©e MÚkkLkfðkMke siLk Mkt½-LkðhtøkÃkwhk

fku{Mko A hMíkk ÃkkMku, zÙkEð-ELk-hkuz, LkðhtøkÃkwhk,

y{ËkðkË-380 009 VkuLk Lkt. 26448619 VuõMk Lkt. 26565416
E.mail: nsjsangh@gmail.com Website: www.nsjsangh.org

rsLkðkýeLkkt y{]ík®çkËw
su ßÞkt suðwt Au, íku íÞkt íÞkhu MkkYt s Au,
{khu MðefkhðkLkwt Au, WÃkkËkLk yu {khwt s Au.
su ÚkÞwt Au íkuLkku Mðefkh fÞko ðøkh «MkLLkíkkLke «krÃík õÞkhuÞ ÚkE þfíke LkÚke.
Mkkhk fu {kXk Mk{k[khLkku Ãkºk ykÃke sLkkh xÃkk÷e {kºk rLkr{¥k Au. íku{ ykÃkýLku Ëw:¾, Ãkezk fu
fü ÃknkU[kzLkkh ÔÞÂõík rLkr{¥k Au yLku rLkr{¥k nt{uþkt rLkËkuo»k nkuÞ Au. rLkr{¥kLku Ëku»k ykÃkLkkh fËe
Mkw¾e ÚkE þfu Lkrn.
fktxk {éÞk Au íkku íku [ku¬Mk ykÃkýu Ãkkuíku s ðkðu÷k çkkð¤Lkk Au yu{ Mk{òu. fktxk Lk òuEíkk nkuÞ
íkku nðu ÃkAe çkkð¤ ðkððkLkwt çktÄ fhku. çkkð¤ ðkððk yux÷u çkqhwt rð[khðwt, çkqhwt çkku÷ðwt yLku çkqhkt fkÞkuo
fhðkt.
ík{u ¼qíkfk¤{kt fkuELkwt fþwt çkøkkzâwt Lk nkuÞ Aíkkt ðíko{kLk{kt ík{Lku fkuE nuhkLk fhu
yÚkðk Ëw:¾e fhu yuðwt õÞkhuÞ çkLkíkwt LkÚke yu ðkíkLke ©Øk fhku.
ykÃkýe MkkÚku su su «Mktøkku çkLku Au, ykÃkýe Mkk{u su su ÃkrhMÚkríkykuLkwt rLk{koý ÚkkÞ Au íkÚkk
ykÃkýLku su su Ëw:¾, fü fu Ãkezk {¤u Au íku çkÄk ykÃkýu s ÃkkuíkkLku ÷¾u÷k Ãkºkku Au yu{ ©ØkÃkqðof
{kLkku.
suLku f{oLkku rMkØktík Mk{òE økÞku nkuÞ íkuLkk [nuhkLke hkuLkf s ftEf swËe nkuÞ Au. ykðe ÔÞÂõík
yk Mk{sý {éÞk ÃkAe õÞkhuÞ fkuELke VrhÞkË fhíke LkÚke. íku MkËkÞ ykLktË{kt {Mík hnu Au.
su fkÞo fhðk{kt ík{u MðkÄeLk Aku íku fkÞo fhku. íkuLkkÚke s ík{Lku Mkw¾, þktrík yLku ykLktË
{¤þu.
þhehLkwt æÞkLk Mkøkkt-MktçktÄe, MðsLk, r{ºkku, ÃkrhðkhsLkku fu ËkMk-ËkMke hk¾e þfu Au, Ãkhtíkw ykí{kLkwt
æÞkLk íkku Ëhufu òíku s hk¾ðwt Ãkzþu. yk{kt yçkòuÃkrík Ãký yÃkðkËYÃk LkÚke.
‘{Lku su Mkkt¼¤ðwt øk{íkwt LkÚke íkuðwt nwt Lk çkku÷wt’ íku çkku÷ðkLkku (ðkýeLkku) MkkiÚke {kuxku rððuf Au.
‘{khe ðkíkLku fkuE æÞkLkÚke yLku hMk ÷ELku Mkkt¼¤u íkku {Lku øk{u Au. {kxu nwt çkeòLke
ðkíkLku æÞkLk yLku hMkÃkqðof Mkkt¼¤wt.’ íku Mkkt¼¤ðkLkku MkkiÚke {kuxku rððuf Au.
MkíÞ nkuðk Aíkkt {eXkþ¼Þko þçËku{kt, Lk{úíkkÃkqðof yLku MkkiLku rníkfh nkuÞ íkku s çkku÷ku, yrníkfh
MkíÞ ‘Lk çkku÷ðkLkk Lkð økwý’ Mk{òu.
MktMkkhLkkt Mkðo Mkw¾ku ûkrýf Au yLku ¼rð»Þ{kt Ëe½ofk¤ {kxu Ëw:¾ku WíÃkLLk fhðkðk¤kt Au.
ykí{kLkk økwýku{ktÚke ykÂí{f Mkw¾ {¤u Au yLku Ä{o fhðkÚke ykí{kLkk økwýku ¾e÷u Au. ÄkŠ{f
ÔÞÂõík ykÂí{f Mkw¾Lku RåAu Au yLku yu {u¤ððk {kxu s Ãkwhw»kkÚko fhu Au.
MktMkkhLkkt Mkðo Mkw¾ku ÃkwÛÞÚke {¤u Au. {¤u÷kt yk Mkw¾kuLku ¼kuøkððkLkku íÞkøk fheLku
ykÂí{f ÷k¼ {u¤ððk {kxu MðuåAkÃkqðof Akuzku. íÞkøkLkku yLkku¾ku ykLktË {kýku.

1
 {khwt ÃkwÛÞ Au. {Lku ¼kuøk ¼kuøkððk {kxuLkkt ík{k{ MkkÄLkku yLku MktÞkuøkku {éÞkt Au, íkku ÃkAe nwt þk
{kxu Lk ¼kuøkðwt? ykðwt ®[íkLk Lk nkuðwt òuEyu. ykðwt rð[khðkÚke Ãký ÃkkÃk f{oLkku çktÄ ÚkkÞ Au. íkku ÃkAe
ykMkÂõíkÃkqðof fk{¼kuøkLku ¼kuøkðLkkhLkk f{oçktÄLk {kxu íkku fnuðwt s þwt?
MkkÃku Ëtþ ËeÄku nkuÞ íkuðe ÔÞÂõíkLku ÷e{zkLkkt fzðkt ð¾ ÃkkLk Ãký {eXkt ÷køku Au. íku s heíku su
ÔÞÂõík{kt {kunLkwt Íuh ÔÞkÃku÷wt nkuÞ íkuLku MktMkkhLkkt Mkw¾ku Ãký Mkkhkt ÷køku Au, ÃÞkhkt ÷køku Au.
{¤u÷kt MkktMkkrhf Mkw¾ku nt{uþkt MÚkkÞe hnu, Ëw:¾ku õÞkhuÞ Lk ykðu, ykðu÷kt Ëw:¾ku sÕËe
[kÕÞkt òÞ. ykðwt ®[íkLk ykíkoæÞkLk Au. ykíkoæÞkLk{kt ykÞw»Þ çktÄkÞ íkku Lke[økrík {¤u.
Ëku»kÞwõík Mkw¾ ykÃkýLku õÞkhuÞ {tsqh Lk nkuðwt òuEyu. rLkËkuo»k Mkw¾{kt Ãký ykMkÂõík fheLku yuLku
Ëku»kÞwõík Lk çkLkkððwt òuEyu.
ík{khe Mkk{u nkÚk ÷tçkkðeLku {køkLkkh ËeLk, Ëw:¾e, r¼¾khe, {køký fu sYrhÞkík{tËLku õÞkhuÞ
Äwífkhþku fu ríkhMfkhþku Lkrn. íku Mkki ík{khk Ãkh{ WÃkfkhe Au. ík{khe ykÃkðkLke ¼kðLkk nkuÞ, Ãkhtíkw òu
fkuE ÷uðkðk¤k s Lkk nkuÞ íkku ík{u fkuLku ykÃkþku?
ykøk{fkh fnu Au, ßÞkhu Ãkwºkku fk{ Mkt¼k¤e hÌkk nkuÞ, ÃkwºkðÄqyku ½hLke Mkt¼k¤
hk¾íke ÚkE økE nkuÞ, íÞkhu ½hLkkt fkÞkuoLkwt {{íð AkuzeLku sðkçkËkhe íku{Lku MkkUÃke Ëku. ík{u
Ä{o æÞkLk yLku Mk{ksMkuðkLkkt fkÞkuo nkÚk Ähku.
su{kt ykMkÂõík nkuÞ, suLke {qåAko nkuÞ, su{kt r[íík h{íkwt nkuÞ íkuLkku íÞkøk fhku. íkuðkt ÿÔÞ, Þkuøk,
ÔÞÂõík fu ÃkrhÂMÚkríkLku íÞkøkðkÚke {kunLkkt çktÄLkku íkqxu Au.
r¼¾khe yLku ðuÃkkheLku õÞkhuÞ hò LkÚke nkuíke.
ÃkkÃkLkwt MkuðLk fhe, {kÞk-fÃkx fhe, Mkk[wt-swXwt çkku÷eLku f{kÞu÷wt ÄLk Ãký ËkLk{kt
ykÃkðkLkwt {Lk Úkíkwt LkÚke, íkku ÃkAe {kuûkLke RåAk Úkðe yu íkku ¼ú{ýk s Au.
su ÃkkuíkkLkk ykí{kLkwt rník Ãký fhe þfíkk LkÚke íku søkíkLkwt rník fE heíku fhe þfþu?
ík{u Ãkkuíku ÃkkuíkkLku MktMkkhe, øk]nMÚke {kLkðk, fnuðk yLku Mk{sðkLku çkË÷u ©{ýkuÃkkMkf, ©kðf,
Ä{eo, ykhkÄf fu MkkÄf {kLkku, fnku yLku Mk{òu. ÃkkÃk yð~Þ ½xþu. ÃkkÃk Akuzku, ÃkkÃkLkku xufku Lk ÷ku.
rsLkðkýeLkwt ©ðý yLku ðkt[Lk fhíkk sE ÃkkuíkkLke r{ÚÞk {kLÞíkkykuLku Ëqh fhku.
¼økðkLkLkk çkíkkðu÷k {køko yLku rMkØktíkkuLku òýku, {kLkku yLku yLkwMkhku. ÃkkuíkkLkk {Lk yLku
yLkw¼ðLku ykÄkhu çkLkkðu÷k rMkØktíkku ík{Lku MktMkkh MkkøkhÚke íkkhþu fu Wøkkhþu Lkrn.
søkík Lkð ík¥ðLkk rMkØktík yLku f{oLkk fkÞËk «{kýu [k÷u Au. yu{kt ÃkkuíkkLkk, hkßÞLkk fu Ëuþ-
rðËuþLkk fkÞËkyku fk{ ykðíkk LkÚke. {kxu Lkð ík¥ð yLku f{oLkk fkÞËkykuLkwt ¿kkLk {u¤ðeLku íkuLku
yLkwMkhku.
su MkkÄw yu{ {kLku fu {U íkku MktMkkhLkku íÞkøk fhu÷ku Au, rLkËkuo»k økku[he ÷kðwt Awt. nðu ¿kkLk-æÞkLk yLku
MðkæÞkÞ þwt fhðkLkkt? ykðwt rð[kheLku su ¾kE-ÃkeLku MkqE òÞ Au yLku ykhk{ fhu Au íkuLku ÃkkÃk©{ý fnu
Au.
fkuELkk Ãkh yktĤku fu yrík rðïkMk fhðku Lkrn. rðïkMk fhíkk Ãknu÷k yLku fÞko ÃkAe
Ãký òøk]ríkÃkqðof sYhe MkkðÄkLke hk¾ðe.
{kun ykuAku Lk Úkíkku nkuÞ íkku {kun ðÄkhðku Ãký Lkrn. {kun ðÄu yuðkt fkÞkuo yLku «MktøkkuLku Akuzðkt.
ðÄw Ëw:¾ MknLk fhðkðk¤kt s ðÄw rLksohk fhu yuðku rLkÞ{ LkÚke. ykuAwt Ëw:¾ Ãký Mk{sýÃkqðof yLku
Mk{íkk ¼kðu MknLk fheLku ðÄw f{o rLksohk fhe þfkÞ Au.
{kunLkku MktÃkqýo Lkkþ ÚkkÞ íÞkhu {kuûk {¤u. {kunLku ½xkzðk {kxu,

2
 MktMkkhLkkt Mkw¾kuLku {u¤ððkLke, ¼kuøkððkLke RåAk ykuAe fhku, {¤u÷k Mkw¾Lku ÃkkuíkkLkwt Lk
{kLkku, MktMkkhLkkt Mkw¾kuLku f{oLke ËuLk {kLkku, ykÂí{f Mkw¾Lku {u¤ððkLkku Ãkwhw»kkÚko fhku yLku
MkËku»k Mkw¾Lkku íÞkøk fhku.
fkuE Ãký ÔÞÂõík {kxu Ãkqðkoøkún Lk hk¾ku. fkuEyu ¼qíkfk¤{kt ¾kuxku ÔÞðnkh fÞkuo nkuÞ íkku íkuLku
SðLk¼h yuðku s {kLkðku yu ¾kuxwt Au. çkLke þfu fu íku ÔÞÂõík nðu çkË÷kE økE nkuÞ! ÃkkuíkkLke ¼q÷ fu
ykËík nðu MkwÄkhe ÷eÄe nkuÞ, ík{u {Lk{kt íkuLke ÃkqðkoøkúnÞwõík hk¾u÷e Açke ¾kuxe Xhþu. {kxu fkuELkk Þ
{kxu Ãkqðkoøkún Lk hk¾ku.
MktMkkhLkk LkkLkk{kt LkkLkk Sðku, Mkðo Ãkrhðkh sLkku, r{ºksLkku ykÃkýk WÃkfkhe yLku MknÞkuøke Au.
ykÃkýu yu{Lku MðkÚkeo Lk fneyu, Lk {kLkeyu. MktMkkhLkk Mkðo SðkuLkku {khk Ãkh yLktík yLktík WÃkfkh Au
yu{ Mk{SLku íku Mkðo SðkuLkwt rník ®[íkðeyu, yu{Lke ËÞk Ãkk¤eyu, yu{Lku WÃkÞkuøke ÚkEyu.
rsLkðkýeLku Mkkt¼¤e, Mðefkhe, Mk{S y™u ©ØeLku ík{u Lkðk ÚkE òyku. ËwrLkÞk Ãký
ík{khk {kxu Lkðe ÚkE sþu. ík{khe sqLke {kLÞíkkyku, sqLkk rð[khku, sqLkk yr¼«kÞku yLku
ÃkqðkoøkúnkuLku ‘yÃÃkkýt ðkurMkhkr{’ fhe Ëku.
ÃkqðkoøkúnÚke ykÃkýLku çkÄk Mktfwr[ík, MðkÚkeo, ¾kuxk yLku Ëkur»kík ÷køku Au. Mkk[e Mk{sý ykðíkk íku
s {kýMkku ykÃkýLku MknÞkuøke, WÃkfkhe, Mk{sw yLku økwýðkLk Ëu¾kÞ yLku yLkw¼ðkÞ Au.
çkeòyku {kxu ¾kuxe Äkhýkyku çkktÄðk{kt ykÃkýu ÃkkðhÄk Aeyu. yk {kxu ykÃkýu s ykÃkýk{kt
MkwÄkhku ÷kððkLkku Au.
yk õÞkhu Þ Lkrn Mk{su, Lkrn çkË÷kÞ, Lkrn MkwÄhu yuðwt fkuELkk Þ {kxu Lk fnku, Lk {kLkku
fu Lk Äkhku. yu{ fhðkÚke çkeò Sðku «íÞu îu»k yLku ríkhMfkhLke ÷køkýe sL{u Au. yuLkwt
LkwfMkkLk ÃkkuíkkLku s Au.
fkuE Ãký fkÞo fhðk{kt Ãkqhk òøk]ík, Mkòøk fu MkkðÄkLk hnku. þõÞ ík{k{ Ãkwhw»kkÚko {qfku. ÃkAe su
Ãký Ãkrhýk{ {¤u íkuLku MkkLktË, Mk{¼kðu Mðefkhe ÷ku. Mk{sw yLku Ä{eo ÔÞÂõík fkÞo fhðk{ktÚke s
ykLktË {u¤ðe ÷u Au. íku{Lkku ykLktË fkÞoLke MkV¤íkk rLk»V¤íkk Ãkh ykÄkrhík nkuíkku LkÚke.
ÃkkuíkÃkkuíkkLkk f{oLkk ÷uýk Ëuýk [qfððk ykÃkýku Ãkrhðkh çkLÞku Au. çkÄe {kunLke ¼ú{ò¤ Au.
yLkkMkõík ¼kðu Ãkrhðkh{kt hnuðkLke f÷k þe¾e ÷Eyu. Ãkkuíku çkeòyku ÃkkMkuÚke yÃkuûkk Lk hk¾eLku yLÞ
MkkiLke yÃkuûkkykuLke ÃkqŠík fhðkLkku Ãkwhw»kkÚko fheyu. {kun, hkøk-îu»k yLku f»kkÞkuLku ½xkzðk {kxu ÃkrhðkhLku
Wíík{ MktÞkuøk {kLkku yLku yuLkku ¼hÃkqh ÷k¼ WXkðku.
su{ su{ {kuxk Úkíkk sEyu íku{ íku{ MknLkþe÷íkk ðÄíke sðe òuEyu. {u¤ðu÷e
MknLkþe÷íkkLkku Mkíkík WÃkÞkuøk fuðe heíku ÚkE þfu, Ëhuf søÞkyu WÃkÞkuøk fhðk þwt fhðwt?
ðÄw Mkkhku yLku ¼hÃkqh WÃkÞkuøk fuðe heíku ÚkkÞ yu{ rð[khðwt yLku ®[íkððwt. MknLkþe÷íkkLkk
ÔÞkÃkf yLku [ku{uh MkËwÃkÞkuøkÚke Mk{økú SðLk ykLktË yLku «MkLLkíkkÚke nÞwO ¼ÞwO çkLku Au.
Sð ík¥ðLku òýku yLku Mkðo SðkuLku ÃkkuíkkLkk {kLkku. ySð ík¥ðLkuu òýku yLku Mkðo ySðkuLku
ÃkkuíkkLkkÚke r¼LLk {kLkku. ¾kMk fheLku ÃkwËTøk÷Lke ykMkÂõík Akuzku.
fkýkLku fkýku, [kuhLku [kuh, {q¾oLku {q¾o, ðk[k¤Lku ðk[k¤, íkkuVkLkeLku íkkuVkLke, y¿kkLkeLku y¿kkLke,
r{ÚÞkíðeLku r{ÚÞkíðe íku{s rþrÚk÷k[kheLku rþrÚk÷k[khe Lk fnuðku.
½h{kt ðze÷kuLkwt Mkkt¼¤ku, Ãkhtíkw íku{Lku ðÄw fnuðwt ÞkuøÞ LkÚke. íku{Lke MkkÚku
ykí{eÞíkkÃkqðofLkku ÔÞðnkh Ëk¾ðku. íku{Lke ðkíkLku Mkk[e-¾kuxe XhkððkLkwt xk¤ku. íku{Lke
¼q÷ku çkíkkððkLkku «ÞíLk Lk fhku. yuf [ku¬Mk ô{h ÃkAe Mð¼kðLku çkË÷ðkLkwt {w~fu÷ nkuÞ
Au. ðze÷kuLku çkË÷ðk fhíkk ík{u çkË÷kð. yu heíku Mk{kÄkLk ÷kððwt Mknu÷wt çkLkþu.

3
 ySðLkku Mð¼kð MkzLk, ÃkzLk yLku rðæðtMkLkku Au, íku{ Aíkkt ySðLke þku¼k SðÚke Au. SðLke
þku¼k SðLkk yLkLÞ økwýkuÚke Au. SðLkku Mð¼kð, SðLkk yLktík økwýku yLku SðLke þkïíkíkk yu
SðLke rðþu»kíkk Au. Sð MðÞt WÃkÞkuøk ÷ûkýÚke Þwõík yLku yLktík Mkw¾ YÃk Au.
¿kkLkesLkku 5 RrLÿÞku, 4 f»kkÞ yLku {LkLku ðþ{kt fheLkuu Mkw¾Ãkqðof rð[hu Au. suLke RrLÿÞku, f»kkÞ
yLku {Lk SíkkÞu÷kt LkÚke íku ykí{k f{oçktÄ fheLku [kh økrík YÃk MktMkkh{kt Ãkrh¼ú{ý fheLku yLktík
Ëw:¾kuLku MknLk fhu Au.
Ä{o {kr÷f çkLkðkLkwt þe¾ðu Au yLku {kr÷f çkLkkðe ykÃku Au. yÄ{oLkwt yk[hý SðLku
økw÷k{ çkLkkðu Au yLku økw÷k{e çkûku Au.
MkkÄLkkLkwt Mkqºk: RrLÿÞsLÞ Mkw¾kuÚke WËkMkeLk hnku. ¼kiríkf Mkw¾Lke {kÞkò¤{kt Lk VMkkyku.
økh{e{kt hkník {u¤ððk 5 r{rLkx ‘Lk{ku WðßÍkÞkýt’Lkk òÃk yÚkðk {k¤k økýku. yu s heíku XtzeÚke
çk[ðk {kxu 5 r{rLkx {kxu ‘Lk{ku yrhntíkkýt’ Lkk òÃk yÚkðk {k¤k økýku.
Sð ík¥ðLku òÛÞk ðøkh Sðíð ¼kð Lknª ykðu.
MktMkkhe Sðku ÃkíÚkhLku òuELku yLku {u¤ðeLku ¾wþ ÚkkÞ Au. ykÃkýu yuf÷k nkÚku ¾qçk {nuLkík fheLku
{u¤ðu÷kt MkkuLkk, [ktËe, ËwfkLk, {fkLk, nehk, ÃkLLkk yu ík{k{ Ãk]ÚðefkÞ Au.
su Ëu¾kÞ Au íku Mkðo søkík {khwt yíkeík Au, Ãkhtíkw yu s {khwt ¼rð»Þ Lkk çkLku yuðwt ftEf fhku...
AfkÞLkk Sðku «ríkMk{Þ ík{Lku MknÞkuøk ykÃke hÌkk Au. íkuLku ÃkkuíkkLkk {kLkku. íku{Lke MkkÚku
ykí{eÞíkk hk¾ku. yu SðkuLkku yk¼kh {kLkku.
Mkðkh Mkkts MktMkkhLkk Mkðo Sðku «íÞu f]ík¿k çkLkku. yk SðkuLku ðkhttðkh ÄLÞðkË ykÃkku. ÃkAe ík{khk
SðLk{kt fYýkLke ¾¤¾¤ ðnuíke LkËe yLkw¼ðkþu. MkkÚku MkkÚku ¼kðku{kt ÃkrhðíkoLk ykðþu. Sðku «íÞu
ykí{eÞíkk òøkþu. ÃkkuíkkLkk SðLkLku rĬkhðwt fu fuxfux÷k SðkuLke rðhkÄLkk fheLku ykÃkýu Sðe hÌkk
Aeyu!!
yÃkfkÞLkk Sðku «íÞu yk¼khLke ÷køkýe rðfMkkðku yLku íku{Lku WÃkfkhe Mk{òu. nðu ík{u yuf xeÃkwt
Ãký Ãkkýe Zku¤þku Lkrn. yux÷u fu ÃkkýeLkku «Þkuøk fhkþu íku{ Aíkkt Sð{kt yLkwftÃkkLkku ¼kð xfe hnuþu.
Mktík çkLkðkLke Ãknu÷e þhík: MknLkþe÷ çkLkku. Mkn™þe÷ çkLkeþwt íkku ½h{kt þktrík! ½h
þktík íkku {Lk Ãký þktík yLku {Lk þktík íkku søkík þktík.
WÃkfkheLku Lk{Mfkh fhðk yu ykÃkýku rðLkÞ Au, WÃkfkhe «íÞuLke f]ík¿kíkkLke yr¼ÔÞÂõík Au. yu{
fhðkÚke ykÃkýu Ëku»kkuÚke çk[eyu Aeyu yLku ykÃkýk økwýkuLkku rðfkMk ÚkE þfu Au.
¼økðkLkLke yk¿kkLkk ©ØkðkLk ©kðf MktMkkhe LkÚke fnuðkíkk. íkuyku ‘©{ýkuÃkkMkf’ fnuðkÞ Au!
MkkÄw ¼økðtíkkuLkwt SðLk Ãký AfkÞLkk Sðku Ãkh rLk¼oh Au. yk Mkðo Sð søkíkLkku yux÷ku
{nkLk WÃkfkh Au fu ykÃkýu õÞkhu Þ ¼q÷e s Lk þfeyu!
SðLkku Mð¼kð WÃkfkh fhðkLkku Au, yÃkfkh fhðkLkku Lkrn!!
SðkuLku Sð nkuðkLkk fkhýu yíÞtík çknw{kLk yLku ykËhLke árüÚke swyku. ík{khe Lke[u fk{
fhðkðk¤k «íÞu Ÿ[ku ÔÞðnkh hk¾ku. íku{Lku ¾qçk MkL{kLk ykÃkku yLku íku{Lke MkkÚku ykËh¼he, Ÿ[e
çkku÷e{kt ðkík[eík fhku.
MkwøkwhwLku ík{khk þhehLke, ík{khk YrÃkÞk ÃkiMkkLke yLku ík{khe Mkk{krsf «ríkckLke ®[íkk
LkÚke, íku{Lku íkku ík{khk ykí{kLke ®[íkk Au, ¼rð»ÞLke r[tíkk Au. íkuÚke s íku{Lkku yLktík WÃkfkh
Au.
Mkðo WÃkfkheykuLkk WÃkfkhkuLku ÞkË fhðkðk¤k r{ÚÞkíðÚke Mk{rfíkLkk {køko Ãkh ykðe òÞ Au.
ykÃkýe ½ýe fk¤S yLku òøk]rík Aíkkt fkuE ykÃkýkÚke Lkkhks ÚkkÞ yuðwt çkLke þfu, Ãkhtíkw ‘ykÃkýu
fkuELkkÚke Lkkhks Lkk ÚkEyu’ yu{kt ykÃkýu Mðíktºk Aeyu.
4
 ykÃkýk Ãkh ¢kuÄ fhðkðk¤k Ãký ykÃkýk íkku WÃkfkhe s Au. íkuyku ykÃkýLku íkku ¢kuÄ Lk
fhðkLkku yLku Mk{íkk{kt hnuðkLkku s WÃkËuþ yLku «uhýk ykÃku Au. Mk{S ÷ku fu rLkr{¥k
nt{uþkt rLkËkuo»k nkuÞ Au.
Ëw:¾, fü, Ãkezk yLku ÃkhuþkLkeykuLku «MkLLkíkkÚke MknLk fhðk {kxu íkiÞkh hnku.
ÃkwÛÞðkýeLkwt yr¼{kLk Lk fhku. ðLkMÃkríkfkÞ ykrË SðkuLkku MknÞkuøk {køkku. ðLkMÃkríkfkÞLkk
SðkuLkku MknÞkuøk {kLkku, WÃkfkh {kLkku, íkku s ÃkwÛÞ ðÄþu.
SðLk{kt f]ík¿kíkk ykðþu, íkku s fYýk ykðþu.
SðkuLke MkkÚku ykí{eÞ MktçktÄu òuzkð. Mkðo Sðku Ãkh yLkwftÃkk yLku fYýk ðhMkkðku. yk{ fhðkÚke
ík{khku rðfkMk ðÄþu yLku ík{Lku Mkðo SðkuLkku MknÞkuøk {¤e hnuþu.
ykÃkýk fk{{kt rðÎLk Lkk¾Lkkh, ykÃkýe MkkÚku Ëøkku fhLkkh, ykÃkýku rðïkMk½kík fhLkkh, ykÃkýwt
çkwYt RåALkkh, ykÃkýk rðhkuÄe, ykÃkýe ®LkËk fhLkkh yLku ykÃkýku n¬ rALkðe ÷uLkkh Ãký ykÃkýk
WÃkfkhe Au. yk MkíÞLkku Mðefkh fhðkðk¤kLku ÄLÞ Au. ykðk Ãkwhw»kkuLku fkuELkk Þu «íÞu ðuh, þºkwíkk,
Ëw~{Lkkðx fu VrhÞkËLkk ¼kð hnuíkk LkÚke. íkuyku Mk{íkk{kt, Mk{¼kð{kt yLku ykí{¼kð{kt ÂMÚkh hne
þfu Au yLku rLkòLktËLku {kýu Au. íku{Lkk ÓËÞ{trËh{kt «u{ ¼kðLkku rLkðkMk hnu Au. íku{Lku frË fkuELkk Þu
{kxu ríkhMfkh Úkíkku LkÚke.
Sðku «íÞu ykí{eÞ ¼kð nkuÞ, ÓËÞ çknw rðþk¤ yLku Ãkrðºk nkuÞ yLku ¼kðku{kt
Mkh¤íkk nkuÞ íkku s WÃkfkheLkku WÃkfkh òuE, òýe, {kLke yLku Mðefkhe þfkÞ Au.
#xLkku sðkçk ÃkíÚkhÚke ykÃkðku yÚkðk fkuE yuf Mkt¼¤kðu íkku Mkk{u [kh Mkt¼¤kðe Ëuðe yu
yýMk{sý, AeAhkÃkýwt yLku f{òuhe Au. Mk{sq, øktt¼eh yLku çk¤ðkLk ykðe «ríkr¢Þk Lk ykÃkíkk
þktík hnu Au yLku MknLk fhu Au.
Mkk{uðk¤k þwt fhe hÌkk Au yu ykÃkýku rð»kÞ LkÚke, ykÃkýu yu òuEyu fu «Mktøk yLku ÃkrhÂMÚkrík{kt
ykÃkýk ¼kð fux÷k rLk{o¤ yLku Lkku{o÷ hnu Au.
nwt ¼q÷ fhwt íku Mkns Au, yu{kt þwt? ¼q÷ íkku ÚkkÞ!! Ãkhtíkw òu yuðe s ¼q÷ çkeò fhu íkku?
æÞkLk LkÚke hk¾íkk, çkuËhfkh Au, Mkò ykÃkðe òuEyu, ËtzLku Ãkkºk Au, «kÞrù¥k ÷uðwt òuEyu!
yk íkku MkËtíkh yÄ{o Au.
ÄLkÚke ðMíkwLkwt {n¥ð ðÄw Au, ðMíkw fhíkkt ÔÞÂõíkLkwt {n¥ð ðÄkhu Au, ÔÞÂõík fhíkkt Ãký rððufLkwt
{n¥ð ½ýwt ðÄkhu Au.
{iºke ¼kð çkÄk MkkÚku hk¾ðkLkku Au, Ãký fE ÔÞÂõík MkkÚku MktçktÄ hk¾ðku, fkuLke MkkÚku fuðku yLku fux÷ku
ÔÞðnkh hk¾ðku yu íkku ÃkkuíkkLkk rððuf Ãkh rLk¼oh Au.
rððufÚke Ãký MkíÞ ðÄkhu {n¥ðÃkqýo Au.
yu ¾çkh Ãkze òÞ fu y{wf ÔÞÂõík ykÃkýwt yrník fhðkðk¤k Au yLku ¼rð»Þ{kt ykÃkýLku LkwfMkkLk
ÃknkU[kzþu íkku Ãký íkuLkk Ãkh rðïkMk fhðku yuðwt íkeÚkOfh ¼økðtíkkuLkwt Vh{kLk Au.
fkuE ykÃkýLku fnu fu íku nt{uþkt ykÃkýe MkkÚku Au, Ãkhtíkw «Mktøk ykðu ¾Mke òÞ yLku {ËË fhe þfu
yu{ nkuÞ Aíkkt {kU AqÃkkðu íkku Ãký íkuðkLku WÃkfkhe {kLkðk íku rsLkðkýeLke ©Øk Au yLku íku s Ä{oLke
Mkk[e MkkÄLkk Au.
çkkÃku ËefhkLku Ÿzk ík¤kð{kt Ĭku {khe ËeÄku. Ëefhkyu íkheLku çknkh Lkef¤ðk «çk¤
Ãkwhw»kkÚko fÞkuo. MkËTLkMkeçku çk[e økÞku. çkkÃk nMkíkku níkku. Ëefhkyu yu{ Lk rð[kÞwO fu yuf íkku
Ãkkuíku Ĭku {kÞkuo yLku nðu {khe Mkk{u òuE òuELku nMku Au! yuýu íkku çk[e sðk {kxuLke
ÃkkuíkkLke ík{k{ ykðzík yLku þÂõík yufrºkík fhe fk{u ÷økkze. {kºk çk[ðkLkwt yuf s ÷ûÞ

