SKRIPTA IZ FIZIJATRIJE 1. Šta je fizikalna medicina i rehabilitacija?

Fizikalna medicina je medicinska

disciplina koja se bavi proučavanjem i primjenom različitih fizičkih agenasa u svrhu profilakse,
dijagnostike, terapije, metafilakse i medicinske rehabilitacije. Fizički agensi predstavljaju fizičke faktore
koji u vidu različitih oblika fizičke energije djeluju na naš organizam. Dijele se na: prirodne (vazduh, voda,
toplota, hladnoća, zvuk) i vještačke (vještački dobivena energija-elektricitet, svjetlosna energija...). u
sklopu FM ne spada jonizirajuće zračenje. Djelovanje prirodnih faktora, kao što su mineralne vode,
peloidi (ljekovita blata) i klima spada u domen FM i izučava se u okviru discipline koja se zove
balneologija i klimatologija (balneoklimatologija). FM se dijeli na: Fizikalna profilaksa-obuhvata
djelovanje vode, vazduha, sunčeve svjetlosti i pokreta ljudskog tijela u prirodi i prostorima za sport i
rekreaciju u cilju unapredjenja zdravlja, podizanja otpornosti organizma, održavanja psihofizičke
kondicije, relaksacije i sl. Podrazumijeva sunčanje, plivanje, vježbanje, različite sportske aktivnosti i igre...
Fizikalna dijagnostika-primjena fizičkih agenasa u dg svrhe (EKG, EMG, UZ, laser....) Fizikalna terapija-
primjena fizikalnih agenasa u svrhu liječenja... Rehabilitacija je osposobljavanje dijelova tijela koji su
oštećeni zbog povreda ili oboljenja ili nadoknadjivanje njihovog nedostatka pomagalima. Najprihvatljivija
definicija: rehabilitacija predstavlja proces optimalno mogućeg osposobljavanja invalida u smislu njemu
odgovarajuće socijalne funkcije razvijanjem do maksimiuma njegovih preostalih fizičkih, mentalnih,
socijalnih i profesionalnih sposobnosti i mogućnosti. Termin ,,rehabilitacija" nastao je od latinske riječi
rehabilitatio"-ponovno uspostavljanje ranijeg stanja ili RE- ponovo, HABILITACIJA- osposobljavanje. U
medicini se termin rehabilitacija odnosi na invalidnu osobu, odnosno onesposobljenu ili hendikepiranu
osobu. Ponovno uspostavljanje i vraćanje se odnosi na tzv.socijalnu restituciju. Rehabilitacija invalida
označava proces u okviru koga se invalid osposobljava za uspostavljanje svoje soijalne sposobnosti i
uloge u društvu koje je izgubio nastankom invalidnosti. Faze rehabilitacije: I medicinska rehabilitacija
koja pripada medicini i nju provodi sistem zz. Treća faza medicine, poslije preventivne i kurativne Il
profesionalna rehabilitacija III socijalna rehabilitacija 2. Šta su aktivnosti svakodnevnog života? ASŽ su
sve one aktivnosti kojima je čovjek od rođenja naučen, a koje su neophodne da bi se svakidašnje
obaveze izvršavale i život normalno odvijao. Tu ubrajamo: defekaciju i mikciju, služenje i korištenje
toaleta, transfer (orevrtanje), pokretljivost, oblačenje, kupanje, penjanje uz stepenice...ASŽ se
označavaje prema Bartelovom inexu, a sve ove radnje mogu se ocijeniti sa O-potrebna pomoć, 1-
potrebna djelimična pomoć, 2-nezavistan. Barthel index: 0-14= potpuna ovisnost 5-12= teška ovisnost 1

