _______________ .
41-50 Nota 5 A b) Hapësira që zë një trup quhet ___________________ .
31-40 Nota 4 B c) Procesi që shkakton largimin e ujit nga toka quhet ____________________ .
21-30 Nota 3 C d) Lëngjet marrin _____________________ e enës ku ndodhen .
11-20 Nota 2 D e) Njësitë themelore të matjes janë ___________________ në të gjithë botën.
00-10 Nota 1
Detyra 7. Shkruani cilësitë e përbashkëta të këtyre trupave: 3 pikë
mollë, çokollatë, karamele _______________________________
TEST - Dituri natyre tavolinë, karrige, tabelë __________________________________
Vlerësim përmbledhës për gjysmëvjetorin e parë (shtator –dhjetor) top, glob, portokall __________________________________
Detyra 1. Lënda nga e cila janë përbërë këta trupa, është: Detyra 8. Shkruani disa veprime që duhet të bëjnë njerëzit për të patur një mjedis të pastër.
1 pikë 4 pikë
A. druri a) _____________________________________________________________________
B. qelqi b) _____________________________________________________________________
C. metali c) _____________________________________________________________________
D. letra d) _____________________________________________________________________
Detyra 9. Plotësoni fjalitë.

Detyra 2. Njësia bazë për matjen e gjatësisë, është: 2 pikë
1 pikë a) Nën veprimin e një force, trupat _______________.
A. litri b) Në sipërfaqe të lëmuara lëvizja është _______________ se në sipërfaqe të ashpra.
B. metri
C. gradë
D. kilogrami
46 47
Rez.B
ANEKS 2. SHEMBUJ PYETJE SIPAS Detyra 10: Shuma e gjatësive të dy brinjëve të trekëndëshit është më e gjatë se brinja e tretë.
A. E vërtetë
TAKSONOMISË SË BLOOM-IT B. E gabuar
Detyra 11: Energjia mekanike është shuma e energjisë potenciale dhe kinetike.
NJOHJE A. E vërtetë
Njohja e termave B. E gabuar
Detyra 1: Çfarë quhet paralelogram? Rez. A
Detyra 12: Cili pohim është i saktë?
Detyra 2: Cili nga rregullat përkufizon këndin komplementar (plotësues)? A. Izotopet kanë numër të ndryshëm të neutroneve, protoneve dhe masës atomike
A. Dy kënde shuma e të cilëve është 90O. B. Izotopet kanë të njëjtë numrin e neutroneve dhe masën atomike, por kanë numër të ndryshëm të
B. Dy kënde shuma e të cilëve është 180O. protoneve .
C. Dy kënde shuma e të cilëve është 270O. C. Izotopet kanë të njëjtë numrin e neutroneve, numrin e protoneve dhe masën atomike.
D. Dy kënde shuma e të cilëve është 360O. D. Izotopet kanë numër të ndryshëm të neutroneve dhe masës atomike, por kanë numër të njëjtë të
Rez. A protoneve .
Detyra 3: Cila njësi matëse është më e përshtatshme për matjen e gjatësisë së rrugës Prishtinë – Tiranë? Rez.D
A. Metri Detyra 13: Rrezet e dritës mënjanohen prej normales kur ato kalojnë nga uji në ajër. Kjo shpjegohet
B. Kilometri me faktin se:
C. Centimetri A. Drita përhapet më shpejt në ujë sesa në ajër
D. Milimetri B. Shpejtësia e dritës nuk varet nga mjedisi nëpër të cilin ajo përhapet
C. Drita përhapet më ngadalë në ujë sesa në ajër
Rez. B D. Një pjesë e dritës reflektohet në sipërfaqen e ujit
Detyra 4: Çfarë quhet kondensim? Rez.C
Rez. Ndryshimi fizik i lëndës nga gjendja e gaztë (avullt) në gjendje të lëngët. Detyra 14: Në kushte normale vaji me ujë nuk përzihen.
A. E vërtetë
Detyra 5: Çfarë paraqet “Grimca Beta”? B. E gabuar
Rez. Elektroni i emetuar nga një bërthamë radioaktive Rez. A
Detyra 15: Cili pohim është i saktë ?
Detyra 6: Çfarë paraqet “bar” si njësi matje ? A. Hidrogjeni është elementi 17 në tabelën periodike.
Rez. Bar quhet njësia e shtypjes. 1 bar=105Paskal = 1.01325 atmosferë B. Hidrogjeni është elementi më i përhapur që gjendet në universin tonë.
C. Hidrogjeni është elementi 27 në tabelën periodike.
Detyra 7: Çfarë quhet Zoologji? D. Hidrogjeni është elementi më i rralli që gjendet në universin tonë.
A. Shkenca e cila merret me studimin e bimëve Rez. B
B. Shkenca e cila merret me studimin e shtazëve Detyra 16: Tek një organizëm, fenotipi i tij është rezultat i gjenotipit të tij dhe i ndikimit të ambientit
C. Shkenca e cila merret me studimin e njeriut ku jeton.
D. Shkenca e cila merret me studimin e tokave A. E vërtetë
Rez. B B. E gabuar
Detyra 8: Çfarë janë kromozomet?
Rez. Një fije e ADN-së në bërthamën e qelizës që mbart gjenet në mënyrë lineare Detyra 17: Cili pohim është i saktë ?
Njohja e fakteve specifike A. Mekanizmat kryesore që përbëjnë evolucionin janë seleksionimi natyror dhe shmangia gjenetike.
Detyra 9: Cili nga numrat e dhënë është numër i thjeshtë? B. Mekanizmat kryesore që përbëjnë evolucionin janë seleksionimi parcial dhe shmangia gjenetike.
A. 9 C. Mekanizmat kryesore që përbëjnë evolucionin janë seleksionimi artificial dhe shmangia gjenetike.
B. 13 D. Mekanizmat kryesore që përbëjnë evolucionin janë seleksionimi natyror, por pashmangje gjenetike.
C. 27 Rez. A
D. 49
48 49
Njohja e parimeve Detyra 23: Cila strukturë qelizore është saktësisht e lidhur me funksionin e saj?
A. Mitokondritë prodhojnë energji dhe ribozomet prodhojnë proteina
Detyra 18: Shuma e dy numrave natyror tek jep numër natyror çift. B. Ribozomet prodhojnë energji dhe vakuolat e ruajnë atë energji
A. E vërtetë C. Membrana qelizore prodhon enzime dhe citoplazma i transporton ato
B. E gabuar D. Vakuolat përmbajnë materialin gjenetik dhe kloroplastet prodhojnë proteina
Rez. A
Detyra 19: Cilën veti kimike e ka vitamina C ?
A. Është e patretshme në yndyra dhe në ujë TË KUPTUARIT
B. Është e tretshme në ujë dhe në yndyra Kuptimi i fakteve dhe parimeve
C. Është e tretshme vetëm në yndyra Detyra 1: Është dhënë figura te e cila AB//CD dhe OE//CF. Sa është vlera e ?
D. Është e tretshme vetëm në ujë A. 110o F E
Rez.D B. 120 o
Njohja e koncepteve C. 155o