5
hkÏÞwt yLku çk[e økÞku. ykÃkýu Ãký òu ykí{kLku çk[kððku nþu íkku çkeòyu þwt fÞwO yuLkk Ãkh
æÞkLk Lk Ëuíkk ykÃkýk ykí{kLku çk[kððk{kt s Ãkqhe þÂõík ÷økkðeyu.
Mk{Þ çkÄk ÃkkMku Au. MkkÄw MktíkkuLku Mk{Þ ykÃkku yux÷u fu MkíMktøk fhku. ík{u MktíkkuLku Mk{Þ ykÃkþku íkku
íkuyku ík{Lku ÞkuøÞíkk ykÃkþu, çkkuÄ ykÃkþu, Ãkkºkíkk ykÃkþu. ík{Lku Ä{oLke Mkk[e Mk{sý ykÃkþu yLku
ík{khk SðLkLkwt ½zíkh Ãký fhþu. ík{Lku þktríkLkku {køko çkíkkðþu. Mk{ÞLkku ËwhwÃkÞkuøk Mk{ÞLke ®nMkk Au,
MðLke ®nMkk Au, su rLkðkhðe òuEyu.
{ÞkoËkÚke ðÄkhu MkqE hnuðwt þheh, çkwrØ, ¿kkLk íku{s ÃkkuíkkLkk ykí{k {kxu ½kíkf Au. A
f÷kfLke rLkÿk ÃkÞkoÃík Au. ðÄkhu MkqðkÚke ftE ðÄkhu ÷k¼ Úkíkku LkÚke.
Mkk{krÞf, Mktðh, «rík¢{ý ykrË ÄkŠ{f r¢Þkyku yÚkðk ÄkŠ{f yLkwckLkku Au, Ãkhtíkw íku{kt síkLkk
yLku òøk]íkíkk hk¾ðe íku Ä{o Au.
‘szLkku íÞkøk yLku SðLkku «u{’ íÞkhu Úkþu fwþ÷ ûku{. szLkku íÞkøk ÃkqhuÃkqhku Lk ÚkÞku nkuÞ yÚkðk íkku
yuf Ãký Sð «rík îuu»k nþu íkku {wÂõík LkÚke.
fkuE yuf ÔÞÂõík yýMk{s{kt yÚkðk y¿kkLk Ëþk{kt ¼q÷ fhe çkuMku, økhçkz fhe Ëu
yLku ík{u íkuLkk WÃkhÚke fne Ëku fu, ‘çkÄk [kuh Au, fkuELkk Ãkh rðïkMk fhðk suðku LkÚke.
MktMkkh{kt çkÄk MðkÚkeo Au.’ ykðkt ð[Lkku çkku÷ðkt íku ÞkuøÞ LkÚke. ykðwt çkku÷eþwt íkku Mkðo Sðku
Ãkh «u{ fuðe heíku hnuþu?
òu szLkku hkøk nþu íkku Sð «íÞu îu»k ¼kð WíÃkLLk Úkþu s. Sð «íÞu «u{¼kð ÃkuËk fhðk {kxu
szLkku hkøk Akuzðku sYhe Au.
Sð ºkýu fk¤{kt Srðík hnu Au. SðLkwt Sðíð Mð¼kðÚke Au. SðLku ÿÔÞ«ký yLku ¼kð«ký Au.
Sð f{oLkk ykÄkhu ÿÔÞ«ký {u¤ðu Au yLku økw{kðu Au, Ãkhtíkw íkuLkk ¼kð«kýLkku frË Ãký Lkkþ Úkíkku LkÚke.
çkÄk Sð ÃkkuíkkLkk Mð¼kðøkík økwýkuLke yÃkuûkkÚke yuf Mk{kLk nkuðk Aíkkt ðíko{kLk{kt
økrík, òrík, «ký, f{o, Yr[, ykÞw»ÞÚke y÷øk y÷øk Au.
ík¥ð yux÷u ðkMíkrðfíkk. ík¥ð yux÷u MkíÞ. fu𤠿kkLke ¼økðtíkkuyu ÃkkuíkkLkk fuð¤¿kkLk{kt søkíkLkwt
su ðkMíkrðf MðYÃk òuÞwt Au íku ykÃkýLku Lkð ík¥ð YÃku çkíkkÔÞwt Au. yux÷u s Lkð ík¥ðLke ©ØkLku MkBÞøkT
ËþoLk yÚkðk Mk{rfík fnu Au.
çkkÌk yÚkðk WÃkhLkk ÔÞðnkhLku òuELku y¿kkLke Sð hkS-Lkkhks ÚkE òÞ Au. f{o rMkØktíkLku
òýðkðk¤k ¿kkLkesLkku fkuELkkÚke Ãký hkS-Lkkhks Úkíkk LkÚke. íkuyku su fkuE ÃkrhÂMÚkrík nkuÞ íkuLku ¿kkíkk
hneLku òýu Au. áük hneLku swyu Au yLku Mk{¼kðÃkqðof Mðefkhu Au. íku ÃkrhÂMÚkrík{kt ¼¤eLku íku{kt
ÃkkuíkkLkku hkSÃkku fu Lkkhksøke çkíkkððkLke «ríkr¢Þk ykÃkíkk LkÚke.
y¼ðe Sð ÷k¾ku SðkuLku {kuûk {køko çkíkkðu Au. ykðk y¼ðe ÃkkMkuÚke {kuûk {køko
òýeLku yLku yu {køkuo ykðeLku yLktíkk Sðku {kuûkLku «kÃík fhe ÷u Au. íku{ Aíkkt yu y¼ðe
Sð MðÞt {kuûku sE þfíkk LkÚke. yk íku{Lke ¼rðíkÔÞíkk Au. y¼ðe SðLkwt y¼ðeÃkýwt yu
Mð¼kðÚke Au. yuLkwt fkuE fkhý LkÚke. yu f{oLkk fkhýu Ãký LkÚke. çkMk yuðku ÷kuf Mð¼kð Au.
¿kkLk, ËþoLk, Mkw¾ yLku þÂõík yu SðLkk ¼kð «ký Au. ykÃkýkÚke fkuE SðLkk ÿÔÞ «ký Lk nýkÞ
yuLkwt ½ýwt æÞkLk ykÃkýu hk¾eyu Aeyu. fËk[ çkufk¤S fu ÷kÃkhðkneÚke «kýkríkÃkkík ÚkE òÞ, íkku
ykÃkýu «kÞrùík ÷ELku þwrØ Ãký fheyu Aeyu. Ãkhtíkw fkuELku Ä{o {køko{kt ykøk¤ ðÄðk{kt hkufeLku
ykÃkýk îkhk íku SðLkk ¼kð «ký nýkE hÌkk Au íkuðwt ykÃkýu Mk{síkk LkÚke. ÿÔÞ «kýkuLke su{ ykÃkýu
SðLkk ¼kð «kýkuLkk hûkf çkLkðkLkwt Au. yLÞLkk ¼kð «kýkuLke Mkwhûkk fhðkÚke ykÃkýk ÃkkuíkkLkk ¼kð
«kýkuLke Mkwhûkk yLku rðfkMk ÚkkÞ Au.
ßÞkhu SðLkwt æÞkLk sz{kt yxfe òÞ Au íÞkhu íku Sð MktMkkh{kt ¼xfe òÞ Au.
6
 MkkYt {u¤ððk{kt ykÃkýu ÃkhkÄeLk Aeyu, Ãkhtíkw Mkkhk çkLkðk{kt ykÃkýu MðkÄeLk Aeyu.
Ëhuf søÞkyu szLke [[ko, szLkkt ð¾ký yLku szLkwt {n¥ð ytfkíkwt Ëu¾kÞ Au. fkuE ÔÞÂõík ykðwt
yLku ykx÷wt {n¥ð SðLku ykÃkíke nkuÞ yuðwt òuðk{kt ykðíkwt LkÚke. Akufhku AkufheLku òuðk òÞ íÞkhu Ãký
yhMk ÃkhMk fÃkzkt, ËkøkeLkk, ^÷ux, økkze, ykurVMk yLku Vuõxhe yÚkðk økkuzkWLk òuðkÞ Au. yuf
çkeòLkk økwýku Mkk{u fkuELke árü Ãkzíke LkÚke. ¼kiríkf çkÄwt íkku ÃkwÛÞLkk ¼kzkÚke {¤u Au.
fkuE MkkÚku MktçktÄ yux÷u Lkk òuzku fu íkuLke ÃkkMku þwt Au, Ãkhtíkw yu sqyku fu íku fuðku Au?
SðLkwt {n¥ð íkuLkk økwýkuÚke Au. ykÃkýu szLkk økwýku{kt VMkkÞu÷k hneLku ¾kuxk {køkuo ËkuhkE sEyu
Aeyu.
rsLk «ð[Lk {nk {kuxe {ktøkr÷f Au.
SðLkku økwý Au WÃkÞkuøk. ßÞkhu ¿kkLk ¼kð{kt nkuEyu íkku Mkkfkh WÃkÞkuøk yLku ßÞkhu
ËþoLk ¼kð{kt nkuEyu íÞkhu yLkkfkh WÃkÞkuøk.
r{ÚÞkíðÚke Mk{rfíke çkLkðk{kt Mkkfkh WÃkÞkuøk nkuÞ Au. ykÃkýe [uíkLkk Mkns nkuðe òuEyu. su{
÷kuøkMMkLkk æÞkLk{kt Ãkqýo Mkòøkíkk nkuÞ Au. ßÞkhu ¼kð nkuÞ Au íÞkhu Mkkfkh WÃkÞkuøk yLÞÚkk yLkkfkh
WÃkÞkuøk nkuÞ.
fkuE Ãký MkttÞkuøk fu rðÞkuøk SðLku Mkw¾e fu Ëw:¾e fhðk Mk{Úko LkÚke Ëhuf MktÞkuøk
yMðk¼krðf Au. yu s heíku rðÞkuøk Mðk¼krðf Au f{oLkk WËÞÚke {¤íke ðMíkwykuLku ÃkkuíkkLke
{kLkðe íku yMkíkT Au. {¤u÷wt íkku çkÄwt s Aqxðkðk¤wt Au yuLke ykMkÂõík þk {kxu?
su ðMíkwyku níke, ðíko{kLk{kt Au yLku ¼rð»Þ{kt nt{uþkt hnuþu íku MkíkT Au. ykÃkýu ykí{kLkku WÃkÞkuøk
ykÂí{f økwýku{kt ÷økkðeyu Aeyu íku Ãký MkíkT Au.
yLktík þÂõíkMktÃkLLk yk ykí{k ËeLk yLku þÂõíkneLk çkLkeLku hwðu Au. [kh økrík{kt ¼xfu Au yLku
¼e¾khe çkLkeLku rð»kÞkuLke ¼e¾ {køku Au. ykLkkÚke {kuxwt ykùÞo çkeswt þwt nkuE þfu?
ykÃkýe ytËh {kºk ¿kkLkLke Mkííkk Au. ykðhý Ëqh fhðkLkkt Au. yk {kxu æÞkLk ÃkkuíkkLkk
Ãkh furLÿík fhðkLkwt Au. MkqÞoLku òuðk {kxu ðkˤ, Aík ykrË nxkððkLke sYh LkÚke. ykÃkýu
Sðeyu Aeyu yu s Ãkqhíkwt Au. ÃkkuíkkLkk ¿kkLkLku «økx fhku.
SðLku Mk{sðk {kxu 3 Lku Mk{òu. ÿÔÞ, økwý yLku ÃkÞkoÞ.
ÿÔÞLku ykrË ytík LkÚke. yux÷u fu ÿÔÞ yLkkrËÚke Au yLku ¼rð»Þ{kt yLktíkk fk¤ ÃkÞOík
hnuþu. ÿÔÞLkwt nkuðwt yu þkïík Au.
fkuE Ãký ÃkrhÂMÚkrík, ½xLkk, çkkÄk fu «Mktøk çkhkuçkh s nkuÞ Au. íkuLkku rðhkuÄ fu «ríkfkh fhðkLke
søÞkyu íkuLkku Mðefkh fheLku íkuLkku MkËwÃkÞkuøk fhku, Mðefkh fhku yLku íkuLkku ÷k¼ WXkðku. yk ÃkrhÂMÚkrík{kt
þwt þwt ÚkE þfu, yk ÃkrhÂMÚkríkLkku fE fE heíku ÷k¼ WXkðe þfkÞ? yu{ rð[khku. MðMÚk hneLku
MksoLkkí{f rð[khku fhku.
fkuE Ãký f{o õÞkhu Þ ykÃkýLku ÃkhuþkLk fhe þfíkwt LkÚke. ykÃkýk s ÃkkuíkkLkk y¿kkLk yLku
yýMk{sýLku fkhýu ykÃkýu yu f{oLkk WËÞ{kt hkøk-îu»k fheLku MðÞt ÃkhuþkLk ÚkEyu Aeyu. f{o íkku sz
Au. sz f{o ykÃkýwt fþwt yrník fhðk Mk{Úko LkÚke. ykÃkýu MðÞt ¼kð f{o fheLku Ëw:¾e ÚkEyu Aeyu.
søkíkLkk çkÄk ÃkwËTøk÷ Ãkqðuo yLÞ yLktíkk Sðku îkhk ¼kuøkðkÞu÷k Au. yux÷u s ÃkwËTøk÷Lku
ðu~ÞkLke MkkÚku Mkh¾kðkÞ Au. su{ ðu~Þk Ãkh Ãkwhw»kLku ykf»kuo Au yLku ¼kuøkLkwt yk{tºký ykÃku
Au íku{ ÃkwwËTøk÷ Ãký çkk÷ yLku y¿kkLke SðkuLku fk{¼kuøkLkwt ¾wÕ÷wt yk{tºký ykÃku Au.
Mk{íkkÃkqðof MknLk fhku yLku ¼hÃkqh þktrík {u¤ðku. Mk{sýÃkqðof, MðuåAkÃkqðof yLku Ãkh{
ykí{rníkLkwt fkhý {kLkeLku MknLk fhðwt yuLkwt Lkk{ s MktÞ{ Au. Ãkrh»knku yLku WÃkMkøkkuoLku MknLk fhðk{kt
yk Mk{sý s WÃkÞkuøke çkLku Au. þhehLkkt fükuLku MknLk fhðkÚke ykí{kLku ðeíkhkøkíkk, fuð¤¿kkLk,
7
fuð¤ËþoLk yLku yLktík ykÂí{f þÂõík yLku yLktík ykÂí{f Mkw¾Lke ¼ux {¤u Au. ykÃkýk íkeÚkOfh
¼økðtíkkuyu yk {kxu ykÃkýLku MkwtËh Mkqºk ykÃÞwt Au : ‘ËunËw:¾t {nkV÷t’.
fhðk ÞkuøÞ fkÞo Lk fhðwt, fhðk ÞkuøÞ fkÞo Mk{ÞMkh yLku ßÞkhu fhðkLkwt nkuÞ íÞkhu Lk
fhðwt yÚkðk Mkkhe heíku Lk fhðwt íku ‘yk¤Mk’ Au.
Akuzðk ÞkuøÞ fkÞo Lk Akuzðkt, Akuzðk ÞkuøÞ rLkýoÞku Lk Akuzðk, Akuzðk ÞkuøÞ rð[khku,
MktfÕÃkku íku{s {kLÞíkkykuLku Lk Akuzðe íku Mkðo ‘«{kË’ Au. Akuzðk ÞkuøÞ ÿÔÞku, ûkuºkku, fk¤
yLku ¼kðLku Lk Akuzðkt íku Mkðo Ãký «{kËLkk s r¼LLk r¼LLk «fkhku Au.
íkeÚkOfh ¼økðtíkkuyu ykÃkýLku fÌkwt Au fu nu Sð, íkwt íkhíkk íkhíkk Auf rfLkkhu ykðe økÞku Au, nðu íkwt
Mk{S ò yLku «{kË íÞkøkeLku þe½ú Ãkkh ÚkE ò. LkËe nkuÞ fu Mkkøkh, rfLkkhk fkËððk¤k, [efýk yLku
÷ÃkMkýk nkuÞ Au. rfLkkhk Ãkh hnuðkðk¤kLku ðÄw MkkðÄkLke hk¾ðkLke sYh Au. õÞkhu WËÞLke fE ÷nuh
ykðu yLku ÷ÃkMke sðkÞ, ÃkzeðkE ÚkÞk ÃkAe íkku ÷{ýu Lkðwt 84Lkwt [¬h ͪfkE òÞ Au. {¤u÷ku yk
Ëw÷o¼ {Lkw»ÞLkku ¼ð MkV¤ yLku MkwV¤ çkLku yu {kxu nu Sð, nðu «{kË Lk fh.
ykÃkýLku su SðLk {éÞwt Au íku MkíÞLku Mk{sðk {kxu {éÞwt Au, MkíÞLku Mk{SLku MkíÞLku {kLkðk,
Mðefkhðk yLku Ãk[kððk {kxu {éÞwt Au.
yk¾k søkík{kt rLkøkúOÚk «ð[Lk s Ãkh{kÚko Au. çkkfe çkÄwt yLkÚko Au. rLkøkúOÚk yux÷u hkøk-
îu»kLke økútrÚkykuÚke hrník. su hkøk-îu»kÚke hrník ÚkE [qõÞk Au yuðk ðeíkhkøke Ãkwhw»kkuLke ðkýeLku
rLkøkúOÚk «ð[Lk fnu Au. ykðwt rLkøkúOÚk «ð[Lk MkíÞ Au, Mkkh YÃk Au, Ãkh{kÚko MðYÃk Au yLku
çkkfeLkwt çkÄwt s rLk:Mkkh yLku yLkÚko YÃk Au.
nwt yuf Sð Awt. {khku Sð Ãký rMkØLkk Sð suðku s Sð Au. rMkæÄLkk SðLku sL{ LkÚke, shk LkÚke
yLku {hý Ãký LkÚke. nwt Ãký sL{, shk yLku {hýÚke {wõík yuðk rMkæÄ ÃkËLku «kÃík fhe þfwt Awt.
MkkÄLkkLkk {køkuo LkÚke MðÞt zhðkLkwt fu LkÚke fkuELku zhkððkLkk, LkÚke MðÞt hzðkLkwt fu LkÚke fkuELku
hzkððkLkk, LkÚke MðÞt VMkkðkLkwt fu LkÚke fkuELku VMkkððkLkk.
rsLkðkýeLkwt ©ðý fhðkÚke ¿kkLkkðhýeÞ f{oLkku ûkÞkuÃkþ{ ÚkkÞ Au.
r{ÚÞkíð {kunLkeÞ f{oLkk WËÞLku fkhýu Sð yMkíÞLku Akuze þfíkku LkÚke, yMkíÞLku MkíÞ {kLke ÷u
Au yLku ®nMkkLku Ãký Ä{o {kLke ÷u Au. yk r{ÚÞkíðLkwt Íuh Lkef¤u íkku søkík suðwt Au íkuðwt Ëu¾kðk yLku
Mk{òðk ÷køku.
fkÞk yLku {kÞkÚke Lkef¤e su ykÞk{kt ykðe òÞ Au íku ÃkAe rLk¼oÞ ÚkE òÞ Au.
fkÞk yux÷u rð»kÞ, {kÞk yux÷u f»kkÞ yLku ykÞk yux÷u ykí{k.
ykøk{{kt 7 «fkhLkk ¼Þ fnuðk{kt ykÔÞk Au. 1. yk÷kuf ¼Þ (yk÷kuf{kt {Lkw»ÞLkku
¼Þ) MkòíkeÞ ¼Þ. 2. Ãkh÷kuf ¼Þ (íkeÞO[ yLku ËuðLkku ¼Þ) rðòíkeÞ ¼Þ. íkeÞO[ Lku
{Lkw»ÞLkku ¼Þ Ãký Ãkh÷kuf ¼Þ Au. 3. ykËkLk ¼Þ - MktÃkr¥k ykrËLkk yÃknhýLkku, [kuheLkku
¼Þ. 4. yfM{kík ¼Þ - çkkÌk rLkr{¥k rðLkk WíÃkLLk Úkíkku ¼Þ, ÃkkuíkkLkk s rð[khÚke
WíÃkLLk Úkíkku ¼Þ. 5. ðuËLkk ¼Þ - hkuøk Ãkezk ykrËLkku ¼Þ. 6. {hý ¼Þ - {]íÞwLkku ¼Þ.
7. y&÷kuf ¼Þ - yÃkfeŠíkLkku ¼Þ.
¼Þ {kunLkeÞ f{oLkk WËÞÚke WíÃkLLk Úkíkk ykí{kLkk Ãkrhýk{ rðþu»kLku ¼ÞMÚkkLk fnu
Au.
Xkýktøk Mkqºk{kt hkuøkkuíÃkr¥kLkk 9 fkhýku çkíkkÔÞkt Au. su Lke[u «{kýu Au:
1. ðÄw ¼kusLk fhðkÚke
2. yuf ykMkLku ÷ktçkku Mk{Þ çkuMke hnuðkÚke
8
 3. ðÄkhu MkqðkÚke
4. ðÄkhu òøkðkÚke
5. {¤Lke (ðzeLkeíkLke) çkkÄk hkufðkÚke
6. ÃkuþkçkLke çkkÄk hkufðkÚke
7. ðÄw [k÷ðkÚke
8. ¼kusLkLke «ríkfq¤íkkÚke
9. RrLÿÞ rð»kÞkuLkwt yrík MkuðLk fhðkÚke yÚkkoíkT yrík©{, yrík «uûký, yrík fk{MkuðLk ðøkuhu
fkhýku Mkðo hkuøkkuíÃkr¥k Mksof Au.
yk òýeLku MkkÄfu Lkehkuøke hnuðk {kxu yknkh, Ãkkýe{kt rLkÞr{íkíkk yLku MktÞ{ hk¾ðku, çkuMkðkLke,
MkqðkLke, [k÷ðkLke ykrË þkherhf «ð]r¥kyku rððufÃkqðof fhðe. {¤-{qºk ykrË fwËhíke nksíkLku hkufðe
Lkrn, Ãkkt[ RrLÿÞkuLkk rð»kÞku{ktÚke fkuE Ãký rð»kÞ{kt ytÄ Úkðwt Lkrn.
yk «fkhLkk rððufÚke ÔÞÂõík hkuøkkuÚke Ëqh hne þfu Au. Mkqºkkuõík 9 fkhýku{ktÚke 8 fkhýku þkherhf
hkuøksLkf Au. Lkð{wt fkhý RrLÿÞrð»kÞkuLkwt yrík MkuðLk «kÞ: {kLkrMkf rðf]ríkLku WíÃkLLk fhu Au.
ßÞkhu Ãký þheh{kt çke{khe ykðu íÞkhu yu{ rð[khðwt fu yk çke{khe {Lku søkkzðk ykðe Au.
çke{khe ykððkLkkt WÃkhkuõík 9 fkhýku Ãkh ®[íkLk {LkLk fheLku yu þkuÄe fkZku fu ík{u fÞkt fkhýkuLkwt MkuðLk
fÞwO Au, suLkk fkhýu çke{khe ykððkLke Mkt¼kðLkk Au. ¾kLk-ÃkkLk MkwÄkhe ÷ku yLku SðLkLku yk fkhýkuÚke
{wõík fhe ÷ku. çke{khe{kt Ëðk fhíkk Ãký ÃkÚÞ-ÃkhuS yLku ykhk{Lke íkÚkk SðLkþi÷e çkË÷ðkLke ðÄkhu
sYh nkuÞ Au.
Sð Mk]rü{kt MkkiÚke Mk{sËkh {Lkw»Þ çke{kh hnu yu yk½kíksLkf ½xLkk økýkÞ. íkeÞO[ku
fux÷k ykuAk çke{kh Ãkzu Au! {Lkw»Þ ÃkkMku ykx-ykx÷kt MkkÄLkku, Ëðkyku, zkìõxhku yLku
nkuMÃkex÷ku nkuðk Aíkkt hkuøke fu{ Au?
Mkðkh{kt Lkhýk fkuXu 1.2 ÷exh Ãkkýe, ÃkAe Ëhuf LkkMíkk fu ¼kusLk Ãknu÷k yLku ÃkAe yuf f÷kf
MkwÄe Ãkkýe Lk Ãkeðwt, çkÃkkuhu ¼kusLk ÃkAe AkMk íkÚkk MkktsLkk ¼kusLk çkkË ËqÄ ÷uðwt. ík{k{ «fkhLke
çke{kheykuLku {xkzðk {kxu WÃkðkMk yu hk{çkký E÷ks Au. yXðkrzÞu yuf WÃkðkMk fhðkÚke þheh{kt
çke{khe ykðíke s LkÚke. yu Lk ÚkE þfu íkku yXðkrzÞu yuf ykÞtrçk÷, yufkMkýwt fu ykuAk{kt ykuAwt yuf
rçkÞkMkýwt fhku. yk¾ku rËðMk ¼qÏÞk Lk s hne þfku íkku ÃkkuhMke Ãkå[fT¾ký íkku fhku s.
Lkhf Lku Ëuð÷kuf{kt yMktÏÞ MkBÞõíðe. íkeÞO[{kt yMktÏÞ Sð MkBÞfíð Mkrník
©kðfðúíkkuLkk ykhkÄf. ð¤e yk íkeÞO[ ©kðfku{kt Ãký yLkufLku òrík M{hý íku{s
yðrÄ¿kkLk Ãký nkuÞ Au.
f{kýe ÃkwÛÞLkk ÞkuøkÚke ÚkkÞ Au, Ãkhtíkw Ä{o íkku Ãkwhw»kkÚkoÚke s ÚkkÞ Au.
MðÞt íkku MðÞtLku ytíkhkÞ Lk ykÃkku. sux÷e Ä{o ykhkÄLkk fhðkLke þÂõík íku{s yLkwfq¤íkk «kÃík
fhe Au íkux÷e Ä{o ykhkÄLkk íkku fhðe s òuEyu, yu Lk fhðkÚke íkku ytíkhkÞLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
çkeòLku Mk{òððk{kt íkku Sð {kMxh Au! õÞkhuf ÃkkuíkkLku Ãký Mk{òðíkk hnku.
MktMkkhLkkt Mkw¾kuLke ÷k÷Mkk yLku ¼kuøkðxkLkk fkhýu rð»kÞku «rík Mkíkík WíMkwfíkk WíÃkLLk ÚkkÞ Au.
rð»kÞku «rík WíMkwfíkk hnuðkLku fkhýu AfkÞLkk Sðku «íÞuLke yLkwftÃkkLkku Lkkþ ÚkkÞ Au yLku ¢qhíkkLkk ¼kð
òøku Au. ð¤e Lkðk Lkðk fk{¼kuøk ¼kuøkððkÚke Sð yntfkhe çkLku Au yLku {¤u÷k fk{¼kuøk síkk Lk hnu
yuLke r[tíkk Ãký fhu Au. fk{¼kuøk ®[íkk yLku þkufLkk fkhýu Mkíkík [krhºk {kunLkeÞ f{oLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
su fkÞkuo fhðk{kt ík{u MðkÄeLk Aku íku fhðkÚke {wÂõík {¤u Au.
ík{khe Mk{sý, yLkw¼ð yLku yr¼«kÞ «{kýu ík{u su su ðMíkwykuLku Akuzðk ÞkuøÞ
{kLkku Aku yLku íku{ktÚke ík{u su Akuze þfku yu{ Ãký Aku, Ãkhtíkw nS MkwÄe Akuze LkÚke íku ÷¾ku.
9
Akuzðk ÞkuøÞ Lk Akuze þõÞk íku SðLkku «{kË Au. «{kË AkuzeLku ykøk¤ ðÄðk {kxu
WÃkhkuõík r÷Mx{ktÚke ík{u su ðMíkw Akuzðk EåAíkk fu [kníkk nkuÞ yu ÷¾ku.
íÞkhçkkË Lk¬e fhku fu ík{u yk ðMíkw ÃkqhuÃkqhe yux÷u fu Ãkqýo MðYÃku Akuzðk {køkku Aku fu
íku{kt ½xkzku fhðk EåAku Aku.
íku ÃkAe ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ yLku ¼kðÚke AkuzLkkhLke íkiÞkhe, {Lkkuçk¤, áZíkk yLku
frxçkØíkk {wsçk íÞkt yLku íÞkhu s Ãkå[fT¾ký fhkðe Akuzðk{kt MknkÞf çkLkku.
AkuzðkÚke AkuzðkLke ®n{ík ykðu Au. AkuzðkÚke ðMíkw «íÞuLke ykMkÂõík Aqxu Au. AkuzðkÚke
Akuze þõÞkLkku ykLktË {¤u Au, yuf ðkh yk íÞkøkLkwt Mkw¾ {kÛÞk ÃkAe yu rËþk{kt ykøk¤
ðÄðk {kxuLke ¼qr{fk MkòoÞ Au.
Sð yk s {køkuo ykøk¤ ðÄeLku Ãkqýo íÞkøk MkwÄe fu Lk¬e fhu÷e {ÞkoËk MkwÄe ÃknkU[e þfu
Au.
òu Ãkå[fT¾kýLkku ¼tøk ÚkkÞ íkku íkuLkwt «kÞrùík MkkÚku s Lk¬e fhðwt, suLkwt ðnLk fhðk
ÔÞÂõík þkherhf yLku {kLkrMkf YÃku íkiÞkh yLku þÂõíkþk¤e nkuÞ.
MðuåAkÃkqðof yux÷u fu fkuE Ãký òíkLkk Ëçkký fu ykøkún rðLkk fhu÷ku yk íÞkøk yLku
÷eÄu÷k yk Ãkå[fT¾ký SðLku {kxu yLktík f{kuoLke rLksohkLkwt fkhý çkLku Au yLku SðLku çkunË
ykLktË yLku ykí{rðïkMk çkûku Au.
rðrÄ y™u Mk{sýÃkqðof fhu÷ku ykðku MðiÂåAf íÞkøk LkkLkku nkuðk Aíkkt yu SðLku Akuzðk
ÞkuøÞLku Akuzíkk þe¾ðe òÞ Au. yuf ðkh AkuzðkLke f÷k ykðze òÞ ÃkAe Akuzíkk ðkh
÷køkíke LkÚke.
AkuzðkLke [k nkuÞ, r{XkE nkuÞ, ÔÞMkLk nkuÞ, VuþLk nkuÞ, Ãkkt[ RrLÿÞLkk rð»kÞku Ãkife
fkuE rð»kÞ nkuÞ, f»kkÞ fu Lkkuf»kkÞ nkuÞ AkuzðkLke heík íkku yk s hnuþu.
AkuzðkLke RåAk nþu íkku yLku su AkuzðkLke RåAk nþu íku Akuze þfkþu.
Akuzðk{kt sçkhËMíke Lk [k÷u. Ãkhkýu Akuzkðe þfkíkwt LkÚke. Akuzðk{kt ykLktË ykðu yLku
yk ykLktË ykøk¤ WÃkh ðÄw Akuzðk{kt MknkÞf çkLku íÞkhu Akuzâwt ÷u¾u ÷køÞwt økýkÞ.
Ëhuf MkkÄf ykí{kyu AkuzðkLke f÷k yuf ðkh þe¾e ÷uðe òuEyu. yLku {kuûku Lk
ÃknkU[kÞ íku ÃkÞOík Mkíkík íÞkøkLkk {køkuo ykøk¤ ðÄíkk hnuðwt òuEyu.
ík{khe Mk{sý, yLkw¼ð yLku {kLÞíkk «{kýu ík{u su su ðMíkwyku fhðk ÞkuøÞ {kLkíkk nkuÞ yLku
fhe þfku íku{ nkuÞ Aíkkt nsw MkwÄe fhe þfíkk Lk nkuÞ íkuLkwt r÷Mx çkLkkðku.
fhðk ÞkuøÞ Lk fhe þfðkLkwt fkhý SðLke yk¤Mk Au.
yk¤Mk AkuzeLku MkBÞfT Ãkhk¢{Lkk {køkuo ykøk¤ ðÄðk {kxu WÃkhkuõík r÷Mx{ktÚke ík{u su fhðkLke
RåAk Ähkðíkk nkuÞ fu su fhðkLkwt [kníkk nkuÞ íku sýkðku.
Sð su fhíkku nkuÞ íku{kt ð]rØ fhðk EåAíkku nkuÞ yÚkðk su rçk÷fw÷ Lk fhíkku nkuÞ íkuLke þYykík
fhðk RåAíkku nkuÞ yuðwt çkLke þfu.
su fhðkLkwt nkuÞ íkuLkku su yLku sux÷ku rnMMkku ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ yLku ¼kðÚke Sð yks yLku yíÞkhu
s fhðk íkiÞkh nkuÞ íku fhðkLkk Ãkå[fT¾ký ÷uðk{kt MknkÞf çkLkðwt. yk Ãkå[fT¾ký Sð MðuåAkÃkqðof
yux÷u fu fkuE Ãký òíkLkk Ëçkký ðøkh ÷uíkku nkuðku òuEyu.
yk «íÞkÏÞkLk ÷uðkÚke Sð{kt fhðkLke ®n{ík yLku fhe þfðkLkwt òu{ òøku Au. Sð{kt fhðkLkku
W{tøk yLku WíMkkn «økxu Au.

10
 Ä{oLkwt LkkLkwt yLkww»XkLk fu Ä{oLke LkkLke ykhkÄLkk Ãký SðLkk {kunLku íkkuzu Au, {kun ½xkzu Au, {kun
síkkt ðeíkhkøkíkk{kt ð]rØ ÚkkÞ Au yLku SðLku Mkw¾Lke «krÃík ÚkkÞ Au.
fhðkLke Mkk{krÞf nkuÞ, «rík¢{ý nkuÞ, ðtËýk, ÷kuøkMMk fu MðkæÞkÞ nkuÞ, fhðkLkku WÃkðkMk,
WýkuËhe, ð]r¥k MktûkuÃk, fkÞõ÷uþ fu hMkÃkrhíÞkøk nkuÞ, fhðkLkku MkíMktøk, Mkuðk fu Mktrð¼køk nkuÞ,
fhðkLkku Mktðh fu Ãkki»kÄ nkuÞ, fhðkLkkt ðk[Lkk, Ãk]åALkk, ÃkrhÞèýk, yLkw«uûkk fu Ä{ofÚkk nkuÞ, ÷uðkLkk
«íÞkÏÞkLk nkuÞ fu fhðkLkwt «kÞrùík nkuÞ, fhðkLkwt ÷eÄu÷k ðúíkkuLkwt Ãkk÷Lk nkuÞ fu Ãkk¤ðkLke Mkr{íke-økwrÃík
nkuÞ, Sðu yk¤Mk Akuzðe s òuEyu. yk¤Mk Aqxu íkku Ä{oLkwt Ãkk÷Lk ÚkkÞ. Ä{oLkwt Ãkk÷Lk yux÷u ¿kkLk,
ËþoLk, [krhºk yLku íkÃkLke ykhkÄLkk. Ëhuf MkkÄfu ykhkÄLkk{kt rðfkMkLkwt ÷ûÞ hk¾ðkLkwt Au. su
ykhkÄLkk Lk fhíkk nkuÞ íkuLke þYykík fhðkLke Au yLku su su ykhkÄLkkyku fhíkk s nkuÞ íku{kt ð]rØ
fhðkLke Au.
yuf ðkh Sð ykhkÄLkkLkku yÃkqðo ykLktË [k¾u ÃkAe yuLku ykhkÄLkk fh, ykhkÄLkk fh yu{
ðkhtðkh fnuðwt Ãkzíkwt LkÚke.
WÃkhkuõík r÷Mx{ktÚke su fkuE ykhkÄLkk fhðkLkwt Lk¬e fÞwO nkuÞ íku fhðkÚke ykhkÄLkk þY fhíkk
yÚkðk ykhkÄLkk{kt ð]rØ fhíkk ykðze òÞ Au. ykhkÄLkk fhðkLke yk f¤k nkÚk ÷køÞk ÃkAe Lkðe Lkðe
ykhkÄLkkyku fhðkLkwt Mkh¤ çkLke òÞ Au. íku{s fhkíke ykhkÄLkk{kt ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ fu ¼kð{kt ð]rØ
fhíkk Ãký ÚkE sðkÞ Au.
Ëhuf MkkÄf ykí{kyu ¿kkLk, ËþoLk, [krhºk yLku íkÃkLkk rðrðÄ yLkwckLkku yLku ykhkÄLkkyku fhíkk
þe¾e ÷ELku MðÞt {kuûku Lk ÃknkU[u íÞkt MkwÄe ykhkÄLkk fhíkk hnuðkLkwt Au.
Mk]rüLkk rLkÞ{kuLku Mk{òu. Mk]rüLkku yuf rLkÞ{ yu Au fu ík{u ¼kiríkf Mkw¾kuLku Akuzku, su Mkw¾kuLku Akuzu Au
íkuLke ÃkkA¤ ÃkkA¤ Mkw¾ku ykðu Au yLku òu ík{u Mkw¾ MkwrðÄkLke ÃkkA¤ ¼køkþku íkku yu ík{khkÚke ðÄw Lku
ðÄw Ëqh Úkíkk sþu.
{køÞk ðøkh Ãkk{ðk {køkku Aku, íkku ykÃkíkk þe¾ku. {¤u÷wt ykÃkðkÚke ÃkkuíkkLku {¤u Au.
¼uøkwt fhðk{kt Mkkh LkÚke.
ÄLkLke ®[íkk fhðe yÄ{o Au. ÄLk {u¤ððk {nuLkík fhku, Lkkufhe-ÄtÄku fhku yu çkhkuçkh Au, Ãkhtíkw
ðÄkhu {¤u, sÕËe {¤u yuðe ®[íkk fhðe ÔÞÚko Au yLku f{oçktÄLkwt fkhý Ãký Au.
Sð {kxu ÃkhLke ®[íkk yÄ{kÄ{ yÚkðk rðLkkþfkhe Au. Ãkh yux÷u Ãkzkuþe, ÃkkuíkkLkk rMkðkÞLkku
yLÞ fkuE Ãký Sð íkÚkk SðÚke y÷øk fkuE Ãký sz ðMíkw. yrðLkkþe yuðku Sð íkwåA yuðk szLke
®[íkk fhu yuLkkÚke {kuxe þe rðztçkLkk nkuE þfu? yuLkkÚke ðÄw {kuxwt fÞwt ykùÞo nkuE þfu?
Ëhuf ÔÞÂõíkLke ÃkkMku ÃkkuíkkLkwt ¼køÞ, økwý yLku ÂMÚkrík Au. ík{u þk {kxu ®[íkk fhku Aku?
nk, su ík{khe ÃkkMku {ËËLkku nkÚk ÷tçkkðu íkuLku sYh MknÞkuøk ykÃkku.
‘{khku ykí{k rMkæÄLkk Mk{kLk Au’ yk Mkqºk sux÷e ŸzkEÚke Mk{òþu, ðkhtðkh yuLkk Ãkh ®[íkLk
fhkþu yLku òu Mkíkík yu ðkíkLke M{]rík hnuþu íkku Lk¬e þwõ÷ æÞkLkLkwt çkes ððkþu.
Ëw»k{ ykhku Au, íkku Ëw:¾ku íkku ykðþu, yu{kt þwt {kuxe ðkík Au. Ëw:¾Lkku MktçktÄ fk¤ MkkÚku Au, Ãkhtíkw
ykí{kLkku MktçktÄ ¼kðÚke Au.
Sð Mkw¾e hne þfu Au, òu rð»kÞ Mkw¾kuÚke rðh{e ÃkkuíkkLkk økwýku{kt hnu. yux÷u fu
ðihkøÞ{kt, Mk{¼kð{kt fu MðÞtLkk Mð¼kð{kt hnu. hkøkîu»k Lk fhu fu Lk ðÄkhu íkku Mkw¾e Úkðwt
Mknu÷wt Au.
Xkýktøk Mkqºk{kt Ëw:¾Lkwt fkhý «{kË çkíkkÔÞwt Au. Ëw:¾Lkkt çkeòt Ãký 4 fkhýku çkíkkÔÞkt Au:
1. su ©ØkÚke zøke òÞ Au íku Ëw:¾e Au. {kxu ©Øk{kt xfðkLkku «ÞíLk fhku. zøkku Lkrn.
2. ÃkhÚke Mkw¾e ÚkðkLke [knLkk fhu Au íku Ëw:¾e ÚkkÞ Au. su{ fu økkze, çktøk÷ku, ðMºkk÷tfkh,
Ãkøkh¾kt, ¼kusLk, ÄLk, MktÃkr¥k ðøkuhu{ktÚke su Mkw¾ {u¤ððk {Úku Au íku Ëw:¾e ÚkkÞ Au.
11
 3. suLkk SðLk{kt yMktíkku»k Au, íku Ëw:¾e ÚkkÞ Au. Mktíkku»ke {kýMk MkËk Mkw¾e hnu Au.
4. su ¼kuøkku{kt ykMkÂõík hk¾u Au íku Ëw:¾e nkuÞ Au. íÞkøk{kt Mkw¾ hnu÷wt Au yLku ¼kuøk{kt Ëw:¾.
ÿÔÞÚke Ä{or¢Þk fhku íkku Ãký ÃkwÛÞçktÄ íkku ÚkkÞ s Au. Ãkhtíkw ÿÔÞLke MkkÚku ¼kð òuzkÞ yux÷u fu
Mk{sý Mkrník Ä{or¢Þk fhðkÚke ½ýwt ðÄkhu ÃkwÛÞ çktÄkÞ Au yLku ½ýkt çkÄkt f{kuoLke rLksohkLkku
{nkLk ÷k¼ Ãký {¤u Au.
su LkkLkkt LkkLkkt Ëw¾kuLku MðuåAkÃkqðof yLku Mk{¼kðu MknLk fhíkk LkÚke íku ¼rð»Þ{kt {kuxkt
Ëw:¾kuLku yk{tºký ykÃku Au.
y½kíke f{kuoLkk WËÞÚke ÿÔÞ Ërhÿíkk {¤u yux÷u fu YrÃkÞk-ÃkiMkkLke f{e nkuÞ.
½kíke f{kuoLkk WËÞu ¼kð Ërhÿíkk {¤u yux÷u fu yktíkrhf økwýkuLke f{e nkuÞ.
ÃkkuíkkLke sYrhÞkíkkuLku ½xkzeLku su yLÞLku ykÃkðkLkwt òýu Au íku s Mkk[ku ÄLkðkLk Au.
Sð Ãknu÷k hkøk-îu»k fhe ¼kðf{oLkwt MksoLk fhu Au. ÃkAe íku ¼kðf{o «{kýu ÿÔÞ f{o
çktÄkÞ Au.
f{oLkk WËÞ «{kýu [k÷ðwt yk SðLke nkh Au. f{oLkk WËÞLku ykrÄLk Lk ÚkLkkh yLku «÷ku¼LkkuLkku
«ríkfkh fhLkkh Sð Ëhuf ûkýu rðsuíkk Au.
çknw þÂõíkþk¤e yLku òøk]ík ykí{k s Mk{S þfu Au fu {khu f{o yLkwMkkh [k÷ðkLkwt
LkÚke, {khu íkku Ä{o yLkwMkkh yux÷u fu íkeÚkOfh ¼økðkLkLke yk¿kk yLkwMkkh ðíkoðkLkwt Au.
SððkLkwt Au.
f{oLkku WËÞ þw¼ nkuÞ fu yþw¼, òøk]ík ykí{k çkLLku WËÞ{kt ykí{kLkwt rník MkkÄe ÷u Au. þw¼
f{oLkk WËÞ{kt «÷ku¼Lkku{kt Lk VMkkíkk íkuLkku íÞkøk fheLku rLksohk fhu Au, íkku yþw¼ f{oLkk WËÞLku Mk{íkk
¼kðuu MknLk fheLku rLksohk fhu Au.
fkuE hkuøke, ø÷kLk, yÃktøk fu ÃkerzíkLku òuE™u ÓËÞ{kt fYýkLkk ¼kð Mkns «økxu Au, Ãkhtíkw fkuELke
ðkýe ¾hkçk Au, økwMMkku fhu Au, swXwt çkku÷u Au fu yÃkþçËku çkku÷u Au yÚkðk íkku fkuELkk ¼kð Mkkhk LkÚke,
R»Þko fhu Au, ykíkoæÞkLk fhu Au, íkku íku{Lkk «íÞu îu»k yLku Ëw¼koð ykðe òÞ Au. òu {iºke¼kðLkk {sçkqík
nkuÞ íkku ykðwt Lk çkLku. {iºke¼kðLkkLke f[kþLku fkhýu s ykðwt çkLku Au.
ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk Ëku»kku «íÞu hkøk fhu Au. yk hkøkLku fkhýu s íku ÃkkuíkkLkk Ëku»kkuLku Akuze
þfíkku LkÚke. ð¤e yLÞLkk økwýku «íÞu Ãkkuíku R»Þko¤w çkLkeLku îu»k fhu Au.
ykÃkýLku þheh {¤u÷wt Au, Ãkhtíkw yk þheh ykÃkýwt LkÚke. þhehLke sYrhÞkíkkuLku ÃkkuíkkLke sYh Lk
Mk{òu. þhehLke ÂMÚkrík ykÃkýe LkÚke. þheh Lkçk¤wt fu íktËwhMík Ëu¾kE hÌkwt Au. nwt Mkkhk ¼kð{kt Awt fu
Lkrn íku çkeò Lk fne þfu. nwt þhehÚke r¼LLk yuðku yuf Mðíktºk ykí{k Awt. þheh sz Au yLku nwt [uíkLk
Awt. yk Mk{sýLku 1 fu 10 ðkh Lkrn, Ãkhtíkw 100 ðkh, 1000 ðkh ¼kðeþwt, íkku s þheh/ ykí{k
r¼LLkíðLke ÂMÚkrík ykðþu.
{kunLkeÞ f{o{kt ¼ú{ ÃkuËk fhðkLke rð÷ûký þÂõík Au. ÃkwËTøk÷{kt Mkw¾çkwrØ nkuðe íku r{ÚÞkíð Au.
{khk ykí{k rMkðkÞ {khwt yk søkík{kt fkuE LkÚke. yk Mk{sý Mkk[e Mk{sý Au.
{kunLkwt Íuh SðLku {qŠåAík fhe Ëu Au. ykÃkýu ykÇÞtíkh Ãkwhw»kkÚko søkkððkLkku Au. suÚke
ykÃkýu òøk]ík ÚkELku Sðeyu.
þhehLkkt Mkw¾ku {khkt Mkw¾ku LkÚke. þhehLkkt Mkw¾kuLkku {kun ykí{kLku h¾zkðu Au, ykí{kLkwt ÃkíkLk Lkkuíkhu
Au. {kunLkeÞ f{o Mk{sËkhLku Ãký LkkMk{s çkLkkðu Au.
Ãknu÷ðkLk ÃkkMku íkkfkík nkuðk Aíkkt çkuze íkkuzíkku LkÚke, fkhý íkuLku ÃkkuíkkLkk þhehLkku íku{s
Ãkrhðkh ykrËLkku {kun hnu÷ku Au.