Harisovica 

13-18= umjerena ovisnost 19= mala ovisnost 20=potpuna samostalnost Testiraju se sljedeće aktivnosti:
Aktivnosti u krevetu Aktivnosti u invalidskim kolicima Aktivnosti samozbrinjavanja Aktivnosti kretanja i
penjanja 0-20 potpuna ovisnost 21-60 teška ovisnost 61-90 laka ovisnost 91-99 laka ovisnost 100
samostalnost 3. Medicinska rehabilitacija? Prema Szo: Zdravlje je ne samo odsustvo bolesti i
iznemoglosti, već i stanje potpunog psihičkog, fizičkog i socijalnog blagostanja. Rehabilitacija
podrazumijeva RE-ponovo; HABILITACIJA-osposobljavanje. Možemo je podijeliti na medicinsku,
profesionalnu i socijalnu. . . . Medicinska rehabilitacija je 1 faza rehabilitacije. Ona bi trebalo da započne
još u toku medikohirurškog liječenja, a kod većine hirurških intervencija, kada to vrijeme dozvoljava, i
prije hirurškog liječenja, kroz psihofizičku pripremu pacijenta. MR pokriva područje oštećenja i
nedostataka koji dovode do onesposobljenosti i invalidnosti usljed poremećaja: Fizičkih funkcija
Mentalnih funkcija (mentalna retardacija, duševna oboljenja, Senzornih funkcija (gluhi, slijepi) Govornih
mana Invalidnost može da nastupi kao posljedica: 1. Oboljenja, 2.povrede, 3. Urođenih mana Ciljevi su:
Spriječavanje težeg stepena onesposobljenja i hendikepa, Osposobljavanje za nezavisnost ASŽ,
Zapošljavanje Socijalna reintegracija Postoji rehabilitacija za: Dječiji uzrast, Produktivni period i Stariji
uzrast. Zadaci su: Očuvanje ugroženih funkcija, Uspostavljanje oštećenih funkcija, Nadoknada izgubljenih
funkcija kroz razvijanje preostalih sposobnosti, Prilagođavanje invalida na invalidnost.

Harisovica 

Ostvarivanje zadataka se vrši: • Kompenzacijom (nadoknadom) Supstitucijom (zamjenom), a to se vrši

pomoću: 1) Terapijskih pomagala (ortoze, splintovi, ortopetska obuća) 2) Pomagala za kretanje (štap,
štake, hodalice) 3) Pomagala u ASZ 4) Protetskih sredstava Plan svog djelovanja medicinska rehabilitacija
ostvaruje: Anamneza-treba da pruži iscrpne podatke o nastanku i toku bolesti, preduzimanim mjerama
liječenja; ranijim oboljenjima; navikama, profesionalnoj i socijalnoj anamnezi i dr. Fizikalni pregled-treba
da pruži osnovne podatke koje inače pruža fizikalni pregled. Pri oštećenju funkcija LM aparata treba
izvršiti detaljan nerološki i ortopedski pregled. Evaluacija funkcija LM aparata (testovi za pojedine ASŽ,
MMT, funkcionalna dijagnostika) Ocjena psihosocijanih mogućnosti (odnos prema onesposobljenom,
psihički lom) Reahabilitacijon tim je vrlo širok, a dijeli se na: 1. Primarni (hirurg, anesteziolog, sestra,
terapeut i fizijatar) 2. Sekundarni (pacjenta prihvata ustnova na čelu sa fiziotarapeutom uz konsultacije
sa dr.) C Mjere MR: 1. Njega - prva mjera u MR, posebno kod nepokretnih ili teško pokretnih pacijanata.
Pravilno sprovedena njega predstavlja važnu mjeru u prevenciji invalidnosti. Loša njega praćena je
komplikacijama: kontrakture zglobova, dekubitusi, infekcije itd. Njegu obezbjeđuje medicinska sestra,
ona ima ulogu instruktora, koordinatora i osnovnog psihoterapeuta. U ulozi njegovateljice treba da
obezbijedi: Osnovnu higijenu pacijenta, njegove postelje, sobe i pomagala Sprečavanje dekubitusa
Sprečavanje poremećaja venske cirkulacije na donjim ekstremitetima Zbrinjavanje ekskreta nepokretnih
pacijenata Sprovođenje urinarnog programa i programa debelog crijeva Sprečavanje kontraktura i
deformacija Ulogu instruktora sprovodi tako što uči pacijenta da iste mjere sprovodi sam. Ulogu
koordinatora vrši tako što se stara da se plan odvija bez zastoja u određeno vrijeme na odredenom
mjestu. 2. Fizikalna terapija-predstavlja integralni dio MR. Odvija se pomoću kineziterapije,
termoterapije, hidroterapije... 3. Terapija radom-koristi rad kao terapijsko sredstvo, cje djelovanje se
zasniva na pozitivnom terapijskom djelovaj rada. Efekti su: Kineziološki uspostavljanje funkcije pokreta
ekstremiteta. Kod određene radne aktivnosti povećava se obim pokreta, mišićna snaga i izdržljivost. Za
uspostavljanje koordinacije i automatizacije pokreta potrebno je stvoriti određene motorne engrame. Za
njihovo stvaranje potrebno je odredjene pokrete ponoviti više puta što je praćeno dosadom, ali rad to
prevenira. Motivacija za izradu predmeta-psihosocijalni efekat. 3