o
25
D. 140o
C D
Detyra 20: Është dhënë rrethi si në figurë. Të tregohet se çfarë paraqesin segmentet:
ß a
N A O B
A. ___________________________________________ Rez.C
Detyra 2: Cili nga këta komponime kimike ka numër më të madh të atomeve të oksigjenit?
M
B. __________________________________________ A B A. KClO4
B. Al2(SO4)3
C. __________________________________________ C. Ca3(PO4)2
R D. Al(OH)3
Rez.B
Rez. - diametri; - korda; - rrezja Kuptimi i relacioneve shkak – efekt
Detyra 3: Duke u bazuar në njësitë matëse të këndeve në shkallë(o), nëse një këndi të gjerë i heqin 90O,
Njohja e metodave dhe procedurave atëherë çfarë këndi fitohet?
Detyra 21: Në cilin rast është vepruar drejt: A. ngushtë
B. gjerë
C. shtrirë
Rez. D D. plotë
Rez. A
Detyra 4: Nga shuma e numrave 7+7+7+7+7 fitohet:
A. Prodhimi 7 · 5
B. Shuma 7+ 5
C. Diferenca 7 · 5 - 7
D. Hersi 5 + 7⁄ 5
Detyra 22: Në proteina, aminoacidet janë të lidhura përmes lidhjes peptide. Në cilin rast është paraqitur Rez. A
kjo lidhje?
O O OH Detyra 5: Në një provëz laboratorike të mbushur me acid sulfurik (H2SO4), fusim letrën e
H2
A. I C C C C
lakmusit. Çfarë do të vërehet në këtë rast?
N N N C
B. II H2 H H2 A. Letra e lakmusit merr ngjyrë të kaltër
C. III H H B. Letra e lakmusit merr ngjyrë të portokalltë
D. IV I II III IV C. Letra e lakmusit merr ngjyrë të kuqe
D. Letra e lakmusit nuk ngjyroset fare
Rez. A
Rez. C
50 51
Detyra 6: Nëse një nga këndet e një paralelogrami bëhet 90o ai shndërrohet në: Detyra 12. Cilës hallkë të zinxhirit ushqimor i takojnë organizmat e mëposhtëm?
B. drejtkëndësh
C. romb A. Mishngrënës
D. trapez B. Autotrofë
E. rreth C. Zbërthyes
D. Bimëngrënës
Detyra 7. Cili është ndikimi i etanolit në organizëm me rastin e konsumimit në sasi të mëdha?
A. Vështirëson frymëmarrjen
B. Vështirëson punën e zemrës Rez.D
C. Zvogëlon sasinë e oksigjenit në gjak
D. Dëmton mëlçinë dhe sistemin nervor Detyra 13. Në figurë janë dhënë dy drejtëkëndsha me syprinë të barabartë. Cili ligj është i plotësuar
për shumzimin e përmasave të tyre?
Detyra 8. Cili proces i shumimit është çiftëzuar saktë sipas strukturës në të cilën zhvillohet?
A. Mejoza – mëlçia A. Asociativ
B. Fekondimi – gonada B. Komutativ
C. Gametogjeneza – vezorja C. Distributiv
D. Pjalmimi – thekët D. Asnjëri prej tyre
Kuptim fakti dhe parimi Arsyetimi i metodës dhe procedurës

Detyra 9: Bëni lidhjen ndërmjet dy nga thysat e barabarta sipas të
dhënave në diagram. Detyra 14. Jepet:
Cilat nga dy veprimet vijuese duhet të shënohen në vend të katrorëve të zbrazët në mënyrë që shprehja të
Interpretimi i grafikeve, tabelave dhe hartave jetë e vërtetë?
Detyra 10. Cila sipërfaqe paraqet shprehjen që mungon në barazimin: ?
D F C
Rez. C
A. I
2y
IV III
B. II
H G
C. III
D. IV
I II
5x
Detyra 15. Cili është emërtimi korrekt sipas nomenklaturës IUPAC për strukturën e alkanit të
A 5x E 2y paraqitur më poshtë?
A. Metil-3-heksan
Rez.C B. Metil-4-heksan
Detyra 11. Sa punë është kryer për të ngritur trupin me masë 1 kg në pikën A sipas të dhënave në figurë ? C. Metil-3-heptan
E D. Metil-4-heptan
A
C Rez. A
A. A = 200 J B
Detyra 16. Në cilin nga rastet e përshkruara paraqitet aktiviteti ushqyes i një organizmi zbërthyes?
B. A = 40 J 20m
15m
D
22m A. Kur një kërpudhë tret dhe thith materiet organike të një shtaze të vdekur
C. A = 20 J B. Kur një lule shfrytëzon ujin dhe kripërat për të ndërtuar sheqernat
D. A = 400 J C. Kur një shqiponjë ushqehet dhe e tret miun
D. Kur një kërmill grimcon algat brenda një akuariumi
Rez.A Rez. A
52 53
ZBATIMI A. I pari ka pasur 27 euro, kurse i dyti ka pasur 8 euro

