MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

PANIMULA

Kabilang ang Heograpiya sa mga salik na nakaaapekto sa daloy ng

kasaysayan. Sa katunayan, malaki ang bahaging ginampanan nito sa pag-
usbong at pagbagsak ng isang kabihasnan. Ito rin ang humubog at patuloy na
humuhubog sa pag-unlad ng kabuhayan at paglinang ng kultura ng tao.

Sa Modyul na ito, kailangang ipaunawa sa mga mag-aaral ang

ugnayan ng heograpiya at kasaysayan. Gagabayan ka ng Teacher’s Guide
(TG) na ito kung paano maituturo sa mga mag-aaral ang pakikipag-ugnayan
ng mga prehistorikong tao sa kanilang kapaligiran upang matugunan ang

DRAFT
kanilang pangangailangan at tuluyang mapaunlad ang kanilang pamumuhay.
Tutulungan ka rin nito na ipaliwanag sa mga mag-aaral na nagbunga ng
mauunlad na pamayanan at kalinangang kultural na tinawag na kabihasnan
ang pakikipag-ugnayan ng mga sinaunang tao sa kanilang kapaligiran.
Inaasahang mabubuo sa mga mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga ambag
ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.

April 1, 2014
Nakapaloob sa Teacher’s Guide na ito ang mga pamamaraang
gagabay sa guro upang mabisa at mahusay na magamit ang Learner’s
Material (LM). Ang mga mungkahing gawain ay inaasahang tutugon at
hahamon sa kakayahan ng mga mag-aaral upang maging mas kawili-wili ang
pag-aaral ng Araling Panlipunan 8 (Kasaysayan ng Daigdig).

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa naging

kaugnayan ng kapaligiran at ng tao sa paghubog ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig.

Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng

panukalang proyekto na nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng
mga pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig para sa kasalukuyan
at sa mga susunod na henerasyon.

11
Mga Aralin at Sakop ng Modyul

Aralin 1 – Heograpiya ng Daigdig

Aralin 2 – Ang mga Sinaunang Tao
Aralin 3 – Ang mga Sinaunang Kabihasnan

Sa Modyul na ito, inaasahang matututuhan ang mga sumusunod.

 Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan

sa pag-unawa sa daigdig
Aralin 1  Nasusuri ang katangiang pisikal ng daigdig
 Napahahalagahan ang natatanging kultura ng mga rehiyon,
bansa, at mamamayan sa daigdig (lahi, pangkat-etniko, at
relihiyon sa daigdig)
 Nasusuri ang kondisyong heograpikal sa panahon ng mga
unang tao sa daigdig

DRAFT
Aralin 2  Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa
daigdig
 Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong
prehistoriko
 Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig

April 1, 2014
 Nasusuri ang pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan sa
Aralin 3 daigdig; pinagmulan at batayan
 Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa
politika, ekonomiya, kultura, relihiyon, paniniwala, at lipunan
 Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig

Panimulang Gawain

1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay

na Tanong sa Learner’s Material.
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng modyul.
3. Ipaliwanag ang grapikong pantulong sa Aralin.
4. Ipaunawa ang tsart ng mga inaasahang matututuhan sa modyul at
mga inaasahang kakayahan
5. Ipasagot ang paunang pagtataya

12
Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig

ALAMIN

Layunin ng bahaging ito na tukuyin ang iskema o dati nang alam

ng mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig sa tulong ng dalawang
gawaing pupukaw sa kanilang interes.

DRAFT
Gawain 1. GEOpardy!

Hango sa sikat na game show na Jeopardy ang gawaing ito. Layunin

nito na kunin ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa termino/konseptong
may kaugnayan sa heograpiya. Hindi ito dapat markahan sapagkat
magsisilbing pagganyak lamang sa mga mag-aaral.

April 1, 2014
Ipakikita ng guro ang GEOpardy board na naglalaman ng mga salita o
larawang may kinalaman sa heograpiya, bubuo naman ang mga mag-aaral
ng mga tanong na akma sa salita o larawan. Ipasusulat sa mga mag-aaral
ang sagot sa papel. Pagkatapos, iwasto ang mga sagot ng mga ito. Makikita
sa kasunod na pahina ang mga salitang maaaring gamitin sa gawaing ito.

13
 Pacific Ocean Antarctica gubat

lahing Austronesian globo bundok

compass bagyo Tropikal

DRAFT
Gawain 2. Graffiti Wall

April 1, 2014
Layunin ng gawaing ito na matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa heograpiya ng daigdig. Makatutulong ito sa isasagawang
talakayan sa bahagi ng Paunlarin.

1. Gumamit ng manila paper o cartolina bilang graffiti wall.

2. Maaaring pangkatan o pambuong klase ang gawaing ito.
3. Ipasagot sa mga mag-aaral ang tanong na nasa graffiti wall.
Masasagot ito sa pamamagitan ng pangungusap o guhit.
4. Paalalahanan ang mga mag-aaral na malayang maihahayag ang
kanilang mga kasagutan sapagkat mga dating kaalaman o iskema ang
hinihingi sa gawain. .
5. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na basahin ang kanilang
mga inilagay sa graffiti wall.
6. Mahalagang magkaroon ng paglalagom sa mga impormasyong
ibinigay ng mga mag-aaral upang maging lunsaran sa susunod na
bahagi ng aralin, ang PAUNLARIN.
7. Itabi muna ang graffiti wall at muling ipakita kapag tapos na ang bahagi
ng PAGNILAYAN. Layon nito na masagot ang mga tanong at
maiwasto ang mga konseptong naitala sa graffiti wall.

14
 PAUNLARIN

Pagkatapos balikan ng mga mag-aaral ang kanilang mga

kaalaman tungkol sa heograpiya ng daigdig, ipababasa na sa kanila
ang teksto kaugnay ng paksa. Layunin ng gawaing ito na mapalawak
pang lalo ang kanilang kaalaman sa aralin.

Maaaring ibigay bilang takda ang ilang konsepto tungkol sa

heograpiya.

Paksa: Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya

DRAFT
Maaaring magbalik-aral tungkol sa kahulugan ng heograpiya sa tulong
ng malayang talakayan o pagpapakita ng mga larawang tumutukoy sa
mga konseptong nakapaloob dito. Makatutulong din ang pagtalakay sa
nilalaman ng Learner’s Material tungkol sa saklaw ng pag-aaral ng
heograpiya at sa limang tema ng heograpiya.

April 1, 2014
Gawain 3. Tukoy-Tema-Aplikasyon

Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na impormasyon.

Pagkatapos, ipatukoy kung ito ay may kaugnayan sa lokasyon, lugar,
relihiyon, interaksiyon ng tao at kapaligiran o paggalaw.

1. May tropikal na klima ang Pilipinas.

2. Matatagpuan ang Pilipinas sa kanluran ng Pacific Ocean, timog ng
Bashi Channel, at silangan ng West Philippine Sea.
3. Ang pangingisda ay isang aktibong kabuhayan ng mga Pilipino dahil
napalilibutan ang bansa ng dagat.
4. Libo-libong Pilipino ang nangingibang-bansa sa Australia at New
Zealand upang magtrabaho.
5. Kasapi ang Pilipinas sa Association of Southeast Asian Nations.
6. Ang napakaraming tao sa Tokyo, Japan ang nagbigay-daan upang
higit na paunlarin ang kanilang sistema ng transportasyon at maging
ng pabahay sa lungsod.
7. Ang mataas na antas ng teknolohiya ang nagpabilis sa mga tao na
magtungo sa mga bansang may magagandang pasyalan.
8. Ang Islam ang opisyal na relihiyon ng mga mamamayan sa Saudi
Arabia.

15
 9. Ang Singapore ay nasa 1º 20ʹ hilagang latitud at 103º 50ʹ silangang
longitude.
10. Espanyol ang wikang ginagamit ng mga mamamayan sa Mexico.

Sa pagpapatuloy ng gawaing ito, papiliin ang bawat pangkat ng isang

bansang bibigyang-pansin. Ipasuri sa kanila ang kalagayang heograpikal nito
sa pamamagitan ng pagbibigay ng kongkretong halimbawa o impormasyong
naaayon sa limang tema ng heograpiya. Ipakikita ang kanilang sagot sa
pamamagitan ng flower chart.

Lugar

DRAFT
Lokasyon Rehiyon
Bansa

Interaksiyon ng Tao
at Kapaligiran
Paggalaw

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang masasabi mo tungkol sa heograpiya ng isang bansa ayon sa
limang tema nito.
2. Bakit magkakaugnay ang limang tema ng heograpiya sa pag-aaral ng
katangiang pisikal ng bansa?
3. Paano nakatulong ang mga temang ito sa iyong pag-unawa sa
heograpiya ng isang bansa?

Paksa: Ang Katangiang Pisikal ng Daigidig

Ang kasunod na paksang tatalakayin ay tungkol sa katangiang pisikal ng

daigdig. Layunin nito na mas mapalawak ang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa heograpiya ng daigdig bilang nag-iisang planeta sa solar
system na maaaring tirahan ng tao at ng lahat ng nabubuhay na
organismo. Ipabasa sa mga mag-aaral ang kaugnay na teksto sa kanilang
module at ipagawa ang mga kasunod na gawain.

16
Gawain 4. KKK GeoCard Completion
Layunin ng gawaing ito na mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa kanilang binasa tungkol sa katangiang pisikal ng daigidig. Ipagawa ang
sumusunod na panuto.
1. Gumawa ng sariling KKK GeoCard batay sa kasunod na format.
2. Kumpletuhin ang KKK (Kataga-Kahulugan-Kabuluhan) GeoCard na
may kaugnayan sa katangiang pisikal ng daigdig.
3. Isulat sa unang bahagi ng KKK GeoCard ang kataga na nasa loob ng
kahon.
4. Sa ikalawang bahagi ng card isulat ang kahulugan ng nakatalang
salita.
5. Sa ikatlong bahagi, itala ang kabuluhan ng naturang kataga sa
pamamagitan ng pagsagot sa tanong na

Paano nakaiimpluwensiya/nakaaapekto ang naturang konsepto sa buhay ng

tao at sa iba pang nabubuhay na organismo sa daigdig sa kasalukuyan?

DRAFT G
K

K
Mga Kataga:
1. Planetang Daigdig

April 1, 2014
E 2. mantle
O 3. plate
C 4. pagligid sa araw
A 5. longhitude at latitude
R
K
D

Gawain 5. Dito sa Amin

Tatayahin sa gawaing ito ang pagkaunawa ng mga mag-aaral tungkol
sa klima ng daigdig. Ipasuri ang kasunod na dayagram at ipagawa ang mga
panutong ito:
1. Suriing mabuti ang kasunod na dayagram.
2. Tukuyin ang lugar na inilalarawan sa mapa.
3. Kumpletuhin ang pahayag sa call out.
4. Manaliksik ng mga impormasyon tungkol sa klima at yamang likas ng
lugar na kinaroroonan ng dayagram.
5. Buuin ang pangungusap na nasa ilalim na bahagi ng dayagram.

17
 Mapa Ako si _____________________________. Narito ako
sa ___________________________________________

Ang klima dito ay

Dahil sa klima at likas na yaman ng

aming lugar, ang aming pamumuhay
ay Ang mga likas
________________________ na yaman dito
ay
________________________
____________
________________________ _________

DRAFT
Pamprosesong Tanong

April 1, 2014
1. Ano ang klima?
2. Bakit nagkakaiba-iba ang klima sa iba’t ibang panig ng daigdig?
3. Ano ang kaugnayan ng klima sa mga likas na yaman na matatagpuan
sa isang lugar?
4. Paano nakaaapekto ang klima sa pamumuhay ng tao sa isang lugar?
5. Bakit malaki ang bahaging ginagampanan ng klima at likas na yaman
sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao?

Matapos basahin ng mga mag-aaral ang paksang Ang mga

Kontinente sa kanilang learner’s module ay ipagawa ang mga
kasunod na gawain.

Gawain 6. Three Words in One

Ang gawaing ito ay katulad ng larong 4 Pics, 1 Word. Tutukuyin ng
mga mag-aaral ang kontinenteng inilalarawan sa tulong ng mga salitang
ibinigay na may kaugnayan sa pinahuhulaang kontinente.

18
1. 2.
Nile Sahara Hudson Appalachian
River Desert Bay Mountains

Egypt Rocky
Mountains

3. 4.
Andes Cape K-2 Lhotse
Mountains Horn

Argentina Tibet

DRAFT
5. 6.

April 1, 2014
Kangaroo Tasmanian Iberian Balkan
Devil Peninsula Peninsula

Micronesia Italy

Pamprosesong Tanong

1. Ano ang mga katangi-tanging paglalarawan sa bawat kontinente?

2. Sa anong aspeto nagkakatulad at nagkakaiba ang mga kontinente?
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga paglalarawan tungkol sa mga
kontinente ng daigdig?

Gawain 7. Illustrated World Map

Ipalagay sa mapa ang mga natatanging anyong lupa at tubig ng
daigdig na nasa loob ng kahon, gamit ang kasunod na simbolo.

19
 bundok disyerto
dagat,
look, golpo
bulubundukin ilog

DRAFT
April 1, 2014
phillipriley.comswiki.wikispaces.net

Anyong Lupa Anyong Tubig

Greenland Nile River

Madagascar Amazon River
Borneo Yangtze River
Mt. Everest South China Sea
Mt. Kilimanjaro Mediterranean Sea
Sahara Desert Caribbean Sea
Himalayas Mountain Range Bering Sea
Andes Mountain Range Arabian Sea
Appalachian Mountain Range Bay of Bengal
Tibetan Plateau Hudson Bay
Scandinavian Peninsula Gulf of Mexico
Arabian Peninsula Persian Gulf

Pamprosesong Tanong
1. Batay sa gawain, ano ang natatanging mga katangian ng bawat
anyong lupa at tubig ng daigdig?

20
 2. Bakit maiuugnay ang pamumuhay ng tao sa anyong lupa o tubig na
kanilang pinaninirahan?
3. Paano nakaaapekto ang mga anyong lupa at tubig sa pag-unlad ng
kabuhayan ng tao?

Gawain 8. The Map Dictates...

Ang gawaing ito ay naglalayong subukin ang kasanayan ng mga mag-
aaral sa paggamit ng mapa bilang instrumento sa pag-aaral sa heograpiya.
Gamit ang mapa, kukumpletuhin nila ang hinihinging datos tungkol sa
heograpiya ng daigdig.

Lagyan ng bituin ang pitong kontinente ng daigdig.

Tukuyin ang tatlong malalaking pulo, dalawang kapuluan at isang
tangway.
Guhitan ng simbolong alon ( ) ang limang karagatan ng daigdig.
Tukuyin ang uri ng klima ayon sa lokasyon ng simbolong KL sa mapa
Magbigay ng halimbawa ng partikular na yaman ayon sa lokasyon ng

DRAFT
simbolong YL sa mapa.
Iguhit ang karaniwang hayop na makikita sa lugar sa mapa na may
simbolong H.

April 1, 2014
KL

YL YL
H YL
KL
YL
KL

H
Pinagkunan: phillipriley.comswiki.wikispaces.net

21
 Pamprosesong Tanong
1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa daigdig bilang isang planeta?
2. May epekto ba ang kalagayang pisikal ng daigdig sa mga organismo at
tao? Bakit?
3. Sa pangkalahatan, bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol
sa ating kapaligiran at sa heograpiya ng daigdig?

Pagkatapos ng gawaing ito, maaaring lagumin ang mga

mahahalagang konseptong tinalakay tungkol sa pisikal na katangian
ng daigdig. Mahalagang iugnay ang paksang ito sa heograpiyang
pantao upang maging maliwanag ang interaksiyon ng tao sa kaniyang
kapaligran.

Paksa: Heograpiyang Pantao

DRAFT
Bilang panimula, talakayin ang kahulugan ng heograpiyang pantao at
ang kaibahan ng saklaw nito sa pisikal na heograpiya. Pagkatapos ay
ipabasa ang teksto tungkol dito na makikita sa module ng mga mag-
aaral.

April 1, 2014
Gawain 9. Crossword Puzzle
Ipabuo ang crossword puzzle tungkol sa Heograpiyang Pantao sa
pamamagitan ng pagtukoy sa salitang inilalarawan sa bawat bilang.

Pahalang
1. Kaluluwa ng kultura
3. Sistema ng mga paniniwala at
rituwal
7. Pagkakakilanlang biyolohikal
ng pangkat ng tao
9. Pamilya ng wikang Filipino
10. Matandang relihiyong umunlad
sa India
Pababa
2. Relihiyong may pinakamaraming
tagasunod
4. Pamilya ng wikang may
pinakamaraming taong
gumagamit
5. Salitang-ugat ng relihiyon
6. Salitang Greek ng “mamamayan”
8. Pangkat ng taong may iisang
kultura at pinagmulan

22
 1 2

3 4

5 6

7 8

DRAFT 10

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang ibig sabihin ng heograpiyang pantao? Ibigay ang pagkakaiba
nito sa pisikal na heograpiya.
2. Ano-ano ang saklaw ng heograpiyang pantao? Ipaliwanag ang bawat
isa.
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang heograpiyang pantao?
4. Paano nakaaapekto ang heograpiyang pantao sa pagkakakilanlan ng
indibidwal o isang pangkat ng tao?
5. Paano magiging instrumento ang heograpiyang pantao sa pagkakaisa
ng mga tao sa daigdig?

PAGNILAYAN/UNAWAIN

Pagkatapos ng mga talakayan at gawain tungkol sa pisikal na

katangian at heograpiyang pantao ng daigdig, palalimin ang pagkaunawa ng
mga mag-aaral sa tulong ng mga gawaing hahamon sa kanilang kritikal at
malikhaing pag-iisip. Inaasahang mauunawaan ang kabuluhan ng paghubog
ng heograpiya sa kabuhayan at pamumuhay ng tao.

23
Gawain 10. My Travel Reenactment

Pabuuin ang mga mag-aaral ng limang pangkat at ipagawa ang

sumusunod:
1. Makibahagi sa iyong pangkat tungkol sa mga hindi malilimutang
paglalakbay sa isang lugar.
2. Pumili ng isang katangi-tanging kuwento ng paglalakbay mula sa iyong
kapangkat.
3. Gawan ito ng pagsasalaysay o kuwento. Nararapat lamang na
nakapaloob sa mabubuong kuwneto ang mahahalagang konsepto o
aralin na tinalakay tungkol sa pisikal na heograpiya ng daigdig.
4. Pagkatapos, isadula ang kuwento habang ito ay isinasalaysay.
5. Maaaring gumamit ang pangkat ng improvised props at kasuotan.
Isaalang-alang ang pamantayan sa pagmamarka ng gawaing ito gamit
ang sumusunod na rubric.

DRAFT
Rubric sa Pagmamarka ng My Travel Reenactment
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Angkop ang pagsasalaysay sa paksang
Pagsasalaysay tinalakay; nakapaloob ang tatlo o higit pang 10
konsepto ng aralin; madaling unawain ang
pagkakasulat ng kuwento; malinaw ang pagbasa

April 1, 2014
ng salaysay habang isinasadula ito
Magaling ang pagsasadula ng kuwento; mahusay
Pagsasadula na naipakita ng mga tauhan ang kanilang pag- 10
arte; kapani-paniwala ang kanilang pagganap
Gumamit ng angkop na props at kasuotan sa
Pagkamalikhain pagsasadula; orihinal at makatotohanan ang 5
ginawang pagsasadula
Kabuuan 25

Pamprosesong Tanong
1. Tungkol saan ang ipinakitang dula ng iyong pangkat?
2. Anong konsepto ang maiuugnay sa binasang pagsasalaysay at
isinagawang dula?
3. Paano mapatutunayan sa dula ang kaugnayan ng pisikal na
heograpiya at pamumuhay ng tao?
4. Bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa pisikal na
daigdig?
5. Magbigay ng isang linya o pahayag sa pagsasalaysay na pumukaw sa
iyong interes? Bakit?

24
Gawain 11. Modelo ng Kultura

Hayaan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kanilang pangkat at

ipagawa ang sumusunod na panuto.

1. Gupitin ang manila paper na kahugis ng isang damit/kasuotan.

2. Sulatan ng impormasyon o guhitan ito ng mga simbolo at bagay na
maiuugnay sa lahi, wika at relihiyon ng bansang pinili ng inyong
pangkat.
3. Sa hudyat ng guro, ipasuot sa isang miyembro ng pangkat ang
gawang damit/kasuotan.
4. Isuot at ipakita ang gawang damit/kasuotan sa harap ng klase na tulad
ng isang fashion show.
5. Pumili ng 1-2 miyembro sa pangkat na magpapaliwanag sa disenyo ng
damit/kasuotang suot ng kapangkat.
6. Ipasagot ang kaugnay na tanong na nasa ibaba. Markahan ang

DRAFT
gawaing ito batay sa rubric.

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng mga impormasyon, simbolo, at bagay na
makikita sa damit/kasuotan batay sa lahi, relihiyon, at wika ng piniling
bansa?

April 1, 2014
2. Paano mo mailalarawan ang mga mamamayang naninirahan sa
bansang pinili ng pangkat?
3. Paano naipakita ang pagkakakilanlan ng mga mamamayan sa bansa
batay sa gawain?
4. Bakit nararapat pahalagahan ang heograpiyang pantao ng mga
bansa?
5. Sa paanong paraan mo maipakikita ang paggalang sa ibang tao?

Rubric sa Pagmamarka ng Modelo ng Kultura

Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nilalaman Wasto ang impormasyong nakasulat at mga
ng Kasuotan bagay o simbolong nakaguhit sa damit; 10
nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng
aralin
Disenyo Malikhain ang gawang damit; angkop ang kulay
ng Kasuotan at laki ng mga nakasulat at nakaguhit sa damit; 10
malinaw ang mensahe batay sa disenyo
Mahusay ang ginawang pagmomodelo sa klase;
Pagmomodelo akma ang kilos sa pangkat-etniko o bansang 5
kinakatawan ng modelo
Kabuuan 25

25
 Pagkatapos ng mga gawain sa Modyul na ito,
muling sagutin ang tanong na nasa itaas ng bagong
Graffiti Wall. Ipaskil ang unang Graffitti Wall at
paghambingin ang dalawang sagot ng mga mag-aaral.

Paano maipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng mga

pamanang ipinagkaloob ng mga sinaunang kabihasnang
nagtagumpay sa hamong dulot ng kapaligiran nito?

DRAFT
Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao

ALAMIN
Sa bahaging ito ng aralin, aalamin ng guro ang iskema ng mga
mag-aaral tungkol sa pamumuhay ng mga sinaunang tao sa mundo.

April 1, 2014
Malayang makapagbibigay ng mga dating kaalaman ang mga mag-
aaral sa bahaging ito sapagkat lahat ng kasagutan ay tatanggapin.
Pasagutin din sa mga mag-aaral ang unang kolum ng IRF Chart, isang
graphic organizer kung saan itinatala ang pagbabago ng ideya o pag-
unawa ng mga mag-aaral.

Gawain 1. Kung Ikaw Kaya …

Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na sila ay nabuhay sa daigdig

noong sinaunang panahon. Papipiliin sila ng tatlong bagay mula sa kahon na
sa palagay nila ay makatutulong sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay
at kanilang ipaliliwanag kung bakit iyon ang kanilang mga pinili.

26
 apoy bato

kahoy banga

buto ng hayop

Pamprosesong Tanong
1. Alin ang iyong mga pinili sa nakasulat sa mga kahon?
2. Bakit ang mga ito ang iyong pinili?
3. Kaya mo bang mabuhay sa panahong iyon kung taglay mo ang

DRAFT
mga pinili mong bagay? Ipaliwanag ang sagot.
Pangunahan ang malayang talakayan sa pamamagitan ng mga
pamprosesong tanong. Magkaroon ng paglalagom sa sagot ng mga mag-
aaral at bigyang-diin ang naranasan ng mga sinaunang tao na magkaroon
lamang ng mga kasangkapang binanggit sa gawain. Itanong, “Kung ito

April 1, 2014
lamang ang mga kagamitan ng ating ninuno, paano umunlad ang
pamumuhay ng mga tao noong unang panahon?” Ibibigay ng mga mag-
aaral ang kanilang kasagutan sa susunod na gawain.

Gawain 2. I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart

Isusulat ng mga mag-aaral sa unang kolum ang kanilang kasagutan sa

katanungan na nasa itaas na bahagi ng tsart at pagkatapos ay ibabahagi sa
klase ang kanilang sagot.

Paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong sinaunang

panahon?
Initial Idea Refined Idea Final Idea

27
 Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga isinulat sa
Initial Idea. Hindi kailangang iwasto kaagad ang kanilang sagot. Ipaunawa sa mga
mag-aaral na babalikan ang kanilang isinulat sa Initial Idea pagkatapos ng
talakayan. Ipagawa ang bahaging Paunlarin.

PAUNLARIN

Sa bahaging ito inaasahan ang pagtalakay ng guro sa paksang

pag-aaralan. Inaasahan din na matututuhan ng mga mag-aaral ang
mahahalagang konseptong nakapaloob sa paksa tungkol sa mga
sinaunang tao sa daigdig. Magsasagawa ang mga mag-aaral ng iba’t
ibang gawaing magpapayabong sa kanilang kaalaman tungkol sa
paksa. Gawing batayan ng talakayan ang mga tekstong makikita sa
learner’s module. Dapat ay naiwasto na nila ang kanilang mga maling

DRAFT
paniniwala pagkatapos ng araling ito. Ang huling gawain ng mga mag-
aaral sa bahaging ito ay ang paglalagay ng kasagutan sa ikalawang
kolum ng IRF Chart.

April 1, 2014
Gawain 3. I-Tweet Mo!

Ipabasa ang tekstong makikita sa Learner’s Module at sa EASE

Module (pahina 17-22) tungkol sa antas ng pamumuhay ng sinaunang tao.
Hayaan ang mga mag-aaral na bumuo ng anim na pangkat. Ayon sa paksang
nakatakda sa grupo, pupunan ng bawat pangkat ng mga kailangang
impormasyon ang “I-Tweet Mo! Organizer”. Ang panahong nakatakda sa
pangkat 1 at 2 ay ang Paleolitiko samantalang sa pangkat 3 at 4 ay ang
Neolitiko at sa pangkat 5-6 ay ang panahon ng Metal. Ibibigay ng bawat
pangkat ang hinihinging mga impormasyon sa anyo ng mga “tweet” o
maiikling pahayag. Maaaring magbigay ang mga mag-aaral ng maraming
tweet nang ayon sa hinihinging impormasyon. Pagkatapos ng pag-uulat,
bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang mga
komento o saloobin sa mga pahayag na ipinaskil ng bawat grupo. Hayaan
ang mga mag-aaral na isulat ito sa kapirasong papel at idikit sa bahagi ng
komento ng dayagram.

28
@Paraan ng Pamumuhay
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________
Komento

@Kaugnayan ng Heograpiya sa Panahong Paleolitiko/Neolitiko/Metal

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________
Komento

DRAFT
@Mga Kagamitan/Tuklas
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________

April 1, 2014
Komento

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng
tao?
2. Ano ang mg patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga
sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan at iba pang aspekto
ng pamumuhay?
3. Paano nakaapekto ang heograpiya ng lugar sa pag-unlad ng kultura
ng tao?
4. Ano ang iyong mabubuong kongklusyon tungkol sa mga sinaunang
tao?
Pagkatapos ng pag-uulat ng mga pangkat, iproseso ang aralin batay sa mga
inihandang tanong. Ipasuri ang pagkakatulad ng kanilang sagot. Bigyang-diin ang
mahahalagang impormasyon sa bawat paksa. Pagkatapos ng bawat ulat,
pagtuunan din ng pansin ang mga komentong ibinigay ng mga mag-aaral at i-
proseso ito. Magkaroon ng lagom sa mga reaksyon at sagutin ang mga isinulat na
tanong. Isunod na ang dalawa pang mag-uulat.
Mahalagang paghambingin ang mga yugto ng pag-unlad kapag tapos na ang
mga pag-uulat. Magbuo rin ng mga kongklusyon tungkol sa paksa. Gawing
lunsaran ang mga kongklusyong ito para sa susunod na gawain.
29
 Gawain 4. Tower of Hanoi Chart

Nasa tuktok ng Tower of Hanoi Chart ang mga kongklusyon tungkol sa

yugto ng pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao. Ipasulat ang mga mag-
aaral ang tore ng mga ebidensyang susuporta sa mga nakatalang
kongklusyon.

Malaki ang epekto ng Malaki ang naging epekto Higit na umunlad ang
heograpiya sa pag-usbong ng agrikultura sa pamumuhay ng tao dahil sa
nga unang pamayanan. pamumuhay ng mga tao. paggamit ng mga metal.

DRAFT
1. 1. 1.

2. 2. 2.

April 1, 2014
3. 3. 3.

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakalahad na
kongklusyon?
2. Nakabuti ba ang mga nakitang pagbabago sa pamumuhay ng
mga sinaunang tao? Bakit?
3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang
ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatwiranan.
4. Ano ang gustong ipahiwatig ng mga kongklusyon at
ebidensyang nakatala sa Tower of Hanoi Chart tungkol sa pag-
unlad ng kultura ng mga sinaunang tao sa mundo?

30
Gawain 5. Ano Ngayon? Chart

Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang mahahalagang

konseptong nakapaloob sa bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao,
iugnay ito sa kasalukuyang pamumuhay.
Ipatukoy ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa
iba’t ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa pamamagitan ng Ano
Ngayon? Chart. Ipasulat sa mga kahon sa kanan ang kahalagahan o epekto
sa kasalukuyan ng mga sumusunod na pangyayari.

Paggamit ng Apoy ________________________________

________________________________
________________________________

DRAFT
_______________
Pagsasaka ________________________________
________________________________
________________________________
_______________
Pag-iimbak ng labis na ________________________________
pagkain ________________________________

April 1, 2014
________________________________
_______________
Paggamit ng mga ________________________________
pinatulis na bato ________________________________
________________________________
_______________
Paggamit ng mga _________________________________
kasangkapang metal _________________________________
_________________________________
____________
Pagtatayo ng mga _________________________________
permanenteng titirahan _________________________________
_________________________________
____________
Pag-aalaga ng mga _________________________________
hayop _________________________________
_________________________________
____________

31
 Rubric sa Pagmamarka ng Ano Ngayon? Chart
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga
Nilalaman pangyayari noong sinaunang panahon sa 10
kasalukuyan.
Ebidensya Napatunayan ang kaugnayang ito sa
pamamagitan ng mga kongkretong halimbawa. 10
Kabuuan 20

Pamprosesong Tanong
1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong
sinaunang panahon?
2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang
pamumuhay ng tao?

DRAFT
3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng
tao ang may pinakamalaking epekto sa kasalukuyan?

Sa pagkakataong ito, babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang I-R-F

Chart. Ipasagot muli ang tanong na nasa itaas ng chart. Isusulat nila ito sa
ikalawang kolum, sa Refined Idea. Nararapat na iwasto ng mga mag-aaral

April 1, 2014
ang kanilang mga konsepto na nakalagay sa initial idea.

PAGNILAYAN/UNAWAIN

Pagkatapos mapayabong ang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa paksa ay magsasagawa sila ng gawaing magpapalalim at
magpapatibay pa sa kanilang kaalaman sa pamamagitan ng kritikal at
malikhaing pag-iisip. Hamunin ang mga mag-aaral na makabuo ng
sariling konsepto at ibahagi ito sa pamamagitan ng isang pangkatang
gawain.

GAWAIN 6. Archaeologist at Work!

Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Ipagpapalagay ng mga mag-aaral

na miyembro sila ng isang pangkat ng mga archaeologist na nakahukay ng
mga artifact sa isang lugar. Susuriin ng bawat miyembro ang mga nahukay
na artifact, gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos ay pag-
uusapan nila ang mga ginawang pagsusuri at magkakasama nilang
sasagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2.

32
 Task Card
Kabilang ka sa pangkat ng mga archaeologist mula sa iba’t ibang
bahagi ng daigdig na kasalukuyang nagsasagawa ng paghuhukay sa
Catal Hȕyȕk. Nakapaloob sa task card na ito ang ilang mga artifact na
natagpuan ng inyong pangkat sa nasabing lugar.

Ang Iyong Misyon

Gamit ang Artifact Analysis Worksheet#1,suriin ang bawat artifact
na nahukay sa Catal Hȕyȕk. Tingnan ang pisikal na katangian, gamit, at
kahalagahan ng mga artifact na ito.

Kaligirang Impormasyon
Sa kasalukuyan, ang Catal Hȕyȕk ay isang lugar sa Turkey.

DRAFT
Sinasabing umunlad ang sinaunang pamayanang ito 9,000 taon na ang
nakararaan. May lawak na 32 acres o halos 24 football fields ang lugar
na ito. Malapit ang Catal Hȕyȕk sa pampang ng Ilog Carsamba.

April 1, 2014
Artifact Analysis Worksheet #1
1. Ano ang artifact?
______________________________
______________________________
2. Ano ang mga katangian nito?
______________________________
______________________________
3. Sa iyong palagay, ano ang gamit nito
noong sinaunang panahon?
______________________________
______________________________
4. Ano ang kahalagahan ng artifact na
ito?
______________________________
______________________________
5. Ano ang nais ipahiwatig ng artifact na
ito tungkol sa Catal Hȕyȕk?
______________________________
______________________________
_____________
Artifact Analysis Worksheet #2
1. Ano-ano ang katangian ng Catal
Hȕyȕk batay sa iyong ginawang
imbestigasyon?
______________________________
______________________________
2. Ihambing ang paraan ng pamumuhay
ng mga taga-Catal Hȕyȕk sa
kasalukuyang pamumuhay ayon sa
sumusunod na aspekto:
a.pang-araw-araw na gawain
b. paraan ng paglilibing
c. sining
d. pinagkukunan ng pagkain

33
Pamprosesong Tanong
1. Batay sa pagsusuri ninyo sa mga artifact, ilarawan ang kultura ng
mga tao sa Catal Hȕyȕk?
2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hȕyȕk ay umusbong noong
panahong Neolitiko?
3. Ano ang kongklusyong maaaring mabuo mula sa paghahambing
ng buhay sa Catal Hȕyȕk at sa kasalukuyang pamumuhay?

Rubric sa Pagmamarka ng Archaeologist at Work!

Pamantayan Deskripsyon Puntos
Artifact Mahusay na nasuri ang katangian ng bawat
Analysis artifact. 10
Worksheet Mahusay na natukoy ang gamit at kahalagahan
#1 ng mga artifact na ito.

DRAFT
Artifact Mahusay na nailarawan ang mga katangian ng
Analysis Catal Huyuk gamit ang mga artifact na sinuri. 10
Worksheet Mahusay na napaghambing ang pamumuhay sa
#2 Catal Huyuk sa kasalukuyang pamumuhay.

Pag-uulat Mahusay na naipaliwanag ang mga sagot.

April 1, 2014
Mahusay na nalagom ang mga impormasyong 5
inilahad.
Kabuuan 25

Layunin ng unang artifact analysis worksheet na higit pang

masuri ng mga mag-aaral ang mga katangian ng panahong Neolitiko sa
pamamagitan ng mga primaryang batis. Samantala, ang ikalawang
artifact analysis worksheet ay naglalayong maihambing ang buhay
noong panahon ng Neolitiko sa kasalukuyan at matukoy kung gaano na
ang lawak ng pag-unlad ng ating kultura.

Gabayan ang pagwawasto sa mga sagot ng mga mag-aaral sa

malayang talakayan. Maaaring ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang
sagot sa dalawang artifact analysis worksheet. Ipalagom sa mga piling
mag-aaral ang ulat ng mga pangkat.

Pagkatapos nito, pasagutan ang huling kolum ng I-R-F Chart.

Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga sagot
sa chart. Bigyang-pansin ang pagbabago ng kanilang mga ideya mula
Initial Idea hanggang Final Idea.

34
ARTIFACTS

Mural Painting Isang Pigurin

Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St.
Louis Community College Louis Community College

DRAFT
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.h http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.h
tml. tml.

April 1, 2014
Ceremonial Flint Dagger
Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis
Community College
Obsidian Arrow Head
Imahe mula kay Prof Michael Fuller, St. Louis
Community College
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html. http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.

Mga palamuti mula sa mga bato at buto ng hayop

Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis
Community College Labi na nahukay sa loob ng
http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html. mga bahay sa Catal Huyuk
35
Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

ALAMIN

Bibigyang-diin sa unang bahagi ng Alamin ang malikhaing

gawaing magsisilbing pagganyak sa mga mag-aaral upang mapukaw
ang kanilang interes sa pagtalakay ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig. Sa ikalawang bahagi, tutuklasin ang kanilang kaalaman tungkol
sa paksa sa tulong ng Gawain 2.

Gawain 1. Picture Frame

DRAFT
a. Ipaskil ang tatlong picture frame sa pisara. Ipaliwanag na ang
bawat frame ay may dalawang “misteryosong” salitang nararapat
matukoy.
b. Tumawag ng mga mag-aaral na tutukoy sa mga misteryosong
salita sa pamamagitan ng pagguhit sa loob ng frame.
c. Pahulaan ang mga salitang inilalarawan sa iginuhit ng mga kamag-

April 1, 2014
aral.
d. Kasunod ang halimbawa ng gawain.

pamayanan ilog pagsasaka

pagsulat pyramid ceramics

e. Pagkaraang maiguhit at matukoy ang mga salita sa bawat frame,

isunod ang pagproseso ng gawain batay sa mga ibinigay na
tanong.

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang salitang mabubuo sa itaas ng frame?
2. Batay sa mga guhit sa loob bg tatlong frame, ano ang sarili mong
pagkaunawa sa salitang “kabihasnan”?

36
 Gawain 2. WQF Diagram

a. Ipaskil ang dayagram sa pisara. Kasunod ang halimbawa nito.

Paksa: Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig

W Q F

DRAFT b. Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuto sa pagbuo ng

dayagram:
1. Bigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram.

April 1, 2014
2. Itala sa bawat kahon na nasa ibaba ng “W” (words) ang mga
salitang may kaugnayan sa nakalaang paksa.
3. Sa kahon ng “Q” (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais
mong masagot tungkol sa paksa.
4. Sa bilog “F” (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan
tungkol sa paksa. Ipaunawa sa mga mag-aaral na sasagutin
lamang ang bahaging ito pagkatapos ng talakayan sa paksang
ito.

Kung may sapat na oras, hatiin ang klase sa mga pangkat batay sa
sumusunod na paksa: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2)
Kabihasnang Indian, (3) Kabihasnang Egyptian, (4) Kabihasnang Tsino, at (5)
Kabihasnang MesoAmerica.
Ipabuo ang WQF Diagram. Pagkaraan ng takdang minuto, atasan ang
kinatawan ng bawat pangkat na ipaskil at ibahagi ang nabuong dayagram.

37
 PAUNLARIN
c.
Sa yugtong ito, tatalakayin ang heograpiya at mga sinaunang
kabihasnan ng daigdig batay sa babasahing teksto. Isasagawa ito sa
tulong ng talakayan at mga mungkahing gawaing nakapaloob sa
yugtong ito. Isunod na balikan ang WQF Diagram sa Alamin at iwasto
ang mga konseptong taliwas sa tinalakay na mga paksa.

Paksa: Kabihasnan – Katuturan at mga Batayan

1. Pabigyang-katuturan ang salitang “kabihasnan.” Habang inilalahad ang

iba’t ibang kahulugan nito, binubuo ang concept map ng
mahahalagang salitang may kaugnayan sa “kabihasnan.” Tingnan ang

DRAFT
halimbawa:

Mula sa mga salitang nasa

mataas na antas pamumuhay
concept map, ipabuo sa
Kabihasnan klase ang sariling
pamayanan maunlad pagpapakahulugan ng

April 1, 2014
salitang kabihasnan.
organisado

2. Inaasahang sagot: “Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang

pamayanan o paraan ng pamumuhay ng tao na kinakitaan ng
mataas na antas ng kalinangang kultural at maunlad na lipunang may
organisadong pamahalaan, ekonomiya, sining, at sistema ng
pagsulat”.

3. Talakayin ang mga batayan kung ang isang pamayanan ay maituturing

na kabihasnan batay sa mga simbolo/larawan. Ipalahad ang
interpretasyon ng mga mag-aaral sa sumusunod na simbolo.

Larawan ng korona Larawan ng palay Larawan ng isda Larawan ng Larawan ng sinaunang

ng hari http://forum.philbox http://www.fishfarm Hieroglyphics gulong
http://revphil2011.w ing.com/viewtopic.p ing.com/tilapia.html http://depositphotos.co http://listdose.com/top-
m/4400538/stock-
ordpress.com/2011/ hp?f=8&t=110850&p photo-Ancient-egypt-
10-inventions-that-
07/28/fighting-for- =2818140 hieroglyphics-on- changed-human-lives-
the-crown/ wall.html forever

38
 Pamprosesong Tanong

1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari? Bakit mahalaga ang

bahaging ginampanan ng mga pinuno at ng mga batas sa isang
sinaunang pamayanan?
2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isda at palay sa aspektong
pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang
aktibong kalakalan sa pagtataguyod ng kabihasnan?
3. Paano nagsimula ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao?
4. Ano ang kabutihan ng sistema ng pagsulat sa isang pamayanan?
5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit may malaking pakinabang
ang mataas na antas ng agham at teknolohiya sa kabihasnan?

DRAFT
6. Paano mo mailalarawan ang isang kabihasnan ayon sa inilahad na
mga batayan nito?
7. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sa daigdig,
partikular sa Asya, Africa, at America?

April 1, 2014
Sa puntong ito, inaasahang malinaw na sa mga mag-aaral ang
konsepto ng kabihasnan at mga batayan nito. Magpatuloy sa susunod
na paksa.

Paksa: Impluwensiya ng Heograpiya

sa Pag-unlad ng mga Sinaunang Kabihasnan

1. Ipaskil ang mapa ng daigdig. Ipatukoy ang mga kontinente ng daigdig.

2. Ipatukoy rin sa mapa ang mga sinaunang kabihasnan sa pamamagitan
ng paglalagay ng bituin ( ) sa kinaroroonan nito sa mapa.
3. Ipabasa ang teksto tungkol sa kalagayang heograpikal ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig na makikita sa learners’ module o sa
Project EASE.

Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III

Modyul 3 – Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 7-15) (p.22) (p.54)

39
Gawain 3. Triple Matching Type

Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuntunan:

1. Buuin ang triple matching type sa pamamagitan ng pagsasama-

sama ng mga terminolohiya at konsepto ayon sa partikular na
heograpiya ng isang kabihasnan.

A B C

Sa pagitan ng mga ilog Lupain ng Yucatan Peninsula

Egypt Nasa gitna ng kontinente Timog ng Mediterranean
Tsino Biyaya ng Nile Nasa kanluran ng Yellow Sea
Indus

DRAFT
Nasa tangway ng Timog Asya Dumadaloy ang Indus River
Mesoamerica May matabang lupain Nasa Kanlurang Asya
Mesopotamia sa Huang Ho

Kung may sapat na oras, isagawa ang dyad na pinamagatang triple

April 1, 2014
matching type plus 1. Idagdag ang kolum D at magbigay ng iba pang
impormasyon tungkol sa heograpiya ng mga nabanggit na sinaunang
kabihasnan.

Pamprosesong Tanong
1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang
magkakatulad?
2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isang lugar sa
pagtaguyod ng kabihasnan?
3. Alin sa kalagayang heograpikal ng mga kabihasnan ang may
malaking impluwensiya sa pamumuhay ng mga taong nanirahan
dito? Ipaliwanag.

Gawain 4. Geography Checklist

a. Ilahad ang sumusunod na panuntunan:

1. Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bawat pangkat ay may
partikular na paksang bibigyang-pansin: (1) Sinaunang
Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Egyptian, (3)
Kabihasnang Indus, (4) Kabihasnang Tsino, (5) Kabihasnang
America.

40
 2. Ipabasa ang teksto tungkol sa paksang nakatalaga sa bawat
pangkat. Pagkatapos, gumawa ng checklist (maaaring gawin sa
manila paper) na katulad ng nasa ibaba.

Isulat ang nakatalagang

kabihasnan sa pangkat

Geography Checklist
Kabihasnan:
Katangiang Heograpikal:

Magtala ng 5 hanggang 10 katangiang heograpikal

ng nakatalagang kabihasnan sa pangkat

DRAFT
3. Isunod ang pagsasanib ng dalawang pangkat. Paghahambingin ng
mga miyembro ang dalawang kabihasnang nakatalaga sa kanila.
Muling gamitin ang checklist at sundin ang sumusunod na
hakbang:

April 1, 2014
Isulat ang pangalawang Isulat ang pangatlong
kabihasnang ihahambing. kabihasnang ihahambing.

Geography Checklist
Kabihasnan:
Katangiang Heograpikal:
1
2
3

Lagyan ng tsek (√) ang kahon kung taglay ng kabihasnang

tinukoy ang sumusunod na katangiang heograpikal.

4. Ipaskil ang ginawang checklist. Iulat sa klase ang output ng

paghahambing ng mga kabihasnan batay sa mga katangiang
heograpikal ng mga ito.

b. Ipasuri ang nabuong checklist ng lahat ng pangkat.

41
 Pamprosesong Tanong
1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig ang may malaking pagkakatulad sa isa’t isa?
2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang
heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan?
3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal na ito sa
pamumuhay ng mga sinaunang tao?
4. Para sa iyo, alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang
kabihasnan ang nararapat na mapangalagaan? Bakit?

Paksa: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

a. Ipatukoy ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya, Africa, at America.
b. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga sinaunang kabihasnan sa Asya na
makikita sa learner’s module at Project EASE.

Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III

DRAFT
a. Modyul 3 – Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 6-48)
b. Modyul 7 – Kabihasnang Klasikal sa America at Pacifico (pp. 9-16)

Ipagawa ang sumusunod na gawain matapos basahin ang learner’s module

April 1, 2014
tungkol sa Kabihasnang Mesopotamia.

Gawain 5. Complete It!

A. Kumpletuhin ang sagot sa bawat bilang sa tulong ng mga akmang letra

sa patlang.

1. ___ ___ M ___ ___ - Mga unang lungsod-estado ng Mesopotamia

2. ___ K ___ ___ ___ - Unang imperyong itinatag sa daigdig

3. ___ ___ ___ ___ L ___ ___ - Kabisera ng Imperyong Babylonia

4. C ___ ___ ___ ___ ___ ___ - Imperyong itinatag ni Nabopolassar

5. ___ ___ T ___ ___ ___ - Tawag sa mga lalawigang bumuo sa Persia

6. ___ ___ ___ ___ ___ I ___ - Imperyong itinatag pagkaraan ng

Babylonia

42
 B. Kumpletuhin ang pangungusap na magbibigay ng wastong
impormasyon tungkol sa kabihasnang Mesopotamia.

1. Ang Mesopotamia ay maituturing na isang kabihasnan dahil________

________________________________________________________.

2. Naging tanyag si Haring Sargon I sa kasaysayan dahil_____________

________________________________________________________.

3. Sa panahon ni Hammurabi naganap ang_______________________

________________________________________________________.

4. Nagwakas ang pamamahala ng mga Chaldean sa Mesopotamia nang

________________________________________________________
________________________________________________________.

DRAFT
5. Isa sa kahanga-hangang nagawa ni Haring Darius the Great sa
Imperyong Persian ang___________________________________
________________________________________________________.

Pamprosesong Tanong

April 1, 2014
1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia?
2. Sino ang mga pinuno na namahala sa imperyo?
3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala?
4. Bakit sinasabing ang kasaysayan ng Mesopotamia ay pag-usbong
at pagbagsak ng mga kabihasnan?

Pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang learner’s module tungkol sa

Kabihasnang Indus, ipagawa ang sumusunod na gawain.

Gawain 6. Tatak-Kabihasnan sa Timog Asya

A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na

naglalarawan sa pamumuhay ng mga katutubo at dayuhang Aryan na
nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos ay isulat sa loob ng bilog ang
kahalagahan ng mga tinukoy na bagay sa pamumuhay ng mga
naturang grupo ng mga tao.

43
 DRAFT
B. Itala sa unang kolum ng tsart ang pagtala ng mga ambag ng
kabihasnang Indus at Panahong Vedic. Sa pangalawang kolum, itala
ang kapakinabangan nito sa kasalukuyan.

April 1, 2014
Ambag ng Kabihasnan Kapakinabangan Ngayon

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus?
Ilarawan ang mga ito.
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic?
3. Sang-ayon ka ba sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay
sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot.

Ipagawa sa mga mag-aaral ang kasunod na gawain upang tukuyin ang

kanilang pagkaunawa sa paksang “Pagbuo ng mga Imperyo at Kaharian.”

44
Gawain 7. Empire Diagram

Kumpletuhin ang dayagram tungkol sa mga imperyong itinatag sa Timog

Asya. Sa unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa
ikalawang kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan
ang bawat isa. Sa huling kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga
itinatag na imperyo sa Timog Asya.

Imperyo sa Timog Asya

Maurya Gupta Mogul

DRAFT
Datos: Datos: Datos:

* * *
* * *
* * *

April 1, 2014
Tauhan: Tauhan: Tauhan:

* * *
* * *
* * *
Aral na Natutuhan:

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sa pag-unlad ng
kanilang imperyo?
2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya?
3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyang
kabihasnan?

Pagkatapos talakayin ang Kabihasnang Tsino, ipasagot ang kasunod na

gawain.

45
Gawain 8. Maramihang Pagpili sa Tsart

A. Tukuyin sa tsart ang mahahalagang impormasyon tungkol sa

kabihasnang Tsino. Kabilang ang dinastiya, mga tanyag na tauhan, at
mga ambag nito sa kasalukuyan. Piliin ang sagot sa loob ng mga bilog.

Kabihasnang Tsino

Chou Ming Q’ing

Mga Dinastiya Shang Sui Tang Yuan

1. Nakasulat sa mga oracle bone ang mga naiwang kasulatan ng mga

sinaunang Tsino nabuhay sa dinastiyang ito
2. Unang dayuhang dinastiyang namahala sa China
3. Huling dinastiya ng China

DRAFT
4. Yumabong sa dinastiyang ito ang kaisipang humubog sa
kamalayang Tsino tulad ng Confucianism, Taoism, at Legalism
5. Ipinagawa ang Grand Canal sa dinastiyang ito
6. Sa dinastiyang ito nagsimula at lumaganap ang kaisipang mandate
of heaven
7. Ipinatayo ang tanyag na Forbidden City sa Peking sa dinastiyang ito

April 1, 2014
Zheng He Kublai Khan
Mga Tauhan Confucius Shih Huang Di

8. Itinuring ang kaniyang sarili bilang “unang emperador”

9. Itinatag niya ang Dinastiyang Yuan sa China
10. Pinangunahan niya ang mga ekspedisyon sa Indian Ocean at
silangang bahagi ng Africa
11. Nakasentro sa kaniyang mga aral ang kaisipang Confucianism

Great Wall Forbidden City

Mga Ambag
Mandate of Heaven Taoism

12. Pagpapahintulot ng kalangitan na mamuno ang emperador

13. Nagsilbing-tanggulan ang estrukturang ito laban sa mga tribong
nomadiko sa hilagang China
14. Naging tirahan ng mga emperador noong Dinastiyang Ming
15. Hangad ng kaisipang ito ang balanseng kalikasan at pakikiayon
ng tao sa kalikasan

46
 Ipagawa ang kasunod na gawain upang tayain ang kanilang pagkaunawa
sa paksang Kabihasnang Egypt.

Gawain 9. Walk to Ancient Egypt

A. Kumpletuhin ang kasunod na dayagram. Tukuyin ang inilalarawan sa

bawat aytem.

Kabihasnang Egyptian

DRAFT
1. Tauhan 8. Tauhan

2. Bagay 7. Bagay

April 1, 2014
3. Panahon 4. Tauhan 5. Tauhan 6. Panahon

1. Nagpagawa ng Great Pyramid na pinakamalaki sa buong daigdig

2. Sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Egyptian
3. Itinuring bilang “Empire Age” at pinakadakila sa kasaysayan ng sinaunang
Egypt
4. Kinilalang isa sa mahuhusay na babaing pinuno ng sinaunang Egypt
5. Napag-isa sa kaniyang paghahari ang Upper Egypt at Lower Egypt
6. Nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt at panahon ng pagtatayo ng
mga pyramid sa Egypt
7. Nagsilbing mga bantayog ng kapangyarihan ng mga pharaoh at naging
libingan ng mga ito
8. Lumagda sa kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa hari ng mga
Hititte

47
Pamprosesong Tanong
1. Anong kabihasnan ang umunlad sa Africa? Ano ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng kabihasnang Egyptian sa mga kabihasnang umunlad
sa Mesopotamia?
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian?
3. Sino ang mga naging pinuno ng Egypt? Ano ang kanilang naging
papel sa paghubog ng kabihasnan sa Egypt?
4. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo tungkol sa kabihasnang
Egyptian?

Kapag natapos nang basahin ang pagtalakay ng Learner’s Module sa

Kabihasnang Mesoamerica, ipagawa ang mga kasunod na gawain. Ang
mga gawaing ito ay naglalayong tayain ang pagkakaunawa ng mga mag-
aaral sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pagkatapos nilang suriin
ang bawat kabihasnan, hahamunin sila ng mga kasunod na gawain na

DRAFT
paghambingin ang mga ito upang makita ang kaugnayan ng bawat isa sa
kasalukuyang panahon.

Gawain 10. Tracing the Beginning Chart

April 1, 2014
a. Ipakumpleto ang tsart ayon sa hinihinging datos sa bawat kolum.
b. Talakayin ang mga impormasyon sa pagbuo ng tsart.

Ano ang sinaunang Paano nagsimula Ano ang katangian

kabihasnang ang kasaysayan ng ng mga
umusbong sa daigdig? kabihasnang ito? katutubo nito?

Pamprosesong Tanong
1. Saang aspekto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
batay sa pagsisimula ng mga ito?
2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang
katutubo sa panahon ng pagtatatag ng kanilang mga kabihasnan?
3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sa pagtatag nila ng
kanilang kabihasnan? Ipaliwanag ang sagot.
4. Anong aral ang iyong natutuhan batay sa napag-alamang mga katangian
at kakayahan ng mga sinaunang tao tungo ng kanilang pamumuhay?

48
Gawain11. Pagbuo ng K-Web Diagram

a. Ibigay sa mga mag-aaral ang mga panuntunan sa pagbuo ng

“Kabihasnan - Web Diagram.”
1. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang.
2. Isulat ang bilang at sagot sa puwesto nito sa dayagram.
Halimbawa: 1. Cuneiform

Mesopotamia Egypt

DRAFT
Mesoamerica Sinaunang
Indus
Kabihasnan

April 1, 2014
Tsino

1. Sistema ng pagsulat ng mga Sumerian

2. Kambal na lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus
3. Sagradong aklat ng mga Aryan
4. Tawag sa China na nangangahulugang “Gitnang Kaharian”
5. Kauna-unahang kabihasnang umunlad sa America
6. Pagpapangkat-pangkat ng tao sa lipunang Hindu
7. Bahay-sambahan ng mga Sumerian
8. Pinakamalaking estruktura at libingan ng pinuno ng sinaunang Egypt
9. Maunlad na lungsod sa Mesoamerica na ibig sabihin ay “tirahan ng diyos”
10. Tanyag na gusali sa Babylon; kabilang sa “seven wonders” ng sinaunang daigdig
11. Estruktura sa China na nagsilbing harang at proteksiyon laban sa mga mananakop
12. Tawag sa rehiyon ng America na kinabibilangan ng malaking bahagi ng Mexico,
Guatemala, at El Salvador
13. Taguri sa pinuno ng sinaunang Egypt
14. Sinaunang paniniwala ng mga pinunong Tsino na may pahintulot ang langit na
pamunuan ang China
15. Tawag sa sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Egyptian

49
 b. Talakayin ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa K-Web
Dayagram.

Gawain 12. Kabihasnan Pathway Diagram

a. Hatiin ang klase sa apat na pangkat.

b. Ipaliwanag ang sumusunod na panuntunan:
1. Bibigyang-pansin ng Pangkat 1 ang Kabihasnang Mesopotamia,
Pangkat 2 ang Kabihasnang Indus, Pangkat 3 ang Kabihasnang
Tsino, at Pangkat 4 ang Kabihasnang Egyptian.
2. Batay sa pag-unawa sa binasang kasaysayan, kukumpletuhin ng
mga miyembro ang Pathway Diagram sa pamamagitan ng
paglalagay ng mahahalagang pangyayari ayon sa tamang
pagkakasunod-sunod ng mga ito. Isulat ang isang pangyayari sa
bawat hakbang.
3. Pagkatapos mabuo ang pathway, punan ang mga bilog ng iba pang
impormasyon tungkol sa nakatalagang kabihasnan, kabilang ang

DRAFT
ekonomiya, kultura, at lipunan nito.
4. Ipagawa sa manila paper ang dayagram na kagaya ng nasa ibaba.

April 1, 2014
5. Pumili ng dalawang miyembro ang bawat pangkat na mag-uulat sa
klase tungkol sa ginawang Pathway Diagram.
6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka gamit ang
sumusunod na rubric.
Rubric sa Pagmamarka ng Kabihasnan Pathway Diagram
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nakapaloob sa dayagram ang 5 o higit pang
Nilalaman mahahalagang pangyayari sa nakatalagang 10
kabihasnan; wasto ang pagkakasunod-sunod nito
Pag-uulat Mahusay na naipaliwanag ang kasaysayan ng
nakatalagang kabihasnan batay sa nabuong 10
dayagram
Iba pang Nakapaglahad ng iba pang datos na may
impormasyon kaugnayan sa kasaysayan ng nakatalagang 5
kabihasnan
Kabuuan 25

50
 c. Isunod ang pagsusuri ng mahahalagang pangyayari sa bawat
sinaunang kabihasnan. Maaaring atasan ang mga mag-aaral na
bumuo ng mga tanong sa isang sinaunang kabihasnan. Talakayin ito.

Gawain 13. Gallery of Ancient Rulers

1. Hatiin ang klase sa walong pangkat. Pipili ang bawat pangkat ng isang
pinuno mula sa tinalakay na mga sinaunang kabihasnan. Ipaalalang
walang dalawang pangkat ang may kahalintulad sa pinuno.
2. Pagawain ng human statue ang bawat pangkat batay sa piniling
pinuno.
3. Ipaliwanag ang sumusunod na mga panuntunan.
a. Pumili ng isang miyembrong magsisilbing “estatwa” na kakatawan
sa piniling pinuno.
b. Ihanda ang posisyon ng “estatwa” ayon sa katangian at nagawa ng
piniling pinuno.
c. Maaaring dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga

DRAFT
salitang maglalarawan sa pinuno ang katawan ng “estatwa.”
d. Pagkaraan ng 15 minuto, itatanghal ang mga “estatwa” sa klase.
Magtalaga ng 1-2 miyembrong magpapaliwanag ng ginawang
“estatwa.”

Pamprosesong Tanong

April 1, 2014
1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno ng pangkat?
2. Bakit siya naging kilala sa kasaysayan?
3. Maipagmamalaki ba ang piniling pinuno ng inyong pangkat?
Patunayan.
4. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin
ng isang pinuno? Bakit mo iyon nasabi?

4. Bigyan ng marka ang ginawang estatwa gamit ang kasunod na rubric:

Rubric sa Pagmamarka ng Gallery of Ancient Rulers

Pamantayan Deskripyon Puntos
Gawang Angkop ang estatwa bilang kinatawan ng
Estatwa piniling pinuno ng pangkat; wasto ang mga 10
simbolo at datos na ikinabit sa estatwa
Mahusay na ipinakilala ang nakatalagang
Pag-uulat pinuno batay sa estatwa; naglahad ng 8
mahigit 3 impormasyon tungkol sa nasabing
pinuno
Natatangi ang pagkakabuo ng estatwa;
Orihinalidad gumamit ng mga akmang disenyo upang 7
maging makatotohanan ang hitsura
Kabuuan 25

51
Paksa: Mga Kontribusyon
ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

a. Magbalik-aral sa mga sinaunang kabihasnan ng daigdig.

b. Ipabasa ang mga kontribusyon/pamana ng mga sinaunang kabihasnan
batay sa learner’s module.

Gawain 14. K-A-K Organizer

a. Maaaring indibidwal o pangkatan ang gawaing ito.

b. Papiliin ang bawat mag-aaral (o pangkat) ng tatlong sinaunang
kabihasnan na gagawan ng Kabihasnan-Ambag-Kabuluhan (K-A-K)
Organizer.
c. Ipasulat sa parihaba ang piniling kabihasnan, sa biluhaba ang ambag,
at parisukat ang kabuluhan ng ambag sa mga sinaunang tao.

DRAFT
Kabihasnan Ambag Kabuluhan

April 1, 2014
d. Magsagawa ng talakayan sa klase. Maipakikita ang mga larawan ng
iba’t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan.

Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang pamana/ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig?
2. Ano ang kabuluhan ng mga nabanggit na ambag sa pamumuhay
ng mga sinaunang taong nanirahan sa kani-kanilang kabihasnan?
3. Bakit maituturing na dakilang pamana ang mga ambag na ito?

52
 PAGNILAYAN/UNAWAIN

a.
Sa yugtong ito, isasagawa ang pagpapalalim at pagninilay
tungkol sa impluwensiyang heograpikal at mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig. Mahalagang maiugnay ang paksang ito sa panahon ngayon
at lubos na maipakita ang bahaging ginampanan ng mga sinaunang
kabihasnan sa paghubog ng kasalukuyang pamumuhay ng tao.

Gawain 15. Thank You Letter

a. Batay sa natutuhan ng mga mag-aaral tungkol sa bahaging

ginampanan ng heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig, magpasulat ng liham pasasalamat.

DRAFT
b. Ibigay ang sumusunod na mga panuntunan sa pagsulat ng nasabing
liham:
1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may
kaugnayan sa heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais
mong gawan ng liham pasasalamat.

April 1, 2014
2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel
na ginampanan nito sa buhay ng mga sinaunang tao.
3. Gawing batayan ang kasunod na rubric sa pagmamarka ng iyong
isinulat na liham.

Rubric sa Pagmamarka ng Thank You Letter

Pamantayan Deskripsyon Puntos
Mahusay na naipaliwanag ang bahaging
Nilalaman ginampanan ng heograpiya sa buhay ng mga 12
sinaunang tao; Nakapagbigay ng
halimbawang magpapatunay sa papel na
ginampanan nito sa mga sinaunang tao
Teknikal na Wasto ang paggamit ng bantas, baybay ng
Pagbuo ng mga salita; maayos ang mga bahagi ng 8
Liham isang liham.

Anyo at Malinis at maayos ang pagkakasulat;

Disenyo naglagay ng malilikhaing bagay at simbolo; 5
angkop ang kulay ng disenyo
Kabuuan 25

53
Gawain 16. Maimpluwensiyang Kabihasnan

a. Kumpletuhin ang dayagram sa pamamagitan ng pagtatala ng pamana

ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, gayundin ang impluwensiya
ng pamanang ito sa daigdig at sa ating bansa sa kasalukuyang
panahon.

Impluwensiya sa Daigdig

Impluwensiya sa Pilipinas

Pamana ng Sinaunang Kabihasnan

DRAFT
Pamprosesong Tanong
1. Sa anong aspeto ng pamumuhay ng mga Pilipino maiuugnay ang
pamanang tinukoy sa dayagram?
2. Ano ang kapakinabangang dulot ng naturang pamana sa mga
Pilipino? Magbigay ng halimbawa.

April 1, 2014
3. Bakit maimpluwensiya ang piniling pamana sa mga tao sa buong
daigdig?
4. Kung ikaw ay nabuhay sa kabihasnang nagkaloob ng nasabing
pamana, ano ang iyong reaksiyon?
5. Ano ang iba pang bagay na maituturing na pamana ng mga
sinaunang tao sa kasalukuyang kabihasnan? Bakit mo itinuring na
pamana ang mga ito?

Balikan ang WQF Diagram at punan ang kolum ng F (facts) ng

mga bago at wastong kaalaman tungkol sa paksa.

ILIPAT AT ISABUHAY

Sa pagkakataong ito, gawin ang huling yugto ng Yunit 1, ang

ILIPAT. Gamit ang kaalamang natutuhan ng mga mag-aaral batay
teksto at mga gawain, ihanda sila sa paggawa ng susunod na
proyekto.

54
Gawain 17. POKUS NGAYON:
Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan
ng Daigdig

Ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon upang

maisagawa ang inaasahang pagganap sa araling ito:

Ikaw ang tagapangulo ng National Committee on the Preservation of

Cultural Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig. Nakatanggap ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng
panukalang proyektong may layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang
mula sa iyong bansa.

Ang iyong komite ay nagtakda ng isang pulong upang bumuo ng

panukalang proyekto para sa nabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga
panuntunan sa pagbuo ng panukalang proyekto:

DRAFT
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat ayon sa sumusunod:
Pangkat 1 – Iraq Para sa Kabihasnang Mesopotamia
Pangkat 2 – Iran Para sa Sinaunang Persia
Pangkat 3 – Egypt Para sa Kabihasnang Egyptian
Pangkat 4 – India at Pakistan Para sa Kabihasnang Indus
Pangkat 5 – China Para sa Kabihasnang Tsino

April 1, 2014
Pangkat 6 – Mexico Para sa Kabihasnan sa Mesoamerica

2. Makibahagi sa iyong pangkat sa pagtalakay sa itinakdang kabihasnan

na bibigyang-tuon sa gagawing panukalang proyekto.

3. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pangkat ng pamanang

nararapat na ipreserba:
a. Pares 1 – isang estruktura o landmark
b. Pares 2 – isang tradisyon/kaugalian
c. Pares 3 – isang sinaunang bagay

4. Isulat sa papel ang format ng panukalang proyekto. Gawing gabay ang

kasunod na template.
Bansang nakatalaga sa pangkat: ____________________
National Committee on the Preservation of Cultural Heritage

UNANG BAHAGI:
a. Pamagat ng proyekto: _________
b. Kinaroroonan ng isasagawang proyekto: _________
c. Petsa ng simula at wakas ng pagpapatupad ng proyekto: _________
d. Halagang gugugulin sa proyekto: _________
e. Ahensiya ng pamahalaang kaakibat sa proyekto: _________

55
 IKALAWANG BAHAGI:
a. Panimula (Tungkol saan ang panukalang proyekto?)
b. Katuturan (Mahalaga bang isagawa ang proyekto? Bakit?)
c. Kapakinabangan (Sino ang makikinabang nito? Sa paanong paraan?)

IKATLONG BAHAGI:
a. Mga hakbang sa pagkamit ng layunin (Ano-ano ang dapat gawin
upang magtagumpay sa hangarin ng pangkat?)
b. Pondo ng proyekto (Paano makakukuha ng salaping gagastusin sa
proyekto?)
c. Pagsasanay (Sino at paano sasanayin ang mga tauhan sa pagkamit ng
proyekto?)
d. Kagamitan (Ano-ano ang kagamitan upang magawa ang proyekto?)

DRAFT
IKAAPAT NA BAHAGI:
a. Inaasahang bunga (Ano-ano ang inaasahang bunga o resulta ng
isasagawang proyekto?)
b. Mensahe sa kinauukulan at sa taong-bayan (Ano ang nais mong

April 1, 2014
sabihin upang maging matagumpay ang preserbasyon ng mga
sinaunang ambag at pamana ng bansa?)
c. Guhit ng isasakatuparang proyekto (Ano ang hitsura ng kalalabasan
ng gagawing proyekto?)

5. Talakayin ng inyong pangkat ang bubuuing panukala.

6. Kumpletuhin ang template para sa gagawing panukala.
7. Iulat sa klase ang gawang panukala. Gamitin ang mga pamantayan sa
pagmamarka ng gawaing ito.

Kraytirya 4 3 2 1

Nilalaman Kumpleto ang May 1-2 ang Mahigit sa 50% Mahigit sa

ng nilalaman ng nawala sa ang nawala sa 50% ang
Panukalang panukalang panukalang panukalang nawala sa
Proyekto proyekto; proyekto; hindi proyekto; nilalaman ng
100% na wasto bababa sa mahigit sa 50% panukalang
ang itinala sa 75% ang may ang hindi wasto proyekto;
panukala; wastong itinala sa mga itinala mahigit sa
makatotohanan sa panukala; sa panukala; 50% ang
ang lahat ng Makatotohanan may 50% sa hindi wasto
sagot sa ang mahigit nilalaman ng sa mga itinala

56
 tanong; may 75% sagot sa panukala ay sa panukala;
kabuluhan ang tanong; may hindi hindi maka-
gawang kabuluhan ang makatotohanan; totohanan
panukala; gawang may pag- ang panukala;
mahusay ang panukala; aalinlangan sa hindi
iginuhit sa mahusay ang kabuluhan ang maipakita ang
magiging iginuhit sa gawang kaugnayan ng
bunga ng magiging panukala; hindi guhit sa
proyekto bunga ng gaanong panukala
proyekto na malinaw ang
may 1-2 guhit
aspekto ng
guhit ang
kailangang
isaayos

Pinagkunan Ibinatay sa 3 o Ibinatay sa 2 Ibinatay lamang Walang

DRAFT
ng Datos higit pang sanggunian ang sanggunian batayang
sanggunian ang datos sa batayang pinagkunan at
ang datos na aklat gawa-gawa
kabilang sa lamang ang
panukalang mga
proyekto impormasyon

April 1, 2014
(aklat,
pahayagan,
video clip,
internet, at iba
pa)
Presentasyon Mahusay ang Maayos ang Karaniwan ang Hindi malinaw
ng paglalahad sa paglalahad sa paglalahad sa ang
Panukalang presentasyon; presentasyon; presentasyon; paglalahad sa
Proyekto malinaw at may ilang maikli at hindi presentasyon;
malakas ang kinabahan at binigyan ng hindi
boses ng mahinang pansin ang naipaliwanag
tagapagsalita; boses; maraming ang
lubos na naipaliwanag bahagi ng maraming
naipaliwanag ang higit sa panukala; hindi bahagi ng
ang bawat 75% ng gaanong panukala;
aytem sa kabuuang maunawaan hindi
panukala aytem sa ang maunawaan
panukala pagsasalita; ang
mahigit sa 50% pagsasalita;
ang hindi kaunti lamang
naipaliwanag sa ang
panukala naipaliwanag

57
 Sa huling bahagi ng Yunit 1, ipabasa ang sumusunod na
“Transisyon sa Kasunod na Yunit,” ang pagbubuod ng mga paksang
tinalakay sa yunit. Nagsisilbi rin itong tulay upang iugnay ang tinalakay
na yunit sa mga paksa ng bagong yunit.

Transisyon sa Kasunod na Modyul

Tinalakay sa katatapos na Modyul ang heograpiya ng daigdig. Saklaw

nito ang mga anyong lupa at tubig, klima, at likas na yaman na may malaking
impluwensiya sa paghubog ng kasaysayan ng mga sinaunang tao.
Nakasalalay ang pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa kanilang

DRAFT
mahusay na pakikiayon sa idinikta ng kanilang kapaligiran.

Naging instrument ang kanilang talino at kakayahan upang maging

matagumpay sa mga hamon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit
na mapabuti ang kanilang pamumuhay hanggang nakapagtatag sila ng
mauunlad na pamayanang tinawag na kabihasnan.

April 1, 2014
Ang iba’t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa
larangan ng politika, relihiyon, ekonomiya, kultura, agham at teknolohiya ay
lubos na nakatulong hindi lamang sa kanilang panahon kundi maging sa lahat
ng panahon.

Sa susunod na Modyul, pag-aaralan ang mga dakilang kabihasnang

klasikal ng Greece at Rome. Idagdag pa rito ang pakikipagsalaparan ng mga
Europeo noong Gitnang Panahon, ang mga kabihasnan sa iba pang panig ng
daigdig hanggang sa pagbubukang-liwayway ng Makabagong Panahon.

58
 Ipagawa ang Panghuling Pagsusulit. Pansining nasa bold letter ang
mga tamang sagot.

Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot mula
sa mga pagpipilian. Titik lamang ng wastong sagot ang iyong isulat sa
sagutang papel.

1. Isa sa limang tema ng heograpiya na tumutukoy sa kinaroroonan ng

mga lugar sa daigdig (K)
a. lokasyon c. paggalaw
b. lugar d. rehiyon

2. Panahon sa kasaysayan ng daigdig kung kailan naganap ang

rebolusyong agrikultural o sistematikong pagtatanim (K)
a. Mesolitiko c. Neolitiko

DRAFT
b. Metal d. Paleolitiko

3. Ang kabihasnang nabuo sa pagitan ng dalawang ilog (K)

a. China c. Indus
b. Egypt d. Mesopotamia

April 1, 2014
4. Ang kabihasnang kinilala sa pagkakaroon ng unang urban o city
planning o pagpaplanong panlungsod (K)
a. China c. Indus
b. Egypt d. Mesopotamia

5. Suriin ang mapa at sagutin ang tanong tungkol dito.

Greenland

http://www.outline-world-map.com/outline-transparent-world-map-b1b

59
 Alin sa sumusunod ang maaaring maglarawan sa klima ng
Greenland? (P/S)
a. Tropikal na klima
b. Maladisyertong init
c. Buong taon na nagyeyelo
d. Nakararanas ng apat na klima

6. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng pagkakaiba ng mga

relihiyon noon sa mga pangunahing relihiyon sa kasalukuyan? (P/S)
a. May sinasambang diyos ang kasalukuyang mga relihiyon.
b. Walang pagkakaiba ang mga relihiyon noon at sa kasalukuyan.
c. Walang sinusunod na mga tradisyon ang mga sinaunang relihiyon.
d. Mas organisado ang mga doktrina o aral ng malalaking
relihiyon sa kasalukuyan.

DRAFT
7. Bakit napalitan ng agrikultura ang pangangaso bilang paraan ng
pagkuha ng pagkain ng mga tao noong panahong Neolitiko? (P/S)
a. Mas mahirap ang pangangaso kaysa sa pagtatanim.
b. Nagkaroon ng palagiang suplay ng pagkain ang mga tao.
c. Naging kaunti ang mga hayop na ginawang pagkain ng mga tao.
d. Mas nasiyahan ang mga tao na kumain ng mga prutas at gulay sa

April 1, 2014
halip na karne ng mga hayop.

8. Aling pahayag ang may maling impormasyon tungkol sa panahong

Paleolitiko? (P/S)
a. Unang gumamit ng apoy ang mga sinaunang tao.
b. Pangangaso ang kanilang pangunahing paraan ng pagkuha ng
pagkain
c. Nagsimulang makipagkalakalan ng mga produktong
agricultural ang mga tao.
d. Gumamit ng magagaspang na bato ang mga tao bilang kagamitan.

9. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa pahayag na “Karaniwang

umunlad sa mga lambak-ilog ang mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig”? (P/S)
a. Nakasanayan ng mga sinaunang tao na manirahan malapit sa ilog.
b. Malaki ang pakinabang ng ilog upang magkaroon ng maunlad
na pamumuhay ang mga sinaunang tao.
c. Hindi lahat ng mga sinaunang kabihasnan ay umunlad sa mga
lambak-ilog.
60
 d. Maraming dayuhan ang naghangad na sakupin at makontrol ang
mga lupaing malapit sa mga ilog.

10. Alin sa sumusunod na larawan ang hindi kabilang sa temang

heograpikal na lugar?

a.
c.

b. d.

DRAFT
11. “Naging masigla ang sinaunang kalakalan ng mga Tsino at ng iba
pang pangkat ng tao sa Kanlurang Asya, silangang Africa, at
silangang Europe dahil sa mahusay na rutang pangkalakalang
tinawag na Silk Road.” Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa
pahayag na ito? (S/P)

April 1, 2014
a. Tuluyang nagbukas ang kalakalang pandaigdig sa pangunguna
ng mga Tsino dahil sa Silk Road.
b. Tinawag na Silk Road ang rutang pangkalakalang ito dahil
telang silk ang pangunahing produktong ipinagpalit ng mga
Tsino sa iba pang mangangalakal.
c. Labis na hinangaan at tinangkilik ng mga dayuhang
mangangalakal ang mga produkto Tsino noong sinaunang
panahon na nagbunga ng paghina ng kalakalan sa iba pang
panig ng daigdig.
d. Maunlad ang kabuhayan ng mga Tsino sa larangan ng
kalakalan noong panahong iyon dahil nagbigay-daan ang
Silk Road upang mapadali at mapabilis ang pagluwas ng
mga produktong Tsino.

12. Alin sa sumusunod ang mga pamana ng kabihasnang Egyptian ?

(P/S)
a. feng shui, Ramayana, halaga ng pi, hieroglyphics
b. ziggurat, code of Hammurabi, pyramid, sexagesimal system
c. Epic of Gilgamesh, sewerage system, Hinduism, Great Wall
d. hieroglyphics, mummification, pyramid, kalendaryong may 365
araw

61
13. Alin sa sumusunod na mga pahayag ang tumutukoy sa konsepto ng
lokasyon? (P/S)
a. Malaki ang suliranin ng China sa polusyong dulot ng mga pabrika.
b. Ang New Zealand ay halimbawa ng isang kapuluan o archipelago.
c. Ang Cambodia ay kaanib ng Association of Southeast Asian
Nations.
d. Nasa kanluran ng Pilipinas ang Pacific Ocean, nasa timog ang
Bashi Channel, at nasa silangan ang West Philippine Sea.

14. Bakit mahalaga ang wika sa kultura ng tao? (U)

a. Ito ang batayan ng mga relihiyon ng tao.
b. Ito lamang ang batayan ng kultura ng tao.
c. Ito ang ginagamit sa pakikipag-ugnayan ng mga tao.
d. Ito ang pinakamahalagang elemento ng kultura ng tao.

DRAFT
15. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na sitwasyong nagpapakita ng
kahalagahan ng metal sa mga tao sa kasalukuyan? (U)
a. Malaki ang kinikita ng mga bansa sa pagbebenta ng mga metal.
b. Lahat ng kagamitan ng mga tao sa kasalukuyan ay gawa sa mga
metal.

April 1, 2014
c. Ang mga metal ang naging dahilan para lumago ang sektor ng
kalakalan ng mga bansa.
d. Ang mga metal ang ginagamit sa pagpapatayo ng mga impra-
estruktura tulad ng gusali.

16. Ano ang isang patunay na nagpapatuloy pa rin ang pag-unlad ng tao
mula noon hanggang ngayon batay sa aspektong pangkabuhayan?
(U)
a. Mula sa paggamit ng magagaspang na bato, naging makabago ang
mga kasangkapan ng tao sa kasalukuyan.
b. Mula sa pagiging nomadiko, nakapagtatag ang mga makabagong tao
ng mataas na antas ng kultura.
c. Mula sa pagsasaka at pag-aalaga ng mga hayop, nakinabang ang
mga sinaunang tao dahil napabuti ang kanilang kabuhayan.
d. Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain sa limitadong
lugar, naging pandaigdigan ang transaksiyon sa pagkuha ng mga
pangangailangan at sa hanapbuhay.

62
 17. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayang
heograpiya-kasaysayan? (U)
a. Napaliligiran ang kabihasnang Indus ng mga hanay na bundok,
disyerto at karagatan.
b. Karaniwan sa mga umunlad na sinaunang kabihasnan sa
daigdig ay nanirahan sa matatabang lupaing mainam sa
pagsasaka.
c. May politeistang relihiyon ang mga sinaunang Sumerian at
Egyptian dahil sa kanilang pagsamba sa maraming diyos at diyosa.
d. Nakipagkasundo si Ramses II ng Egypt sa pinuno ng mga Hittite na
nagbigay-daan sa pagkakaroon ng kauna-unahang nasusulat na
kasunduan sa daigdig.

18. Kung kabilang ka sa pangkat ng mga sinaunang nomadiko na

nakarating sa Egypt, ano ang magiging dahilan mo kung bakit nais
mong manatili sa nasabing rehiyon? (U)
a. Ang nagtataasang hanay ng mga bundok ng Egypt ang magliligtas

DRAFT
sa akin sa mababangis na hayop.
b. Mas nanaisin kong manirahan sa rehiyong Mesopotamia o sa
lambak-ilog ng Indus dahil sa yamang-tubig na nagmumula sa mga
ilog nito.
c. Ang mga lupain sa tabi ng ilog nito ang mainam na lugar sa
pagsasaka dahil sa pagkakaroon ng tubig para sa mga

April 1, 2014
pananim.
d. Napaliligiran ng mga disyerto ang Egypt kung saan sumibol ang
iba’t ibang uri ng halamang nagdudulot ng maunlad na kabuhayan.

19. Ano ang mahalagang aral na iyong natutuhan sa pamumuhay ng mga

katutubo sa mga sinaunang kabihasnan sa Mesoamerica? (U)
a. Matatagpuan ang mga sinaunang pamayanan ng Mesoamerica sa
malaking bahagi ng kasalukuyang Mexico
b. Naging maunlad ang pamumuhay ng mga taga-Mesoamerica dahil
sa sistematikong paraan ng pagsasaka at pakikipagkalakalan.
c. Nararapat na makapamuhay ang tao ayon sa kaniyang
kapaligiran at sa kakayahan niyang alagaan at linangin ang
taglay nitong yamang likas.
d. Muling ibalik ang kadakilaan ng sinaunang kabihasnang
Mesoamerica sa pamamagitan ng muling pagtangkilik sa naging
paraan ng kanilang pamumuhay.

63
20. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng kabutihang dulot ng
kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa kasalukuyan? (U)
a. Nagsilbing-proteksyon ang Great Wall of China sa mga
dayuhang nagnais na sakupin ang Imperyong Tsino.
b. Ang cuneiform, ziggurat, at Hanging Gardens of Babylon ay ilan
sa mahahalagang pamana ng kabihasnang Mesopotamia sa
daigdig.
c. Maraming tirahan at gusali ang may maayos na daluyan ng
maruming tubig dahil sa sistemang sewerage na nagmula
sa kabihasnang Indus.
d. Misteryoso pa rin sa mga kasalukuyang arkitekto at inhinyero
kung paano naging matibay ang pagkakagawa ng Great
Pyramid sa Egypt.

DRAFT
April 1, 2014

64
 MODYUL 2: ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL
NA PANAHON

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Sa Mody na ito, dapat magabayan ang mga mag-aaral na mauunawaan

ang mga pangyayari sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na
Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng yunit ay masasagot nila ang tanong na
paano nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transiyunal na
Panahon sa paghubog ng pagkaakkilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig?

DRAFT
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa
kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at
pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa
daigdig.

April 1, 2014
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na
nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging
kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng
malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.

MGA ARALIN:

Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe

Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America,

Africa, at mga Pulo sa Pacific

Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon

66
 Sa modyul na ito, inaasahang matututuhan ng mag-aaral ang
sumusunod:

Aralin 1  Nasusuri ang kabihasnang Minoan at Mycenean.

 Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng Greece.
 Naipapaliwanag ang mahahalagang pangyayari sa
kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome
hanggang sa tugatog at pagbagsak ng Imperyong
Romano).
 Naipapahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng
kabihasnang klasikal ng Europe sa pag-unlad ng
pandaigdigang kamalayan.
Aralin 2  Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang klasikal ng
America.
 Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na
kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai).

DRAFT
 Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific.
 Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng
kabihasnang klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa
Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan
Aralin 3  Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng
Simbahang Katoliko bilang institusyon sa Gitnang
Panahon.

April 1, 2014
 Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa
pagkakabuo ng “Holy Roman Empire”.
 Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada
sa Gitnang Panahon.
 Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon:
(Manorialismo, Piyudalismo, at pag-usbong ng mga
bagong bayan at lungsod).
 Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang
mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap
ng pandaigdigang kamalayan.

67
 PERFORMANCE TASK AND RUBRIC CRITERIA

Goal Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at

pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na
Panahon.

Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video:

a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon
b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon
c. Pangangalaga sa nasabing pamana

Role Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

DRAFT
adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng
mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

Audience Mga kapwa mag-aaral

Situation Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga

April 1, 2014
pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

Product/ Video
Performance
Standards Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang
pamantayan.

68
PAMANTAYAN 4 3 2 1
NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA
Pagsusuri sa Komprehensibo at napakahusay ng Naipakita ang mahusay na Hindi gaanong mahusay na Hindi naipakita ang
Pag-unlad ng pagsusuri sa pag-unlad ng pagsusuri sa pag-unlad ng pagsusuri ang pag-unlad ng mahusay na pagsusuri sa
Pandaigdigang Pandaigdigang Kamalayan sa Pandaigdigang Kamalayan sa Pandaigdigang Kamalayan sa pag-unlad ng
Kamalayan pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng pamamagitan ng pag-uugnay- pamamagitan ng pag-uugnay- Pandaigdigang Kamalayan
mga salik at epekto ng iba’t ibang ugnay ng mga salik at epekto ng ugnay ng mga salik at epekto ng sa pamamagitan ng pag-
pangyayari. iba’t ibang pangyayari. iba’t ibang pangyayari. uugnay-ugnay ng mga
salik at epekto ng iba’t
ibang pangyayari.

DRAFT
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang Ibinatay lamang ang saligan ng Walang batayang
Pinaghalawan ng kaalaman tulad ng mga aklat, mga impormasyon bagamat impormasyon sa batayang aklat. pinagkunan at ang mga
Datos pahayagan, video clips, interview, radio limitado lamang. impormasyon ay gawa-
at iba pa. gawa lamang
Kaalaman sa Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Nauunawaan ang paksa. Ang Hindi gaanong maunawaan ang Hindi maunawaan ang
Paksa Ang mga panguhaning kaalaman ay mga pangunahing kaalaman ay paksa. Hindi lahat ng paksa. Ang mga
nailahad at naibigay ang kahalagahan. nailahad ngunit di-wasto ang ilan. pangunahing kaalaman ay pangunahing kaalaman ay

April 1, 2014
Wasto at magkakaugnay ang mga May ilang impormasyong hindi nailahad. May mga maling hindi nailahad at
impormasyon sa kabuuan. maliwanag ang pagkakalahad. impormasyon at hindi naiugnay natalakay. Walang
ang mga ito sa kabuuang paksa. kaugnayan ang mga
pangunahing
impormasyon sa
kabuuang gawain.
Organisasyon Organisado ang mga paksa at maayos Organisado ang mga paksa sa Walang gaanonginteraksyon at Di organisado ang paksa.
ang presentasyon ng gawain. Ang kabuuan at maayos ugnayan sa mga kasapi. Walang Malinaw na walang
pinagsama-samang ideya ay malinaw angpresentasyon ngunit di malinaw na presentasyon ng mga preparasyon ang paksa.
na naipahayag at natalakay gamit ang masyadong nagamit nang paksa. May powerpoint
mga makabuluhang powerpoint maayos ang powerpoint presentation ngunit hindi nagamit
presentation. presentation. at nagsilbi lamang na palamuti sa
pisara.
Malikhain ang nagawang video. Bukod Malikhain ang nabuong video.. Hindi gaanong malikhain ang Hindi malikhain ang
Pagkamalikhain sa props at costume ay gumamit ng Gumamit ng mga props at video. Gumamit ng mga props at ipinakitang video. Kulang
iba’t ibang teknolohiya tulad ng sound costume ang mga gumanap costume subalit hindi gaanong sa mga props at costume
effects, at digital visual effects upang angkop sa ginawa. upang maging
maging makatotohanan ang senaryo. makatotohanan ang
senaryo.

69
 TALAHANAYAN NG ISPIKASYON

NILALAMAN NG ARALIN Knowledge Skills Understanding BILANG

/Process NG
AYTEM
Aralin 1 – Pag-usbong at
Pag-unlad ng Klasikal na 2 3 3 8
Lipunan sa Europe
Aralin 2 – Pag-usbong at
Pag-unlad ng mga Klasikal 1 1 2 4
na Lipunan sa Africa,
America at mga Pulo sa
Pacific
Aralin 3 – Mga
Pangyayaring nagbigay- 2 3 3 8
daan sa Pag-usbong ng
Europe sa Panahong

DRAFT
Medieval
SUB-TOTAL SUB-TOTAL NO. OF SUB-TOTAL NO. TOTAL
NO. OF ITEMS: OF ITEMS: NO. OF
ITEMS: ITEMS

April 1, 2014
7 8 20
5

*Paalala: Ang 20% ng antas ng Transfer na katumbas ng anim na aytem ay ibinahagi sa antas ng
Knowledge – 2 aytem, Process – 2 aytem, at Understanding – 2 aytem. Ang marka para sa
Transfer ay ibabatay sa mga sagot ng mag-aaral sa mga gawain na may kaugnayan sa
Performance Tasks.

70
 Pre- Assessment Matrix

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at

Transisyunal na Panahon sa pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig

PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at

pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking
impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.

Levels of What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER AND

DRAFT
Assessment EXPLANATION
Knowledge Nailalarawan kung Alin sa sumusunod ang naglalawaran sa “polis” B. Ito ay binubuo ng isang
bakit tinawag na bilang isang lungsod- lipunang malaya at
lungsod-estado ang estado? nagsasarili at nakasentro sa
mga “polis A. Ang “polis” ay isang uri ng pamahalaan ng isang lungsod.
mga Greeks kung saan binibigyang-diin ang

April 1, 2014
demokrasya.
B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at Tinawag na isang lungsod-
nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod. estado ang “polis”dahil ito ay
C. May iba’t ibang uring panlipunan ang isang malaya at may sariling
“polis” at nahahati ito sa iba’t ibang yunit ng pamahalaan. Nakasentro rin
pamahalaan ang pamumuhay ng mga tao
D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging sa isang lungsod.
ginagampanan sa isang “polis”.

Natutukoy ang Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring C. Patrician at Plebeian
dalawang uring panlipunan ng sinaunang
panlipunan ng mga Rome? Binubuo ng dalawang uri ang
Roman A. Censor at Praetor lipunang Roman noong
B. Etruscan at Roman sinaunang panahon- ang mga
C. Patrician at Plebeian Patrician na bumubuo ng
D. Maharlika at Alipin mataas na lipunan at Plebiean

71
 na binubuo ng mga
karaniwang tao tulad ng
magsasaka at
mangangangalakal.
Natutukoy ang Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga B. maliit na mga isla
kahulugan ng mga pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia at
pangkat ng pulo sa Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia? Ang nesia ay
Pacific. A. maraming isla nangangahulugang isla at ang
B. maliit na mga isla micro ay maliit. Samakatuwid,
C. maitim na mga isla ang Micronesia ay tumutukoy
D. maitim ang mga tao sa isla sa “maliit na mga isla” sa

DRAFT
Pacific.

Nailalarawan ang Ang “Holy Roman Empire” ang sinasabing A. Charlemagne

Kapapahan o Papa bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging
bilang mahalagang emperador ng imperyo noong 800 C.E.? Kinoronahan ni Pope Leo III si

April 1, 2014
bahagi ng simbahang Charlemagne bilang
A. Charlemagne
Katoliko bilang isang Emperador ng “Holy Roman
B. Charles Martel
institusyon
C. Clovis Empire” noong kapaskuhan ng
D. Pepin the Short 800 C.E.

Naipaliliwanag ang Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na
dahilan ng paglunsad inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa
ng mga Krusada sa panawagan ni Pope Urban II. Ano ang
Gitnang Panahon pangunahing layunin ng Krusada?
A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano
B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga
Turkong Muslim
C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang
B. mabawi ang Jerusalem sa
kamay ng mga Turkong
Muslim
Ang lungsod ng Jerusalem ay
tinaguriang “Holy Land” at
malayang dinarayo ng mga
Kristiyano subalit noong ito ay

72
 Europeo masakop ng mga Muslim,
D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng ipinagbawal nila ang pagpasok
simbahang Katoliko ng mga Kristiyano rito.

Process/ LC: Nasusuri ang mga Para sa bilang na ito, gamitin kasunod na mapa: A. I at II
Skills salik sa pag-unlad ng Naging matatag ang
kabihasnang Minoan Kabihasnang Minoan bunga ng
at Mycenean sumusunod na dahilan:

a. Nagsilbing natural na

DRAFT
protektisyon ng isla mula sa
mananakop ang nakapalibot
na anyong-tubig; at

b.Naging maunlad ang Crete

dahil sa pakikipagkalakalan

April 1, 2014
nito sa mga pulo sa Aegean
Sea, Egypt, Greece, at Syria.

http://franceschini.cmswiki.wikispaces.net/Ancient+G
reece

Umusbong ang Kabihasnang Minoan sa Isla ng

Crete. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang
nagpapakita ng ugnayan ng heograpikal na
lokasyon sa pag-unlad ng kabihasnan sa islang
ito?

I. Nakatulong ang mga nakapalibot na anyong-

tubig upang maging ligtas ang isla sa mga
mananakop

73
 II. Nagsilbing daanan ng mga mangangalakal
mula sa Europe, Africa, at Asya ang isla ng
Crete
III. Naitatag ng mga mamamayan ng Crete ang
sariling kabihasnan dahil nakahiwalay ito sa
Europe
IV. Naimpluwensiyahan ng mga Sinaunang
Kabihasnan ng Africa at Asya ang Kabihasnang
Minoan

A. I at II

DRAFT
B. II at III
C. II at IV
D. I, II, at III

Nasusuri ang iba’t Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na

ibang aspekto ng larawan

April 1, 2014
Kabihasnang Klasikal
ng Greece

Makikita sa larawan ang mga patunay ng mataas D. Naitatag ng mga Greek

na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng ang pundasyon ng kaalaman
Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring sa astronomiya noong

74
 mabuo batay sa larawan? Panahong Hellenistic

A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa

Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa
iba’t ibang diyos
B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng
kaalaman tungkol sa Astronomiya
C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa
Astronomiya mula sa mga Roman
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng
kaalaman sa astronomiya noong Panahong
Ang maunlad na kaalaman sa
Astronomiya sa kasalukuyang
panahon ay nakabatay sa mga
obserbasyon at teoryang binuo
ng mga iskolar noong
Panahong Hellenistic.

DRAFT
Hellenistic

Para sa bilang na ito, suriin ang sumusunod na

pahayag:

“ Our constitution is called a democracy because

April 1, 2014
power is in the hands not of a minority but of the C. Nakabatay sa batas at
whole people. When it is a question of settling kapakanan ng nakararami
private disputes, everyone is equal before the ang pamahalaang
law;…” Demokrasya
- PERICLES
Funeral Oration
Nakabatay sa pahayag na
. Ano ang ibig sabihin ng pahayag? binasa sa libing ni Pericles ang
sagot. Binibigyang-diin nito
A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa ang mga pangunahing
pamahalaang Demokrasya katangian ng demokrasya: ang
batas at kapakanan ng mas
B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami nakararami
ang ikauunlad ng bansa

C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng

75
 nakararami ang pamahalaang Demokrasya

D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang

kanilang saloobin laban sa pamahalaan

Nasusuri ang mga Para sa bilang na ito, suriin ang timeline tungkol
kaganapan sa sa mga Kabihasnan sa America
kabihasnang Kasikal
ng America Mga Kabihasnan sa America

DRAFT
1200-
500 B.C.E.
200-700
C.E.