12
 yLkkrËfk¤Úke Sð Ãkrhðkh çkLkkðíkku ykÔÞku Au. yLktíkk Ãkrhðkh çkLkkÔÞk, çkLkkðu÷k Ãkrhðkhku
íkqxíkk òÞ Au. ykí{kLkwt fþwt ÞkË Au ykÃkLku? þwt yk Ãkrhðkh ykÃkýu {kxu «økrík yLku rðfkMkLkwt «ríkf
çkLke þfu Au? þwt ykÃkýe Mkwhûkk yk þheh fhe þfu Au? ¼økðkLk Lkk Ãkkzu Au. þheh Lkkþðtík Au, íku{
Aíkkt ykðwt Lkkþðtík þheh Ãký ykÃkýLku yux÷u fu ykí{kLku ÷k¼ËkÞe çkLke þfu Au.
ykÃkýu ykÃkýk þhehLke Mkw¾kfkhe yLku íktËwhMíke {kxu [khu çkksw ¼{eyu Aeyu. Ãkhttíkw Mk{síkk
LkÚke fu þheh MðÞt Lkkþðtík Mð¼kðe Au. Sík nt{uþkt ykí{kLke ÚkkÞ Au. ykí{kLku yrhntík, rMkæÄ,
Ãkt[ðúíkÄkhe {wrLk yLku Ä{o yu{ fw÷ [kh þhýkt Au. þheh sz Au yLku sz fËe þhý¼qík çkLke þfíkwt
LkÚke.
SðLku {kxu MktMkkh frË þhý¼qík ÚkE þfíkku s LkÚke. SðLku {kxu Ëuð yrhntík, økwhw
rLkøkúOÚk yLku fuð¤e «YrÃkík ËÞk Ä{o yu ºký ík¥ð þhý¼qík çkLke þfu Au.
f{kuoLkk fkhýu Úkíkkt Mkw¾-Ëw:¾ ykÃkýkt LkÚke. ¿kkLkÚke {¤ðkðk¤wt Mkw¾ ykÃkýwt Au. y¿kkLkÚke
Úkðkðk¤wt Ëw:¾ Ãký ykÃkýwt s Au.
Ãkrhøkún ½xþu íkku ykht¼ ½xþu s. yk rLkÞ{ Au.
çkeò {LkkuhÚkLke íkiÞkheLkwt Mkqºk - ‘MkkÄw Lkrn íkku MkkÄw Mkhe¾k çkLkku.’
‘fÞwO íku fk{, ¼ßÞk íku hk{.’ fkuE Ãký ÃkrhÂMÚkrík{kt íkf÷eV íkku {kLkðe s Lkrn yu MkkÄwLkwt ÷ûký
Au. MkkÄwLkk WÃkkMkf yux÷u ©{ýkuÃkkMkfu Ãký yu s {køkuo [k÷ðkLkwt Au.
¼u¤Mkur¤Þwt ¾kLkkhk þwØ ¼kusLk-Ãkkýe ¾kELku íkuLku Ãk[kðe þfíkk LkÚke. íku s heíku
¼u¤Mkur¤Þku Ä{o fhLkkhk þwØ Ä{oLku Mk{S fu fhe þfíkk LkÚke.
©kðfLkk 3 {LkkuhÚkLkwt ®[íkLk {Lk, ð[Lk, fkÞkÚke fhðk{kt f{kuoLke {nkrLksohk ÚkkÞ Au. MkkÄw suðwt
SðLk SððkLkk ¼kð MkrníkLkk Ãkwhw»kkÚkoÚke s {kunLkeÞ f{oLke rLksohk ÚkE þfu Au. su ÔÞÂõíkLku ÷kufLkk
Mð¼kðLke yLku ÃkkuíkkLke ðkMíkrðfíkkLkwt ¿kkLk ÚkE òÞ Au íkuLku MktMkkhLkk fkuE Ãký ÷kufkuLke fþe Ãký
VrhÞkË hnuíke LkÚke. íku fkuELku Ëkur»kík {kLkíkk LkÚke. íku íkku yu çkÄkLku MknÞkuøke yLku WÃkfkhe {kLku Au.
{kun øk{u íkux÷ku þÂõíkþk¤e nkuÞ, Ãkhtíkw Lk íkku íku frË SðLku Mk{kÃík fhe þfu fu Lk íkku íku
SðLkk yLktíkk økwýku{ktÚke yuf Ãký økwýLkku Lkkþ fhe þfu!
fkuE økwVk{kt yLkkrË fk¤Úke økkZ ytÄfkh nkuÞ Aíkkt íku ytÄfkhLku Ëqh fhðk {kxu yuf Mk¤økíke
{þk÷ ÷kðíkkt s íku ytÄfkh Ëqh ÚkE òÞ Au. íku s heíku òu ¿kkLkLke {þk÷ nkuÞ íkku yLkkrËfk¤Lkku
r{ÚÞkíð yLku y¿kkLk YÃke ytÄfkh Lkü ÚkE òÞ Au. ytÄfkh {exkððk {kxu «çk¤ Ãkwhw»kkÚko fhku.
MktMkkhLkk ÷kufku MkkÚku {kÚkkVkuz Lk fhku, íku{Lke MkkÚku rððkË{kt Lk Ãkzku. íkuyku {íkkøkún, nXkøkún yLku
ÃkqðoøkúnkuÚke ¼hu÷k Au. ÃkkuíkkLkk {kun, y¿kkLk yLku r{ÚÞkíðLku fkhýu íkuyku ík{khe Mkk[e ðkík Mkkt¼¤ðk,
Mk{sðk yLku Mðefkhðk íkiÞkh Úkþu Lkrn. ðíko{kLk{kt íkuðwt fhðkLke íku{Lke ÞkuøÞíkk s LkÚke. {kxu íkuyku
fnu Au fu, ‘y{u Mkk[k Aeyu’. íkku íku{Lke yÃkuûkkÚke íkuyku Mkk[k Au yu{ fne íku{Lku Akuze Ëku. õÞkhu Þ
íkuyku ¾kuxk Au yuðwt Mkkrçkík fhðkLkku «ÞíLk Lk fhku. yu{ fhðk síkk ík{u s VMkkE sþku yLku ¼xfe
sþku. {kxu y¿kkLkeykuLke Mk¼k{kt ¿kkLkeykuLkwt {kiLk s Wr[ík Au yu{ Mk{SLku [qÃkfeËe Mkuððe.
þheh ðíko{kLk ÂMÚkríkðk¤wt Au. þheh ¼qíkfk¤{kt Lknkuíkwt yLku ¼rð»Þfk¤{kt Ãký Lkrn
nkuÞ. þheh Lkkþ ÚkðkLkk Mð¼kððk¤wt Au. ykí{k ºkifkr÷f ÂMÚkríkðk¤ku Au. ykí{k
¼qíkfk¤{kt níkku, ðíko{kLk{kt Au yLku ¼rð»Þfk¤{kt Ãký hnuðkðk¤ku Au.
þhehLkkt çkÄkt ÔÞðnkrhf fkÞo fhðk Aíkkt íkuLku ÃkkuíkkLkwt yLku ðkMíkrðf Lk Mk{òu. Sððk {kxu su
fhðwt Ãkzu íku fheLku su SðLk {¤u íku{kt ykí{rník MkkÄe ÷uðwt yu s çkwrØ{¥kk yLku znkÃký Au.
¿kkLkeLku nhíkku Vhíkku MktMkkh Ãký ÂMÚkh ÷køku Au, fkhý fu íku{Lkku {kun Lkü ÚkE økÞku Au. y¿kkLkeLku
ÂMÚkh MktMkkh Ãký nhíkku Vhíkku ÷køku Au. su{ fu {ãÃkkLk fhu÷e ÔÞÂõíkLku çkÄwt Vhíkwt Ëu¾kíkwt nkuÞ Au.

13
 MktÞkuøk yLku rðÞkuøk yux÷u MktMkkh. MktÞkuøk íku{s rðÞkuøkLkk çku çku «fkhku Au. yk heíku
½xkðíkk MktMkkh fw÷ [kh «fkhLke ½xLkkykuðk¤ku çkLku Au. 1. EüLkku MktÞkuøk 2. RüLkku
rðÞkuøk 3. yrLküLkku MktÞkuøk 4. yrLküLkku rðÞkuøk.
ÃkwÛÞLkku WËÞ Úkíkk RüLkku MktÞkuøk ÚkkÞ Au. ÃkwÛÞLke ÂMÚkrík Ãkqhe Úkíkk RüLkku rðÞkuøk
MkòoÞ Au. ÃkkÃkLkku WËÞ þY Úkíkk yrLküLkku MktÞkuøk {¤u Au yLku ÃkkÃkLke ÂMÚkrík Ãkqhe Úkíkk
yrLküLkku rðÞkuøk ÚkkÞ Au.
ykÃkýk SðLk{kt ½xíkk ík{k{ «Mktøkku, çkLkíke ík{k{ ½xLkkyku, Mkòoíke ík{k{
ÃkrhÂMÚkríkyku, çktÄkíkk ík{k{ MktçktÄku, {¤íkk Mkðo ÷k¼k÷k¼, «kÃík Úkíke ðMíkwyku, {¤íkk
r{ºkku, Úkíke f{kýe, «kÃík Úkíkwt MðkMÚÞ yLku ÃkuËk Úkíkk hkuøkku yu MkðoLku WÃkhkuõík [kh «fkh{kt
økkuXðe þfkÞ Au.
Sðu SðLkLke yk ðkMíkrðfíkkLku òýe, Mk{S yLku Mðefkhe ÷uðkLke Au. ð¤e òu yk
«fkhLkk MktÞkuøk-rðÞkuøk ykððkLkk s Au, íkku íku Ëhuf{kt ykLktË{kt fuðe heíku hnuðwt yu f¤k
Ãký þe¾e ÷uðkLke Au. yk [khu Þ ÃkrhÂMÚkríkyku{kt Ä{o æÞkLk{kt hnuðk {kxu þwt fhðwt íku yºku
Mk{òððk{kt ykÔÞwt Au:
1. EüLkku MktÞkuøk : RüLkk MktÞkuøkLke òu {khu sYh yLku WÃkÞkurøkíkk nkuÞ íkku íkuLkku
Mðefkh fhwt, Ãkhtíkw MkkÚku MkkÚku yu Mk{swt fu yk EüLkku MktÞkuøk rLkrùík ÂMÚkríkðk¤ku Au
yux÷u yu yðrÄ Ãkqhe Úkíkk yu MktÞkuøk [kÕÞku sþu. íkku ÃkAe {khk {kxu yu ©uÞMfh Au
fu nwt yu MktÞkuøkLkku ¼hÃkqh ÷k¼ WXkðe ykí{rník MkkÄe ÷ô. {Lku {¤u÷k RüLkk
MktÞkuøkLke òu {khu ykð~Þfíkk Lk nkuÞ íkku nwt íkuLkku íÞkøk fhwt yLku yu ðMíkwÚke su ðtr[ík
Au íkuLku yÃkoý fhwt. RüLkk MktÞkuøkLkk WÃkÞkuøkÚke Ãký f»kkÞkuÚke {wõík çkLkwt yLku yuLkku
íÞkøk fheLku Ãký yf»kkÞe çkLkwt. {khwt ÷ûÞ ðeíkhkøke çkLkðkLkwt Au íkuLku nwt Lksh Mk{ûk
hk¾wt. RüLkku rðÞkuøk ÚkkÞ íÞkhu {Lku yu hts Lk s hnu fu {U íkuLkku ¼hÃkqh ÷k¼ Lk
WXkÔÞku. çkÕfu {Lku Mktíkku»k hnu fu {U íkuLkku fMk fkZe ÷eÄku Au yLku Ãkqhíkku ÷k¼ WXkÔÞku
Au. ð¤e ßÞkhu {khu EüLkk MktÞkuøkLke sYh Lk nkuÞ íÞkhu íkku íkuLkku íÞkøk fheLku nwt
íkífk¤ ÷k¼ {u¤ðe ÷ô yLku rðÞkuøksLÞ ÃkrhÂMÚkrík ykðu íku Ãknu÷k s íkuLkku VkÞËku
WXkðe ÷ô.
2. EüLkku rðÞkuøk : EüLkk rðÞkuøkLke òý níke s. ‘suLkku MktÞkuøk Au íkuLkku rðÞkuøk Au s’
yLku yux÷u RüLkk rðÞkuøkLkwt Ëw:¾ LkÚke. ftE økw{kÔÞkLkku ¼kð Ãký LkÚke. su EüLkk
MktÞkuøkLke {khu sYh níke íkuLkku {U ÿÔÞ yLku ¼kðÚke íÞkøk fheLku ykÂí{f ÷k¼
WXkÔÞku Au. EüLkku rðÞkuøk {khwt çkøkkzu yu Ãknu÷k s {U E»xLkk rðÞkuøksLÞ
ÃkrhÂMÚkríkLkwt rLk{koý fheLku íkuLkku {níík{ ÷k¼ {u¤ðe ÷eÄku. yk heíku nðu {Lku
RüLkk MktÞkuøk yLku rðÞkuøk {khe MkkÄLkkLkk çkkÄf ÷køkíkk LkÚke. {U yu çkLLku
ÃkrhÂMÚkríkyku{kt Ä{oæÞkLk{kt hnuíkk yLku Mktðh rLksohkLke ykhkÄLkk fhíkk þe¾e
÷eÄwt Au.
3. yrLküLkku MktÞkuøk : yrLk»xLkku MktÞkuøk yux÷u ÃkkÃkLkku WËÞ, «ríkfq¤ ÃkrhÂMÚkrík.
yrLküLkku MktÞkuøk ðýLkkuíkÞkuo LkÚke ykÔÞku. yu {U s ðkðu÷k yLku WAuhu÷k çkkð¤Lkk
fktxk Au. nwt yuLkku Mkns, Mkn»ko yLku Mk{íkkÃkqðof Mðefkh fhwt. ÃkkÃkLkk WËÞLku ÃkkÃk
14
 çkktÄLkkhu ¼kuøkððk s Ãkzu Au. ¿kkLke sLkku yk ¼kuøkðxku Mk{íkkÃkqTðof yLku ÄiÞoíkkÚke
fhu Au, ykfw¤ ÔÞkfw¤ yLku Wíkkð¤k Úkíkk LkÚke. íkuyku ÃkkÃkLkk WËÞLku ®n{íkÃkqðof
Mðefkhu Au yLku íkuLku MknLk fhðk{ktÚke nxe síkk LkÚke fu MknLk fhíkk nkhe síkk LkÚke.
yrLküLkk MktÞkuøkLku MknLk fhðk yux÷u {kuûkLke r÷^x{kt çkuMkðwt. yrLküLkk MktÞkuøkLkku
Mðefkh yux÷u ½kýe{kt nMkíkk nMkíkk ÃkeMkkðwt. yLku fkLk{kt ¾kuzkíkk ¾e÷kLku MknLk
fhðk. yrLküLkku MktÞkuøk yux÷u {nkrLksohkLkku {kufku. s÷Ëe {kuûku ÃknkU[ðkLke
^÷kEx. nwt {kufku Lk [qfwt. nwt íkfLku ÍzÃke ÷ô. nwt ^÷kEx{kt çkuMke òô.
4. yrLküLkku rðÞkuøk: «íÞuf yrLküLkk MktÞkuøkLku íkuLkku rðÞkuøk nkuÞ s Au. ÂMÚkrík Ãkqhe
Úkíkkt s yrLküLkku MktÞkuøk Ëqh ÚkkÞ Au. suLku yrLküLkk rðÞkuøkLkk Lkk{u yku¤¾kÞ Au.
yrLküLkk MktÞkuøkLku MknLk fhLkkh yLku íku{kt {nkrLksohk fhLkkh yrLküLkk rðÞkuøkLku
RåAíkku LkÚke yLku yuLku Wsðíkku Ãký LkÚke. yuLkk {kxu íkku yrLküLkku MktÞkuøk s WíMkð
nkuÞ Au. yrLküLkk MktÞkuøk{kt íku MknLkþe÷íkkLke ¼êe{kt íkÃkeLku {kxeLkk økku¤kLke su{
ðÄw {sçkqík ÚkÞku nkuÞ Au. ¼rð»Þ{kt ykðLkkhe rðfx yLku rðfhk¤ ÃkrhÂMÚkríkyku
{kxu íku íkiÞkh ÚkE [qõÞku nkuÞ Au. íkuLkk þÂõík yLku Mkk{ÚÞo ðæÞk yLku rðfMÞk nkuÞ
Au. yk heíku ¿kkLke sLkku yrLküLkk MktÞkuøk íku{ s rðÞkuøk{kt Ãký Ä{o æÞkLk{kt ÂMÚkh
çkLku Au yLku ykí{rník MkkÄe ÷u Au.
òu nh ÃkrhÂMÚkrík{kt Sðíkk ykðze òÞ íkku MktÞkuøkku MkkÄLkk{kt çkkÄf çkLke þfíkk LkÚke.
WËÞ{kt ykhkÄLkk yxfe síke LkÚke. fkuE Ãký «fkhLkk MktÞkuøk yLku fkuE Ãký «fkhLkk
rðÞkuøk{kt Ãký Mktðh yLku rLksohkLke MkkÄLkk fhe þfkÞ Au. yk f¤kLku nMíkøkík fhe ÷uLkkh
yð~Þ {kuûku òÞ Au.
{Lkw»Þ {¤u÷k fk{¼kuøkLkk Mkw¾Lku Akuze þfu Au yLku yuLkk îkhk ykí{rník MkkÄe þfu Au. ð¤e Ãkkuíku
WËÞ«kÃík Ëw:¾kuLku MknLk fheLku yuLkku MkËwÃkÞkuøk fheLku yu{kt Ãký f{o rLksohkLkku ÷k¼ WXkðe þfu Au. yk
fk{ Ëuðíkkyku Ãký fhe þfíkk LkÚke. {kºk {Lkw»Þ s fhe þfu Au!
ík{khk ½uh, ykurVMk{kt, MktMÚkk{kt, Vuõxhe{kt, nkux÷{kt fu yLÞ fkuE Ãký MÚk¤u
ík{khkÚke Lke[u su fkuE fk{ fhu Au yÚkðk ík{khe Mkuðk fhu Au íkuLku Lkkufh, LkkLkk fu íkwåA {kLkku
Aku íkku ík{u ®nMkf Aku. ËkMk, ËkMke fu [kfhðøkoLku n÷fk fu íkwåA Mk{sðkðk¤k ®nMkf Au,
y®nMkf LkÚke.
su ÃkkuíkkLku LkkLkk {kLkeLku yLÞ SðkuLke MkkÚku ÔÞðnkh fhu Au íku s ¾hu¾h ¿kkLke Au. ÃkkuíkkLku {nkLk
{kLkðk{kt {kuxwt LkwfMkkLk Au.
ík{u Ãkkuíku s Ëhuf fkÞo Mk{Þ Ãkh fhe þfíkk LkÚke, íkku ÃkAe ßÞkhu çkeò ÃkkuíkkLkwt fkÞo
Mk{ÞMkh fhðk{kt rLk»V¤ òÞ íÞkhu ík{u þwt fk{ íkuLkk Ãkh økh{ ÚkE òð Aku yLku ¾eòE
òð Aku?
økwýkLkwðkËLkk rð¿kkLkLku Mk{Syu. ßÞkhu ykÃkýu çkeòLkk økwýLku yku¤¾eLku íkuLkk økwýøkúk{ ¼kðÚke
økkEyu Aeyu íÞkhu Mkk{e ÔÞÂõíkLkk ½ýk økwýku ykÃkýk{kt «økxu Au.
yrhntíkLku {kLku, Ãkhtíkw yrhntík yk¿kkLku Lk {kLku, økwhwLku {kLku, Ãkhtíkw økwhw yk¿kkLku Lk {kLku yLku Ä{oLku
{kLku, Ãkhtíkw Ä{oyk¿kkLku Lk {kLku íkuLkku fkuE {ík÷çk LkÚke.
økwhwLke sÞ çkku÷u Ãký økwhwLke yk¿kk Lk {kLku íku ¾hu¾h ¼õík LkÚke, Ãkhtíkw rþ»ÞLkk ðuþ{kt
çkË{kþ Au.
15
 økwhw rþ»ÞLku ykËuþ Ãký ykÃku Au y™u yu ykËuþLkwt Ãkk÷Lk fhðkLke þÂõík Ãký ykÃku Au. su Akuzðk
ÞkuøÞ fkÞo Akuzðk íkiÞkh ÚkE òÞ Au íkuLkk fhðk ÞkuøÞ fkÞo ykÃkkuykÃk Úkðk ÷køku Au. ykðe ©Øk fheLku
ík{u Akuzðk ÞkuøÞLku Akuzðk {kxu frxçkØ çkLkku. yksu yLku yíÞkhÚke s AkuzðkLke þYykík fhe Ëku.
su MknLkþe÷ nkuÞ Au íku s Mk{¼kð hk¾e þfu Au, íku s ûk{k {køke yLku ûk{k ykÃke þfu
Au. MknLkþe÷íkkLkk økwý rðLkk Ä{oLke ykhkÄLkk ÚkE þfíke LkÚke.
MknLkþe÷ çkLÞk rðLkk Mkuðk, ðiÞkðå[, ÷ku[, rðnkh, økku[he fu ¿kkLk-æÞkLk ÚkE þfíkkt
LkÚke. MknLkþe÷ Lk nkuÞ íku Ãkrh»knku yLku WÃkMkøkkuo{kt fuðe heíku xfe þfþu? MknLkþe÷íkk
rðLkk íkÃk fuðe heíku ÚkE þfþu? Mk{òuLku MknLkþe÷íkkLkk økwý rðLkk MktÞ{ {køkuo yuf zøk÷wt Þu
[k÷e þfkíkwt LkÚke.
Xtze økh{eLku MknLk Lk fhe þfLkkhk íkuLkkÚke çk[ðk rðhkuÄe MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk fhþu yux÷u fu ®nMkk
fhþu. ykðk Sðku fXkuh yLku ¢qh Ãkrhýk{ðk¤k çkLku Au. íku{Lkk{kt SðËÞk, yLkwftÃkk yLku fku{¤íkkLkk
¼kðku «økxe þfíkk LkÚke.
MktMkkhe SðkuLke yýMk{sý, y¿kkLk, r{ÚÞkíð, fxw ðkýe, fwðíkoLk, yrðLkÞ, Lkkhksøke,
f{òuhe, ykMkÂõík, f»kkÞ, ykht¼e «ð]r¥kyku, LkkËkrLkÞík, yÄiÞo, Mkw¾þe÷íkk yLku ¼kuøke SðLk
ÃkØrík MknLk fhku. òu yk çkÄwt MknLk Lknª fhku íkku ík{khk ÃkkuíkkLkk f»kkÞ ðÄþu yLku ík{u f{òuh Ãkqhðkh
Úkþku.
ykÃkýe Mkk{u su Ãký «Mktøkku ¼òÞ, su Ãký yLkwfq¤ fu «ríkfq¤ ÃkrhÂMÚkríkykuLkwt MksoLk
ÚkkÞ, su fkuE ½xLkkyku çkLku íku ík{k{Lkku Mkns, Mkn»ko yLku Mk{íkk ¼kðu Mðefkh ÚkkÞ yuLku
fnu Au ‘MknLkþe÷íkk’.
MknLkþÂõíkLku {u¤ððk yLku rðfMkkððk ¼uË¿kkLk fhe ÷uðwt sYhe Au. nwt ykí{k Awt yLku ykí{k
yLktík þÂõíkLkku Ãkwts Au. Lkhf økrík{kt yLktíke ðuËLkkykuLku MknLk fhLkkh {khku ykí{k s Au. ynª {Lkw»Þ
¼ð{kt füku yLku Ëw:¾ku MknLk fhðk{kt nwt õÞkt fk[ku Ãkzwt Awt? yu{ rð[kheLku nMkíkk nMkíkk Ëw:¾kuLku MknLk
fhðkLkkt Au.
òu fkuE ÔÞtøk fhu, fxkûk{kt çkku÷u, ykzfíkhe heíku Mkt¼¤kðu, yÃk{kLksLkf þçËku çkku÷u, fzðkt
ð[Lk fnu, yk çkÄe ykÃkýLku f{oLkk WËÞu {¤u÷e ¼ux Au. íkuLku Mðefkhðe fu Lk Mðefkhðe íku{kt ík{u fu¤k
¾heËðk fu Lk ¾heËðk sux÷k s MðkÄeLk yLku Mðíktºk Aku. yk MðíktºkíkkLku òýku yLku {kýku. zøk÷u Lku
Ãkøk÷u yk MðíktºkíkkLkku MkËwÃkÞkuøk fhku.
òu ík{u ÃkrhÂMÚkrík yÚkðk MkkÄLkkuLkk økw÷k{ nku íkku ík{khk{kt Ä{o MkkÄLkkÚke «kÃík Úkíkwt
Mkk{ÚÞo LkÚke. MknLk fhðkLke þÂõík íkku ËhufLkk ykí{k{kt Au s, Ãkhtíkw Mk{sýÃkqðof
ykí{rníkLkk ÷ûÞu MknLk fhu íkku yu Sð rLksohkLkku ÷k¼ {u¤ðe þfu Au. ykÃkýu
MðuåAkÃkqðof, Mk{íkk ¼kðu, Mkn»ko MknLk fhðkLkwt Au. yk heíku MknLk fhkíkwt nkuÞ íkku ykÃkýu
Mkk[k yÚko{kt MðkÄeLk Aeyu. çkkfe RrLÿÞkuLke økw÷k{e{kt íkku yLktík fk¤ rðíkkÔÞku Au. yuLke
fkuE LkrðLkíkk LkÚke.
MðåAtËíkk Akuzku íkku s {wÂõík {¤þu. {kuûk {køkuo ykÃkýe {Lk{kLke [k÷íke LkÚke. ykÃkýe {kLÞíkk,
ykÃkýwt ¿kkLk, ykÃkýku yLkw¼ð fu ykÃkýwt òýÃkýwt ftE s fk{ ykðíkkt LkÚke. {kuûk{køkuo íkku yuf {kºk
rsLkk¿kk s fk{ ykðu Au. {kuûk {køkuo [k÷ðk {kxu Mkíkík yLku Mk¤tøk ykÃkýe RåAkLkku rLkhkuÄ fhðku Ãkzu
Au. yk RåAkLkk rLkhkuÄLku s MðåAtË Akuzâku fÌkku Au.
Ä{oLkwt fu MktMkkhLkwt su fkuE fk{ fhku íku{kt fkuE MkßsLk fu MktíkÃkwhw»kLku ðå[u hk¾òu. yuf ¼kELku
r{ºkku MkkÚku swøkkh h{ðk sðkLkwt níkwt. MktíkLku fÌkwt. Mktíku Mk÷kn ykÃke swøkkh h{ðk òð Aku, Ãkhtíkw 3
rËðMk swøkkh h{ku íÞkhu hkrºk¼kusLkLkku íÞkøk fhe Ëuòu. r{ºkkuLku yk ¼kE MkkÚku swøkkh h{ðkLke {ò Lk
16
ykðe. yu{Lku íkku ¾kýe-Ãkeýe-Wòýe MkkÚku swøkkh h{ðku níkku. ¼kELku Mk{òðeLku ½uh {kuf÷e ËeÄk.
¼kE swøkkhLke MkkÚku çkeS y™uf çkËeyku yLku Ëq»kýkuÚke çk[e økÞk.
MktMkkhLkkt yLku ÃkkÃkLkkt fkÞkuo fhðkLkkt nkuÞ íku{kt Ãký MkßsLkku yLku MktíkÃkwhw»kkuLku ðå[u hk¾ðkÚke ½ýk
ytþu çk[e sðkÞ Au.
yknkh þwØ nkuÞ íkku rð[kh þwØ ÚkkÞ Au yLku rð[kh þwØ nkuÞ íkku M{]rík áZ çkLku Au. su
¿kkLkð]rØ fhðk {kxu WÃkÞkuøke Au. yk WÃkrLk»kËT Mkqºk Au.
Ãkux MkkV fhku íkku hkuøk Ëqh ÚkkÞ Au yLku òu rË÷ MkkV fhkÞ íkku økwLnk {kV ÚkkÞ Au.
hMkurLÿÞLku SíkLkkh çkkfeLke [khuÞ RrLÿÞkuLku Síke þfu Au. yk heíku rsíkurLÿÞ çkLkLkkh ¢{þ: {Lk
Ãkh Ãký rðsÞ {u¤ðe þfu Au.
ÃkrhøkúnLkk çktÄLkLku òýku. Ãkrhøkún MkkiÚke ¾íkhLkkf yLku ykí{ði¼ðLkwt ¾uËkLk-{uËkLk
fhLkkh Ëku»k Au.
þhehLke ¼q¾Lku Mktíkku»kðe Mknu÷e Au. þhehLke ¼q¾ fhíkk RrLÿÞku íku{ s {LkLke ¼q¾ ¾íkhLkkf Au.
Ëhuf Mk{Þu RrLÿÞku yLku {LkLke ¼q¾Lku Ãkqhe fhðe sYhe LkÚke. su RrLÿÞkuLku ðþe¼qík ÚkELku hkøk fhu Au
íkuLkk sL{-{hý ðÄu Au. RåAkÃkqŠík {kxu su Sðku MkkÚku îu»k fhu Au íku y[qf hkuøkLkk ¼kuøk çkLku Au yLku
ytíku Ëw:¾ yLku ½kuh ÃkezkLku «kÃík ÚkkÞ Au. çknkhLkk Ëu¾kð yLku çknkhLkk ÔÞðnkh{kt yux÷k VMkkE
sEyu Aeyu fu ÃkkuíkkLkwt rník s [qfe sðkÞ Au.
MkBÞøkT ¿kkLkLkk y¼kð{kt fhðk{kt ykðíke ÄkŠ{f r¢Þkyku yLku yLkwckLkku ÃkwÛÞ-çktÄ
íkku fhkðe ykÃku Au, Ãkhtíkw íku ykhkÄLkkLkk {q¤ ÷k¼ ‘f{o rLksohk’ MkwÄe ÃknkU[kíkwt LkÚke.
MktMkkhLkk ÷kufku ÃkkMku Zøk÷kçktÄ rðrðÄ «fkhLke Mk{MÞkyku Au. yk Mkðo Mk{MÞkykuLkwt Mk{kÄkLk Au
{kºk økwhwsLkku ÃkkMku.
Ãkrhøkún yLku ÷ku¼ Mkt¿kkÚke Aqxðk {kxu ËkLk ykÃkðwt òuEyu. yuðe ÔÞÂõíkykuyu ykÃku÷wt ËkLk ©uc
økýkÞ su{Lku ËkLk ykÃkðkÚke íku{Lke ®[íkk Ëqh ÚkkÞ. ykðk sYrhÞkík{tË ÔÞÂõíkyku ÃkhuþkLkeÚke {wõík
Úkíkk íku ÃkkÃkÚke {wõík ÚkkÞ Au yLku Ä{o {køkuo ykøk¤ ðÄe þfu Au.
ßÞkhu {Lk, ð[Lk yLku fkÞk{kt Mkh¤íkk ykðu Au íÞkhu þw¼ Lkk{ f{oLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
Mkh¤íkk yux÷u rsLkk¿kkLku yLkwfq¤ rð[kh, ðkýe yLku «ðíkoLk. rsLkk¿kkLku «ríkfq¤ yLku
rðhkuÄe {Lk, ð[Lk íku{ s fkÞkLke «ð]r¥kLku ð¢íkk fnu Au. {Lk, ð[Lk yLku fkÞkLke ð¢íkkLku
fkhýu yþw¼ Lkk{ f{oLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
çkeòLke ¼q÷ ÚkE òÞ íkku {kV fhe Ëku. {kV fhðk{kt rð÷tçk Lk fhku, rð[khðk Lk çkuMkku. yuðe fkuE
¼q÷ nkuíke s LkÚke su {kVeLku Ãkkºk Lk nkuÞ. ÃkkuíkkLke ¼q÷ ÚkkÞ íkku ¼q÷Lku Mðefkhe ÷ELku ¼q÷Lkwt «kÞrùík
fhe ÷ku. rsLkþkMkLkLkk yk þkïík rLkÞ{Lku òýku y™u íkuLkwt ÞÚkkÚko Ãkk÷Lk fhku. yk Mkh¤íkk Au.
{LkLke [t[¤íkkLkwt MkkiÚke {kuxwt fkhý ykt¾kuLke [t[¤íkk Au. ykt¾ku yufkøkú çkLku yÚkðk ykt¾kuLke
økwrÃík fhkÞ íkku {Lk íkqíko s ÂMÚkh çkLku Au. {LkLku ðþ{kt fhðk {kxu RrLÿÞkuLku ðþ fhku. íku{kt Ãký Mkki
«Úk{ [ûkw RrLÿÞLku ÂMÚkh fhku.
{Lkw»Þ ¼ðLkwt MkkiÚke {wÏÞ yLku {n¥ðLkwt fk{ ÃkkuíkkLkk ykí{kLke hûkk fhðkLkwt Au.
ykí{kLke hûkk ykí{kLkk økwýkuÚke ÚkkÞ Au. yux÷u ykí{kLkk økwýkuLku «økx fhðk,
ykí{økwýkuLku rðfrMkík fhðkLkwt fk{ fhðkLkwt Au. «{kË AkuzeLku y«{kË{kt ykððwt, f»kkÞku
AkuzeLku Mk{¼kð{kt ykððwt, yðúík{ktÚke ðúík Ãkå[fT¾ký{kt ykððwt yu s ykí{kLke hûkk Au.
ykí{kLkk økwýkuLke ½kík fhLkkh {kun, hkøk-îu»k, f»kkÞku yLku rð»kÞkuLke ykMkÂõík Au. ®nMkk, sqX,
[kuhe, yçkúñ yLku ÃkrhøkúnÚke ykí{k ÷qtxkÞ Au. yk çkÄk þºkwykuÚke ykí{kLku çk[kððku íku ykí{kLke
Mkwhûkk Au. ¿kkLk, ËþoLk, [krhºk yLku íkÃkLke ykhkÄLkkÚke ykí{kLke hûkk ÚkkÞ Au.
17
 ßÞkt økwýkuLkku Mk{qn Au, íÞkt Mkt½ Au. ÃkhMÃkhLkk økwýku yLku rðþu»kíkkykuLkku ÷k¼ ÷E yufçkeòLku
MknÞkuøke çkLke {kuûk {køkoLke Þkºkk fhðk{kt ykðu Au.
{¤u÷k {Lk, ð[Lk, fkÞk yLku ÄLk YÃke ÷ÂçÄykuLkku Mkt½Mkuðk{kt Mkíkík MkËwÃkÞkuøk fhíkk
hnuðwt òuEyu.
yLktíkkLkwçktÄe ¢kuÄ, {kLk, {kÞk yLku ÷ku¼ yu [khu Þ f»kkÞku òÞ ÃkAe r{ÚÞkíð xfíkwt LkÚke. ykí{k
yLku ykí{rníkLke WÃkuûkk nkuðe, ykí{kLke yLku ykí{ykhkÄLkkLke yYr[ nkuðe, fk{¼kuøk øk{ðk yLku
MktMkkh{kt hk[ðwt yu yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞ Au.
fkuE ÔÞÂõík ÃkkMku ðkhtðkh sðk Aíkkt íku òu æÞkLk Lk ykÃku íkku yuðwt Mk{òÞ fu íkuLkk {Lk{kt
ykÃkýk «íÞu ftEf ¾xkþ Au, îu»k Au fu Ëw¼koð Au. yu s heíku ykÃkýu {kºk ÃkqËTøk÷ íkhV s
æÞkLk ykÃkeyu Aeyu yLku ykí{k íkhV rçk÷fw÷ òuíkk s LkÚke. ykí{kLke yk «fkhLke
WÃkuûkkLku s ¼økðkLku yLktíkkLkwçktÄe ¢kuÄkrË f»kkÞ fÌkk Au.
ßÞkhu çkÄk yLkwfq¤ ÚkELku ðíkuo Au, ík{khe MkkhMkt¼k¤ hk¾u Au, ík{khe yk¿kk Ãkk¤u Au yLku
RåAkykuLke ÃkqŠík fhu Au, ík{khe Mkuðk fhu Au yLku çkÄe heíku ík{khwt æÞkLk hk¾u Au íÞkhu íkkuu çkÄk þktík{qŠík
çkLkeLku hne þfu Au, Ãkhtíkw ßÞkhu yÃk{kLk fhu, ík{khe Mkuðk Lk fhu, yk¿kk Lk Ãkk¤u, æÞkLk Lk hk¾u yLku
ík{khe WÃkuûkk fhu íÞkhu Ãký þktík hnu íkuLku Mk{íkk{qŠík fnu Au.
ykí{kLkku sL{ íkku íÞkhu ÚkÞku økýkÞ ßÞkhu ykÃkýu ykí{kLku Mkkhe heíku Mk{S ÷Eyu Aeyu.
ÃkwËTøk÷ ÃkwËTøk÷Úke ík]Ãík ÚkkÞ Au, Ãkhtíkw ykí{kLke ík]rÃík íkku ¿kkLkÚke s ÚkkÞ Au.
þheh ÃkwËTøk÷ Au. {kxu íkuLku ÃkwËTøk÷Lke sYh Au. þhehLku sYhe ÃkkiËTøkr÷f yknkh Mk[uík nkuðkLke
fkuE s ykð~Þfíkk LkÚke. y[uík yknkhÚke [k÷e þfu Au. íkku ÃkAe þk {kxu SðÞwõík yknkh ¾ðzkðku
Aku? Mk[uíkLkku íÞkøk fhku. ßÞkhu ykÃkýk {kU{kt fu Ãkux{kt sE yufurLÿÞ Sð {hu Au íÞkhu íkuLkk hkøk-
îu»kLkk Ãkh{kýw ykÃkýk þheh MkkÚku òuzkÞ Au yLku íku hkuøk WíÃkLLk fhu Au.
ßÞkt MkwÄe SðLku rLks økwýkuLkwt ¿kkLk Úkíkwt LkÚke, rLksøkwýku «íÞu ykf»koý Úkíkwt LkÚke, íÞkt MkwÄe íkku íku
ÃkwËTøk÷ku{kt s VMkkÞu÷ku hnu Au.
¿kkLk rðLkk ÄkŠ{f ÔÞÂõík Ãký ykæÞkÂí{f {køkuo rðfkMk fhe þfíke LkÚke. ykÃkýu Mkki
«Úk{ ¿kkLke çkLkðkLkwt Au.
fkuE ftEf Mkk[wt ¾kuxwt fne Ëu íkku ík{u þk {kxu yu þçËkuLku Ãkfzku Aku? Sð ÚkELku ÃkwËTøk÷Lku Ãkfzðk{kt
znkÃký fu þkýÃký LkÚke. ¿kkLk yLku Mk{sýLkk y¼kðLku fkhýu yk Mk{MÞk MkòoÞ Au. þçË-¼k»kk íkku
ÃkwËTøk÷ Au.
þçËLku ÃkfzðkÚke þçË Ãký Ãkrhøkún çkLke òÞ Au yLku Ãkrhøkún íkku ÃkkÃk Au yLku ÃkkÃk íkku SðLku
Ãkkzðk yLku ÃkAkzðkLkwt s fk{ fhu Au.
MktMkkhLkk ÷kufkuLke ðkýeLku òýku yLku Akuzku, çk[e sþku. ¼økðkLkLke ðkýeLku òýku yLku Mðefkhku,
íkhe sþku.
nwt yýknkhe ykí{k Awt. rMkØ ¼økðkLkLkku ykí{k yýknkhe Au yuðku s yýknkhe nwt
Ãký Awt. Lkðfkhþe, ÃkkuhMke fu WÃkðkMkkrË Ëhuf íkÃkMÞk{kt ykðwt ®[íkLk 10-12 fu ðkhtðkh
Úkðwt òuEyu fu nwt yýknkhe Awt yLku {khu {khk yu MðYÃkLku «kÃík Úkðwt Au. {khu {khk þwæÄ,
rMkæÄ Mk{kLk yýknkhe MðYÃkLku «økx fhðwt Au. yknkh þheh {kxu Au. {khu yknkhLke
sYh LkÚke. òu íkÃkMÞk ËhBÞkLk yk ¼kð íkÃkMÞk LkÚke íkku fhu÷e íkÃkMÞk yu {kºk ÿÔÞ r¢Þk
ÚkE sþu. Ãkhtíkw íkuLkk îkhk rLksohk Lkrn ÚkkÞ.
ËkuhzkLku MkkÃk Mk{SLku Ãkfzku fu Lkk Ãkfzku fkuE Vhf LkÚke Ãkzíkku, Ãkhtíkw MkkÃkLku Ëkuhzwt Mk{SLku Ãkfze
÷uþku íkku yrník Úkþu yu Lk¬e Au. Sðu rð»kÞ yLku f»kkÞkuLku þhý¼qík {kLkeLku Ãkfzâk Au. yuLkk fkhýu
18
s Sð Ëwøkorík{kt sELku Ëw:¾kuLku ¼kuøkðe hÌkku Au. SðLku {kxu ÃkwËTøk÷ yu MkkÃkÚke Ãký ¼Þtfh Au. su{
su{ ÿÔÞ ÷k¼ ÚkkÞ Au íku{ íku{ ÷ku¼ (¼kð hkuøk yÚkðk ¼ð hkuøk) ðÄíkku òÞ Au. ÷k¼Úke ÷ku¼Lke
ð]rØ ÚkkÞ Au. Ãknu÷kt ftEf sYrhÞkík nkuÞ Au. sYrhÞkík Ãkqhe ÚkE økE. sYrhÞkík Ãkqhe ÚkðkLke MkkÚku s
Lkðe ík]»ýk yux÷u fu Lkðwt {u¤ððkLke RåAk òøku Au. yk RåAk Lkðku yMktíkku»k Q¼ku fhu Au. sYrhÞkík
Ãkqhe ÚkðkLkk ykLktËLku rALLk r¼LLk fhe Lkk¾u Au. Sð VheÚke ÃkuËk ÚkÞu÷e yMktíkku»kLke ykøk{kt þufkðk
÷køku Au. yk ÷k¼ yLku ÷ku¼Lkk [¢Lku rð»k[¢ fÌkwt Au. òu Sð Mk{su Lkrn íkku yk rð»k[¢ SðLkLkk
ytík MkwÄe [k÷íkwt hnu Au yLku SðLku çkk¤íkwt, þufíkwt, ËÍkzíkwt, {khíkwt hnu Au. Auðxu Ëw:¾, Ãkezk yLku
yMktíkku»kÚke çk¤íkku Mk¤økíkku yk Sð Ëwøkorík{kt VUfkE òÞ Au.
yk rð»kÞ[¢Lku ¼uËðkLke íkhfeçk þe Au? íkk¤kLku çktÄ fhðkLke su [kðe Au íku s [kðeÚke íkk¤wt ¾w÷e
Ãký þfu Au. ßÞkt çktÄ Au íÞkt s {wÂõík Ãký Au. ßÞkt yk©ð Au íÞkt s Mktðh Au. ßÞkt Ëw:¾ Au íÞkt s
Mkw¾ Au. {kºk rËþk çkË÷ðkLke sYh Au. ÷k¼Úke ÷ku¼ ðÄu Au. íkku íÞkøkÚke Mktíkku»k ðÄu Au. ÿÔÞÚke fhu÷ku
íÞkøk yLkkMkÂõík{kt ð]]rØ fhu Au yLku yk ðÄw yLkkMkõík çkLku÷ku Sð ðÄw íÞkøk fhðk «ð]¥k yLku Mkûk{
çkLku Au. yk heíku rð»k[¢Lku MÚkkLku y{]ík[¢Lke MÚkkÃkLkk ÚkkÞ Au. ÷ku¼Lkk MÚkkLku Mktíkku»k ykðu Au. Mktíkku»k
Mkw¾ËkÞe Au. SðLku nðu rð»k[¢ íku{ s y{]ík[¢ yu çkLLkuLke yLkw¼qrík ÚkE òÞ Au.