B. I pari ka pasur 9 euro, kurse i dyti ka pasur 26 euro
Detyra 1: Një trup me masë 3 kg bie nga dega e një druri në tokë. Në qoftë se dega ndodhet në lartësinë C. I pari ka pasur 8 euro, kurse i dyti ka pasë 27 euro
9.81 m mbi tokë, për sa kohë do të bie trupi në tokë? D. I pari ka pasur 26 euro, kurse i dyti ka pasur 9 euro
A. 0.3 s Rez. A
B. 1.0 s [Zgjidhja e problemeve matematike]
C. 1.4 s Detyra 9: Gjeni zgjidhjen e ekuacionit (420 : x) : 2 = 70
D. 2.0 s Rez.3
Rez. C [Zbatimi i fakteve dhe parimeve në situata të reja]
Detyra 2: Sa është numri oksidues i azotit (N) tek acidi nitrik (HNO3)?
A. +2 Detyra 10: Perimetri i drejtkëndëshit (shiko figurën) është 96 cm . Gjatësia e brinjës b është sa një e
B. +3 treta e brinjës a. Gjeni syprinën e figurës së ngjyrosur.
C. +4
C. +5 Rez. P = 96 = 2(3b + b), a = 3b = 3 · 12 = 36 cm
Rez. D 8b = 96, b = 96 : 8 pra b = 12 cm,
Detyra 3: Një depo ka 30000 ton grurë. Nga magazina u larguan me vagona disa tonë. Edhe sa grurë ka S = (12 · 36) : 2 = 216 cm2
mbetur në depo, nëse janë larguar 24 vagona me nga 15 tonë secili dhe 33 vagonë me nga 12 tonë secili? [Zbatimi i fakteve dhe parimeve në situata të reja]
Rez. [30000 t - (24· 15 + 33 · 12) t = 29244 t] Detyra 11: Në një dhomë të mbyllur ndodhen 5 arka, e në secilën arkë ndodhen nga tre kuti metalike
[Zgjidhja e problemeve matematike] dhe në secilën kuti gjenden nga 10 monedha ari. Të gjitha janë të mbyllura me çelësa të ndryshëm,
dhoma, arkat dhe kutitë. Sa çelësa më së paku nevojiten që të mund të marrim 70 monedha ari?
Detyra 4: Formula për njehsimin e syprinës së trekëndëshit kënddrejtë është , ku a dhe b janë A. 10
gjatësitë e kateteve. Gjeni b, nëse jepen S = 9 cm2 dhe a = 6 cm. B. 11
Rez: 3cm C. 12
[Zbatimi i ligjit dhe teorive në situata praktike] D. 13
Rez. B
Detyra 5: Artani, Lendi dhe Leka kanë të gjithë bashkë 15 arra. Nëse Artani ka 3 arra dhe Lendi sa Detyra 12: Një teatër ka 12 rreshta me ulëse. Rreshti i parë ka 34 ulëse dhe secili rresht pasues ka nga
dyfishi i Artanit, atëherë sa arra ka Leka? dy ulëse më tepër se rreshti para tij. Sa ulëse ka ai teatër ?
Rez. 6; A. 520
[Zgjidhja e problemeve matematike] B. 540
C. 560
Detyra 6: Cili numër i pjesëtuar me 789 jep herësin 65 dhe mbetjen 99. D. 580
Rez.51384 Rez. B
[Zbatimi i metodave dhe procedurave]
MENDIMI KRITIK DHE KRIJUES
Detyra 7: Brenda kohës 20s, vetura e ndërron shpejtësinë nga 16m/s në 24m/s. Sa është nxitimi
Detyra 1. Është dhënë shprehja, ku shkronjat paraqesin numra të pa njohur.
mesatar i veturës?
A. 0.40 m/s2
B. 0.15 m/s2
Rez. a=7, b=9, c=4
C. 0.45 m/s2
D. 0.60 m/s2 Sa është vlera e shumës a+b+c?
Rez. B a+b+c=20
[Identifikimi i informatave relevante]
Detyra 8: Dy shokë kanë së bashku 35 euro. Nëse ai që ka më shumë i jep tjetrit edhe aq sa ai ka,
atëherë i mbeten përsëri 3 euro më shumë. Nga sa euro ka secili prej tyre në fillim?
54 55
Detyra 2. Nëse
b, c?
, , dhe . Çfarë shenja ka sipas radhës ka a, ANEKS 3. MODELE PYETJESH NGA PISA
A. -, +, -
B. -, -, -
C. +, - +
MATEMATIKA6
D. -, -, + ZGJEDHJET
Rez. D Pyetje 1.
[ Identifikimi i të gjykuarit dhe i konkluzionit] Në një piceri, mund të merrni një picë të thjeshtë me dy përbërës: djathë dhe domate. Gjithashtu mund
ta porosisni në mënyrë të veçantë picën tuaj me përbërës shtesë. Mund të zgjidhni prej katër përbërësve të
Detyra 3. Është dhënë figura, në të cilën dhe . Cili nga pohimet e dhëna është i saktë. ndryshëm: ullinjve, mishit, kërpudhave dhe sallamit.
A:
Roza dëshiron të porosisë një picë me dy përbërës të ndryshëm shtesë.
B:
Sa kombinime të ndryshme mund të zgjedhë Roza?
C:
Përgjigja: ………………………kombinime.
D:
TËRMETI
Pyetja 1.
Rez. C Është transmetuar një dokumentar për tërmetet dhe se sa shpesh ndodhin tërmetet. Në të bënte pjesë një
[Identifikimi dhe vlerësimi i supozimit] diskutim për aftësinë e parashikimit të tërmeteve.
Një gjeolog deklaroi: “Gjatë njëzet viteve të ardhshme, mundësitë që të ndodhë një tërmet në qytetin e Zedit
Detyra 4: Sa segmente ka në figurën e dhënë?
janë dy në tre.”
Cila nga alternativat e mëposhtme reflekton më mirë kuptimin e deklaratës së gjeologut?
A. , kështu që midis 13 dhe 14 viteve duke filluar që tani, në

Rez. gjithsej janë 13 segmente: qytetin e Zedit do të ndodhë një tërmet.
AB, AC, BC, CD, CE, EF, AD, AE, EB, DB, CF, BF ;
[Analizë] B. është më e madhe sesa , kështu që mund të jemi të sigurt se do të ndodhë një Tërmet në qytetin e
Zedit gjatë njëzet viteve të ardhshme.

Detyra 5: Sa katror njësi ka përafërsisht figura e hiezuar në rrafshin koordinativ?
C. Gjasat që të ndodhë një tërmet në qytetin e Zedit gjatë 20 viteve të ardhshme janë më të larta sesa gjasat
A. 15 për të mos ndodhur.
B. 20
C. 25 D. Nuk mund të thuhet se çfarë do të ndodhë, sepse askush nuk mund të jetë i sigurt për kohën se kur
D. 30 mund të ndodhin tërmetet.
Rez. C
TESTET SHKENCORE 7
Pyetja 1.
Në shkollën e MeiLin-it, mësimdhënësi i saj i shkencës bën teste të cilat gjithsej kanë 100 pikë. MeiLin-i ka
një mesatare prej 60 pikësh në katër testet e saj të para në Shkencë. Në testin e pestë ajo mori 80 pikë.
Cila është mesatarja e pikëve të MeiLin-it pas të pesë testeve?
Mesatarja: .........................
6 OECD PISA, PISA Released Items, 2006, Paris http://www.oecd.org/pisa/38709418.pdf