Teotihuacan
250-900
C.E.

Maya
900-1100
C.E.
1200-1521

Aztec
1300-1525

Inca

April 1, 2014
Olmec Toltec

Alin sa mga kabihasnan sa America ang A. Kabihasnang Olmec

umusbong noong panahong Pre-historiko?
Batay sa timeline, ang
A. Kabihasnang Olmec Kabihasnang Olmec lamang
B. Kabihasnang Maya ang umusbong sa panahong
C. Kabihasnang Aztec B.C.E.. Sumasaklaw ang
D. Kabihasnang Inca petsa na ito sa Panahong Pre-
historiko.

Nasusuri ang buhay Para sa bilang na ito, basahin at unawain ang B. Ito ay sistemang sosyo-
sa Europe noong komik istrip politikal na ang batayan ng
Panahong Medieval:, kapangyarihan ay
Piyudalismo, pagmamay-ari ng lupa

76
Manorialismo, ang
Pag-usbong ng mga
Bagong Bayan at Ako ang HARI, Binabanggit sa komik istrip ang
Lungsod pagmamay-ari ko ang mga antas ng tao at ang
lahat ng lupain. Subalit kanilang tungkulin sa mga
ibinigay ko ang iba sa nakataaas sa kanila. Ang
mga BARON. ugnayang ito ay naging bahagi
ng lipunang piyudalismo sa
Europe noong Panahong
Ako ang BARON, dapat akong maging Medieval.
TAPAT sa HARI dahil ibinigay niya sa

DRAFT
akin ang ilan sa kaniyang lupain.dapat
maging handa akong ipaglaban siya at
magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay
ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga
KNIGHT.

April 1, 2014
Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa
akin ang ilang sa kaniyang lupain upang
mapagtaniman at paunlarin. Tungkulin kong
magbayad ng buwis at pagkalooban siya ng
regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain
na kaniyang nasasakupan nang walang
pahintulot ng KNIGHT.

Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag ng mga

karakter sa komik istrip tungkol sa Piyudalismo?

A. Ito ay ugnayang panlipunan sa pagitan ng hari

at ng kaniyang mga nasasakupan
B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang
batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng
lupa
C. Ito ay sistemang pang-ekonomiya na

77
 ipinatupad sa Europe noong Panahong Medieval

D. Ito ay naglalarawan sa paraang ginamit ng

mga hari sa Europe noong Panahong Medieval
upang mailigtas ang kaniyang teritoryo
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na .
larawan

DRAFT
April 1, 2014
Batay sa larawan, ano ang pangunahing
gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang
Manor?

A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa

78
 D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na C. 800, 1000, at 1500 C.E.
graph:
45
Makikita sa graph ang pagtaas
40 ng populasyon sa nabanggit na
taon
35

Bilang ng populasyon sa milyon

30

DRAFT
25

20

15

April 1, 2014
10

0
20 40 60 80 1000 1200
0 0 0 0
Taon – Common Era (C.E.)

Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng

pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong
Medieval ay ang pagtaas ng populasyon. Batay
sa graph, sa anong mga taon ito naganap?

79
 A. 1000 at 1500 C.E.
B. 800 at 1000 C.E.
C. 800, 1000, at 1500 C.E.
D. 600, 800, at 1000 C..E.
Understanding Nasusuri ang mga Ang unang kabihasnang nabuo sa Crete ay B. Napapalibutan ng anyong
salik sa pag-unlad ng tinatawag na Minoan. Yumaman ito sa tubig ang Crete at istratehiko
kabihasnang Minoan pamamagitan ng pakikipagkalakalan sa ibayong ang lokasyon nito.
at Mycenaean dagat. Ano ang pangunahing dahilan nito?
A. Napakalakas ang sandatahang-panlakas ng Ang lokasyong heograpikal ng
Minoan. Crete ay nakatulong upang

DRAFT
B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at mapalago ang
istratehiko ang lokasyon nito. pakikipagkalakalan ng Crete sa
C. Nakarating sa iba’t ibang lugar ang mga ibayong dagat.
produktong mula sa Crete.
D. Napapalibutan ng mga kabundukan isla ng
Crete.

April 1, 2014
Nasusuri ang Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang B. Ang Greece ay nasa
kaugnayan ng lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay timog na dulo ng Balkan
heograpiya sa malaya sa isa’t isa at may sariling pamahalaan. Peninsula sa Silangan ng
pagkakatatag ng mga Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng Europe na isang mabundok
lungsod-estado ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod- na lugar.
sinaunang Greece. estado sa sinauanang Greece?
A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang Ang pagiging mabundok ng
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng Greece ang pangunahing
pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. dahilan ng pagkakaroon ng
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan hiwa-hiwalay na lungsod-
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang estado rito. Nagsisilbing
mabundok na lugar. pangunahing hangganan ng
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na bawat-lungsod estado ang
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mga kabundukan.
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na

80
 naging dahilan ng iba’t ibang kabihasang
umusbong dito.
Naipaliliwanag kung Alin sa sumusunod ang pinakamabigat na B. Natalo at nasakop ng
bakit naging dahilan ng pag-usbong ng Rome bilang Rome ang mga malalakas na
makapangyarihan ang makapangyarihan sa Mediterrenean? kabihasnan sa
Rome sa A. Nakatulong ang maunlad na aspetong pang- Mediterrenean tulad ng
Mediterrenean. ekonomiya ng Rome kung ikukumpara sa mga Carthage at Greece.
karatig-lugar.
B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga Nagsimulang magpalawak ng
malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean teritroyo ang Rome sa
tulad ng Carthage at Greece. pamamagitan ng pagpasok at

DRAFT
C. Naipagpatuloy ng Rome ang kalakasan ng pagkakapanalo sa iba’t ibang
kulturang Greece kaya naging makapangyarihan digmaan mga karatig na
ito. kabihasnan.
D. Lahat ng nabanggit ay sagot
Naipaliliwanag ang Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon B. Nagsilbi itong
mga kaganapan sa ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pag- tagapamagitan ng kalakalan

April 1, 2014
mga klasikal na unlad nito? ng ginto, asin, at iba pang
kabihasnan sa Africa A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na produkto sa pagitan ng
(Mali at Songhai). nagbigay-daan sa pag-unlad ng pagsasaka kaloob-loobang bahagi ng
B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng Africa at ng mga Arab sa
ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng Sahara
kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab
sa Sahara Nasa pagitan ng Sahara at ng
C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang kaloob-looban ng Africa ang
mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa teritoryo ng Imperyong Mali at
banta ng mga mananakop Songhai. Binibili nila ang mga
D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo produkto ng mga kapwa
ang malawak na disyerto ng Sahara. African at ipinagpapalit sa
produkto ng mga Arabong
Muslim
Nasusuri ang Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa A. Ang pangunahing
kabihasnang Klasikal sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga Isla kabuhayan ng mga tao sa

81
ng pulo sa Pacific. ng Pacific?
A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa
mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at
pangingisda.
B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga
Isla ng Pacific ay naniniwala sa banal na
kapangyarihan o “mana”.
C. Ang sinaunang relihiyon ng mga to sa mga
Isla ng Pacific ay Animismo.
D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla
ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan.
mga Isla ng Pacific ay
pagsasaka at pangingisda.
Ang pangunahing kabuhayan
ng mga tao sa mga Isla ng
pacific ay pagsasaka at
pangingisda. Ang nasa letra A
ang tanging tumutugon sa
kabuhayan ng mga tao sa mga

DRAFT
isla ng Pacific.
Nasusuri ang uri ng Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay C. Sila ang bumubuo ng
tao sa sistemang nahahati sa tatlong uri- mga Pari, mga masa ng tao noong
Piyudalismo. Kabalyero, at mga serf. Alin sa mga Panahong Medieval.
sumusunod ang naglalarawan sa mga serf?
Ito ang bumubuosa masa na

April 1, 2014
A. May karapatan at kalayaang bumuo ng pangkat ng tao noong Medieval
Period. Nanatili silang nakatali sa
sariling pamilya ang isang serf. lupang kanilang sinasaka.
B. Malaya nilang mapapa-unlad ang
kanilang pamumuhay at pamilya.
C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong
Panahong Medieval.
D. Itinuturing na natatanging sektor sa
lipunan ang mga serf.
Nasusuri ang dahilan “Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro B. sa panahon ng
ng pagtatatag ng ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng kaguluhan, ang mga
sistemang Europe, dahil dito ay hinangad lang lahat ang tao ay naghahangad
Piyudalismo.
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang ng proteksyon
sistemang Piyudalismo”. Ano ang ipinahihiwatig
Ang pagbagsak ng Imperyong

82
 ng pahayag?
A. magulo ang Europe dahil sa
pagsalakay ng mga barbaro
B. sa panahon ng kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad ng proteksyon
C. mahina ang pamahalaan noon kaya
dumami ang mga grupong barbaro
D. ang sistemang Piyudalismo ay sagot
sa kahirapan sa buhay ng mga tao
Roma ay nagdulot ng
kaguluhan sa Europe.
Nagkaroon ng malawakang
paglusob ng mga tribong
barbaro. Dahil dito, ang mga
tao ay naghangad ng
proteksyon laban sa
kaguluhan. Naibigay ng
sistemang Piyudalismo ang
ganitong pangangailangan sa
panahon ng kaguluhan.

DRAFT
Nailalarawan ang Mahalagang pangyayari sa Panahong Medieval A. Ito ay tumutukoy sa
Kapapahan o Papa ang paglakas ng simbahang Katoliko. Isang tungkulin, panahon ng
bilang mahalagang bahagi nito ang paglakas ng kapangyarihan ng panunungkulan at
bahagi ng simbahang Kapapahan. Alin sa mga sumusunod ang higit
kapangyarihang
Katoliko bilang isang na naglalarawan sa Kapapahan o sa Papa?
institusyon noong A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin, panrelihiyon ng Papa

April 1, 2014
Panahong Medieval. panahon ng panunungkulan at bilang pinuno ng
kapangyarihang panrelihiyon ng Papa Simbahang Katoliko.
bilang pinuno ng Simbahang Katoliko.
B. Tumutukoy din ito sa kapangyarihang
pulitikal ng Papa bilang pinuno ng
estado ng Vatican.
C. Itinuturing ang Papa bilang Ama ng
mga Kristiyano na siya pa ring tawag
hanggang sa kasalukuyan.
D. Simbolo ang Kapapahan ng malawak
na kapangyarihan ng simbahang
Katoliko noong Panahong Medieval

83
 Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe

Nakapokus ang Aralin 1 sa mga Kabihasnang Greek at Kabihasnang

Roman: na itinuturing na Kabihasnang Klasikal sa Europe. Sa pagkakataong ito,
pagtutuunan ng pansin ang iba’t ibang salik na nagbigay-daan sa pag-usbong,
pag-unlad, at pagbagsak ng mga nabanggit na kabihasnan. Mahalagang
maipaunawa sa mga mag-aaral ang (a) pagkakatulad at pagkakaiba ng
sinaunang kabihasnan sa kabihasnang klasikal; (b) mapaghambing ang iba’t
ibang aspekto ng pamumuhay ng mga Greek at Roman; (c) maintindihan ang
kaugnayan ng mga pangyayari sa pag-usbong ng mga Kabihasnang Klasikal sa
pagbuo ng pandaigdigang kamalayan; at (d) maunawaan ng mag-aaral ang
kahalagahan ng kontribusyon ng mga Greek at Roman sa kasalukuyang
pamumuhay, hindi lamang sa daigdig kundi maging sa Pilipinas.

DRAFT
ALAMIN

Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng kaalaman at pag-

unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 1, may dalawang gawain para
sa bahaging ito. Ito ang “Ano ang Gusto Ko?” at I-R-F Chart.

April 1, 2014
1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral.
2. Ipasagot ang Gawain 1 – “Ano ang Gusto Ko?”. Talakayin ang sagot ng mag-aaral
sa pamamagitan ng gabay na tanong.
3. Ipasagot ang bahaging “initial” ng Gawain 2 – “I-R-F Chart”. Ipabahagi sa mag-
aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang kanilang sagot at ipaalala na gawing gabay
ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain.
4. Pagkatapos ng bahagi ng Alamin, inaasahan na maisasagawa ng guro ang mga
sumusunod:

. 1. Pagtukoy ng mga paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa

aralin
2. Paglalahad ang pangunahing tanong kaugnay sa aralin
3. Pagpapaliwanag sa mga mag-aaral ang mga sakop at daloy ng aralin

5. Pagkatapos ng bahaging Alamin, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan

sa paksang tatalakayin.

84
 PAUNLARIN

Ang bahaging ito ay may layuning na pagtibayin at palawakin ang mga dating
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito makikita ang mga
karagdagang babasahin o teksto na siyang magpapalawak ng kaalaman ng mga
mag-aaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na
makatutulong upang mapalawak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin.
Bahagi din ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).

Panimulang Gawain

1. Talakayin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Sinaunang Kabihasnan at

Kabihasnang Klasikal. Bigyang-diin ang aspekto ng heograpiya. Iugnay ang
talakayan sa Pagsisimula ng Kabihasnang Klasikal ng Greece.

DRAFT
Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain

1. Ipasagot ang Gawain 3 – Mapa-suri. makagagamit ng mas malaking mapa, LCD

projector o kaya ay ang mapa sa modyul sa pagtalakay at pagproseso ng gawain.

April 1, 2014
2. Mahalagang maunawaan ng mag-aaral ang kaugnayan ng heograpiya ng Greece
sa pag-usbong ng kabihasnan dito.

3. Ipagawa ang Gawain 4 – Magbasa at Matuto tungkol sa Kabihasnang Minoan at

Mycenaean. Ipabasa ang teksto sa pahina 14-16. Magagamit itong takdang aralin o
kaya’y gawin sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto.

4. Ipasagot ang Gawain 5 – Daloy ng Pangyayari. Talakayin ang sagot ng mag-aaral

mga sa ng pagsagot sa mga pamprosesong tanong.

85
 Inaasahang Sagot
1400 B.C.E. –
tuluyang
1600 – 1100
bumasak ang
B.C.E. – narating
Kabihasnang
ng Crete ang
Minoan.
tugatog ng
tagumpay.

3100 B.C.E. –
itinatag ang
Kabihasnang
Minoan ni Haring
Minos, isang
maalamat na hari.
Sinalakay ang
Knossos ng

DRAFT
mga di
nakilalang
mananalakay na
sumira at
Nakilala ang
nagwasak sa
Knossos bilang
buong
makapangyarihang
pamayanan.
lungsod na

April 1, 2014
sumakop sa
Kabihasnang Minoan kabuuan ng Crete .

86
 Patuloy na pinaunlad Naging palasak
ng mga Mycenean ang ang digmaan.
kanilang kabihasnan. Nahinto ang
Naimpluwensiyahan ito kalakalan at pag-
ng Kabihasnang unlad ng sining.
Minoan dahil sa
pagsakop nila sa
Crete.

Nagsilbing sentro
ng Kabihasnang
Mycenaea ang
isang lugar na
malapit sa
Aegean Sea.
1100 B.C.E.

DRAFT
Sinakop ng mga
Dorian ang
Mycenaea. Ito
ang naging
dahilan ng
1400 B.C.E. –
pagbagsak ng
naging
Kabihasnang
makapangyarihan
Mycenaea.

April 1, 2014
ang Kabihasnang
Kabihasnang Mycenaea.
Mycenean Sinakop nila ang
isla ng Crete.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisaama ito sa
portfolio ng mag-aaral.

5. Ipagawa ang Gawain 6 – Magbasa at Matuto tungkol sa mga lungsod-estado ng

Sparta at Athens. Ipabasa ang teksto sa pahina 18-23. Magagawa itong takdang-
aralin o gawain sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto.

Sa pagtalakay ng paksa, mahahati ang klase sa iba’t ibang pangkat upang

ilahad ang nilalaman ng kanilang binasa. Ang paglalahad ay maaaring reporting, role
playing, pagguhit ng poster o pagbuo ng flowchart.

87
6. Ipasagot ang Gawain 7 – Paghahambing. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa
tulong ng mga Pamprosesong Tanong.

Sparta Athens

- binigyang-diin ang
- binigyang-diin ang
pilosopiya at edukasyon
pagpapalakas ng katawan
- nakatuon sa pagpapanday
- nakatuon sa pagpapaunlad
ng kaisipan at talino
ng istratehiyang pang-

DRAFT
militar - itinuring na mga
mamamayan o citizen ang
-mahuhusay ang mga
mga lalaki
mandirigma
- Demokrasya ang
- Oligarkiya ang pamahalaan
pamahalaan
- ang pinuno ay kadalasang
- Nagdesisyon ang

April 1, 2014
pinakamahusay na
pamahalaan batay sa
mandirigma
kagustuhan ng nakararami

- lungsod-estado sa Greece
- nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan
- nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng
Kabihasnang Klasikal ng Greece

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ang
gawaing ito sa portfolio ng mag-aaral.

7. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga digmaan at hamon na kinaharap ng mga

Greek. Ipaalala sa mga mag-aaral na bigyang-pansin ang mga gabay na tanong
upang higit na maunawaan ang kanilang binasa.

88
 8. Ipasagot ang Gawain 9 – A-K-B Chart.

Digmaang Kinasangkutan ng Sinaunang Greece

Digmaang Digmaang
Graeco-Roman Peloponessian

Aktor (Sino ang Greek laban sa Delian league laban

magkalaban?) mga Roman sa Pelopenessian
league

DRAFT
- Tinawid ni Darius ang - Noong 431 B.C.E. ,
Aegesan Sea kasama ang nilusob ng mga Spartan
25,000 sundalo ang karatig pook ng
Kaganapan - Ipinagpatuloy ni Xerxes Athens
(Ano-ano ang ang pagsugod sa Athens. -Ipinag-utos ni Pericles sa
mahahalagang Naging madugo ang mga Athenian ang

April 1, 2014
pangyayari?) labanan sa Themopylae
- pinamunuan ni Leonidas
ang 300 Spartan upang
harangin ang mga Persian
- Nagwagi ang mga
Athenian sa labanan sa
Salamis sa pamumuno ni
Themistocles
pananatili sa lungsod
- Lumaganap ang sakit sa
Athens at marami ang
namatay
- Nagtaksil si Acibiades sa
mga Athenian
-Nagwagi ang Sparta.

Tinalo ng Isang trahedya ang

Bunga digmaan dahil sa
(Ano ang magkakaalyansang
lungsod-estado ng malawakang
resulta ng Greek ang mga pagkawasak ng ari-
digmaan?) Persian arian at pagkamatay
ng mga tao.

10. Ipagawa ang Gawain 10 – Magbasa at Matuto. Ito ay tekstong naglalaman ng

impormasyon tungkol sa Ginintuang Panahon ng Athens.

89
 11. Ipasagot ang Gawain 11 – Talahanayan, Punan Mo. Ipabahagi sa mag-aaral ang
kanilang sagot. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay sa gawain.

Larangan Ambag Kahalagahan

Pamahalaan Demokrasya Nagbigay ng pagkakataon
sa mga mamamayan na
makibahagi sa
pagdedesisyon para sa
kanilang lungsod-estado,
siyudad, probinsiya, at
bansa.

Paalala: Ang iba pang sagot sa talahanayan ay batay sa natutuhan ng mga mag-aaral

12. Ipagawa ang Gawain 12 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng

DRAFT
impormasyon tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at paghina ng mga
lungsod-estado ng Greece.

13. Ipasagot ang Gawain 13 – Greece…sa Isang Tingin.

April 1, 2014
Ang mga sagot sa
gawaing ito ay batay
sa natutuhan ng
mag-aaral tungkol sa
aralin.

Talakayin ang
gawain gamit ang
mga pamprosesong
tanong

90
14. Ipaliwanag ang mga pangyayari na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong
Macedonia at tuluyang pagbagsak ng Kabihasnang Klasikal ng Greece.

15. Iugnay ang Kabihasnang Klasikal ng Greece sa pag-usbong ng Kabihasnang

Klasikal ng Rome.

16. Ipasuri ang nilalaman ng timeline tungkol sa ilang mahahalagang pangyayari sa

kasaysayan ng Rome na nagpapakita ng pag-usbong, pag-unlad, at paghina ng
Imperyong Roman.

17. Ipagawa ang Gawain 14 – Magbasa at Matuto. Ito ang teksto tungkol sa Rome:
heograpiya, alamat ng pagsisimula, pagtatatag ng Republika, paglawak ng
kapangyarihan, mga namuno, at mga kontribusyon ng Rome sa kabihasnan.

Ipasagot ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng
tekstong binasa. Maaari ring gumamit ng mga larawan sa pagtalakay.

DRAFT
18. Ipasagot ang Gawain 15 – Lagumin Mo. Ibabatay ng mga mag-aaral ang
kanilang sagot sa chart sa kanilang natutuhan at naunawaan sa talakayan.

Pangyayaring Nagdulot ng Patunay/ Paliwanag

Paglakas ng Rome

April 1, 2014
Paalala: Ang sagot sa chart na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral. Maaari ito
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

91
19. Ipabasa ang Gawain 16 – Magbasa at Matuto. Ito tekstong naglalaman ng
impormasyon tungkol sa mga naganap na digmaang-sibil sa Rome: sa pamumuno ni
Julius Caesar, sa pamamahala ni Octavian (Augustus), iba pang emperador, at sa
mga salik na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Roman.

Gamitin ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng
teksto. Maaari ring gumamit ng mga documentary film, powerpoint presentation,
dramatization, at iba pang angkop na paraan sa paglalahad at pagtalakay ng
nilalaman ng teksto.

20. Ipasagot ang Gawain 17 – Rome … Sa Isang Tingin.

Cause Effect Paalala: Ang

sagot sa
gawaing ito ay

DRAFT
batay sa
pagkaunawa
ng mag-aaral.

April 1, 2014
Bakit maituturing na Kabihasnang Klasikal ang nabuong Kabihasnan ng mga Roman?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

92
21. Ipasagot ang Gawain 18 – Pagsulat ng Sanaysay.

Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum na Understanding.

22. Ipasagot ang Gawain 19 – I-R-F Chart. Pabalikan sa mga mag-aaral ang tanong
na inilahad sa bahagi ng Alamin. Ipasulat ang sagot sa bahaging “Revised”. Ipasuri
ang pangkalahatang sagot ng mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa
na hindi nila gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap na pag-unlad sa pag-
unawa nila tungkol sa tanong. .

Sa bahaging ito, mababalikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na

hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-

DRAFT
teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa
mga mag-aaral.

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

April 1, 2014
Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng
mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay – kung saan
babalikan at susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung
alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan, at kung ano ang
kanilang realisasyon. Bukod dito, kailangan din mapatunayan na naunawaan nila ang
aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.

23. Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang aralin kung kung maiuugnay ito sa
kanilang sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 20 – E-
Postcard, susuriin ang kahalagahan ng mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal
sa Europe sa kasalukuyan. Upang maging mas kawili-wili ang gawain, ipagamit ang
napiling social networking site upang ipabatid sa iba ang kanilang nagawa.

Mga hakbang:
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat.
2. Italaga sa mga nabuong pangkat ang iba’t ibang aspekto kung saan may
mahalagang kontribusyon ang Kabihasnang Klasikal sa Europe. Ang sumusunod na
aspekto ay Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, Sining at Kultura, Arkitektura,
Pilosopiya, Siyensiya at Teknolohiya.

93
3. Papipiliin ang bawat pangkat ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang
Greece at Rome.
4. Ipagamit ang napiling kontribusyon sa paggawa ng E-Postcard.
5. Ipakita sa klase ang nagawang E-postcard sa klase at ipa-upload sa napiling social
networking site.

Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding
at Product/Performance.

24. Ipasagot ang Gawain 21 – I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasagot sa mga mag-
aaral ang huling bahagi, ang “Final”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pag-
unlad tungkol sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa.
Tiyakin ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa
paksa. Kung kinakailangan, maaaring balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi
gaanong naunawaan ng karamihan.

DRAFT
Matapos masagot ang Gawain 21, I-R-F Chart, Makikita kung talagang umunlad ang
kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Maaaring sa puntong ito, mayroon pang mga
katanungan ang mga mag-aaral. Maaari itong sagutin o kaya ay itanong sa klase upang
maibahagi ng mga kamag-aaral ang kanilang sagot.

April 1, 2014
Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang
nilalaman ng Transisyon sa Susunod na Modyul. Hindi na ito kailangan pang
talakayin ng guro subalit maaari niya itong ilahad, gamit ang graphic organizer
upang tumatak sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin.
Mahalagang bahagi din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga
susunod na araling tatalakayin sa modyul na ito upang makita ang daloy ng
kasaysayan, ang mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang
kaugnayan ng mga Kabihasnang Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.

94
 ARALIN 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America,
Africa, at mga Pulo sa Pacific

Nakapokus ang araling ito sa mga Kabihasnang Klasikal na umusbong sa

America, Africa, at mga Pulo sa Pacific. Layunin nitong maimulat ang mga mag-aaral
sa iba pang mahahalagang ambag sa kabihasnan ng iba pang lahi. Kadalasang
kakaunti lamang ang alam ng mag-aaral tungkol sa Africa at mga Pulo sa Pacific.
Samantala, nakasentro sa bansang USA ang kanilang kaalaman tungkol sa kontinente
ng America. Sa araling ito, inaasahang mamumulat ang mga mag-aaral sa iba pang
Kabihasnang Klasikal na umusbong sa daigdig.
Mahalagang magabayan ng guro ang mga mag-aaral sa pag-unawa kung
paano nakaimpluwensiya ang mga pangyayari, gayun din ang naging tugon sa hamon
ng mga sinaunang mamamayan sa mga nabanggit na kontinente tungo sa pagbuo ng
sariling pagkakakilanlan.

DRAFT
Mga Kasanayan:

1. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa

America.

2. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng America.

April 1, 2014
3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa
America.

4. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa

Africa (Mali at Songhai).

5. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng Africa (Mali at

Songhai).

6. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa

Africa (Mali at Songhai).

7. Natatalakay ang pagkakaiba ng heograpiya ng mga Pulo sa Pacific.

8. Nasusuri ang Kabihasnang Klasikal ng Pulo sa Pacific.

9. Naipaliliwanag ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga kultura ng mga

mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific.

10. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng Kabihasnang

Klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.

95
 ALAMIN

Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng mga dating

kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 2, may
dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang “Imbestigasaysayan” at “Ang Aking
Paglalakbay”.

1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral.

2. Ipasagot ang Gawain 1 – “Imbestigasaysayan” Ipalahad sa mag-aaral ang
kanilang sagot.
3. Ipasagot ang bahaging “Simula” ng Gawain 2 – “ Ang Aking Paglalakbay”.
Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang lahat ng sagot at
ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain.
4. Pagkatapos ng bahaging Alamin, inaasahang matutukoy o maisasagawa ng guro
ang mga sumusunod:

DRAFT
. 1. Pagtukoy ng paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin
2. Paglalahad ng ang pangunahing tanong kaugnay ng aralin
3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin

5. Pagkatapos ng bahaging ito, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa

April 1, 2014
paksang tatalakayin.

PAUNLARIN

Ang bahaging ito ay may layuning pagtibayin at palawakin ang mga dating
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito, makikita ang mga
karagdagang babasahin o teksto na magpapalawak ng kaalaman ng mga mag-
aaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong
upang mapalawak pa ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi rin ng
Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).

1. Talakayin ang kaugnayan ng mga nakaraang aralin sa mga paksang tatalakayin

sa Aralin 2. Makatutulong ang pagtingin sa nilalaman ng timeline sa Gawain.
Magbibigay ito ng pangkalahatang ideya sa mag-aaral tungkol sa mga pangyayari sa
iba’t ibang panig ng daigdig at kung kailan naganap ang mga ito.

2. Ipagawa ang Gawain 4 – Magbasa at Matuto. Ito ay naglalaman ng teksto tungkol

sa Kabihasnang Maya. Upang maging kawili-wili at malalim ang pagtalakay ng
nilalaman, gamitin ang mapa at mga kaugnay na tanong, mga larawan, at graphic

96
 organizer na matatagpuan sa Yunit 2. Maaari ring gumamit ng multimedia devices sa
paglalahad ng nilalaman ng teksto.

3. Ipagawa ang Gawain 5 – Patunayan Mo.

Mungkahing Sagot:

Pamahalaan Relihiyon
Pinamunuan ng mga halach uinic o Sumasamba sa diyos ngpagtatanim. Nagpagawa ng
tunay na lalaki. Katuwang nila ang pyramid na may templo sa tuktok kung saan isinasagawa
mga pari sa pamamahala. ang pag-aalay ng tao at iba pang produkto.

Ang mga Maya ay nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan

DRAFT
Ekonomiya
Nagtanim at nakipagkalakalan sa mga
karatig lugar. Mais at palay ang
pangunahing pananim.
Arkitektura
Kabilang sa mga likhang arkitektura
ang Pyramid of Kukulcan,
at obserbatoryo.

April 1, 2014
Napatunayan kong mataas (mababa) ang antas ng kabihasnan ng mga Mayan
dahil _________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________.

Ang sagot sa bahaging ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral sa paksa.

4. Ipagawa ang Gawain 6 – Exit Card. Ito ay isang pormatibong pagtataya. Layunin
nitong masuri kung naunawaan ng mag-aaral ang nakaraang paksa. Kung positibo
ang resulta ng pagtataya maaari nang tumungo ang guro sa susunod na paksa.
Subalit kung hindi, maaaring magbigay ng karagdagang gawain, muling ituro ang
ilang paksa (re-teaching) upang lubusan itong maunawaan ng mga mag-aaral. Hindi
dapat maging batayan ng pagmamarka ang resulta ng pormatibong pagtataya.

97
5. Ipabasa ang Gawain 7 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormasyon tungkol sa Kabihasnang Aztec. Gamitin ang mapa, mga gabay na
tanong, larawan, at mga graphic organizer na bahagi ng teksto upang mapadali at
mas maging malinaw ang pag-unawa sa teksto. Makagagamit din ng multimedia
devices sa paglalahad nito.

6. Ipagawa ang Gawain 8 – Daloy ng mga Pangyayari. Gawing gabay ang mga
pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain.

Naging maunlad
Mungkahing Sagot:
ang mga Aztec.
Naglunsad rin sila
ng malawakang
kampanyang
pangmilitar at
nasakop ang mga
karatig pook.

DRAFT
Itinatag nila ang Dumating si
pamayanan ng Hernando Cortes
Tenochtitlan. at ang mga
Nang lumaon, Espanyol noong
naging sentro ito 1519.
ng kalakalan.

April 1, 2014
Unti-unting Nagkaroon ng
nagtungo ang mga epidemya na kumitil sa
nomadikong Aztec maraming buhay.
sa Lambak ng Inagaw ng mga
Mexico upang Espanyol ang
manirahan doon. pamumuno sa mga
Aztec.

7. Ipagawa ang Gawain 9 – Pagsulat ng Sanaysay. Maaaring markahan ang

gawaing ito at i-rekord sa kolum na Understanding.

8. Ipagawa ang Gawain 10 – Pagsusuri sa Aking Natutuhan. Ito ay isang

pormatibong pagtataya na katulad ng Gawain 6. Muli, kung makikita ng guro na
sapat na ang kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral, maaari nang magpatuloy
susunod na paksa.

9. Ipabasa ang Gawain 11 – Magbasa at Matuto. Ito ang teksto na naglalaman ng

impormasyon tungkol sa Heograpiya, Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, at mga
pangyayari na may kaugnayan sa Kabihasnang Inca. Gamitin ang mga mapa,
larawan, at graphic organizer upang mas madaling matalakay ang paksa.

98
 10. Ipagawa ang Gawain 12 – Sino Sila? Atasan ang mga mag-aaral na ilahad ang
kanilang sagot sa klase.

11. Ipagawa ang Gawain 13 – Puno ng Kaalaman tungkol sa mga dahilan ng

pagbagsak ng Imperyong Inca.

Naging mahirap para Pagkamatay ng

sa pinunong Incan na maraming
pamunuan ang mamamayan dulot ng
napakalawak na epidemyang smallpox
teritoryo ng imperyo

Makabagong
teknolohiyang pandigma

DRAFT
ng mga Espanyol. Ang
mga mananakop na
Tunggalian tungkol Espanyol ay
sa pamumuno at pinamunuan ni
kawalang Francisco Pizarro
kapanatagan sa
mga nasakop na

April 1, 2014
bagong teritoryo

Mga Dahilan ng Pagbagsak

ng Imperyong Inca

99
12. Ipagawa ang Gawain 14 – MAPAsuri. Ipasagot sa mag-aaral ang mga gabay na
tanong na may kaugnayan sa mapa.

13. Ipagawa ang Gawain 15 – KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan).

Maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat:
Pangkat 1 – Kabihasnang Maya
Pangkat 2 – Kabihasnang Aztec
Pangkat 3 – Kabihasnang Inca

PAMAHALAAN EKONOMIYA RELIHIYON KONTRIBUSYON

MAYA

AZTEC

INCA

DRAFT
April 1, 2014
Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga
Maya, Aztec, at Inca dahil _______________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________.

Paalala: Ang sagot sa bahagi na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral sa mga paksang tinalakay.

Tapusin ang paksa sa tulong ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at

iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Mesoamerica na
naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito.

100
14. Ipagawa ang Gawain 16 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormasyon tungkol sa heograpiya ng Africa. Mahalagang maipaunawa ang
kaugnayan ng heograpiya ng Africa sa pag-usbong ng mga kaharian at imperyo sa
iba’t ibang bahagi nito.

15. Ipagawa ang Gawain 17 – MAPAghanap. Ipalahad sa mag-aaral ang sagot sa

klase. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng
gawain.

Mungkahing Sagot:

Rainforest
Uri ng kagubatan kung saan
sagana ang ulan at ang puno
ay malalaki, matataas, at may

DRAFT
mayabong na dahon

Savanna
Isang bukas at malawak
na grassland o damuhan

April 1, 2014
na may mga puno

Disyerto
Kadalasang mabuhangin at
mabato. mainit ang klima,
madalang ang pag-ulan at
hindi angkop para taniman

Oasis
Lugar sa disyerto kung saan
namay matabang lupa at
tubig na kayang bumuhay
ng halaman at hayop

Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at mairekord sa kolum ng Knowledge.

101
16. Ipabasa ang Gawain 18 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
mahahalagang pangyayari, paglalarawan sa pamahalaan, ekonomiya, relihiyon, at
kontribusyon ng mga imperyong Ghana, Mali, at Songhai. Gamitin ang mga mapa,
larawan, graphic organizer na makikita sa teksto upang higit na maunawaan ng mag-
aaral ang nilalaman nito. Maaari ring gumamit ng mga multimedia devices sa
pagtalakay ng nilalaman ng teksto.

17. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 19 – History Makers. Ipalahad sa mag-aaral

ang kanilang sagot sa klase.

Mungkahing Sagot:

PINUNO IMPERYONG MAHALAGANG NAGAWA

PINAMUNUAN
Al-Bakri
Sundiata Keita

DRAFT
Mansa Musa
Dia Kossoi
Sunni Ali

18. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 20 – Triple Venn Diagram. Ipalahad sa mag-
aaral ang kanilang sagot sa klase.

April 1, 2014 Ghana Ang nilalaman ng

Triple Venn
Diagram ay batay sa
sagot ng mag-aaral

Songhai Mali

Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa

kolum ng Process/Skills.

102
19. Ipagawa ang Gawain 21 – KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan).
Maaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat sa pagsagot ng gawaing ito.

Pangkat 1 – Imperyong Ghana

Pangkat 2 – Imperyong Mali
Pangkat 3 – Imperyong Songhai

Mungkahing Sagot:

IMPERYO KONTRIBUSYON KAHALAGAHAN

Ghana
Mali
Songhai

Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga

DRAFT
Imperyong Ghana, Mali, at Songhai dahil __________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________.

April 1, 2014
Paalala: Ang sagot ng mag-aaral sa bahaging ito ng gawain ay batay sa kaniyang
naunawaan tungkol sa paksa.

Tapusin ang paksa sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga larawan,

kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga
mamamayan sa Africa na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na
umusbong dito.

20. Ipabasa ang Gawain 22 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng
mga impormasyon tungkol sa Migrasyong Austronesian, heograpiya, paraan ng
pamumuhay, kultura, pagkakatulad at pagkakaiba ng mga Pulo sa Pacific. Gamitin
ang mga larawan, mapa, at graphic organizer na makikita sa teksto sa pagtalakay sa
paksa.

103
21. Ipagawa ang Gawain 23 – Pagsagot sa Chart. Muli, maaaring hatiin ang klase
sa tatlong pangkat:
Pangkat 1 – Polynesia
Pangkat 2 – Micronesia
Pangkat 3 – Melanesia

Ipalahad sa mga mag-aaral ang kanilang sagot sa klase.

Mungkahing sagot:

Isla Kahulugan ng Kabuhayan Relihiyon

Pangalan
Polynesia
Micronesia

DRAFT
Melanesia

22. Ipagawa ang Gawain 24 – Anong Konek? Maaring hatiin ang klase sa limang
pangkat. Bigyan sila ng laya na suriin kung aling bahagi ng kulturang Pilipino ang
may kaugnayan o pagkakahawig sa kultura ng mga mamamayang naninirahan sa

April 1, 2014
mga Pulo sa Pacific. Maaaring gumamit ng powerpoint presentation sa paglalahad
ng isinagawang pananaliksik.

Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding.

23. Ipagawa ang gawain 25 – ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito, pasagutan
ang bahaging “Kalagitnaan”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago sa pag-unawa ng
mag-aaral. Umunlad ba ang kanilang kaalaman at pag-unawa? Nasagot ba ng
maayos ang tanong kung ihahambing sa kanilang sagot sa bahagi ng Alamin? Ito ay
magsisillbing gabay sa guro upang matiyak na naunawaan na ng mag-aaral ang
paksa o kung kailangan pang balikan ang ilang bahagi ng aralin.

Sa bahaging ito, maaaring balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin
na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-
teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahagi ng paksa na hindi
malinaw sa mag-aaral

104
 PAGNILAYAN AT UNAWAIN

Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng

mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay –babalikan,
susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga
bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan at kung ano ang kanilang
realisasyon. Kailangan din nilang mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa
pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.

24. Ipagawa ang Gawain 26 – AdBakit? Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang

paksa kung ito ay maiiugnay sa sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan
ng Gawain 26 – AdBakit?, gagawa ang mga mag-aaral ng pamphlet na naglalaman
ng kanilang adbokasiya sa pangangalaga at pagpapahalaga sa kontribusyon ng
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific.

DRAFT
Mga hakbang:
1. Hatiin ang klase sa siyam na pangkat. (Isang pangkat sa bawat kabihasnang
klasikal mula sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific)

April 1, 2014
2. Ipaliwanag sa pangkat ang mga hakbang at paalala sa paggawa ng pamphlet.
3. Ang bawat pangkat ay pipili ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang
Klasikal na naitalaga sa kanilang paksa.
4. Ang napiling kontribusyon ang gagamitin sa paggawa pamphlet.
5. Bibigyang-diin sa gawaing ito ang nilalaman ng adbokasiya ng pangkat.
6. Ipalahad sa klase ang nabuong pamphlet ng bawat pangkat.

Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding
at Product/Performance.

25. Ipasagot ang Gawain 27 – Ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito ay sasagutan
ng mag-aaral ang bahaging “ Katapusan”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at
pag-unlad sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa.
Mahalagang mabatid ng guro ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng
klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaari balikan ang ilang bahagi ng
aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan.

105
 Matapos masagot ang Gawain 27, “Ang Aking Paglalakbay”, makikita ng guro kung
umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Kung sa puntong ito ay mayroon
pang mga katanungan, maaari itong sagutin ng guro o kaya ay itanong sa klase upang
ibahagi ng ibang kamag-aaral ang kanilang sagot.

Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang

nilalaman ng transisyon sa kasunod na modyul. Hindi na ito kailangan pang talakayin
ng guro subalit maaari niya itong ilahad gamit ang graphic organizer upang tumatak

DRAFT
sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin. Mahalagang bahagi
din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga susunod na araling
tatalakayin sa modyul na ito upang makita ng mag-aaral ang daloy ng kasaysayan,
mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang kaugnayan ng mga

April 1, 2014
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng
pandaigdigang kamalayan.

106
 ARALIN 3: Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong
ng Europe sa Panahong Medieval

Pagkatapos talakayin ang mga kabihasnang klasikal na nabuo sa

daigdig, bibigyan naman ng tuon sa bahaging ito ng Yunit 2 ang kalagayan ng
mundo sa Panahon ng Transisyon. Bibigyang liwanag ang mga kaganapan sa
kasaysayan na nakasentro sa Europe- mga pangyayari na nagbigay-daan sa
pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval. Ano nga ba ang epekto ng
mga pangyayaring ito sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kaalaman?

ALAMIN

Layunin ng bahaging ito na malaman ang lawak ng kaalaman at pag-unawa ng mga

mag-aaral tungkol sa paksa. Mayroong dlawang gawain para sa bahagi ng Alamin. Ito ang
“Photo-suri” at “Ano sa Tingin Mo”.

DRAFT
1. Ipasagot an gang Gawain 1- Photo-Suri. Talakayin ang sagot ng mga mag-
aaral sa pamamagitan ng gabay na tanong.
2. Ipasagot ang kolum ng “ Bago ang Talakayan” ng Gawain 2- “Ano sa Tingin
Mo?”. Ipaalala sa mga mag-aaral na ang layunin ng gawain ay upang
mataya ang kanilang dating kaalaman tungkol sa paksa.
3. Pagkatapos ng Alamin, inaasahang maisasagawa ng guro ang mga

April 1, 2014
sumusunod:

1. Pagtukoy ng mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin.

2. Paglalahad ng pangunahing tanong kaugnay ng aralin.
3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin.

4. Pagkatapos ng bahaging ito, magbibigay ng takdang-aralin na may kaugnayan

sa paksa.

107
 PAUNLARIN
Ang bahagi ng Paunlarin ay kinapapalooban ng mga tekstong
babasahin at susuriin ng mga mag-aaral, at magbibigay-daan sa
pagkaunawa sa paksa na makatutulong upang magampanan ang
inihandang gawain sa huling bahagi ng modyul. May mga gawain ding
maghahanda at magtataya sa kaalaman ng mga mag-aaral.

Panimulang Gawain

Gawain 3.Daloy ng Kasaysayan

Upang mapag-ugnay ang unang aralin at kasalukuyang aralin ng yunit 2, hayaang
balikan ng mag-aaral ang natutuhan sa pamamagitan ng pagsusuri ng kasunod dayagram.
Kinapapalooban ito ng mga pangyayaring itinuturing na salik sa pagbagsak ng Imperyong
Romano. Sa tulong nito, magagabayan ang mga mag-aaral tungko sa l kaugnayan ng mga
pangyayaring tatalakayin sa mga pangyayari natutunan sa nagdaang aralin. Mapapangkat ang

DRAFT
mga mag-aaral sa pagsusuri ng dayagram at pagsagot ng mga prosesong tanong.

PAGBAGSAK NG IMPERYONG ROMANO

ng mga

May
April 1, 2014
Kakulangan

Tapat at

kakayahang
Pinuno
Paglubha
ng Krisis
Pangka-
buhayan
Paghina
ng
Hukbong
Romano
Pagkawala
ng
Katuturan
ng
Pagkamam
a-mayang
Romano
Pagbaba
ng
Moralidad
ng mga
Romano
Pagsalakay
ng mga
Barbaro

Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa

Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 137-139

108
 Bago tuluyang pag-aralan ang bahaging ito, hayaang tunghayan ng mga mag-
aaral ang diagram na nagpapakita ng mga paksang bibigyang-diin.

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-

usbong ng Europe sa Panahong Medieval

Ang Buhay sa Europe

Ang Holy Roman Noong Gitnang
Ang Paglakas ng Panahon
Empire

DRAFT
Ang Paglunsad ng (Manorialismo,
Simbahang Katoliko mga Krusada Pyudalismo, Pag-
Bilang Isang Institusyon usbong ng mga Bayan
sa Gitnang Panahon at Lungsod

http://mrgrayhistory.wikispaces.com/file/view/L_Middle_Ages_-
_Pope_Apology.jpg/244152229/293x372/L_Middle_Ages_-_Pope_Apology.jpg
http://images2.wikia.nocookie.net/__cb20101006230145/deadliestfiction/images/b/b1/Charlemagne.jpg
http://ts2.mm.bing.net/th?id=H.4513801360115517&pid=15.1

April 1, 2014
http://crabberworldhistory.wikispaces.com/file/view/high_middle_agesjpg/180280913/high_middle_ages.jpg

Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain

1 Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang mga tekstong matatagpuan

sa Gawain 4- “Basahin Mo…”

2. Ipagawa ang Gawain 5- “Punan ang Talahanayan”. Maaaring hatiin ang klase sa
pangkat sa paggawa ng gawaing ito.

Salik Katibayan/ Pagpapaliwanag

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

109
3. Ipasagot ang Gawain 6- “Tatlo- Dalawa- Isa ( 3-2-1 Chart )”. Hayaang punan ang
tsart ng kaukulang sagot.

Bagay na Iyong Natutuhan:

Bagay na nakapukaw sa iyong isipan:

Tanong na naglalaro sa iyong isipan:

DRAFT
1

April 1, 2014
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

4. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 7- “ Sa Madaling Salita”. Atasan

ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa
tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa
Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat
aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

110
 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-
usbong ng Europe sa Panahong Medieval

DRAFT
Ano ang naging kontribusyon
ng paglakas ng simbahang
Katoliko sa pagpapalaganap ng
pandaigdigang kamalayan?

April 1, 2014
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang kaalaman ng mga

mag-aaral sa paksang “paglakas ng Simbahang Katoliko bilang Isang
Institusyon sa Gitnang Panahon, maaari nang simulan ang pagtalakay
sa aralin tungkol sa pagkakatatag ng “Holy Roman Empire”. Layunin
ng bahaging ito na“masuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa
pagkakabuo ng “Holy Roman Empire”.

111
 5. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto sa Gawain 8- “ Basa- Suri”. Tumutukoy
ang teksto sa pagkabuo at paglakas ng Holy Roman Empire. Maari itong gawing
takdang-aralin upang mainhanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng aralin.

6. Atasan ang mga amg-aaral na punan ang timeline sa Gawain 9. Mahalagang

matalakay din ang mga pamprosesong tanong upang mas maunawaan ang
nilalaman ng bahaging ito ng aralin.

Pinag-isa ni
Clovis ang
mga tribong
Franks at
sinalakay
ang mga
Romano.

DRAFT
481 500 600 700 800

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

April 1, 2014
Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

7. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 10- “ Sa Madaling Salita”.

Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

112
 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng
Europe sa Panahong Medieval

Paano nakatulong ang paglakas Paano nakatulong ang

ng simbahang Katoliko sa pag- pagkakatatag ng “Holy Roman
usbong ng Europe sa Panahong Empire”sa pag-usbong ng

DRAFT
Medieval? Europe sa Panahong Medieval?

April 1, 2014
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang

kaalaman ng mga mag-aaral sa paks, maaari nang
simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa “paglulunsad
ng mga Krusada”.
Layunin nito na matukoy ang sanhi at bunga ng
mga inilunsad na Krusada.

113
8. Ipagawa ang Gawain 11- Basa- Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon
tungkol sa paglulunsad ng mga Krusada.

9. Ipagwa ang Gawain 12- “History Frame”. Ito ay isang pangkatang gawain. Aatasan ang
bawat pangkat ng isang bahagi ng gawain upang mabuo ang “History Frame”.