ÃkwÛÞðkýe{kt ½xkzku
Ãkwhw»kkÚko 18 ÷k¼ ðíko{kLk{kt
¢{þ: ¼ð{kt ðÄkhku
ÃkkÃkLkwt MkuðLk ÃkwÛÞLkku
Ëwøkorík{kt Wíkkhku yLku
ÃkkÃkLkku çktÄ WËÞ
¼ð ¼ú{ýLke ¼ux
ÃkkÃkLke ð]rØ
÷ku¼
yMktíkku»kLkwt Ëw:¾, yntfkh
yLku ykMkÂõíkLke ð]rØ

Ä{oLkku Ãkwhw»kkÚko íÞkøk ðíko{kLk{kt ÃkwÛÞLkku Lkðku çktÄ

18 ÃkkÃkÚke ÃkkÃkf{oLke ÃkwÛÞLke ð]rØ
rLkð]r¥k ÃkwÛÞLkku rLksohk
çktÄ ÃkkÃkÚke ¢{þ: ¼ð{kt ½xkzku
rLkð]r¥k Mktíkku»k ËwøkoríkLkk LkËkðk yLku
Lk{úíkk yLku yLkkMkÂõíkLke ¼ðfrèLke ¼ux
ð]rØ
¼økðkLk ykÃkýLku ÷k¼ yLku ÷ku¼ð]rØLkk MÚkkLku íÞkøk yLku Mktíkku»kð]rØ yÚkðk íÞkøk yLku
yLkkMkÂõíkð]rØLkk {køkuo ykððkLkwt yk{tºký ykÃku Au. ykÃkýu Mkw¾e Úkðwt Au íkku Mk{Syu fu ÷k¼, ÷ku¼
yLku ¼kuøkLku AkuzeLku íÞkøk, Mktíkku»k yLku íkÃkLkk {køkuo ykððwt s òuEþu. ¼kuøk zqçkkzþu, íkÃk íkkhþu, ÷k¼
¼{kðþu, íÞkøk Wøkkhþu.
Ëuð, økwhw yLku Ä{o Ãkh rðïkMk fhðku sYhe s Au, Ãkhtíkw òu MðÞt Ãkh rðïkMk Lk fÞkuo,
MðÞtLke ©Øk Lk ÚkE íkku þwt VkÞËku?
çkeò ík{khe MkkÚku fuðku ÔÞðnkh fhe hÌkk Au yu {kºk òuðkLkwt yLku òýðkLkwt Au, Ãkhtíkw yuLke ®[íkk
fhðkLke LkÚke. Ä{oík¥ð ykÃkýLku yu þe¾ðu Au fu ík{khu çkeò MkkÚku fuðku ÔÞðnkh fhðkLkku Au.
Sð ík¥ðLkwt sux÷wt ðÄw ¿kkLk nþu ykÃkýu íkux÷k ðÄw ÍzÃkÚke ySðÚke y÷øk Úkíkk sEþwt. ðMíkw
{kºk ðMíkw Au. ðMíkwLkku MkËwÃkÞkuøk fhðkLkku Au. yk ðMíkwLkku MkËwÃkÞkuøk fhíkk Ãknu÷k, fhíke ð¾íku íku{ s
fhe ÷eÄk ÃkAe yu ðkíkLkwt Mkíkík M{hý hk¾ðkLkwt Au fu nwt yuf y÷øk ÿÔÞ Awt yLku íku yk á~Þ søkíkÚke
19
r¼LLk Au. þheh sz Au. þheh{kt hnu÷ku ykí{k [uíkLk Au. ®f{ík ykí{kLkk ¼kðkuLke Au. þhehLku
ÃkwËTøk÷Lkk rLkÞ{ku ÷køkw Ãkzu Au. ykLke Ÿze Mk{sý Lkrn {u¤ðe nkuÞ íkku SðLk «íÞu MÃküíkk Lkrn
ykðu. ¾kuxe Mk{sýLkk fkhýu ¾kuxk rLkýoÞku ÷uðkþu yLku Sð ÃkkuíkkLkk fkÞo{kt MkV¤íkkLku «kÃík ÚkE
þfþu Lkrn.
çknkhÚke çkÄkLke MkkÚku hnuðkLkwt Au, çkÄkLke MkkÚku òuzkðkLkwt Au yLku çkÄkLke MkkÚku MknÞkuøk
yLku Mkw{u¤ fhðkLkku Au. ßÞkhu ytËhÚke ÃkkuíkkLke MkkÚku, ÃkkuíkkLkk økwýkuLke MkkÚku, ÃkkuíkkLkk {køko
WÃkh yLku ÃkkuíkkLkk ÷ûÞLke MkkÚku hnuðkLkwt Au. yk f÷k þe¾ðe Ãkzþu. ykLku SðLkf÷k fnu
Au. søkíkLke f÷kyku yLku fkiþÕÞku þe¾ðkÚke Mkw¾e çkLkkíkwt LkÚke. Ä{of÷k yLku SðLkf÷k
ykðzu íkku s Mkw¾e ÚkE þfkÞ Au.
suLku ÃkkuíkkLke MkkÚku hnuíkk ykðze òÞ Au íkuLku çknkh fkuELke MkkÚku hnuðk{kt íkf÷eV Úkíke LkÚke. íkuLku
{kxu nðu þºkw Ãký Ãkh{ WÃkfkhe çkLke òÞ Au. íku «ríkfq¤ ðMíkw, ÔÞÂõík íku{ s ÃkrhÂMÚkríkykuLke ðå[u
Ãký ykLktËÃkqðof hne þfu Au yLku ÃkkuíkkLkwt ykí{rník MkkÄe ÷u Au.
ykí{k îkhk ykí{kLku ykí{k{kt ÂMÚkh yLku ÂMÚkík fhðku yu s rLkùÞ Mkk{krÞf Au. ykí{kLkk yk
Ãkwhw»kkÚko rðþu»kLku MkBÞfT Ãkhk¢{ fnu Au. íkeÚkOfh ¼økðtíkkuyu yux÷k s {kxu ‘Mkk{krÞf þwt Au?’ Lkk
W¥kh{kt ‘ykí{k s Mkk{krÞf Au’ yu{ fÌkwt Au.
Ä{o fkÞkuo{kt þÂõík Lk ÷økkðe þfkÞ yu SðLkwt ðeÞkOíkhkÞ f{o Au. Ä{o MkkÄLkk{kt íku{ s
Ä{oLkk LkkLkkt LkkLkkt yLkwckLkku{kt WíMkkrník hnuðkÚke ytíkhkÞ f{o íkqxu Au. su Sðku Ä{o
fkÞo{kt þÂõík Vkuhðe hÌkk Au íku{Lku hkufðk, íku{Lkk fk{{kt çkkÄk Lkk¾ðe fu yz[ýku Q¼e
fhðe íku ytíkhkÞ f{o çktÄLkLkwt fkhý Au.
yknkhLkk rLkr{¥ku yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞkuLkwt MkuðLk ÚkE þfu Au. {kºk þhehLke þÂõík ðÄkhðkLkk ÷ûÞu
y¼ûÞLkwt MkuðLk Úkíkwt nkuÞ íkku yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞ nkuE þfu Au. ‘{ã-{ktMkLkk MkuðLk {kºkÚke Lkhf’ yuðwt
fnuðwt Xef LkÚke. ðkMíkrðfíkk{kt ‘y¼ûÞ MkuðLkÚke Lkhf’ yu{ fnuðwt ðÄw ÞkuøÞ Au. su{ yknkh{kt
SðkuíÃkr¥k ðÄw, ykht¼ Ãkrhøkún ðÄw íku{ SðLke Lkhf{kt sðkLke Mkt¼kðLkk ðÄw hnu Au.
yknkhþwrØLkk y¼kð{kt ytËh íku{ s çknkhLke yLkuf çke{kheyku {kÚkwt ô[fðk ÷køku Au.
¼økðkLku hkøkLku Mkkhku LkÚke fÌkku. hkøkLku Mkkhku {kLkðku yu yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞLkku s
«fkh Au. ¼kusLk fhíkk hkS hkS ÚkE sðwt yu Ãký yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞLkku s yuf rð¼køk
Au.
Ëhuf íkeÚkOfhLkk þkMkLk{kt ÃkqAkÞu÷ «&™ : ykx÷k çkÄk MkkÄwyku{kt Mkðo©uc MkkÄw fkuý? ¼økðkLk
{nkðehLkk 14000 MkkÄwyku{kt ¼økðkLku ÄLLkk yýøkkhLku MkkiÚke ô[k MÚkkLku rçkhkrsík fÞko Au. ÄLLkk
yýøkkhu þheh yLku MktÞ{Þwõík SðLk yu çkLLku{ktÚke MktÞ{Þwõík SðLkLke ÃkMktËøke fhe.
òu fkuE Sð MðkËLkku, hMkLkku fu yknkhLke ykMkÂõíkLkku íÞkøk Lk fhu, Ãkhtíkw {kºk yêkE, Mkku¤¼ÚÚkw
fu {kMk¾{ý yu{ {kuxe íkÃkMÞk ð»ko{kt yuf ðkh fhe ÷u íkku þwt VkÞËku? rLkíÞ MktÞ{Ãkqðof ÞkðíkTSðLk
ÃkÞOík þwt ík{u fkuE Ãký «fkhLkk íkÃkLku ytøkefkh fheLku Ãkk¤ðk {kxu frxçkØ çkLÞk Aku? þwt ík{Lku
MðuåAkÃkqðof ykðkt yLkwckLkku{kt òuzkðwt øk{u Au? þwt ík{u ík{khk hkuStËk SðLk{kt Lkðfkhþe, ÃkkuhMke
yÚkðk LkkLkk LkkLkk ð]r¥k MktûkuÃk yLku hMk ÃkrhíÞkøk suðk íkÃk fhíkk hnku Aku? íkÃk fhðkLke Yr[ Ähkðku
Aku?
òu ykðe Yr[ Lk Úkíke nkuÞ íkku Mk{sðwt fu ykÃkýu nsw MkwÄe r{ÚÞkíð AkuzeLku MkBÞøkT ËþoLk {u¤ððk
MkwÄe ÃknkU[e þõÞk LkÚke. Mk{òuLku ykÃkýku «ÞíLk ðMºkku ÃknuÞko ðøkh s yk¼q»kýku Ãknuhðk suðku Au.
ykÃkýu yuLkk fkhýu nkMÞkMÃkË s çkLkðkLkk.

20
 MktMkkh{kt Ëu¾kËu¾eÚke Mkw¾Lkkt MkkÄLkku ¼uøkkt fhu yÚkðk çkeòLke ÃkkMku hnu÷e {kuxhøkkze
òuELku rð[khu fu nwt Ãký ykðe {kuxh ÷kðeþ. nwt ftE íkuLkkÚke f{ LkÚke. ykðwt rð[khðwt íku
yLktíkkLkwçktÄe f»kkÞ Au.
çkeòLku Ä{o MkkÄLkk fhíkk òuELku ykLktrËík Úkðwt yu MkBÞøkTárü SðLkwt ÷ûký Au. Mkwf]íkLke
yLkw{kuËLkk fhðe íku ©uc Au. çkeòLkwt ¼kusLk òuELku yLkw{kuËLkk fhe þfkÞ, Ãkhtíkw yLkw{kuËLkk fhðkÚke
su{ ykÃkýwt Ãkux ¼hkíkwt LkÚke, Ãkux íkku íÞkhu s ¼hkÞ ßÞkhu Sð òíku ¾kÞ. yk Mk{SLku ykÃkýu òíku
Ä{oLke ykhkÄLkk{kt òuzkE sEyu.
çkÄk Sðku{kt økwýku nkuÞ Au yLku íkuLke MkkÚku Ëku»kku Ãký nkuE þfu Au. òu ík{khe Lksh{kt {kºk
çkeòLkk Ëku»kku s ykðu íkku yLktíkkLkwçktÄeLkk f»kkÞku nkuðkLke Mkt¼kðLkk hnu Au.
‘ykÃkýu çkeòLke ¼q÷kuLku MkwÄkhðk yLku Ëku»kkuLku Ëqh fhðk{kt ÃkhkÄeLk Aeyu, Ãkhtíkw
ykÃkýe ¼q÷kuLku MkwÄkhðk{kt yLku Ëku»kkuLku Ëqh fhðk{kt MðkÄeLk Aeyu.’ yk Mkqºk òýeLku íkuLke
áZ ©Øk fheyu. yk MkqºkLku SðLk{kt ðýe ÷Eyu yLku ¢{þ: ykÃkýe ¼q÷kuLku MkwÄkhðkLkk
yLku Ëku»kkuLku Ëqh fhðkLkk fkÞo{kt ÷køÞk hneyu.
¼økðkLk Vh{kðu Au fu {Lk ðøkh fkuE Ãký Sð MkBÞøkTËþoLk Ãkk{e þfu Lkrn. ykÃkýLku {Lk íkku
{¤e økÞwt Au. nðu {LkLkku WÃkÞkuøk õÞkt ÚkE hÌkku Au? xeðe òuðkÞ Au, AkÃkkt ðt[kÞ Au, {kuçkkE÷ Ãkh
ðkíkku ÚkkÞ Au. ¿kkLkesLkku ykÃkýLku Mk{òðu Au fu nu Sð, ykðkt çkÄkt ykht¼Lkkt fkÞkuo fhðk fhíkk íkkhk
{kxu yu ©uÞMfh Au fu íkwt {LkLkku MkËwÃkÞkuøk fheLku {LkÚke þw¼ rð[khku fhu, Ä{oLkkt yLkw»XkLkku{kt {LkLku
òuzu. rËðMk{kt yuf f÷kf {kxu Ãký þw¼ rð[khku fheþ íkku Mkðo Sðku MkkÚku ykí{eÞíkk MkÄkþu,
¼kðrðþwrØ Úkþu. suLkk îkhk þheh íku{ s {LkLkk yLkuf hkuøkku Ëqh ÚkkÞ Au.
Mkíkík ®[íkðku fu Mkðo SðkuLkwt rník ÚkkÞ, fÕÞký ÚkkÞ. Mkíkík rð[khku fu yLÞ SðkuLkk rník, ©uÞ yLku
fÕÞkýLkk fkÞkuo{kt nwt fuðe heíku Mkn¼køke çkLke þfwt. ßÞkhu yk {kxu fkuE íkf Q¼e ÚkkÞ íÞkhu ykLktË
yLku WíMkkn¼uh íkfLku ðÄkðe ÷Ÿ.
{khe ¼q÷ Lk nkuðk Aíkkt íku nwt {khk ÃkkuíkkLkk Ãkh ÷E ÷Ÿ íku ©uc Au. f{oLkk ¾kíkk
[kuõ¾k fhðk {kxuLkku yk s ©uc WÃkkÞ Au.
MðÞtLkk Ëku»kku Ëqh fhku, Ëw:¾ òíku s síkkt hnuþu. Ëku»kkuLkk MkuðLkÚke çk[ðk Ãkh s Ëw:¾{wÂõík ÚkE
òÞ Au.
yø÷kLk ¼kðÚke, WíMkkn yLku ykLktËÃkqðof [íkwŠðÄ Mkt½Lke Mkuðk yu f{kuoLke {nkrLksohkLkwt fkhý Au.
{kxu MkuðkLkwt Ëhuf fkÞo ÃkkuíkkLkwt Mk{SLku, «MkLLkíkkÃkqðof, yø÷kLk ¼kðu yLku nkUþu nkUþu fhðwt.
MkuðkLkk fkÞoLku {sçkqheLkk fkhýu {kÚku ykÔÞwt Au {kxu, ø÷kLk ¼kðu yLku yLkwíMkknu fhðk{kt
f{orLksohk LkÚke.
MktMkkh{kt ¼hÃkqh hkøk-îu»kÚke Þwõík SðkuLku íku{Lke y¬zkEÚke Akuzkððk yLku íku{Lke
MkkLk Xufkýu ÷kððk íkeÚkOfh rMkðkÞ yLÞ fkuELkwt økswt LkÚke. íkeÚkOfh ¼økðkLk s [íkwŠðÄ
Mkt½Lke MÚkkÃkLkk fheLku SðLku {kxu Mkw¾-þktríkLkk {køkoLke «YÃkýk fhe þfu Au. yLÞ fkuE{kt
ykðwt Mkk{ÚÞo nkuíkwt LkÚke.
Ãk]ÚðefkÞ, yÃkfkÞ, íkuWfkÞ, ðkWfkÞ, ðLkMÃkríkfkÞ yLku ºkMkfkÞ yu AfkÞ Sð Au yLku yk
AfkÞLkk SðkuLkk ykht¼ (®nMkk) rðLkk {khwt SðLk xfe þfu Lkrn. yk AfkÞLkk SðkuLkk çkr÷ËkLkÚke s
{Lku SðLk {¤u Au. nðu nwt {LkÚke yux÷wt íkku ®[íkðwt fu ßÞkhu yLÞ SðkuLkk «kýkuLkk çkr÷ËkLkLke sYh
Ãkzu Au íkku nwt yÕÃk{kt yÕÃk ykht¼Úke Sðe þfkÞ íkuðe SðLkþi÷e yÃkLkkðwt. AfkÞLkk SðkuLkku MkkiÚke
ykuAku ykht¼ ÚkkÞ yu «{kýu Sðwt. {khk {kusþku¾, y¿kkLk, {kun yLku çkuæÞkLkÃkýkLku fkhýu yk

21
rLkËkuo»k SðkuLke ®nMkk Lk ÚkkÞ yuLkwt íkku æÞkLk hk¾wt. {khk SðLk{ktÚke yLkÚkofkhe yLku rçkLksYhe ík{k{
®nMkkLku íkku Ëqh s fhe ËŸ.
çkeS yÃkuûkkÚke òuEyu íkku ßÞkhu ykx÷k çkÄk SðkuLkk çkr÷ËkLkÚke {Lku SðLk «kÃík ÚkkÞ Au, íkku
ÃkAe yu Sðku {khk fux÷k çkÄk WÃkfkhe çkLÞk økýkÞ? yu SðkuLkk çkr÷ËkLkLkku þwt çkË÷ku [qfðe þfkÞ?
nwt yuðwt þwt fhwt suÚke yu SðkuLkk {khk Ãkh ÚkÞu÷k WÃkfkhLkwt Éý [qfðe þfkÞ?
íkeÚkOfh ¼økðtíkkuyu yu çkË÷ku [qfððkLkku WÃkkÞ çkíkkðíkk fÌkwt Au, nu Sð, íkwt yÞkuøke çkLke ò.
®nMkkLkkt MkkÄLkku (þMºkku) yuðkt {Lk, ð[Lk yLku fkÞkÚke {wõík çkLkeLku y®nMkf yuðku ykí{k çkLke ò.
þkïík fk¤ MkwÄe íkwt AfkÞLkk SðkuLku y¼ÞËkLk ËuLkkh rMkæÄLkku ykí{k çkLke ò.
òu íkwt AfkÞ SðkuLkku y¼ÞËkíkk çkLke sEþ íkku íkkhk SðLkLku xfkððk ÚkÞu÷e ®nMkk MkkÚkof økýkþu.
yk {kxu íkkhk ÷ûÞLku çkË÷e Lkk¾. {kuûkLkk ÷ûÞu SððkLke þYykík fhe Ëu. ðíko{kLk{kt ÚkE hnu÷e
®nMkkLke ÃkkA¤ òu ykðwt WËk¥k ÷ûÞ nþu íkku yu ®nMkk nkuðk Aíkkt íkwt ‘yÕÃkkht¼e ©kðf’ økýkEþ. íkkhwt
ÓËÞ yLkwftÃkkÞwõík çkLkþu. AfkÞLkk Sðku MkkÚku íkkhe ykí{eÞíkk MkÄkþu. íkwt AfkÞLkk SðkuLkku hûkf
fnuðkEþ yLku ¼rð»Þ{kt íkwt AfkÞLkk SðkuLkku LkkÚk çkLkðk {kxu ÞkuøÞ W{uËðkh økýkEþ. [íkwŠðÄ
Mkt½Lkk ºkeò yLku [kuÚkk ½xf íkhefu ©kðf yLku ©krðfkyku ÃkkuíkkLkk SðLkrLkðkon {kxu AfkÞLkk SðkuLkku
ykuAk{kt ykuAku ykht¼ ÚkkÞ yu {kxu ¾qçk MkkðÄkLk çkLku, fk¤S ÷u, ®[íkLk fhu yLku Mkk[k yÚko{kt
yLkwftÃkkðkLk yLku yÕÃkkht¼e çkLku. AfkÞLkk SðkuLke ËÞk yux÷u s þktrík yLku Mk{krÄ. y®nMkk yux÷u
s Mkw¾. y®nMkk yux÷u s Mk{íkk yLku SðËÞk yux÷u s ðeíkhkøkíkk. ÃkkÃkhrníkíkk yux÷u ðeíkhkøkíkk
yLku ðeíkhkøkíkk yux÷u ÃkkÃkhrníkíkk. y®nMkk yux÷u Mk{íkk yLku Mk{íkk yux÷u rLk»ÃkkÃkíkk.
AfkÞLke ËÞk{kt {kuûkLkk Mkw¾Lku swyku. AfkÞLkku ykht¼ x¤þu yux÷u þktríkLkk ÄkuÄ ðnuþu. ykÃkýu
AfkÞLkk ykht¼Úke yxfeyu yLku ykí{kLkk Mkw¾Lke yLkw¼qrík fheyu. «{kËLkk fkhýu Ëw:¾ ykðu Au.
y«{kËÚke Ëw:¾ Lkü ÚkE òÞ Au. ðMíkw (sz, ÃkwËTøk÷)Lkk ¼kðku{kt Sððwt íku s «{kË Au. ykí{kLkk
rníkLkk ¼kðku{kt hnuðwt íku y«{kË Au. ¿kkLk nkuðwt y÷øk Au. ¿kkLk ÚkÞk ÃkAe ¿kkLkLkk ¼kðku{kt SððkLkwt
Au. ykí{rníkLke ¼kðLkkÚke ßÞkhu ¿kkLkLkk ¼kð r¢Þk{kt YÃkktíkrhík ÚkkÞ íÞkhu s rLksohk ÚkkÞ Au yLku
¼ðÃkkh Qíkhe þfkÞ Au.
ík{u fkuELku ðMíkw fu Mk{Þ ykÃkku íkku Ãký Mkk{uðk¤k «MkLLk Úkþu s yuðe fkuE økuhtxe LkÚke,
Ãký fkuELku «MkLLkíkk ykÃkku íkku «MkLLk Úkþu s. «MkLLkíkkLkk [kh þºkwyku Au yuLku yku¤¾e
÷Eyu. (1) ðkýeLkku rLkøkún : r{ík¼k»ke çkLkku. ðkýe {ÞkorËík Lkrn nkuÞ íkku «MkLLkíkk Lkrn
s¤ðkÞ. çkLku íkux÷wt ykuAwt çkku÷ku. «u{Ãkqðof, Ãkqhe «MkLLkíkk MkkÚku, yufkøkú r[¥ku, Mk{íkkÃkqðof
yLku yufktík f{orLksohkLkk nuíkwÚke çkeòLku Mkkt¼¤ku. «MkLLkíkkÃkqðof Mkkt¼¤ku. (2) MktÃkr¥kLkku
Mktøkún : sYh fhíkk yrÄf MktÃkr¥k Lk hk¾ku. ðÄkhkLke MktÃkr¥k ík{Lku «MkLLkíkk {u¤ððk{kt
yLku xfkððk{kt çkkÄk YÃk çkLkþu. (3) ÔÞÂõík «íÞu Ãkqðoøkún : fkuE Ãký ÔÞÂõík Mkk{u Ãkqðoøkún
Lk hk¾ku. ÔÞÂõík «íÞu Ãkqðoøkún nþu íkku ÔÞÂõíkLku ríkhMfkh, ½]ýk fu îu»kLke árüÚke òuðkþu. (4)
MktMkkh «íÞu Ëwhkøkún : ykÃkýu MktMkkhLku rçkLksYhe yLku rçkLkWÃkÞkuøke {kLkðkLkku Au.
MktMkkhLkk ÷kufku þwt fnu Au íkuLke ®[íkk fhðkLku çkË÷u íkeÚkOfh ¼økðkLku þwt fÌkwt íku Mk{sðkLkku «ÞíLk
fhku. íkeÚkOfh ¼økðkLkLke ðkýe «{kýu SðLk SðLkkh yð~Þ ÃkkuíkkLkwt ykí{rník MkkÄeLku ¼ðÃkkh Qíkhu
Au. çkk¤fkuLku ðZâk ðøkh, {kÞko rMkðkÞ Ãkk¤ðk, Ãkku»kðk yLku WAuhðk y½hk Au. ðk÷eyku {kxu yk yuf
Ãkzfkh økýe þfkÞ. çkk¤fkuLku MkwÄkhðkLkwt fk{ fhðk {kxu Mkki «Úk{ òíku MkwÄhðwt Ãkzu Au. {kíkk-rÃkíkkLkk
fnuðk «{kýu çkk¤fku ðíkoíkkt LkÚke, Ãkhtíkw {kíkk-rÃkíkkLkwt ðíkoLk yLku SðLk òuELku çkk¤fku yLkwfhý fhu Au.
yk rMkØktíkLku ykÄkhu çkk¤ WAuh fhðku íku ‘ÃkuhLxªøk’ Au.