7 OECD PISA, PISA Released Items, 2006. http://www.oecd.org/pisa/38709385.pdf
56 57
KURSI I KËMBIMIT
Mei-Ling-u nga Singapori po përgatitej të shkonte në Afrikën e Jugut për 3 muaj si nxënëse përmes një
SHKENCË (DETYRA NGA PISA)
programi të shkëmbimit të nxënësve. Ajo duhej të këmbente disa dollarë singaporianë (SGD) me rantin e
Afrikës së Jugut (ZAR).
OZONI
Lexoni pjesën e mëposhtme të një artikulli për shtresën e ozonit.
Pyetja 1. Atmosfera është një oqean ajri dhe një burim i çmuar natyror për zhvillimin e jetës në Tokë. Fatkeqësisht,
Mei-Ling-u mësoi se kursi i këmbimit midis dollarit singaporian dhe rantit të Afrikës së Jugut ishte: 1 veprimtaria njerëzore, e bazuar në interesa kombëtare/personale është duke i shkaktuar dëm këtij burimi
SGD = 4.2 ZAR. Mei-Ling-u këmbeu 3000 dollarë singaporianë në rant të Afrikës së Jugut me këtë kurs të përbashkët, sidomos nëpërmjet hollimit të shtresës së brishtë të ozonit, e cila vepron si mburojë e
këmbimi. Sa rant të Afrikës së Jugut mori Mei-Lingu? jetës në Tokë.
Përgjigja: 12 600 ZAR (nuk kërkohet njësia). Molekulat e ozonit përbëhen nga tre atome oksigjen, ndryshe nga molekulat e oksigjenit të cilat përbëhen
nga 2 atome oksigjen. Molekulat e ozonit janë jashtëzakonisht të rralla: në një milion molekula të ajrit
Pyetje 2. gjenden më pak sesa 10 molekula të ozonit. Megjithatë, për rreth një miliard vite, prania e tyre në atmosferë
Kur u kthye në Singapor pas 3 muajsh, Mei-Lingut-ut i kishin mbetur edhe 3 900 ZAR. Ajo i këmbeu ka luajtur një rol jetësor në ruajtjen dhe sigurimin e jetës në Tokë. Në varësi të vendndodhjes, ozoni mundet
përsëri këto para me dollarë Singaporianë, duke vërë re se kursi i këmbimit kishte ndryshuar dhe tani ishte: ose ta mbrojë, ose ta dëmtojë jetën në Tokë. Ozoni në troposferë (deri në 10 kilometra mbi sipërfaqen e
1 SGD = 4.0 ZAR. Sa dollarë Singaporianë mori Mei-Lingu? Tokës) është ozon “i keq”, i cili mund të dëmtojë indet e mushkërive dhe bimët. Por rreth 90 për qind e
ozonit që gjendet në stratosferë (midis 10 dhe 40 kilometra mbi sipërfaqen e Tokës), është ozon “i mirë”, i
Përgjigja: 975 SGD (nuk kërkohet njësia). cili luan një rol të dobishëm duke përthithur rrezatimin e rrezikshëm ultravjollcë (UV-B) nga Dielli.
Pyetje 3. Pa këtë shtresë të dobishme të ozonit, njerëzit do të ishin më të ekspozuar ndaj sëmundjeve të caktuara
Gjatë këtyre 3 muajve, kursi i këmbimit kishte për shkak të rritjes së intensitetit të rrezeve ultra-vjollcë nga Dielli. Në dekadat e fundit, sasia e ozonit
ndryshuar nga 4.2 në 4.0 ZAR për 1 SGD. A është zvogëluar. Në vitin 1974, u hipotetizua se klorofluorokarbohet (CFC-të) mund të jenë shkaktare për
ishte në favorin e Mei-Lingut që kursi i këmbimit këtë. Deri në vitin 1987, vlerësimi shkencor i marrëdhënies shkak-pasojë nuk ishte bindës në mënyrë të
tashmë ishte 4.0 ZAR në vend të 4.2 ZAR, kur i mjaftueshme për të përfshirë CFC-të. Megjithatë, në shtator të vitit 1987, diplomatë nga e gjithë bota u
këmbeu rantet e saj të Afrikës së Jugut me dollarë takuan në Montreal (Kanada) dhe ranë dakord t’i vendosnin kufij të rreptë përdorimit të CFC-ve.
Singaporianë? Jepni një shpjegim për ta mbështetur
përgjigjen tuaj. Pyetja 1.
Në tekstin më sipër nuk përmendet asgjë për mënyrën se si formohet ozoni në atmosferë. Në fakt, çdo ditë,
a) Po, me anë të kursit më të ulët të këmbimit (për një pjesë e ozonit formohet, ndërsa një pjesë e tij zhduket. Mënyra se si formohet ozoni është ilustruar në
1 SGD), Mei-Ling-u do të marrë më shumë dollarë filmin e shkurtër komik.
singaporianë për rantët e saj të Afrikës së Jugut.
b) Po, 4.2 ZAR për një dollar do të rezultonte në
929 ZAR. [Shënim: nxënësi/sja ka shkruar ZAR
në vend të SGD-së, por është e qartë se janë kryer
llogaritjet dhe krahasimi i saktë dhe ky gabim mund
të mos merret parasysh.]
c) Po, sepse ajo mori 4.2 ZAR për 1 SGD, ndërsa
tani duhet të paguajë vetëm 4.0 ZAR për të marrë
1 SGD.
d) Po, sepse është 0.2 ZAR më lirë për çdo SGD. Mendoni sikur keni një dajë i cili përpiqet ta kuptojë domethënien e këtij filmi të shkurtër. Megjithatë, ai
e) Po, sepse kur e pjesëton me 4.2, rezultati është më i vogël sesa kur e pjesëton me 4. nuk e ka bërë lëndën e shkencës në shkollë dhe nuk e kupton se çfarë është duke shpjeguar autori i filmit.
ë) Po, ishte në favor të saj, sepse po të mos kishte rënë, ajo do të kishte rreth 50 dollarë më pak. Ai e di se nuk ka njerëz të vegjël në atmosferë, por pyet veten se çfarë nënkuptojnë ata njerëzit e vegjël, se
çfarë nënkupton O, O2 dhe O3 dhe se çfarë procesesh paraqet filmi. Ai ju kërkon juve t’i shpjegoni filmin.
Merreni të mirëqenë që daja juaj di: se O është simboli i oksigjenit; se çfarë janë atomet dhe molekulat.
58 59
Shkruani një shpjegim të filmit komik për dajën tuaj. Vlerësimi (një pikë) do të duhet të jepet për këtë aspekt, nëse përgjigja përmban çdo përshkrim të një O
Në shpjegimin tuaj, përdorni fjalët atome dhe molekula në mënyrën që përdoren në rreshtat 6 dhe 7. që kombinohet me një O2. Nëse formimi i O3 përshkruhet si kombinim i tri atomeve të ndara O, për këtë
…………………………………………………………………………………………………………… aspekt të tretë nuk do të duhet të jepet asnjë pikë.
…………………………………………………………………………………………………………… Nëse O3 nuk përshkruhet si molekulë apo molekula, por, për shembull, si “grup atomesh”, kjo mund të
Përgjigje e saktë tolerohet për aspektin e tretë.
Jep përgjigje në të cilin janë përmendur tre aspekte si në vijim: Shembuj të përgjigjeve të tilla:
Kur dielli i ndriçon molekulat O2, dy atomet ndahen. Dy atomet O kërkojnë për një molekulë tjetër O2 me
1. Një molekulë oksigjeni ose disa molekula të oksigjenit (secila e përbërë nga dy atome të cilën të bashkohen. Kur O1 dhe O2 bashkohen, ato formojnë O3, i cili është ozon.
të oksigjenit) janë ndarë në atome oksigjen (si në figurë).
2. Ndarja (e molekulave të oksigjenit) zhvillohet nën ndikimin e diellit (si në figurë). Filmi i shkurtër ilustron formimin e ozonit. Nëse një molekulë e oksigjenit ndikohet nga dielli, ajo ndahet
3. Atomet e oksigjenit kombinohen me molekulat e oksigjenit të tjera për të formuar molekulat e ozonit në dy atome të veçuara. Këto atome të veçuara, O, qarkullojnë duke kërkuar një molekulë me të cilën të
(si në figurë) kapen; ato lidhen me molekula O2 ekzistuese dhe formojnë një molekulë O3, meqenëse tani janë bërë bashkë
3 atome; O3 nënkupton ozonin.
Pyetja 2. Ozon “i keq” apo “i mirë” ? Shpjegimi Njerëzit e vegjël janë O, ose atome oksigjeni. Kur bashkohen dy, formojnë O2 ose molekula të oksigjenit.
A I keq Formohet gjatë motit të keq. Dielli bën që këta të shpërbëhen. Atomet O2 pastaj lidhen me molekulat O2, duke krijuar O3, i cili është
B I keq Formohet në troposferë. ozon. [Shënim: kjo përgjigje mund të konsiderohet E vërtetë. Ka vetëm një gabim në shkrim (“atomet O2” pasi ka
C I mirë Formohet në stratosferë. përmendur “atome oksigjeni” më përpara).]
D I mirë Ka aromë të mirë.
Pikë të pjesshme:
Përgjigje e saktë - Përgjigjet të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e parë dhe të dytë. Për shembull:
Alternativa B. I keq. Formohet në troposferë. Dielli shpërbën molekulat e oksigjenit në atome të vetme. Atomet lidhen me grupe. Atomet formojnë
Pyetja 3. grupe me 3 atome së bashku.
Rreshtat 11 dhe 12 pohojnë: “Pa këtë shtresë të dobishme të ozonit, njerëzit do të ishin më të ekspozuar ndaj - Përgjigjet të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e parë dhe të tretë. Për shembull:
sëmundjeve të caktuara për shkak të rritjes së intensitetit të rrezeve ultra-vjollcë nga Dielli” Secili prej njerëzve të vegjël nënkupton një atom oksigjen. O është një atom oksigjen, O2 është një
Përmendni emrin e një prej këtyre sëmundjeve specifike. molekulë e oksigjenit dhe O3 është grupi i atomeve të bashkuar. Proceset e treguara janë: një çift i
……………………………………………………………………………………………… atomeve të oksigjenit (O2) që ndahet dhe pastaj secili bashkohet me dy çifte të tjera duke formuar dy
grupe me nga 3 (O3 ).
Përgjigje e saktë Njerëzit e vegjël janë atome oksigjeni. O2 do të thotë se është një molekulë oksigjen (si çifti i njerëzve të
Përgjigjet të cilat i referohen kancerit të lëkurës. vegjël që rrinë të kapur përdore) dhe O3 nënkupton tre atome oksigjen. Dy atomet e oksigjenit të një çifti
Pikë të plota: Përgjigjet të cilat i përmendin tri aspektet e mëposhtme: ndahet dhe njëri bashkohet me secilin prej çifteve të tjera dhe nga tre çifte formohen dy molekula me tre
Aspekti i parë: një molekulë oksigjeni ose disa molekula oksigjeni (secila përbëhet nga dy atome oksigjen) atome oksigjen secila (O3 ).
ndahet në atome oksigjeni (Figura 1). - Përgjigjet të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e dytë dhe të tretë. Për shembull:
Ndarja do të duhet të përshkruhet duke përdorur fjalët e sakta (shihni rreshtat 4-5) për O (atom ose atome) Oksigjeni ndahet në dy pjesë nga rrezatimi i diellit. Të dy gjysmat shkojnë dhe iu bashkëngjiten “pjesëzave”
dhe O2 (molekulë ose molekula). të tjera të oksigjenit, duke formuar kështu ozonin.
Nëse O dhe/ose O2 përshkruhen vetëm si “pjesëza” ose “pjesë të vogla”, për këtë aspekt nuk jepet asnjë pikë.
Përgjithësisht, në mjediset me oksigjen të pastër (O2), oksigjeni është çift, kështu që kemi 3 çifte me nga 2
Aspekti i dytë: ndarja (e molekulave të oksigjenit) ndodh nën ndikimin e dritës së diellit (figura 1). oksigjen. 1 çift nxehet shumë dhe largohen nga njeri-tjetri dhe shkojnë tek një çift tjetër duke bërë O3 në
Ndikimi i diellit do të duhet të lidhet me ndarjen e O2 (molekulës ose molekulave të oksigjenit). vend të O2. [Shënim: Megjithëse “1 çift nxehet shumë” nuk është përshkrim shumë i mirë i ndikimit të diellit, do
Nëse ndikimi i diellit lidhet me formimin e një molekule të ozonit nga një atom i oksigjenit dhe një molekulë të duhet të jepen pikë për aspektin e dytë; edhe aspekti i tretë mund të konsiderohet i saktë.]
e oksigjenit (figurat 2 dhe 3), për këtë aspekt të dytë nuk do të duhet të jepet asnjë pikë.
- Përgjigjet të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e parë. Për shembull:
Shënim: Aspektet 1 dhe 2 zakonisht mund të jepen në një fjali. Molekulat e oksigjenit po ndahen. Ato formojnë atome oksigjeni. Dhe ndonjëherë ka molekula ozoni.
Aspekti i tretë: atomet e oksigjenit kombinohen me molekula të tjera të oksigjenit për të formuar molekulat Shtresa e ozonit mbetet e njëjta sepse formohen molekula të reja dhe zhduken të tjera.
e ozonit (figurat 2 dhe 3). - Përgjigjet të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e dytë. Për shembull:
Përfaqëson një molekulë oksigjen, O2 = oksigjen, O3 = ozon. Ndonjëherë të dyja molekulat e oksigjenit,
60 61
të cilat rrinë së bashku, ndahen nga rrezet e diellit. Molekulat e vetme bashkohen me një çift tjetër dhe Pyetja 2.
formojnë ozonin (O3). Në Figurë, rrezet e Diellit ndriçojnë Tokën.
- Përgjigje të cilat përmendin në mënyrë të saktë vetëm aspektin e tretë. Për shembull:
Molekulat “O” (e oksigjenit) detyrohen të lidhen me O2 (2 molekula oksigjen) për të formuar O3 (3 molekula
oksigjen), për shkak të nxehtësisë nga dielli. [Shënim: pjesa e nënvizuar e përgjigjes tregon aspektin e tretë.
Nuk mund të jepen pikë për aspektin e dytë, sepse dielli nuk përfshihet në formimin e ozonit nga O + O2, por
vetëm në shkëputjen e lidhjeve në O2.]
Asnjë pikë: Përgjigjet të cilat nuk përmendin në mënyrë të saktë asnjë prej tre aspekteve. Për shembull:
Dielli (rrezet ultravjollcë) e djeg shtresën e ozonit dhe në të njëjtën kohë është duke e shkatërruar atë. Ata
njerëzit e vegjël janë shtresa e ozonit dhe i largohen diellit sepse është shumë nxehtë. [Shënim: nuk mund të
jepet asnjë pikë, megjithëse ka përmendur diçka lidhur me ndikimin e diellit.] Figurë: Rrezet e Diellit
• Në figurën e parë, dielli po e djeg ozonin. Në figurën e dytë, ata po largohen me vrap, me lot në sy, Mendoni se sot është dita më e shkurtër në Melburn.
ndërsa në figurën e tretë, po e përkëdhelin njeri-tjetrin me lot në sy. Tregoni në Figurë boshtin e Tokës, Hemisferën e Veriut, Hemisferën e Jugut dhe Ekuadorin. Etiketoni të
Shiko, dajë Herb, është e thjeshtë. “O” është një pjesë e oksigjenit, numrat pranë “O”-së tregojnë sasinë e gjitha pjesët e përgjigjes suaj. Mendoni se sot është dita më e shkurtër në Melburn.
pjesëzave në grup. Pikë të plota: A. Toka rrotullohet rreth boshtit të saj.
Asnjë pikë: Përgjigje të tjera ose mungesë e përgjigjes.
DITA
Për të fituar pikë, boshti i Tokës vizatohet i pjerrët drejt Diellit, brenda gamës 10 dhe 45 ° nga pozicioni
Lexoni informatën e më poshtme dhe përgjigjuni pyetjeve më poshtë. pingul. Jashtë rangut 10 dhe 45 °, asnjë pikë.
Prania ose mungesa e Hemisferës së Veriut dhe të Jugut, të etiketuara në mënyrë të qartë, ose etiketimi i
Dita me date 22 qershor 2002 vetëm njërës prej Hemisferave, ndërsa tjetra është e nënkuptuar.
Sot, ndërsa Hemisfera e Veriut Feston ditën e saj më të gjatë, Australianët do të përjetojnë më të shkurtrën.
Në Melburn* të Australisë dielli do të lindë në orën 7:36 dhe do të perëndojë në orën 5:08, duke formuar
një ditë prej nëntë orësh e 32 minutash. Krahasojeni ditën e sotme me ditën më të gjatë të vitit në Hemisferën
e Jugut , e cila pritet më datën 22 dhjetor, kur dielli do të lindë në orën 5:55 dhe do të perëndojë në orën
8:42, duke formuar një ditë prej 14 orësh e 47 minutash.
Presidenti i Shoqatës së Astronomëve, z. Perry Vlahos, ka thënë se ekzistenca e ndryshimit të stinëve në
Hemisferën Veriore dhe atë Jugore është lidhur me pjerrësinë e Tokës prej 23 gradësh Dita me date 22
qershor 2002
TOKA
Jashtë 10 dhe 45 ° nga drejtëza horizontale: asnjë pikë.
Melburni është qytet në Australi me një gjerësi gjeografike prej rreth 38 gradësh në jug të ekuatorit.
Pyetja 1. Pikë të plota:

Cili pohim shpjegon përse dukuria e ditës dhe natës ndodh në Tokë? Diagrami me etiketimin e duhur të Ekuatorit të anuar drejt Diellit
A. Toka rrotullohet rreth boshtit të saj. me një kënd midis 10 dhe 45 ° dhe boshtin e Tokës të anuar
B. Dielli rrotullohet rreth vetes. drejt Diellit brenda gamës prej 10 dhe 45 ° nga vija vertikale, dhe
C. Boshti i Tokës është i pjerrët. etiketimi në mënyrë të saktë i Hemisferave të Veriut dhe të Jugut
D. Toka rrotullohet rreth Diellit. (ose etiketimi i njërës prej tyre, dhe nënkuptimi i tjetrës).
62 63
Pikë të pjesshme: trolejbusëve në qytet thonë se këta autobusë nuk kontribuojnë në ndotjen e ambientit. A kanë të drejtë këta
Këndi i pjerrësisë së boshtit midis 10 dhe 45 °, Hemisfera e Veriut dhe/ose e Jugut të etiketuara në mënyrë mbështetës? Shpjegojeni përgjigjen tuaj.
të saktë (ose ka etiketuar vetëm njërën dhe tjetra nënkuptohet), por këndi i pjerrtësisë i Ekuatorit nuk është
midis gamës 10 dhe 45 °: ose Ekuatori mungon. ……………………………………………………………………………………………………………
Këndi i pjerrtësisë së Ekuadorit është Pikë të plota: Jep një përgjigje në të cilën pohohet se edhe centrali i energjisë elektrike kontribuon në ndotjen
midis 10 dhe 45 °, Hemisfera e Veriut e ambientit, si për shembull:
dhe/ose ajo e Jugut janë të etiketuar Jo, sepse edhe centrali i energjisë elektrike shkakton ndotje mjedisore.
në mënyrë të saktë (ose është Po, por kjo është e vërtetë për vetë qytetin; megjithatë centrali i energjisë elektrike shkakton ndotje të
etiketuar vetëm njëra, dhe tjetra është mjedisit.
e nënkuptuar), por këndi i pjerrtësisë Asnjë pikë: “Po” ose “Jo” pa një shpjegim të saktë, ose mungesa e përgjigjes.
së boshtit nuk është midis 10 dhe 45
°; ose mungon boshti.
Këndi i pjerrtësisë së Ekuatorit
është midis 10 dhe 45 °, dhe këndi
MIZAT
i pjerrtësisë së boshtit është midis 10 Lexoni informatat e mëposhtme dhe përgjigjuni pyetjeve që vijojnë.
dhe 45 °, por Hemisfera e Veriut dhe
ajo e Jugut nuk etiketohet në mënyrë Mizat
të saktë (ose etiketohet vetëm njëra Një fermer ishte duke punuar me gjedhe në një pikë për eksperimentime bujqësore. Popullata e mizave në
dhe tjera nënkuptohet, ose mungojnë hangar, ku jetonin gjedhet, ishte kaq e madhe saqë po cenohej shëndeti i kafshëve. Kështu, fermeri e spërkati
të dyja). hangarin dhe gjedhet me një solucion të insekticidit A. Insekticidi i vrau pothuaj të gjitha mizat. Megjithatë,
nuk kaloi shumë kohë dhe numri i mizave u rrit përsëri. Fermeri e spërkati përsëri me insekticid hangarin dhe
Asnjë pikë: kafshët. Rezultati ishte i ngjashëm me atë të spërkatjes së parë. Shumica e mizave, por jo të gjitha, u vranë.
- Etiketimi i saktë i Hemisferës së Veriut dhe të Jugut (ose i vetëm njërës, dhe tjetra është e nënkuptuar) është Sërish, brenda një kohe të shkurtër, popullata e mizave u rrit, dhe përsëri i spërkati me insekticid. Kjo rrjedhë
i vetmi tipar i saktë. e ngjarjeve u përsërit pesë herë: pastaj u bë e dukshme që insekticidi A sa vinte e bëhej më pak efektiv në
vrasjen e mizave. Fermeri vuri re se ishte përgatitur dhe përdorur vetëm një përgatitje (kuti) e madhe për të
AUTOBUSËT gjitha spërkatjet. Prandaj, fermeri sugjeroi që ekzistonte mundësia që insekticidi të jetë dekompozua e kalimin
e kohës.
Pyetja 1. Është dhënë figura.
Pyetja 1.
Një autobus po lëviz në një rrugë të drejtë. Shoferi i Sugjerimi i fermerit është se insekticidi është dekompozuar me kalimin e kohës. Shpjegoni shkurtimisht se
autobusit, të cilin e quajnë Rej, ka një gotë ujë në panelin si do të mund të testohet ky sugjerim.
e aparaturave. Papritmas, Reji duhet të frenoj fort. ....................................................................................................................................................................
Çfarë ka më shumë të ngjarë t’i ndodhë ujit në gotë? ....................................................................................................................................................................
Uji do të qëndrojë në pozicionin horizontal. ....................................................................................................................................................................
Uji do të derdhet nga ana 1. ....................................................................................................................................................................
Uji do të derdhet nga ana 2.
Uji do të derdhet, por nuk mund të dihet nëse do të derdhet nga ana 1 apo ana 2. Pikë të plota(5):
Rez. C Përgjigjet në të cilat kontrollohen të tri variablat (lloji i mizave, vjetërsia e insekticidit dhe ekspozimi):
Të krahasohen rezultatet nga përdorimi i një kutie të re të insekticidit me rezultatet nga kutia e vjetër,
Pyetja 2. tek dy grupe të mizave të së njëjtës specie, të cilat nuk janë ekspozuar më përpara ndaj insekticidit.
Si pjesa më e madhe e autobusëve, autobusi i Rejt ka një motor me naftë. Këta autobusë kontribuojnë në Mund të kapen disa miza. Nëse vendosen në kuti të ndara, do të mund të përdorni një spërkatje të re
ndotjen e mjedisit. Disa qytete kanë trolejbusë: ata vihen në lëvizje me anë të një motori elektrik. Tensioni dhe një të vjetër dhe të shihni se cilat janë rezultatet. [Shënim: Megjithëse nuk përmenden të njëjtat specie,
i cili nevojitet për një motor të tillë sigurohet me anë të linjave të varura (si trenat elektrikë). Elektriciteti është e kuptueshme se mizat janë të të njëjtit lloj, dhe se mizat nuk janë ekspozuar më përpara.]
sigurohet nga një central i energjisë elektrike i cili përdor karburantet fosile. Mbështetësit e përdorimit të Merrni një kuti të madhe për spërkatje. Krijoni dy grupe të mizave dhe spërkateni secilin grup çdo
64 65
gjashtë muaj. Grupi i spërkatjes 1 do të ketë një kuti të madhe, ndërsa grupi 2, një kuti të re çdo herë Shpjegimi 1: Me përdorimin e vazhdueshëm të të njëjtit insekticid, mizat ishin duke u bërë imune ndaj
që spërkatet. [Shënim: Megjithëse nuk përmendet se mizat janë të së njëjtës specie, kjo nënkuptohet, dhe se formulës.
mizat nuk janë ekspozuar më përpara.] Shpjegimi 2: Me kalimin e kohës, kimikatet në insekticid kanë shkuar në pjesën e sipërme të shishes metalike
për spërkatje, duke e lënë ujin të holluar (jo efektiv) në fundin e saj.
Pikë të pjesshme (4)
Përgjigjet në të cilat kontrollohen dy nga tri variablat (lloji i mizave, vjetërsia e insekticidit dhe ekspozimi), Shpjegimi 1: Mizat ishin duke u bërë imune ndaj spërkatjes.
të tilla si: Shpjegimi 2: Nxehtësia mund ta bëjë të shpërbëhet, kurse temperatura të ndryshojë.
Krahason rezultatet e një kutie të re të insekticidit me rezultatet nga kutia e vjetër, tek mizat në hangar.
Provon një kuti të re të insekticidit pastaj pret derisa të vjetërsohet dhe të kthehen mizat dhe pastaj provon Shpjegimi 1: Ndoshta mizat kanë zhvilluar një gjen mbrojtës, kështu që insekticidi nuk do të funksionojë.
sërish. [Shënim: Riprodhim i asaj që ka kaluar fermeri, kontrollim i vjetërsisë së insekticidit dhe lloji i mizave Shpjegimi 2: Ai (fermeri) ka përdorur pak çdo herë. [Shënim: Gjen mbrojtës – lejohet si term alternativ i
(“mizat” interpretohet se nënkupton të njëjtat miza).] “rezistencës”.]
Pikë të pjesshme (3) Pikë të pjesshme: Jep një shpjegim të llojit a) ose llojit b).
- Përgjigjet në të cilat kontrollohet vetëm njëri nga tri variablat (lloji i mizave, vjetërsia e insekticidit dhe Ndoshta nuk i ka spërkatur si duhet.
ekspozimi), të tillë si: Mizat mund të kenë fituar imunitet.
Analizimi (nga ana kimike) i mostrave të insekticidit në intervale të rregullta për të parë nëse ndryshon me Çdo herë ka lloje të ndryshme të mizave. [Shënim: Bëhet një dallim i qartë midis llojeve të ndryshme të mizave
kalimin e kohës. në këtë shembull; nuk po iu referohet mizave të reja të cilat vijnë në këtë zonë.]
E merr kutinë e insekticidit dhe e çon në një laborator çdo disa muaj dhe kërkon të testohet fuqia e tij. Shpjegimi 1: Temperatura është rritur shumë dhe ka ndikuar tek insekticidi.
Pikë të pjesshme (2) Shpjegimi 2: Fermeri nuk i ka spërkatur me insekticid mizat në mënyrën e duhur.
I spërkat mizat me një kuti të re të insekticidit, por pa pasur për qëllim krahasimin me kutinë e vjetër.
Bën të njëjtën gjë, por çdo herë blen një insekticid të ri, duke testuar kështu nëse teoria e tij është e vërtetë
apo e gabuar.
Pikë të pjesshme (1)