Unang Pangkat: Pangyayari at mga Tauhan

Ikalawang Pangkat: Suliranin o Layunin
Ikatlong Pangkat: Konteksto ng mga Pangyayari
Ikaapat na Pangkat: Mahahalagang Pangyayari
Ikalimang Pangkat: Kinalabasan/ Resulta

“History Frame:

Pangyayari Mga Pangunahing Tauhan

DRAFT
Suliranin/ Layunin ng Pangyayari Konteksto

April 1, 2014
Kinahinatnan/ Resulta

Mahahalagang Pangyayari

Aral na Natutuhan

Pagkatapos ang talakayan sa pangkat, ibahagi ang output sa klase at taalakayin ang
mga pamprosesong tanong upang lallong mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-
aaral sa paksa.

10. Ipagawa ang Gawain 13- “Sa Tingin Ko”.

114
 Ano ang Krusada?
________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

11. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 14- “ Sa Madaling Salita”.
Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa

DRAFT
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon.)

Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-

usbong ng Europe sa Panahong Medieval.

April 1, 2014
Paano nakatulong ang Paano nakatulong ang
Paano nakatulong ang
paglakas ng simbahang pagkakatatag ng “Holy
paglulunsad ng mga
Katoliko sa pag-usbong Roman empire”sa pag-
Krusada sa pag-usbong
ng Europe sa Panahong usbong ng Europe sa
ng Europe sa
Medieval? Panahong Medieval?
Panahong Medieval?

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

115
 Tutukuyin naman ng bahaging ito ang paksa tungkol
sa “Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon:
Piyudalismo, Manorialismo, at ang pag-usbong ng mga
bayan at lungsod. Kung sapat na ang kaalaman ng mga
mag-aaral sa mga naunang paksa, maaari ng simulant ang
pagtalakay dito.

12. Ipagwa ang Gawain 15- “Comic-Suri”. Ipaalala sa mga mag-aaral ang pagsagot
sa mga tanong bilang gabay sa pag-susuri ng komik istrip.

13. Ipagawa ang Gawain 16- “Basa-Suri”. Ito ang tekstong naglalaman ng
impormsyon tungkol sa Sistemang Piyudalismo at Manoryalismo. Upang mapalalim
pa ang pagkaunawa sa mga teksto, atasin din ang mga mag-aaral na sagutin ang
mga tanong at gampanan ang mga gawaing nakalaan. Maaaring hatiin ang mga

DRAFT
mag-aaral sa iba’t ibang pangkat upang magawa ang mga ito.

14. Ipasagot ang Gawain 17- “Alam Ko Na”.

Panuto: Batay sa binasang teksto, sagutin ang sumusunod na tanong.

1. Ano ang Piyudalismo?

April 1, 2014
____________________________________________________________________
________________________________________________________.

2. Anu-anong uring panlipunan mayroon ang Piyudalismo?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_______________________________________.

3. Ano ang kahalagahan ng lupa sa sistemang Piyudal?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________.

Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya.

Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral

15. Ipagwa ang Gawain 18- Basa- Suri. Naglalaman ito ng mga mahahalagang
impormasyon tungkol sa “Manorialismo”.

116
 Minabuti ng manunulat na matalakay muna ang kabuuang konsepto ng Piyudalismo
bago talakayin ang Manorialismo, upang makita ng mga mag-aaral ang kaugnayan ng
dalawang mahalagang konsepto sa kasaysayan. Nararapat na maunawaan ng mga mag-
aaral na ang Piyudalismo ay isang sosyo-kultural na aspekto ng lipunan. Nakaugat ito sa
katotohanang dahil sa paghina ng Holy Roman Empire, kailangang bumuo ng mekanismo
ng pagtatanggol sa mga mamamayan at kanilang lupain. Nasa kamay ng mga panginoong
maylupa ang kapangyarihan. Ang mga panginoong maylupang ito ay bumuo ng mga
hukbong magtatanggol sa kanila. Naging takbuhan din sila ng mga mamamayan na ang
kapalit ng proteksyon ay paglilingkod. Sa kabilang dako, ang Manorialismo ay pang-
ekonomiyang aspekto ng Piyudalismo. Sistema ito na gumagabay sa ugnayang panlipunan
sa manor at ang paraan ng pagsasaka na pangunahing hanapbuhay ng mga tao sa manor.

16. Ipagawa ang Gawain 19- “Photo- Suri 2”. Magbibigay ito ng karagdagang
kaalaman tungkol sa paksa sa pamamagitan ng pagsusuri ng larawan. Ipaalala sa
mga mag-aaral na mahalagang bigyang-pansin ang mga katanungan bilang gabay
sa pagsusuri
Ano ang ipinapahiwatig ng
kastilyo sa gitna ng manor?

DRAFT
Ipaliwanag.
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________

April 1, 2014 Ano ang pangunahing

ikinabubuhay sa isang
manor?
______________________
______________________
______________________
______________________

Ano ang kahalagahan ng

mga magbubukid samanor?
______________________
______________________
______________________
Halaw mula sa Project EASE Araling Panlipunan, Module 9 (“Sistemang
Pyudal sa Gitnang Panahon sa Europa)

117
17. Ipagawa ang Gawain 20- “ Basahin Natin”. Pangkatan ang gagawing pagsusuri

sa mga teksto sa bahaging ito. Aatasan din ang bawat pangkat na sagutin ang mga
katanungan sa bawat kahon.

18. Ipagawa ang Gawain 21- “Dahilan- Epekto”.

Dahilan Pangyayari Epekto

Pag-unlad ng kalakalan

DRAFT Paglitaw ng mga Bourgeoisie

April 1, 2014
Ang paggamit ng Salapi

Pagkakaroon ng Sistemang
Guild

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.

19. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 22- “ Sa Madaling Salita”.
Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na
sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng
gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa
bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng
pangkalahatang kongklusyon).

118
 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-
usbong ng Europe sa Panahong Medieval.

Paano nakatulong ang Paano nakatulong ang Paano nakatulong ang

Paano nakatulong ang
paglakas ng simbahang pagkakatatag ng “Holy pag-usbong ng mga bayan
paglulunsad ng mga
Katoliko sa pag-usbong Roman empire”sa pag- at lungsod sa pag-usbong
Krusada sa pag-usbong
ng Europe sa Panahong usbong ng Europe sa ng Europe sa Panahong
ng Europe sa

DRAFT
Medieval? Panahong Medieval? Medieval?
Panahong Medieval?

April 1, 2014
Ano ang kahalagahan ng pag-usbong ng Europe sa pagpapalaganap ng
pandaigdigang kamalayan?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________.

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.

119
20. Ipasagot ang Gawain 23- “Ano sa Tingin Mo”. Pabalikan sa mga mag-aaral
ang mga pahayag na inilahad sa Alamin. Atasan ang mga mag-aaral na sagutin
ang kolum na “Matapos ang Talakayan”. Suriin ang pangkalahatang sagot ng
mga mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi gaanong
nauunawaan. Suriin kung may naganap nap ag-unlad sa pag-unawa tungkol sa
mga pahayag.

Sa bahaging ito, balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na

hindi pa gaanong nauunawan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-
teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw
sa mga mag-aaral.

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

DRAFT
Inaasahan na sa pagkakataong ito ay kritikal na masusuri ng
mga mag-aaaral ang mga epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang
pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan.

21. Ipagawa ang Gawain 24- “Bumuo at Matuto”. Maaaring hatiin ang klase sa

April 1, 2014
pangkat at atasan ang bawat pangakt na punan ang talahanayan. Kung maaari,
hayaan ang mga mag-aaral na gumawa ng powerpoint presentation at ilalahad
sa klase ang output ng bawt grupo.

120
 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan
sa Pag-usbong ng Europe sa
Panahong Medieval

DRAFT
Ang Paglakas ng
Simbahang Katoliko
Bilang Isang
Institusyon sa
Ang Holy Roman
Empire
Ang Paglunsad
ng mga Krusada
Ang Buhay sa
Europe Noong
Gitnang

April 1, 2014
Gitnang Panahon Panahon

Kontribusyon Kontribusyon Kontribusyon Kontribusyon

Patunay Patunay Patunay Patunay

121
 22. Ipagawa ang Gawain 25- “Makasaysayang Paglalakbay”. Gabayan ang
mga mag-aaral na sagutin ang graphic organizer at ipaalala na matataya sa
gawaing ito ang kanilang pagkaunawa sa mga paksang tinalakay.

Ano ang kontribusyon ng iba’t ibang panahon na tinalakay sa modyul

na ito sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan?

Pag-unlad ng
Pangdaigdigang
Kamalayan

Kabihasnang Klasikal Kabihasnang Klasikal sa Mga Mahahalgang

DRAFT
America, Africa, at mga Pulo Pangyayari sa Panahong
sa Europe sa Pacific Medieval

Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.

April 1, 2014
ILIPAT/ISABUHAY

Tiyakin na sa pagkakataong ito, may sapat ng kaalaman ang mga mag-

aaral sa paksa. Siguraduhin rin na nasuri ang mga epekto ng pangyayari sa
pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. Handa na ang mga mag-aaral
na gampanan ang gawaing magsasabuhay ng nakalap na kaalaman

122
 23. Ipagawa ang Gawain 25- “Video-Kasaysayan”. Bigyang-diin ang mga
pamantayan sa paggawa ng proyektong ito.

Goal Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at

pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na
Panahon.

Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video:

a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon
b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon
c. Pangangalaga sa nasabing pamana

Role Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng
mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

Audience

Situation DRAFT Mga kapwa mag-aaral

Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga

pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.

April 1, 2014
Product/Performance Video

Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang

Standards pamantayan.

123
PAMANTAYAN 4 3 2 1
NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA
Pagsusuri sa Komprehensibo at napakahusay ng Naipakita ang mahusay na Hindi gaanong mahusay na Hindi naipakita ang
Pag-unlad ng pagsusuri sa pag-unlad ng pagsusuri sa pag-unlad ng pagsusuri ang pag-unlad ng mahusay na pagsusuri sa
Pandaigdigang Pandaigdigang Kamalayan sa Pandaigdigang Kamalayan sa Pandaigdigang Kamalayan sa pag-unlad ng
Kamalayan pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng pamamagitan ng pag-uugnay- pamamagitan ng pag-uugnay- Pandaigdigang Kamalayan
mga salik at epekto ng iba’t ibang ugnay ng mga salik at epekto ng ugnay ng mga salik at epekto ng sa pamamagitan ng pag-
pangyayari. iba’t ibang pangyayari. iba’t ibang pangyayari. uugnay-ugnay ng mga
salik at epekto ng iba’t
ibang pangyayari.
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang Ibinatay lamang ang saligan ng Walang batayang
Pinaghalawan ng kaalaman tulad ng mga aklat, mga impormasyon bagamat impormasyon sa batayang aklat. pinagkunan at ang mga
Datos pahayagan, video clips, interview, radio limitado lamang. impormasyon ay gawa-
at iba pa. gawa lamang

DRAFT
Kaalaman sa Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Nauunawaan ang paksa. Ang Hindi gaanong maunawaan ang Hindi maunawaan ang
Paksa Ang mga panguhaning kaalaman ay mga pangunahing kaalaman ay paksa. Hindi lahat ng paksa. Ang mga
nailahad at naibigay ang kahalagahan. nailahad ngunit di-wasto ang ilan. pangunahing kaalaman ay pangunahing kaalaman ay
Wasto at magkakaugnay ang mga May ilang impormasyong hindi nailahad. May mga maling hindi nailahad at
impormasyon sa kabuuan. maliwanag ang pagkakalahad. impormasyon at hindi naiugnay natalakay. Walang
ang mga ito sa kabuuang paksa. kaugnayan ang mga
pangunahing

April 1, 2014
impormasyon sa
kabuuang gawain.
Organisasyon Organisado ang mga paksa at maayos Organisado ang mga paksa sa Walang gaanonginteraksyon at Di organisado ang paksa.
ang presentasyon ng gawain. Ang kabuuan at maayos ugnayan sa mga kasapi. Walang Malinaw na walang
pinagsama-samang ideya ay malinaw angpresentasyon ngunit di malinaw na presentasyon ng mga preparasyon ang paksa.
na naipahayag at natalakay gamit ang masyadong nagamit nang paksa. May powerpoint
mga makabuluhang powerpoint maayos ang powerpoint presentation ngunit hindi nagamit
presentation. presentation. at nagsilbi lamang na palamuti sa
pisara.
Malikhain ang nagawang video. Bukod Malikhain ang nabuong video.. Hindi gaanong malikhain ang Hindi malikhain ang
Pagkamalikhain sa props at costume ay gumamit ng Gumamit ng mga props at video. Gumamit ng mga props at ipinakitang video. Kulang
iba’t ibang teknolohiya tulad ng sound costume ang mga gumanap costume subalit hindi gaanong sa mga props at costume
effects, at digital visual effects upang angkop sa ginawa. upang maging
maging makatotohanan ang senaryo. makatotohanan ang
senaryo.

124
24. Kung hindi posible ang paggawa ng isang video-kasaysayan, maaaring
ipagawa ang susunod na gawain.

Goal Makagagawa ng isang letter of appeal na naghihikayat ng

pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamanang Klasikal at
Transisyunal na Panahon.

Role Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may

adbokasiyang mapanatili ang mga pamanang Klasikal at Transisyunal
na Panahon sa paniniwalang malaki angkahalagahan nito sa
kasalukuyan

Audience Pinuno ng UNESCO

DRAFT
Situation Ang “Parthenon” ay isang mahalagang pamana ng kabihasnang
Greece. Sa kasalukuyan hindi napagtutuunan ng pansin ang
pangangalaga sa nasabing pamana. Dahil ditto, ikaw bilang isang
mag-aaral na miyembro ng isang organisasyong may adbokasiyang
mapangalagaan ang mga pamanang Klasikala t Transisyunal na
Panahon ay susulat sa pinuno ng UNESCO upang mapagtuunan ng

April 1, 2014
pansin ang pangnglaga sa Parthenon.

Product/ Letter of appeal

Performance

125
Transisyon sa susunod na Modyul

Bilang guro, ipaliwanang na binigyang-diin sa yunit na ito ang pagtalakay

sa mga pangyayayari sa daigdig noong Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Sentro ang pagtalakay sa mga kontribusyon ng bawat kabihasnan at pangyayari
sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan ng mga mag-aaral.
Mahalagang ikintal sa isip ang mga bagay na natutuhan ng mga mag-aaral
dahil makakatulong ito sa mas malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng
mundong kanilang ginagalawan. Mahalaga rin ang mga natalakay upang
mapag-ugnay ang mga susunod na pangyayari sa kasaysayan patungo sa
kasalukuyang panahon

DRAFT
April 1, 2014

126
 Post- Assessment Matrix

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at

Transisyunal na Panahon at pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig

PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at

pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking
impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.

DRAFT
Levels of What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER
Assessment
Knowledge Nailalarawan kung Ang sinaunang kabihasnang Greece ay binubuo C. polis
bakit tinawag na ng mga lungsod-estadong malaya at may
lungsod-estado ang sariling pamahalaan. Nakasentro din ang buhay

April 1, 2014
mga “polis”. ng mga tao sa isang lungsod. Ano ang tawag sa
mga lungsod-estado na ito?

A. barangay
B. pamahalaan
C. polis
D. republic

Nasusuri ang Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang B. Ang Greece ay nasa
kaugnayan ng lungsod-estado. na malaya sa isa’t isa at may timog na dulo ng Balkan
heograpiya sa sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod Peninsula sa Silangan ng
pagkakatatag ng mga ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na Europe na isang mabundok
lungsod-estado ng lungsod-estado sa sinauanang Greece? na lugar.
sinaunang Greece. A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng

127
 pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado.
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang
mabundok na lugar.
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na
naging dahilan ng iba’t ibang kabihasnang
umusbong dito.
Nasusuri ang mga Suriin ang sumusunod na timeline tungkol sa

DRAFT
kaganapan sa mga Kabihasnan sa America.
kabihasnang Klasikal
ng America Mga Kabihasnan sa America

April 1, 2014
1200- 200-700 250-900 900-1100 1200-1521 1300-1525
500 B.C.E. C.E. C.E. C.E.

Olmec Teotihuacan Maya Toltec Aztec Inca

Alin sa mga kabihasnan sa America ang A. Kabihasnang Olmec

umusbong noong panahong Pre-historic?

A. Kabihasnang Olmec
B. Kabihasnang Maya
C. Kabihasnang Aztec
D. Kabihasnang Inca

128
Nasusuri ang buhay Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na B. Pagsasaka
sa Europe noong larawan:
Panahong Medieval:,
Piyudalismo,
Manorialismo, ang
Pag-usbong ng mga
Bagong Bayan at
Lungsod

DRAFT
April 1, 2014
Batay sa larawan, ano ang pangunahing
gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang
Manor?

A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa
D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan

129
Nasusuri ang buhay Para sa bilang na ito, suriin ang graph sa ibaba:
sa Europe noong
Panahong Medieval:, C. 800, 1000, at 1500 C.E.
Piyudalismo, 4
Manorialismo, ang 5
Pag-usbong ng mga 4
Bagong Bayan at 0
Lungsod 3
5

Bilang ng populasyon sa
3
0

DRAFT
2

milyon
5
2
0
1
5
1

April 1, 2014
0
5

0
20 40 60 80 100 120
0 0 0 0 0 0
Taon – Common Era (C.E.)
Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng
pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong
Medieval ang pagtaas ng populasyon. Batay sa
graph, sa anong mga taon ito naganap?

A. 1000 at 1500 C.E.

B. 800 at 1000 C.E.
C. 800, 1000, at 1500 C.E.
D. 600, 800, at 1000 C..E.

130
Process/ Nasusuri ang iba’t Suriin ang kasunod na larawan:
Skills ibang aspekto ng
Kabihasnang Klasikal
ng Greece

DRAFT
April 1, 2014
Makikita sa larawan ang mga patunay ng maaas
na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng D. Naitatag ng mga Greek
Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring ang pundasyon ng kaalaman
mabuo batay sa larawan? sa astronomiya noong
Panahong Hellenistic.
A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa
Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa
iba’t ibang diyos.
B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng
kaalaman tungkol sa Astronomiya.
C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa
Astronomiya mula sa mga Roman.
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng
kaalaman sa astronomiya noong Panahong
Hellenistic.

131
 Suriin ang sumusunod na pahayag: A. Ang kapangyarihan ay
nasa kamay ng lahat ng
“ Our constitution is called a democracy because mamamayan hindi lamang
power is in the hands not of a minority but of the ng iilan.
whole people. When it is a question of settling
private disputes, everyone is equal before the
law;…”
- PERICLES
Funeral Oration

Batay sa pahayag, ano ang kahulugan ng

DRAFT
demokrasya, ayon kay Pericles?

A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat

ng mamamayan hindi lamang ng iilan.

B. Ang pagpapatupad ng batas ay batay sa

April 1, 2014
kalagayan ng tao sa lipunan.

C. Nakabatay sa mayayaman ang pagpapatupad

ng batas.

D. Malayang naipapahayag ng mga

mamamayan ang kanilang saloobin tungkol sa
pamahalaan

Naipaliliwanag ang Tunghayan at suriin ang larawan

mga mahahalagang
pangyayari sa
kabihasnang klasikal
ng Rome (mula sa
sinaunang Rome
hanggang sa tugatog

132
at pagbagsak ng
Imperyong Romano).
A. Ipinakikita ng larawan
ang alamat kung paano
nagsisimula ng Rome

DRAFT
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6
a/She-wolf_suckles_Romulus_and_Remus.jpg

Ano ang kahalagahan ng ipinapakita ng

larawan sa kasaysayan ng Rome?

April 1, 2014
A. Ipinapakita ng larawan ang alamat kung
paano nagsimula ng Rome.
B. Ang larawan ay simbolo ng diyos na
sinasamba ng mga Roman.
C. Malikhain ang ambag ng mga Roman sa
sining.
D. Nagmula ang mga Roman sa isang
makapangyarihang lobo.

Nasusuri ang Ang mga pulo sa Pacific ay napaliligiran ng mga D. pangingisda

kabihasnang klasikal anyong tubig. Batay sa pahayag, ano ang
ng mga pulo sa maaaring gawaing pangkabuhayan ng mga
Pacific. mamamayan dito?
A. pagsasaka

133
 B. pakikipagkalakalan
C. pangangaso
D. pangingisda

Nasusuri ang mga “Ang mga tagapagmana ni Charlemagne ay .C. Upang mapanatili ang
kaganapang kulang sa mga katangian ng pamumuno na kaayusan at pagsunod sa
nagbigay-daan sa kailangan upang mapanatili ang batas at batas, kailangang
pagkakabuo ng “Holy kaayusan sa Kanlurang Europe”. Ano ang magkaroon ng maayos na
Roman Empire”. mahihinuha sa pahayag? pinuno.
A. Ang mahinang pamumuno ay karaniwang
nangyayari sa kasaysayan.

DRAFT
B. Nangangailangan ng maayos na
tagapagmana ang imperyong pinalakas ni
Charlemagne.
C. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod
sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na
pinuno.

April 1, 2014
D. Nagwakas ang imperyo ni Charlemagne sa
kanyang pagkamatay.
Nasusuri ang uri ng Tunghayanat suriin ang diagram ukol sa uring B. Binubuo ng iba’t ibang
tao sa sistemang panlipunan noong panahon ng Piyudalismo. uring panlipunan ang
Piyudalismo lipunang Piyudal.

lord

vassal

serf

134
 Ano ang mahihinuha sa diagram?
A. Maraming mamamayan sa Europe noong
panahon ng Piyudalismo.
B. Binubuo ng iba’t ibang uring panlipunan ang
lipunang Piyudal.
C. Makapangyarihan ang lahat ng tao sa
lipunan.
D. Ang maharlika ang kinikilalang pinuno ng
lipunang Piyudal.

Nasusuri ang dahilan “Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay C. sa panahon ng

DRAFT
ng pagtatatag ng nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe, kaguluhan, ang mga
sistemang dahil dito ay hinangad lang lahat ang tao ay naghahangad
Piyudalismo.
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang ng proteksyon
sistemang Piyudalismo”. Ano ang ipinapahiwatig
ng pahayag?

April 1, 2014
E. magulo ang Europe dahil sa
pagsalakay ng mga barbaro
F. sa panahon ng kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad ng proteksyon
G. mahina ang pamahalaan noon kaya
dumami ang mga grupong barbaro
H. ang sistemang Piyudalismo ay sagot
sa kahirapan sa buhay ng mga tao

Understanding Nasusuri ang Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang B. Ang Greece ay nasa
kaugnayan ng lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay timog na dulo ng Balkan
heograpiya sa malaya sa isa’t isa at may sariling pamahalaan. Peninsula sa Silangan ng
pagkakatatag ng mga Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng Europe na isang mabundok
lungsod-estado ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod- na lugar.

135
sinaunang Greece. estado sa sinauanang Greece?
A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang
mamamayan ng Greece na naging dahilan ng
pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado.
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan
Peninsula sa Silangan ng Europe na isang
mabundok na lugar.
C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na
naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming
mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na

DRAFT
naging dahilan ng iba’t ibang kabihasang
umusbong dito.
Nasusuri ang mga Ang kabihasnang Minoan ay nabuo sa Crete na D. pakikipagkalakalan
salik sa pag-unlad ng napaliligiran ng tubig at may istratehikong
kabihasnang Minoan lokasyon. Ano ang pangunahing gawaing
at Mycenaean pangkabuhayan ng kabihasnan na naging

April 1, 2014
dahilan ng kaunlaran nito?
A. pagsasaka
B. pagmimina
C. pagtatanim
D. pakikipagkalakalan
Naipaliliwanag kung Ang Rome ay naging isang makapangyarihang C. Nakontrol ng Rome ang
bakit naging lungsod. Natalo nito ang mga kolonyang Greek Mediterrenean
makapangyarihan ang sa timog. Maituturing na isa pang mahalagang
Rome sa tagumpay nito ang laban sa Carthage. Ano ang
Mediterrenean. kahalagahan ng tagumpay ng Rome sa
digmaang Punic laban sa Carthage?
A. Lumawak ang teritoryo ng Rome.
B. Naging makapangyarihan ang Rome sa Italy
C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean.
D. Maraming sundalo at mamamayan ng Rome
ang umunlad ang buhay.

136
Nasusuri ang mga Sentro ng bawat lungsod ng kabihasnang Maya C. Sentro ng bawat lungsod-
kaganapan sa ang isang piramide na ang itaas na bahagi ay estado ng kabihasnang Maya
kabihasnang klasikal dambana para sa diyos. Ano ang ipinahihiwatig ang pagpapahalaga sa
ng America. nito? relihiyon.
A. Binubuo ng lungsod-estado ang kabihasnang
Maya.
B. May kaayusang panlipunan ang bawat
lungsod-estado ng kabihasnang Maya.
C. Sentro ng bawat lungsod-estado ng
kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa

DRAFT
relihiyon.
D. Maunlad at mapayapa ang bawat lungsod-
estado ng kabihasnang Maya.
Naipaliliwanag ang Sa panahon ng paghahari ni Mansa Musa, ang A. Pinahahalagahan ni
mga kaganapan sa Gao, Timbuktu, at Djenne ay naging sentro ng Mansa Musa ang
mga klasikal na karunungan at pananampalataya. Ano ang karunungan.

April 1, 2014
kabihasnan sa Africa mahihinuha batay dito?
(Mali at Songhai). A. Pinahahalagahan ni Mansa Musa ang
karunungan.
B. Maunlad ang mga lungsod ng imperyong Mali
C. Makapangyrihang imperyo ng Africa ang Mali
D. Ang mali ay tagapagmana ng imperyong
Ghanna
Naipaliliwanag ang Noong 1089 C.E.,sinakop ng mga Seljuk Turk A. taimtim na hangaring
mga dahilan at bunga ang Jerusalem at ipinagbawal ang pagpasok ng mabawi ang “Banal na
ng mga krusada sa mga Kristiyano dito. D ahil sa pangyayaring ito, Lupain” sa kamay ng mga
Gitnang Panahon
nanawagan ng Krusada si Pope Urban II. Alin Seljuk Turks
sa mga sumusunod ang pinakamabigat na
dahilan ng pagtugon sa panawagang ito?

A. taimtim na hangaring mabawi ang “Banal na

137
 Lupain” sa kamay ng mga Seljuk Turks
B. sabik sa mapanganib na pakikipagsapalaran
ang mga Europeo
C. nais nilang takas an ang mga responsibilidad
sa kanilang lugar
D. malaking halaga ang kapalit ng pagsali ng
mga Europeo sa Krusada
Nasusuri ang buhay Ang Piyudalismo ay isang sistemang sosyo- D. Magkaloob ng serbisyong
sa Europe noong pulitikal na nakabatay sa pagmamay-ari ng lupa. pangmilitar sa lord.
Gitnang Panahon: Kinapapalooban ito ng kumplikadong relasyon

DRAFT
Manorialismo,
ng vassal at lord. Alin sa mga sumusunod ang
Piyudalismo, ang pag-
usbong ng mga pangunahing tungkulin ng vassal sa lord?
bagong bayan at
lungsod. A. Maghanap ng pantubos kung mabihag ang
lord.

April 1, 2014
B. Maghanap ng mapapangasawa ng anak ng
lord.
C. Maghanda ng seremonya sa pagiging knight
ng lord.
D. Magkaloob ng serbisyong pangmilitar sa lord.
Nasusuri ang buhay Ang pagtuklas ng bagong pamamaraan ng A. Dumami ang bilang ng
sa Europe noong pagsasaka ay nagdulot ng pagdaragdag ng populasyon.
Gitnang Panahon: produksyon ng pagkain. Ano ang epekto nito sa
Manorialismo,
populasyon?
Piyudalismo, ang pag-
usbong ng mga A. Dumami ang bilang ng populasyon.
bagong bayan at
B. Maraming umunlad ang pamumuhay.
lungsod.
C. Maraming mamamayan ang nagkasakit.
D. Umunlad ang mga pamayanan at lungsod.

138
 DRAFT
April 1, 2014

139
MODYUL 3: ANG PAG-USBONG NG MAKABAGONG DAIGDIG:
ANG TRANSPORMASYON TUNGO SA PAGBUO NG
PANDAIGDIGANG KAMALAYAN

PANIMULA

Sa Modyul na ito, mauunawaan ng mga mag-aaral ang pag-usbong ng

makabagong daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya,
pulitika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Ang mga
pagbabago ng kamalayan sa paglakas ng Europe, paglawak ng kapangyarihan
nito at pagkamulat sa mga bagong kaalaman at ideya ang siyang nagdulot ng
transpormasyon ng daigdig.

Inaasahang sa pagsagot at pagkumpleto sa bawat gawain ay

naipahahayag ng mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga mahahalagang
kaganapan ng kasaysayan na maiuugnay nila sa sarili upang maunawaan ang
kabuluhan ng pagbakas sa kasaysayan. Napakahalaga nito sapagkat ang
nakaraan ay susi ng kasalukuyan at gabay sa hinaharap.Gayundin, matutukoy
ng mga mag-aaral ang salik sa paglakas ng Europe at paglawak ng

DRAFT
kapangyarihan nito. Mabibigyang halaga nila kung paano sila namulat sa mga
bagong ideya at kung paano nakaimpluwensiya ang pag-usbong ng
makabagong daigdig sa transpormasyon sa makabagong panahon ng mga
bansa at rehiyon sa daigdig tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan.

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

April 1, 2014
nagging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at
rehiyon sa daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, Politika
at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan.

Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay Kritikal na nakapagsusuri sa

nagging implikasyon sa kaniyang bansa,komunidad, at sarili ng mga pangyayari
sa panahon ng transpormasyon tungo sa makabagong panahon.

Mga Aralin at Sakop ng Modyul:

Aralin 1: Paglakas ng Europe

Aralin 2: Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe

Aralin 3: Pagkamulat

140
Sa Modyul na ito, inaasahang matututunan ng mga mag-aaral ang mga
sumusunod:

 Nasusuri ang konsepto ng bourgeoisie, merkantilismo,

Aralin 1
national monarchy, renaissance, simbahang Katoliko at
mga pangyayari sa repormasyon

o Nabibigyang- kahulugan ang bourgeoisie,

merkantilismo, national monarchy, renaissance at
repormasyon

o Naiisa-isa ang mga salik na nagpausbong sa

bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy,
renaissance at repormasyon

o Naiuugnay ang mga konseptong nabanggit sa

pagsusuri ng kasalukuyang panahon

DRAFT
 Napahahalagahan ang kontribusyon sa daigdig ng
bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy,
renaissance, simbahang katoliko at repormasyon

o Naipaliliwanag ang kontribusyon ng bourgeoisie,

merkantilismo, national monarchy, renaissance,

April 1, 2014
simbahang katoliko at repormasyon sa pag-unlad ng
daigdig

 Nasusuri ang unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon

Aralin 2
sa Europe
o Naipaliliwanag ang kahulugan ng imperyalismo at
kolonisasyon
o Napaghahambing ang imperyalismo at kolonisasyon

 Natataya ang mga dahilan at epekto ng unang yugto ng

imperyalismo at kolonisasyon sa Europe
o Naiisa-isa ang dahilan at epekto ng imperyalismo at
kolonisasyon
o Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng
imperyalismo at kolonisasyon

 Nasusuri ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong

Siyentipiko, Pangkaisipan (Enlightenment), at Industriyal
o Naipaliliwanag ang mga salik na nagbigay-daan sa
pag-usbong ng Rebolusyong Siyentipiko,
Pangkaisipan, at Industriyal
o Natataya ang implikasyon ng ng Rebolusyong

141
 Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal

 Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng Ikalawang Yugto

ng Imperyalismo
o Natatalakay ang dahilan at bunga ng Ikalawang
Yugto ng Imperyalismo
o Naipaliliwanag ang ibinunga ng Ikalawang Yugto ng
Imperyalismo sa mananakop at sinakop
o Naibibigay ang saloobin tungkol sa bunga ng
imperyalismo

Aralin 3  Naipaliliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong

Pangkaisipan sa Rebolusyong Pranses at Amerikano

o Naipaliliwanag ang Rebolusyong Pranses at

Amerikano

o Nauugat ang mga pangyayaring nagtulak sa

DRAFT
Rebolusyong Pranses at Amerikano

o Naihahambing ang mga dahilan at bunga ng

Rebolusyong Pranses at Amerikano

o Naiuugnay ang mga pangyayaring ito sa mga

kaganapang politikal sa kasalukuyan

April 1, 2014
 Naipahahayag ang pagpapahalaga sa pag-usbong ng
konsepto ng Nasyonalismo sa Europe at iba’t ibang bahagi
ng daigdig

o Naibibigay ang kahulugan ng nasyonalismo

o Naipaliliwanag ang mga manipestasyon ng

nasyonalismo

o Naiisa-isa ang dahilan at implikasyon ng pag-usbong

ng nasyonalismo sa Europe at iba’t ibang bahagi ng
daigdig

o Nasusuri ang nagbabagong anyo ng nasyonalismo

sa iba’t ibang bahagi ng daigdig

142
 Panimulang Gawain

1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na

Tanong sa Learner’s Materials (LM).
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng Yunit.
3. Ipaunawa ang Tsart ng mga Inaasahang Matututuhan sa Yunit.
4. Ipasagot ang Paunang Pagtataya.

ARALIN 1: Paglakas ng Europe

ALAMIN:

Sa bahaging ito, ng aralin ay sisikapin ng guro na ipatuklas sa mga mag-aaral

ang mahahalagang konsepto at kaganapan sa paglakas ng Europe.Lilinangin ng guro
ang mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Gamitin ang iba’t ibang

DRAFT
kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa
paglakas ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa
panunumbalik ng lakas ng Europe. Ang mga koneptong Bourgeoisie, Merkantilismo,
National Monarchy, Renaissance at Repormasyon ay pagtutuunan ng pagtuklas sa
araling ito. Sisikapin ding masagot ang mga katanungang may kaugnayan sa
bahaging ginampanan ng paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Bilang

April 1, 2014
guro, ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagwa ng mga gawain sa
aralin.

Gawain1. Word Hunt

Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa mga salik sa paglakas ng Europe.

Panuto:
1. Ipahanap at pabilugan sa puzzle box ang mga terminong tinutukoy sa
direksyong pahalang at pababa. Gamitin ang una at huling letra ng salita
upang maging gabay sa paghahanap.
2. Ipakumpleto rin ang mga salita sa ilalim ng puzzle box.
3. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi inaasahang mahahanap ang lahat ng
mga salita na may kaugnayan sa aralin. Hikayatin sila na magbigay ng
sariling pagkaunawa tungkol sa mga salitang nahanap.

143
 A L A M E R K A N T I L I S M O
D I M B S E T N A T S E T O R P
V S I O L P R O T S E T O R P R
C O K A T O L I K O W H P S E I
E M D K E R A L S E A R L K E S
T S K U Y M T T A P T K N G P R
N I R S F A G U M O Y A S O O U
M N L W C S B S N R B N C T R K
P A T P L Y A S H R E O P Y U G
E M Y M B O U R G E O I S I E A
R U L R E N A I S S A N C E S P
Y H C R A N O M L A N O I T A N

1. B____________R Nagmamay-ari o namamahala ng bangko

2. B____________E Panggitnang uri ng mamamayan sa Europe
3. E____________E Pangalawa sa pinakamaliit na kontinente ng daigdig
4. H____________O Isang kilusang kultural na ang saloobin sa buhay ay
panunumbalik at pagbibigay- halaga sa kulturang
klasikal ng Griyego at Romano

DRAFT
5. K____________O Ito ay nangangahulugang “universal”
6. M____________O Sistemang ekonomiko na nakabatay sa konseptong ang yaman ng
bansa ay nasa dami ng ginto at pilak
7. N____________L Dahil sa pagkatatag nito ay muling lumakas ang kapangyarihan ng
M____________Y hari
8. P____________E Mga tumutol o sumalungat sa Katolisismong Romano
9. R____________E Nangangahulugan itong “muling pagsilang”

April 1, 2014
10. R____________N Krisis sa relihiyon na ang mga bansang Katoliko ay yumakap
sa ibang relihiyon

Mga Salitang Hahanapin:

1. BANKER 6. MERKANTILISMO
2. BOURGEOISIE 7. NATIONAL MONARCHY
3. EUROPE 8. PROTESTANTE
4. HUMANISMO 9. RENAISSANCE
5. KATOLIKO 10. REPORMASYON

Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga salitang may kaugnayan sa aralin,
hikayatin silang bumuo ng konsepto na maiuugnay sa paglakas ng Europe sa
tulong ng mga salitang kanilang nahanap. Isulat ito sa rectangle callout. Para sa
higit na pag-unawa sa bahaging ito ng aralin, gamitin ang mga pamprosesong
tanong.

144
 Halimbawa ng konseptong maaaring
mabuo:

Ang BOURGEOISIE,
MERKANTILISMO, NATIONAL
MONARCHY, RENAISSANCE,
REPORMASYON ay mga salik na
nagpalakas sa Europe.

Hikayatin ang mga mag-aaral na

bumuo ng sari-sariling konsepto.

DRAFT
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano-ano ang iyong nahanap at nabuong mga salita?
2. Batay sa mga salitang iyong nahanap at nabuo, alin sa mga ito ang
inakala mong malaki ang kaugnayan sa paglakas ng Europe? Bakit mo
nasabi iyon?

April 1, 2014
3. Paano mo nabuo ang sariling konsepto o kaisipan mula sa mga
salitang iyong pinagsama-sama? Ano-ano ang naging batayan mo
upang mabuo ang kaisipan?

Gawain 2. Kilalanin mo!

Panuto: Magpakita sa mag-aaral ng mga larawang may kaugnayan sa mga salik

sa paglakas ng Europe. Magagamit din ang mga mungkahing larawan. Ipasuri
ito sa mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasulat ang kanilang nalalaman tungkol sa
mga larawan.
Maging handa sa anumang magiging katanungan ng mga mag-aaral hinggil sa
bawat larawan. Tiyaking magagabayan sila sa gawaing ito.

____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________

145
 _______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________

____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________

_______________________________________________
_______________________________________________

DRAFT
_______________________________________________
___________________________________________

_________________________________________________

April 1, 2014
_________________________________________________
_________________________________________________

________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
____________________________________________

Pagkatapos masuri ang mga larawan, pasagutan sa mga mag-aaral ang

pamprosesong mga tanong para sa mas malinaw na pagsusuri ng kaalaman.

146
 Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Sino-sino ang ipinakikita sa mga larawan?
2. Mayroon ka bang kilala na katulad ng nasa larawan?
3. Sa anong panahon kaya ng kasaysayan sila nagmula at nakilala?
4. May naitutulong bas a kasalukuyan ang mga nasa larawan? Patunayan.

Pandagdag na gawain:

Maaaring magpagawa pa ang guro ng ibang gawaing na pupukaw sa interes at

susukat sa nalalaman ng mag-aaral sa aralin. Maaaring maglaro ng Pinoy Henyo o
Charade para masukat ang mga dating kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe.

Mga salitang maaaring gamitin sa Pinoy Henyo o Charade:

1. monarkiya
2. mangangalakal
3. simbahan

DRAFT
4. papa
5. humanismo

April 1, 2014
Gawain 3. Think-Pair-Share!

Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-

aaral tungkol sa paglakas ng Europe. Makatutulong ang gawaing ito sa mga
isasagawang talakayan sa bahagi ng PAUNLARIN

Panuto:
1. Gamitin ang THINK-PAIR-SHARE CHART upang matukoy ang mga pang-
unang kaalaman ng mga mag-aaral sa aralin.
2. Pagtambalin ang dalawang mag-aaral at ipakopya sa magkaibang papel ang
nakahandang template.
3. Sabay pasagutan sa magkapareha ang isang tanong.
4. Ipakikita ng magkapareha ang kanilang sagot sa isa’t isa at pagsasamahin ito
upang mabuo ang isang ideya.
5. Ipatala sa kahon ang pinagsamang ideya.

147
 TANONGAN SA ARALIN AKING KASAGUTAN AKING KAPAREHA
(Sagot ng Mag-aaral) (Sagot ng Kapareha)

Paano nakaapekto ang paglakas ng

Europe sa transpormasyon tungo sa
makabagong panahon ng mga bansa PINAGSAMANG IDEYA
(Sagot ng Magkapareha)
at rehiyon sa daigdig at sa pagbuo ng
pandaigdigang kamalayan?

(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)

Mga Sanggunian/ Batayan

(Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)

DRAFT
Paalala: Iwanang blangko ang dalawang kahon sa itaas (pinal na
kasagutan at mga pinagbatayan o sanggunian). Sasagutin ito ng mga
mag-aaral pagkatapos ng talakayan ng aralin.

April 1, 2014
M
g
a

SPagkatapos kaugnay ng masuri ang dating kaalaman ng mga mag- aaral

tungkola sa mga konseptong paglakas ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga
bago atn mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga
g
nabuongg
katanungan sa isipan ng mga mag aaral. Kinakailangang masuri ang mga
dating u kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at
matututuhan
n sa susunod na bahagi ng aralin.
i
a
n
/

B
a
PAUNLARIN
t
a Sa bahaging ito, maaari nang magsagawa ng pagtalakay
y tungkol sa paglakas ng Europe. Inaasahang lilinangin ng guro ang
a mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga
n
( mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng
T
GAWIN Modyul ay muling babalikan upang mabigyan ng makabuluhang
a NATIN ITO!
l kasagutan at pagwawasto.
a

n
g

m 148
g
a

b
a
Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa at gawin ang mga sumusunod na
gawain tungkol sa aralin.

Gawain 4. Pamana ng Nakaraan!

Ang gawaing ito ay balik-aral sa nakaraang aralin at paghahanda sa

pagtalakay ng bagong paksa.

Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang diagram at pasagutan ang

pamprosesong tanong.

DRAFT
April 1, 2014
Diagram Blg. 1.1 Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa
Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 156

Pamprosesong tanong

1. Sa mga pamanang inilahad sa dayagram, alin sa mga ito ang inaakala

mong pinakamahalaga? Bakit?
2. Sa iyong palagay, paano makaaapekto ang mga pamanang ito sa
paglakas ng Europe?

Gawain 5. Burgis ka!

Proseso ng Gawain:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto ng aralin. Maaari ring ipabasa
ang mga karagdagang teksto sa aralin, o manaliksik sila tungkol sa paksang
Bourgeoisie.

Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.159 - 160

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 209 - 211
Ease Modyul 10

149
 2. Matapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto, ipakumpleto sa kanila
ang hinihinging impormasyon ng cloud call out at concept map. Hikayatin silang
ibahagi sa klase ang kanilang sagot sa concept map.

Ang mga Bourgeoisie ay ____________

________________________________
________________________________

DRAFT
April 1, 2014
PAGLAKAS NG MGA BOURGEOISIE

Sino-sino ang Katangian ng mga Halaga sa Lipunan

Bourgeoisie? Bourgeoisie (Noon at Ngayon)

 _______________ ________________
 _______________ ________________
 _______________ ________________
 _______________ ________________
 _______________ ________________
 _______________ ________________
 _______________ ________________
_______________ ________________
_______________
Dahilan ng Paglakas ng Europe
________________
Epekto sa Paglakas ng Europe
_________ ________________
__
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________
________________ __________________

150
 Magpagawa ng maikling talakayan tungkol sa naging kasagutan ng mga
mag-aaral. Pagkatapos ay ipasagot ang mga pamprosesong tanong para sa mas
malalim na pag-unawa sa paksa.

Pamprosesong tanong

1. Sino-sino ang itinuturing na kabilang sa pangkat ng bourgeoisie?

2. Ano-ano ang katangian ng bourgeoisie?
3. Ano ang naging papel nila sa paglakas ng Europe?
4. Sino ang maituturing na Bourgeoisie sa kasalukuyan?
5. Sa kasalukuyan paano nakatutulong ang bourgeoisie sa ating bansa at
maging sa daigdig?

Gawain 6. Magbasa at Unawain!

Panuto
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Merkantilismo. Mababasa rin
ang karagdagang teksto.

DRAFT
Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.161-163

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 211-212
Ease Modyul 10

April 1, 2014
2. Ipasagot din ang pamprosesong mga tanong sa ibaba upang mas
malalim na matalakay ang mga konseptong kaugnay ng merkantilismo.

Pamprosesong tanong

1. Batay sa mga kaisipan at konseptong nabasa sa teksto, ano ang

kahulugan ng merkantilismo?
2. Bakit sinasabing hindi lamang pang-ekonomiya kundi pampolitika rin
ang layunin ng merkantilismo?
3. Paano nagsimula at nakatulong ang merkantilismo sa paglakas ng
Europe?
4. Mayroon pa bang merkantilismo sa kasalukuyan? Patunayan.
5. Pabor ka ba na ito ang gamiting sistemang pang-ekonomiya sa ating
bansa? Sa daigdig? Bakit?

151
 Gawain 7. Hagdan ng Pag-unawa!

Panuto:
1. Sa tulong ng Ladder Diagram, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga
pangyayari sa pagtatatag ng National Monarchy. Gamitin ang teksto sa aralin
upang makakuha ng mga impormasyon. Basahin din ang mga karagdagang
sanggunian para sa mas malawak na kaalaman.

Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.163-165

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 212-214
Ease Modyul 10

2. Tumawag ng ilang mag-aaral para ilahad ang kanilang kasagutan. Hikayatin

din ang klase na magbigay ng sariling puna o karagdagang kaalaman.

DRAFT
3. Gamitin ang pamprosesong mga tanong upang matalakay at maproseso ang
gawaing ito.

April 1, 2014
PAGTATATAG NG NATIONAL MONARCHY

152
Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang salik na nagpabago sa konsepto ng monarkiya at

nagpalakas sa kapangyarihan ng hari?
2. Ano-anong bansa sa kasalukuyan ang pinamumunuan pa rin ng hari at
reyna?
3. Paano nakatulong ang nation-state sa paglakas ng Europe?
4. Kung ikaw ang tatanungin, pabor ka ba na hari at reyna ang mamuno sa ating
bansa? Bakit?

Gawain 8. Discussion Web

PANUTO:
1. Ipasuri ang papel na ginampanan ng simbahang Katoliko sa paglakas ng
Europe, batay sa teksto at mga reperensiya. Maaari ring dagdagan ang
kaalaman sa tulong ng mga karagdagang sanggunian.

Mga Karagdagang Sanggunian:

DRAFT
Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.168-170
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 215-216
Ease Modyul 10

2. Pagkatapos basahin ang teksto, pangkatin ang mga mag-aaral sa lima na

April 1, 2014
may parehong bilang sa bawat pangkat. Maging malikhain sa
pagpapangkat upang mabigyan ng pagkakataong magkasama-sama sa
isang pangkat ang mga mag-aaral na hindi nagiging bahagi ng isang
pangkat. Maaaring mag draw lots o gumamit ng ibang paraan sa
palagay ng guro ay magreresulta sa pagkakaroon bagong miyembro sa
bawat pangkat.

3. Talakayin ang tanong at bumuo ng ebidensiya o suporta sa

panig ng Oo at Hindi.
4. Ipasuri ang tanong at itala ang mga impormasyon at pahayag ng bawat
miyembro ng bawat pangkat sa posisyon ng Oo o Hindi.
5. Magtulungan ang pangkat sa pagbuo ng dahilan at konklusiyon.
6. Pumili ng tagapagsalita para maibahagi ang pananaw ng grupo sa
buong klase. Magkaroon ng talakayan pagkatapos ng gawain upang
maging malinaw ang mga konseptong may kinalaman sa paksa. Gamitin
ang pamprosesong mga tanong bilang gabay.