Harisovica 

. • Profesionalni efekt-suveniri imaju ekonomsku vrijednost. Podjela terapije radom: Zabavna terapija-
odvraćanje misli onesposobljene osobe od problema, sto umanjuje psihičku napetost. To su pletenje,
račni rad. Funkcionalna th-poboljša funkciju dijelova LM, obim pokretljivosti, mišićne snage, poboljša
koordinaciju i brzinu u izvodjenju pokreta Profesionalna-da otkrije sklonosti, sposobnosti i ponašanje
invalidne osobe u odnosu na neku profesionalnu aktivnost. 4. Pomoć invalidu u rješavanju socijalnih
problema problemi su nerješiva pitanja u vezi sa porodicom, kao i pravima iz radnog odnosa i invalidskog
osiguranja. Invalidi koji se koriste pomoću kolica nailaze na arhitektonske barijere (kretanje u
prostorijama). Socijalni radnik, na osnovu socijalne ankete, registruje postojeće probleme na socijalnom
planu. Nastoji da ih riješi pomoću zakonskih propisa. 5. Psihički aspekti invalidnosti Prilagodjavanje
invalidnosti-psihosocijalni oporavak nakon pretrpljenog inzulta. Prilagodjavanje se odvija kroz 2 sistema:
sistem komparacije vrijednosti i sistem afirmacije vrijednosti. Promjena ponašanja okoline Motivacija
predstavlja dinamiku ponašanja, proces započinjanja, usmjeravanja i sprovodjenja aktivnosti.
Kompenzacija- tendencija razvijanja izvjesnih kvaliteta i sposobnosti u cilju nadoknade smanjenih li
izgubljenih sposobnosti. Rezultat rehabilitacije zavisi od dobi u kojoj s epojavila invalidnost, invalidnost
kao posljedica oštećenja CNS, premorbidna ličnost, uslovi sredine... Medicinska rehabilitacija koristi:
Kinezioterapiju Fizikalnu terapiju Terapiju radom . 4. Profesionalna rehabilitacija? Profesionalna
rehabilitacija sprovodi se onda kada imamo teške gubitke radne sposobnosti, potrebna je samo onima
koji se ne mogu vratiti ranijem zanimanju. Prema preporukama ILO podrazumijeva onaj dio
kontinuiranog i koordiniranod procesa rehabilitacije, koji pruža mogućnost profesionalne orijentacije,
obučavanja i selektivnog zapošljavanja invalidnoj osobi. PR nije zaživjela, a nepovoljni faktori su:
Povećanje nezaposlenosti- Automatizacija i mehanizacija u radu • Urbanizacija Mijenjanje karaktera i
uloge porodice Promjene starosne strukture . Ponovno zapošljavanje invalidnih osoba višestruko se
povoljno odražava u ekonomskom i psihosocijalnom pogledu. Zaposlena invalidna osoba kroz svoj rad
obezbjedjuje bolje materijalne uvjete za život porodice. Rad omogućuje invalidnoj osobi prisustvo na
radnom mjestu, gdje se formiraju društveni odnosi, razvija socijalna sposobnost,a socijalna uloga se 4