22
 Ãkh{kí{k ykÃkýk rÃkíkk s Lkrn rÃkíkk{n Au. Ãkh{kí{kLke Mkkûkeyu hkøk-îu»k, ÔÞMkLkku
íku{ s ¾hkçk rð[khkuÚke çk[ku, fkhý fu nhnt{uþ Ãkh{kí{k ykÃkýk Mkðo ¼kðkuLku òýe íkÚkk
òuE þfu Au.
ykí{kLku òýku, {nkí{kLku Mkkt¼¤eLku MðÞt {nkí{k çkLkeLku Ãkh{kí{kLkk ¼kð MkkÚku òuzkð. MðÞt
Ãkh{kí{k çkLkðkLkku yk Mkh¤ WÃkkÞ Au. fux÷k ÄLkLkku íÞkøk fÞkuo yLku fux÷e hf{Lkwt ËkLk fÞwO yuLkkÚke
Ãký ðÄw {n¥ðLkwt yu Au fu ËkLk fuðe heíku fÞwO? ËkLk ÷uLkkhLku MkL{kLkÃkqðof, çknw{kLkÚke y™u ykËhÃkqðof
ykÃku÷wt ËkLk ©uc ËkLk çkLku Au. ËkLk ykÃkLkkhu ËkLk ykÃkeLku ËkLk ÷uLkkhLkku yk¼kh {kLkðkLkku Au fu ‘ykÃku
{Lku ËkLk yLku MkuðkLkku ÷k¼ ykÃÞku’. ËkLk fÞkoLkwt yr¼{kLk íkku fhðkLkwt Lk s nkuÞ.
ÔÞÂõík {kunLkk Lkþk{kt ÄLk yLku MktÃkr¥k «kÃík fheLku yfze hÌkku Au. MktMkkhLkk ÷kufkuLke
MkkÚku yfzkðkLkwt Akuze Ëku. fËk[ Mkk{kðk¤ku yfzu íkku Ãký ík{khu Mkk{u yfzkðkLkwt LkÚke.
Mkk{uðk¤k Ãkh yLkwftÃkk yLku ËÞk-fYýkLkk ¼kð ÷kðku.
sz ðMíkw fu ÄLk MktÃkr¥k {kxu fkuE ÔÞÂõík MkkÚku îu»k, ͽzk, ÷zkR fu fuMk Lk fhðk.
{nkLk ÷ûÞ íkhV ykøk¤ ðÄLkkh LkkLke LkkLke yLku íkwåA ðkíkku{kt yxðkíkku LkÚke, yxfíkku LkÚke fu
¾kuðkE síkku LkÚke.
fkuELke Mkuðk, MknkÞíkk fu {ËË fheLku ykÃkýu ¾hu¾h íkku ykÃkýwt s ¼÷wt, ykÃkýwt s
fk{ yLku ykÃkýkt s yþw¼ f{kuoLke rLksohk fhíkk nkuEyu Aeyu. ykÚke s Mkuðk ykÃkLkkhu
Mkuðk ÷uLkkhLkku yk¼kh {kLkðkLkku Au.
AfkÞLkk yLktík SðkuLkk «kýkuLkkt çkr÷ËkLk, MknÞkuøk yLku WÃkfkhÚke ykÃkýu Srðík hneyu Aeyu
yLku ykÃkýwt SðLk Lk¼u Au. nðu Ãkkt[ Ãk[kMk ÷kufkuLke MknkÞíkk fheLku fu{ Vw÷kð Aku? MkuðkLkwt yr¼{kLk
frË Ãký Lk fhðwt.
MktMkkh{kt hneLku Mkw¾Ãkqðof Sððk Lke[u sýkÔÞk {wsçkLkkt Ãkkt[ ®LkËLkeÞ fkÞkuo Lk s fhðktt:
1. øk¼oÃkkík MðÞt Lk fhðku, Lk fhkððku fu fhkðLkkhLke yLkw{kuËLkk Ãký Lk fhðe. fkuELku øk¼oÃkkík
fhðkLke Mk÷kn Lk ykÃkðe fu øk¼oÃkkík fhkððk{kt {ËË Ãký Lk fhðe.
2. {kíkk-rÃkíkkLkku Mð¼kð øk{u íkuðku «ríkfq¤ nkuÞ Aíkkt íku{Lku ð]Øk©{{kt Lk {kuf÷ðkt.
3. {kíkk-rÃkíkkLke yk¿kk yLku Mkt{rík rðLkk ÷øLk Lk fhðkt.
4. Ãkrík-ÃkíLkeLkk Mð¼kðLke øk{u íkux÷e «ríkfq¤íkk nkuÞ, Aíkkt AqxkAuzk Lk ÷uðk.
5. rçk¼íMk á~Þku (yr&÷÷ Vkuxku, rðzeÞku)òuðkt Lkrn.
MknLkþe÷íkk yu ykí{kLkku økwý Au. «íÞuf ykí{k{kt yLktík MknLkþe÷íkk hnu÷e Au.
sz{kt ykðku fkuE økwý nkuíkku LkÚke.
MktMkkhe Mkðo Sðku Mk{Þu Mk{Þu MknLk íkku fhu s Au, Ãkhtíkw íku MkðoLku ykðwt MknLk fhðkÚke
ykÂí{f ÷k¼ Úkíkku LkÚke. su Sðku ÃkhkÄeLkÃkýu MknLk fhu Au íku{Lku yfk{ rLksohk ÚkkÞ Au.
ßÞkhu su Sðku Mk{sýÃkqðof, Mk{¼kðu íkeÚkOfh ¼økðtíkkuLke yk¿kk yLkwMkkh MknLk fhu Au
íku{Lku Mkfk{ rLksohkLkku ÷k¼ {¤u Au. íkuyku {kuûkøkk{e çkLku Au.
MknLk þwt fhðkLkwt Au? MknLk f{oLkk WËÞLku fhðkLkk Au. ÃkwÛÞ f{oLkk WËÞ yLku ÃkkÃk
f{oLkk WËÞ yu{ WËÞ çku «fkhLkk Au. yk çkLLku «fkhLkk WËÞ{kt íkeÚkOfh ¼økðtíkkuLke yk¿kk
{wsçk su Sð {Lkð[Lk yLku fkÞkLkwt «ðíkoLk fhu Au íkuLku MknLk fÞwO fnuðkÞ. f{oLkk WËÞu
{¤u÷k MktÞkuøkkuLkku Mkns Mðefkh fheLku íku{kt Mk{íkk ¼kðu hnuðwt íkuLku MknLkþe÷íkk fnu Au.
MknLk fkuýu fhðkLkwt Au? MknLk þk {kxu fhðkLkwt Au? MknLk fhðkÚke Mkw¾e ÚkðkÞ Au. nwt ykí{k
Awt yLku {khu Mkw¾e Úkðwt Au. {kxu nwt Mkw¾e Úkðk {kxu MknLk fheþ. MknLk õÞkt fhðkLkwt Au? nwt
23
ßÞkt nkuŸ íÞkt {khu MknLk fhðkLkwt Au. yux÷u fu nwt ßÞkt ßÞkt òŸ íÞkt çkÄu s {khu MknLk
fhðkLkwt Au. nwt su Mk{Þu ßÞkt nkuŸ íÞkt çkÄu {khu MknLk fhðkLkwt Au. MknLk õÞkt MkwÄe fhðkLkwt
Au? MknLk ÞkðíkTSðLk fhðkLkwt Au. yÚkðk MknLk ßÞkt MkwÄe {kuûku Lk ÃknkU[e sEyu íÞkt MkwÄe
fhðkLkwt Au. MknLk fkuLkwt fhðkLkwt Au? nwt su Mk{Þu ßÞkt nkuŸ íku MÚk¤u yLku íku Mk{Þu íÞkt su su
çkÄk SðkSð ÿÔÞku nksh nkuÞ íku{Lkwt MknLk fhðkLkwt Au. su Sðku íÞkt nksh Lk nkuÞ íku{Lkwt
MknLk fhðwt Ãkzíkwt LkÚke.
MknLk fux÷wt fhðkLkwt Au? ðíko{kLk{kt sux÷wt WËÞ{kt Au yux÷u ðíko{kLk{kt su MktÞkuøkku
(ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ yLku ¼kð) WÃk÷çÄ ÚkkÞ íku{kt sux÷wt MknLk fhðwt Ãkzu íkux÷wt {khu MknLk
fhðwt Au. MknLkþÂõíkLku fuðe heíku ¾e÷ððe? ðíko{kLk{kt nk÷ Ëhuf Ãkkuíku þwt fhðk {køku Au? íku
Ëhuf ÔÞÂõíkLku yuf swËk fkøk¤ Ãkh ÷¾eLku ykÃkðk fnuðwt. ËhufLke MkkÚku ðkík[eík fheLku íkuLku
MknLk fhðkLkku ÷k¼ Mk{òðeLku ynª, yíÞkhu yLku yksu s Ãkkuíku þwt MknLk fhðkLkk
«íÞkÏÞkLk ÷uðk íkiÞkh Au yu{ ÃkqAeLku Ëhuf ÔÞÂõíkLku Mk{òðíkk sELku, «kuíMkkrník fheLku,
MknLk fhðkLkk Ãkå[fT¾ký fhkððk. Ãkå[fT¾ký ËhufLku fhkððk, suÚke ËhufLke ®n{ík ðÄu,
ËhufLkwt MktfÕÃkçk¤ ðÄu íkÚkk ËhufLke MknLk fhðkLke {tøk¤ þYykík ÚkkÞ.
ÃkwÛÞLkk WËÞLku MknLk fhðku yux÷u ÃkwÛÞLkk WËÞ{kt Afe Lk sðwt. ‘ÃkwÛÞ {Lku Mkw¾e Lk fhe
þfu’ yu Mk{sý yLku ©Øk{kt hnuðwt íkÚkk su su ÃkwÛÞLkk WËÞLke WÃkÞkurøkíkk Lk nkuÞ íku íku
ÃkwÛÞLkku íÞkøk fhðku.
ÃkkÃkLkk WËÞLku MknLk fhðku yux÷u ÃkkÃkLkk WËÞ{kt ËeLk, ÷k[kh yLku rçk[khk çkkÃkzk Lk
çkLkðwt. ‘ÃkkÃk {Lku Ëw:¾e Lk fhe þfu’ yu Mk{sý yLku ©Øk{kt hnuðwt íkÚkk su yLku sux÷k
ÃkkÃkLkk WËÞLku nwt MknLk fhe þfwt íku Mk{íkk ¼kðu, MknsÃkýu MðkÄeLkÃkýu MknLk fhwt. MknLk
fhðkÚke yLktíkk f{kuoLke rLksohk ÚkkÞ Au yuðe ©Øk hk¾eLku MknLk fhwt. MknLk fhðkÚke ykí{k
Mkw¾e çkLku Au yu{ Mk{SLku MknLk fhwt.
MknLkþÂõíkLku fuðe heíku ðÄkhðe? yksu sux÷wt MknLk fhe þfwt íkux÷wt MknLk fhðkÚke
MknLkþÂõík{kt ð]rØ ÚkkÞ Au. ykðíke fk÷u ftEf ðÄkhu MknLk fhðk Mk{Úko ÚkE þfkþu. {kxu
íkux÷wt MknLk fhwt. ¢{þ: MknLkþÂõík ðÄíke sþu.
su{ ðÄkhu MknLk fhwt íku{ MknLkþÂõík ykuh ðÄíke òÞ. ßÞkt Awt íÞktÚke MknLk fhðkLke
þYykík fheLku {khk ykí{k{kt hnu÷e yLktík MknLkþÂõíkLku «økx fhðkLke þYykík fhe
ËŸ.
MknLkþÂõíkLkkt Mkqºkku : MknLkþÂõík [uíkLkLku nkuÞ, szLku Lk nkuÞ. MknLk fhu íku Mkw¾e ÚkkÞ.
nwt ykí{k Awt. nwt MknLk fhwt. ÃkwÛÞkuËÞu «kÃík ÚkÞu÷e yLkwfq¤íkkykuLku íÞkøkwt. ÃkkÃkkuËÞu «kÃík
ÚkÞu÷e «ríkfq¤íkkykuLku Mk{¼kðu MknLk fheLku çkze rLksohkLkku ÷k¼ {u¤ðwt. ßÞkt nkuŸ íÞkt
MknLk fhwt. su su MknLk fhe þfwt íku çkÄwt nkUþu nkUþu MknLk fhwt. {Lkw»Þ ¼ðLku MknLk fhðkLkku
W¥k{ yðMkh {kLkwt. ßÞkt nkuô íÞkt ykMkÃkkMk{kt su ðMíkw, ÔÞÂõík fu ÃkrhÂMÚkrík nkuÞ íkuLkwt
MknLk fhwt. ÞkðíkT SðLk MknLk fhíkku hnwt. rLkíkLkðwt MknLk fhwt. MknLkþÂõíkLku ðÄkhwt.
ykí{kLkk ÷k¼ {kxu, Mkw¾e Úkðk {kxu, {kuûkLku «kÃík fhðk {kxu MðuåAkyu, MðkÄeLkÃkýu,
Mk{íkk ¼kðu, MknLk fhðkLkwt Au. þwt þwt MknLk fhðkLkwt Au, fhe þfkÞ íkuLke ÞkËe yºku ykÃke Au.

24
1. ¼q¾
2. íkhMk
3. Xtze
4. økh{e
5. {åAhLkk zt¾
6. ðMºkLkku y¼kð
7. MktÞ{{kt ftxk¤ku
8. rðòíkeÞLkku Mktøk
9. rðnkh
10. yufktík
11. «ríkfq¤ MÚkkLk
12. fXkuh ð[Lk
13. {khÃkex
14. y÷k¼
15. hkuøk
16. ffoþ MÃkþo
17. {u÷, yMLkkLk
18. Mkífkh ÃkwhMfkh
19. «¿kk
20. yÕÃk ¿kkLk
21. ËþoLk
22. ykuAwt Mkt¼¤kÞ
23. Lk Mkt¼¤kÞ
24. Mkt¼¤kÞ Ãký Lk Mk{òÞ
25. ykuAwt Ëu¾kÞ
26. Lk Ëu¾kÞ
27. Ëu¾kÞ Ãký Lk Mk{òÞ
28. øktÄ ykuAe Ãkh¾kÞ
29. øktÄ Lk ykðu
30. øktÄ ykðu Ãký Lk yku¤¾kÞ
31. MðkË ykuAku Ãkh¾kÞ
32. MðkË Lk ykðu
33. MðkË ykðu Ãký Lk yku¤¾kÞ
34. MÃkþo ykuAku Ãkh¾kÞ
35. MÃkþuorLÿÞ fk{ Lk fhu
36. MÃkþo fhu Ãký Lk yku¤¾kÞ
37. çknw Ÿ½ ykðu
38. ykuAe Ÿ½ ykðu
39. Ÿ½ Lk ykðu
40. y{Lkku¿k þçË
41. y{Lkku¿k YÃk
42. y{Lkku¿k øktÄ
43. y{Lkku¿k hMk
44. y{Lkku¿k MÃkþo
45. {LkLkwt Ëw:¾
46. ð[LkLkwt Ëw:¾
47. fkÞkLkwt Ëw:¾
48. ÃkkuíkkLke ¢kuÄe «f]rík
49. ÃkkuíkkLke yntfkhe «f]rík
50. ÃkkuíkkLke {kÞkðe «f]rík
51. ÃkkuíkkLkku ÷ku¼e Mð¼kð
52. ÃkkuíkkLkku h{qS fu {~fhku Mð¼kð
53. MktMkkh{kt hrík
54. MktÞ{ fu Ä{o{kt yhrík
55. zhÃkkuf Mð¼kð
56. ÃkkuíkkLkku MkkuøkeÞku Mð¼kð
57. ÃkkuíkkLke ËwøkOåALkeÞ «f]rík
58. ÃkkuíkkLke fk{wfíkk
59. ½zÃký
60. Ëe½o ykÞw»Þ
61. Lkçk¤wt þheh
62. çkuzku¤ þheh
63. Xªøkýwt þheh
64. ÷ktçkwt þheh
65. y«{ký þheh
66. fk¤w fËYÃkwt þheh
67. ËwøkOÄÞwõík þheh
68. ÃkkuíkkLkku ffoþ MÃkþo
69. yþw¼ [k÷ðkLke økrík
70. þhehLke yÂMÚkhíkk
25
71. yþw¼ Lkk{ f{oLkku WËÞ 104. yMðåAíkk
72. ÃkkuíkkLkwt Ëww¼koøÞ 105. yÔÞðÂMÚkíkíkk
73. ÃkkuíkkLkku Ëw:Mðh 106. Mkk{uLkkLkku ¢kuÄ
74. yLkkËuÞ Lkk{f{oLkku WËÞ 107. çkeòLkku ynttfkh
75. yÞþkufeŠík Lkk{Lkku WËÞ 108. çkeòLkk {kÞk-fÃkx
76. yrLkü þçË 109. yLÞLkku ÷ku¼e Mð¼kð
77. yrLkü YÃk 110. çkeò îkhk Úkíke ÃkkuíkkLke ®LkËk
78. yrLkü øktÄ 111. Ãkkuíku rLkËkuo»k nkuðk Aíkkt Úkíkwt Ëku»kkhkuÃký
79. yrLkü hMk 112. ÄhíkeftÃkÚke ÚkÞu÷wt LkwfMkkLk
80. yrLkü MÃkþo 113. ÄtÄk{kt økÞu÷e ¾kux
81. yrLkü økrík 114. ¼køkeËkhu fhu÷ku Ëøkku fu
82. yrLkü ÂMÚkrík rðïkMk½kík
83. yrLkü ÷kðÛÞ 115. Ãkrík (ÃkíLke)Lke çkuðVkE
84. yrLkü WíÚkkLk f{o,çk÷, ðeÞo Ãkwhw»kkfkh 116. Ãkrík (ÃkíLke) Lkku ÷øLkuíkh MktçktÄ
Ãkhk¢{ 117. MktíkkLkLkku Eíkh Ä{eo MkkÚku «u{
85. neLk Mðh MkttçktÄ
86. ËeLk Mðh 118. MktíkkLk íkhVÚke Úkíkwt yÃk{kLk
87. yrLkü Mðh 119. ÃkkuíkkLke ykŠÚkf Lkçk¤e ÂMÚkrík
88. yfkLík Mðh 120. ÷ku[
89. Lke[ òrík{kt sL{ 121. Lk Mk{síke ÔÞÂõík
90. Lke[ fw¤ 122. nkÚk Lke[uLke ÔÞÂõík fÌkwt Lk fhu
91. ÃkkuíkkLke rLkçko¤íkk 123. {køku÷e Mk÷knLku Lk yLkwMkhu íku
92. fwYÃkíkk 124. ÃkkuíkkLkk þheh{kt fezk Ãkzu íku
93. íkÃk Lk fhe þõðku 125. Mkk{krsf çkËLkk{e
94. ¿kkLkLkku {tË ûkÞkuÃkþ{, Mkqºk Lk ¼ýe 126. RåAkLke ÃkqŠík Lk ÚkkÞ íku
þfðk 127. Mkuðk ÷uLkkh fxw ð[Lk fnu íku
95. ÷k¼ Lk Úkðku 128. fhu÷k fk{Lke fËh Lk fhu íku
96. rLkÄoLkíkk 129. fk{Lkwt ÞkuøÞ ð¤íkh Lk ykÃku íku
97. ËkLkktíkhkÞ 130. ÔÞrfíkøkík Lkk{kuþe
98. ÷k¼ktíkhkÞ 131. çkeòyu fhu÷ku rðïkMk½kík
99. ¼kuøkktíkhkÞ 132. çkeòyku (MkkÚkeyku)Lkku yMknÞkuøk
100. WÃk¼kuøkktíkhkÞ 133. çkeòykuLke WËkMkeLkíkk
101. ðeÞkOíkhkÞ 134. LkSfLkkLkku rðhkuÄ
102. yðksLkwt «Ëq»ký 135. ÃkkuíkkLke nkh
103. nðkLkwt «Ëq»ký 136. Ãkqhíkwt ¾kðk Lk {¤u íku
26
137. Ãkqhíkwt Mkkt¼¤ðkLkwt Lk {¤u íku
138. Ãkqhíkwt òuðkLkwt Lk {¤u íku
139. Ãkqhíkwt Mkqt½ðkLkwt Lk {¤u íku
140. Ãkkuíku çkku÷e Lk þfu íku
141. çkeòLkwt ÃkkÃkk[hý
142. ònuh{kt ÚkÞu÷wt yÃk{kLk
143. {¤u÷ku WÃkk÷t¼
144. ÄtÄkLke ¾kux
145. ykøkÚke ÚkÞu÷wt LkwfMkkLk
146. ðkðkÍkuzkÚke ÚkÞu÷wt LkwfMkkLk
147. ÃkkuíkkLkk Ãkh ÚkÞu÷ku çk¤kífkh
148. ÃkkuíkkLkku Úkíkku ríkhMfkh
149. Mkk{krsf çkrnMfkh
150. n¬Lkwt Lk {¤u íku
151. ÃkkuíkkLke MkkÚkuLke AuíkhÃkªze
152. r{ºkkuyu fh÷ku rðïkMk½kík
153. ½h{kt ÚkÞu÷e [kuhe
154. fÃkkÞu÷wt r¾MMkwt
155. W½hkýe Lk ykðu íku
156. fkuE ÚkkÃký yku¤ðu íku
157. fkuE [k¤k Ãkkzu íku
158. MðsLkLkwt {]íÞw
159. MðsLkLkku rðÞkuøk
160. Mkøkk Mkk{k Ãkzu íku
161. ÃkzkuþeLke sçkhkþ
162. yLÞkÞe fkÞËk
163. LÞkÞ{kt rð÷tçk
164. òuðe Ãkzíke hkn
165. ÃkûkÃkkíke ð÷ý
166. Mkk{kðk¤kLkwt WØík ðíkoLk yLku sðkçk
167. ¾hkçk Lkef¤u÷wt Lkkr¤Þuh
168.¼k»ký ð¾íku Mkkt¼¤ðk{kt Ãkzíke
¾÷u÷
169. ykMkÃkkMk{kt Úkíkku ½kU½kx
170. ßÞkt nkuŸ íÞktÚke hMíkk Ãkh Lkef¤u÷ku
ðh½kuzku yLku çkUzðkòLkku yðks
171. ÃkkA¤Lkk ðknLkLkku Mkíkík nkuLkoLkku
yðks
172. ¾kuxe MkkEz fkÃkíkk ðknLk[k÷fku
173. fkuE hMíkk{kt Úkqtfu íku
174. ðLk ðu{kt ykðíkk ðknLk[k÷fku
175. ÃkkA¤ ðk¤ku økkze Xkufu íku
176. Lkðe økkzeLku Ãkzu÷ku ÷eMkkuxku
177. ðkLkøke ÃkehMkðk{kt Úkíkku rð÷tçk
178. hMíkk{kt Ãkzu÷ku f[hku
179. ÷øLk «MktøkLke yÔÞðMÚkk
180. ÷øLk «MktøkLkku rð÷tçk
181. ÔÞÂõíkLkkt ÔÞMkLkku
182. Mk¼k{kt ÞkuøÞ MÚkkLku çkuMkðk Lk {¤u íku
183. Mktfzkþ
184. çkMk{kt ¼ez
185. çkMk{kt ykðíkk ykt[fk - WAk¤
186. ðMíkw Mkze økE
187. ðMíkw çkøkze økE
188. ðMíkw çk¤e økE
189. ðMíkw Ãkze økE fu ¾kuðkE økR
190. Ãk˼úü ÚkðkÞ íku
191. fkuE rðïkMk Lk fhu
192. õÞktÞÚke {ËË Lk {¤u
193. ÄrLkf r{ºk LkkLke {ËË {kxu Ãký {kU
Vuhðe ÷u
194. þhËe ÚkkÞ íÞkhu yuf Lkkf çktÄ ÚkE òÞ
yLku Ãkqhíkku ïkMk Lk ÷E þfkíkku nkuÞ.
27
 MktMkkh{kt ÷øLk MktçktÄku çkktÄðk{kt Mkk{uLkk ÃkkºkLke ÃkMktËøke [kh çkkçkíkku Ãkh rLk¼oh Au, su{ fu:

(A) Activity : fkÞofwþ¤íkk yÚkðk fkÞoËûkíkk

(B) Beauty : økwý MkkIËÞo, økwý ði¼ð, økwý rLkrÄ, økwý {kÄwÞo
(C) Character : [krhºk, ÔÞMkLk VuþLk hrník
(D) Dutyful : fíkoÔÞ ÃkhkÞý, fk{ fhðk íkíÃkh

Sð ySðLkk y¿kkLk{kt fhkíkk «íÞkÏÞkLk íku Ëw:«íÞkÏÞkLk yÚkðk Ëw:Ãkå[fT¾ký

fnuðkÞ Au.
fkuELku ËkLk ykÃkðkLkwt nkuÞ íkku ÄLk fu ðMíkw MkkÚku MktÞ{ íku{s ykí{eÞíkk yLku ykæÞkÂí{fíkk ykÃkku.
su ÄLk ykÃku Au íkuLku Ë÷k÷e sux÷ku ÷k¼ {¤u Au. Ãkhtíkw su ÄLkLke MkkÚku Mkuðk, MknÞkuøk yLku þw¼ ¼kð
ykÃku Au íku Ãkqhku ÷k¼ {u¤ðu Au.
ËkLk ÷uðkðk¤ku Sð Au yLku ËkLk{kt ykÃku÷wt ÄLk ySð Au. yu MktçktÄ LkÚke. ßÞkhu ËkLk
MkkÚku yÃkrhøkún ¼kð fu Ãkkuíku íkLk-{LkÚke òuzkÞ íÞkhu ËkLkLkku Ãkqhku ÷k¼ {¤u Au. {kºk ÄLkLkwt
ËkLk ÃkwÛÞLkwt fkhý çkLku Au, Ãkhtíkw {kr÷fe ¼kð hrník, yntfkh hrník yLku ËkLk ÷uLkkh {khk
Ãkh WÃkfkh fhe hÌkku Au ykðe Ãkrðºk ¼kðLkk Mkrník ykÃku÷wt ËkLk Ä{oLke ©uýe{kt ykðu Au.
Sð yLku szLkku õÞkhu Þ MktçktÄ Úkíkku LkÚke. fkuE Ãký sz ÃkËkÚko ÄLkkrË ðMíkw ík{khe Au s Lkrn. íkku
ÃkAe {kr÷fe ¼kð fuðe heíku fhe þfkÞ? ßÞkt ßÞkt økrík ÚkE hne Au íku Ä{koÂMíkfkÞLkk MknÞkuøkÚke Au
yLku hnuðk {kxu ykfkþkÂMíkfkÞ WÃkÞkuøke çkLku Au. nu Sð, íkwt ynt þuLkku fhu Au?
ÃkrhðíkoLkLkwt fkÞo fk¤ fhu Au. þw¼Lkwt yþw¼{kt yLku yþw¼Lkwt þw¼{kt ÃkrhðíkoLk Úkíkwt hnu
Au, Lkðwt sqLkk{kt yLku sqLkwt Lkðk{kt ÃkrhðíkoLk Ãkk{u Au. çkk¤fku {kuxkt ÚkkÞ Au yLku {kuxk ð]Ø
çkLku Au.
rðLkkþ{kt MksoLkLku òuðwt íku Mkfkhkí{fíkk Au.
‘fkuE {he økÞwt’ yu{ fnuðwt íku fXkuh, ffoþ ¼k»kk Au. ‘íkuLkku Lkðku sL{ ÚkÞku’ yu{ fnuðwt íku
nfkhkí{f ¼k»kk«Þkuøk Au.
su þheh, RrLÿÞku yLku nkÚk-Ãkøk ykrË ytøk-WÃkktøkku Ä{o MkkÄLkk{kt MknÞkuøk ykÃke hÌkkt Au íkuLku
ÄLÞðkË. õÞkhu Þ fþkLke VrhÞkË Lk fhðe. ykðk ‘ÄLÞðkË ¼kð’Úke f]ík¿kíkkrË økwýkuLke yr¼ð]rØ
ÚkE þfu Au.
Sð Sð Au. SðLkk økwýÄ{kuo swËk Au. ySð ySð Au. ÃkwËTøk÷Lkk økwýÄ{kuo swËk Au
yLku íku Mkíkík çkË÷kÞk fhu Au. ßÞkhu Sð Sð MkkÚku MktçktÄÚke òuzkÞ Au íÞkhu Ãký íkuLkk
òuzkýLkku ykÄkh ÃkwËTøk÷ ykÄkrhík hk¾u Au. yk íkuLke çkrnË]orü Au. SðLkk MktçktÄLkku
ykÄkh òu SðLkk økwýku çkLku íkku íku MktçktÄ ytík{wo¾e çkLku Au. SðLke {kuûkÞkºkk{kt ÃkwËTøk÷
MknÞkuøke çkLku Au, Ãkhtíkw òu Sð yk ÃkwËTøk÷ Ãkh {{íkk yLku ykMkÂõík fhu íkku íku VMkkE òÞ
Au.
ÃkwÛÞÚke SðLku MktMkkhLke Mkw¾ MkwrðÄkyku {¤u Au. yu s heíku SðLku Ëuð-økwhw-Ä{o yLku Ä{o{kt
MknÞkuøke ÚkkÞ yuðk MktçktÄku yLku MktÞkuøkku {¤u Au. suLkkÚke Ä{o{kt Yr[ ðÄu Au.
ÃkwÛÞLkk WËÞ{kt hkS Lk Úkðwt yLku ÃkwÛÞÚke {¤u÷k þheh yLku RrLÿÞkuLkku MkËwÃkÞkuøk Ä{o MkkÄLkk{kt
fhðku. ÃkwÛÞ Ä{o{kt MknkÞf çkLku Au. ykøk¤Lkk økwýMÚkkLk{kt sðk {kxu ÃkwÛÞ Ãký [rZÞkíkwt òuEyu Au.
ÃkwÛÞ ík¥ðLkku MktçktÄ yLkw¼køk çktÄÚke Au. yLkw¼køk {ík÷çk hMk. ÿÔÞ ÃkwÛÞ Mker{ík nkuÞ Au, ßÞkhu
¼kð ÃkwÛÞ yMker{ík hnu÷wt Au. ÃkwÛÞ ðÄkhðkLkkt çku fkhý Au: 1. f»kkÞkuLke {tËíkk yLku 2. yLkwftÃkk.
28
sux÷e ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk ykí{ ¼kð{kt hnuþu yux÷e ðÄkhu f»kkÞkuLke {tËíkk Úkþu. ßÞkhu Sð SðLkk
¼kð{kt Au, íÞkhu ÃkwÛÞ ík¥ðÚke òuzkÞu÷ Au yLku ÃkwËTøk÷Lkk ¼kð MkkÚku òuzkÞu÷ Au íÞkhu íku ÃkkÃk ík¥ðÚke
òuzkÞu÷ Au.
MkkÄwyu MkkÄw Ä{oLke {ÞkoËkyku{kt hnuðkLkwt Au. íku yLkwftÃkk ËkLkkrËLke «uhýk fhe þfíkk LkÚke. yk
rð»kÞ{kt MkkÄw {kiLk Mkuðu Au. ©kðf òíku s yLkwftÃkkLkkt fkÞkuoLku ‘fhrýßòu’ Mk{SLku nkÚk Ähu Au.
ÃkwÛÞLkku yLkw¼køk ðÄu Au íÞkhu ÃkwÛÞLke ÂMÚkrík Ãký ðÄu Au yLku ÃkkÃkLkku yLkwçktÄ ykuAku ÚkkÞ Au. 9
«fkhLkkt ÃkwÛÞfkÞkuoÚke 42 «fkhu ¼kuøkðe þfkÞ yuðe ÃkwÛÞ «f]ríkyku çktÄkÞ Au.
LkkLkfzwt ÃkkÃk Ãký íkeðú ¼kðu fhðk{kt ykðu, ÃkkÃk fheLku ¾qçk hkS ÚkkÞ, ÃkùkíkkÃk fu «kÞrùíkLke
ðkík s Lk nkuÞ íkku ykðwt ÃkkÃk ßÞkhu WËÞ{kt ykðu íkku ¼kuøkððwt çknw ¼khu Ãkzu Au. ÃkkÃk yZkh «fkhu
çkíkkÔÞkt Au. ÃkkÃkLkwt MðYÃk Mk{SLku íkuLkku íÞkøk fhðku yu s rsLkk¿kk Au. ÃkkÃk SðLku «÷ku¼Lk ykÃku Au
yLku y¿kkLke yLku {kurník Sð yu{kt VMkkE òÞ Au. yuf YrÃkÞk{kt yuf ÷k¾Lke ÷kuxheLke rxrfx
¾heËLkkhLku ÷kuxhe Lk ÷køku íkku ÿÔÞ LkwfMkkLk {kºk 1 YrÃkÞkLkwt s ÚkkÞ, Ãkhtíkw ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe
fÕÃkLkk{kt yLku ¼kðku{kt ÷ku¼, Ãkrhøkún yLku ykMkÂõíkLkk ¼kðku{kt hneLku yLkuf ÃkkÃkku fÞkoLkku çktÄ fhe
÷u Au. yk heíku ÿÔÞ ÃkkÃk LkkLkwt nkuðk Aíkkt ¼kðÚke ½ýk {kuxk ÃkkÃkLkku çktÄ Úkíkku hnu Au. yk s heíku
çknkhÚke ÃkkÃk Lk fhíkk nkuÞ íkuðk Sðku Ãký ¼kðku{kt hkøk-îu»k, f»kkÞ yLku r{ÚÞkíðLkk fkhýu yLkuf
ÃkkÃkLkku çktÄ fhe ÷u Au. {Lk{kt ½kuzk Ëkuzíkk hnu Au yLku ÃkkÃk çktÄ [k÷w hnu Au. ðkhtðkh Mk{òððk Aíkkt
ÃkkÃk Akuzðk{kt MkV¤ Úkíkk LkÚke. fkhý fu Ãknu÷k hkS ÚkE ÚkELku ÃkkÃk fÞko níkk, suLkk fkhýu íkeðú
ÃkkÃkLkku çktÄ fhu÷ nkuE nðu Aqxe þfíkk LkÚke.
ßÞkt MkwÄe Sð Akuzðk ÞkuøÞLku Akuze þfíkk LkÚke íÞkt MkwÄe fhðk ÞkuøÞLku fhe þfíkk Ãký
LkÚke. MktMkkhLke ÷k÷Mkk, fk{Lkk yLku {qåAko yuðwt íkeðú þÕÞ Au fu íku Ãkqhe ÚkkÞ fu Lk ÚkkÞ íku{
Aíkkt SðLku Ëwøkorík{kt íkku Äfu÷e s Ëu Au.
¾kuxkt Ãkrhýk{ íkku ykðe þfu Au. õÞkhuf hkøkLkk ¼kðku{kt ðne sðkÞ Au, íkku õÞkhuf îu»k ÚkE òÞ
Au. ykðe ÂMÚkrík{kt òøk]ík hneLku ¢kuÄkrË Lk fhðk íku y«{íík yðMÚkk Au.
ÃkwÛÞ fnu nwt {kuxwt, fkhý çkÄk {Lku [knu Au, «u{ fhu Au yLku {Lku RåAu Au. ÃkkÃk fnu nwt {kuxwt, fkhý
fu çkÄk {Lku fhu Au yLku {Lku MkkÚku Lku MkkÚku hk¾u Au.
ÃkkuíkkLke f{e, f{òuhe, ¾k{e yLku ¼q÷Lku çkeò Ãkh Lk Zku¤ku. þqhðeh íkku çkeòLke ¼q÷ku
yLku Lkçk¤kEykuLku ÃkkuíkkLkk rþhu ÷uðk {kxu íkiÞkh hnu Au.
þhehLkk, rð»kÞMkw¾Lkk yLku MktMkkhLkk ¼kð hnu Au íku yk©ð Au. yk ¼kðkuLke ÃkqŠík fhðk {kxu Sð
ÃkkÃkfkÞo{kt «ð]¥k ÚkkÞ Au. sux÷k ykí{kLkk, íkÃk-íÞkøkLkk yLku Ä{oLkk ¼kð hnu Au íku ¼kð Mktðh Au.
sux÷e ðÄkhu Mkw¾-MkwrðÄk íkux÷k ðÄw yk©ð. MktðhLkk MÚkkLku Ãký ¼kðÚke yk©ðLkwt MkuðLk ÚkE òÞ Au.
yu s heíku òu òøk]rík nkuÞ íkku yk©ðLkk MÚkkLku Ãký ykí{ ¼kð{kt hneLku ¼kðkuÚke MktðhLke MkkÄLkk ÚkE
þfu Au. yk©ð MktMkkh, Ãkrh¼ú{ý yLku Ëw:¾Lkwt fkhý Au, ßÞkhu Mktðh rLksohk, ¼ðfrè yLku {wÂõíkLkku
{køko Au. Ä{or¢ÞkLkku yðMkh yLku MktÞkuøkku Lk nkuÞ Aíkkt Ãký ¼kð Ä{or¢ÞkLkk ykðe økÞk íkku Mktðh Au.
÷ûÞ ðøkh Úkíke r¢Þk, ¼÷u íku{kt Mk{¼kðu MknLk fhðk{kt ykðíkwt nkuÞ íkku Ãký íku yfk{ rLksohk s hnu
Au. íkuÚke ÃkwÛÞLkku çktÄ ÚkkÞ, Ãkhtíkw ðeíkhkøkíkkLke «krÃík Lk s ÚkkÞ. f{o rLksohkLkk ÷ûÞ MkkÚku Úkíke r¢Þk
Mkk{krÞf, «rík¢{ý ykrË yÚkðk íkÃk Mkfk{ rLksohk økýkÞ Au.
ykÃkýu ykÃkýk LkkLkk{kt LkkLkk økwýLke Ãký «þtMkk fhðkLkwt [qfíkk LkÚke. Ãkhtíkw çkeòLkk
{kuxk{kt {kuxk økwýku «íÞu WËkMkeLk hneyu Aeyu. ð¤e ykÃkýk ÃkkuíkkLkk Ëku»kku yLku ¼q÷ku «íÞu
WËkMkeLkíkk Ëk¾ðeLku yLÞLkk LkkLkk yðøkwýLku Ãký {Mk {kuxku fheLku Ëþkoðeyu Aeyu.
òu ykÃkýe ykMkÂõík ykuAe ÚkE, hkøk-îu»k ½xâk, f»kkÞku {tË ÚkÞk, þhehLkwt {{íð ½xâwt íkku
Mk{sðwt fu rLksohk ÚkE hne Au.
29
 Mkfk{ rLksohkÚke yknkh Mkt¿kk íkqxu Au. s{ðk{kt Lk¾hk Úkíkk LkÚke. MðkËLkwt ÷ûÞ hnuíkwt LkÚke.
rLksohkLkk fkhýu ¼ðfrè ÚkðkÚke hkuøk, shk yLku sL{-{hý ½xu Au. ¼uË¿kkLk ÚkÞwt nkuðkÚke SððkLke
÷k÷Mkk ykuAe ÚkE òÞ Au.
ÔÞðnkh{kt þknwfkh yu Au, suLke ÃkkMku fkuE ykÃku÷k ÃkiMkk {køkíkwt LkÚke yLku fkuE
{køkðkÃkýwt nkuÞ íkku Ãký íku {wËík Ãknu÷k s [qfðe Ëu Au. íku s heíku f{o WËÞ{kt ykÔÞk Ãknu÷k
s íkÃkkrË fheLku su f{oLke rLksohk fhe ÷u íkuLku ‘©kðf’ fnu Au.
rMkæÄ ¼økðkLk{kt 4 ¼kð «ký nkuÞ Au. ¿kkLk, ËþoLk, Mkw¾ yLku þÂõík. su Sðu Au íku Sð Au. Sð
«kýkuLku ykÄkhu Sðu Au. ykÞw»Þ ðÄe þfíkwt LkÚke, Ãkhtíkw fkÞofkhe Mk{Þ ðÄe þfu Au. ÿÔÞ rðhíke{kt
{Lkw»Þ økríkLkku çktÄ ÚkkÞ Ãkhtíkw ¼kð rðhíke{kt ËuðøkríkLkku çktÄ ÚkkÞ Au. yu s heíku Ä{o æÞkLk{kt Ëuðøkrík,
ykíkoæÞkLk{kt ríkÞO[ økrík, hkiÿæÞkLk{kt LkhføkríkLkku çktÄ ÚkkÞ, Ãkhtíkw þwõ÷ æÞkLk{kt ykÞw»ÞLkku çktÄ Úkíkku
LkÚke.
f{oçktÄLkk çku çkes Au. hkøk yLku îu»k. hkøk YÃke çkesLke WÃks {kÞk yLku ÷ku¼ Au íkÚkk
îu»k YÃke çkesLke WÃks ¢kuÄ yLku {kLk Au. {Lk, ð[Lk yLku fkÞk YÃke s{eLk{kt Ä{o æÞkLkLkk
çkes ðkðeþwt íkku MkËTøkwýkuLke WÃks Úkþu.
Ä{o MkkÄLkk fheLku ½ýkt WËÞ{kt ykðLkkhkt f{kuoLke yøkkWÚke rLksohk fhe þfkÞ Au. su f{kuoLke
ykðe rLksohk fhe þfkíke LkÚke íku ßÞkhu WËÞ{kt ykðu íÞkhu Mk{¼kðu MknLk fhðk {kxu íkiÞkh hnku.
çkktÄu÷wt {q¤ þw¼ f{o õÞkhuf yþw¼ YÃku Ãký WËÞ{kt ykðe þfu Au. ykðwt fuðe heíku çkLku? fkuELke
¼÷kEÚke {ËË fhe, ÃkwÛÞLkku çktÄ ÚkÞku. Ãkhtíkw ÃkAe yÃkuûkk hk¾e yLku Ãkqhe Lk Úkíkkt îu»k fÞkuo. ‘¼÷kELkku
s{kLkku LkÚke’ yu{ fÌkwt. ykðwt fhðkÚke çkktÄu÷wt þw¼ f{o yþw¼{kt Mkt¢r{ík ÚkELku yþw¼ YÃku WËÞ{kt
ykðu Au. ykLkkÚke W÷xwt çkktÄu÷wt {q¤ yþw¼ f{o þw¼ f{o{kt Ãký ÃkrhðŠíkík ÚkE þfu Au. yk ¿kkLk
ykÃkýLku MkwÄhðkLke íkf ykÃkuAu. rLkhkþk{kt ykþkLkku rËÃkf «økxkðu Au.
ßÞkhu hkS ÚkELku ÃkkÃk fhkÞ Au, ÃkkÃk{kt ¢qhíkk, rLkcwhíkk yLku fXkuhíkk hnu Au íkÚkk ÃkkÃk
fheLku fkuE ÃkùkíkkÃk fu yk÷ku[LkkLkk ¼kð LkÚke nkuíkk íÞkhu rLkfkr[ík f{oLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
¿kkLke çkLkðk {kxu [kh «fkhu Ãkkºkíkk fu¤ðku:
1. rs¿kkMkw çkLkku 2. ÃkkÃk¼eY çkLkku 3. ©ØkðkLk hnku yLku 4. økwhw¼Âõík Ëk¾ðku. ¿kkLke çkLkðkLke
yk [kh [kðeyku Au. su MknLkþe÷ nkuÞ íku çkeòLku ûk{k ykÃke þfu. ykøk¤ ykðeLku çkÄkLku {kV fhðk
íkiÞkh hne þfu. ÃkkuíkkLkk ¢kuÄLkk fkhýu s Sð çkeòLku {kV fhðk íkiÞkh Úkíkku LkÚke. Mkki «Úk{ ík{u çkÄkLku
{kV fhku. íkuLkkÚke ík{khku ¢kuÄ WÃkþktík Úkþu. ÃkAe s ík{u çkeòLke ÃkkMku {kVe {køkðkLkk yrÄfkhe
çkLkþku. {kVe {køkðk {kxu ÃkkuíkkLkk {kLk f»kkÞLku WÃkþktík fhðku Ãkzu Au.
SðLke ÃkÞkoÞ çkË÷kÞ Au, Ãkhtíkw íkuLkwt ¼qík¥ð çkË÷kíkwt LkÚke. {kxu Mkki SðkuLke MkkÚku {iºke
fhku. {kÞk f»kkÞLku WÃkþktík fhðkÚke s {iºke MkÄkÞ Au. ‘r{ríík {u MkÔð ¼qyuMkw’ Lkku yk
çkkuÄ Au. ‘ðuh {ßÍt Lk fuýE’ yux÷u {khu nðu fkuELke MkkÚku ðuh LkÚke. ðuhLkwt fkhý ÷ku¼ Au.
÷ku¼ WÃkþktík Úkíkk ðuh rðËkÞ ÷u Au.
«rík¢{ý{kt ¼kð, Ãkrhýk{ yLku yæÞðMkkÞ rLk{o÷, rLk{o÷íkh yLku rLk{o÷ík{ nkuÞ Au. ¼kðkuLke
þwrØ yu s Mkk[wt «rík¢{ý Au.
fkÞh çkeò Ãkh nw{÷k fhu Au. Mkk[k þÂõíkþk¤e õÞkhu Þ yu{ fhíkk LkÚke. fkuE íkuLkk Ãkh nw{÷ku
fhu íkku Ãký Ãkkuíku MknLk fhe ÷u Au.
¼økðkLk {nkðehLkwt økrýík yLktíkÚke þY ÚkkÞ Au yLku yLktík{kt ÃknkU[kzu Au. Sð
yLktíkfk¤ ÃkÞOík rLkøkkuË{kt níkku yLku yLktíkfk¤ ÃkÞOík rMkæÄÃkýu hnuþu.