153
 DRAFT
Pamprosesong tanong

1. Ano ang naging papel ng Simbahan sa paglakas ng Europe?

2. Bakit mahalaga ang impluwensiya ng Simbahan sa paglakas ng Europe?
3. Paano nakatulong ang Simbahan sa paglakas ng Europe at
transpormasyon ng daigdig?

April 1, 2014
4. Malaki pa rin ba ang impluwensiya ng Simbahan sa kasalukuyan? Patunayan.

Tayain ang katatapos na gawain gamit ang rubric sa ibaba:

CRITERIA 3 2 1
Tama at malawak Tama, ngunit Kulang na kulang
Nilalaman ang saklaw limitado ang ang saklaw.
saklaw.

Masigla at buong Lumahok ngunit Marami ang

Pag-uugali at Asal pusong lumahok napilitan lamang hindi lumahok
na ipinakita at nagbahagi ng ang paglahok
mga ideya
Maayos at walang Maayos ngunit Walang kaayusan
Presentasiyon mali may ilang mali

Paalala: Ang gawaing ito ay maaaring irekord at bigyan ng marka.

154
GAWAIN 9. Oo o HindiI!

Panuto: Pagkatapos ng matalakay ang mga salik sa paglakas ng Europe,

tatayain ng gawaing ito kung naunawaan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konseptong tinalakay. Kung naunawaan, ilalagay ang thumbs up sign sa bahagi
ng OO (naunawaan) at kung hindi, ilagay thumbs down sign sa HINDI
naunawaan. Maaaring ipabasa ng guro ang pahayag na naglalaman ng konsepto
sa aralin bago idikit ng mag-aaral ang sign. Itala ng guro ang naging resulta ng
gawain upang matukoy ang mga konseptong kailangan pang balikan o kung
maaari nang magpatuloy sa aralin.

KONSEPTO/ KAALAMAN

OO HINDI
(NAUNAWAAN) (NAUNAWAAN)

DRAFT
1. Ang bourgeoisie ay binubuo
ng mga mamamayang kabilang sa
panggitnang uri ng lipunan.

2. Dahil sa impluwensiya ng
bourgeoisie, nasimulan ang mga

April 1, 2014
reporma sa pamahalaan.

3. Ang merkantilismo ay isang

sistemang pang-ekonomiya na
lumaganap sa Europe at
naghangad ng maraming ginto at
pilak bilang tanda ng kayamanan at
kapangyarihan ng bansa.

4. Sa pagkawala ng kapangyarihan
ng mga panginoong maylupa, ang
hari ang nagsilbing pinuno at
nagpatingkad sa pagtatatag ng
national monarchy.

5. Ang simbahan ang nagsilbing

tagapangalaga ng kalinangan sa
imperyo noong Panahong Medieval.

155
Gawain: DATA RETRIEVAL CHART

(Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na hindi pa makauunawang

mabuti sa mahahalagang konsepto ng aralin).

Panuto: Pagkatapos matalakay sa mga salik sa paglakas ng Europe, ipasulat sa

mag-aaral ang hinihinging mga impormasyong naging simula at bahaging
ginampanan ng mga salik na ito sa paglakas ng Europe. Magsagawa rin ng
maikling talakayan sa bahaging ito para sa paglilinaw ng mga konsepto ng aralin.

Salik sa Paglakas ng Paano Sumilang/ Ginampanan sa

Europe Nagsimula Paglakas ng Europe

1. Bourgeoisie

DRAFT
2. Merkantilismo

3. National Monarchy

April 1, 2014
4. Simbahang Katoliko

Gawain 10. Magtulungan Tayo!

Panuto:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Renaissance. Maaring
basahin ang karagdagang teksto sa aralin.

Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.165-168

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 218-225
Ease Modyul 11

156
2. Pangkatang pag-uulat: Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat.
Pareho ng bilang ng mga kasapi sa bawat pangkat. Ang mga mag-aaral ay
mag-uulat ng mga impormasyong may kinalaman sa Renaissance,gamit ang
mga tinukoy na paraan ng pag-uulat.

Pangkat 1: Kahulugan ng Renaissance (Lecturete, gamit ang mga concept map)

Pangkat 2: Salik sa Pagsibol ng Renaissance (Story Map)
Pangkat 3: Ambag ng Renaissance sa Iba’t Ibang Lrangan (Multimedia presentation)
Pangkat 4: Mga Kababaihan sa Renaissance (Simulation)

3. Magagamit ng mga mag-aaral ng mga tinukoy na pamamaraan ng pag-

uulat. Kung marunong sa computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang
gumamit ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa
kanilang pag-uulat.

4. Pagkatapos ng mga presentasyon, palagyan ng datos ang concept

definition map para sa mas malinaw na daloy ng impormasyon.
Talakayin din ang aralin sa tulong ng pamprosesong mga tanong.

DRAFT
CONCEPT DEFINITION MAP

April 1, 2014

157
 Pamprosesong tanong

1. Ano ang kahulugan ng Renaissance?

2. Ano-ano ang naging mga salik sa pag-usbong ng Renaissance?
3. Bakit sa Italy nagsimula ang Renaissance?
4. Ano ang naging epekto ng Renaissance sa pagkakaroon ng panibagong
pagtingin sa politika, relihiyon at pag-aaral?
5. Sino-sino ang pangunahing tagapagtaguyod ng Renaissance?
6. Ano-ano ang mga naiambag ng Renaissance sa ating kabihasnan?
7. Sino-sinong kababaihan ang kilala sa panahong ito?
8. Ano-ano ang kanilang naging kontribusyon sa Panahon ng Renaissance?
9. Paano nakatulong ang Renaissance sa paglakas ng Europe?
10. Nagaganap pa rin ba ang mga pangyayari sa Panahon ng Renaissance
sa kasalukuyan? Magbigay ng mga patunay.
11. Kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na mag-ambag ng anumang
bagay sa ating bansa, anong bagay at saang larangan mo pipiliing
makapagbahagi ng nito? Pangatuwiranan.

DRAFT
Pandagdag na Gawain: Kung may oras pa sa pagproseso ng aralin, maaaring magsagawa
ng ilan pang gawain hinggil sa paksa. Maaaring gawin ang SINO AKO!
Ang mga mag-aaral ay babanggit ng mga ginawa ng mga kilalang indibidwal sa
panahon ng Renaissance at huhulaan naman ito ng mga kamag-aral. Kung may naisip
pang gawain ang guro, maaari itong gawin ngunit bigyang-pansin ang oras na gugugulin
sa aralin.

April 1, 2014
Gawain: Talahanayan ng mga Pamana

( Pantulong pa rin sa mga mag-aaral na may mga tanong o hindi malinaw

ang pag-unawa sa paksang Renaissance.)

Panuto:
1. Sa tulong ng mga kaalamang natutuhan sa teksto, kumpletuhin ng mag- aaral
ang pangungusap hinggil sa Renaissance at sa mga naging pamana nito sa ating
kabihasnan. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsasagawa ng
gawaing ito.
2. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong upang mas malinaw na
maunawaan ang aralin.

Ang Renaissance ay ____________________________________________________

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

158
 PERSONALIDAD LARANGAN AMBAG SA
KABIHASNAN

Halimbawa:

1. Leonardo Da Vinci Sining Mona Lisa at Last Supper

DRAFT
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang naitulong ng mga pamanang ito sa kasalukuyang
kabihasnan?
2. Bilang isang mag-aaral, paano mo bibigyang-halaga ang

April 1, 2014
naging pamana ng Renaissance sa ating kabihasnan?

Gawain 11. Palitan Tayo!

Panuto:
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Repormasyon. Maaari ring
basahin ang karagdagang teksto sa aralin.

Mga Karagdagang Sanggunian:

Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp. 170-178

Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C. Mateo et’ al pp. 228 - 236
Ease Modyul 12

159
2. Ipakopya ang Contrast-Compare Map sa isang papel. Sa tulong ng
impormasyong nakuha sa teksto hinggil sa Repormasyon at Kontra-
Repormasyon, palagyan ng hinihinging impormasyon ang Contrast-Compare
Map.

DRAFT
April 1, 2014
3. Magpapalitan ng papel ang magkatabing pagkatapos nilang mapunuan
ang mapa ng hinihinging mga impormasyon. Hikayatin ang magkakapareha
na suriin at magbigay ng puna sa naging kasagutan ng bawat isa.

4. Ipakumpleto ang 3 - 2 -1 Chart sa Repormasyon at Kontra-

Repormasyon. Magsagawa ng talakayan sa gawain sa tulong ng
pamprosesong mga tanong.

160
3
Bagay na aking natutuhan sa 1.
dahilan ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon 2.

3.

2
Kontribusyon na aking 1.
nalaman ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon 2.

1
Mahalagang tanong sa paksa:
Sagot:
Paano nakatulong ang
Repormasyon at Kontra-
Repormasyon sa paglakas ng
Europe?

DRAFT
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga ito:

April 1, 2014
1. Ano ang Repormasyon?
2. Bakit iniugat kay Martin Luther ang unang
yugto ng Repormasyon?
3. Paano lumaganap ang Repormasyon?
4. Ano ang naging sagot ng Simbahang Katoliko sa Repormasyon?
5. Ano-ano ang naging pamana ng Repormasyon?
6. Paano binago ng Repormasyon ang Europe?
7. Sa kasalukuyan, nakaaapekto ba sa iyong paniniwala sa Diyos ang
pagkakaroon ng iba’t ibang denominasyon ng relihiyon sa paligid? Bakit?

Gawain 12. Tayain mo!

Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga pahayag. Palagyan
ng check ( / ) ang kolum kung ang gawaing nakapaloob sa pahayag ay kanilang
ginagawa o di-ginagawa. Ipatala rin ang dahilan o mungkahi tungkol sa mga
gawaing nabanggit. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot
sa gawaing ito.

161
 Gawain Ginagawa Di-ginagawa Dahilan/
Mungkahi
1. Pagbabasa ng
Bibliya

2. Pagdalo sa mga
gawain ng relihiyon
(e.g. pagsisimba)

3. Pagsasabuhay ng
mga aral ng
kinabibilangang
relihiyon
4. Pagrespeto sa
pananampalataya
ng iba
5. Pakikipagpalitan ng
ideya at aral sa

DRAFT
mga taong may
ibang relihiyon

Gawain13. Think-Pair-Share Chart

April 1, 2014
Panuto:
Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Think-Pair-Share Chart na dati
nang sinagutan upang punan ang pinal na kasagutan at ang mga pinagkunan ng
impormasyon. Tiyaking ang mga mag-aaral ay muling magsasama upang
mapag-usapan ang kanilang magiging pinag-isang ideya para sa pinal na sagot.

162
 KATANUNGAN SA ARALIN AKING KASAGUTAN AKING KAPAREHA
(Sagot ng mag-aaral) (Sagot ng Kapareha)

Paano nakaapekto ang mga

pangyayari sa Europe sa naging
PINAGSAMANG IDEYA
transpormasyon tungo sa (Sagot ng magkapareha)
makabagong panahon ng mga bansa
at rehiyon sa daigdig sa pagbuo ng
pandaigdigang kamalayan?

(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)

Mga Sanggunian/ Batayan

(Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)

DRAFT Makapagpapatuloy na sa susunod na bahagi ng aralin. Pagkatapos

April 1, 2014
Malinangang kaalaman ng mga mag aaral ng mga kaalaman tungkol sa paglakas ng
Europe. Ihanda ang mga mag- aaral tungo sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.

PAGNILAYAN / UNAWAIN

Sa bahaging ito, palalawakin at pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa

at pagsusuri tungkol sa Paglakas ng Europe at sa bahaging ginampanan nito tungo
sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan dito ang mas malalim na pagtalakay
sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa
paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.

Gawain14. Pagnilayan Mo!

Panuto: Malaki ang bahaging ginampanan ng Simbahan at mga Bourgeoisie

(mga mangangalakal at propesyunal) sa paglakas ng Europe.Sila ay nagsilbing
saligan ng Europe upang manumbalik ang kalakasan nito. Sa panahon ngayon,
ang ating bansa ay nahaharap sa ilang isyung panlipunan kung saan ang
Simbahan, mga mangangalakal, mga propesyunal at ang pamahalaan ay
nagkakaroon ng magkakasalungat na pananaw.

163
 Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang impormasyon tungkol sa
pgpaplano ng pamilya na naglalaman ng magkaibang pananaw ng pamahalaan
at simbahan. Pagkatapos nito ay ipatala ang kanilang reaksyon sa pananaw ng
Simbahan at ng pamahalaan. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong
para sa paglilinaw.

PAGPAPLANO NG PAMILYA

Nasasayang ang pondo ng

“As we all know, the
President is the President
not only of Roman
Catholics but also of other
faiths as well. He has to be
above faith. Responsible
parenthood is something
which I believe is
favorable to all faiths,” giit
ni Edwin Lacierda,
tagapagsalita ng Pangulo.
Ang isyu sa paggamit ng
pamahalaan sa pagbili ng mga
contraceptives ay isyung lantad na
contraceptives sa halip na
lantad na. Kahit na gaano pa ang
gamitin ito sa mas
pagtutol ng Simbahang Katoliko sa
mahalagang suliranin ng
paggamit ng kahit anong uri ng
bansa.
contraceptives --- condom, IUD at
pills para mapigilan ang
pagbubuntis, ito ay matagal nang "Life begins at Ang RH Law ay nakasisira sa
ginagawa ng mga mag-asawa. Ang fertilization, Anything moralidad ng mga
totoo’y natuto na ang mga mag- that prevents the mamamayan. Ang
asawa na dapat ay magkaroon ng fertilized ovum to be contraception ay nakasasama
pagitan at may hangganan ang implanted in the uterus dahil nawawalan ng disiplina
panganganak. Marami nang mga may be considered as ang mga tao at tumatakas sa
mag-asawa ang natuto na ang abortive and therefore, if mga responsibilidad. Ang sex

DRAFT
dalawa o tatlong anak ay kaya prescribed, may violate education ay nakasasama
nilang pakainin at pag-aralin. our solemn oath as dahil magdudulot ito ng
physicians to save and pagkasira sa murang pag-iisip
protect human life, ng mga batang nag-aaral.
Ang gobyerno ang nagpapasan ng particularly the unborn."
problema na may kinalaman sa Dr. Oscar Tinio
pagdami ng populasyon at hindi PMA President
ang Simbahan. Kung
magpapatuloy ang walang kontrol Ang paggamit ng Contraceptives

April 1, 2014
na panganganak, maraming ina ay masama sapagkat taliwas ito sa
ang manganganib ang buhay. natural na pamamaraan ng
Kapag sobra-sobra ang dami ng pagkakaroon ng buhay. Natural
tao, nakaamba ang kahirapan na family planning dapat ika nga at
katulad nang nangyayari ngayon hindi mga contraceptives.
sa bansa. Maraming walang
trabaho, maraming bata ang hindi
makapag-aral at maraming
nakakaranas ng gutom.

http://farm3.static.flickr.com/2355/2203255034_66db9b449c.jpg http://www.asiatravelling.net/philippines/manila/images/manila_c
athedral.jpg

164
 Aking Reaksyon..
Paniniwala ng Simbahang Katoliko
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_____

Paniniwala ng Pamahalaan
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Pamprosesong tanong
_________________________________________________________________________
___
1. Sakaling dumating ka sa panahong magpapamilya ka na, kaninong
_________________________________________________________________________
paniniwala ang iyong susundin, ang paraan ng sa simbahang Katoliko o ang
_________________________________________________________________________
pananaw
__ ng pamahalaan? Bakit?
2. Lumalabag nga ba sa moralidad ang paninindigan ng pamahalaan na
gumagamit ng mga contraceptives sa pagpaplano ng pamilya?

DRAFT
Pangatwiranan.
3. Sang-ayon ka na ba ang pondo ng pamahalaan ay gamitin sa pagbili ng mga
contraceptives? Bakit?
4. Sa kasalukuyan, mayroon nang batas kaugnay ng pagpaplano ng
pamilya, ang Republic Act 10354 (“The Responsible Parenthood and
Reproductive Health Act of 2012″). Sa iyong palagay makatutulong ba ito
upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng ating populasyon?

April 1, 2014
Ipaliwanag ang sagot
5. Bilang isang mag-aaral, ano ang maitutulong mo upang mabawasan
ang mabilis na paglaki ng populasyon at ang di-mabuting epekto nito?

Gawain15. Ano ang gusto mo?

Panuto: Taglay ang natamong mga kaalaman tungkol sa aralin, pagawin ang
mga mag- aaral ng isang Poster o Editorial Cartoon.

1. Hatiin ang klase sa limang pangkat na may magkapareho ng bilang ng mga

kasapi. Hikayatin silang sundin ang PDRS (Plan, Do, Review at Share)
technique.
2. Ang lilikhaing Poster o Editorial Cartoon ay maglalaman ng mga pamana sa
kabihasnan ng Bourgeoisie, Merkantilismo, National
Monarchy, Simbahang Katoliko, Renaissance, at Repormasyon. Magagawa
ito sa isang cartolina o illustration board. Himukin ang mga mag-aaral
na maging malikhain sa kanilang gagawin.
3. Palagyan din ng paliwanag o pasasalamat sa naging ambag sa daigdig ng
mga nasabing mga salik sa paglakas ng Europe. Ibahagi ito sa klase
pagkatapos.

165
Tayain ang gawaing ito sa tulong na kasunod na rubric. Sagutin din ang
pamprosesong mga tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.

CRITERIA NAPAKAGALING MAGALING MAY MARKA

3 2 KAKULANGAN
1

Ang nabuong poster Ang nabuong Ang nabuong

o editorial cartoon ay poster o editorial poster o editorial
IMPORMATIBO/ nakapagbibigay ng cartoon ay cartoon ay kulang
PRAKTIKALIDAD kumpleto, wasto at nakapagbibigay sa impormasyon
napakahalagang ng wastong tungkol sa
impormasyon tungkol impormasyon paglakas ng
sa paglakas ng tungkol sa Europe.
Europe. paglakas ng
Europe.
Lubos na ang Malikhain ang May kakulangan
pagkakadisenyo ng pagkakadisenyo ang elemento ng
poster o editorial ng poster o pagdisenyo ng
MALIKHAIN cartoon tungkol sa editorial cartoon poster o editorial
paglakas ng Europe. tungkol sa cartoon tungkol sa

DRAFT
paglakas ng paglakas ng
Europe. Europe.

Ang poster o editorial Ang poster o Ang poster o

cartoon ay editorial cartoon editorial cartoon ay
nagpapakita ng ay nagpapakita nagpapakita ng
makatotohanang ng pangyayari iilang pangyayari
pangyayari tungkol tungkol sa tungkol sa

April 1, 2014
KATOTOHANAN sa paglakas ng paglakas ng paglakas ng
Europe. Ang Europe. Ang Europe. Walang
nilalaman nito ay nilalaman nito ay dating sa madla
may napakagandang may dating sa ang nilalaman nito.
bisa/dating sa madla. madla.

Pamprosesong tanong

1. Ano ang napuna mo sa ginawang poster/ editorial cartoon?

2. Paano nakatutulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga
pamanang iniwan ng mga pangyayaring naganap sa paglakas ng
Europe?
3. Paano ipinakita sa poster/editorial cartoon ang naitutulong ng mga
pamanang iniwan ng mga salik sa paglakas ng
Europe sa transpormasyon ng daigdig ngayon?

166
Pandagdag na Gawain: Magagamit ang gawaing ito sakaling may oras pa upang higit na
mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa aralin.

SINE MO’ TO!

Ipanood sa mga mag-aaral ang video na tumatalakay sa mga pangyayari at naging
bunga’t pamana ng Renaissance at Repormasyon. Hikayatin ang mga mag-aaral na itala
ang mahahalagang punto o ideyang matutukoy sa video.

Gamitin ang kasunod na mga link para sa mungkahing mga video:

Renaissance: http://www.youtube.com/watch?v=4mgSPiAiBjU
http://www.youtube.com/watch?v=lG6NWLxDbNo&list=PLAAEFE618A27E29D2

Repormasyon: http://www.youtube.com/watch?v=qTGJMnTWrrw
http://www.youtube.com/watch?v=dSOnLt3YVl0
http://www.youtube.com/watch?v=F6ZsIyKHTNI
http://www.youtube.com/watch?v=C6PUlTYnxLY

Pagkatapos panoorin ang video, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling reaksiyon
tungkol sa napanood at hikayatin silang ibahagi ito sa klase. Magpalitan ng kuro-kuro kaugnay ng

DRAFT
epekto ng napanood sa kanilang buhay ngayon.

Gawain 16. Salamin ng Aking Sarili!

Panuto: Sa bahaging ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng repleksiyon tungkol sa

April 1, 2014
mga bagong kaalamang kanilang natutuhan, particular sa naitulongng mga
kaalamang ito sa kanilang sarili bilang bahagi ng daigdig.

Hikayatin ang mga mag-aaral na balikan at isulat hindi lamang ang mga
impormasyong kanilang natutuhan, ang mga kasanayang kanilang napaunlad at
mahahalagang aralna maiuugnay nila sa tunay na buhay.

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________

167
 Binigyang-diin sa Aralin 1 ang mga pangyayari sa panahon ng
paglakas ng Europe. Nakasentro ang pagtalakay sa mga salik na
nagbunsod nito, sa pagsilang at kontribusyon ng Renaissance sa
Repormasyon at maging sa Kontra-Repormasyon naging tugon ng
Simbahang Katoliko.

Pagkatapos matutuhan ng mga mag-aaral ang aralin sa bahaging ito

ng Modyul, ihanda sila sa pagtalakay ng kasunod na aralin, ang paglawak
ng kapangyarihan ng Europe.

DRAFT
April 1, 2014

168
 ARALIN 2: PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

ALAMIN:

Sa bahaging ito, sisikaping ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang

konsepto at pangyayari sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Lilinangin ang
dating mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral, pati na ang mga kasanayan
upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa una at
ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, ang mga dahilan at epekto nito,
maging ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at
Industriyal. Sisikapin ding masagutan ng mga mag-aaral ang mga tanong kaugnay ng
papel na ginampanan ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Ihanda ang mga
mag-aaral para sa pagtupad at pagsasagawa ng mga gawain sa aralin.

DRAFT
GAWAIN 1: Sasama Ka Ba?

Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon,

pagkatapos ay ipasulat sa wheel callout ang kanilang kasagutan sa tanong.

April 1, 2014
Pasagutan din ang pamprosesong mga tanong pagkatapos.

Panahon: 1430
Sitwasyon: Isang makulimlim na araw. Sa isang daungan ng Europe,
pinagmamasdan mo ang Karagatang Atlantiko. Hindi mo alam kung anong
mayroon sa kabilang dako ng karagatan. Ngunit naatasan kang sumama sa
isang paglalayag. Maraming kuwentong nakatatakot ang iyong narinig hinggil sa
halimaw ng karagatan at mga barkong lumubog at hindi na nakabalik. Sa
kabilang banda, nabalitaan mo ringa may kayamanang naghihintay para sa mga
taong makikibahagi sa paglalayag at pagtuklas ng mga bagong lupain.

169
Ang malalaking alon ay maaring Ang barko ay maaaring maglaman ng
sumira at magpalubog sa barko. ginto, mamahaling hiyas, at
mahahalagang bagay na makukuha sa
kabilang bahagi ng karagatan.

DRAFT
April 1, 2014
Sasama ka ba?
(Isulat sa wheel call out ang inyong sagot)

170
Pamprosesong tanong

1. Ano ang pabuyang possible mong matanggap kung sasama ka sa

paglalayag?
2. Ano-anong panganib ang naghihintay sa iyo sakaling sumama ka sa
paglalayag?
3. Sasama kaba sa paglalayag? Bakit oo? Bakit hindi?
4. Paano nga kaya nabago ng paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain
ang pamumuhay at lipunan ng Europe?

Gawain 2. Suriin mo!

Panuto:
1. Ipasuri ang sumusunod na larawan. Makagagmit din ibang larawan na
magpapakita ng mga bunga ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at
Industriyal sa inyong lugar.
2. Ipatala sa mga mag-aaral ang naitutulong ng mga ipinakikitang larawan sa

DRAFT
kanilang pang-araw-araw na buhay.
3. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong upang mas malinaw na masuri
ang mga

April 1, 2014
NAITUTULONG SA PANG-ARAW-ARAW NA BUHAY

171
 Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang mga nakalarawan?

2. Gaano kahalaga sa iyo ang mga nakalarawan?
Paano nakatulong sa buhay mo ang mga iyon?
3. Mabubuhay ka kaya sa kasalukuyan kung wala ang mga nasa
larawan? Ipaliwanag ang sagot.

Pandagdag na Gawain: Maaaring magpagawa ng iba pang gawaing pupukaw sa

interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral tungkol sa aralin. Maaaring gawin ang
Sino Ako, para ipakilala ang mga personalidad na bahagi ng paglawak ng
kapangyarihan ng Europe.

Gawain 3. Bahagdan ng Aking Pag-unlad!

Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang ilang konsepto tungkol sa

paglawak ng kapangyarihan ng Europe, pasagutan ang kasunod na graphic
organizer.

DRAFT
Panuto: Pasagutan ang unang kahon (Aking Alam) at ang ikalawang kahon
(Nais malaman). Samantala, ang ikatlo at ikaapat na kahon (Mga Natutuhan at
Halaga ng natutuhan sa Kasalukuyan) ay pasasagutan pagkatapos na
talakayin ang aralin.

April 1, 2014
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

AKING ALAM NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN

HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN

Paalala sa Guro: Iwanang blangko ang kahon ng MGA NATUTUHAN AT

HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN. Sasagutin ito ng mga
mag-aaral pagkatapos na talakayin ang aralin.

172
 Matapos matimbang at masuri ang kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa
mga konsepto ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe, ihanda sila sa
pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang
masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral tungkol sa
paksa. Kinakailangang masuri ng guro ang dating kaalaman na tutugma sa mga
bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan ng mga mag-aaral sa kasunod na
bahagi ng aralin.

PAUNLARIN
Sa bahaging ito, matatalakay na ang aralin. Inaasahang
lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at
maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa
unang bahagi ng aralin ay muling babalikan ng guro upang mabigyan
ito ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto.

DRAFT
GAWIN NATIN ITO!
Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa sa pagsasagawa ng sumusunod
na mga gawain.

GAWAIN: KUWENTONG PANGKASAYSAYAN!

April 1, 2014
Tinalakay sa Aralin 1 ng Yunit 3 ang mga pangyayaring nagbigay-daan upang
manumbalik ang lakas ng Europe. Makikita sa dayagram ang mga salik na nagbunsod sa
muling paglakas nito.

Panuto: Suriin ang dayagram at sagutin ang mga tanong tungkol dito.

PAGLAKAS NG EUROPE

173
Pamprosesong tanong

1. Alin sa mga salik na nakalahad sa dayagram ang pinakamahalagang

pangyayari na nagpalakas sa Europe? Bigyang-katuwiran ang iyong
sagot.
2. Sa iyong palagay, ano ang bunga ng panunumbalik ng lakas ng
Europe?

Gawain 4. Maglayag Ka!

Panuto:
1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa
Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Maaari ring basahin ang
karagdagang mga teksto.

Mga Karagdagang Sanggunian:

DRAFT
Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’al pp.180 - 185
Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’al pp. 240 - 248
Ease Modyul 14

2. Matapos mabasa at masuri ang teksto, pasagutan ang pamprosesong mga

tanong.

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong

1. Ano-ano ang mga motibo at salik sa eksplorasyon?

2. Bakit gusto ng mga Europeo ang spices?
3. Maliban sa spices, mayroon pa bang ibang nakuha ang mga Europeo
sa kanilang eksplorasyon?
4. Bakit ang Portugal ang nanguna sa eksplorasyon ng mundo?
5. Bakit hinati ni Pope Alexander VI ang mundo sa Portugal at Spain?
6. Ano ang mahalagang bunga ng paglalayag ni Magellan?
7. Paano nakatulong ang paglalayag at pagtuklas ng mga lupain sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?

174
Gawain 5. Talahanayan ng Manlalayag!

Panuto: Batay sa binasang teksto, ipasulat sa talahanayan ang hinihinging mga

impormasyon.

TALAHANAYAN NG MANLALAYAG

MGA NANGUNA SA EKSPLORASYON

PERSONALIDAD BANSA TAON LUGAR NA NARATING/

KONTRIBUSYON

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:

1. Sino-sino ang mga personalidad na nanguna sa paglalayag? Saang

bansa sila nagmula? Anong lugar ang kanilang narating?
2. Ano ang kahalagahan ng pagkatuklas nila sa mga bagong lupain?
3. Ano-anong katangian ang ipinamalas ng mga manlalayag na
nanguna sa paggalugad ng daigdig?
4. Paano nakatulong ang mga manlalayag na ito sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
1. Papayag ka ba kung ikaw ang naatasan na maglakbay sa isang
lugar
na wala pang nakararating? Bakit?

Gawain 6. Pin the Flag!

Panuto:
1. Maghanda ng mapa ng daigdig at maliliit na watawat ng mga
bansang kanluranin na nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at
Kolonisasyon.
2. Hikayatin ang mga mag-aaral na simulan ang gawain sa pagtukoy sa mga
bansang Kanluranin na nanguna sa Imperyalismo at Kolonisasyon ng
mga bansa.
3. Bigyan ang mag-aaral ng mga watawat na kanilang ididikit sa mga

175
 lupaing nasakop ng mga Kanluraning bansa.

Pinagkunan: http://geology.com/world/world-map.gif

DRAFT
Portuguese Español French Dutch

Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga bansang nasakop ng mga

English

Kanluranin, isulat ang pangalan ng mga ito sa kasunod na talahanayan. Sagutin

April 1, 2014
rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pagtalakay ng aralin.

BANSANG KANLURANIN BANSANG NASAKOP

1.
2.
3.
4.
5.

Pamprosesong tanong

1. Ano-anong mga bansa ang nanguna sa Unang Yugto ng

Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano-anong bansa ang kanilang
nasakop?
2. Bakit nanakop ang mga bansang Kanluranin?
3. Ano ang naidulot sa Europe ng kolonisasyon ng mga
bansang mga Kanluranin?
4. Paano nabago ang buhay ng mga mamamayang nasakop ng mga
Kanluranin?
5. Sa kasalukuyang panahon, katanggap-tanggap bang manakop pa
rin ang mga makapangyarihang bansa? Bakit?
6. Sakaling may bansang makapangyarihan na nagbabalak sakupin ang
sariling bansa, ano ang iyong gagawin?

176
Pandagdag na gawain: Maaaring magpakita ng video tungkol sa mga pangyayari sa
panahon ng unang yugto ng paglalayag.

Mungkahing video clip:

http://www.youtube.com/watch?v=eQopzzsD5kg
http://www.youtube.com/watch?v=UpIx99cD-zE
http://www.youtube.com/watch?v=SuRc5tgVnYo
http://www.youtube.com/watch?v=jL2z2VCg5fw

Mga Pamprosesong Tanong

1. Sino-sinong manlalayag ang ipinakita sa video?
2. Ano-anong lugar ang kanilang narating?
3. Bakit naging mahalaga sa mga Europeo ang pagtuklas ng mga bagong lupain?
4. Paano nakaapekto sa mga mananakop at mga bansang sinakop ang Unang
yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon?
5. Sa iyong palagay, makabubuti bang magkaroon pa rin ng Kolonisasyon at
Imperyalismo? Bakit?

DRAFT
Gawain 7. Mabuti o Masama?

Panuto: Matapos magtalakay ang mga salik at kaganapan sa unang yugto ng

Imperyalismo at Kolonisasyon, tatayain ng gawaing ito ang pag-unawa ng mga
mag-aaral sa mahahalagang konseptong tinalakay.

April 1, 2014
Lalagyan ng tsek ( ) ang inaakalang tamang sagot.
EPEKTO NG UNANG
YUGTO NG NAKABUTI NAKASAMA DAHILAN
IMPERYALISMO AT
KOLONISASYON

1. Paglakas ng ugnayan
ng Silangan at Kanluran

2. Paglaganap sa
Silangan ng sibilisasyong
Kanluranin

3. Pagbabago ng
ecosystem ng daigdig
bunga ng pagpapalitan
ng mga hayop, halaman
at sakit

4. Paglinang ng mga
Kanluranin sa likas na
yaman ng mga bansang
nasakop

177
5. Interes sa bagong
pamamaraan at
teknolohiya sa
heograpiya at paglalayag.

Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang mabubuting epekto ng Unang Yugto ng

Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano rin ang masasamang epekto?
2. Sino ang higit na nakinabang sa Unang yugto ng Imperyalismo at
kolonyalismo? Patunayan.
3. Pabor ka ba na muling mapasailalim sa mga mananakop ang ating
bansa kung ang layunin ay mapaunlad ito? Bakit?

Gawain 8. Ikaw at Ako, Lahat Tayo!

DRAFT
Panuto
1. Sa gawaing ito, ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa
Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal.
Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto.
2.Hatiin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat. Bigyan sila ng paksang
gagamitin sa pag-uulat. Magagamit ng mga pangkat ang tinukoy na pamaraan
ng pag-uulat sa ibaba.

April 1, 2014
Pangkat 1: Rebolusyong Siyentipiko (Powerpoint presentation)
Pangkat 2: Enlightenment (Simulation)
Pangkat 3: Rebolusyong Industriyal (Panel Discussion)

Kung marunong mag-computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang

gumawa ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang
pag-uulat.
3.Pag-uulat, ipasulat ang mahahalagang Impormasyonsa kasunod na
talahanayan. hinggil sa aralin. Magsagawa rin ng talakayan sa tulong ng
pamprosesong mga tanong.

DAHILAN KAGANAPAN EPEKTO/

KINALABASAN

Rebolusyong Siyentipiko

178
 Enlightenment

Rebolusyong Industriyal

EPEKTO SA PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

DRAFT
Pamprosesong tanong

April 1, 2014
1. Ano-ano ang dahilan ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at
Industriyal?
2. Sino-sino ang mga indibidwal na nanguna sa bawat panahon?
3. Ano-ano ang naging epekto ng bawat panahon sa paglawak
ng kapangyarihan ng Europe?
4. Bakit naganap ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain?
5. Bakit dapat pahalagahan ng mundo ang naiambag ng mga
Rebolusyong ito sa kasalukuyang panahon?
2. Maaari pa kayang magkaroon ng mga ganitong rebolusyon
ngayon?
3. Sa iyong pananaw, anong rebolusyon ang maaaring maganap
sa kasalukuyan na may malaki ring maitutulong sa pang-araw-araw
na pamumuhay?

Gawain 9. May Ginawa Ako! Ikaw?

Panuto: Sa tulong ng mga kaalamang nakuha sa mula pag-uulat at mga

tekstong nabasa, isusulat ng mga mag-aaral ang mahahalagang impormasyon
sa kasunod na talahanayan. Sundan ang halimbawa upang masagot sa gawaing
ito. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong para sa mas malinaw na pag-
unawa sa aralin.

179
PERSONALIDAD LARAWAN LARANGAN KONTRIBUSYON

Halimbawa:
Galileo Galilei Astronomiya Teleskopyo

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Sino-sino ang mga personalidad na inyong itinala?

2. Ano-ano ang naging kontribusyon nila sa kanilang larangan?
3. Paano nakatulong ang kanilang kontribusyon sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
4. Sa kasalukuyang panahon, paano tayo natutulungan ng mga
kontribusyon nila?
5. Bilang isang mag-aaral, paano mo mabibigyang-halaga ang kanilang
naging kontribusyon?

180
Gawain 10. Mag-survey Tayo!

Ang gawaing ito ay susukat sa lalim ng pag-unawa ng mga mag-aaral sa

isinagawang talakayan.

Panuto: Pasagutan ang isang survey form na naglalaman ng mahahalagang

konseptong dapat naunawaan sa aralin. Pagkatapos ay likumin ang iskor ng
mga mag-aaral upang matukoy kung kailangan pang balikan ang paksa o maaari
nang magpatuloy sa susunod na aralin. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging
tapat sa pagsagot ng gawaing ito.

Eskala 3 - Lubos na Naunawaan

2 - Naunawaan
1 - Di - naunawaan

Pamantayan 3 2 1

DRAFT
1. Sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko, naipaliwanag ang kaibahan ng
likas na agham at karunungang pangkulto.
2. Ang kabuluhan ng Rebolusyong Siyentipiko at Enlightenment ay
makikita sa paglalagay ng tao ng kaniyang kapalaran sa sariling mga
kamay sa pamamagitan ng paggamit ng katuwiran.
3. Mahalagang ambag ni Sir Francis Bacon sa siyentipikong pag-aaral ang

April 1, 2014
inductive method.
4. Ipinakilala ni Nicolas Copernicus ang heliocentric view.
5. Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain.
6. Napagyaman ang mga kaisipan sa edukasyon noong panahon ng
Enlightenment.
7. Ang mabilis na paglaki ng populasyon ay isa sa mga epekto ng
Rebolusyong Industriyal.
8. Sa Panahon ng Enlightenment, isinulong ang pantay na karapatan ng
kalalakihan at kababaihan at ang karapatan ng kababaihang lumahok sa
pamahalaan.
9. Ang Rebolusyong Amerikano ang nagtatag ng batayan ng demokrasyang
tinatamasa ng karamihang bansa sa daigdig hanggang sa kasalukuyan.
10. Ang rebolusyon sa Latin-America ay instrumento sa pagpapalaya ng
mga kolonya mula sa puwersang Kanluranin.

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Alin sa mga pahayag o kaisipan ang hindi mo naunawaan?
2. Ano ang naramdaman mo habang sinasagot ang survey?
3. Paano nakatulong ang survey na ito sa iyong pag-unawa ng aralin?

181
Gawain: DATA RETRIEVAL CHART

Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na may katanungan at hindi pa

lubos na naunawaan ang aralin.
Panuto: Ipasulat ang hinihinging impormasyon ng Data Retrieval Chart.
Pasagutan din ang mga tanong sa pagproseso ng aralin.

EPEKTO SA
PANGYAYARI AMBAG SA PAGLAWAK NG
KABIHASNAN KAPANGYARIHAN NG
EUROPE

Rebolusyong Siyentipiko

DRAFT
Enlightenment

Rebolusyong Industriyal

April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang ambag ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment,

at Rebolusyong Industriyal sa kabihasnan ng daigdig?
2. Paano nakatulong ang mga ambag na ito sa paglawak ng
kapangyarihan ng Europe?
3. Paano nakatulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga
pamanang ito? Magbigay ng halimbawa.

Gawain 11. I-collage mo Ako!

Ang gawaing ito ay paghahanda sa isasagawang culminating activity sa

huling bahagi ng Modyul.

Panuto:
1. Hatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat.
2. Batay sa mga kaalamang natutunan sa nakalipas na mga gawain,
lilikha sila ng isang collage na maglalaman ng mga naging kontribusyon o
pamana ng mga naganap na Rebolusyon (Rebolusyong Siyentipiko,
Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal).
3. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa gawaing ito,
Tiyaking ang bawat miyembro ng pangkat ay makikiisa sa gawaing ito.

182
4. Ibahagi sa klase ang nabuong collage. Sagutin rin ang mga pamprosesong
tanong bilang gabay sa pag-unawa ng gawaing ito.
Gamitin ang rubric na ito sa pagtaya ng katatapos na Gawain.

CRITERIA NAPAKAGALING MAGALING MAY RATING

3 2 KAKULANGAN
1

Ang nabuong collage Ang nabuong Ang nabuong collage

IMPORMATIBO/ ay nakapagbibigay ng collage ay ay kulang sa
PRAKTIKALIDAD kumpleto, wasto at nakapagbibigay ng impormasyon
napakahalagang wastong tungkol sa tungkol sa
impormasyon tungkol impormasyon naging kontribusyon
sa naging kontribusyon tungkol sa naging o pamana ng mga
o pamana ng mga kontribusyon o naganap na
naganap na rebolusyon. pamana ng mga rebolusyon.
naganap na
rebolusyon.
Lubhang malikhain ang Tama lamang ang Nagpapakita ng
MALIKHAIN pagkakadisenyo ng pagkamalikhain ng limitadong antas ng
collage tungkol sa disenyo ng collage pagkamalikhain ang

DRAFT
naging kontribusyon o tungkol sa naging pagkakadisenyo ng
pamana ng mga kontribusyon o collage tungkol sa
naganap na rebolusyon. pamana ng mga naging kontribusyon
naganap na o pamana ng mga
rebolusyon. naganap na
rebolusyon
Ang collage ay Ang collage ay Ang collage ay

April 1, 2014
KATOTOHANAN nagpapakita ng nagpapakita ng nagpapakita ng
napakamakatotohanang sapat ng iilang
pangyayari tungkol sa makatotohanang makatotohanang
naging kontribusyon o pangyayari tungkol pangyayari tungkol
pamana ng mga sa naging sa naging
naganap na rebolusyon. kontribusyon o kontribusyon o
pamana ng mga pamana ng mga
naganap na naganap na
rebolusyon. rebolusyon.

Pamprosesong tanong
Sagutin ang mga sumusunod:
1. Ano ang napuna mo sa ginawang collage?
2. Paano ipinakita sa collage ang naitulong sa kabihasnan ng mga
Rebolusyong naganap sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe?
3. Sa pang-araw-araw mong pamumuhay, paano nakakatulong
ang mga pamana ng mga nabanggit na Rebolusyon?

Gawain 12. Huwag Mo Akong Sakupin!

Panuto:
1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa
Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Pasagutan din sa kanila
ang mga tanong kaugnay ng teksto.

183
Gawain 13. Punuan mo ako!

Panuto:Pagkatapos basahin at unawain ang teksto, ipasulat sa mga mag-aaral

ang hinihinging impormasyon ng Data Chart. Ibahagi sa klase ang natapos na
gawain. Magbigay din ng reaksiyon sa mga ibinigay na kasagutan. Pagkatapos
ay sagutan ang mga pamprosesong tanong.

IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT KOLONISASYON

DAHILAN URI NG MGA LAWAK NG KOLONYA

TERITORYONG NG MGA MANANAKOP
ITINATAG

DRAFT
April 1, 2014
Reaksiyon...

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang dahilan ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at

Kolonyalismo?
2. Bakit naging madali sa mga Kanluranin ang pagsakop ng mga
bansa?
3. Alin sa mga mananakop ang pinakamahusay mamahala?
Patunayan.
4. Paano napasama ang United States sa pananakop ng mga bansa?
5. Paano naapektuhan ng pananakop ang pag-unlad ng mga dating

184
 kolonya?
6. Sa kasalukuyan, nararanasan pa rin ba sa Pilipinas ang epekto ng
pananakop? Patunayan.
7. Anong mga alaala o karanasan ang naibahagi ng mga ninuno mo na
nakaranas ng pananakop? Ibahagi ito sa klase.

Gawain 14. Talahanayan ng Pananakop

Panuto: Pasagutan sa mga mag-aaral ang talahanayan ng pananakop. Sundan

ang halimbawa para sa maayos na pagsagot sa gawain. Sagutin din ang
pamprosesong mga tanong para sa gawaing ito.

BANSANG BANSANG BUNGA NG PANANAKOP

NANAKOP SINAKOP Sa bansang nanakop Sa bansang sinakop
Halimbawa:
Great Britain India Napakinabangan ang mga Nabago ang maraming
hilaw na materyales ng aspeto ng kultura at
India. tradisyon ng India.

DRAFT
Pamprosesong tanong

April 1, 2014
1. Sino ang higit na nakinabang sa Ikalawang yugto ng Imperyalismo
at Kolonisasyon: ang mga bansang nanakop o ang mga bansang
nasakop? Pangatuwiranan.
2. Nakaapekto ba sa ugnayan ng mga bansang nanakop at sinakop
ang mga kaganapan sa panahong pagsakop sa kasalukuyang ugnayan
nila?
3. Sa kasalukuyang panahon, makabubuti pa ba sa mga bansa ang
pananakop? Bakit?

Pandagdag na Gawain:
Upang mapalalim pa ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa mga layunin ng
pananakop sa ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, pasulatin sila ng
isang sanaysay na maglalaman ng kanilang pagkaunawa at saloobin batay sa
paniniwalang manifest destiny at white man’s burden.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ibig sabihin ng manifest destiny at white man’s burden?
2. Katanggap-tanggap ba ang layuning ito ng mga Kanluranin sa pananakop?
Bakit?
3. Sa panahon ngayon, paano ka makatutulong sa pakikilaban sa
diskriminasyon?
4. Bilang mag-aaral, ano ang maipapayo mo sa mga kamag-aral na
nambubully at nabubully? Paano ka makatutulong sa kanila upang maging
patas sa lahat ng pagkakataon?
185
Gawain 15. Timbangin Mo!

Panuto:
1. Gumawa ng sariling eskala na katulad ng nasa ibaba.
2. Gamit ang eskala, ipatala sa mga mag-aaral ang mga epekto ng pananakop.
3. Ipatukoy kung saan kumiling ang nabuong eskala: sa mabuti ba o sa
masama? Hingan ng reaksiyon ang mga mag-
aaral sa kinahinatnan ng gawain.
4. Pagawin din sila ng kongklusyon tungkol sa kabuuang epekto ng Ikalawang
Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon.
5. Sagutin din ang mga Pamprosesong tanong para sa gawaing ito.

DRAFT
April 1, 2014 IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT
KOLONISASYON

Kongklusyon:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Pamprosesong tanong

1. Alin ang nakitang mas maraming epekto ng pananakop: mabuti ba o

masama? Bakit kaya?
2. Kung ikaw ang tatanungin, mabuti ba o masama ang naging epekto ng
Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Patunayan.

186
Gawain 16. Bahagdan ng Aking Pag-unlad

Panuto: Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Concept Map na

sinagutan nila sa unang bahagi ng aralin. Sasagutin sa pagkakataong ito ang
bahaging “mga natutuhan” at “halaga ng natutuhan sa kasalukuyan”.

PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

AKING ALAM NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN

DRAFT HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN

April 1, 2014
Maaari nang magpatuloy sa kasunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga
mag- aaral sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.

PAGNILAYAN / UNAWAIN

Palalawakin at pagtitibayin ngayon ng guro ang nabuong pag-unawa at

pagsusuri tungkol sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe at sa bahaging
ginampanan nito patungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay ng guro sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang
maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.

187
 Gawain 17. Manifest Destiny!
Isa sa nagpalawak ng kapangyarihan ng Europe ang eksplorasyon at
kolonisasyon o pananakop ng mga Kanluranin sa iba’t ibang panig ng daigdig,
kabilang an gating bansa. Tunay nga bang nakalaya na ang lahat ng mga
bansang nasakop? Pantay na nga ba ang pagtingin sa lahat, anuman ang kulay
ng kanilang balat?

Panuto: Sa bahaging ito, ipabasa at ipasuri ang bahagi ng paliwanag ni Former

U.S. President William Mckinley tungkol sa manifest destiny. Pagkatapos ay
ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang reaksyon at saloobin sa nilalaman ng
paliwanag ni Mckinley. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong sa
pagpapalalim ng aralin.

Manifest Destiny, Continued: McKinley Defends U.S.

Expansionism
Hold a moment longer! Not quite yet, gentlemen! Before you go, I would like to say just a word
about the Philippine business. I have been criticized a good deal about the Philippines, but don’t

DRAFT
deserve it. The truth is I didn’t want the Philippines, and when they came to us as a gift from
the gods, I did not know what to do with them. When the Spanish War broke out, Dewey was in
Hongkong, I ordered him to go to Manila and to capture or destroy the Spanish fleet, and he
had to; because, if defeated, he had no place to refit on that side of the globe, and if the Dons
were victorious they would likely cross the Pacific and ravage our Oregon and California
coasts. And so he had to destroy the Spanish fleet, and did it! But that was as far as I thought

April 1, 2014
then.