Analizimi (nga ana kimike) i mostrave të insekticideve, por pa pasur për qëllim krahasimin e analizave me
kalimin e kohës.
Ndoshta, sikur të dërgonte një kuti të freskët të helmit në laborator dhe një sasi nga substanca e kutisë së
vjetër, dhe të kërkojë që këto të ritestohen, rezultatet mund ta mbështesin ose hedhin poshtë teorinë e tij.
Pyetja 2.
Sugjerimi i fermerit është se insekticidi është dekompozuar me kalimin e kohës. Jepni dy shpjegime alternative
lidhur me atë se pse “insekticidi A sa vinte e bëhej më pak efektiv...”
Shpjegimi 1: ...............................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Shpjegimi 2: ...............................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Pikë të plota:
Përgjigjet të cilat japin si një shpjegim të vetëm: a) se mizat me rezistencë ndaj insekticidit mbijetojnë dhe
ia përcjellin këtë rezistencë brezave të mëvonshëm (gjithashtu jepni pikë për përdorimin e fjalës “imunitet”,
megjithëse është pranuar se nuk është tërësisht analoge me fjalën “rezistencë”), dhe: b) se ka një ndryshim në
kushtet mjedisore (si temperatura), apo një ndryshim në mënyrën që përdoret insekticidi.
Shembuj përgjigjesh
66 67
(KLASAT 1- 9) DORACAK
DORACAK
PËR
PËR
MËSIMDHËNËSIT
MËSIMDHËNËSIT
Pyetja 1
MODELE PYETJE NGA PISA DHE NIVELET SIPAS Plotësoni tabelën:
BLOOM DHE SIPAS PISA Pyetja 1