30
 ðuh, îu»k, õ÷uþ íku{s f»kkÞku þktík ÚkkÞ íkku [nuhkLke hkuLkf ¾eu÷u yLku «MkLLkíkk ðÄe òÞ Au. Úkkf
Ëqh ÚkkÞ Au yLku WíMkkn{kt ¼híke ykðu Au. ûk{kðkLk fkuLku fneþwt? su ÃkkuíkkLkk Ëku»kkuLke ûk{k {køke ÷u,
çkeò çkÄkLku {kV fhe Ëu íkÚkk suLkk ¼kðku{kt, árü{kt çkÄk rLkËkuo»k nkuÞ. ykðe {Lkku¼kðLkk ðk¤e
ÔÞÂõíkLku ûk{kþe÷ fnu Au.
søkíkLkk Sðku su ftE fhe hÌkk Au íku íku{Lke y¿kkLk yLku ÃkhkÄeLk ËþkLku fkhýu fhu Au.
{kxu íku Mkki rLkËkuo»k Au. çkeòLkk {kuxk {kuxk Ëku»kku Ãký ßÞkhu LkkLkk ÷køkðk {ktzu yLku ÃkkuíkkLkk
LkkLkk{kt LkkLkk Ëku»kku Ãký {kuxk ÷køku íÞkhu Mk{sðwt fu Ä{oLke þYykík ÚkE [qfe Au.
Ÿ[k Ãkðoík Ãkh [zeLku Lke[u árü fhLkkhLku Lke[uLke çkÄe {kuxe ðMíkwyku Ãký LkkLke ÷køku Au. Mkqû{
ðMíkwyku Mkqû{íkh yLku Mkqû{ík{ Ëu¾kÞ Au. ßÞkhu ykÃkýu WÃkh WXeþwt íÞkhu çkÄk rLkËkuo»k ÷køkðk {ktzþu.
òu søkíkLkk çkÄk Sðku rLkËkuo»k ÷køku íkku ykÃkýu WÃkh WXâk Aeyu yu{ fne þfkÞ. ßÞkt MkwÄe ykÃkýk
¼kðku{kt çkÄk rLkËkuo»k Lknª ÷køku íÞkt MkwÄe ykÃkýu õÞkhu Þ rLkËkuo»k Lkrn ÚkE þfeyu. ûk{kþe÷ çkLkðk
{kxu Mkki «Úk{ ykÃkýu MðÞt Ëku»khrník çkLkðkLkwt Au.
ðuËLkeÞ f{oLkk WËÞu Ëw:¾, Ãkezk fu hkuøk ykðu Au, Ãkhtíkw íkuLku ¼kuøkððk{kt {kunLkeÞ f{o Lk çktÄkÞ
yuLke MkkðÄkLke hk¾ðkLke Au. yu s heíku MkkíkkðuËLkeÞ f{oLkk WËÞu rð»kÞ Mkw¾ yLku rLkhkuøkeíkk {¤u Au,
Ãkhtíkw íku{kt Ãký ¼kuøkðxku fheLku {kunLkeÞ f{oLkku çktÄ Lk ÚkkÞ íku òuðkLkwt Au.
Sð {kºk{kt [uíkLkk Au. yk [uíkLkk s f{oLkwt V¤ ¼kuøkðu Au. f{o [uíkLkkðk¤k Sð f{oLkk
V¤Lkku rð[kh fÞko rðLkk s rËðMk-hkík f{o fÞuo òÞ Au. ßÞkhu ¿kkLk [uíkLkkðk¤k Sð f{oLkk
Ãkrhýk{Lkku rð[kh fheLku f{o fhu Au. yux÷u fu ykí{kLkwt yrník ÚkkÞ yuðk f{kuoLku ðSoLku
ykí{rníkðk¤k f{o fhu Au. yux÷u fu ¿kkLk [uíkLkkðk¤k Sðku ÷ûÞ yLku nuíkwÃkqðofLkwt SðLk
Sðu Au.
Sðku «íÞu «u{ yLku {iºke ¼kð ykðu, xfe hnu yLku Ãkktøkhu íkku SðLk{kt yLkuf MkËTøkwýkuLkkt Ãkw»Ãkku
¾e÷ðk ÷køku Au yLku SðLk yk økwýÃkw»ÃkkuÚke {nufe QXu Au.
‘Ëþof ð]r¥k’ ðk¤k Sð ykMkÃkkMkLkwt çkÄw swyu Au yLku òuðkLke ðMíkwyku þkuÄu Au.
‘á~Þ ð]r¥k’ ðk¤k Sð ÃkkuíkkLku çkíkkððk {Úku Au. íkuyku rð¼q»kkrË fheLku ÷kufkuLku ÃkkuíkkLke íkhV ykf»kuo
Au. ßÞkhu ‘áük ð]r¥k’ ðk¤k Sð Lk íkku Ëu¾ðkLke RåAkðk¤k Au, Lk íkku Ëu¾kzðk {køku Au. Ãkhtíkw su fttE
Ãký MknsÃkýu Ëu¾u Au íku{kt hMk ÷uíkk LkÚke, WËkMkeLk hnu Au yLku hkøk-îu»k fhíkk LkÚke.
ÃkwËTøk÷ {kºk á~Þ Au. òu ík{u ÃkkuíkkLku Ëu¾kzðk {køkku Aku ík{u ÃkwËTøk÷ðíkT yux÷u fu
ÃkwËTøk÷Lkk õ÷kMk{kt Aku. ykÃkýu íkku áük çkLkðkLkwt Au, Ãkhtíkw rðztçkLkk yu Au fu ykÃkýu
á~Þku{kt VMkkELku Ëþof çkLku÷k Aeyu. ÃkwËTøk÷{kt VMkkELku þwt MkeLk Au! þwt yuõxªøk Au! þwt zÙuMk
Au! þwt þýøkkh Au! þwt f÷h {u[ªøk Au! þwt ÍkfÍ{k¤ Au!
suLku ykí{kLke rLkíÞíkk yLku y{híkk Ãkh rðïkMk Au íkuLku ÃkwLksoL{ Ãkh Ãký rðïkMk nkuÞ Au. suLku
ykí{kLkk yÂMíkíð Ãkh rðïkMk Au íku s ykÂMíkf Au. ykÂMíkf {kLku Au fu nwt Ãknu÷k níkku, ðíko{kLk{kt Awt
yLku ¼rð»Þ{kt Ãký hnuðkðk¤ku Awt.
suu MktMkkhLke yMkkhíkkLku òýeLku íkuLku AkuzðkLke íkiÞkhe fheLku Mkkh ÷uðk {kxu íkiÞkh ÚkÞk íku ykÂMíkf
Au. ð¤e su MktMkkhLke yMkkhíkkLku òýe íkÚkk MktMkkhLkkt Ëw:¾kuLku òýðk Aíkkt íkuLku Akuzíkk LkÚke íku LkkÂMíkf
Au.
‘ykÂMíkf’ çkÄk ðå[u hnuðk Aíkkt yuf÷ku Au, ßÞkhu ‘LkkÂMíkf’ yuf÷ku nkuðk Aíkkt
Ã÷kLkªøk fhu Au yLku çkÄkLke ðå[u yLku çkÄkLke MkkÚku hnu Au.
suýu Akuzðk ÞkuøÞ Akuze ËeÄwt yLku økúný fhðk ÞkuøÞ økúný fÞwO íku ‘ðkMíkrðf’ Au. Mk{Þ ykðe
hÌkku Au, ftE fhe þfku íkku fhe çkíkkðku, MkqÞo Z¤íkku òÞ Au. ðuË yux÷u fk{LkkLke Mkt¿kk. MºkeLku
31
¼kuøkððkLke RåAkLku Ãkwhw»kðuË fnu Au. Ãkwhw»kðuË{kt fk{LkkLke RåAk (Mkt¿kk) sÕËe WíÃkLLk ÚkkÞ Au yLku
sÕËe þktík ÚkkÞ Au. Ãkwhw»kLku ¼kuøkððkLke RåAkLku MºkeðuË fnu Au. MºkeðuË{kt ¼kuøkLke RåAk sÕËe Úkíke
LkÚke, Ãkhtíkw ÚkÞk ÃkAe sÕËe þktík Ãký Úkíke LkÚke. Mºke íku{s Ãkwhw»k W¼ÞLku ¼kuøkððkLke RåAkLku LkÃkwtMkf
ðuË fnu Au. LkÃkwtMkf ðuË{kt ¼kuøk fk{Lke Mkt¿kk LkøkhLkk Ëkn Mk{kLk fne Au.
Þwøkr÷f {Lkw»Þ çknw þktík yLku WÃkþktík f»kkÞe nkuÞ Au. ËuðÚke Ãký ©uc fÌkk Au.
Þwøkr÷fLkk V¤-£wx [¢ðíkeo Ãký Ãk[kðe Lk þfu íkuðk økrhü nkuÞ Au.
MkBÞøkT árü ©kðf yLku MkkÄw-MkkæðeLku fk{Lkkyku WXu Au, Ãkhtíkw íkuLkkÚke çk[ðkLkku «ÞíLk fhu Au.
íkuykuLku ykMkÂõík yÕÃk nkuÞ Au yLku íkuyku ¼kuøk{kt hkS Úkíkk LkÚke.
÷ku¾tzLkk økku¤kLku {eýçk¥keÚke ykuøkk¤e Lk þfkÞ. ¼êeLke ykøk òuEyu. çkúñ[ÞoLkk Ãkk÷Lk{kt
rLkðuoËe sÕËe çkLke þfkÞ Au.
¼ð rLkðuoË : MktMkkh{kt sL{ {hýLke RåAk Lk Úkðe, {kuûkLke íkeðú RåAk hk¾ðe.
þheh rLkðuoË : þhehLke Mkw¾-þkíkk RåAk Lkrn.
RrLÿÞ rLkðuoË : RrLÿÞsLÞ fk{-¼kuøkLke RåAk Lkrn.
MktMkkhLkkt ¼kiríkf Mkw¾kuLku ¼kuøkðíke ð¾íku su heíku ykMkÂõík hk¾u Au, hMk ÷u Au íku heíku ðuËLkku çktÄ
ÚkkÞ Au. íkeðú hMkðk¤k LkÃkwtMkf ðuË çkktÄu Au.
Mkkt¼éÞwt íÞkhu MkkÚkof ÚkÞwt fnuðkÞ ßÞkhu Sð Mkkt¼éÞk ÃkAe íkÃkMÞkLkk ¼kðku{kt ykðe òÞ yLku
MknLkþe÷íkkLku yÃkLkkðu íkÚkk y®nMkk ykrË Ä{oLku yk[hðk ÷køku.
Sð ¼kuøkkuLku ¼kuøkðíkku LkÚke. íku MðÞt ¼kuøkku îkhk ¼kuøkðkE òÞ Au. SðLkku sL{ MðÞttLke
çkhçkkËe fheLku çkeòLke ykçkkËe {kxu ÚkÞku LkÚke. sL{ íkku ykí{kLkk økwýkuLku ykçkkË fhðk {kxu s ÚkÞku
Au.
MktíkLke {rn{k íkuLkk yk[khÃkk÷LkÚke ÚkkÞ Au. Mkðo rþûkkLkku Mkkh Ëeûkk Au. þe¾ðkðk¤k ½ýk Au,
Ãkhtíkw MkrðrÄ yLku þwØ Wå[kh íkÚkk þwØ ¼kðÚke þe¾ðkðk¤k yksu çknw ykuAk Au. þe¾ðkLkwt ÷ûÞ
Ëeûkk íkÚkk ËeûkkLkwt ÷ûÞ ykí{kLke {wÂõík ({kuûk)Lkwt nkuðwt òuEyu.
MkkÄLkkLkk ûkuºku Mkíkík ykøk¤ ðÄíkk hnuðkLkwt Au. ykÃkýu ðíko{kLk{kt sux÷wt MknLk fhe
þfeyu Aeyu íkux÷wt íkku MknLk fhðwt s òuEyu. íkku s MknLkþe÷íkk W¥khku¥kh ðÄíke hnu Au.
{U ¼kuøkkuLku LkÚke ¼kuøkÔÞk, Ãký ¼kuøkkuyu s {Lku ¼kuøkðe ÷eÄku Au.
{khku sL{ ÃkkuíkkLkk ykí{kLke çkhçkkËe yLku ËuþLke ykçkkËe {kxu ÚkÞku LkÚke. {khu {khk
ykí{økwýkuLke ykçkkËe fhðkLke Au. yu s {khk SðLkLkku nuíkw Au, yuf {kºk nuíkw Au.
fkuE MktíkLke {rn{k íkuLkk yk[khÃkk÷LkÚke ÚkkÞ Au.
suLku {Lk Au íku Mkt¿ke, suLku {Lk LkÚke íku yMkt¿ke, íku{s fuð¤¿kkLke yLku rMkæÄ ¼økðkLkLku LkkuMkt¿ke-
LkkuyMkt¿ke fÌkk Au.
{Lk ©uc fkÞkuo fhðk {kxuLkwt W¥k{ku¥k{ MkkÄLk Au. {nkLk ÃkwÛÞLkk WËÞu {Lk «kÃík ÚkkÞ Au. õÞkhu Þ
{LkLkku Ëku»k Lk fkZðku, rLkÞ{Úke Mkt¿ke Sð s Mk{rfíkLku «kÃík fhe þfu Au.
{LkLku ðþ{kt hk¾ku, {LkLku ykí{rníkLkkt fkÞkuo{kt òuzku, {LkLku ykí{rníkLku {kxu {LkLk, ®[íkLk{kt
«Þkuòu. su ykí{k ¿kkLk, ËþoLk ykrË{kt {LkLku hkufu Au íkuLku {kxu {Lk íkuLkku ‘Ãkh{ r{ºk’ çkLku Au.
yu Mk{sðwt yLku {kLkðwt òuEyu fu {¤u÷e fkuE Ãký ðMíkw ykÃkýe LkÚke. «íÞuf MktÞkuøkLkku
õÞkhuf Lku õÞkhuf íkku rðÞkuøk ÚkkÞ s Au. íkku Sð LkkuMkt¿ke - LkkuyMkt¿ke çkLke òÞ Au yÚkðk
íkku Mkt¿keÃkýkLkku ËwhwÃkÞkuøk fheLku Sð MðÞt yMkt¿keÃkýwt {u¤ðe ÷u Au.
{LkÚke Wíf]ü ÃkwÛÞ íku{ s rLkf]ü ÃkkÃk Ãký çktÄkE þfu Au. {LkLku ðþ{kt fhðwt yLku hk¾ðwt nkuÞ íkku
Lk{e òyku. {LkLkwt fk{ {LkLk fhðkLkwt Au. ©wík¿kkLkLkk yÇÞkMkÚke Ãký Sð ykí{rðfkMkLku MkkÄe þfu
Au.
32
 WÃkh WÃkhÚke òuíkkt ytík:fhýLke ðkík Mk{sðk{kt Lkrn ykðu. çknw Ÿzký{kt sEþwt íkku s
ytík:fhýLke ðkík Mk{òþu yLku Ãkfz{kt ykðþu.
yMkt¿ke Sð Ãký yæÞðMkkÞÚke þw¼kþw¼ f{kuoLkku çktÄ fhu Au. ykLkku yÚko yu ÚkÞku fu
{LkÚke r¼LLk Aíkkt {LkÚke WÃkh ftEf Au.
{Lk MÃküefhý {køku Au, ytík:fhý þwØefhý {køku Au. {Lk Mkw¾Lke ®[íkk fhu Au,
ytík:fhý rníkLke RåAk fhu Au. {LkLku ÄLkLkwt ykf»koý Au, ytík:fhý Mktíkku»ke Au. {LkLku Ëhuf
ðMíkwLkku WÃkÞkuøk fhðku Au, ytík:fhý WÃkkMkLkk fhu Au.
çkÄe Mk{MÞk íÞkhu Q¼e ÚkkÞ Au, ßÞkhu ykÃkýu ÃkkuíkkLkk{kt LkÚke hnuíkk, ÃkkuíkkLke ÃkkMku hnuðkLkwt
ÃkMktË fhíkk LkÚke.
f{oLkk WËÞLkk ¼kð çkLku Au, ¼kð {LkÚke Mðefkhe rð[kh, RåAkyku çkLku Au íku ðkMíkð{kt ík{khe
LkÚke. y¿kkLke Sð íku RåAkykuLku ÃkkuíkkLke {kLke ÷u Au, Ãkhtíkw íku ðkMíkð{kt ík{khe LkÚke. y¿kkLke Sð íku
RåAkykuLku ÃkkuíkkLke {kLku Au yLku íku Ãkqhe fhðkLkk fkÞo{kt ÷køke òÞ Au.
{Lk MkV¤ çkLkðk {køku Au, ytík:fhý MkkÚkof çkLkðk {køku Au.
ÃkkuíkkLkk Ãkh rðïkMk fhku. ÃkkuíkkLkwt fk{ òíku fhku. ÃkkuíkkLkwt fk{ ÃkhkuÃkfkhLke árüÚke fhku. ÃkkuíkkLkwt fk{
Mkkhe heíku fhku. ¼økðkLkLke yk¿kkLkwt Ãkk÷Lk áZíkkÚke fhku. SðLkLke MkkÚkofíkkLkwt {qÕÞktfLk Mk{Þktíkhu fhíkk
hnku. nuíkwÃkqýo yLku ÷ûÞ«urhík SðLkLkk ykLktËLku {kýku.
su ‘{{’({khkÃkýwt)Lku økk¤e Ëu íku {tøk÷ Au.
su Sð Ëw:¾Lku Ãkhf]íkLku çkË÷u Mðf]ík {kLku Au íku r{ÚÞkíð{ktÚke Mk{rfík{kt ykðe òÞ
Au. (Lkkhfe Sð Ãký)
¼økðkLk Vh{kðu Au fu ßÞkt rLksohk Au íÞkt Mkw¾ Au. çkeò Ãkh Ëku»k Zku¤ðkLkk yLkuf «fkhku nkuE
þfu Au, Ãkhtíkw yu{kt Mkkh LkÚke.
ßÞkhu ÃkkuíkkLke ¼q÷ Ëu¾kÞ íÞkhu MkBÞøkT árü, çkeòLke ¼q÷ Ëu¾kÞ íÞkt r{ÚÞk árü yLku
çkLLkuLke ¼q÷ Ëu¾kÞ íÞkt r{© árü.
ßÞkhu fkuE Ãký Ëw:¾fkhe, ÃkezksLkf fu «ríkfq¤ «Mktøk, ½xLkk fu çkLkkð çkLku, ßÞkhu yòýíkk Ãký
fkuEyu ík{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzâwt nkuÞ fu òýeLku nuhkLk fÞko nkuÞ Aíkkt íkuLke ¼q÷ Lk {kLkðe, yu ÔÞÂõík
yÚkðk rLkr{¥kLku rLkËkuo»k {kLkðkt íkÚkk íÞktÚke WÃkh WXeLku íku rLkr{¥kkuLku WÃkfkhe {kLkðkt íku MkBÞøkT árü
Au.
Mkk[e Mk{sýLku «kÃík Úkðwt íku ykÃkýLku y½Yt ÷køku Au, íÞkhu rð[khýeÞ Au fu ßÞkhu ÃkqAku íÞkhu
yMktÏÞkík Mkt¿ke ríkÞO[ Sðku r{ÚÞkíðLku AkuzeLku Mk{rfíkLku «kÃík ÚkÞu÷k Au. ykðk ríkÞO[ ©kðfku 8{k
Ëuð÷kuf MkwÄe 18 MkkøkhkuÃk{ ÂMÚkríkLku «kÃík fhe þfu Au.
Sð yuf s ¼ð{kt nòhku ðkh Mk{rfík{ktÚke r{ÚÞkíð{kt yLku r{ÚÞkíð{ktÚke
Mk{rfík{kt ykðíkk síkk hnu Au. MÚkkLkf{kt ÔÞkÏÞkLk Mkkt¼¤íke ð¾íku Mk{rfík{kt yLku
çknkh ykurVMk, ËwfkLk fu ÄtÄkLkk MÚk¤u r{ÚÞkíð{kt nkuÞ yuðwt çkLke þfu Au.
ðíko{kLk søkík{kt «kÃík {krníke yLkwMkkh 680 Ä{o yLku 5500 Mk{wËkÞ{kt siLk MkkÄwLkk suðk
{nkðúíkku yLku Mkr{rík økwrÃíkLkkt rLkÞtºkýkuÞwõík SðLk fkuELkwt Ãký LkÚke.
70 ð»ko Ãknu÷k çkLku÷ ¼khíkLkk MktrðÄkLk{kt 116 MktþkuÄLkku ÚkE [qõÞkt Au, Ãkhtíkw 2570 ð»ko
Ãknu÷k çkLku÷ ¼økðkLk {nkðehLkwt MkttrðÄkLk yuf Ãký ð¾ík çkË÷kÞwt LkÚke. yLku Ãkkt[{k ykhkLkk
21000 ð»koLkk çkkfe hnuíkk 18430 ð»ko MkwÄe çkË÷kþu Ãký Lkrn.
ykÃkýk ËkËk ÍǼku - Äkuíke, rÃkíkk ÍǼku ÷U½ku, ykÃkýu ÃkuLx þxo, çkk¤fku rsLMk xe-
þxo, LkkLkkt Akufhkt ¾, ykøk¤Lkk ½ yLku ¼ íkuLkkÚke ykøk¤Lkk ïuíkkBçkh hnu íkku Xef!
33
 ykÃkýu ykÃkýe ÞkuøÞíkk ðÄkhðk {kxu, rðfrMkík fhðk {kxu yrhntíku þhýt Ãkðßòr{... ykrËLkwt
¼kðÃkqðof M{hý ®[íkLk fhðwt òuEyu. òu ykÃkýu [kh þhýktLku Mðefkheþwt íkku rLk®ùík ÚkEþwt. ykÃkýe
ÞkuøÞíkk ðÄþu. þhýkt ÷ELku ykí{MLkkLk fhðkLkwt Au yLku yLkw¼ððkLkwt Au fu {khk f{o{¤ ÄkuðkE hÌkk
Au yLku ytËhLke {r÷Lkíkkyku Ëqh ÚkE hne Au. MktÃkqýo ykí{kLkwt MLkkLk Úkðwt òuEyu.
[kh þhýktLkku Mkk[ku yLku Ãkqýo Mðefkh yux÷u MktMkkhLke fkuE s RåAk Lkrn. rð»kÞkuLke fkuE RåAk
Lk hnu íkku çkÄe ®[íkkykuÚke {wÂõík {¤e sþu. MktMkkhLke ®[íkk yLku [knLkk sþu íkku Ëku»k ykÃkkuykÃk ½xe
sþu.
nwt òu fkuELkwt ¼÷wt fhwt Awt íkku nfefík{kt {khwt ÃkkuíkkLkwt ¼÷wt fhe hÌkku Awt. íkku ÃkAe ¼÷wt
fheLku yr¼{kLk þuLkwt? LkðkE þuLke? {kuxkE þuLke? rðþu»kíkk þuLke? çkzkE þuLke?
yrhntík ¼økðkLkLke Mkuðk{kt nòhku Ëuðíkk ykðu Au, Ãkhtíkw íkeÚkOfh ¼økðkLk yu{Lke Mkuðk Mðefkhíkk
LkÚke. çkÄe íkf÷eVku yLku f{oLkk WËÞ {khu s MknLk fhðkLkkt Au yu{ {kLkeLku rLksohk fhu Au. ykÃkýu Ãký
ykÃkýkt f{kuoLkk WËÞkuLku yLÞLke MknkÞ rðLkk òíku s MknLk fhðk òuEyu yu Mk{sðkLkwt Au.
su ¼rð»ÞLke ®[íkk fhu Au íkuLkku yÚko yu ÚkÞku fu íkuyku nsw Ä{oLkk {{oLku Mk{ßÞk LkÚke. nsw íku{ýu
Ä{o{kt çkíkkðu÷kt [kh þhýkt MðefkÞkO LkÚke. ¿kkLke sLkku íkku yu Au, su ÃkkuíkkLkk fu ÃkrhðkhsLkkuLku {kxu
fkuE Ãký «fkhLke ®[íkk fhíkk LkÚke.
Ëw»f]íÞLke øknko yLku Mkwf]íÞLke yLkw{kuËLkk fhðkÚke Ãký ÞkuøÞíkk ðÄu Au.
ÃkkÃk Akuzðk suðkt Au. ßÞkt MkwÄe Aqxu Lkrn íÞkt MkwÄe ÃkkÃk fheLku hkS íkku Lk s Úkðwt. r{ÚÞkíðe Sð
ÃkkÃk fhíkk Ãknu÷k, ÃkkÃk fhíke ð¾íku yLku fÞko ÃkAe Ãký ¾qçk hkS ÚkkÞ Au. ÃkkÃkfkÞoLkk ykðk hkSÃkkÚke
ÃkkÃk ykuAwt fu LkkLkwt nkuÞ Aíkkt íkuLkku f{oçktÄ yrík íkeðú, økkZku yLku [efýku ÚkkÞ Au. Mk{rfíke Sð ßÞkhu
ÃkkÃk Akuze þfíkk LkÚke íÞkhu ÃkkÃk fhíkk Ãknu÷k, ÃkkÃk fhíke ð¾íku íku{ s ÃkkÃk fÞko ÃkAe ¾urËík hnu Au.
ykðk ÃkkÃk «íÞuLkk ¾urËíkÃkýkLku fkhýu íku{Lkku f{oçktÄ Ãký ðÄkhu fu {kuxku nkuðk Aíkkt yrík Ze÷ku, {tË
yLku Mknu÷kEÚke {wõík ÚkE þfkÞ íkuðku nkuÞ Au. íkuLkkÚke ykøk¤ ðÄu÷k Sð ÃkkÃkf{o ÚkÞk ÃkAe ÃkùkíkkÃk
fheLku ÃkkÃkLkku Mðefkh yLku yk÷ku[Lkk fheLku íkuLkwt «kÞrùík ÷u Au. ÃkùkíkkÃk Mkrník «kÞrùík fhðwt íku Ä{o
Au.
¼økðkLkLke ðkýe Mkkt¼¤eLku Ãký Mkh¤íkk Lk ykðu íkku Ä{o xfþu Lkrn. rð[khku, LkkLkÃký{kt ykÃkýu
fux÷k Mkh¤ níkk? {kuxk ÚkÞk ÃkAe ykÃkýu {kÞk[kh Mkuðíkk yLku Xøkrðãk yk[híkk ÚkE økÞk Aeyu.
þYykík{kt LkkLke ¼q÷Lku ykÃkýu økkiý fheLku yðøkýeyu Aeyu. ÃkAe Äehu Äehu {kuxe ¼q÷kuLku Ãký økkiý
fhðkLkwt þY fheyu Aeyu. yk heíku ykÃkýu Mkh¤íkk{ktÚke fxwíkk, ð¢íkk yLku {kÞk íkhV sE hÌkk Aeyu.
¾hu¾h íkku LkkLke fu {kuxe fkuE Ãký ¼q÷Lkku Mðefkh fhkðku òuEyu. ¼q÷ MðefkheLku MkwÄkhðkLke ð]r¥k yLku
«ð]r¥k nkuðe òuEyu yLku yuftËhu SðLk{kt MkwÄkhku ÚkE sðku òuEyu.
{Lk{kt fkuE ¾hkçk rð[kh fu ð]r¥k WXu íkku íkuLku íÞkt s ðkurMkhkðe Ëku. yk ¾hkçk rð[khLku
ðkýe{kt fu ðíkoLk{kt Lk ÷kðku, Lk ykððk Ëku. ¾hkçk rð[khLku s ¾kE òð yLku Ãk[kðe Ëku.
{Lk{kt yLkuf «fkhLke rð»kÞuåAkyku WXu Au, rð»kÞð]r¥kyku sL{u Au. yk rð»kÞuåAkyku yLku
rð»kÞð]r¥kykuLkku ð]r¥kMktûkuÃk fhðkLkku Au. ykLku ð]r¥kMktûkuÃk íkÃk fÌkku Au.
ÃkwÛÞ, ÄLk MktÃkr¥k, yLkwfq¤ MktçktÄku, fu MkkÄLkkuLke WÃk÷ÂçÄLku fkhýu ÃkkuíkkLku Mkw¾e Lk {kLkku, þhehLke
þÂõík íku{ s þhehLkk MðkMÚÞ yLku þkíkkLku fkhýu Ãký ík{u Mkw¾e LkÚke. Sð Mkw¾e íkku Mk{rfík ¼kðÚke
ÚkkÞ Au. Lkð ík¥ðLke ÞÚkkÚko Mk{sýðk¤ku Mk{rfíke Sð fkuE Ãký òíkLke «ríkfq¤ fu rðfx ÃkrhÂMÚkrík{kt
Ãký Ëw:¾e Úkíkku LkÚke. Mk{rfíke Sð MktMkkhLkk ÷kufku MkkÚku MktÃkfo{kt ykðu Au, íku{Lke MkkÚku sYhe ÔÞðnkh
Ãký fhu Au, Ãkhtíkw íku{Lke MkkÚku hkøkLkk MktçktÄku òuzíkku LkÚke. MktMkkh{kt hnuðk Aíkkt MktMkkhLkk ÔÞðnkh
rLk¼kððkLke {LkkE LkÚke, Ãkhtíkw íku{kt yxfðkLkwt fu VMkkðkLkwt LkÚke. yk ÔÞðnkh{kt h{ý fhðkLkwt LkÚke
yÚkðk Mkk{uðk¤k Sðku MktMkkhLkku ÔÞðnkh Lk Lke¼kðu íkku íkuLke VrhÞkË fhðkLke LkÚke fu íkuLkk fkhýu Ëw:¾e
34
ÚkðkLkwt Ãký LkÚke. Mk{rfík SðLku MðÞt Ãkh rðïkMk nkuÞ Au. íkuLku Ãkh¼ðLke ®[íkk nkuíke LkÚke. íku ÃkkuíkkLkk
ykí{ ¼kð{kt hnu Au. fE økrík{kt sþu yLku õÞkhu ykÞw»Þ çktÄkþu ykðk rðfÕÃkku fhíkku LkÚke.
¾sðk¤ ykðu íÞkhu {kºk òuðwt. ¾ýðwt Lkne fu ¾sðk¤ðwt Lkrn. yk fkÞõ÷uþ íkÃk Au. Mk¾ík [¤
ykðu Aíkkt íkuLkk ¿kkíkk çkLkðwt yLku ¾sðk¤ðwt Lkrn yu íkÃk fhðkÚke MknLkþe÷íkk ðÄu Au. {Lkkuçk¤ áZ
çkLku Au, þhehLke [t[¤íkk ykuAe ÚkkÞ Au yLku yLktíkk Mktr[ík f{kuoLke rLksohk ÚkkÞ Au. yLkuf ykí{kLkk
økwýkuLkwt «fxefhý Úkíkk ykí{k Mkw¾ yLku þktríkLke yLkw¼qrík fhu Au.
òu fkuE ykÃkýLku ykÃkýkt Ëku»kku, ¼q÷ku, ûkríkyku yLku ¾k{eyku çkíkkðeLku íkuLku Ëqh
fhðk{kt MknÞkuøke çkLku Au íkku íku ykÃkýk Ãkh{ WÃkfkhe Au yu{ Mk{sðwt òuEyu. ykÃkýu
Mkk{uÚke s ykÃkýk Mkøkk, MktçktÄe, ÃkrhðkhsLkku, r{ºkku yLku ík{k{ Ãkrhr[íkkuLku Ãknu÷uÚke s
fne Ëuðwt òuEyu fu {khk Ëku»kku yLku ¼q÷kuLku Ëu¾kzeLku {Lku [uíkðíkk hnuòu. ½ýe ð¾ík çkeòLku
ykÃkýe ¼q÷ku Ëu¾kíke nkuðk Aíkkt ykÃkýk ¾hkçk Mð¼kðLku fkhýu ÷kufku ykÃkýLku [uíkðíkk
LkÚke. Ëku»kku Ëu¾kzLkkh «íÞu ykÃkýe f]ík¿kíkk hnuðe òuEyu.
MktMkkh{kt Ëku»k{wõík íkku ÚkE þfkÞ Au, Ãkhtíkw økwýhrník íkku fkuE nkuíkwt s LkÚke.
{kunLkk fkhýu ¿kkLk Ãkh ykðhý ykðu Au. ¿kkLk nkuðk Aíkkt Ãký {kun, {kÞk Lk Akuzu íkku ykðu÷k
¿kkLk Ãkh Vhe ykðhý ykðe òÞ Au. ¿kkLk {wsçk yk[hý fhu íkku {kun ykuAku ÚkkÞ Au.
ÄLk rðÃkr¥kLkwt MÚkkLk Au. ÄLk fkuE ÷qtxe þfu Au, íkuLkk fkhýu ®[íkk hnu Au, íkuLkk fkhýu ¾qLk
¾hkçkk ¾u÷kÞ Au yLku íku ÷zkE ͽzk yLku õ÷uþLkwt fkhý Ãký çkLku Au. ¿kkLk MktÃkr¥k Au,
¿kkLkLku fkuE ÷qtxe þfíkwt LkÚke. ¿kkLk [kuhe þfkíkwt LkÚke fu íkuLku yÂøLk çkk¤e Ãký þfu Lkrn.
÷kuxLkwt ¾e[w çkLkkðe Ëku íkku ÷ktçkku Mk{Þ MkwÄe Mkwhrûkík hnu Au. íku s heíku òu ¿kkLkLku r¢Þk{kt
ÃkrhðŠíkík fhe Ëku íkku ¼ðku¼ð MkwÄe ¿kkLk MkkÚku [k÷þu.
y½kíke f{kuoLkku MktçktÄ Ãký {kun íku{ s f»kkÞ MkkÚku Au. ¢kuÄLkk fkhýu yþkíkkðuËLkeÞ, {kLkLkk
fkhýu Lke[ økkuºk, {kÞkLkk fkhýu yþw¼ Lkk{ íku{ s ÷ku¼Lkk fkhýu ykÞw»ÞLkku çktÄ ÚkkÞ Au.
sYrhÞkíkku ½xu íkku Ä{o{kt «ðuþ ÚkE þfu yLku Ä{oLke ð]]rØ Ãký ÚkkÞ. ykð~Þfíkkyku
ðÄíke s hnu íkku Sð Ä{oÚke Ëqh ÚkkÞ Au. MkwrðÄkykuÚke íkku çk[eLku s hnuðk suðwt Au.
SðLkk Ãkrhýk{ çkË÷kíkk hnu Au. õÞkhuf WL{køkuo íkku õÞkhuf MkL{køkuo [k÷u Au, çknw ÍzÃkÚke yk
yË÷kçkË÷e Úkíke hnu Au.
MktMkkhLkk {køkoLku òýeLku Akuzku íku{ s {wÂõíkLkk {køkuo [k÷ku. fkuELku íkwåA, neLk Lk økýþku. fkuE Ãký
SðLkku ríkhMfkh fhðkðk¤k MðÞt ÃkkuíkkLkwt yÃk{kLk fhu Au.
MkL{køko Ãkh [k÷Lkkhu õÞkhuÞ çkeò ÃkkMku ÃkkuíkkLkk MkL{kLkLke ykþk, yÃkuûkk Lk hk¾ðkt
òuEyu. íku MðÞt ¿kkLk-ËþoLkLkku ykËh fheLku ÃkkuíkkLkwt MkL{kLk fhíkku nkuÞ Au.
suLke sux÷e ÞkuøÞíkk nkuÞ íkux÷wt s {n¥ð íkuLku ykÃkðwt ÞkuøÞ Au. ðÄkhu fu ykuAwt {n¥ð ykÃkðkÚke
f»kkÞ WíÃkLLk ÚkE þfu.
ÃkkÃkLkku íÞkøk fhðku yu {n¥ðLkwt Au. ÃkkÃkLkku íÞkøk fÞko rðLkk ‘Ä{o yk[hý’{kt yuf zøk÷wt Þu ¼he
þfkíkwt LkÚke.
Ä{or¢Þk fhðkðk¤k òu ÃkkÃk Lk Akuzu íkku íkuLkk SðLk{kt ÃkrhðíkoLk ykðíkwt LkÚke, «¼kðLkk
Úkíke LkÚke.
Mkuðk yø÷kLk ¼kðÚke fhku. ÃkkuíkkLkwt fk{ Mk{SLku Mkuðk fhku. rðztçkLkk íkku yu Au fu ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk
fk{Lku ‘ÃkkuíkkLkwt fk{’ Mk{síkku LkÚke. yk s ÔÞÂõík MktMkkhLkk ÄLkkrË WÃkksoLkLkkt fkÞkuoLku ÃkkuíkkLkk Mk{SLku
fhu Au.