When I next realized that the Philippines had dropped into our laps, I confess I did not know
what to do with them. I sought counsel from all sides—Democrats as well as Republicans—but
got little help. I thought first we would take only Manila; then Luzon; then other islands
perhaps also. I walked the floor of the White House night after night until midnight; and I am
not ashamed to tell you, gentlemen, that I went down on my knees and prayed to Almighty God
for light and guidance more than one night. And one late night it came to me this way—I don’t
know how it was, but it came: (1) That we could not give them back to Spain—that would be
cowardly and dishonorable; (2) that we could not turn them over to France and Germany—our
commercial rivals in the Orient—that would be bad business and discreditable; (3) that we
could not leave them to themselves—they were unfit for self-government—and they would
soon have anarchy and misrule over there, worse than Spain’s was; and (4) that there was
nothing left for us to do but to take them all, and to educate the Filipinos, and uplift and civilize
and Christianize them, and by God’s grace do the very best we could for them, as our fellow-
men for whom Christ also died. And then I went to bed, and went to sleep, and slept soundly,
and the next morning I sent for the chief engineer of the War Department (our map-maker), and
I told him to put the Philippines on the map of the United States (pointing to a large map on the
wall of his office), and there they are, and there they will stay while I am President!

Source: General James Rusling, “Interview with President William McKinley,” The Christian
Advocate 22 January 1903, 17. Reprinted in Daniel Schirmer and Stephen Rosskamm Shalom,
eds., The Philippines Reader (Boston: South End Press, 1987), 22–23.

http://historymatters.gmu.edu/d/5575/
188
 Reaksyon at Saloobin :
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

DRAFT
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

April 1, 2014
_________

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga tanong.
1. Ano ang nararamdaman mo habang binabasa mo ang paliwanag ni
Pres. William Mckinley tungkol sa pagsakop na amerika sa ating
bansa? Bakit?
2. Katanggap-tanggap ba ang paliwanag ni Pres. Mckinley kung bakit
nito sinakop ang Pilipinas? Bakit?
3. Nakabuti ba sa ating bansa ang pagsakop ng mga
Amerikano? Pangatwiranan.
4. Sa kasalukuyang panahon, nararanasan pa rin ba ang impluwensiya
ng mga Amerikano sa ating bansa? Patunayan.
5. Sa panahong ito, paano ka makatutulong upang ipakita sa
mundo na ang Pilipinas ay bansang may kakayahang pamahalaan
at paunlarin ang sarili?

189
Gawain 18. Salamat sa Iyo!
Ipagawa sa mga mag-aaral ang mga sumusunod:
Panuto:
1. Balikan ang naging mga pamana ng mga Rebolusyong naganap sa
Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe. Gayundin, pagnilayan ito: “Alin sa
mga pamanang ito ang iyong nakita at nagamit na?”
2. Lumikha ka ng isang liham pasasalamat para sa mga natuloy na pamana.
3. Makipagpalitan ng liham sa mga kamag-aral at hingan sila ng reaksiyon
tungkol sa iyong ginawang sulat. Mas maraming makababasa ng iyong sulat,
mas mabuti. Kung maaari mong i-post ang sulat sa isang social media ay
gawin ito upang mabasa ng iba at mabigyan din nila ng importansya ang
mahahalagang pamana ng mga pangyayaring naganap sa panahong tinalakay
sa aralin.

________________________________________________
________________________________________________

DRAFT
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________

April 1, 2014
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________

190
Pamprosesong tanong
Ipasagot ito:
1. Ano ang nararamdaman mo habang ginagawa mo ang sulat-
pasasalamat? Habang binabasa ito ng iyong kamag-aral at ng iba?
3. Bilang isa sa mga nakikinabang sa mga pamanang tinukoy, paano mo
pa mabibigyang-halaga ang mga ito sa kasalukuyan?
3. Kung mabibigyan ka ng pagkakataon, anong bagay ang ibig mong
maipamana sa susunod na henerasyon ng mga Pilipino? Bakit?

Gawain 19. Aking Repleksiyon!

Panuto: Sa puntong ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling repleksiyon na

maglalaman ng kanilang naramdaman at naranasan sa pagsagot sa mga gawain
ng aralin. Ipatala ang mahahalagang bagay na kanilang natutunan at kung paano
ito tulong sa pagpapabuti ng kanilang sarili. Ipasulat din ang mga bagay na nais
nilang baguhin o paunlarin sa kanilang sarili tungo sa pagiging produktibo at
responsableng indibidwal.

DRAFT __________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________

April 1, 2014
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
_________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
___________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
______________________________

191
 Binigyang-diin sa Aralin 2 ang mga pangyayari na nagbunsod sa
paglawak ng kapangyarihan ng Europe: ang Una at Ikalawang yugto ng
Imperyalismo at Kolonisasyon, Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal,
gayundin ang Enlightenment ang mga nagsilbing batayan ng pag-usbong
ng mga bagong kamalayan at nasyonalismo sa Europe na tatalakayin sa
kasunod na aralin.

Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng kasunod na aralin: ang

Pagkamulat.

DRAFT
April 1, 2014

192
 ARALIN 3: PAGKAMULAT: KAUGNAYAN NG REBOLUSYONG
PANGKAISIPAN SA REBOLUSYONG PRANSES AT AMERIKANO

ALAMIN:

Sa araling ito, sisikapin ng guro na maipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan

ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pulitikal. Pauunlarin niya ang kaalaman
ng mga mag-aaral sa tulong ng mga inihandang Gawain.

Gawain 1. Makinig, Mag-Isip, Magpahayag (3Ms)

Iparinig sa mga mag-aaral ang awiting Tatsulok. Isulat ang lyrics sa

cartolina o manila paper upang makasabay sila sa awitin. Maaaring ipakinig ito

DRAFT
ng dalawang beses, depende sa pangangailangan ng mga mag-aaral.
Pagkatapos ay ipasuri ang awit, gamit ang pamprosesong mga tanong.

April TATSULOK
1, 2014

Hangga't marami ang lugmok sa

kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa
mayaman
193
Habang may tatsulok at sila ang
nasa tuktok
Di matatapos itong gulo
Totoy, bilisan mo, bilisan mo ang takbo
Ilagan ang mga bombang nakatutok sa ulo mo
Totoy, tumalon ka, dumapa kung kailangan
At baka tamaan pa ng mga balang ligaw
Totoy makinig ka, wag kang magpagabi
Baka mapagkamalan ka't humandusay diyan sa tabi
Totoy, alam mo ba kung ano ang puno't dulo
Ng di matapos-tapos na kaguluhang ito

Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban

Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman

Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok

Di matatapos itong gulo

Iligtas ang hininga ng kay raming mga tao

At ang dating munting bukid, ngayo'y sementeryo

DRAFT
Totoy, kumilos ka, baliktarin ang tatsulok
Tulad ng dukha, nailagay mo sa tuktok

Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban

Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman

April 1, 2014
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok
Di matatapos itong gulo

Hindi pulat dilaw tunay na magkalaban

Ang kulay at tatak ay di syang dahilan
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa mayaman

Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok

Di matatapos itong gulo

Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok

Di matatapos itong gulo.......

Di matatapos itong gulo.....

194
 Ipabasa ito:

Alam mo bang ang awiting Tatsulok ay orihinal

na awitin ng bandang Buklod bilang reaksiyon sa
polisiyang militarisasyon ng dating Pang. Corazon
Aquino? Layon ng administrasyong Aquino na
supilin ang armed revolutionary movement. Ang
militarisasyong ito ay nagdulot ng kapahamakan
sa malaking bilang ng sibilyan. Muling binuhay ni
Bamboo ang awiting ito bilang paalaala sa di-
pantay na istrukturang panlipunan ng bansa.

DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong tanong

1. Ano ang hinihiling ng sumulat ng awit?

2. Sino ang kinakausap sa awit?
3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?
4. Bakit kaya nais ng sumulat na baliktarin ang tatsulok?
5. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit?
6. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito sa araling tungkol sa
rebolusyon? Ipaliwanag ang sagot.
7. Ano ang kaugnayan ng awiting ito sa kasalukuyang karanasan
ng maraming Pilipino?

195
Paalala:

Talakayin sa mga mag-aaral ang kaligirang pangkasaysayan (historical

background) ng awit.

Bigyang- diin na ang konsepto ng rebolusyon sa awiting ito ay naiiba sa

rebolusyong tatalakayin sa aralin.

Upang matukoy ang mga dating kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa,

pasagutan ang Hagdan ng Karunungan. Sabihin sa mga mag-aaral na walang
ituturing na maling sagot ngunit dapat ding seryosohin ang gawain.

Gawain 2. Hagdan ng Karunungan…

Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging initial ang iyong

DRAFT
nalalaman tungkol sa tanong.

Ano ang kaugnayan ng

April 1, 2014
Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

FINAL

REFINED
D

INITIAL

196
 Sa pagsasagawa ng kasunod na gawain, makagagamit ng powerpoint presentation
upang higit na makita ng mga mag-aaral ang larawang ipasusuri. Tandaang walang
ituturing na maling sagot sa gawaing ito. Hayaan ang mga mag-aaral na malayang
magpahayag ang kanilang saloobin tungkol sa gawain. Gamitin ang pamprosesong mga
tanong sa pagsusuri ng larawan.

Gawain 3. Hula-rawan

Panuto: Ipasuri ang kasunod na larawan. Pabigyang- pansin ang mga

simbolong makikita sa larawan upang higit na maunawaan ang mensaheng
ipinahihiwatig nito.

DRAFT
April 1, 2014

197
 Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang ipinakikita ng larawan?
2. Sino-sino ang taong makikita sa larawan?
3. Mayroon bang pagkakahati o pagkakapangkat ang mga taong
ito?
4. Sino ang kinakatawan ng mga sundalo?
5. Sino naman ang kinakatawan ng taumbayan?
6. Ano ang mensaheng nais ipabatid ng larawan?
7. Mayroon ka bang naranasan, nakita o nasaksihang sitwasyon
katulad ng nasa larawan? Ikuwento ito sa klase.
8. Sa iyong pananaw, positibo ba ang mensaheng ipinakikita ng
larawan? Pangatuwiranan.

Paalala:

Maaaring magbigay ng trivia na may kinalaman sa Gawain 3.

DRAFT
Hayaan ding magtanong ang mga mag-aaral tungkol sa gawain.

Babalikan ang katanungan sa huling bahagi ng Paunlarin.

PAUNLARIN

April 1, 2014
Ang bahaging ito, pauunlarin ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksa. Itutuwid ditto ang mga maling pananaw at ideya ng mga mag-aaral tungkol sa
aralin. Ang naging sagot at nabuong mahahalagang tanong sa unang bahagi ng
Modyul ay babalikan upang maituwid ang maling pag-unawa ng mga mag-aaral.

Ipabasa ang teksto tungkol sa Ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan at

Rebolusyong Pampolitikal. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral sa
pagbasa ng teksto upang lubusan nilang maunawaan ito. Mas makabubuting
ibigay ang teksto bilang advance reading upang magamit nang husto ang
nakalaang oras sa talakayan at pagpapalalim ng kaalaman.

Pagkatapos mabasa at maunawaan ang teksto, ipagawa ang kasunod na

gawaing pang-indibidwal.

198
Gawain 4. Tala-hanayan (3-2-1 CHART)

Punan ng kaukulang impormasyon ang tsart, batay sa binasang teksto.

.

MGA BAGAY NA AKING 

NALAMAN


3
MGA INTERESANTENG IDEYA


2
MGA TANONG NA NAIS


MASAGOT 

DRAFT


1 

April 1, 2014
Magsagawa ng malayang talakayan upang higit na maunawaan ng mga mag-
aaral ang paksa. Gamitin ang kasunod na mga pamprrosesong tanong. Bukod
sa mga tanong na ito mayroon ding mga katanungang makikita sa teksto na
makatutulong sa pag-unawa ng mga mag-aaral.

Pamprosesong tanong

1. Ano-anong pangkaisipang politikal, ekonomikal, medikal at pilosopikal ang

sumibol at kumalat sa malaking bahagi ng Europe?
2. Paano nito binago ng mga kaisipang ito ang pagtingin ng mga Europeo sa
kanilang pinuno at pamahalaan?
3. Naging makatuwiran kaya ang mga kaisipang ipinahayag ng mga
Philosophes? Pangatuwiranan.
4. Paano binago ng Rebolusyong Pangkaisipan ang pagtingin ng marami sa
sumusunod?
a. relihiyon
b. pamahalaan
c. ekonomiya
d. kalayaan

Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15

199
Mga Mungkahing Babasahin:
Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 228-230)
Kasaysayan ng Daigdig ni Mateo et al (pp 262-266)

Paalala: Malayang makapagdaragdag ng mga gawaing higit na magpapayaman

sa kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa.

Bilang advance reading, ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto

tungkol sa Rebolusyong Amerikano o kaya’y ipabasa ito kasama ang guro
na gagabay sa mga mag-aaral. Maaari ring magbigay ng katanungan ang
mag-aaral tungkol sa binasang teksto. Pagkatapos nito’y ipagawa sa
kanila ang kasunod na gawain.

Hatiin ang klase sa lima hanggang anim na pangkat. Papiliin ng

lider ang bawat pangkat at bigyan sila ng sapat na panahon upang
matapos ang gawain.

DRAFT
Gawain 5. Pulong-Isip

PANUTO: Pangkatang Gawain. Ipasagot sa mga miyembro ng bawat pangkat,

April 1, 2014
ang katanungan sa learning center na mapapatakda sa kanila.

LEARNING LEARNING
CENTER I CENTER II

Ano-anong Paano isinagawa

dahilan ang ng mga
nagtulak sa mga Amerikano ang
Amerikanong tahasang paghingi
humingi ng ng kalayaan?
kalayaan mula sa
Gran Britanya?

LEARNING LEARNING
CENTER III CENTER IV

Paano
nakaapekto ang Ano ang
pagtulong ng kinalabasan ng
Pransya sa mga Rebolusyong
Amerikano sa Amerikano?
pagtamasa nito
ng kalayaan?

200
 Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang masagot at
makapag-ulat tungkol sa napatakdang katanungan. Pagkatapos ng pag-
uulat, suriin ang aralin gamit ang sumusunod na mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong tanong

1. Ano-ano ang mga pangyayaring nagbunsod sa Rebolusyong Amerikano?

2. Ano ang naging epekto ng labis na pagbubuwis ng Great Britain sa
kamalayan ng mga Amerikano?
3. Paano hinarap ng mga Amerikano ang malakas na puwersang militar ng
Great Britain?
4. Paano binago ng tagumpay ng mga Amerikano ang tingin ng daigdig sa
Great Britain? Sa United States? Pangatuwiranan.
5. Maihahambing ba ang karanasang ito nang lumaban ang mga Pilipino
mula sa mga mananakop para sa kalayaan? Pangatuwiranan.

DRAFT
PAANO KUNG…

may mag-aaral na hindi nakasunod sa gawain? Maaaring ipagawa ang

‘Saan ako Nagkamali’ bilang reinforcement activity kung saan ang mga mag-
aaral na hindi nakasunod ay magbibigay sa guro ng impormasyon tungkol sa
bahaging nahirapan sila sa pagsagot. Maaari rin silang magtanong tungkol sa

April 1, 2014
paksa.

Mungkahing Gawain:

Kung may pagkakataon, ipanood sa klase ang pelikulang The Patriot. Talakayin
ang mensahe nito pagkatapos.

Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15

Mga Mungkahing Babasahin:

Kasaysayan ng Daigdig (Mateo et al.) pp 262-266

Kasaysayan ng Daigdig (Vivar et al.) pp 228-230

201
 Bago talakayin ang aralin tungkol sa Rebolusyong Pranses, bigyan
ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na basahin ang teksto tungkol
sa paksa. Upang malaman ang pagkaunawa ng mga mag-aaral, hikayatin
silang gawin ang dayagram ng Pag-unawa.

Sa pagsasagawa ng nasabing gawain, papiliin ang mga mag-aaral

ng kanilang kapareha.

Nasa pasiya ng guro ang oras na gugugulin sa gawaing ito.

Bigyang-pansin
Gawain ang pagpapalitan
6. Dayagram ng Pag-unawang ideya ng mga mag-aaral. Tiyaking
hindi lamang sa iisang mag-aaral magmumula ang lahat ng kasagutan.
PANUTO: Gawaing Dyad

Gamit ang kasunod na dayagram, ipatukoy ang hinihinging mga

impormasyon ayon sa pagkaunawa ng mga mag-aaral

REBOLUSYONG REBOLUSYONG

DRAFT
AMERIKANO PRANSES

April 1, 2014
PAANO NAGKAKATULAD?

202
 PAANO NAGKAKAIBA?

REBOLUSYONG ASPETO REBOLUSYONG

AMERIKANO PRANSES

MGA DAHILAN

MGA SANGKOT NA
AKTOR

DALOY NG
PANGYAYARI

BUNGA O
IMPLIKASYON

DRAFT
SALOOBIN TUNGKOL
SA PANGYAYARI

April 1, 2014
Iproseso ang gawain gamit ang sumusunod na katanungan.

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang sumusunod ng mga tanong:

1. Paano nakaapekto ang kalagayang panlipunan ng karamihang

mamamayang Pranses sa pagsibol ng rebolusyon?
2. Ano ang sinisimbolo ng pagbagsak ng Bastille sa pamahalaang
monarkiya?
3. Naging makatuwiran ba ang paghiling ng mga Pranses sa pagbabago ng
lipunan? Pangatwiranan.
4. Paano namuhay ang mga Pranses sa panahong rebolusyunaryo?
5. Bakit hindi napigil ng puwersang monarkal ang rebolusyong Pranses?
6. Paano kumalat ang kaisipang liberal sa kabuuan ng Europa?
7. Paano binago ng Rebolusyong Pranses ang heograpiyang politikal ng
Europa?
8. May pagkakatulad ba ang karanasan ng mga ordinaryong Pranses sa mga
ordinaryong Pilipino, partikular sa mataas na buwis? Pangatuwiranan.

203
 Mungkahing Gawain:

Ipanood sa mga mag-aaral ang pelikulang Les Miserables. Gabayan sila sa

kanilang panonood ng nasabing pelikula upang higit nilang maunawaan at
mapakinabangan ang mga kaisipang nakapaloob dito.

Karagdagang Impormasiyon:

Ang pelikulang Les Miserables ay batay sa tinatawag na Glorious

Revolution na naganap sa England nang koronahan si Mary at William of Orange
ng Dutch Republic. Sila ang pinili ng parliament ng England dahil sa takot na maulit
ang isang absolutong pamumuno sa ilalim ni King James II.
Malinaw na ipinakita sa pelikula ang mga ideyang maituturing na
rebolusyonaryo sa panahong iyon. Ilan sa mga kaisipang ito ang pagkakapantay-
pantay ng mga mamamayan at ang kalayaan sa pamamahayag.

DRAFT
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15

Mungkahing Babasahin:

April 1, 2014
A History of the World by Marvin Perry, pp.442-452 (Revised Edition)

Higit na palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa

Rebolusyong Pranses particular sa ginampanan ni Napoleon Bonaparte.
Ipabasa sa kanila ang teksto tungkol sa Napoleonic Wars.
Pagkatapos mabasa ang teksto, subukin ang kaalaman ng mga mag-
aaral sa pagsasagawa ng Time Review. Gamitin ang Timeline Rubric sa
pagmamarka.
Iproseso ang paksa gamit ang mga pamatnubay na tanong.

204
Gawain 7. Time Review (TIMELINE PLOTTING)

Panuto:
1. Pabuuin ng timeline ang mga mag-aaral tungkol sa mahahalagang
pangyayaring naganap sa Rebolusyong Pranses, kasama ang
digmaang Napoleonic.
2. Ipatala ang mga mahahalagang pangyayaring nagging sanhi ng
pag-usbong ng Rebolusyong Pranses, pati na ang pagtatapos nito.
3. Maaaring magpalagay ng mga personalidad upang higit na maging
malinaw ang timeline.
4. Ipabasa ang ginawang timeline sa harap ng klase at maitanong
tungkol sa kanilang saloobin tungkol dito.
5. Ipagamit ang kasunod na rubric bilang batayan ng pagmamarka sa
ginawang timeline.

DRAFT
April 1, 2014
TIMELINE RUBRIC

Kategorya/ Pinakatama MedyoTama May kalabuan Malabo

Pamantayan 4 3 2 1
Pamagat Epektibo, Epektibo at Medyo Walang
nakatatawag- madaling mahirap pamagat at hindi
pansin at maunawaan maunawaan halos
madaling maunawaan
maunawaan
Petsa Kumpleto ang May kulang na May kulang na Halos lahat ng
petsa ng mga 1-2 petsa ng 3-5 petsa sa mga pangyayari
pangyayari. mga mga ay hindi tiyak
Tiyak at pangyayari, pangyayari.
tumpak ang May 2-3 mali Mahigit sa
lahat ng sa mga lima ang hindi
pangyayari pangyayari tiyak ang
petsa

205
 Estilo at Sumasakop sa Sumasakop sa Sumasakop sa Dalawa lamang
Organisasyon lahat ng lahat ng
lahat ng ang nasasakop
mahahalagang mahahalagang mahahalagang ng
panahon,tama panahon, may panahon, mahahalagang
at pare-pareho 2-3 petsa sa nagtataglay ng panahon, hindi
ang pagitan ng panahon na
5 pareho-pareho
bawat hindi kapareho
petsa/panahon ang pagitan ng
taon/petsa ang pagitan na di pare- mga
pareho ang petsa/panahon
pagitan
Nilalaman Nagtataglay Nagtataglay Nagtataglay Nagtataglay
ng 11-15 ng 8-10 ng 6-7 lamang ng 5
pangyayaring pangyayaring pangyayaring pangyayaring
kaugnay ng kaugnay ng kaugnay ng kaugnay ng
paksa paksa paksa paksa
Layunin Malinaw at Malinaw Hindi malinaw Walang ibingay
tiyak ngunit may na layunin
mga ideyang
di-tiyak

DRAFT
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang papel na ginampanan ni Napoleon Bonaparte sa pagkakaisa ng
mga bansa sa Europa?
2. Paano sinakop ni Bonaparte ang iba’t ibang bansa sa Europa?

April 1, 2014
3. Bakit ninais ng mga pinuno ng Europa na ibalik ang pamahalaang
monarkiya?
4. Paano isinagawa ang pagbabalik ng kapangyarihang monarkal sa
Pransya? Katulad ba ito ng dating monarkiya? Ipaliwanag.
5. Kung isa kang Pranses, papayag ka bang ibalik ang dating uri ng
pamahalaan? Bakit?

Ang huling bahagi ng araling ito ay tungkol sa Pag-usbong ng

nasyonalismo sa Europe at sa pagkalat nito sa iba’t ibang bahagi ng
daigdig. Interesante ang paksang ito sapagkat pinatutunayan nito na ang
nasyonalismo ay hindi lamang para sa rehiyon ng Europe kundi isa ring
pagpapahalagang unibersal.

Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paksang

ito. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong.

Upang matiyak ng guro kung may natandaan ang mga mag-aaral, ipagawa
ang kasunod na gawain.

206
Gawain 8. Maalaala Mo Kaya?

Panuto: Tukuyin ang konsepto, personalidad o pangyayaring tinutukoy sa bawat

bilang. Gawing gabay ang ibinigay na inisyal na letra.

S_______B______ 1. Ang tinaguriang “Tagapagpalaya ng Timog Amerika”.

C_______________2. Tawag sa mga ipinanganak sa Bagong Daigdig na may

lahing Europeo.

N_______________ 3. Tumutukoy sa digmaang ipinangalan sa isang heneral na

Pranses na naglayong magpakilala ng kaisipang
rebolusyunaryo sa kabuuan ng Europa

L_______________ 4. Haring iniluklok sa Pransya matapos magapi ang puwersa

ni Napoleon Bonaparte

M______R_______ 5. Ang pinakamabisa at aktibong miyembro ng

DRAFT
Committee of Public Safety na nagtanggol sa komite
laban sa mga nagtangkang buwagin ito

T______J_______ 6. Ang manananggol na sumulat ng Deklarasyon ng

Kalayaan ng Amerika

B______________ 7. Ang kulungang sumisimbolo sa kapangyarihang

April 1, 2014
monarkal ng Pransya

J_____S________ 8. Humalili kay Vladimir Lenin bilang pinuno ng USSR

P______________ 9. Naging lihim na tagasuporta ng mga rebeldeng

Amerikano laban sa mga British.

N____________ 10. Masidhing damdamin na nagtutulak sa isang tao na

ipinaglaban ang kaniyang kalayaan, karangalan at
karapatan.

Palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa sa

pamamagitan ng isang malayang talakayan gamit ang mga pamprosesong
tanong. Maaaring mag-isip ang guro ng mas epektibong mga katanungan na higit
na magpapaunlad sa mapanuring pag-iisip ng mga mag-aaral.

207
 Pamprosesong tanong

1. Paano nakaapekto ang Rebolusyong Intelektuwal sa pagsibol ng

damdaming nasyonalismo?
2. Ano ang ginampanan ng mga kaisipang radikal sa Rebolusyong Ruso?
3. Paano nakatulong ang wikang Latin at relihiyong Katolisismo sa pag-
usbong ng damdaming nasyonalismo sa Latin-America?
4. Naging madali ba ang pag-usbong ng damdaming nasyonalismo sa
Africa? Patunayan ang sagot.
5. Batay sa karanasan ng mga bansa sa iba’t ibang bahagi ng daigdig,
paano sumisibol ang damdaming nasyonalismo?
6. Ikaw, paano mo naipakikita ang iyong pagkamakabayan? Magbigay ng
halimbawa.

Pagyamanin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagsasagawa ng

kasunod na hamon. Pangkatin ang klase sa lima hanggang anim. Bigyan
ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang maisagawa nang maayos

DRAFT
ang gawain.

Pagkatapos nito’y ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang

‘produkto’. Huwag kalimutang iproseso ang aralin gamit ang mga
katanungang pamproseso.

April 1, 2014
Balikan ang kasagutan ng mga mag-aaral sa unang gawain at
muling iproseso ito, gamit ang katanungang matatagpuan sa ibaba.
Hayaan silang makita ang koneksiyon ng awiting Tatsulok sa paksang
rebolusyon at nasyonalismo.

Gawain 9. Who’s Who in the Revolution? Personality and History (GROUP

DYNAMICS)

Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod:

Panuto: Upang higit mong makilala ang mga personalidad na malaki ang
ginampanan sa Rebolusyong Politikal sa iba’t ibang bahagi ng daigdig,
hanapin ang sumusunod gamit ang internet.

Bukod sa larawan ay hanapin ang talambuhay ng mga personalidad na itinakda

sa inyong pangkat. Humanap ng kawili-wiling mga bahagi ng kanilang buhay na
maaaring ikuwento sa klase .

Bibigyan kayo ng pagkakataong iulat sa klase ang mga impormasyong nakalap .

Nasa ibaba ang mga personalidad na inyong hahanapin:

208
 Pangkat I- Patrick Henry
Thomas Jefferson

Pangkat II- Napoleon Bonaparte

Camille Desmoulins

Pangkat III- Vladimir Lenin

Josef Stalin

Pangkat IV- Simon Bolivar

Jose de San Martin

Rubric para sa Presentasyon

Natatangi Mahusay Medyo Hindi

Criteria (4 puntos) (3 puntos) Mahusay Mahusay
(2 puntos) (1 puntos)

DRAFT
Kaalaman sa
paksa
Kalidad ng mga
impormasyon o
ebidensiya
Kaalaman sa
kontekstong

April 1, 2014
pangkasaysayan
Estilo at
pamamaraan ng
presentasyon
Kabuuang
Marka

Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga tanong na ito:
1. Ibigay ang mga bagong impormasyong iyong nalaman sa gawaing
isinagawa?
2. Ano ang iyong naramdaman habang binabasa mo ang talambuhay
ng mga personalidad na sangkot sa rebolusyon?
3. Paano isinakatuparan ng mga taong ito ang mga radikal na ideya sa
kanilang bansa.
4. Sa iyong palagay lubusan bang naisakatuparan ng mga
personalidad na ito ang kanilang naisin? Pangatwiranan.
5. Kung ikaw ang nasa kanilang posisyon, gagawin mo din ba ang
kanilang ginawa? Bakit o bakit hindi?

209
 Balikan ang iyong mga sagot sa unang gawain tungkol sa pagsusuri ng
awit, subukin muling sagutan ang mga katanungan.

1. Ano ang hinihiling o hinihingi ng may-akda ng awit?

2. Sino ang kinakausap ng may-akda ng awit?
3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?Bakit kaya ninanais ng
may-akda na baliktarin ang tatsulok?
4. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit?
5. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito ukol sa aralin sa rebolusyon?
Ipaliwanag ang iyong ideya.

6. Ano ang pagkakatulad o pagkakaiba ng iyong kasagutan?

7. Higit bang naging malinaw ang kaugnayan ng awit sa aralin? Bakit?

Pinagkunan: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 234-241)

DRAFT
Pasagutan sa mga mag-aaral ang bahaging refined sa I-R-F Map.

April 1, 2014
Gawain 10. Hagdan Ng Karunungan…

Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging refined ang iyong
nalalaman tungkol sa tanong.

Ano ang kaugnayan ng

Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

FINAL

REFINED
D

INITIAL

210
 PAGNILAYAN / UNAWAIN

Mahalaga ang bahaging ito sa lubusan at malalim na pag-unawa ng mga

mag-aaral sa paksa. Ipagawa ang Gawain 8. Hayaang maranasan ng mga mag-
aaral na makinig sa isang ‘saksi at aktor ng kasaysayan’.

Isang panayam ang isasagawa ng mga mag-aaral sa bahaging ito. Nasa

kanila ang desisyon kung sila ay gagamit ng electronic gadgets sa pagkuha ng
impormasyon.

Iproseso ang gawain sa tulong ng kasunod na mga tanong.

Markahan ang mga mag-aaral gamit ang kasunod na rubric.

Gawain 11. Kuwentong May Kuwenta (Tanungin mo sila…)

DRAFT
Panuto:
Ibigay sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga panuto:

Kapanayamin ang isa o dalawang tao na nakilahok sa EDSA Revolution

noong 1986 (EDSA I). Maaaring ito ay iyong lolo o lola, magulang, tiyo o tiya,
guro, kapitbahay, malayong kamag-anak o kakilala.

April 1, 2014
Maaaring idokumento ang panayam gamit ang video camera o anumang
electronic gadget na makatutulong sa pagkuha ng impormasyon kaugnay ng
pangyayari.

Itanong sa kanila ang sumusunod na mga tanong na magiging gabay sa

pakikipanayam.

1. Ano po ang dahilan ng pagsama ninyo sa EDSA I?

2. Mayroon po bang pumilit sa inyo na sumama o ito ba’y kusang-
loob ninyong desisyon?
3. Ano po ang naging karanasan ninyo sa pagsama rito? Maaari po
bang ikuwento ninyo?
4. Nakuha po ba ang inyong ipinaglalaban (kung meron man) sa
pagsali sa EDSA ?
5. Kung bibigyan po kayo ng pagkakataon, uulitin po ba ang
ninyo ang pagsama dito? Ipaliwananag.

Ipakita sa klase ang iyong dokumentaryo o mga impormasyong nakalap.

Mamarkahan ka gamit ang kasunod na rubric.

* May kalayaan ang mga mag-aaral na indibidwal o pangkatang isagawa ang

gawaing ito.

211
 Rubric Para sa Presentasyon

Criteria Natatangi Mahusay Medyo Hindi

Mahusay Mahusay
4 puntos 3 puntos 2 puntos 1 puntos
Kaalaman sa
paksa
Kalidad ng mga
impormasyon o
ebidensiya
Kaalaman sa
kontekstong
pangkasaysayan
Estilo at
pamamaraan ng
presentasyon
Kabuuang
Marka

DRAFT
Pamprosesong tanong

1. Sino ang taong iyong nakapanayam tungkol sa itinakdang paksa?

2. Batay sa iyong nakalap na impormasyon, ano ang naging karanasan
ng iyong kinapanayam sa kaniyang pagsama sa EDSA I?

April 1, 2014
3. Naramdaman mo ba ang ‘katuwaan, kasiyahan o kalungkutan na
ipinakita ng iyong kinapanayam?
4. Ano ang iyong naramdaman habang nakikinig ka sa iyong
kinapanayam?
5. Ano ang iyong natutuhan mula sa kuwento kinapanayam?

Bilang pagtatapos ng gawain, ipagawa sa mga mag-aaral ang

Lesson Closure at Reflection Journal na magpapakita ng pagpapahalaga ng
mga mag-aaral sa araling tinalakay, partikular sa nasyonalismo.

212
Gawain 12. Lesson Closure : A Good Ending

Panuto: Punan ang lesson closure note. Tiyaking maging tapat sa pagsulat ng
hinihinging mga impormasyon.

LESSON CLOSURE

Sa araling Pagsibol ng Nasyonalismo…

Isa sa mahahalagang kaisipan ang…

Mahalaga ito sapagkat…

Isa pang mahalagang ideya ang…

DRAFT
Nararapat itong tandaan dahil…

Sa pangkabuuan…

Gawain 13. Pangako Sa’yo (Reflection Journal)

April 1, 2014
Ipagawa ito.

Pagkatapos ng lahat ng talakayan, hinihikayat kang magbigay ng

panata o pangako na isasabuhay mo ang pagiging mapagmahal sa bayan, o
ang prinsipyo ng nasyonalismo. Sa panatang iyon, masasagot ng mga ito:
 Paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sa iyong
pang-araw-araw na pamumuhay, bukod sa pagbili ng mga
produktong Pilipino?
 Paano mo mahihikayat ang iba na maging panata ang
pagsasabuhay ng prinsipyo ng nasyonalismo?

Upang makita ang pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa

paksa, muling pasagutan ang I-R-F Map.

213
Gawain 14. Hagdan ng Karunungan…

Panuto: Ipakumpleto ang kasunod na I-R-F Map. Isulat sa bahaging “final”

ang lahat ng iyong nalalaman tungkol sa tanong.

Ano ang kaugnayan ng

Rebolusyong Pangkaisipan
sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?

DRAFT
FINAL

REFINED
D

INITIAL

April 1, 2014
ILIPAT/ ISABUHAY

Ang bahaging Ilipat/Isabuhay ang huling bahagi ng modyul. Sa bahaging

ito, ililipat o isasabuhay ng mga mag-aaral ang kanilang mga natutuhan sa aralin.
Isasagawa ito sa tulong ng mga gawaing kinapapalooban ng mga sitwasyong
kasalukuyang nangyayari o kaya’y maaaring kaharapin ng mga mag-aaral (real
life situations and real-world setting). Sa pamamagitan nito, lalong masasanay
ang mga mag-aaral sa pagiging mapanuri, mapagtimbang at matalino sa
gagawing pagpasiya.

Gallery Walk/ Every Child A Tour Guide

Ang mga mag-aaral ay magsasagawa ng isang open exhibit tungkol sa mga

kaganapan at naging pamana ng mga pangyayaring nagbunsod sa
transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Ipagawa ito nang
pangkatan, lalo na sa paghahanda ng mgamateryales na gagamitin sa eksibit.

214
Magagamit ng mga mag-aaral ang mga malikhaing poster, editorial cartoon,
collage, at biograpiya ng mga indibidwal na bahagi ng aralin. Kung maisasama
rin sa eksibit ang mabubuong multi- media presentation o anumang maaaring
ieksibit.

Magtatalaga ang grupo ng mga tagapagpaliwanag o curator tungkol sa mga

larawan o bagay na kanilang iieksibit. Bibigyang-diin ng bawat pangkat ang
implikasyon ng mga kaganapan at pamanang napag- aralan sa pamumuhay ng
mga tao, komunidad at bansa ng daigdig.

Mamarkahan ang gawain gamit ang rubric na ito..

Panukatan Pinakamahusay Higit na Mahusay Di Mahusay

(4) Mahusay (3) (2) (1)
Presentasyon Nagpamalas ng Nagpamalas ng Nagpamalas ng Isa lamang ang
pagkamalikhain, 3 sa 4 na 2 lamang sa 4 na naipamalas ng
kahandaan, kahusayan sa kahusayan ang pangkat na
kooperasyon at pagtatanghal pagtatanghal kahusayan sa
kalinawan sa ang pangkat pagtatanghal

DRAFT
presentasyon ang
pangkat
Nilalaman May tuwirang Naipamalas ang Naipamalas ang Isa lamang sa 4
kaugnayan ang 3 sa 4 na 2 sa 4 na na pamantayan
eksibit sa mga pamantayan pamantayan ang naipamalas
konseptong

April 1, 2014
pinag-aaralan
batay sa
pamantayang
tulad ng
orihinalidad,
pagkakabuo,
pagkakaugnay ng
mga ideya at
pagka-
makatotohanan.
Pangkalahatang Sa kabuuan, nag- Tatlo sa apat na Dalawa sa apat Isa lamang sa 4
Impak iwan ang eksibit pamantayan ang na pamantayan na pamantayan
ng tumpak na naisagawa ang naipamalas ang naipamalas
mensahe,
nakahikayat sa
mga nagmasid, at
nakatanggap ng
positibo
pagtanggap at
maayos na
reaksyon sa mga
nagmasid.

215
Transisyon sa susunod na Modyul

Binigyang-diin sa araling ito ang mga dahilan, paraan, patakaran at

epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon.
Tinalakay din ang Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, Rebolusyong
Industriyal, Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan, at maging ang pagsibol
ng Nasyonalismo sa iba’t ibang panig ng Daigdig. Ang mga kaganapan at
pamanang iniwan ng mga pangyayaring ito ay nagdulot ng transpormasyon
ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Subalit hindi dito natapos ang
mga Suliranin at Hamon ng daigdig tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan,
Pagkakaisa at Kaunlaran.

Ang mga kaganapan sa bahaging ito ng Kasaysayan ng ating daigdig

ay iyong matutunghayan sa susunod na modyul.

DRAFT
April 1, 2014

216
 Panghuling Pagtataya

1. Ang aklat na ito ay naglalaman ng ideya tungkol sa pamamahala na

nakasalig sa prinsipyo ng rule by consent. Isinasaad dito na walang
karapatan ang sinuman na pamahalaan ang kanyang kapwa bagkus ito ay
nasa ‘pagsuko ng tao ng kaniyang will o kagustuhan sa pamahalaan.
A. Socialism
B. Social Will
C. Social Consent
D. Social Contract
2. Siya ang Prinsepe ng Humanismo at may-akda ng Praise of Folly
kung saan niya tinuligsa ang hindi mabuting gawa ng mga pari at
ordinaryong mamamayan.
A. William Shakespeare
B. Desiderius Erasmus
C. Francesco Petrarch
D. Giovanni Bocaccio

DRAFT
3. Siya ang may-akda ng Ninety-Five Theses na tumuligsa sa mga
katuruan at prinsipyo ng Simbahang Katoliko partikular ang pagbili ng
indulhensya.
A. John Calvin
B. John Huss
C. Martin Luther

April 1, 2014
D. Martin Luther King
4. Ang bansang ito sa Europe ang siyang nagpasimula sa
panggagalugad sa Karagatan ng Atlantic upang makahanap ng
pampalasa o spices at ginto.
A. Italy
B. Spain
C. Portugal
D. Germany

5. Ito ay tumutukoy sa transpormasyon sa aspetong agrikultura at

industriya sa mga bansa sa Europa at sa Estados Unidos na kung saan
pinalitan ang gawaing manwal sa mga kabukiran ng mga bagong
imbentong makinarya.
A. Rebolusyong Agrikultural
B. Rebolusyong Ekonomikal
C. Rebolusyong Teknolohikal
D. Rebolusyong Industriyal
6. Marami ang nangyari bago sumiklab ang Rebolusyong Amerikano.
Ilan sa mga ito ay ang pag-alma ng mga Amerikano sa lumalaking buwis
na ipinataw ng mga Ingles tulad ng Stamp Act noong 1765. Idagdag pa
rito ang kaparusahang ipinataw sa naging bahagi ng insidente ng Boston
Tea Party ng taong 1773 at ang sapilitang pagkuha ng pamahalaang
Inglatera sa isang tindahan ng pulbura noong 1775. Ang mga ito ay
nagpapatunay lamang na ang Rebolusyong Amerikano ay…

217
 A. Bunsod ng malaking buwis na ipinataw ng Inglatera
B. Bunga ng ilang paglaban ng mga Amerikano sa pamahalaang
Ingles
C. Mauugat sa mga polisiyang hindi makatuwiran sa paningin ng mga
Amerikano
D. Bunga ng mahabang kasaysayan ng pang-aabuso ng mananakop
at paglaban ng kolonya

7. Kinilala si Vladimir Lenin at Josef Stalin bilang tagagising ng

damdaming nasyonalismo ng mga Ruso samantalang si Simon Bolivar
naman ay tinaguriang Tagapagpalaya ng hilagang bahagi ng Timog at si
Jose de San Martin naman sa rehiyon ng Argentina. Hindi rin malilimutan
si Dr. Jose Rizal at Andres Bonifacio ng Pilipinas. Ang ideyang ito ay
nagpapakita na…
A. Malaking bahagi ng daigdig ay sumailalim sa pananakop ng mga
Kanluraning bansa.
B. Bawat rehiyon o bansa sa daigdig ay may nabuhay na
tagapagtaguyod ng nasyonalismo.

DRAFT
C. Ang mga lalaki lamang ang may malaking ginampanan sa
pakikipaglaban sa mga mananakop.
D. Hindi uusbong ang damdaming nasyonalismo kung wala ang mga
nabanggit na personalidad sa kasaysayan.

8. Sa Italya sumibol ang Renaissance dahil dito nagtatagpo ang mga

kaisipan mula sa Silangan (Asya) at Kanluran (Europa). Ang kaisipang ito

April 1, 2014
ay nagpapatunay lamang na__________________________.
A. Malaki ang iniambag ng Heograpiya ng Italya sa pagsibol ng
Renaissance.
B. Hindi posible ang pagsibol ng Renaissance sa ibang bahagi ng
Europa.
C. Italya ang itinakdang bansang pagmumulan ng Renaissance.
D. Mapalad ang Italya dahil sa lokasyon nito.

9. Ang prinsipyo sa pamamahala ni Niccolo Machiavelli na, ‘The end

justifies the means’ ay makikita sa anong sitwasyon?
A. Madaling magwakas ang masama at malupit na pamumuno.
B. Lahat ng pamamaraan ay may katapusan kung ito ay makabubuti
sa lahat
C. Hindi kailanman mabibigyan ng katuwiran ang isang malupit na
pamumuno.
D. Maaaring maging malupit sa pamumuno kung ang bunga naman
nito ay para sa ikabubuti ng nakararami.

10. Bakit sinasabing ang ‘Repormasyon’ ay hindi sinasadyang

nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko.
A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na
may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon.
B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa
orihinal nitong tungkuling ispiritwal.

218
 C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng
Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba.
D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan
na bawiin ang mga tagasunod nito.

11. Bakit sinasabing ang ‘Repormasyon’ ay hindi sinasadyang

nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko.
A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na
may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon.
B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa
orihinal nitong tungkuling ispiritwal.
C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng
Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba.
D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan
na bawiin ang mga tagasunod nito.

12. Pinaniniwalan ni Hobbes na ang tao ay likas ang kasamaan o

kaguluhan. Kaya naman, lohikal para sa kaniya na magkaroon ng isang
pamahalaang___________________.

DRAFT
A. tutulong at gagabay sa mga mamamayan
B. nakikinig sa mga hinaing ng mamamayan
C. may absolutong kapangyarihan ang namumuno
D. may malakas na militar na susupil sa kaguluhan ng tao

13. Malaki ang naitulong ng Rebolusyong Industriyal sa pag-angat ng

ekonomiya ng Europa. Ngunit hindi mapasisinungalingan na mayroon din

April 1, 2014
itong naging masamang bunga sa ekonomiya. Ito ay
ang______________________________.
A. Paglipat ng mga tao mula rural patungo sa mga siyudad na
nagpataas ng krimen
B. Paglaki ng bilang ng mga taong walang trabaho dahil sa mga
naimbentong makinarya
C. Kinasangkapan ang mga menor de edad upang kumita nang malaki
D. Paglala ng polusyon sa mga siyudad

14. Kaalinsabay ng paglakas ng ekonomiya ng Great Britain dahil sa

Rebolusyong Industriyal ay ang pagnanais nito magkaroon ng mga
kolonyang bansa. Ano ang dahilan ng pagnanais na ito?
A. Ninais ng Great Britain na makilala sa daigdig bilang
makapangyarihang bansa.
B. Naghanap ang Great Britain ng pamilihang kokonsumo sa sobra
nitong mga produkto.
C. Dahil sa laki ng kinita ng Great Britain nagkaroon sila ng sobrang
salaping panustos sa paglalayag.
D. Ninais ng Great Britain na talunin ang humihinang kapangyarihan
ng Espanya sa Europa at maging sa ibang kontinent

219
 Unawain at suriin ang sumusunod na ilustrasyon. Sagutin ang kasunod na
katanungan.

SANHI BUNGA

Korapsyon Pagpapatalsik kay

Malawakang Dayaan sa Marcos
Snap Election Pagluklok kay Corazon
Human Rights Violation EDSA REVOLUTION Aquino bilang pangulo
Pagkamatay ni Ninoy
Aquino

Pagkamatay ng mga
Paniningil ng mataas na
REBOLUSYONG

DRAFT
sundalo
buwis
AMERIKANO at sibilyan
Stamp Act
Paglaya ng United States
Boston Tea Party
mula sa Great Britain

April 1, 2014
Malawakang kahirapan Pagkalat ng ideyang liberal
Paniningil ng mataas na REBOLUSYONG Pagkamatay ng
buwis PRANSES maraming mamamayan
Pang-aabuso sa mga Pagpapatalsik sa
mamamayan ng may hari o monarko
kapangyarihan

15. Batay sa ilustrasyon, ano ang idinudulot ng rebolusyon?

1. Napapalitan ang pinuno ng isang bansa.
2. Higit na humihirap ang mga mamamayan.
3. Nag-uugat ito sa maling pamamahala.
4. Pagbabago ng isang lipunan.
A. 1,3 C. 1,2
B. 2,3 D. 1,4

16. Gamit ang ilustrasyon, ano ang mabubuo mong paglalahad tungkol
sa rebolusyon?
A. Ang rebolusyon ay nag-uugat sa iba’t-ibang salik.
B. Kahirapan ang pangunahing dahilan ng isang rebolusyon.
C. Hindi malinaw ang nagiging bunga o epekto ng rebolusyon.
D. Ang rebolusyon ay naranasan ng lahat ng bansa sa daigdig.

220
16-17.) Tama o Mali

Suriin ang mga pahayag sa bawat bilang. Makatutulong ang mga

nakasalungguhit na salita sa pagsusuri ng ideya. Pillin ang letra ng wastong
sagot.

Gamitin ang sumusunod na option sa bilang 3-4.

A. Ang una at ikalawang pangungusap ay tama.

B. Ang una at ikalawang pangungusap ay mali.
C. Ang unang pangungusap lamang ang tama.
D. Ang ikalawang pangungusap lamang ang tama.

16.
I. Ang kolonisasyon at imperyalismo ay isang halimbawa ng
tunggalian ng interes at pakinabang sa pagitan ng kolonisador

DRAFT
at kolonya.

II. Sa panig ng kolonya, nakabuti ang kolonisasyon sapagkat

nakakuha sila ngmga kaalaman mula sa mga mananakop na
nagamit nila sa kanilang pag-unlad.

III. Kaalinsabay ng Enlightenment ay ang pagkuwestiyon sa

April 1, 2014
katumpakan ng mga katuruan na pinanghahawakan at
pinalalaganap ng Simbahang Katolika.