N NUMRI I PEMËVE TË MOLLËS NUMRI I DRURËVE HALORË
1 1 8
Shembull A 2 4
Nëse në një tavolinë mund të vendosen 4 ulëse, në dy tavolina të bashkuara vendosen 6 ulëse, atëherë sa ulëse 3
mund të vendosen në pesë tavolina të bashkuara? 4
A. 10 5
B. 12
C. 14 Bloom: Zbatim
D. 16 Përqindja e përgjigjeve të
sakta në PISA 2000:
Mesatare e OECD: 50%

Rez.B
U.S.: 53%
Klasifikimi i pyetjes
Sipas Bloom: Zbatim
Sipas PISA: Niveli 2 (zbatim i një algoritmi bazë) Pyetja 2:
Ka dy formula që ju mund të përdorni për të llogaritur numrin e pemëve të mollës dhe drurëve halorë sipas
Shembull B: modelit të përshkuar më sipër:
Jepni një formulë matematike që llogarit numrin e ulëseve për çdo numër tavolinash të bashkuara ne një Numri i pemëve të mollës =
rresht. Numri i drurëve halorë =
Klasifikimi i pyetjes Ku n është numri i rreshtave me pemë molle.
Sipas Bloom: Sintezë: krijim i një strategjie të re Ka një vlerë n për të cilën numri i pemëve të mollëve barazohet me numrin e drurëve halorë. Gjeni vlerën
Sipas PISA: Niveli 6 (përgjithësim me një formulë) n dhe tregoni mënyrën e llogaritjes së saj.
Shembull C: Bloom: Analizë