35
 Mkkt¼¤ðkLkku Mkkh yu Au fu ßÞkt MkwÄe MktMkkhLkwt fk{ Aqxíkwt LkÚke, íÞkt MkwÄe MktMkkhLkwt fk{ ÃkkuíkkLkwt
Mk{SLku íkku Lkk s fhku.
yLkkrË fk¤Úke MktMkkheykuLkwt æÞkLk hkÏÞwt. Mk{òu fu yk MktMkkh íkku [k÷íkku s hnuþu.
ykÃkýu ykÃkýku hMíkku þkuÄe ÷uðkLkku Au.
MktMkkh{kt suLku Mkuðk fnu Au íku Ä{oûkuºk{kt ðiÞkðå[ Au. yk çkLLku f{orLksohkLkkt MkkÄLkku Au.
¾qçk WíMkknÃkqðof Ãkh{kí{kLke Míkwrík fhku. Ãkh{kí{kLkku Ãkkz {kLkku fu ykÃkýLku Sð{ktÚke rþð
çkLkðkLkku {køko çkíkkÔÞku. ¼økðkLkLkk çkíkkðu÷k {køkuo [k÷eLku ykÃkýu MðÞt Lkh{ktÚke LkkhkÞý çkLkeyu yu
s ¼økðkLkLke Mkk[e ¼Âõík Au. ykLktË yu ¼sLkLke LkeÃks Au.
ðkhtðkh ðtËLkk fhðkÚke, Mkk{qrnf Ä{o òøkhýÚke, fkÞkuíMkøkoÚke, yknkh{kt WýkuËhe
íku{s hMkÃkrhíÞkøk fhðkÚke, yufktík{kt æÞkLk fhðkÚke íkÚkk [ûkwRrLÿÞLkwt økkuÃkLk fhðkÚke
ËþoLkkðhýeÞ f{oLkku ûkÞ ÚkkÞ Au. SðLkLke nh Ãk¤u ¼økðkLkLkk rMkØktíkku Lksh Mkk{u hk¾ku.
ßÞkt MkwÄe Mkðo «fkhu yLkwfq¤íkk nkuÞ íÞkt MkwÄe Ä{o fhku íkku íku ‘r«ÞÄ{eoÃkýwt’ Au, Ãkhtíkw «ríkfq¤íkk
yÚkðk Ãkrh»kn-WÃkMkøkosLÞ ÃkrhÂMÚkrík{kt Ãký Ä{o{kt ÂMÚkh hnu yLku áZíkkÚke ÷eÄu÷k rLkÞ{ku yLku
ðúíkkuLkwt Ãkk÷Lk fhu íku ‘áZÄŠ{íkk’ Au.
su Ä{o yks MkwÄe LkÚke Mkkt¼éÞku íku Ä{o yksu Mkkt¼¤ðk {¤ðkLkku Au yLku yu Mkkt¼¤ðk {kxu
WíMkkn Ëk¾ðku, rs¿kkMkk hk¾ku yLku íkuLkku hku{kt[ yLku ykLktË {kýku. Ëhuf ÔÞkÏÞkLk yk heíku yLkwÃk{,
yLkLÞ yLku yòuz nkuÞ Au yLku yux÷u s yuLkwt ©ðý fheLku ÄLÞíkkLkku yLkw¼ð fhku.
Ä{o{kt áZ hnuðwt, ÷eÄu÷k ðúík-rLkÞ{kuLkwt áZíkkÚke Ãkk÷Lk fhðwt íku{s ÃkkÃkÚke çk[ðk áZíkk
Ëk¾ððe yuLku fttE nX, SË yLku ÄkÞwO s fÞwO yu{ Lk fnuðkÞ.
{kMk¾{ý suðe {kuxe íkÃkMÞkÚke íkku yríkþÞ f{o rLksohk ÚkkÞ s Au, Ãkhtíkw LkðfkhMke, ÃkkuhMke fu
çkeÞkMkýk suðe fkÞ{e yux÷u fu Mkíkík Úkíke íkÃkMÞkÚke Ãký yríkþÞ f{o rLksohk ÚkkÞ Au.
fkuELke «uhýkÚke Ä{o fhu íkku ‘r«ÞÄ{eo’ yLku Mð«uhýkÚke Ä{oMkkÄLkk{kt òuzkÞ yLku ykøk¤ ðÄu íkku
‘áZÄ{eo’.
{¤u÷e «íÞuf ðMíkw íkku Aqxðkðk¤e s Au. ðMíkwLkk fkhýu çktÄLk LkÚke Úkíkwt. ðMíkwLkk «íÞu
fhkíkk hkøk¼kðÚke çktÄLk ÚkkÞ Au. {kxu s ¿kkLke ¼økðtíkku ðMíkw «íÞuLkk hkøkLkku íÞkøk fhðkLkwt
fnu Au.
ðMíkwLku ÃkkuíkkLke {kLkku íkku hkøke, ðMíkwÚke Mkw¾ {¤u Au yu{ {kLkku íkku ¼kuøke. fqíkhku nkzfwt [qMku Au.
[kðíkkt {kU{kt Eò ÚkðkÚke Lkef¤u÷k ÃkkuíkkLkk s ÷kuneLkk MðkËÚke ¾wþ ÚkkÞ Au. ðÄw Lku ðÄw òuh fhu Au.
¼kuøkeLke Ãký ykðe Ëþk ÚkkÞ Au. íku ðMíkw{ktÚke Mkw¾ {¤u Au yu{ {kLke ÃkwËTøk÷ ¼kuøkðu Au. nfefík{kt
ÔÞÂõíkLku Mkw¾ ÃkkuíkkLkk ÃkwÛÞ{ktÚke s {¤u Au. RßsíkËkhLku fkuELkk íkhVÚke Úkíke LkkLke xfkuh fu LkkLkku
Mkh¾ku WÃkk÷t¼ Ãký ¼khu ÷køku Au. ßÞkhu LkXkhkLku ftE Vhf Ãkzíkku LkÚke. Mk{rfíke Lkkhfe SðLku çknw
¾uË yLku Ëw:¾ ÚkkÞ Au. íku nðuÚke çkeòLku Ëw:¾ Lk ykÃkðk {Lkku{Lk íkiÞkh ÚkE òÞ Au.
Mkíkík Mkw¾ RåAku Aku íkku æÞkLk ykí{k íkhV hk¾ku. ykí{kLkk økwýku íkhV hk¾ku. ÃkwÛÞLkwt
Mkw¾ íkku ûkrýf Au yLku ð¤e ÃkkÃkLkku çktÄ fhkððkðk¤wt Au. fkÞ{e yLku rLkËkuo»k Mkw¾ íkku
ÃkkuíkkLkk ykí{økwýkuLkwt s Au.
MkíÞLkku Mðefkh fhíkk þe¾ku, çkÄe Mk{MÞkyku n÷ ÚkE sþu.
suLku {køÞk ðøkh çkÄe MkwrðÄkyku {¤u Au yuðk hkò-{nkhkòyku ÃkkuíkkLkwt hkßÞ AkuzeLku MktÞ{
÷uðk{kt ðkh ÷økkzíkk LkÚke. ykÃkýu hkík-rËðMk fk¤e {sqhe yLku yÚkkf {nuLkík fheLku Mkw¾-MkwrðÄk
¼uøke fheyu Aeyu, yu{kt çkÄwt ÃkwÛÞ ¾[eo Lkk¾eyu Aeyu yLku ÃkAe yu MkwrðÄkykuLke ykMkÂõík{kt VMkkE
sEyu Aeyu. yuf LkkLkwt Mkh¾wt ½h Ãký Akuze þfíkk LkÚke.
36
 yk {kLkð¼ð yLku Ëw÷o¼ {Lkw»ÞLkwt SðLk Ä{o yLku ÃkwÛÞLkk «íkkÃku {éÞwt íkku yk Ëw÷o¼
SðLkLku Ä{o fkÞo{kt ÷økkððwt yu s ÞkuøÞ Au. 24 f÷kf{kt 4 f÷kf Ãký Ä{o fhíkk LkÚke. íkku
ÃkAe ykÃkýwt ¼krð Wßsð÷ fuðe heíku çkLkþu? Ä{oÚke {¤u÷ SðLkLku Ä{o{kt Lk ÷økkððwt yu
f]íkÎLkíkk Au.
{kunLkeÞ f{oLkk ûkÞ {kxu s {nuLkík fhðkLke Au. MktÞ{ yLku 12 «fkhLkk íkÃkLke ykhkÄLkk fhðkÚke
{kunLkeÞ f{oLkku ûkÞ ÚkkÞ Au.
Mkðkhu QXeLku yksLkk rËðMku íkÃkMÞk fhe hnu÷k yLku íkÃk fhðk sE hnu÷k Mkðo íkÃkMðeykuLku ÞkË
fheLku íku{Lku ÄLÞðkË ykÃkku yLku íku{Lkk íkÃkLke yLkw{kuËLkk fhku. A-A {rnLkkLke íkÃkMÞkðk¤kLku
ÄLÞðkË. ykÞtçke÷, yufkMkýk, çkeÞkMkýkðk¤kLku ÄLÞðkË. 3 ÃkkuhMke, 2 ÃkkuhMke, ÃkkuhMke yLku
Lkðfkhþeðk¤kLku ÄLÞðkË. A çkkÌk yLku A ykÇÞtíkh íkÃkLkk íkÃkMðeykuLku ÄLÞðkË. ¼økðkLkLke
yk¿kk{ktt hneLku MktÞ{ Ãkk¤Lkkh Mkðuo MktÞ{e ykí{kykuLku ÄLÞðkË. yk fuðwt yËT¼wík þkMkLk Au, su{kt
yLkuf ykí{kyku ¼økðkLkLke yk¿kk{kt hneLku MktÞ{ yLku íkÃkLke ykhkÄLkk îkhk ÃkkuíkkLkwt ykí{fÕÞký
MkkÄe hÌkk Au. yu Mkðo MkkÄf ykí{kykuLku ÄLÞðkË. nðu rð[khku fu yksu nwt þwt MktÞ{ yLku íkÃkLke
ykhkÄLkk fheþ? {khwt þwt Mkk{ÚÞo Au? nwt þwt rðþu»k Ãkwhw»kkÚko fhe þfwt íku{ Awt? yksu nwt þwt íkÃkMÞk fheþ?
yk s heíku Mkðkhu QXeLku ¿kkLkesLkkuLke yLkw{kuËLkk Ãký ÚkE þfu. 14 ÃkqðeoÚke ÷ELku
¢{þ: ©wík¿kkLke MkwÄeLkkLku ÄLÞðkË ykÃkku íkÚkk ytíku yksu nwt þwt ¿kkLkLke ykhkÄLkk fheþ?
yu{ ®[íkðku.
þheh MkkÚk Lk ykÃkíkwt nkuÞ. f{h, ½qtxý Ëw:¾u Au íkku çkknwçk÷eSLku ÞkË fhku. fzkÞk MkkÄwsLkkuLku
yLku MktÚkkhkLke MkkÄLkk fhe hnu÷k ðeh MktÞ{esLkkuLku ÄLÞðkË ÃkkXðku yLku ÃkAe rð[khku fu yksuu nwt
fux÷e ðtËýk fheþ? yksu nwt fux÷k Mk{ÞLkku fkÞkuíMkøko fheþ?
MktMkkhLkk MktçktÄkuLku «kÚkr{fíkk ykÃkþku íkku Ä{oMkkÄLkk{kt ykøk¤ Lkrn ðÄkÞ. ykí{eÞíkk yLku {iºke
¼kð hk¾eLku Sðþku íkku Ä{o MkkÄLkk ÚkE þfþu yLku ykLktË Ãký ykðþu.
3 ð»koLkk yÃktøk ¼kELku íkuzeLku Ãkðoík [ZLkkh 14 ð»koLke Ëwçk¤e-Ãkkík¤e AkufheLku shk
Ãký ¼kh, Úkkf fu ftxk¤ku LkÚke ykðíkku. íku{ Ä{oLku ¼kE Mk{SLku ytøkefkh fhLkkhLku MktÞ{
yLku íkÃkLkwt ðnLk fhíkk ¼kh ÷køkíkku LkÚke. çkÕfu Ä{oykhkÄLkk fhíkk ykLktË ykðu Au.
MktMkkh íkÚkk RrLÿÞkuLkk Mkw¾Úke WËkMkeLkíkk yux÷u rLkðuoË yLku íku s ðihkøÞLkwt ÷ûký Au.
fkuE hkøkeLke RåAk Ãkqhe fhðk {kxu søkík MkkÚku îu»k fhe ÷u Au. hkøkÚke hkøk-îu»kLke ð]rØ s ÚkkÞ Au.
hkøkLkk fkhýu ¢kuÄ, {kLk, {kÞk Lku ÷ku¼Lkwt MkuðLk Ãký ÚkkÞ Au. îu»k fhíkk Ãký hkøk ðÄw ¾íkhLkkf Au.
hkøkLkk fe[z{kt Sð VMkkE òÞ Au ßÞkhu îu»kLkk ËkðkLk¤{kt çk¤u Au.
Ãkkýe ÃkeðkÚke ¼kusLkLkwt Ãkk[Lk ÚkkÞ Au, ÃkuxLke økh{e þktík ÚkkÞ Au yLku ÔÞÂõík MðMÚk
hnu Au. íku s heíku rsLkðkýeLkwt y{]íkÃkkLk fhðkÚke yk¤Mk, «{kË, y¿kkLk, rðfkh çkÄwt Ëqh
ÚkkÞ Au yLku Sð ykæÞkÂí{f MðkMÚÞLku «kÃík ÚkkÞ Au.
fkuELku WËTçkkuÄLk fhðkLku çkË÷u MktçkkuÄLk fhku, Mk{òððkLku çkË÷u søkkzku, nkuþ{kt ÷kððk Ãknu÷k
òuþ{kt ÷kðku.
hkøkÚke çk[ðk {kxu rð[khku, ‘yk {khwt LkÚke, nwt y÷øk Mk¥kk Awt. {khwt fkÞo {kºk òýðk òuðkLkwt s
Au.’
hkøkÚke çk[ðk yufktík Ãkrðºk MÚkkLku ðÄw hnku. hkøk Akuzðk {kxu WýkuËhe fhku, ykuAwt
¾kð, øk{ ¾kð yLku Lk{e òð. ¼kusLk, fÃkzkt fu Ãkrhøkún{kt ½xkzku íku ÿÔÞ WýkuËhe Au yLku
f»kkÞ{kt ½xkzku íku ¼kð WýkuËhe Au.
37
 RrLÿÞkuLku ðþ{kt hk¾ðkÚke hkøk{kt ½xkzku ÚkkÞ Au. hkøkLku Akuzðk ÃkkuíkkLkk yrÄfkhLkku íÞkøk fhðku
sYhe Au. yLkwíMkwf hnuðkÚke hkøk Aqxu Au. MktMkkhLke Ãkt[kík Lk fhku. þwt ÚkÞwt? fu{ ykðwt ÚkÞwt? fkuLkk þwt
Mk{k[kh Au? fkuý þwt fhe hÌkwt Au? fkuýu þwt fÌkwt? yk çkÄk{kt yLkwíMkwf yLku WËkMkeLk hnku.
íkeÞO[, {Lkw»Þ yLku Ëuðøkrík{kt hkøke Sð ðÄw Au. ßÞkhu Lkhf{kt îu»ke Sðku ðÄw Au.
hkøkÞwõík «u{ yu yþwØ «u{ Au. Mkk[ku «u{ rLk:MðkÚko yLku ykí{eÞíkkÚke Þwõík nkuÞ.
su{ su{ hkøk-îu»k ykuAk Úkíkk òÞ íku{ íku{ Sðku «íÞu «u{ ðÄu Au.
ySðLku {n¥ð ykÃke Sð MkkÚku îu»k fhðku yu rLkf]üík{ ÂMÚkrík Au. ySðLku {n¥ð ykÃkðkÚke
ykÃkýwt ÃkkuíkkLkwt {n¥ð ½xe sþu.
{kLk ½xkzðk {kxu ÃkkuíkkLkk økwýku Lk økkð. çkeòLkk økwýkuLke «þtMkk fhku. ¼÷kE fu Mkuðk fhe
yr¼{kLk Lk fhku. yu{ fhðkÚke íkku ÃkkÃkLkkt Ãkkux÷kt çktÄkE sþu. Ä{o yLku MkkÄLkk-ykhkÄLkk fhðkÚke
Ãký {kLk ½xu Au. Lkðfkh MkqºkLkwt M{hý, òÃk yLku ®[íkLk {LkLk fhðkÚke Ãký rðLkÞ yLku Mk{Ãkoý
¼kðLke ð]rØ ÚkkÞ Au yLku yntfkh x¤u Au.
suLkwt SðLk hkøk, îu»k, f»kkÞ íku{ s ykMkÂõíkÚke {wõík nþu íku Ãkrðºk SðLk nþu yLku
íkuðk Sðku søkík {kxu rðïMkLkeÞ çkLku Au. f»kkÞ WËÞ{kt ykðu íkuLku hkufku. su{ RåAk rLkhkuÄ
íkÃk Au íku{ f»kkÞLku hkufðk yu Ãký íkÃk Au. f»kkÞLku òýku. òýeLku Lk¬e fhku fu f»kkÞ {khwt
ykí{rník fhLkkh LkÚke. {khk {kxu rçk÷fw÷ fk{Lkk LkÚke. su{ [kuh ÷qtxkhkÚke MkkðÄkLk
hneyu Aeyu íku{ f»kkÞkuÚke çk[eLku hnku.
su fkhýu yÚkðk su MÚkkLku f»kkÞ ykðu Au íkuLku òýeLku íku fkhýkuLku Ëqh fhku yÚkðk íku
søÞkyuÚke ¾Mke òð. su{ nzfkÞk fqíkhkLku ½h{kt ykðíkk hkufðk {kxu çkkhýwt çktÄ hk¾ku Aku
yÚkðk Ëhðksu [kufeËkh çkuMkkzku Aku íku s heíku f»kkÞkuLku hkufðk {kxu f»kkÞsLÞ rLkr{¥kkuÚke
Ëqh hnku yÚkðk rsLkðkýe YÃke ÃknuhuËkh çkuMkkzku.
Mkh¤íkkLke MkkÄLkk {kxu fÚkLke-fhýe çkLLku{kt rsLkk¿kkLku yÃkLkkðku. rð[kh, ðkýe yLku ðíkoLk{kt
rsLkðkýe ÷kðe Ëku.
f»kkÞLku hkufðk {kxu WËkMkefhý yLku {tøk÷efhý çku WÃkkÞku çkíkkÔÞk Au. yþw¼Lku þw¼{kt
ÃkrhðŠíkík fhíkk þe¾e ÷ku. ¢kuÄLku ûk{k{kt Vuhðe Lkk¾ku.
WËkMkefhýLke «r¢Þk{kt f»kkÞLku h[Lkkí{f fkÞo{kt «kÞkursík fhðk{kt ykðu Au. ÃkkuíkkLke fwþ¤íkkLku
fwþkøkúíkk{kt çkË÷ðk {kxu «rþûkfLke sYh hnu Au.
f{orMkØktíkLkwt {n¥ðLkwt Mkqºk þe¾e ÷ku ‘yþw¼ f{oLku þw¼ f{o{kt çkË÷e þfkÞ Au’ yux÷u
fu ‘yþw¼Lkwt þw¼{kt Mkt¢{ý ÚkE þfu Au.’
¢kuÄLku Mkuðk fkÞo{kt, {kLkLku ‘nwt ftEf Awt’ yu ¼kðLku ‘Ä{o MkkÄLkk{kt ftEf fhe çkíkkðwt’ {kt, {kÞkLku
Ä{o «¼kðLkkLkk fkÞo{kt íku{ s ÄLkLkk ÷ku¼Lku Ä{o, íkÃk, íÞkøk{kt ÃkrhðŠíkík fhðwt íku {tøk÷efhý Au.
ÃkkÃkLkku hkøk, ÃkkÃkLkku øk{ku yÚkðk ÃkkÃkLke [knLkk AkuzðkLke Au.
¼kiríkf Mkw¾kuLkku hkøk íku{s Ãkqðuo ¼kuøkðu÷ ¼kuøkkuLke M{]ríkLkku Ãký íÞkøk fhku.
ykiËkrhf þheh Sð rðLkk hne þfu Au ÃkAe ykÃkýu þheh ðøkh fu{ Lk hne þfeyu?
suLku Mk{òE òÞ fu yk þheh {khk {kxu su÷ Au yuLku þhehLke ykMkÂõík hnuíke LkÚke.
ÃkkÃkLkku ríkhMfkh, rĬkh, ½]ýk yLku îu»k fhðk Aíkkt Mkòøk hnku fu ÃkkÃke Sð «íÞu ÷uþ Ãký
ríkhMfkh, rĬkh, ½]ýk fu îu»k Lk ÚkE òÞ. ‘ÃkkÃkLkku rĬkh, ÃkkÃkeLku «u{ yLku ÃkkÃkeLkku Mðefkh,’
‘ÃkkÃkLkku ríkhMfkh, ÃkkÃkeLkku Mðefkh’ yu Mkqºk çkLkþu.