IV. Isa sa katuruang humamon sa Simbahan ay ang ideya na ang

araw at hindi daigdig ang sentro ng solar system.

18-19. Suriin ang sumusunod na pahayag. Tukuyin ang letra na may maling
ideya upang mahanap ang akmang paglalahat mula sa mga pagpipiliang letra.
Piliin ang letra ng tamang sagot.

18.
I. Nanghingi ang Bourgeoisie ng pantay na karapatan na tinatamasa ng
mga nobles o maharlika.
II. Ang bourgeoisie ay panggitnang uri na sumibol sa Europa bunsod ng
pagbabago ng estruktura ng ekonomiya.
III. Nabigyan ng posisyon sa pamahalaan ang mga Bourgeoisie dahil na
rin sa pakinabang na nakukuha sa kanila.

IV. Sa paglipas ng panahon ay naging isang mahalagang pangkat ang

Bourgeoisie sa pagpili ng isang hari o monarko.

A. Mahalaga na may panggitnang uri sa isang lipunan.

B. Malaking pagbabago sa lipunan ang idinulot ng pagsulpot ng
Bourgeoisie.

221
 C. Higit na naging matatag ang pamamahala ng mga hari dahil sa
tulong ng Bourgeoisie.
D. Hindi lamang sa aspetong ekonomikal kundi maging sa politikal ang
naging impluwensiya ng Bourgeoisie.

19.
I. Ang malawakang paggamit ng salapi mula sa mamamayan ay
nagpalakas sa kapangyarihan ng hari.
II. Nagdulot ng pagkakaisa at katapatan sa kanilang hari ang
pagkakaroon ng iisang wika ng mga mamamayan .
III. Hinimok ng mga hari na bawiin ang banal na lupain mula sa kamay
ng mga Muslim at muling ipagbunyi ang kahariang Kristiyano.
IV. Ang krusada na humikayat sa mga panginoong-maylupa na iwan ang
kanilang lupain ay nagpahina sa kanilang lakas at impluwensiya.

A. Ang paglakas ng hari ay bunga ng salik politikal, ekonomikal at

sosyo-kultural.
B. Isa ang ekonomiya sa mahalagang salik sa paglakas ng
kapangyarihan ng hari.

DRAFT
C. Naging susi ang krusada sa paglakas ng kapangyarihan at
impluwensiya ng hari.
D. Pinilit ng mga hari na magkaroon ng sapat na kapangyarihan upang
makontrol ang mga panginoong-maylupa.

20. Ang sumusunod ay mga bunga ng Repormasyon.

April 1, 2014
I. Gumawa ng aksiyon ang Simbahang Katoliko upang muling
mapanumbalik ang dating tiwala ng mga tagasunod nito at
pagbutihin ang pananampalatayang Katoliko.
II. Pagkakaroon ng dibisyong panrelihiyon sa Europa kung saan ang
hilaga ay naging mga Protestante samantalang ang timog naman
ay nanatiling Katoliko.
III. Ang taliwas na ideya ng dalawang malaking relihiyon sa Europa
(Katoliko at Protestante) ay nagresulta sa mahabang panahon ng
digmaang panrelihiyon.
IV. Pagpapanumbalik sa espiritwalidad sa Kristiyanismo, ang
pagpapalaganap ng Bibliya at ang doktrina ng kaligtasan ng Bibliya.

Kung susumahin, ang naging bunga ng Repormasyon ay:

A. Naging mabuti para sa lahat ng mananampalataya

B. Naging dahilan ng kamatayan ng mga mananampalataya
C. Nagbunga ng mabuti at di-mabuti sa kabuuan ng Europa
D. Higit na nagpatatag sa relihiyong Kristyanismo sa kabuuan

222
MODYUL 4: Ang Kontemporaryong Daigdig (Ika-20 Siglo Hanggang Sa
Kasalukuyan): Mga Suliranin At Hamon Tungo sa Pandaigdigang
Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan, At Kaunlaran
PANIMULA

Ang pagiging makabansa ay isang katangiang likas sa sinumang mamamayang

nagmamahal sa sariling bayan. Naipakikita ito ng mga mamamayan sa iba’t ibang
paraan. Para sa mahihina at papaunlad na bansa, ito ang pagkakaroon ng pagkakaisa
ng damdamin at layunin para sa kapakanan ng mga mamamayan at tunay na kalayaan
ng Inang Bayan. Para naman sa malalakas na bansa o superpowers, ito ay pananakop
upang makamit ng bansa ang katanyagan, kapangyarihan at rurok ng tagumpay. Ito
marahil ang naging ugat kaya sa simula ng ika-20 siglo ay naganap ang mga hindi
inaasahang pangyayari tulad ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig, paglaganap
ng ibat ibang ideolohiya, ng Cold War, na humantong sa makabagong uri ng
pananakop, ang Neokolonyalismo. Sa kabila ng mga pangyayaring ito, nanaig pa rin sa
bawat isa ang paghahangad ng isang mapayapang mundo, kaya naitatag ang isang

DRAFT
pandaigdigang samahan upang ang lahat ng hindi pagkakaunawaan ay agarang
matuldukan.
Sa Modyul na ito, susuriin ang mahahalagang papel na ginampanan ng mga
bansa upang matamo ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan at
kaunlaran mula ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan. Inaasahan ang masusing
paggabay ng mga guro sa mga mag -aaral upang masagot ng bawat isa ang tanong

April 1, 2014
na “Paano ka makakatulong upang makamit ang pandaigdigang kapayapaan,
pagkakaisa, kapayapaan at kaunlaran?”

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa

kahalagahan ng pakikipag-ugnayan at sama-samang pagkilos sa kontemporaryong
daigdig tungo sa pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.

Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay aktibong nakikilahok sa mga gawain,

programa, at proyektong pangkomunidad at pambansa na nagsusulong ng rehiyunal at
pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.

Mga Aralin at Sakop ng Modyul

Aralin 1 – Unang Digmaang Pandaigdig
Aralin 2 – Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Aralin 3 – Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo
Aralin 4 – Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat
at Alyansa

Sa Modyul na ito ay inaasahang matututuhan ang sumusunod:

224
 Ang Kontemporaryong Daigdig Pamantayan sa Pagkatuto
(Simula sa Ika-20 Siglo Hanggang sa
Kasalukuyan): Mga Suliranin at
Hamon Tungo sa Pandaigdigang
Kapayapaan, Pagkakaisa,
Pagtutulungan at Kaunlaran
Aralin I - Ang Unang Digmaang Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan
Pandaigdig sa Unang Digmaang Pandaigdig

Nasusuri ang mahahalagang pangyayaring

naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig

Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang

Pandaigdig

Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na

makamit ang kapayapaang pandaigdig
at kaunlaran

DRAFT
Aralin II- Ang Ikalawang Digmaang Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan
Pandaigdig sa Ikalawang Digmaang Pandaidig

Nasusuri ang mahahalagang pangyayari

naganap sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig

April 1, 2014 Natataya ang mga epekto ng Ikalawang

Digmaang Pandaigdig

Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa tungo

sa kapayapaang pandaigdig at kaunlaran

Aralin III- Mga Ideolohiya, Cold War Nasusuri ang mga ideolohiyang pulitikal at
at Neokolonyalismo ekonomik ng establisadong institusyon ng
lipunan.

Natataya ang epekto ng Cold War sa iba’t

ibang bahagi ng daigdig

Nasusuri ang mga epekto ng neo-

kolonyalismo sa mga papaunlad at di-
maunlad na bansa

Aralin IV- Ang United Nations at Iba Nasusuri ang bahaging ginampanan ng mga
Pang Pandaigdigang Organisasyon, pandaidigang organisasyon sa pagsusulong
Pangkat at Alyansa ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa,
pagtutulungan, at kaunlaran.

225
  Ang United Nations at mga sangay
nito

 Mga organisasyon at alyansa

 Mga pang-ekonomikong
organisasyon at trading blocs

ARALIN 1: Ang Unang Digmaang Pandaigdig

ALAMIN:

Sa bahaging ito ng aralin, tutuklasin ng guro ang dating kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig at mga pangyayaring
nagpapakita kung paano ito lumaganap, nagpatuloy, at nagwakas. Bibigyang- pansin

DRAFT
ang matinding epekto na iniwan ng digmaan. Inaasahang masasagot ng mga mag-aaral
ang katanungang “Paano nagsikap ang mga bansa na wakasan ang Unang
Digmaang Pandaigdig?” Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagawa ng
mga gawain.Blg. 1 : PAGSUSURI SA LARAWAN
GAWAIN

April 1, 2014
Gawain 1: Konseptong Nais Ko, Hulaan Mo!
Ipagawa ang puzzle sa mga mag-aaral. Ipaalalang hindi nila kailangang masagot
ang lahat ng bilang.

Panuto:
Ano ang konseptong tinutukoy ng grupo ng mga salita sa bawat bilang. Isulat ang
nawawalang letra sa mga kahon upang matukoy iyon. Pansining may ibinigay nang mga
letra upang maisip ang wastong sagot.
Isipin kung ano ang mga konseptong tinutukoy ng bawat katanungan at isulat sa
kahon ang nawawalang letra upang mabuo ito.

1. Pagkakampihan ng mga bansa

A Y A

2 Pagpapalakas ng mga bansang sandatahan ng mga bansa sa Europe

M L T A S O

3. Panghihimasok ng makapangyarihang bansa sa mahinang bansa.

I P Y L O

4. Pagmamahal sa bayan
226
N S N L M

5. Bansang kaalyado ng France at Russia

G T B T N

6. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng World War I

L E E F N A O

7. Kasunduang nagwakas sa World War I

V R S I L S

8. Ang entablado ng World War I

E R P

9. Ang lumagda sa Proclamation of Neutrality

DRAFT
W D O L N

10. Alyansang binubuo ng Austria, Hungary, at Germany

T L E L I N E

April 1, 2014
Sagot sa mga Tanong
1. Alyansa
2. Militarismo
3 . Imperyalismo
4. Nasyonalismo
5. Great Britain
6. League of Nations
7. Versailles
8. Europe
9. Woodrow Wilson
10. Triple Alliance

Pamprosesong Tanong
1 Ano ang sarili mong ideya sa salitang iyong nabuo?
2 May magkakaugnay bang salita sa mga nabuo mo? Kung mayroon, paano sila
nauugnay?
3. Masasabi kayang may kaugnayan ang mga nabuong salita sa pagkakaroon ng
Unang Digmaang Pandaigdig? Bakit mo nasabi iyon?

227
Gawain 2: Graphic Organizer

Matapos sagutin ang puzzle, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga salitang
maiuugnay sa bawat konseptong nasa loob ng Facts Storming Web. Gagamitin ang mga
gabay na tanong upang maiugnay ito sa paksang tatalakayin.

Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro ang mga mag-aaral tungkol sa

kanilang kasagutan.

FacTS storming Web

DRAFT
Posibleng
Dahilan

April 1, 2014
Mga
Posibleng Epekto
Mangyari DIGMAAN

Posibleng
Maging
Wakas

Pamprosesong Tanong

1. Ano ang naging batayan mo sa pagsagot ng gawain?

2. Bakit kaya nagkakaroon ng digmaan?
3. Ipaliwanag ang mga posibleng mangyari sa panahon ng digmaan?
4. May pagkakatulad ba ang kasagutan mo sa kasagutan ng kaklase mo?
Patunayan.

Gawain 3: Larawang Suri

Ipasuri ang larawan. Ipasagot ang mga pamprosesong tanong.

228
 Source:https://www.go
ogle.com.ph/search?q=world+war+i+pictures&sou
rce=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=OqF4UrPRINOci
Qf3zYHgAw&sqi=2&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw

DRAFT
=1208&bih=598

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong

1. Ano ang ideyang ipinakikita ng larawan?

2. Kung magiging saksi ka sa ganitong pangyayari, ano ang possible mong
maramdaman?
3. Paano kaya maiiwasan ang mga digmaan sa daigdig?

PAUNLARIN

Sa bahaging ito, simulan ang pagpapaunlad ng aralin. Bigyang-diin ang

pagtutuwid sa maling pag-unawa ng mga mag-aaral. Balikan ang mga sagot sa
bawat gawain sa unang bahagi ng yunit ay upang magabayan ang pang-unawa
ng mga mag-aaral.

229
 Ipabasa ang kasunod na teksto sa upang magsilbing sanggunian sa paggawa
ng pangkatang gawain.

Gamit ang binasang teksto tungkol sa Unang Digmaang Pandaigdig, (Project

Ease Modyul 17 ph. 9-12), ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang nilalaman nito
upang magamit sa susunod na gawain.

Gawain 4: Story Map

Gamiting gabay ang kasunod na Story Map upang masuri ang dahilan,
pangyayari, at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig.

DRAFT
Tauhan Tagpuan Daloy ng Pangyayari
Epekto

April 1, 2014
Simula
Wakas

Kasukdulan

Tandaan: Sa pagsusuri ng Story Map, tanggaping lahat ang kasagutan ng mga

mag-aaral. Maaaring magbigay ng ilang pangyayari. Hayaan ang mga mag-aaral na
magbigay ng kanilang sariling kaalaman tungkol sa mahahalagang pangyayari sa
digmaan. Pasagutan sa kanila ang mga pamprosesong tanong para sa malinaw na
masuri ang mga kaalaman.

Pamprosesong Tanong
1. Sino-sino ang mga pinuno sa Unang Digmaang Pandaigdig?
2. Saang bahagi ng daigdig naganap ang pinakamainit na labanan?
3. Ipaliwanag ang simula, mahahalagang labanang naganap, at naging wakas
ng Unang Digmaang Pandaigdig.
4. Paano nakaapekto sa mundo ang digmaang ito?

230
Gawain 5: Pangkat Namin, The Best

Ipagawa ang pangkatang gawain upang maging mas malawak ang pagkaunawa
ng mga mag-aaral sa paksang aralin.

Unang Pangkat: Panel Interview -Tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang

Pandaigdig
Ikalawang Pangkat: Human Frame- Tungkol sa mga pangyarari sa Unang Digmaang
Pandaigdig
Ikatlong Pangat: Role Play -Tungkol sa epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig

Ikaapat na Pangkat: Isang pagpupulong upang makamit ang Kapayapaang Pandaigdig

Pamprosesong Tanong

Batay sa mga pangkatang gawain, ipasagot ang sumusunod:

DRAFT
1. Ano- ano ang dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig?
2. Ilarawan ang mahahalagang digmaang naganap sa Unang Digmaang Pandaidig.
3. Bakit napilitan ang United States na makisangkot sa digmaan?
4. Ipaliwanag ang epekto o bunga ng Unang Digmaang Pandaigdig?
5. Nakabuti ba ang Usapang Pangkapayapaan na pinangunahan ng Alyadong
Bansa? Bakit?

April 1, 2014
6. Bakit nagkaroon pa rin ng lihim na kasunduan na lingid kay Pangulong Wilson?
7. Bakit hindi naging kasiya-siya sa ibang bansang kasangkot sa Unang Digmaang
Pandaigdig, ang Kasunduan sa Versailles?
8. Paano nagsikap ang mga pinuno ng mga bansa na wakasan ang Unang
Digmaang Pandaigdig?

Rubric sa Pagmamarka ng Gawain

PAMANTAYAN 1 2 3 4 Puntos

Hindi talaga Di-gaanong Maayos ang Inilahad nang

maunawaan ang mauunawaan pagkakaganap at malinaw at
Pagkakabuo isinagawa dahil ang may mensaheng maayos ang
magulo ang ng pagtatanghal ipinahahatid. mga pangyayari.
daloy ng mga dahil medyo Malinaw na nasunod Nakatawag ng
pangyayari. magulo ang ang mga pangyayari. pansin sa mga
daloy ng mga manonood.
pangyayari

Talagang hindi Medyo malabo Malinaw na Napakalinaw na

maunawaan ang sa tagapanood naipahatid ang naihatid ang
Nilalaman mensahe. ang mensahe. mensahe at maayos mensahe sa
Magulo ang Di gaanong ang pagsasagawa. ginawang
pagtatanghal. maayos ang Angkop at maayos pagtatanghal.
pagtatanghal. ang props.

231
 Napakaangkop
Walang ginamit May ginamit na Angkop at maayos at napakaayos
Kagamitan/ na kahit anong di maayos na ang props. ng mga ginamit
Props props. props. na props.
Nakaaakit ang Nakaaakit ang mga Mahuhusay ang
mga nagsiganap dahil sa mga nagsiganap
nagsiganap maayos na dahil sa maayos
Magulo at ngunit di pagsasalita at pag- na pagsasalita
Nagsiganap maingay ang gaanong arte ng at magaling na
mga nagsiganap maayos ang nagtatanghal. pag-arte.
kanilang
pagtatanghal.
Nakatawag- Nakatawag-pansin Nakatawag
Pagtawag- pansin sa sa manonood dahil pansin sa
pansin sa Di nakatawag manonood sa maayos na manonood dahil
manonood pansin sa dahil sa pagsasalita at sa maayos na
manonood dahil maayos na magandang pag- pagsasalita at
sa mahinang pagsasalita arte. madamdamin at

DRAFT
pagsasalita at di ngunit di- seryosong pag-
seryosong pag- gaanong arte.
arte. seryoso sa
pag-arte.
KABUUAN

April 1, 2014
Gawain 6: Simple Balloon

Gamiting gabay ng mga mag-aaral ang binasang teksto tungkol sa Kasunduang

Pangkapayapaan at Liga ng mga Bansa, upang sila’y makabuo ng mga ideyang isusulat
sa Cloud Callout. Sikapin ding makabuo sila ng mga ideyang nagpapakita ng pagsisikap
ng pinuno ng mga bansa na mawakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig. Bigyang-
pansin ang mga hakbang na ginawa upang matuldukan ang digmaan.

Woodrow Lloyd George

Wilson (England)
(America)

232
 Pa
mp
ros
es
on
g
Ta
no
ng

1. A
no
George an
Vittorio Clemenceau g
Orlando (Italy) (France) gin
aw

DRAFT
a
ng
mg
a lider upang ipakita ang paghahangad nila sa kapayapaan?
2. Kung isa ka sa kanila, gagawin mo rin ba ang kanilang ginawa? Bakit?
3. Sa iyong palagay, epektibo ba ang kanilang ginawang hakbang upang makamit

April 1, 2014
ang tunay na kapayapaan? Bakit mo nasabi iyon?

Gawain 7: Magpaliwanag Tayo…

Nabanggit noong Unang Digmaang Pandaigdig ang sumusunod na mga

pahayag. Gamit ang 2-3 pangungusap, ipaliwanag ang kahulugan ng bawat pahayag sa
pamamagitan ng pag-uugnay nito sa paksang tinalakay.

Pahayag Paliwanag

1. “Ang United States ay lumahok sa

digmaan upang gawing mapayapa
ang mundo para sa demokrasya.”

-Woodrow Wilson

2. “ Ang mga alitan ay dapat na

lutasin hindi sa pamamagitan ng
kumperensya kundi sa
pamamagitan ng dugo at bakal.”

-Otto von Bismarck

233
 3. “Lahat ng ilawan sa Europe ay
nawalan ng liwanag at hindi natin
muling makikita ang kanilang pag-
iilaw sa loob ng mahabang
panahon”

-Edward Grey

Upang malaman kung lubos na naunawaan ng mga mag-aaral ang paksa, maaaring
pasagutan ang kasunod na pagsusulit.

Panuto: Ipasulat ang tamang sagot sa patlang.

___________1. Isang paraan ng pagpapalawak ng pambansang kapangyarihan at pag-

unlad ng mga bansang Europeo ang pag-aangkin ng mga kolonya.

___________ 2. Damdaming makabayan na maipakikita sa labis na pagmamahal at

DRAFT
pagpapahalaga sa bansa.

___________ 3. Pagkakaroon ng bansang superpower ng mahuhusay at malalaking

hukbong sandatahan sa lupa at karagatan, at pagpaparami ng armas
nito.

April 1, 2014
___________4. Samahang binubuo ng Germany, Austria-Hungary at Italy

___________5. Dito naganap ang pinakamainit na labanan noong Unang Digmaang

Pandaigdig

___________ 6. Pangulo ng United States na nanguna upang magkaroon ng

kasunduang pangkapayapaan sa panahon ng Unang Digmaang
Pandaigdig

___________ 7. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng Unang Digmaang

Pandaigdig

___________ 8. Kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig

___________ 9. Samahang binubuo ng France, Great Britain at Russia

___________ 10. Siya ang nakatakdang humalili bilang emperador sa Imperyong

Austria-Hungary.

Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging i

PAGNILAYAN/UNAWAIN

234
 Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang mga nabuong pag-unawa ng
mga mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahang sa bahaging ito ay kritikal na
masusuri ang mga dahilan, pangyayari at epekto ng Unang Digmaang
Pandaigdig.

Gawain 8: Islogan Ko, Para Sa Bayan

Pagawain ang mag-aaral ng islogan na nagpapahiwatig ng kanilang matinding pagtutol

DRAFT
April 1, 2014
sa mga kaguluhan at digmaan sa daigdig. Ipasulat ito sa kasunod na graphic organizer

Rubric Para sa Paggawa ng Islogan

Pamantayan sa Pagmamarka 5 4 3 2 1
Kaangkupan ng islogan sa paksa
Orihinal ang ideya
Kaayusan at Kalinisan
Dating (impact)sa Nagmamarka
(Tugma at Gamit ng Salita
Kabuuan
Mga halimbawa ng islogan na maaaring gawin ng mga mag-aaral.

235
 1. Problema ay pag-usapan
Nang ang gulo ay maiwasan.

2. Bomba ay hindi solusyon

Sa anumang argumentasyon.

Gawain 9: Imahinasyon Ko, Sa Mapayapang Mundo

Ipabasa sa mga mag-aaral ang “Imagine”, isang awitin ni John Lennon.

Pagkatapos ay ipasuri ang nilalaman nito at ipaugnay sa Unang Digmaang Pandaigdig.
Ipakikita ito sa iba’t ibang malikhaing paraan, tulad ng pagguhit. Ipabahagi sa klase ang
mga ginawa sa pamamagitan ng malayang talakayan, gamit ang kasunod na mga
pamprosesong tanong.

DRAFT
"Imagine"
John Lennon

Imagine there's no heaven Imagine no possessions

I wonder if you can
It's easy if you try
No need for greed or hunger
No hell below us A brotherhood of man

April 1, 2014
Above us only sky Imagine all the people
Imagine all the people Sharing all the world..
Living for today...
Imagine there's no countries You may say I'm a dreamer
It isn't hard to do But I'm not the only one
Nothing to kill or die for I hope someday you'll join us
And no religion too And the world will live as one

Imagine all the people

Living life in peace...
You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will be as one

Mula sa www.oldielyrics.com/lyrics/john_lennon/emagine.htm

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang mga mensaheng nais ipahatid ng awit?

236
 2. Aling bahagi ng awit ang pumukaw nang lubos sa iyong pansin? Bakit?
3. Paano mo ilalarawan ang isang bagong daigdig, batay sa awitin?
4. Sa iyong palagay, posible kayang magkaroon ng tunay na pagkakaisa,
kapayapaan at pagtutulungan ang mga bansa sa daigdig? Ipaliwanag.
5. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang magkaroon ng pambansang
pagkakaisa at kaunlaran ang bansa?

GAWAIN 10: Damdamin Ng Mga Sundalo, Aalamin Ko

Pag-aralan ang kasunod na teksto tungkol sa telegrama at talaarawan (diary) ng

mga sundalo. Isagawa ng “Think, Pair, Share” kung saan pagkatapos mabasa ang
telegrama at talaarawan ay hahanap ng kapareha ang bawat estudyante upang ibahagi
ang kanyang saloobin tungkol sa nilalaman ng teksto.

Mga Telegrama

Tsar to Kaiser
29 July 1914, 1 a.m.

DRAFT
Peter’s Court Palais, 29 July 2014
Sa Majeste l Palais
Am glad you are back. In this serious moment, I appeal to you to help me. An
ignoble war has been declared in a weak country. The indignation in Russia shared fully
by me is enourmous. I foresee that very soon I shall be overwhelmed by the pressure
forced upon me and be forced to take extreme measures which will lead to war. To try
and avoid such calamity as a European War, I beg you in the name of our old friendship,

April 1, 2014
to do what you can to stop your allies from going too far.

Kaiser to Tsar
29 July 1914, 1.45 a.m. (this and the previous telegraph crossed)
28 July 1914
It is with the gravest concern that I hear of the impression which the action of
Austria against Serbia is creating in your country. The unscrupulous agitation that has
been going to Serbia for years has resulted in the outrageous crime, to which Archduke
Francis Ferdinand fell a victim. The spirit that led Serbians to murder their own king nd
his wife still dominates the country. You will doubtless agree with me that we both, you
and me, have a common interest as well as all Sovereigns to insist that all the persons
morally responsible to the dastardly murder should receive their deserved punishment.
In this case politics plays no part at all. On the other hand, I fully understand how difficult
it is for you and your government to face the drift of public opinion. Therefore, with
regard to the hearty and tender friendship which binds us both from long ago with frim
ties, I am exerting my utmost influence to induce the Austrians to deal straightly to arrive
to a satisfactory understanding with you. I confidently hope that you will help me in my
efforts to smooth over difficulties that may still arise.
www.firstworldwar.co

Talaarawan (Diary)

237
 DRAFT
April 1, 2014

238
 DRAFT
April 1, 2014

Source: http://www.firstworldwar.com/diaries/whitmore.htm,,

Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mahuhulaang magkakatulad na mensahe ng mga sundalo sa kanilang
telegrama at talaarawan?

239
 2. Ano ang naramdaman mo habang binabasa ang telegrama at talaarawan ng mga
sundalo? Bakit?
3. Ano ang aral na nakuha mo mula sa mga binasang telegrama at talaarawan?

Gawain 11: Reflection Journal

Ipagawa Ito:
Gumawa ng sariling komitment sa reflection notebook. Gawing gabay ang
sumusunod na tanong.
1. Paano nabago ang iyong pananaw, bilang isang mag-aaral, pagkatapos
mong malaman ang naging epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa buhay
at ari-arian ng mga tao?
2. Paano mo maipakikita ang pagmamalasakit sa iyong bansa?

DRAFT
Reflection Journal

__
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

April 1, 2014
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
________________________________.

240
 ARALIN 2: Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig

ALAMIN

Sa araling ito, tatalakayin ang mga dahilan, mahahalagang pangyayari, at wakas

ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pati ang mga pagsisikap ng mga kasangkot na
bansa na nakamit ang kapayapaan. Kaakibat nito,sasagutinang tanong na “Paano
maipapakita ang pakikiisa upang maitaguyod ang kapayapaan sa iyong bansa?” Sa
tulong ng mga gawaing ito, inaasahang mapapayaman pa ang kaalaman at kakayahan ng
mga mag-aaral.

Gawain 1: Hula, Hoop!

Sa pagsisimula ng aralin, ipagawa ang sumusunod na gawain. Ipasulat sa

maliliit na hula hoop ang letra ng tamang sagot. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi

DRAFT
nila kailangang masagot kaagad nang wasto ang lahat ng dapat tukuyin.

a. League of Nations d. National Socialism

b. United Nations e. Fascism

April 1, 2014
c. Hiroshima

Hulaan mo!

1. Isa sa mga lugar sa Japan na

pinasabog ng United States
2. Ang ideolohiyang pinairal ni Hilter
noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig
3. Tawag sa samahan ng mga bansa
na naitatag pagkatapos ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig

Mga Sagot: (1) C, (2) D, (3) B

241
 Matapos pasagutan ang unang gawain, susubukan ipatukoy kung ano ang
Facts at ano ang Views sa mga tinukoy na pahayag tungkol sa Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Gamitin ang Right Angle Approach.

Gawain 2: Right Angle Approach

1. ________

2. ________
FACTS
3. ________

DRAFT
V
I A. Isa sa mga dahilan ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig ang pamumuno ni Hitler sa Germany.
E B. Fascism ang tawag sa ideolohiyang pinairal ni

April 1, 2014
W Benito Mussolini sa Italy.
C. Nang salakayin ng Japan ang Pearl Harbor sa
S Hawaii, lubhang nagalit ang United States at
nagdeklara ito ng digmaan laban sa Japan.
D. Humiwalay ang Germany sa League of Nations.
1. ________ E. Idineklarang Open City ang Maynila noong
Ikalawang Digmaang Pandaigdig,
2. ________ F. Lumaganap ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
sa halos lahat ng lupalop ng daigdig.
3. ________

Mga Sagot:
Facts - B, D, E, F
Views - A, C

242
Gawain 3: Map Talk

Magagamit ang mapa upang malaman ang dating kaalaman ng mga mag-
aaral tungkol sa aralin. Ipatunton sa mapa ang mga lugar na apektado ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig.

DRAFT
April 1, 2014
The blank box
should contain dots

Pananda: Pagpipilian:
France Hawaii
= ilang lugar na sakop/sinalakay ni Hitler Britain Egypt
_ = ilang lugar na sakop ni Mussolini Somalia Pilipinas
= ilang lugar na sakop ni Tojo
0
Gamit ang mga gabay, ipapangkat ang mga bansang nasakop ng tinukoy
na. mga pinuno noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Mga
. Sagot:
HITLER MUSSOLINI TOJO
,
France Somalia Pilipinas
.

. Britain Egypt Hawaii

243
Gawain 4 : I-R-F Chart

Upang mapagtibay ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral, pasagutan

ang IRF Chart. Ipasulat sa kolumn I – initial ang kasagutan sa tanong na “Sa kabila
ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at
magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig?” Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa susunod na
bahagi ng pag-aaral.

I-R-F Chart

I – nitial answer

R- evised answer

DRAFT
F- inal answer

April 1, 2014
PAUNLARIN
Sa bahaging ito, inaasahang mas lalawak ang kaalaman at pag-unawa ng mga
mag-aaral tungkol sa mga dahilan ng pagkakaroon ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, sa naganap na mahahalagang pangyayari, sa epekto at pagsisikap ng
mga bansang makamit ang kapayapaan. Maaari ng pabalikan ang mga kasagutang
nabuo sa unang bahagi ng aralin upang mapagtibay ang tamang kasagutan at
maiwasto ang maling sagot o konseptong nabuo, kung meron man. Pagtuunan din ng
pansin ang teksto at ipasagot ang mga gawain.

Gawain 5: Magpangkat-Pangkat Tayo!

Ipakita sa mga mag-aaral ang dayagram sa ibaba upang makita ang

magiging daloy ng pangkatang gawain. Nakaturo sa arrow ang paksang tatalayakin
ng bawat pangkat sa pag-uulat.

244
 Dahilan Mahahalagang Wakas Epeko IKALAWANG
DIGMAANG
Pangyayari PANDAIGDIG

Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1

I. Unang Pangkat: Mga Dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig

II. Ikalawang Pangkat: Mahahalagang Pangyayari noong Ikalawang
Digmaan Pandaigdig
III. Ikaltlong Pangkat: Mga kaganapang nagbigay-daan sa pagwawakas ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig

DRAFT
IV. Ikaapat na Pangkat: Mga Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto mula sa Project EASE. (Tingnan sa

Learning Materials ng Mag-aaral). Maaari ring basahin ang Kasaysayan ng Daigdig
para sa karagdagang reperensya.

April 1, 2014
Matapos mabasa ang teksto, tawagin ang Unang Pangkat para sa kanilang pag-
uulat o presentasyon.

Rubrik sa Pagmamarka ng Gawain

PAMANTAYAN 1 2 3 4 Puntos
Pagkakabuo Hindi talaga Di gaanong Maayos ang Talagang malinaw
maunawaan ang naunawaan ang pagkakaganap at at maayos ang mga
isinagawa dahil pagtatanghal dahil may mensaheng pangyayari.
magulo ang magulo ang daloy ipinahahatid. Nakatawag ng
paglalahad ng ng pangyayari Malinaw na pansin sa mga
mga nasunod ang manonood.
impormasyon pangyayari.
Nilalaman Di maunawaan Di masyadong Malinaw na Napakalinaw na
ang nais ipahatid malinaw sa naipahatid ang naihatid ang
ng mensahe. tagapanood ang mensahe at maayos mensahe sa
Magulo ang mensahe. Medyo ang pagtatanghal. ginawang
pagtatanghal. maayos ang pagtatanghal.
pagtatanghal.
Kagamitan/ Walang ginamit May ginamit na Angkop at maayos Napakaangkop at
Props kahit anong gaanong props, ang props. napakaayos ng
props. ngunit di maayos. mga ginamit na
props.

Nagsiganap Magulo at hindi Nakaakit ang mga Nakaakit ang mga Napakahusay ng
seryoso ang mga nagsiganap ngunit nagsiganap dahil sa mga nagsiganap

245
 nagsiganap di gaanong maayos na dahil sa maayos na
maayos ang pagsasalita at pag- pagsasalita at
kanilang pag-arte. arte.. mahusay at
madamdaming pag-
arte.
Pagtawag-pansin Hindi talaga Nakatawag pansin Nakatawag pansin Lubhang
sa manonood nakatawag din sa manonood sa manonood dahil nakatawag- pansin
pansin sa dahil sa maayos sa maayos na sa manonood dahil
manonood. na pagsasalita pagsasalita,t sa malikhaing props
Halatang kulang ngunit kulang pa magandang pag- at madamdaming
sa paghahanda rin sa paghahanda. arte at maayos na pag-arte.
sa gawain props.

KABUUAN

Gawain 6: UpThe Stairs Timeline

Upang matiyak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa mahahalagang

pangyayaring nagbigay daan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang Up

DRAFT
the Stairs Timeline. Gagamitin nilang gabay ang tekstong binasa sa Modyul ng Mag-
aaral.

UP THE STAIRS TIMELINE

April 1, 2014
Paksa:

Pamprosesong Tanong:

246
 Ipagawa:

1. Ano-ano ang mga pangyayaring naging dahilan ng pagsiklab ng Ikalawang

Digmaang Pandaigdig? Isulat sa Timeline.
2. Sa mga binanggit na sanhi ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, alin, sa
palagay mo, ang pinakamabigat na dahilan? Ipaliwanag ang sagot.

Gawain 7: Tri-Story!

Dahil alam na ng mga mag-aaral ang naging dahilan ng Ikalawang Digmaang

Pandaigdig, ipagawa ang presentasyon ng Ikalawang Pangkat. Pagkatapos ay
ipabuo sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer. Ipasulat sa bilog ang
mahahalagang pangyayaring naganap sa mga lokasyong tinutukoy sa bilog.

DRAFT Digmaan sa Europa

April 1, 2014
Digmaan sa
Ikalawang
Digmaang
Pandaigdig
Digmaan
Hilagang Africa
sa Pasipiko
at pagkasangkot
ng Estados Unidos
sa Digmaan

Ipaalala sa mag-aaral na makikita sa kasunod na teksto (Pagwawakas ng

Digmaan) ang tungkol sa Digmaan sa Hilagang Africa.

247
 Pamprosesong Tanong:
1. Bakit lumaganap sa ibang kontinente ang digmaan?
2. Ano ang dahilan kung bakit sumali ang United States sa digmaan?
3. Kung ikaw ang pangulo ng Amerika ng panahong iyon, haharapin mo rin ba
ang panganib?

Gawain 8 : History Frame

Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang wakas ng Ikalawang Digmaang

Pandaigdig, pasagutan ang History Frame na nagpapakita ng mahahalagang
impormasyon tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ipabasa ang teksto sa
Modyul ng Mag-aaral. Maaari ring ipabasa ang Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista
Vivar, et. al.

Ipaulat sa Ikaapat na pangkat ang itinakdang paksa sa kanila.

DRAFT
Pasagutan ang history frame upang masukat ang pag-unawa ng mga mag-
aaral tungkol sa mga teksto.

April 1, 2014

248
 Pamagat/Pangyayari: Mga Personalidad na kasangkot:

Suliranin o Mithiin: Saan:

Kailan:

Kinalabasan:

Mahahalagang Pangyayari:

DRAFT Tema/ Aral na nakuha:

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

1. Anong pangyayari sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang tumatak sa iyong

isipan? Bakit mo nasabi iyon?
2. Ano ang pangkabuuang aral ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa
iyo?
3. Paano nakaapekto ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa larangan ng
kabuhayan, politika at kultura ng mga bansang nasangkot sa digmaan?

249
Gawain 9 : Semantic Web

Pasagutan ang Semantic Web pagkatapos basahin ang teksto. Tingnan ang
teksto sa Modyul ng Mag-aaral.

DRAFT
UNITED
NATIONS

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang layunin ng United Nations? Nakatulong ba ito upang mawakasan

ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
2. Sa kasalukuyan, ano ang ginagawang hakbang United Nations upang
maisulong ang kapayapaan sa daigdig?
3. Paano pinanatili ng United Nations ang pagsusulong ng kapayapaan at
pagkakaisa sa daigdig?

250
Gawain 10: I-R-F Chart

Pabalikan sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasulat ang
kanilang Revised Answer. Inaasahang mas malinaw na nilang masasagot ang
katanungang “Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang
DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig?”

I R F Chart

I – nitial answer

R- evised answer

DRAFT
F- inal answer

April 1, 2014
PAGNILAYAN/UNAWIN:

Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa tungkol sa

paksa. Inaasahan ding kritikal nang masusuri ng mag-aaral ang mga konseptong
napag-aralan hinggil sa simula, mahahalagang pangyayari, wakas, at epekto ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Gawain 11: Reflection Journal

Magpagawa ng reflective journal. Mula sa larawang nasa ibaba na

nagpapakita ng epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, tanungin ang mag-
aaral kung ano ang kanilangmaiisip at mararamdaman kung sila ang nakatira sa
lugar na ito na sinira ng digmaan.

251
 DRAFT
http://withfriendship.com/images/i/40744/Effect
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a s-of-World-War-II-image.jpg
0/The_Sandman_a_B-
24_Liberator,_piloted_by_Robert_Sternfels.jpg

April 1, 2014
REFLECTIVE JOURNAL:

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________.
__________________________________________________________________
____.

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:

1. Ano ang ipinakikita sa larawan?

2. Paano ka makatutulong upang maiwasan na ang ganitong pangyayari?

Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro tungkol sa mga kasagutan.

252
Gawain 13: I-R-F CHART

Pabalikan muli sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa pagkakataong ito,

isusulat na nila ang pinal na sagot batay sa kanilang pag-unawa sa paksang
tinalakay. Inaasahan ding malinaw na nilang masasagot ang katanungang “Sa
kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig
at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig?”

I R F Chart

I – nitial answer

DRAFT
R- evised answer

F- inal answer

April 1, 2014
Gawain 14: Kapayapaan, Palaganapin Natin!

Bukod sa kapayapaang pandaigdig, nais ng lahat ng bansa na magkaroon ng

panloob na kapayapaan sa kanilang bansa. Sa Pilipinas, may proklamasyong
inilabas si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo na naglalayong palaganapin
ang kapayapaan sa bansa. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Proclamation 675.

Pagkatapos basahin ang proklamasyon, pasagutan sa mga mag-aaral ang

kasunod na graphic organizer:

253
 Ano ang
nilalaman?

Para saan?

Proclamation
675
Kabutihang
dulot?

DRAFT Reaksyon

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Tungkol saan ang Proklamasyon ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo?
2. Sa iyong palagay, gaano kahalagang magkaroon ng “National Peace
Consciousness Month” ang isang bansa?
3. Bilang mag-aaral, paano ka makatutulong sa pagpapalaganap ng
kapayapaan sa iyong komunidad?

Batiin ang mga mag-aaral sa matagumpay na pagtatapos ng Aralin 2.

254
 ARALIN 3: Mga Ideyolohiya, Cold War, at Neokolonyalismo

ALAMIN

Sa bahaging ito, bibigyang-pansin ang pag-unlad ng iba’t ibang ideolohiya sa

daigdig. Susuriin din ang Cold War at ang epekto nito sa mga bansa. Ang
pangkalahatang kalagayan ng mga papaunlad at di- maunlad na bansa na dulot ng
neokolonyalismo ay bibigyang-linaw sa pamamagitan ng paghikayat sa mga mag-aaral
na magbigay ng sariling pananaw tungkol sa mga hamon at suliraning dala ng mga
isyung ito sa daigdig. Inaasahan din na masasagot nila ang tanong na “Paano
nakaapekto ang iba’t ibang ideolohiya, cold war at neokolonyalismo sa
kaunlaran ng mga bansang papaunlad pa lamang?”

Gawain 1: Mga Letrang Ito, Iaayos Mo!

DRAFT
Ipagawa. Gawing malinaw sa mga mag-aaral na hindi inaasahang maging tama
lahat ang mga sagot .Ang mahalaga ay matukoy nila ang mga salitang may kaugnayan
sa paksang tatalakayin.
Panuto: Bumuo ng salita batay sa ginulong mga letra.

April 1, 2014
RDAWOCL SSIURA
1. 6.
AYIHOLIDEO RONI TAINCR
2. 7. U
3 O L W. R D KABN 8. NOMIEKOKO

4. SONMUOMKI 9. FNGEIOR AID

5. 10.
RIMEAAC LONMONEOLISKOY
A

255
 Pamprosesong Tanong
Ipagawa:
Pagkatapos mabuo ang mga salita, sagutin ang mga tanong na ito:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa mga salitang nabuo?
2. May ugnayan kaya ang mga salita? Ano?
3. Kung pag-uusapan ang mga isyu sa kasalukuyan, paano mo iuugnay ang
mga salitang iyong nabuo?

Mga salitang mabubuo mula sa ginulong mga letra:

1. Cold War
2. Ideolohiya

DRAFT
3. World Bank
4. Komunismo
5. America
6. Russia
7. Iron Curtain
8. Ekonomiko
9. Foreign Aid

April 1, 2014
10. Neo-kolonyalismo

Maaaring hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng sariling kahulugan sa

mga salitang kanilang nabuo.

Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging

ito.

256
 Gawain 2: Donuts Game

DONUTS

DRAFT
Sa pagkakataong ito, hikayatin ang 12 mag-aaral na sumali sa laro. Bubuo sila
ng dalawang bilog na anyong donut. Gagawin nilang gabay ang tanong ng guro at

April 1, 2014
magbabahagi ang bawat isa ng kanilang ideya habang umiikot upang magkaroon ng
bagong kapareha at makausap ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Pamprosesong Tanong
1. Sa mga salitang nabuo sa unang gawain, alin kaya ang mga salitang
magkakaugnay?
2. Bakit magkakaugnay ang mga salitang iyong napili?

Ang anim na mag-aaral na nasa loob ng bilog ang mag-uulat ng iba’t ibang
ideya na nabuo ng bawat pangkat.
Maaaring magkaroon ng malayang talakayan pagkatapos ng pag-uulat upang
maiugnay sa paksang tatalakayin.

257
Gawain 3: Mundo ng Tunggalian, Ayon sa Larawan
Panuto: Pag aralang mabuti ang mga larawan. Sagutin ang mga tanong na nasa
loob ng talahanayan

DRAFT
http://www.tldm.org/News10/Ha http://image.shutterstock.com/display_pic_with_logo/1024975/
mmer3.png 110632307/stock-photo-american-symbol-statue-of-liberty-
110632307.jpg-

April 1, 2014 https://encrypted-

tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9Gc
QvOOjDjqEMr0x3_V5hANSi9kV7LkZJ1kS
6Xx5SDghVNWXkwI8n-

Mga Tanong MGA POSIBLENG KASAGUTAN

1. Anong mga imahe ang kapansin- pansin sa Ang imahe ay nagpapakita ng watawat na
unang larawan? kulay pula at dilaw. Ito rin ay may imahe ng
martilyo at karet.
2. Ano ang kahulugan ng mga imahe sa Ang mga imahe ay sumisimbolo sa mga
unang larawan? manggagawa dahil ito kadalasan ang
ginagamit ng mga manggagawa sa kanilang
trabaho.

258
3. Anong bansa, sa iyong palagay, ang Ang bansang Unyong Sobyet ang gumamit
gumamit ng ganitong simbolismo bilang ng ganitong simbolismo sa kanilang watawat
representasiyon ng kanilang paniniwala? tanda ng kanilang paniniwala sa lakas ng
manggagawa.
4. Anong sikat na estatwa ang ipinakikita sa Nasa sa larawan ang Statue of Liberty.
pangalawang larawan? Anong mga detalye Ipinakita nito ang kadena na nasa paanan ng
ng estatwa ang ipinakikita rito? estatwa gayon din ang isang aklat na may
nakaukit na Roman numerals na petsa ng
paglaya ng Estados Unidos. Mayroon ding
hawak ang estatwa na sulo na may
naglalagablab na apoy.
5. Sa iyong palagay, ano ang kahulugan ng Ang putol na kadena ay sumisimbulo sa
mga detalye ng estatwang ito? Saang bansa paglaya sa kalupitan. Ang aklat ay
ito matatagpuan? nagpapakita ng karunungan na panlalaban sa
pang- aapi at ang sulong may naglalaglab na

DRAFT
apoy ay nagpapakita ng liwanag na
nakamtan dahil sa pagtalikod sa pang- aapi
at pagyakap sa demokrasya. Ang estatwa ay
matatagpuan sa Estados Unidos.
6. Anong aksiyon ang ginagawa ng mga Animo'y nagsi-see saw sa larawan ng mundo

April 1, 2014
imaheng makikita sa ikatlong larawan? ang dalawang imahe sa larawan.
7. Sa iyong palagay, anong mga bansa ang Ang lalaki sa kaliwa ay si Uncle Sam na
sinisimbolo ng nagtutunggaling imahe? sumisimbulo sa Estados Unidos. Ang oso sa
kanan ay sumisimbulo sa USSR.
8. Ano ang kahulugan ng pagtutunggaling ito Ito ay nagpapakita ng tunggalian ng
ng mga bansa? dalawang bansang nabanggit upang matalo o
maungusan ang bawat isa sa impuwensiya at
kapangyarihan. Cold War ang tawag dito.

259
Gawain 4: ABC Brainstorm Strategy
Pagkatapos ng mga paunang gawain, isulat sa kahon ang mga salitang may
kaugnayan sa paksang tatalakayin. Hindi kailangang mapuno ang kahon, ang
mahalaga ay matukoy ang mga ideya ng mag-aaral.
Halimbawa: A- Asia

A G M S

B H N T

C I O U

DRAFT
D J P V

E K Q W

F L R XYZ

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
Ipasagot:

1. ilang salita ang naisulat mo?

2. Ano ang ginawa mong batayan sa pagsagot?
3. Paano kaya nauugnay ang mga salitang pinili mo sa paksang “ideolohiya”?

PAUNLARIN

Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa ideolohiya. Sa

pagkakataong ito, maaaring linangin ang kaisipang ito sa tulong ng iba’t ibang
estratehiya. Nararapat ding ipaalala na dapat ay handa silang makiisa sa iba’t ibang
gawain sa araling ito.

260
Gawain 5: Talahanayan Punan Mo
Pagkatapos basahin ang teksto, subukan ang kaalaman ng mga ma-aaral sa
tulong data retrieval chart.
Mga Ideolohiya Katangian Bansang Nagtaguyod

DRAFT
Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang iba’t ibang uri ng ideolohiya sa daigdig?
2. Anong mga bansa ang nagtaguyod sa mga ideolohiyang ito?

April 1, 2014
3. Paano nagkakaiba ang kanilang patakaran at katangian?

Gawain 6: Hagdan ng mga Ideya

Pasagutan ang kasunod na ladder web at ipasulat ang mahalagang papel na
ginagampanan ng ideolohiya sa isang bansa.

Bakit mahalaga ang ideolohiya sa

isang bansa?