Si mbërritët te kjo zgjidhje në rrugë matematikore? Përqindja e përgjigjeve të
Klasifikimi i pyetjes sakta në PISA 2000:
Sipas Bloom: Vlerësim dhe argument Mesatare e OECD: 25%
Sipas PISA: Niveli 6 8
MOLLËT Pyetja 3:
Një fermer mbjell pemë molle në formë katrorësh. Për t’i mbrojtur mollët nga era ai mbjell drurë halorë Mendoni sikur fermeri do të mbjellë sa më shumë rreshta me pemë molle. Ndërsa fermeri mbjell më shumë
përreth drurëve frutorë. pemë molle, cili do të rritet më shpejt: numri i pemëve të mollës apo numri i drurëve halorë? Shpjegoni si
Më poshtë jepet një diagram i kësaj situate ku ju mund të shihni modelet e mbjelljes të pemëve të mollës e gjetët përgjigjen.
dhe drurëve halorë për çdo numër (n) të rreshtave me mollë ....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Bloom: Sintezë/Vlerësim
Përqindja e përgjigjeve të sakta
në PISA 2000:
Mesatare e OECD: 13%
U.S.: 15%
8 Shënim: zgjidhja për shembullin B është paraqitur në pjesën “Problemat, rëndësia dhe metoda të zgjidhjes së tyre”
68 69
(KLASAT 1- 9)
REFERENCAT
1. MASHT (2011), Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së Kosovës, Prishtinë
2. MASHT (2012), Kurrikula bërthamë për arsimin e mesëm të ulët të Kosovës (klasa 6-9), Prishtinë
3. MASHT (2012), Standardet e Vlerësimit – Udhëzues, Prishtinë
4. Melinda Mula (2011), Matematika dhe mësimdhënia e matematikës, Udhëzues për klasat 6-9, GIZ
dhe MASHT
5. Q. Haxhibeqiri, M. Mula, R. Limani (2012), Matematika dhe mësimdhënia e matematikës, Udhëzues
për klasat 1-5, GIZ dhe MASHT
6. Melinda Mula (2013), Matematika dhe mësimdhënia e matematikës, Udhëzues për klasën e 5, GIZ
dhe MASHT
7. Qëndrim Gashi (2013), Matematika dhe mësimdhënia e matematikës me fokus të veçantë në
gjeometri (Klasat 6-9), GIZ dhe MASHT
8. Lacy Gainey (2013), Formative, Summative and Performance Assessments, EMAT 7050,
9. Assessment Handbook-Combined PDF(2012), University of Nebraska
10. Center for Educational Policy Studies Journal (Vol.1/nr.3/2011), University of Ljubljana, www.ceps.
si
11. Jamin Carson (2007), A Problem With Problem Solving: Teaching Thinking Without Teaching
Knowledge; The Mathematics Educator Vol. 17, No. 2, 7–14
12. OECD (2006), PISA Released Items - Mathematics, http://www.oecd.org/pisa/38709418.pdf
13. OECD (2006), PISA Released Items - Science, http://www.oecd.org/pisa/38709385.pdf
14. Pedagogy and Practice: Teaching andLearning in Secondary Schools. Department of Education
(2004), http://www.education.gov.uk.
15. Laura E. Hardin (2002), Problem Solving Concepts and Theories
16. Patricia Broadfoot (1999, 2000),Assessment in Education-Principles, Policy & Practise, Vol.6,Vol.7,
University of Bristol
17. Andy Hargreaves (1989), Curriculum and Assessment Reform, Open University Press. British Library
Cataloguing in Publication Data
18. William A.Mehrens, Irvin J.Lehmann (1984), Measurement and Evaluation in Education and
Psychology, CBS college Publishing
19. Norman E.Gronlund (1984), Stating Objectives for Classroom Instruction, Macmillan Publishing
Company – New York, Collier Macmillan Publishers, London
20. Walter R.Borg (1981) Applying Education Research (A practical Guide for Teachers), Longman, New
York & London
21. Barbara S.Waters (1973), Science Can Be Elementary, Citation Press, New York
22. http://www.education-economics-kosovo.org/?page_id=18
23. http://nces.ed.gov/surveys/pisa/educators.asp
24. http://www.jcsee.org/the-classroom-assessment-standards-new-standards
70

Doracak Hartimi I Testit PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Doracak Hartimi I Testit PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VLERËSIMI PËRMBLEDHËS

PËRSHKRIMI I PROGRAMIT: HYRJE

Programi ka gjithsej 30 orë

1. PROFILI I KOMPETENCAVE TË 4. Përdorimi i

8. Dokumentimi Vlerëson, mban

2.3. Rezultatet e mësimit Rezultati 1: Zbaton konceptet e probabilitetit.

2.5. Lidhja ndërmjet rezultateve të të nxënit për shkallë dhe kompetencave

Planifikim Të dhëna Interpretim Përdorim

Figura.1 Vlerësimi sipas modelit Moskal

Llojet e vlerësimit diagnostikues:

C. Oksigjeni Kuptimi i relacioneve shkak – pasojë

Zbatimi i ligjit dhe teorive në situata praktike Identifikimi i informatave relevante

RREGULLAT E TË SHKRUARIT TË TYRE Paraqitje e punës /Shpjegim/Argumentim

E vërtetë/E gabuar Komunikim individual (i fokusuar në proces)

5.4 Pyetjet me plotësim

Shembull: Shpejtësia e rrjedhjes 4 Shembull:

TABELA 12. Forma Pyetja 1

Gjatësia 190 -- Zgjidhja e një probleme na mëson të jemi krijues

Mangësi të pyetjeve me fund të hapur

6.1. Analiza e pyetjeve

ANEKS 1 – MODELE TESTE PËR TEST

Mbledhja, org. Mesatarja 14a(1) 14b(2) 2(3)

Detyra 4 : 4.2–2 · 23 = 1 pikë

c) 0,02 · 103 1 pikë Detyra 16. Thjeshtoni 3 pikë

Detyra 3. Uji vlon në temperaturën: 1 pikë

6.2. Kthimi i pikëve në nota dhe nivele Detyra 6. Plotësoni fjalitë.

Detyra 9. Plotësoni fjalitë.

Njohja e koncepteve C. 155o

Kuptim fakti dhe parimi Arsyetimi i metodës dhe procedurës

ZBATIMI A. I pari ka pasur 27 euro, kurse i dyti ka pasur 8 euro

A. , kështu që midis 13 dhe 14 viteve duke filluar që tani, në

Zedit gjatë njëzet viteve të ardhshme.

6 OECD PISA, PISA Released Items, 2006, Paris http://www.oecd.org/pisa/38709418.pdf

Pyetja 1. Pikë të plota:

Pikë të pjesshme (1)

BLOOM DHE SIPAS PISA Pyetja 1

Mesatare e OECD: 50%

Shembull C: Bloom: Analizë

Mesatare e OECD: 13%

You might also like