38
 su Mktøkún yLku ÃkrhøkúnLku ¼økðkLku ÃkkÃk økýkÔÞwt Au yLku Akuzðk ÞkuøÞ çkíkkÔÞwt Au íkuLku ykÃkýu Mkkhwt
{kLkeyu Aeyu yLku íku {u¤ðeLku hkS ÚkEyu Aeyu. yk rðztçkLkk Au. yk ¼úktrík {kunLkeÞ YÃke
{rËhkÃkkLkLkk fkhýu s Au.
{kunÚke Aqxðwt Au íkku ðMíkw, ÔÞÂõík yLku ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke Mkw¾Lke yr¼÷k»kk Akuzku. {kºk
ÃkkuíkkLkk ykí{kLku s Mkw¾Lkwt MÚkkLk {kLkku. ÃkkuíkkLkk ykí{kLkk ûk{k, Lk{úíkk, Mkh¤íkk, Mktíkku»k,
MknLkþe÷íkk, Mk{íkk, f]ík¿kíkk, MkíÞ, y[kiÞo, çkúñ[Þo, yÃkrhøkún ykrË økwýkuLku «økxkðku
yLku rðfMkkðku yLku yk økwýkuLku {kýku. ykí{kLku ÃkkuíkkLkk ykí{økwýku{ktÚke s Mkw¾ {¤u Au yu
ðkíkLke ©Øk fhku.
{kun ykuAku fhðk {kxu Ãkh{kí{k MkkÚku «u{ yLku ¼ÂõíkLkk MktçktÄu òuzký fhku. Ãkh{kí{kLke ©Øk
fhku. MðÞt{kt Ãkh{kí{kLkk ËþoLk fhku.
su LkÚke íkuðwt çkíkkððwt íku {kÞk Au. su ÃkkuíkkLke ¼q÷Lku òýu Au, Mðefkhu Au yLku íkuLku Akuzðk {kxu íkiÞkh
ÚkE òÞ Au íku Mkh¤íkkLku «kÃík ÚkkÞ Au. {kÞkLkk ½ýk [nuhk, {kunhk yLku YÃkku Au. {kÞk r{÷kðx,
¼u¤Mku¤, AuíkhÃkªze, ykuAwt-ðÄíkwt fhðwt, {ufyÃk, Äku¤k ðk¤Lku zkE fhe fk¤k çkLkkððk, ÷k÷e-
r÷ÃkMxef, nuhMxkE÷, fkuM{uxeõMkLkku «Þkuøk, ¼kík ¼kíkLke rð¼q»kk, Mk{ks{kt MkÇÞ yLku MkßsLkíkkLke
AkÃk yLku ytËh fk{¼kuøk yLku rð»kÞðkMkLkkLkkt íkkuVkLk, xe.ðe., Lkk[økkLk, Ãkkxeo, {kusþku¾Lke çkunË
Yr[.
Mkh¤ ÔÞÂõík çkeòLke ¼q÷ òýeLku íku íkhV WËkMkeLkíkk yLku MðefkhLkku ¼kð hk¾u Au. íku
çkeòLke ¼q÷Lku ònuhkíkLkku yLku ®LkËkLkku {wÆku çkLkkðíkk LkÚke. íku çkeòLku íku{Lke ¼q÷ çkíkkðeLku
íku{Lku Lke[wt Ëu¾kzíkk LkÚke fu íku{Lkku {kLk¼tøk Ãký fhíkk LkÚke.
sz-[uíkLkLkk ¼uË¿kkLk îkhk íku{ s ÃkkuíkkLkk ÷eÄu÷k ðúík-rLkÞ{kuLkk áZíkkÃkqðofLkk Ãkk÷Lk îkhk {kÞk
Ãkh rðsÞ {u¤ðe þfkÞ Au.
siLk ËþoLk fkÞo ÚkðkLkk fkhý YÃku rLkr{íík fkhý íku{s WÃkkËkLk fkhý yu çkLLkuLku Mðefkhu Au. Ãkkuík
ÃkkuíkkLkk Mkt˼o yLku MÚkkLku ËhufLkk {n¥ðLku {kLku yLku Mðefkhu Au. {kxu s þw¼ rLkr{¥kLku ykøk¤ fhðwt
òuEyu yLku yþw¼ rLkr{¥kÚke çk[ðwt òuEyu. ÃkwÛÞLkku WËÞ nkuÞ íkku þw¼ rLkr{¥k Mkns{kt {¤e òÞ
Au. Ëk.ík. hMíku [k÷íkk MkkÄwLkk ËþoLk ÚkE òÞ, ½uh MkkÄw økku[he {kxu ÃkÄkhu ðøkuhu. ¾hu¾h íkku þw¼
rLkr{¥kLku {u¤ððk {kxu ËþoLk fhðk yÚkðk rsLkðkýe Mkkt¼¤ðk MÚkkLkf{kt sðk Ãkwhw»kkÚko fhðku òuEyu.
þw¼ rLkr{¥k {u¤ððk Ãkwhw»kkÚko fÞkuo yLku rsLkðkýe Mkkt¼éÞk ÃkAe Ãký {kunrLkÿk WÃkþktík Úkíke Lk
nkuÞ íkku Mk{sðwt fu ÃkkuíkkLkwt WÃkkËkLk Lkçk¤wt Au.
MktMkkhLkkt yLku ÃkkÃkLkkt fkÞkuo fhðk{kt ykLktË ykðíkku nkuÞ yLku Ä{oLkk fkÞo{kt Ãkwwhw»kkÚko
fhðk Aíkkt {kun ½xíkku Lk nkuÞ íkku WÃkkËkLk f{òuh Au yu{ Mk{sðwt.
¼økðkLkLkk rMkØktíkkuLku ytËhÚke Mk{sþku íkku Ä{or¢Þk fhðkLkwt Mkh¤ ÚkE sþu. Mk{s{kt ykðu fu
¼kusLk þhehLkku ¾kuhkf Au, ykí{kLkku Lkrn. ÃkAe ¼kusLk{kt hkøkîu»k Lkrn ÚkkÞ yLku íkÃkkrË fhðk fu
ykÞtrçk÷krË fhðk Mkh¤ ÚkE sþu. ¼kusLk{kt ykMkÂõíkLkk fkhýu þheh íkÃk{kt MknÞkuøk Ëuíkwt LkÚke.
xkÞh{kt ¾e÷e ½wMke òÞ fu Ãkøk{kt fktxku ðkøke òÞ íÞkhu [÷kíkwt LkÚke yLku òu Ãkhkýu [k÷ðk{kt
ykðu íkku íkf÷eV ðÄu Au. íku heíku {Lk{kt, ykí{k{kt þÕÞ nkuÞ íkku ykí{rðfkMkLkk {køkuo ykøk¤ ðÄe
þfkíkwt LkÚke yLku ðÄíkk hnu íkku íkf÷eVku ðÄþu. þÕÞ ºký Au: {kÞk, rLkËkLk yLku r{ÚÞk ËþoLk. {kÞk
{kxu Mkh¤íkk, rLkËkLk {kxu MktÞ{, íkÃk yLku Mkw¾Lke yr¼÷k»kk Akuzðe íkÚkk r{ÚÞk ËþoLk {kxu rLk{o÷
Mk{rfíkLke ykhkÄLkk çkíkkðe Au.
{kÞk fhu Au yLku {Lk{kt òýðk Aíkkt fhíkk s òÞ Au íkku {kÞk þÕÞ çkLku. ð¤e
«kÞrù¥k Ãký Ëu¾kzk {kxu ÷u íkku Ãký íku {kÞk þÕÞ Au.
39
 MktMkkhesLkku ¾U[íkký fhu íkku fhðk Ëku. íku{Lke çkhkuçkhe fhþku íkku ík{Lku s íkf÷eV.
MktMkkhLkkt fkÞkuoLku ÃkkuíkkLkk Mk{SLku fhíkk òyku, hkS Úkkyku yLku fhíkk s òyku, AkuzðkLke íkiÞkhe
Ãký LkÚke, ð¤e fhu÷kt fkÞkuoLku ÞkË fheLku nh¾kyku. yk çkÄwt {kÞk þÕÞ Au.
ðkMkwËuð rLkÞ{k rLkËkLkÚke s çkLkkÞ Au. [¢ðíkeo {kxu yuðku rLkÞ{ LkÚke yLku íkeÚkOfh
rLkËkLkÚke nkuíkk s LkÚke. Wíf]ü ¼kðkuÚke ykí{÷ûÞu Ä{o fhðkLkku Au.
©kðf ÃkkuíkkLke Ä{or¢Þk fheLku yuðwt rLkËkLk Lk fhu fu ‘nwt ykøk¤Lkk ¼ð{kt MkkÄw çkLkwt’ ykðwt rLkËkLk
Ãký Lk fhðwt. ÃkkuíkkLkk {kxu çkkÄk YÃk yLku LkwfMkkLkfkhf Au. ©kðf {LkkuhÚk ¼kðu fu yk ¼ð{kt nwt
MktMkkhLkku íÞkøk fheLku yýkht¼e MkkÄw çkLkwt. Ãkh¼ð{kt Ãký MkkÄw çkLkðkLke ¼kðLkk ¼kððk {kxu fkuE
çktÄe LkÚke, Ãkhtíkw MkkÄw çkLkðkLkwt Ãký rLkËkLk íkku Lk s fhkÞ. r{ÚÞkËþoLk þÕÞ Ëqh fhðk {kxu ¿kkLke,
íÞkøkeLku Lk{Mfkh ÃkwÛÞ. òu ¿kkLkesLkkuLku Ãký ðtËLk fhðk ÃkkA¤Lkku nuíkw MktMkkhLkkt Mkw¾kuLkku Au íku íku
r{ÚÞkËþoLk þÕÞ çkLku Au.
rLk:MÃk]n ¼kðu yknkh ykÃku yLku ÷u íkku Ëw÷o¼íkk. ykðe økku[he þÕÞhrník Au.
÷øLk rððkn{kt çku [kh ÷k¾Úke Ãký ðÄw ¾[o ÚkkÞ íkuLkku ðktÄku LkÚke, Ãkhtíkw yu s ÔÞÂõíkLku fkuELke
Mkuðk, MknkÞíkk, {ËË fu ËkLk{kt 5-10 nòh Ãký ykÃkðkLkk ykðu íkku Sð íkiÞkh Úkíkku LkÚke. yntfkhLkwt
Ãkku»ký yLku ¼khku¼kh ÷ku¼ íku ykLkwt Lkk{. su ¿kkLke Au íku Ëuþ ykhkÄf Au. Ãkhtíkw su {kºk MkËk[khe Au
íku rðhkÄf Au. Mkqºk Au ‘ÃkZ{t Lkkýt íkðku ËÞk’. ¿kkLke õÞkhuf Lku õÞkhuf MkËk[khe çkLke þfu Au. ¿kkLke
yux÷u yufzku yLku MkËk[kh yux÷u {ªzkt. yufzku nkuÞ íkku WÃkh fhu÷kt {ªzkt íkuLke ®f{ík{kt ð]rØ fhu Au,
Ãkhtíkw yufzku s Lk nkuÞ íkku {kºk {ªzkLke ftE ®f{ík LkÚke. yux÷u s MkBÞøkT ËþoLk YÃke yufzku nkuðku
yíÞtík ykð~Þf Au.
Mkku y¿kkLke r{ºkku nkuÞ Aíkkt Ãký íkuyku çknw LkwfMkkLk ÃknkU[kzu Au yLku yuf ¿kkLke Ëw~{Lk
nkuÞ Aíkkt íku ykí{kLku {kxu VkÞËkfkhf Lkeðzu Au.
su MðÞt ¿kkLke Au íku çkÄkLku «uhýk fhþu. íku fkuELke ®LkËk Lkrn fhu. ¼÷u Ãkkuíku MkËk[khe LkÚke, Ãkhtíkw
ÃkkuíkkLku ¾kuxk Mk{sþu. y¿kkLke MkËk[khe ÃkkuíkkLkk MkËk[khLkku yntfkh fheLku ¿kkLkeykuLke ®LkËk yLku
yðýoðkË fhþu. ÔÞðnkh{kt MkËk[khLkwt {n¥ð Au, Ãkhtíkw ¿kkLkesLk Ãký ÃkkuíkkLke f{eykuLku Ëqh fhe þfu
Au. òu ÔÞÂõíkLku yuf ðkh ÃkkuíkkLke ¼q÷Lkku ÏÞk÷ ykðe òÞ yLku íkuLku Ëqh fhðk {kxu íkiÞkh ÚkE òÞ íkku
íkuLku ykÃkýu ¾kuxk Lkrn frnÞu.
¾hu¾h íkku SðLk{kt ¿kkLk yLku MkËk[kh çkLLku nkuðk òuEþu. SðLk{kt MkËk[kh nkuÞ,
ÃkkÞku {sçkqík nkuÞ íkku Mk{rfík «krÃík Mkh¤ çkLku Au. yu s heíku Ëuð-økwhw-Ä{o Ãkh ©Øk nkuÞ
íkku r{ÚÞkíð yLku yðúík YÃke çke{kheyku Ëqh Úkðk{kt ðkh ÷køkíke LkÚke.
Xkýktøk Mkqºk{kt 10{k MÚkkLku ËMk «fkhLkk þMºkku çkíkkÔÞkt Au. 1. yÂøLk þMºk 2. rð»k þMºk 3.
÷ðý þMºk 4. MLkun þMºk 5. ûkkh þMºk 6. yB÷ þMºk 7. Ëw»«Þwõík {Lk 8. Ëw»«Þwõík ð[Lk 9.
Ëw»«Þwõík fkÞ 10. yrðhrík ¼kð.
yk ËMk «fkhLkkt þMºkku{kt ËMk{wt yðúíkLkwt þ† MkkiÚke ¾íkhLkkf þMºk Au. yuLkk îkhk SðLkwt MkkiÚke
ðÄw yrník MkÄkÞ Au. «Úk{Lkk A ÿÔÞ þMºk Au. íkuLkkÚke SðkuLke ®nMkk ÚkkÞ Au. ytrík{ [kh ¼kð þMºkku
Au. íkuLkkÚke ÿÔÞ ®nMkk Lk Úkíke nkuÞ íkku Ãký ykí{økwýkuLke íkku ½kík ÚkkÞ s Au.
½ýk ÷kufku ¿kkLke íku{s MkËk[khe nkuÞ Au, Ãkhtíkw {kºkÚke, ÿÔÞÚke, ¼kðÚke Lkrn. ½ýk ÷kufku y¿kkLke
yLku fkuE Ä{or¢Þk Ãký Lkrn yuðe ÂMÚkrík{kt nkuÞ Au, Aíkkt Ãký ¼kðÚke MktMkkhÚke WËkMkeLk nkuÞ Au.
rð»kÞ yLku f»kkÞkuLke «ð]r¥k nkuíke LkÚke. íkuyku MktMkkh{kt hnuðk Aíkkt MktLÞkMkeLke su{ rðhõík nkuÞ Au.
¿kkLke sLkku õÞkhuÞ ykùÞo fhíkk LkÚke. íkuykuLku fkuELkku ríkhMfkh Ãký nkuíkku LkÚke. ð¤e
Ãkkuíku þktík yLku ÂMÚkh r[ííkðk¤k nkuÞ Au. íkuyku ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ yLku ¼kðsLÞ ÃkrhÂMÚkrík,
40
«Mktøkku yLku ½xLkkykuLku Mkns Mðefkhðkðk¤k nkuÞ Au. íkuykuLku fþkLke fu fkuELke VrhÞkË
nkuíke LkÚke. íkuykuLku ytËhÚke ÃkkuíkkLke Mk{sý yLku Lkð ík¥ðLke ©ØkLku fkhýu Mk{kÄkLk ðíkuo
Au. yux÷u íku{Lku «Mktøkku, Wîuøk, ®[íkk, ykíkwhíkk, ¼Þ, þkuf, ykfw¤-ÔÞkfw¤íkk yLku Wf¤kx
Ãk{kze þfíkk LkÚke. íkuyku ÃkkuíkkLke þktrík, ÄiÞo, økt¼ehíkk, «MkLLkíkk, MknLkþe÷íkk, Mk{íkk,
¿kkíkk-áükÃkýwt ykrË økwýku{kt h{ýíkk fhe þfu Au.
Sð Ëw:¾ yLku {kunLkk rLkr{¥kkuÚke Ãký ðihkøÞLku «kÃík ÚkkÞ Au, íku{ Aíkkt ¿kkLkøkŠ¼ík ðihkøÞ s
©uc Au.
MknLk fhðk{kt þqhk (þqhðeh) íkeÚkOfh Au, íkeÚkOfh MkkiÚke ðÄw þÂõíkþk¤e nkuðk Aíkkt MknLkþe÷ Au.
yksu þwt òuðk{kt ykðu Au? sux÷k ðÄw Mkûk{ yLku yLkw¼ðe íkux÷k s ðÄw yMknLkþe÷! yuLkku yÚko þwt
ÚkÞku? Ãkufªøk MkkYt Au, Ãkhtíkw {k÷ ¾hkçk Au. ÃkufªøkÚke SðLk{kt Sík {u¤ðe þfkþu Lkrn. çkÄe çkkswÚke
rLk»V¤íkk s {¤þu. Ä{o{kt þqhðeh íkku ík{k{ «fkhLke «ríkfq¤íkkyku{kt xfe hnuþu, Mk{¼kðu MknLk
fhþu yLku «kýkuLkk ¼kuøku Ãký ðúíkkuLkwt Ãkk÷Lk fhþu.
‘MknLkþe÷íkkLkku y¼kð’ YÃke f[kþ íkku çkÄk{kt nkuÞ Au. yuLku Ëqh fhðk {kxu ‘¾trík þqhu
ynoLíkk’Lkwt æÞkLk fhku. f{òuh íkku {kºk hzu Au. yÃkqhíkk ÄLk, ði¼ð, Ãkrhøkún yLku Mkw¾-
MkwrðÄkLkkt MkkÄLkku {kxu hzðkLktwt çktÄ fhku. su hzu Au yLku VrhÞkËku fÞko fhu Au íku Ëw:¾e ÚkkÞ
Au. hkuðkÚke hks {¤íkwt LkÚke. {kºk çkk¤fku s Lkrn, {kuxk Ãký hzu Au. ËeLk, neLk, ÷k[kh
yLku çkuçkMk {kýMkku ÃkkuíkkLkwt þkiÞo, ®n{ík, MknLkþe÷íkk yLku ¾{eh økw{kðeLku Ëw:¾e çkLke
òÞ Au. {kxu s ¿kkLke ¼økðtíkku ykÃkýLku ‘þqhðeh çkLkeLku MknLk fhku’Lkwt Mkqºk ykÃku Au.
‘íkðu þqhk yýøkkh’ {wrLk 24 f÷kf íkÃk{kt ÷eLk hnu Au. ‘ËkLku þqhk ði©{ý’ ði©{ý Lkk{Lkk fwçkuh
Ëuðku Au, su íkeÚkOfh ¼økðtíkkuLku ð»keoËkLk {kxu ÄLk ÷kðeLku ykÃku Au. ‘ÞwØu þqhk ðkMkwËuðk’ 360 ÞwØ{kt
õÞkhuÞ nkhíkk LkÚke. ðkMkwËuð nt{uþkt LÞkÞ, Lkerík yLku «{krýfíkkÚke hkßÞ fhu Au. «òLkwt þku»ký fhíkk
LkÚke. yíÞk[kh, yLkerík y™u y«{krýfíkkÚke Ëqh hneLku «òLke Mkw¾kfkhe RåAíkk nkuÞ Au.
yk heíku íkeÚkOfh Ä{o{kt þqhk, ðkMkwËuð f{o{kt þqhk yLku [¢ðíkeo ¼kuøk{kt þqhk nkuÞ Au.
yuf {Lk, [kh f»kkÞ yLku Ãkkt[ RrLÿÞku yk ËMkLku Síke ÷uðkÚke çkÄk þºkwyku Ãkh rðsÞ {¤e òÞ
Au. yk{ fhðk {kxu Mkki«Úk{ ykí{rðsÞe çkLkðwt sYhe Au. yux÷u s ¼økðkLku fÌkwt Au fu, nu ykí{LkT,
íkwt íkkhk ykí{k MkkÚku ÞwØ fheLku ykí{rðsÞe çkLk, çkkÌk ÞwØku fheLku çknkhLkk þºkwyku Ãkh rðsÞe
çkLkðkÚke íkLku þwt {¤þu? þktrík {u¤ððk yLku Mkw¾e çkLkðk {kxu íkku ykí{rðsuíkk çkLkðwt Ãkzu Au.
÷kufkuLke ®LkËk, xefk Aíkkt Ä{o ykhkÄLkk Lk Akuzðe.
‘Ãkh{øøkk þqhk’ yux÷u fu Ãkh{ yøkúþqhk çkLkðkLkwt Au. fkuE MkkÄw fu ©kðfLku fzðkt ð[Lk
fnu, íku{Lkwt yÃk{kLk fhu, íku{Lku Lke[k Ëu¾kzu, økk¤ku çkku÷u, íku{ Aíkkt íku Mk{Þu ÃkkuíkkLkkt s
f{kuoLkku WËÞ Mk{SLku þktík hnu yLku Mk{íkk ¼kðu MknLk fhu, rLkr{¥kLku rLkËkuo»k {kLku, ð¤e
ÃkkuíkkLkkt f{kuoLke rLksohk{kt MknkÞf çkLkðk çkË÷ WÃkfkhe {kLku íkuykuLku ¼økðkLku ‘Ãkh{
yøkúþqhk’ fÌkk Au. ykÃkýu íkeÚkOfh, ðkMkwËuð fu [¢ðíkeo Lk nkuðk Aíkkt ‘yøkúþqhk’ íkku çkLke s
þfeyu Aeyu.
ßÞkhu ík{u fkuELku Mk{òððk {køkíkk nkuÞ íÞkhu íku{Lku þYykíkÚke Mk{òððkLke fkurþþ Lk fhíkk
fnku fu, ‘ík{u shk ík{khe ÃkkuíkkLke ðkík fhku’. yuLku MkkiÚke Ãknu÷k yuLkk {Lk{kt nkuÞ yu çkÄwt fnuðk Ëku.
çkku÷þu yux÷u ytËhLkwt çkÄwt çknkh Lkef¤e sþu. ¼÷u ¾kuxk nkuÞ, ¾kuxwt rð[khíkk nkuÞ yLku ¾kuxwt fÞwO nkuÞ
íku{ Aíkkt çkku÷ðk Ëku. MðÞt ¾k÷e ÚkE økÞk ÃkAe ík{u Mk{òðe þfþku yLku Lkðe Mk{sý ¼he þfþku.
¼hu÷k ø÷kMk{kt Lkðwt huzðk Aíkkt W¼hkELku Zku¤kE òÞ Au, ßÞkhu ¾k÷e ÚkÞu÷k ø÷kMk{kt Lkðe
Mk{sýLkwt y{]ík Mknu÷kEÚke ¼he þfkÞ Au.
41
 ‘íkwtzu íkwtzu {ríkŠ¼LLkk’. sux÷k ÷kufku yux÷k y÷øk rð[khku yLku yr¼«kÞku. yuf s ÔÞÂõíkLkk ¼kðku
Ãký ÿÔÞ, ûkuºk, fk¤ yLku ¼kð «{kýu swËe swËe ÃkrhÂMÚkrík{kt çkË÷kíkk hnu Au. õÞkhuf Mkh¤, Lk{ú
yLku ûk{kþe÷ ÔÞÂõík Ãký {kÞkðe, yrðLkeík yLku ¢kuÄe çkLke òÞ Au. ykðe Ÿze Mk{sýLku «kÃík
ÔÞÂõík s Mkk{uLkkLkku Mkns Mðefkh fheLku íkuLku «u{, ðkíMkÕÞ yLku ykËh ykÃke þfu Au.
ËkLk ykÃkeLku yntfkh Lk fhðku íku ¿kkLkeLkwt fíkoÔÞ Au. ËkLk ykÃkðwt íku ÃkwÛÞ fkÞo Au, Ãkhtíkw
ËkLk ykÃÞk ÃkAe yntfkh fhðku íku ÃkkÃk f{o Au. ¿kkLke ykðwt Lk fhu. ËkLk sYrhÞkíkLkk Mk{Þu,
ÞkuøÞ ÔÞÂõíkLku yÃkkÞ íkku íku ©uc ËkLk çkLku Au. ËkLk ÷uLkkhLke sYrhÞkíkLke ÃkqŠík ÚkE òÞ
yux÷wt ËkLk ykÃkðwt íkuLku ‘ÃkÞkoÃík ËkLk ykÃÞwt’ fnu Au.
su fkÞo su Mk{Þu fhðk ÞkuøÞ nkuÞ íku Mk{Þu íku fkÞo fhu íkuLku ¿kkLke yLku rððufe fÌkk Au. Ä{o MkkÄLkk,
íkÃk-sÃk ykrË fhðkLkku ©uc Mk{Þ ‘{Lkw»Þ ¼ð’ Au. ßÞkt MkwÄe RrLÿÞkuLke {sçkqíke Au, þheh Lkehkuøke
Au yLku MktÞkuøkku yLkwfq¤ Au, íÞkt MkwÄe Ä{o fhe ÷u íkuLku ¿kkLke fnu Au.
su heíku ÞkuøÞ Mk{Þu yLku WÃkòW ¼qr{ Ãkh ÃkÞkoÃík {kºkk{kt ðhMkkË Ãkzu yLku íku ðkhtðkh ÚkkÞ íkku
ðkíkkðhý{kt Xtzf ÚkkÞ Au yLku íku ¼qr{{kt ðkðuíkh fhkÞ íkku {çk÷¾ VMk÷ MkktÃkzu Au. yk s heíku Ä{o
MkkÄLkk {kxu Mk{sðwt òuEyu.
Ä{o r¢Þk ÞkuøÞ Mk{Þu yLku Mkkhe heíku ¼kðÃkqðof ÚkkÞ íkku íkuLkku ykLktË ftEf swËku s
ykðu Au. ¿kkLk YÃke {k÷Ãkwyk nkuÞ, Ãkhtíkw ¼kð YÃke [kMkýe Lk nkuÞ íkku Vefk ÷køku Au. yu s
heíku Ëhuf Ä{o r¢Þk yLku Ä{oLkwt yLkwckLk MkrðrÄ yLku Mk{sýÃkqðof íkÚkk f{orLksohkLkk nuíkw
{kxu fhðkLkwt Au.
ËkLk ykÃkíke ð¾íku ÷uþ Ãký yn{T fhðkLkku LkÚke. yÃkrhøkúnLke ¼kðLkkLke ð]rØ {kxu ËkLk ykÃkðkLkwt
Au. ÃkwÛÞLkk V¤Lke RåAkÚke ËkLk fhðkLkwt LkÚke. rLkMÃk]níkkÚke ‘íkkhwt íkLku yÃkoý’ yuðk ¼kðÚke fhu÷wt ËkLk
©uc Au. ¼kð rðþwrØÚke s Mkðo ½krík f{kuoLke MkkiÚke ðÄkhu rLksohk ÚkkÞ Au.
su {kýMk ðkMíkrðfíkkLkku Mðefkh LkÚke fhíkku íku frË ÃkrhÂMÚkríkLkku MkËwÃkÞkuøk fhe þfíkku
LkÚke. íkuÚke s ÔÞÂõíkLkku rðfkMk yxfe òÞ Au yLku ÔÞÂõík ËeLk, neLk yLku ÷k[kh çkLku Au.
MkkÄfu yËeLk¼kð{kt hnuðkLke MkkÄLkk fhðkLke Au. ftE MkkYt {éÞwt fu Lkrn, ÃkkuíkkLke sYrhÞkík Ãkqhe
ÚkE fu Lkrn, fkuEyu ykËh ykÃÞku fu Lkrn, fkuE yðnu÷Lkk fhu íkku Ãký ¾uË, þkuf fu ø÷krLk Lk Úkðkt
òuRyu. f{o yLkwMkkh çkkÌk Ãkrhçk¤kuÚke fw÷, økkuºk yLku yðMÚkk n÷fkt {¤e þfu Au, ÃkiMkkÚke ÔÞÂõík
økheçk fw¤{kt sL{e þfu Au, Ãkhtíkw {LkÚke ËeLkíkk Lk nkuðe, yËeLk¼kð{kt xfe hnuðk {kxu {LkLku áZ yLku
MktfÕÃkLku {sçkqík çkLkkðku. ‘árü yËeLk yLku MktfÕÃk «çk¤’ yu MkV¤íkkLkwt hnMÞ Au. ík{u ÄLk, ði¼ð,
rð»kÞku yLku MkkÄLk Mkøkðzku ÃkkA¤ nkuÞ íkku íku ËeLkð]r¥k Au yLku ÄLk íkÚkk Mk{Mík MktMkkh ík{khe ÃkkA¤
nkuÞ íkku ík{u yËeLkð]r¥k{kt Aku.
¼kðku{kt, «¿kk{kt, rð[khku{kt, çkku÷e{kt íkÚkk ÔÞðnkh yLku ðíkoLk{kt yËeLkíkk ͤfðe òuEyu.
fkuE ftEf ¾kuxwt fhu fu çkku÷u íkku Ãký ykÃkýu ËeLk Úkðwt Lknª yu yr¼øk{ yLku rLkýoÞ nkuðku òuEyu.
MktfÕÃk{kt rðfÕÃk Lk nkuðku òuEyu. çkMk ykÃkýu íkku {kuûk {køkuo {kºk ykøk¤ s ðÄðkLkwt Au. yLÞLku
Ä{o{kt òuzLkkh yLku Ä{o{kt ykøk¤ ðÄkhLkkh Ãkkuíku Ãký Ä{o{kt ykøk¤ ðÄe þfu Au.
çkeòLke ¼q÷kuLku òuELku Ãkkuíku MkwÄhu yÚkðk Mkk{uLkkLku MkwÄkhðk{kt MknkÞf çkLku íku çkhkçkh
Au, Ãkhtíkw òu çkeòLke ¼q÷Lku òuELku íkuLku ¾kuxk s {kLkðk ÷køku íkku íku ÃkkuíkkLku s ¾kuxk çkLkkðu
Au.
ÃkkuíkkLke ¼q÷ Lk swyu íku çknw {kuxku Ëku»k Au. fkuE çkeò ykÃkýLku ¼q÷ çkíkkðu íkku íkuLku Mkns Mðefkhku
yLku ¼q÷Lku MkwÄkhe ÷ku. þktrík {¤þu yLku «økrík Úkþu. yuf s æÞkLk hk¾ku fu ðkhtðkh ¼q÷kuLkwt ÃkwLkhkðíkoLk

42
Lk ÚkkÞ. Lkðe ¼q÷Úke zhku Lkrn, fk{ fhðk{kt ¼q÷ Úkþu íkku? ykðku ¼Þ Ãký hk¾ku Lkrn. ¼q÷ ÚkkÞ íkku
¼q÷Lku MkwÄkhe ÷uLkkh nt{uþkt MkV¤íkkLku ðhu Au.
Ÿ[wt rð[khðkðk¤k yLku Ÿzwt rð[khðkðk¤k çkeòLke LkkLke LkkLke ¼q÷kuLku òuíkk s LkÚke,
{kuxe ¼q÷kuLku Ãký LkkLke {kLkeLku {kV fhe Ëu Au. yLku íkuLkkÚke Ãký ykøk¤ ðÄeLku fkuELku ¾kuxk
{kLkíkk s LkÚke. su ÚkÞwt yLku su ÚkE hÌkwt Au íku f{kuoËÞ «{kýu ÚkÞwt Au íkuÚke WËÞLkku Mðefkh
fhðkðk¤k fkuELku Ãký ¾kuxk {kLkíkk LkÚke.
ðze÷kuLku Mk{òððk yLku MkwÄkhðk ðÄkhu sYhe Au, fkhý fu íku{Lke ÃkkMku Mk{Þ Úkkuzku Au, òu íkuyku
Mk{SLku ¼q÷ku Lkrn MkwÄkhe ÷u íkku íku{Lkku Vuhku rLk»V¤ sþu yLku rðhkÄf çkLke sþu.
Ëhuf MkkÄf ykí{kyu hkus Mkqíkk Ãknu÷k ÃkkuíkkLke rËðMk ËhBÞkLk ÚkÞu÷e ¼q÷kuLku ÞkË fheLku íkuLku
Mðefkhe ÷uðe òuEyu yLku nðu ÃkAe yk ¼q÷kuLkwt ÃkwLkhkðíkoLk Lk ÚkkÞ yu {kxu òøk]ík, MktfÕÃkðkLk yLku
áZ{Lkkuçk÷e çkLkðwt òuEyu.
fkuE rník®[íkf ykÃkýLku ykÃkýe ¼q÷ çkíkkðu íkku íkuLkkÚke Lkkhks Lk Úkðwt. ÃkkuíkkLke ¼q÷kuLku
òýðkLkku Ãkwhw»kkÚko fhku. ð¤e òøk]ík çkLkku yLku þtrfík hnku fu nwt su {kLke hÌkku Awt yLku fhe
hÌkku Awt íku çkhkuçkh íkku Au Lku? {khe Mk{sý{kt ftE ¼q÷ íkku LkÚke ÚkE hneLku? nwt ftEf ¾kuxwt
íkku LkÚke fhe hÌkkuLku?
¼q÷kuLku òýðkðk¤k, Mðefkhðkðk¤k yLku MkwÄkhðkðk¤k {kuûk{køko Ãkh ÍzÃkÚke ykøk¤
ðÄe þfu Au.
suLke árü Mkð¤e ÚkE òÞ Au yLku suyku Ä{o æÞkLk{kt ykðe òÞ Au íku{Lku ÃkkuíkkLke LkkLke ¼q÷ku Ãký
{kuxe ÷køku Au. íkuLkkÚke rðÃkheík yð¤e árüðk¤kLku ÃkkuíkkLke {kuxe ¼q÷ku Ãký LkkLke Ëu¾kÞ Au. Mkð¤e
árüðk¤kLku çkeòLke {kuxe ¼q÷ku Ãký LkkLke ÷køku Au yLku yð¤e árüðk¤kLku çkeòLke LkkLke ¼q÷ku Ãký
{kuxe ÷køku Au.
Sð ÃkkuíkkLke ð¢íkk îkhk s Ëw:¾e ÚkkÞ Au. Ãkh ðMíkw, ÔÞÂõík yLku ÃkrhÂMÚkríkLku ÃkkuíkkLkk {kLkðk íku
{LkÚke ð¢íkk, çkeòLke ¼q÷kuLku fne çkíkkðeLku íkuLku Lke[wt òuðzkððwt íku ð[LkLke ð¢íkk yLku Ãkkt[ RrLÿÞkuLkk
rð»kÞkuLku ¼kuøkðeLku ¾wþ Úkðwt íku fkÞkLke ð¢íkk. {LkÚke rsLkk¿kkÚke rðÃkheík rð[khðwt íku {LkLke ð¢íkk,
ð[LkÚke rsLkk¿kkÚke rðÃkheík çkku÷ðwt íku ð[LkLke ð¢íkk yLku fkÞkÚke rsLkk¿kkÚke rðÃkheík ðíkoðwt íkuLku
fkÞkLke ð¢íkk fnu Au. rsLkk¿kkLku yLkwfq¤ rð[khðwt, çkku÷ðwt yLku ðíkoðwt íku yLkw¢{u {Lk, ð[Lk yLku
fkÞkLke Mkh¤íkk Au. ð¢íkkLku fkhýu Sð Ëw:¾e ÚkkÞ Au yLku Mkh¤íkkLku fkhýu Mkw¾e ÚkkÞ Au.
{LkLkwt ½zíkh ©ØkÚke ÚkkÞ, ð[LkLkwt ½zíkh {kiLkÚke ÚkkÞ yLku fkÞkLkwt ½zíkh æÞkLkÚke ÚkkÞ.
ykí{kLkk WÃkÞkuøkLkwt ½zíkh yLkw«uûkkÚke ÚkkÞ Au. ÞkuøkLkwt ½zíkh Mkh¤íkkÚke ÚkkÞ Au yLku
WÃkÞkuøkLkwt ½zíkh ©Øk yLku yLkw«uûkkÚke ÚkkÞ Au. ÞkuøÞ ½zíkh îkhk ykí{kLku Ãkh{kí{k
çkLkkðe þfkÞ Au. yZkh ÃkkÃkLkwt {Lk, ð[Lk yLku fkÞkÚke MkuðLk íku s ð¢íkk yLku {Lk, ð[Lk
yLku fkÞkÚke MktÞ{ yLku íkÃkLkwt Ãkk÷Lk íku Mkh¤íkk.
Ãkrhðkh{kt þktrík
Ãkrhðkh{kt þktrík {u¤ððk {kxu rsLkðkýeLkku ykÄkh ÷uðku sYhe Au. rsLkðkýe ykÃkýLku Mkw¾e
ÚkðkLkku yLku þktrík {u¤ððkLkku Mkk[ku hMíkku çkíkkðu Au. rsLkðkýe søkíkLkwt MkíÞ MðYÃk çkíkkðu Au.
Ãkrhðkh{kt çku fu ðÄw MkÇÞku nkuÞ Au. ÃkrhðkhLkk MkÇÞku{kt ½ýk «fkhLke r¼LLkíkkyku hnu÷e nkuÞ Au.
yuf s ÃkrhðkhLkk MkÇÞku{kt Ãký yk r¼LLkíkkyku nkuÞ Au yu Mk{s ÃkrhðkhLkk Ëhuf MkÇÞu {u¤ððkLke
Au yLku yk r¼LLkíkkLkku Mðefkh yu þktríkLke rËþkLkwt «Úk{ Ãkøk÷wt Au.

43
 r¼LLkíkkLkku Mðefkh
1. hwr[ 14. rððuf 27. ÞkËþÂõík
2. f{o 15. {kLÞíkk 28. çkwrØ{¥kk
3. ®÷øk 16. yr¼«kÞ 29. Ÿ[kE
4. ô{h 17. øk{ku-yýøk{ku 30. YÃk
5. þku¾ 18. ¼kðíke ðkLkøke 31. Mkh¤íkk
6. ¿kkLk 19. øk{íkk htøk 32. Mktíkku»k
7. ûkÞkuÃkþ{ 20. øk{íkwt Mktøkeík 33. yLkwftÃkk
8. þiûkrýf yÇÞkMk 21. ÃkMktËøke 34. WËkhíkk
9. yLkw¼ð 22. Ëu¾kð 35. rs¿kkMkkð]r¥k
10. MknLkþe÷íkk 23. þkherhf þÂõík 36. ð]r¥k
11. ÄiÞo 24. ÃkwÛÞðkýe 37. ÔÞÂõíkíð
12. ûk{kþe÷íkk 25. þkíkk-yþkíkk 38. ftXLkwt {kÄwÞo
13. rðLkÞ 26. {kLkrMkf áZíkk 39. Ëûkíkk
yk yLku ykðe çkeS yLkuf «fkhLke r¼LLkíkkykuLku òýeLku MðefkhðkLke Au. r¼LLkíkk nkuðe yu
Mkns Au. r¼LLkíkk nkuÞ Au yu nfefík Au. r¼LLkíkkLkku Mðefkh yu MkkÄLkk Au. r¼LLkíkkLkku Mðefkh yu
MkíÞLkku Mðefkh Au. r¼LLkíkkLkku yMðefkh yu r{ÚÞkíð Au. r¼LLkíkkLku r{xkððkLkku Ãkwhw»kkÚko yu r{ÚÞk
Ãkwhw»kkÚko Au. yu Ãkkýe ð÷kuðeLku {k¾ý {u¤ððkLkk «ÞíLk Mk{kLk Au. ÃkrhðkhLke r¼LLkíkkLku òýeLku íkÚkk
íkuLkku Mkns Mðefkh fheLku yu r¼LLkíkkLkku ÷k¼ WXkðeLku þwt þwt ÚkR þfu, r¼LLkíkkLkku MkËwÃkÞkuøk fheLku
yufíkkLkku ykLktË fuðe heíku {u¤ðe þfkÞ yu rð[khðkLkwt Au.
yufíkkLkku ykLktË
1. çkLLku ®÷økLke nkshe 19. yhMkÃkhMk ®n{ík
2. hwr[ yLku þku¾Lkwt ðirðæÞ 20. yhMkÃkhMk MknÞkuøk
3. ¿kkLkLkwt ykËkLk«ËkLk 21. fk{Lke ðnU[ýe
4. yLkw¼ðLkwt þuhªøk 22. {kuxk fk{ Lku {kuxe sðkçkËkhe ÷E þfkÞ
5. fkiþÕÞkuLkwt þuhªøk 23. ÍkÍk nkÚk hr¤Þk{ýk
6. ËhufLkku MkkÚk ËhufLkku rðfkMk 24. hkuøk-çke{khe{kt Mkuðk, Ëhfkh
7. ËhufLke þÂõíkLkku WÃkÞkuøk 25. çknkhøkk{ sðk{kt Mkh¤íkk
8. ËhufLke hwr[Lkku MkËwÃkÞkuøk 26. Lkçk¤k Mk[ðkE òÞ
9. ËhufLkk MkËTøkwý yLku rðþu»kíkkLkku MkËwÃkÞkuøk 27. ¿kkLkLkku Mktrð¼køk
10. ¼ýku yLku ¼ýkðku 28. økwýkuLkku Mktrð¼køk
11. MktMkkÄLkLkku ¼hÃkqh MkËwÃkÞkuøk 29. ÃkwÛÞLkku Mktrð¼køk
12. xe{ ðfoLkk ÷k¼ 30. ËhufLke þÂõíkLkku yLku rðþu»kíkkykuLkku MkËwÃkÞkuøk
13. çk[íkLke þõÞíkk 31. ËhufLke {ÞkoËkyku-Lkçk¤kEykuLke {kXe
14. fhfMkhLke þõÞíkk yMkh{ktÚke {wÂõík
15. Mkhuhkþ ykuAku ¾[o 32. Lkçk¤kLkwt Ãkku»ký Mkns
16. Mk{ÞLke çk[ík 33. yufLke økuhnkshe Aíkkt ÔÞðMÚkk s¤ðkÞ
17. «u{¼ÞwO ðkíkkðhý 34. rðfkMkLke W¥k{ íkfku
18. yhMkÃkhMk nqtV

44
 ÃkrhðkhLkk MkÇÞku{kt «u{, MknÞkuøk, Mknfkh yLku WËkhíkkLke ¼kðLkk nkuÞ íkku yhMkÃkhMkLkk MkkÚk
yLku MknÞkuøkÚke ½ýwt çkÄwt ÚkE þfu. su{ r¢fuxLke h{ík{kt rðrðÄ hwr[, rðrðÄ fkiþÕÞ yLku rðrÄ
yLkw¼ðLkku WÃkÞkuøk fheLku yuf xe{ çkLkkððk{kt ykðu Au íku{ Ãkrhðkh Ãký yuf xe{ çkLke þfu. xe{{kt
fkuE çkuxTMk{uLk nkuÞ, fkuE VkMx çkku÷h nkuÞ, fkuE MÃkeLk çkku÷h nkuÞ, fkuE rðfuxfeÃkh nkuÞ, fkuE Mkkhku
rVÕzh nkuÞ, su fu[ Ãkfzðk{kt fwþ¤ nkuÞ yu{ rðrðÄ fkiþÕÞ ÄhkðLkkhkykuÚke xe{ çkLku Au. xe{{kt
ËhufLkkt fkÞkuo swËk Au, ËhufLke ykðzík swËe Au, ËhufLke hwr[ swËe Au, íku{ Aíkkt xe{Lkk Ëhuf Ã÷uÞhLkwt
xe{Lku Síkkzðk{kt «ËkLk íkku nkuÞ s Au. xe{Lkwt ÷ûÞ yuf s Au. ËhufLku rðfMkðwt Ãkzu, yhMkÃkhMkLkk
MkkÚk, Mknfkh yLku MknÞkuøkÚke ËhufLkku rðfkMk þõÞ çkLku Au.
swËk swËk ykfkh, htøk yLku fËLkk {ýfkykuLku yuf s Mkqºk{kt ÃkhkuðeLku MkwtËh, ykf»kof yLku
WÃkÞkuøke {k¤k çkLkkððkLke ðkík Au. swËk swËk økwýÄ{kuo YÃk, htøk yLku ðýo, øktÄ, hMk yLku MÃkþoðk¤k
Vq÷ku yLku V¤kuLkkt ð]ûkkuLku WAuheLku yuf MkwtËh WÃkðLk fu WãkLk çkLkkððkLkku Ãkzfkh Au. yLkuf Vq÷kuLku yuf
MkkÚku økkuXðeLku Vq÷ËkLke çkLkkððkLkku Ãkwhw»kkÚko Au. ðirðæÞÚke yufíkk MkkÄðkLkku «ÞkMk Au. MksoLkkí{fíkk
òuEþu. «u{ òuEþu. ykí{©Øk yLku ykí{rðïkMk òuEþu. Lkuík]íð òuEþu. WíMkkn yLku W{tøk òuEþu.
rðfkMkLke ¼kðLkk y™u ykÃkðkLke ÷økLke òuEþu. ykí{eÞíkkLke rðÃkw÷íkk yLku MkíÞLkku «fkþ nþu íkku yk
yiõÞ MkkÄðwt Mkh¤ çkLkþu. ¿kkLk ykí{kLkku økwý Au, ËhufLku Mkw¾e Úkðwt Au, Ëhuf ykí{k{kt yLkuf MkËTøkwýku
hnu÷k Au. Ëhuf Sð ytíku íkku þktrík s RåAu Au. ÃkwËTøk÷ SðLku Mkw¾e fhe þfu Lkrn, ðMíkw, ÔÞÂõík fu
ÃkrhÂMÚkrík{kt Mkw¾ ykÃkðkLke þÂõík fu Mkk{ÚÞo LkÚke. yk {q¤¼qík rMkØktíkkuLku y{÷{kt {qfeLku yufíkk
MkkÄðkLkku «ÞkMk fhðkÚke Ãkrhðkh{kt þktrík MÚkÃkkðk {ktzu Au. ½ýk LkkLkk LkkLkk fkÞo¢{ku, «Þkuøkku, íkk÷e{
ðøkkuo yLku «kusuõx fkÞkuo nkÚk Ähe þfkÞ yLku MkkiLkku MkkÚk ÷uíkk Úkfk MkkiLkk rðfkMkLkk {køkuo ykøk¤ ðÄe
þfkÞ.
yk¾k ð»koLkwt ÃkrhðkhLkk fkÞo¢{kuLkwt Mk{ÞÃkºkf çkLkkðe þfkÞ. fkÞo¢{Lke rzÍkRLk s yu heíkLke
nkuÞ su{kt ËhufLkku hku÷ nkuÞ, ËhufLke ¼køkeËkhe nkuÞ, ËhufLkwt ÃkkxeoMkeÃkuþLk nkuÞ, ËhufLke sðkçkËkhe
nkuÞ, ËhufLkku MkËwÃkÞkuøk nkuÞ, ËhufLku ÷k¼ nkuÞ, ËhufLkku rðfkMk nkuÞ, ËhufLke þwrØ nkuÞ yLku ËhufLke
«økrík nkuÞ.
Ãkrhðkh yuðk «kusuõx nkÚk Ähu su{kt yk Ãkrhðkh ¼kðLkk ͤfíke nkuÞ, Ãkrhðkh MktøkrXík çkLkíkku
nkuÞ, Ãkrhðkh {sçkqík çkLkíkku nkuÞ yLku Ãkrhðkh Mk{økúíkkyu rðfMkíkku yLku ÷k¼kÂLðík Úkíkku nkuÞ.
ÔÞÂõíkLkk MÚkkLku Ãkrhðkh W¼he ykðíkku nkuÞ.
yk heíku ðirðæÞLkk Mðefkh MkkÚku yufíkkLkk ykLktËLku {kýe þfkÞ Au. yk yuf árüfkuý yLku
yr¼øk{ Au. Mk{sq Ãkrhðkh ykðku ykLktrËík yLku þktríkËkÞf Ãkrhðkh çkLke þfu Au. ÞkuøÞ Mk{sý
Ähkðíkk Lkuík]íð îkhk ykðk ykËþo Mkw¾e, ÃkrhðkhLkwt rLk{koý fhe þfkÞ Au. ykðku ykÃkýu MðÞt ykðwt
W{Ëk Lkuík]íð ÃkqYt ÃkkzeLku ykËþo Ãkrhðkh çkLkðkLke «uhýk ykÃkeyu yLku ykËþo Ãkrhðkh çkLkðkLkwt
{køkoËþoLk ykÃkeLku çkLkðk {kxuLkku {køko çkíkkðeyu.



45
46