261
 Iba’t ibang ideolohiya ang sinusunod ng mga bansa sa daigdig. Naaayon ito sa
kanilang kasaysayan, paniniwala at kultura. Anuman ang ideolohiya ng bawat isa,
nararapat na ito ay makatugon sa pangangailangan ng mga mamamayan at maging
daan sa pag-unlad ng bansa.
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paglaganap ng komunismo sa
Russia, Fascismo sa Italy at Nazismo sa Germany.
Gawain 7: Paniniwala Ko, Gets Mo!
Maaaring magsagawa ng pangkatang gawain na magpapakita ng maikling role
play/ dayalogo o iskrip na tutukoy sa mga prinsipyo at paniniwala ng Russia, Italy at
Germany at mga patakarang ipinatupad sa mga bansang pumanig sa kanilang
ideolohiya.

 Unang Pangkat- Ang Pagsilang ng Komunismo sa Russia

DRAFT
 Ikalawang Pangkat- Ang Pagsilang ng Fascismo sa Italy
 Ikatlong Pangkat- Ang Nazismo sa Germany

Ipasagot ang pamprosesong mga tanong batay sa tinalakay sa pangkatang

gawain.

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang dahilan ng kaguluhan sa Russia?
2. Paano nakuha ni Lenin ang pagtitiwala ng mga tao sa Russia?
3. Paano naging ganap na komunista ang Russia?
4. Ano- ano ang mga salik na nagbigay -daan sa Fascismo sa Italy?
5. Naniniwala ka ba sa prinsipyong sinusunod ng Fascismo?
6. Bakit itinuturing na pinakamalupit na diktaduryang totalitarian ang Nazismo sa
makabagong panahon?
7. Paano pinamahalaan ni Hitler ang Germany sa ilalim ng ideolohiyang Nazismo?
8. Ano ang mga salik na nagbigay-daan upang yakapin ng mga bansa ang kanilang
ideolohiya.
9. Ano ang bahaging ginagampanan ng puwersang demokrasya at komunismo sa
kalagayan ng tao?
10. Paano nagkakaiba ang ideolohiyang sinusunod ng mga bansa?
11. Paano nauugnay ang puwersang pangkabuhayan ng bansa sa kalagayang
politikal nito?

262
Rubric sa Pagtataya ng Role Play
Mga Pamantayan Marka
Malinaw na naipakita ang mensahe ng aralin 25%
Makatawag-pansin ang pagkakaganap ng mga tauhan 25%
Pangkalahatang kaayusan 25%
Dating sa mga manononod 25%
Kabuuan

Gawain 8: Triad Web

Ipagawa:
Sa tulong ng Triad Web, paghambingin ang personalidad at katangian ng tatlong
pinuno. Isulat sa tatsulok ang magkakatulad na paniniwala ng tatlong pinuno at sa

DRAFT
tatlong bilog ang kanilang pagkakaiba.

Adolf Hitler

April 1, 2014
BenitoB
Benito Mussolini
Vladimir Lenin

263
 Gawain 9: Punto For Punto
Ipagawa ang estratehiyang ito na katulad ng isang debate. Ipasunod ang
kasunod na mga hakbang.

Mga Hakbang:

1. Tukuyin ang usaping pagtatalunan: “Aling ideolohiya ang dapat pairalin sa

Pilipinas?” demokrasya o komunismo?
2. Hatiin ang klase sa dalawang panig na maghahanda ng mga argumento. Piliin
ang mga kasapi ng team at lider.
3. Pag-usapan ng bawat pangkat ang kanilang mga argumento o katwiran at
patunay.

DRAFT
4. Simulan ang debate. Magpalitan ang pagsasalita ng dalawang grupo
5. Isagawa ang “rebuttal” matapos maibigay ang mga argument.
6. Ibuod ang argumento ng bawat pangkat.
7. Suriin ang debate batay sa mga pamantayan.

April 1, 2014
8. Tanungin ang klase kung aling pangkat ang mas epektibo sa debate. Inaasahan
ang mahusay na pagtanggap ng pagkatalo (sportsmanship) at ang pagtaya ng
kahusayang magsalita, mag-isip at mangatuwiran.

Rubric Para Sa Debate:

PAMANTAYAN 5 4 3 2 1
Organisasyon- Lohikal ang
presentasiyon at pagkakaugnay ng ideya
Nilalaman- May ebidensya ang
pagkakaunawa sa mga pangunahing
argumento
Presentasiyon- Wasto, malinaw at
makatwiran ang mga pangungusap at
inilahad ayon sa napagkasunduang mga
pamantayan.
Kakayahang Sumagot sa Tanong-
Maayos at wasto ang sagot sa mga
tanong ng kalabang panig.
Kabuuang Iskor

264
 Gawain 10: Pag-Isipan Mo, Araling Ito!
Pagkatapos matiyak ang iba’t ibang ideolohiya sa daigdig, Alamin ang ideya ng
mga mag-aaral tungkol sa Cold War.
Ipabasa ang teksto at ipagawa ang kasunod na gawain .Ipasulat sa cloud callout
ang mga salita at terminolohiyang may kaugnayan sa paksa.

John F. Kennedy…
Cuban Missile
Crisis US…USSR

DRAFT
April 1, 2014
Paalala: Maaari gamitin ang tekstong Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et
al, ph 273-281.

Gawain 11: Compare and Contrast

Sa gawaing ito, hayaang makapag-isip

GAWAIN BILANG 8 ang mga mag-aaral tungkol sa
pagkakaiba ng mga patakaran ng KOMUNISMO at DEMOKRASYA. Ipatukoy ang mga
katangian ng dalawang ideolohiya, ang mga bansang pumanig sa kanila, at ang mga
naimbentong kagamitan para sa mapalakas ang puwersa ng bawat isa. Ipasulat sa
gitna ng dalawang figure kanilang pagkakapareho.

265
 US USSR

Demokrasya Komunismo

COMPARE AND CONTRAST

DRAFT
April 1, 2014
Mga Posibleng Kasagutan:

1. Pumanig sa ideolohiyang demokrasya ang Timog Korea, Taiwan at Timog

Vietnam; sa komunismo naman ang People’s Republic of China, Hilagang Korea
at Hilagang Vietnam.
2. Kapwa gumawa ng mataas na uri ng armas ang US at USSR.
3. Upang mas mapalakas ang kanilang puwersa, inilunsad ng US ang Apollo 11
upang makarating ang tao sa buwan. Samantala, ang USSR ay naglunsad ng
Supersonic at Sputnik, ang unang sasakyang gumalugad sa kalawakan.

266
Gawain 12: Discussion Web
Panuto: Sagutin ang core question ng Oo o Hindi: Kung ang sagot ay Oo,
isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Oo. Kung ang sagot ay Hindi, isulat ang
paliwanag ng sagot sa ilalim ng Hindi.

Oo, Bakit? Hindi, Bakit?

Ang Cold War

ba ay naging
dahilan ng di
pagkakaunawa
an ng mga
bansa?

DRAFT
Gawain 13: Opinyon Mo, Say Mo!
Sa pamamagitan ng iba’t ibang malikhaing paraan tulad ng pagsulat ng jingle o

April 1, 2014
tula, ipahayag mo ang iyong opinyon batay sa mga patakarang ipinatupad ng United
States sa Pilipinas. Gawing gabay ang mga sumusunod na tanong sa pagsasagawa ng
gawain.

Pamprosesong Tanong
1. Paano pinalaganap ng mga superpowers ang kanilang impluwensiya?
2. Nakabuti ba ang impluwensiyang iniwan ng mga superpowers sa mga
bansang pumanig sa kanila? Pangatuwiranan

267
 Gawain 14: Bili Tayo
Maaaring ipakita ang tindahang ito sa unang bahagi ng pagtalakay ng paksang
neokolonyalismo bilang lunsaran ng aralin.

TINDAHAN NI JUAN DELA CRUZ

CD NG OPM CD NI
PIZZA PIE BIBINGKA MUSIC MICHAEL Spaghetti
JACKSON

Marikina Filipiniana Maong

DRAFT
Hotdog Hamburger
Shoes dress shorts

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong

Ipasagot:
1. Kung nasa supermarket ka at kailangan mong mamili ng limang
produktong nasa tindahan ni Juan de la Cruz, aling mga produkto
ang iyong bibilhin?
2. Bakit mo binili ang nasabing produkto? Pangatuwiran.
Ipabasa ang teksto bago simulan ang kasunod na gawain.

Gawain 15 : Nararamdaman Mo, Iguhit Mo

Batay sa binasang teksto, ipagawa ang pangkatang gawain. Ang bawat
pangkat ay gagawa ng karikatura batay sa sumusunod:

 Unang Pangkat- Kahulugan ng neokolonyalismo

 Ikalawang Pangkat- Mga Uri ng neokolonyalismo
 Ikatlong Pangkat- Mga Superpower na nakakaimpluwensiya sa mga
papaunlad na bansa
 Ikaapat na Pangkat- Epekto ng Neokolonyalismo

268
 Batay sa pangkatang gawain, magsagawa ng malayang talakayan sa tulong ng
mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa salitang neokolonyalismo?
2. Bakit kaya nagkaroon ng neokolonyalismo?
3. Ano ang mga patakaran at impluwensiyang ipinatupad ng mga
makapangyarihang bansa sa mga bansang kontrolado nila? Ipaliwanag ang
bawat isa.
4. Paano naapektuhan ng mga patakarang ito ang ekonomiya ng mga bansang
papaunlad pa lamang?

DRAFT
Rubric sa Pagtataya ng Karikatura
Pamantayan Puntos NakuhangPuntos
1.Napakagaling ng 5
presentasiyon ng karikatura
2. Malinaw at angkop ang 5

April 1, 2014
mensahe nito
3. Makulay at kaakit-akit ang 5
presentasiyon nito
4. Malinis at maayos ang 5
pagkakagawa nito
5. Nakatulong sa pagbibigay- 5
interpretasiyon sa paksa ang
ibinabahagi sa klase
6. Bunga ng malikhaing pag- 5
iisip at pananaliksik ng
karikatura
Kabuuang Iskor: -------------------------------

Gawain 16: Laro Tayo

Upang mas mapalalim pa ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksang-aralin, ipalaro ang garter game. Kailangang bumigkis ang garter sa mga
manlalaro. Kapag positibo o maganda ang dulot ng salita o pariralang sasabihin ng
guro, hahakbang ng isa ang mga manlalaro papunta sa gitna. Kapag naman

269
 negatibo o hindi maganda ang dulot ng salita, isang hakbang palayo sa gitna ang
gagawin. Nangangahulugan ito na kapag mas marami ang positibong dulot ng mga
salitang kaugnay ng Neokolonyalismo, magiging maluwag ang garter. Subalit kapag
mas marami ang nagatibong dulot nito, mararamdaman ng mga manlalaro ang
pagsisikip ng garter.

DRAFT GARTER GAME

April 1, 2014
Mga salitang ibibigay:
1. Foreign investment (Pamumuhunanng ibang bansa)
2. Loss of pride ( Kawalan ng karangalan)
3. Foreign debt (Utang-panlabas)
4. Over dependence ( Labis na umaasa sa iba)
5. Continued enslavement (Patuloy na pang-aalipin)

Sa pagkakataong ito, mararamdaman ng mga mag-aaral ang pagsisikip ng garter.

Maaaring dagdagan ng guro ang mga salitang ibibigay.

270
 Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. Batay sa gawaing ito, nakabuti ba o nakasama ang neokolonyalismo sa
daigdig?
2. Ngayong nalaman mo ang negatibong epekto nito, ano ang nararapat
mong gawin? Bakit?

Gawain 17: ABC Brainstorm Strategy

Pabalikan sa mga mag-aaral ang ABC Brainstorm Strategy, upang malaman ang
kanilang natutuhan sa buong aralin. Maipaliwanag ng mga mag-aaral ang dahilan kung
bakit nila isinulat ang mga salita

DRAFT
Halimbawa: C- Cold War
Paliwanag: Ito ay alitan ng dalawang bansa na hindi naman ginagamitan
ng puwersa.

A G M S

April 1, 2014
B H N T
C I O U
D J P V
E K Q W
F L R XYZ

Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. Kung bibilanging muli ang iyong sagot, ilang salita ang nadagdag sa mga dating
isinulat mo?
2. Paano mo naipaliwanag ang iyong mga sagot?

271
Upang malaman kung lubos ngang naunawaan ng mga mag-aaral ang paksang
tinalakay maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit:
Panuto: Isulat sa patlang ang impormasyong hinihingi ng pangungusap.
______________1.Isang sistema o kalipunan ng mga ideya o kaisipan na naglalayong
magpaliwanag tungkol sa daigdig at sa pagbabago nito. Galing ito
sa salitang ideya o kaisipan na tuwirang sinusunod ng mga tao.
______________2.Digmaan ng nagtutunggaliang ideolohiya ng dalawang
pinakamakapangyarihang bansa (superpower) na hindi tuwirang
naglalabanan gamit ang armas.
______________3.Isang uri ng pagsasamantala at patuloy na pagkontrol ng isang
dating kolonyalista sa mahihirap na bansa. Layunin nitong
patatagin ang pamumuhunan, pigilin ang pagkakamit ng tunay na
kalayaan, at kunin ang mas malaking kita mula sa negosyo.
______________4.Tumutukoy sa isang sistemang pangkabuhayan kung saan
ang produksiyon, distribusyon, at kalakalan ay kontrolado ng

DRAFT
mga pribadong mangangalakal hanggang sa maging maliit na
lamang ang papel ng pamahalaan sa mga patakarang
pangkabuhayan.
______________5.Ang nagpakilala ng salitang “ideolohiya” bilang pinaikling pangalan
ng agham ng mga kaisipan o ideya.

April 1, 2014
Analohiya: Suriin ang tinutukoy na ugnayan ng unang pares sa bawat bilang. Isulat ang
maisip na kapareha ng ikatlong salita.

6. Patakarang Pang-ekonomiya ng Bansa: Ideolohiyang Pangkabuhayan;

Paraan ng Pakikilahok ng mga Mamamayan sa Pamamahala: ______________
7. Iran: Awtoritaryanismo; China: ________________
8. US: demokrasya; USSR:_____________________
9. Adolf Hitler: Nazismo; Benito Mussolini:_____________________
10. Foreign Aid: Tulong na pang-ekonomiya, pangkultura at military;
Foreign Debt: __________________

Sagot sa Pagsusulit:
1. Ideolohiya
2. Cold War
3. Neokolonyalismo
4. Kapitalismo
5. Desttutt de Tracy
6. Ideolohiyang Pampolitika

272
 7. Sosyalismo
8. Komunismo
9. Fascism
10. Anumang pautang mula IMF/ World Bank

Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na nakuha ng mga mag-aaral sa

bahaging ito.

PAGNILAYAN/UNAWAIN
Gawain 18 : Pagsusuri Sa Makabagong Mundo
Ipabasa at ipasuri ang kasunod na global issues. Sa pagkakataong ito,
pagtitibayin ng mga mag-aaral ang kanilang nabuong pag-unawa sa paksa. Ipagawa:
Panuto: Gamit ang internet,sa tinukoy na link. Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong

DRAFT
na nasa loob ng talahanayan.

April 1, 2014

Mga bansa sa kontinente ng Africa na may presensiyang - ekonomiya ang China.

WEBSITE: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-or-chance-for-
growth-9071/
Relations between China and Africa have recently flourished and the two have
broadened political, diplomatic, economic, educational, cultural and military ties. As
Chinese economy grows, it needs greater cooperation with African markets. Recently,

273
Johannesburg hosted the first South Africa-China Markets Forum attended by South
African and Chinese businessmen, including more than 80 top fund managers from the
Shanghai Stock Exchange. The forum resulted in a letter of intent to create exchange
traded funds for Chinese investors to trade in Africa
China-Africa trade turnover was almost $200 billion in 2012, and China's trade
with South Africa alone reached $60 billion. The increasing presence of Chinese
companies in Africa has caused concern in the West, which says undemocratic China
is undermining human rights and causing environmental devastation. But what do
Africans themselves make of the tendency? VoR's Tom Spender travelled to Kenya to
find out. Tom has been greatly impressed by a brand-new highway in congested
Nairobi. The road was built by Chinese China Wu Yi Company, Sino hydro Corporation
and Sheng Li Engineering Construction. Young Kenyan, Andrew, says the new road
saves him two hours of commuting time.
China claims its increasing activity in Africa to be a win-win game, not just
pouring money in the continent but developing together, compared to the Mao times
when financial aid, was a tool to make Africa shift from Taiwan to People’s Republic of
China. Today Chinese projects in Africa include a new Indian Ocean port, residential
construction, copper mines in Zambia, cobalt mines in Congo, and a rail network

DRAFT
linking Addis Ababa to Djibouti. China has invested some 75 mln dollars into the
continent, going neck-to-neck with the US that contributed 90 mln to bilateral projects.
Some Africans, however, have mixed feeling about this cooperation. Thus,
governor of Nigerian Central Bank Mallam Sanusi said, “China takes from us primary
goods and sells us manufactured ones - this was the essence of colonialism.” US
President Barack Obama has also warned Africa of possible aftermaths in one of his

April 1, 2014
speeches “When we look at what other countries are doing in Africa, our only advice
make sure it is a good deal for Africa.” Professor Stephen Chan from the School of
Oriental and African Studies believes that China, however, has certain moral principles
when operating in Africa. “Africa finally has a chance to make a choice – it’s not only
America anymore. And what stands behind Western concerns is angst about the
continent’s resources. While its discourse is clad in the rhetoric of democratic values,
Chinese are being shown as not caring about these values at all,” Dr Chan said.
The expert believes that moral principles prevent China from going too far in
economic exploitation of the continent and Beijing is also more sensitive to African
aspirations, as it is prepared to build universities in the region, while the only education
the West sees for Africa doesn’t go beyond basic literacy and primary schools.
“Chinese came out of great deprivation, so they understand the power of aspiration. It’s
a natural desire to see your kids going to university,” the expert said.

Some locals complain that flocks of Chinese coming to the continent push them
out of business and take local jobs. “It’s wrong for them to do what Kenyans can do,”
activist Boniface Mwangi said, adding that “They bribe and don’t care about human
rights, which makes it a win-lose situation.” Now there are about 1 million Chinese in
Africa with the largest community in South Africa, Egypt and Nigeria.
Some Africans are happy with China’s non-interference into local policy, while
the West keeps dictating people whom to vote and care only about free and democratic
elections.

274
 Democracy doesn’t necessarily bring development with it, that’s one of China’s
guidelines, and its leaders say that the right to food and life is more important than
democracy words.
“Though many African countries have adopted European democracies, they are
still underdeveloped, while China searches for the best way to improve living
standards,” a Chinese top official said. Chinese presence in the region also causes
environmental concerns: oil factories and mines heavily pollute the atmosphere.
Ivory poachers make fortunes on wealthy Chinese. According to the Kenya
Land Conservation Trust, China is now number one market for ivory, but 80% of this
ivory is illegal, which means that elephants can go extinct in less than 10 years. China,
however, has recently issued guidelines on environmental practice for overseas
companies.
Generally Africans agree that China brought a new wave of life and
development to the continent. A Consumer Insight poll has shown that China was top
source of inspiration for Kenyans, who learned many useful business and negotiating
skills from Chinese. This means the West needs to admit – it doesn’t dominate the
continent anymore.

DRAFT
Source: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-or-
chance-for-growth-9071/

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong
1. Maituturing bang isang uri ng makabagong neokolonyalismo ang ginagawang
pagpasok ng China sa mga bansa sa kontinenteng Africa? Pangatuwiranan ang
iyong sagot.
2. Sa iyong pananaw, nakabubuti ba o nakasasama ang pagtulong ng China sa
ekonomiya ng mga bansa sa Africa?

Rubric sa Pagtataya ng Sanaysay

Mga Pamantayan Marka
Malinaw na paksa 25%
Maayos na organisasyon ng mga ideya 25%
Wastong baybay, bantas, gamit ng mga salita 25%
Pagkamalikhain sa pagsulat 25%
Kabuuan

275
Gawain 13- Tapos Na!

Pasagutan ang mga tanong na ito sa pagtatapos ng paksang-aralin.

Sa araling ito, natutunan kong ________________________________________

______________________________________________________________________

Ang pinakamahalagang ideya na nakaapekto sa akin ay ____________________

______________________________________________________________________

Mahalaga ang aralin sapagkat ____________________________________________

______________________________________________________________________

DRAFT
Sa pagkakataong ito, napag-isipan kong _____________________________________
______________________________________________________________________

April 1, 2014

276
ARALIN 4: Mga Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat, at Alyansa

ALAMIN:

Batiin ang mag-aaral sa matagumpay na pagkakamit ng mahahalagang

kaalaman tungkol sa mga ideyolohiya at epekto ng neokolonyalismo sa nakaraang
aralin. Ngayon, pag-aaralan ng mag-aaral sa araling ito ang bahaging ginampanan ng
mga pandaigdigang organisasyon, pangkat, at alyansa sa pagsusulong ng
pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Kaakibat nito
ang pagpapayaman
GAWAIN ng kanilang
Blg. 1 : PAGSUSURI mga kaalaman at kakayahang lilinangin habang
SA LARAWAN
tinatalakay ang sumusunod na tanong: “Ano ang mga naitulong sa mga bansa ng
mga organisasyong pandaigdig sa larangan ng kaunlaran?”

DRAFT
Gawain 1: The Queen Wants To Know!

Sa pagsisimula ng aralin, pasagutan sa mag-aaral ang mga tanong sa larong

“The Queen Wants to Know!” Ipasulat ang sagot sa papel o kwaderno. Ipaalala
na hindi kailangang masagutan kaagad nang tama lahat ng tanong.

April 1, 2014
1. Anong W ang bangko
na nagbibigay ng tulong
2. Anong A ang
organisasyong heopolitikal,
ekonomikal, at pangkultura
ng mga bansa sa Timog-
Silangang Asya? 3. Anong W ang
pananalapi at teknikal isang organisasyong
sa mga bansang pandaigdig na
papaunlad para sa mga nilikha upang
programang pamahalaan at
pangkaunlaran? magbigay ng
kalayaan sa
kalakalang pang-
internasyunal?

277
 SAGOT:

1. W ____ ____

2. A ____ ____ ____ ____

3. W ____ ____

Mga sagot:
(1) World Bank (WTO), (2) ASEAN (Association of Southeast Asian

DRAFT
Nations, at (3) World Trade Organization (WTO).

Gawain 2: Guess The Flag!

Sa gawaing ito, pahuhulaan sa mga mag-aaral ang watawat o simbolo ng

April 1, 2014
mga organisasyong pandaigdig. Sa tulong nito’y matutukoy ang dati nang kaalaman
ng mag-aaral hinggil sa paksa.

Mapipili rito ang tamang sagot:

Organization of Islamic Cooperation (OIC) World Bank (WB)

Association of Asian Nations (ASEAN) World Trade Organization (WTO)
Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) European Union (EU)

278
 3

1
2

5
4

DRAFT
April 1, 2014
Sagot:
1. 4.

2. 5.

3.

Mga sagot: (1) ASEAN, (2) World Bank, (3) European Union, (4) World
Trade Organization, (5) Organisation of Islamic Cooperation.

279
Gawain 3: Generalization Table

Pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na Generalization Table.

Magpatala sa kanila ng tatlong bagay na alam na nila tungkol sa ginagampanan ng
mga pandaigdigang organisasyon at samahan sa pagpapanatili ng pandaigdigang
kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Ipaalala na kailangan muna
nilang iwanang blangko ang ibang hanay sapagkat sasagutan ito sa mga susunod
na gawain.

My Initial Thoughts My Findings and Supporting My

(Alam Ko Na) Corrections Evidence Generalization
(Mga nabago sa (Mga Patunay) (Paglalahat)
alam ko na)

1.

2.

3.
DRAFT
April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Marami ka bang naitala sa hanay ng Initial Thoughts? Sa iyong palagay,
sapat na ba sa iyo ang kaalamang ito o nais mo pa itong madagdagan at
mapalalim?
2. Tungkol saan ang nais mo pang malaman sa mga organisasyong
pandaigdig? Bakit nais mo pa itong malaman?

PAUNLARIN

Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang lawak ng kanilang dati ng alam

kaalaman tungkol sa mga organisasyong pandaigdig, maaaring marami pa silang
mga katanungan na nais masagot. Sabihing maari nilang malaman ang mga sagot
sa katanungang ito sa susunod na talakayan.

280
 Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa mga pandaigdigang
alyansa, organisasyon, at pangkat na nagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at
pag-unlad. Pagkatapos ay pasagutan ang Gawain 4.

Gawain 4: Org-Outliner!

Pasagutan sa mga mag-aaaral ang kasunod na org-outliner ayon sa format

nito. Pagkatapos ay pasagutan ang mga tanong na kasunod nito.

Organisasyon Taon ng Layunin

Pagkakatatag

DRAFT
1.

2.

April 1, 2014
3.

4.

5.

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Narinig mo na ba ang mga binanggit na organisasyon sa teksto? Alin ang ma
narinig mo na?
2. Sa iyong palagay, saklaw ba ng mga organisasyong ito ang mga bansa sa
iba’t ibang kontinente? Bakit mo nasabi iyon?
3. Ano ang masasabi mo sa layunin ng mga organisasyong ito? Ipaliwanag.

281
Gawain 5: Organisasyon, Mahalaga Ba Ito?

Pasagutan ang gawaing ito matapos malaman ng mga mag-aaral ang iba’t
ibang layunin ng mga pandaigdigang organisasyon. Ipasulat sa kahon ang
kahalagahan ng mga nasabing organisasyon sa mga bansa sa daigdig.

Kahalagahan ng
mga Organisasyon
sa mga Bansa sa Daigdig
MGA
ORGANISASYON

DRAFT
European L
Union
A
Organization
of American Y

April 1, 2014
States

U
Organisation
of Islamic
Cooperation
N

I
Association of
Southeast
Asian Nations
N

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:

1. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig?

2. Paano nakatutulong ang mga ito sa pagkakamit ng pandaigdigang
kapayapaan, kalayaan at kaunlaran?

282
Gawain. 6: UP Dev CHECKLIST

Ipaunawa sa mga bata ang nilalaman ng teksto tungkol sa mga

organisasyong pandaigdig at pasagutan ang kasunod na gawain. Makikita ang
teksto sa Learning Module ng mag-aaral.

Ipagawa ang UP Dev Checklist. Palagyan ng tsek ang talahanayang

tumutukoy sa isinusulong ng mga organisasyon.

UP Dev Checklist

Organisasyon Pagkakaisa Kapayapaan Pag-unlad

1.

DRAFT
2.

3.

April 1, 2014
Pamprosesong Tanong:

1. Paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagpapanitili ng

kapayapaan, pagkakaisa at pag-unlad?
2. Sa palagay mo, ano ang mangyayari kung walang organisasyong
nagsusulong ng pagkakaisa, kapayapaan, at pag-unlad?

Iba Pang Organisasyong Pandaigdig

Bukod sa mga pandaigdigang organisasyong nabanggit na marami

pang organisasyong internasyunal ang nilikha upang patatagin ang kooperasyon ng
mga bansa at maitaguyod ang kaunlaran. Nilikha ang mga organisasyong ito upang
tumulong sa pananalapi, magbigay-kalayaan sa kalakalang internasyunal,
mamahala sa pandaigdigang sistema ng pananalapi, at iba pa. May mga samahang
rehiyunal din na bumuo ng trade blocs. Ang trade bloc ay isang kasunduan ng mga
bansang kadalasan ay magkakaanib sa isang samahang rehiyunal na naglalayong
bawasan, paliitin, o tanggalin ang mga taripa at mga hadlang sa taripa sa pagitan ng
mga miyembrong bansa.

283
Gawain 7: Magpalitan Tayo!

Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na mga larawan tungkol sa

trade blocs. Gagamitin nila itong gabay sa pangkatang gawain. Hatiin ang klase sa
apat na grupo. Pagawin ng Role Playing ayon sa kabutihang naidudulot ng trade
bloc sa mga bansang kabilang dito.

North American Free Trade Agreement

DRAFT
April 1, 2014

284
 ASEAN Free Trade Area/Agreement

DRAFT
April 1, 2014
Ipagawa na sa mga mag-aaral ang Role Playing. Atasan ang bawat grupo na
gumawa ng maikling dula na magpapakita ng kabutihang naidudulot ng trade bloc
sa mga bansang kabilang dito.

 Una at Ikalawang Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga

miyembro ng ASEAN Free Trade Agreement.

285
  Ikatlo at Ikaapat na Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga
miyembro ng North American Free Trade Agreement.

Gamiting gabay sa pagmamarka ng pangkatang gawain ang rubrik na ito.

Pamantayan 1 2 3 4 Puntos
Di talaga Di gaanong Maayos ang Inilalahad nang
maunawaan maunawaan pagkakaganap. napakalinaw at
ang isinagawa ang Malinaw ang napakaayos ang
Pagkakabuo dahil magulo pagtatanghal pagkakasunod- mga pangyayari
ang dahil magulo sunod ng mga at lubos na
pagkalahad ng ang daloy ng pangyayari. nakatatawag ng
impormasyong pangyayari. pansin sa mga
itinanghal. manonood.
Di talaga Di gaanong Malinaw na Napakalinaw na
maunawaan malinaw ang naipahatid ang naihatid ang
ang mensahe mensahe . mensahe at mensahe sa

DRAFT
Nilalaman dahil magulo Medyo maayos ang ginawang
ang magulo ang pagsasagawa. pagtatanghal.
pagtatanghal. pagtatanghal.
Walang May ginamit Angkop at Napakaangkop
Kagamitan/ ginamit na na di maayos maayos ang at malikhain ang
Props kahit anong na props. props. ginamit na
props. props.

April 1, 2014
Magulo, Nakaaakit ang Nakaakit ang Kaakit-akit ang
maingay at pagtatanghal pagtatanghal pagtatanghal
hindi seryoso dahil sa dahil sa dahil sa maayos
ang maayos na maayos na na pagsasalita at
Nagsiganap nagaganap. pagsasalita pagsasalita at magaling na
ngunit hindi pag-arte ng pag-arte ng mga
seryoso ang nagtatanghal. nagsiganap.
mga
nagtanghal
Di nakatawag Nakatawag- Nakatawag- Lubos na
pansin sa pansin din sa pansin sa nakatawag-
manonood manonood manonood pansin sa
Pagtawag- dahil sa di ngunit may dahil sa manonood dahil
pansin sa maayos na kakulangan maayos na sa maayos na
manonood pagtatanghal. din ang pagsasalita at pagsasalita,
presentasyon. magandang malikhaing props
pag-arte. at
madamdaming
pag-arte.
KABUUAN

286
Gawain 8: My Generalization Table

Ngayong batid na ng mga mag-aaral kung paano nakatutulong ang mga

organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kaunlaran, kapayapaan, at
pagkakapantay-pantay, pabalikan ang “Generalization Table” at pasagutan ang
bahagi ng “My Findings and Corrections”. Ipasulat din sa hanay ng “Supporting
Evidence” ang bagay na magpapatunay sa sagot ng mag-aaral. Inaasahang may
pag-unlad na magaganap sa kanilang kaalaman ng mag-aaral sa pagkakataong ito.

My Initial Thoughts My Findings and Supporting Evidence My Generalization

Corrections

1. 1.

DRAFT
2. 2.

3. 3.

April 1, 2014
PAGNILAYAN/UNAWAIN

Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa ng mag-aaral

tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal na nilang masusuri ang bahaging
ginampanan ng mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kapayapaan,
pagkakaisa, at pag-unlad.

Ipabasa at ipasuri ang artikulo mula sa South African Broadcasting

Corporation tungkol sa layunin ng World Bank na wakasan ang matinding kahirapan
sa taong 2030. Pagkatapos ay pasagutan ang kasunod na gawain.

Gawain 9: Pagsusuri ng Balita

Ipabasa sa mga mag-aaral ang balitang makikita sa Learning Module..

Pagkatapos ay papunan ng sagot ang kasunod na graphic organizer.

287
 Ano ang target ng
World Bank sa taong
2030?

Tatlong Estratehiya:

1. _________________

2. ___________________

3. ___________________

DRAFT
April 1, 2014 3 estratehiya na gagamiting ng
World Bank upang makamit ang
layunin nito sa 2030

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Ano ang hakbang na ginawa ng World Bank upang malutas ang suliranin
ng kahirapan sa mga bansa sa daigdig? Sang-ayon ka ba sa hakbang na
ito ng World Bank? Pangatuwiranan.
2. Sumasang-ayon ka ba sa World Bank na ang kahirapan ay maituturing na
isyung moral? Bakit?

288
 3. Sa iyong palagay, nararapat nga bang bigyang-pansin din ni Pangulong
Jim Yong Kim ang kababaihan? Ano ang maaaring maging bunga nito sa
kalagayan ng kababaihan sa buong mundo?

Gawain 10: 1-2-3 Summary!

Ipabasang mabuti ang balita tungkol sa pagsususpinde ng Organisation

of Islamic Cooperation sa Syria at pasagutan ang kasunod na gawain.

DRAFT
Ano ang alam ko na
bago pa basahin ang
artikulo?

April 1, 2014
Ano ang natutunan
ko?
Ano ang nakapukaw
sa atensyon ko?

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Ayon sa balita, bakit sinuspinde ng Organisation of Islamic Cooperation
ang Syria?
2. Mahalaga ba ang ginawang hakbang ng OIC para sa pagpapanatili ng
kapayapaan sa Syria at sa mundo sa kabuuan? Bakit?

289
 Gawain 11: Reaksyon Mo,Sey Mo!

Ipabasa at ipaunawang mabuti sa mga mag-aaral ang nilalaman ng balitang

nasa LM. Ipssulat din sa reaction corner ang kanilang positibo/ negatibong
reaksiyon sa isyung nakapaloob sa binasang balita.

ISYU:
__________________________________________
s

REAKSIYON

DRAFT Positibo Negatibo

April 1, 2014
Narito ang tekstong iyong babasahin:

Pamprosesong Tanong:

Ipasagot:
1. Tungkol saan ang balita? Saan daw nangutang ang Pilipinas at para saan
ang pangungutang na ito?
2. Sinusuportahan mo ba ang desisyon na ito ng pamahalaan? Bakit?
3. Sa palagay mo, nararamdaman ba ng mga Pilipino ang epekto ng
pagkakautang ng bansa?

290
Gawain 12: Generalization Table

Sa huling pagkakataon, muling pabalikan ang My Generalization Table.

Ipatala sa mag-aaral ang sagot sa hanay ng “My Generalization”.

My Initial Thoughts My Findings and Supporting Evidence My Generalization

Corrections

1.

DRAFT
2.

3.

April 1, 2014

291
Gawain 13: Synthesis Journal

Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na synthesis journal. Ipasulat sa

unang hanay ang mga gawaing kanilang isinagawa at sinagutan. Ang mga
natutunan naman ay ilalagay sa ikalawang hanay. Sa pinakahuling hanay, ipasulat
kung paano nila magagamit sa pang-araw-araw na buhay ang kanilang mga
natutuhan.

Mga Gawain Mga Natutuhan Paano Ito

Magagamit?

DRAFT
April 1, 2014

292
Gawain 14: Gawin Para Sa bayan... Kaya Ko Ito!

Ipabasa sa mga mag-aaral ang kasunod na sitwasyon at ipagawa ang

gawain:

Naatasan kang maging chair person ng samahan ng mga kabataan sa

Barangay X. Nahaharap sa suliraning pangkatahimikan ang inyong Barangay
dahil sa ilang pangkat ng kabataan na tumatambay at umiinom ng alak
hanggang hatinggabi. Gumagawa sila ng ingay at gulo na labis na
nakaaapekto sa mga kapitbahay. Ikinababahala ito ng mga residente kaya’t
humingi sila ng tulong sa mga opisyales ng barangay.

DRAFT
Bilang chair person ng Samahan ng Kabataan, naatasan kang gumawa ng
ordinansa na magbibigay solusyon sa suliraning pangkapayapaan sa inyong lugar.

Isulat sa ibaba ang ordinansa. Gamiting gabay ang format na ito:

April 1, 2014
Republika ng Pilipinas
BARANGAY _________________
Address:_______________________

ORDINANSA NG BARANGAY ___________. S- (Taon)

ISANG ORDINANSANG NAGBABAWAL SA LAHAT NG ANYO NG

________________________ AT ANG PAGPAPATAW NG KAUKULANG PARUSA SA
PAGLABAG NITO.

Inihain ni: ________________________

[Posisyon]

293
KUNG SAAN, sa Artikulo _______ [sumipi ng mga artikulo na may kaugnayan sa
ordinansang gagawin]

KUNG SAAN, sa Artikulo ______ ……

SAMAKATUWID, ITINATAKDA NG KONSEHO NG BARANGAY ________ SA

PAGPUPULONG NITO ANG MGA SUMUSUNOD:

SEKSYON 1. Maikling Pamagat –

SEKSYON 2. Deklarasyon ng Patakaran –

SEKSYON 3. Depinisyon ng Katawagan –

SEKSYON 4. Ipinagbabawal na mga Gawain –

a.

DRAFT
b.
c.
d.
SEKSYON 5 Mga Parusa –

SEKSYON 6. Separability – Kung may probisyon sa Ordinansang ito na mapapatunayang

labag sa Saligang Batas, o kung sa iba pang paraan ay mapapasawalang-bisa, mananatili

April 1, 2014
pa rin ang bisa ng ibang probisyon.

SEKSYON 7. Pagkakabisa –

PINAGTIBAY: [Petsa]

_____________________________
Punong Barangay at
Tagapangasiwa ng Pulong

___________________ ___________________
Kagawad Kagawad

Pinatunayan ni:

______________________________
Kalihim ng Konseho ng Barangay

Pamantayan sa Pagmamaka ng Output

Halaw sa: http://www.galangphilippines.org/media/ADO-Brgy.-Pansol.pdf

294
Pamantayan sa Pagmamarka ng Output

Mga Pamantayan Marka

Nilalaman ng ordinansa: angkop at kumpleto 25%
Maayos na organisasyon ng mga ideya 25%
Malinaw na presentasyon 25%
Wastong format sa pagsulat ng ordinansa .Tamang baybay, 25%
bantas salita, ayos ng pangungusap
Kabuuan

DRAFT
April 1, 2014

295
 Panghuling Pagtataya

Ngayong tapos mo na ang mga Aralin, subukin mo na ngayong sagutin ang

panapos na pagsusulit na magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin.
Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagsagot. Inaasagang kaya mo nang sagutin
ang mga tanong sapagkat natapos mo nang pag-aralan ang mga paksa sa modyul.

P1. Nasa ibaba ang pangyayaring nagging dahilan ng Pagsiklab ng Unang

Digmaang Pandaigdig. Pagsunud-sunurin ito sa pamamagitan ng paglalagay ng titik
sa loob ng “arrow”.
A. Pagpapalakas ng hukbong-militar ng mga bansa sa Europa

DRAFT
B. Pagpaslang kay Archduke Francis Ferdinand
C. Pagkakatatag ng Triple Alliance
D. Pagkakabuo ng Triple Entente
E. Krisis sa Balkan noong 1913

April 1, 2014
Unang
Digmaang
Pandaigdig
A

K2. Nasa baba ang mapa ng Europe. Lahat ng mga nakasaad na pangyayari sa
ibaba ay naganap noong Unang Digmaang Pandaigdig LIBAN sa isa:
A. Pagkakabuo ng Triple Alliance at Triple Entente.
B. Pagkakatatag ng Nagkakaisang Bansa
C. Pagsibol ng damdaming nasyonalismo
D. Pagpapalakas ng hukbong militar ng mga bansa.

Gamiting gabay ang mapa ng Europe upang masagot ang sa ibaba.

296
 Source: http://mapofeurope.com/wp-content/uploads/2013/07/map-of-europe-
1024x833.jpg?a600a5
K3. Ito ang tawag sa ideolohiya at uri ng pamahalaan na nagbibigay ng pantay na
karapatan at kalayaan anuman ang kinabibilangang lahi, kasarian o relihiyon ng tao.
A. Demokrasya

DRAFT
B. Liberalismo
C. Kapitalismo
D. Sosyalismo
U4. Nasa ibaba ang larawan ng isang digmaan. Isulat sa mga kahon na nakapaligid
sa larawan kung ano ang mga naidudulot ng digmaan sa bansa.

April 1, 2014

297
U5. Gamit ang “W-Technique” ihambing ang Digmaang Pandaigdig at Cold War.
Gabay:
A at B = isulat sa tapat nito ang
pagkakaiba ng dalawang
ipinaghahambing
C = ilagay naman dito ang
pagkakatulad ng mga
ipinaghahambing

A B

DRAFT
April 1, 2014
Digmaang Cold
Pandaigdig War

298
K 6. Ito ang kasunduan ng mga bansa na nagbigay hudyat sa pagwawakas ng
World
War I
A. Treaty of Versailles
B. League of Nations
C. United Nations
D. Treaty of Paris
Suriing mabuti ang T-diagram sa ibaba, gawing gabay ang diagram na ito upang
masagot ang mga tanong sa bilang 7-8:

Mga Pangyayari Matapos ang World

DRAFT
War II

Demokrasya Komunismo
a

Timog Korea Hilagang Korea

April 1, 2014
Timog Vietnam Hilagang Vietnam

P7. Alin sa mga sumusunod ang impormasyong dapat ilagay sa gitna ng T-

diagram?
A. 17th parallel at 38th parallel
B. 38th parallel at 17th parallel
C. 19th parallel at 38th parallel
D. 38th parallel at 19th parallel
P8. Mahihinuha sa mga impormasyon sa T- diagram, na nahati ang Korea at
Vietnam matapos ang World War I. Bakit kaya nagkaroon ng paghahati ang ilang
bansa sa Asya?

299
 A. Dahil sa magkaibang paniniwala, ideolohiya, at prinsipyo, ipinaglalaban ng
bawat bansa
B. Upang magkaroon ng tiyak na hangganan
C. Dahil sa magkaibang kultura ng dalawang bansa
D. Upang mas masukat ang pag-unlad ng ekonomiya ng dalawang bansa.
Basahin at unawain ang talata sa ibaba upang masagot ang mga tanong sa ibaba.

Noong World War II, nakalikha ang United States ng sandatang nukleyar sa ilalim mg
Manhattan Project. Ang lakas ng pwersang pinapakawalan ng bombang ito ay
katumbas ng pinasabog na TNT na nasa kilotons o megatons ang bigat.
Ika-6 ng Agosto 1945 nang hulugan ng bombang nukleyar ng mga Amerikano ang
Hiroshima at Nagasaki sa Japan. Nagdulot ito ng pagkasawi ng maraming tao at
pagkawasak ng mga imprastraktura. Disyembre 1983, nang may ilang siyentipikong
naglabas ng kanilang pag-aaral sa posibleng epkto ng pagpapasabog ng sandatang
nukleyar sa mga klima sa mundo na tinawag na nuclear winter theory. Ayon sa

DRAFT
teorya, ito ay magtatapon ng usok at alikabok na sapat upang takpan ang araw sa
loob ng maraming buwan na magiging sanhi ng paglamig ng klima ng mundo na
ikamamatay ng mga halaman at mga bagay na may buhay.
Sanggunian: http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_Weapons

April 1, 2014
U9. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig?
A. Dahil ito ang nag-aambon ng grasya at pag-asa sa mga kasaping
mahihirap na bansa.
B. Dahil ito ang nagbibigay hudyat kung kalian dapat salakayin ang kaaway
na bansa.
C. Dahil pinagbubuklod nito ang mga bansa, pinananatili ang kapayapaan at
pagkakaisa.
D. Lahat ng nabanggit

U10. Inilahad sa talata sa itaas ang posibleng epekto ng sandatang nukleyar sa

daigdig? Sa iyong palagay, alin sa mga sumusunod ang nararapat ipatupad ng mga
bansa sa daigdig hinggil dito?
A. Maaaring gumamit ng plantang nukleyar upang mapanatili ang kapayapaan
sa daigdig
B. Dapat ipagbawal ang paggamit nito upang maiwasan ang epekto sa tao at
halaman
C. Nararapat magkaroon ng patakaran sa paggamit at siyasatin ang mga
plantang nukleyar ng mga bansa

300
 D. Nararapat na magkaroon ang bawat bansa ng sandatang nukleyar sapagkat
mahalaga sa bawat bansa ang pwersa.
U11. Nasa ibaba ang mga bagay na maaaring maranasan ng mga mamamayang
naninirahan sa United States at Pilipinas, alin ang hindi kabilang?
A. Militar ang nangingibabaw sa sibilyan
B. May kalayaan sa pananampalataya
C. May karapatang makaboto
D. Lahat ng mga mamamayan ay may karapatan sa edukasyon
U12. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang nagpapaliwanag ng katagang:
“Ang sariling pagkakakilanlan ay nawawala dahil sa impluwensyang dayuhan.”
A. Ang kulturang dayuhan ang pinahalagahan ng mga bansang umuunlad pa
lamang
B. Pinakikinabangan ng mga dayuhan ang likas na yaman ng mga kolonya
C. Napapanatili ang kultura ng isang bansa

DRAFT
D. Nababago ng mga dayuhan ang kultura ng kolonya sa pamamagitan ng
iba’t ibang impluwensya
K 13. Cold War ang tawag sa digmaan ng nagtutungaling ideolohiya ng dalawang
makapangyarihang bansa o superpower. Aling mga bansa ang nakaranas nito
matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?

April 1, 2014
A. US at USSR
B. US at France
C. Germany at USSR
D. Germany at France
K14. Alin sa mga sumusunod ang nakaranas ng pinakamatinding pinsala na dulot
ng mga Aleman noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
A. Hudyo
B. Pilipino
C. Amerikano
D. Aprikano
P15. Sinasabing sa Kanlurang Europe naganap ang pinakamainit na labanan sa
panahon ng World War I. Alin sa mga sumusunod na pangyayari ang nauugnay
dito?

A. Labanan ng Austria at Serbia

B. Digmaan ng Germany at Britain
C. Paglusob ng Rusya sa Germany
D. Digmaan mula sa Hilagang Belgium hanggang sa hangganan ng Switzerland

301
U16. Ano ang dahilan ng pagkagalit ni Adolf Hitler sa mga probisyon ng Kasunduan
sa
Versailles?
A. Dahil ito ay kasunduang nabuo lamang ng samahang Triple Entente
B. Pinagbayad ang Germany ng malaking halaga para sa reparasyon
C. Ginawang Mandated Territory ang lahat ng kolonya ng Germany
D. Naniniwala si Hitler na labis na naapi ang Germany sa mga probisyong
nakasaad ditto
P17-19. Nasa ilalim ang pangalan ng tatlong organisasyong pandaigdig. Ilista ang
pangalan ng mga organisasyong pandaigdig ayon sa isinusulong nito.
Pagkakaisa (Unity) Kapayapaan (Peace) Pag-unlad (Development)

DRAFT Organization of American States

Organisation of Islamic Cooperation
World Trade Organization

April 1, 2014
U20. Unawaing mabuti ang nilalaman ng mga pahayag. Piliin ang titik ng
pinakaangkop na sagot.
Pahayag I: Ang United Nations ay naging matagumpay na pigilan ang
pagsiklab ng digmaang pandaigdig dahil ito ay nagging
pandaigdigang forum upang pag-usapan ang sigalot ng mga
bansa
Pahayag II: Nabigo ang UN na magpatupad ng mga resolusyon ukol sa
pang-aabuso ng Israel sa karapatang pantao ng mga
Palestinian.
Ano ang ipinahihiwatig ng mga pahayag?
A. Tama ang pahayag I at Mali ang pahayag II
B. Mali ang pahayag I at tama ang pahayag II
C. Parehong tama ang pahayag I at II
D. Parehong mali ang pahayag I and II

302
 DRAFT
April 1, 2014

303