Harisovica 

potvrđuje, povećava ili gubi. Rad koji obavlja zaposlena invalidna osoba treba da bude produktivan,
redovan i trajan, rentabilan. Prije nego što se pristupi PR potrebno je izvršiti potpunu procjenu oštećenih
i preostalih potencijala onesposobljene osobe, a zatim se na osnovu te procjene vrši postizanje onog što
je potrebno za osposobljavanje i dalji život. U svom radu vrši: Ocjenu preostalih sposobnosti treba da
pruži uvid u psihofizičke sposobnosti invalida, njegovu izdržljivost i interesovanje, spretnost itd. Treba da
se ustanovi realna radna sposobnost invalida na osnovu preostalih sposobnosti, a istovremeno da mu se
omogući da sebe isproba u radnoj sredini. U okviru ove faze vrši se ljekarski pregled, uz upoznavanje
med dokumentacije, intervju od strane socijalnog radnika, psihološko testiranje, kao i praktična provjera
sposobnosti i sklonosti kroz odredjene testove. Može da se obavi u samostalnim odjeljenjima,
ustanovama za rehabilitaciju, zastitnim radionicama. Profesionalno usmjeravanje predstavlja pomoć,
savjetovanje pri izboru novog zanimanja, uzimajući u bozir sve elemente dobijene pri procjeni preostalih
sposobnosti invalidne osobe, a naročito u pogledu strukture ličnosti, inteligencije, motivacije, sklonosti,
interesovanja, kao i spretnosti i umješnosti u radnim aktivnostima. Pri izboru zanimanja vodi se računa o
zahtjevima koje postavljau pojedin zanimanja i njihov odnos prema sposobnosti invalida. Profesionalno
obučavanje-invalidna osoba stiče potrebno znanje kroz prekvalifikacije i dokvalifikaciju. Profesionalno
obučavanje trebalo bi vršiti u opštim uslovima,onako kako se obučavaju sposobna lica. Osposobljavanje
treba da traje onoliko dugo koliko je potrebno da invalidna osoba stekne dovoljno znanja i stekne
manuelnu spretnost. Selektivno zapošljavanje- zapošljavanje invalida na određenom radnom mjestu,
koje najviše odgovara potrebama dotične invalidne osobe. Tri tipa pristupa zapošljavanju: 1. Kvotni
sistem-država zakonom obavezuje firme da prime određeni procenat invalida 2. Volonterski sistem-
ubjeđivanje poslodavca da prime doređeni br invalida uz materijalnu stimulaciju 3. Mješoviti
sistemmaterijalno stimulisanje privrednih organizacija na zapošljavaje invalidnih osoba . Tim čine:
Stručnjak za profesionalnu orijentaciju Stručnjak za izbor zanimanja Psiholog Stručni nastavnik Kod
izbora zanimanja potrebno je voditi računa o: Sposobnostima (fizičkim, intelektualnim, senzornim)
Znanju (općem, profesionalnom) Umijeću (psihomotorne spretnosti) Odgoju (interpersonalni odnosi i
odnos prema radu) U pronalaženju profesije provode se testovi znanja i sposobnosti. 5

Harisovica 

5. Socijalna rehabilitacija? Socijalna rehabilitacija podrazumijeva rješavanje ličnih, porodičnih i

materijalnih prilika s ciljem da se osoba uklopi u porodicu i vrati na radno mjesto koje odgovara njenim
preostalim psihofizičkim sposobnostima. Osnovni zadaci: Odnos prema porodici i porodice prema
pacijentu Socijalni status porodice i pacijenta (npr.koja pomagala možemo preporučiti pacijentu) Radni
odnos Cilj je resocijalizacija. Metode koje se koriste su socijalni intervju. Socijalna rehabilitacija je
područje socijalnog radnika. Problemi koji posebno djeluju na invalidnu osobu na MR, su neriješena
pitanja u vezi sa porodicom kao i sa pravima iz radnog odnosa i invalidskog osiguranja, koji obezbjedjuju
socijalnu sigurnost. To su pitanja koja se odnose na porodicu i njeno ekonomsko stanje, na vaspitanje i
obrazovanje djece, supružanske odnose i dr. Invalidi koji se kreću pomoću invalidskih kolica nailaze na
mnogobrojne arhitektonske barijere. One se nalaze u stanu u kome će invalidna osoba nastaviti da živi,
počev od ulaza u stan pa preko ostalih prostorija, a naročito u toaletu. U koliko se one adaptacijom ne
uklone, mogu u potpunosti da kompromituju, kroz MR postignuti stepen nezavisnosti. Pravilno
rješavanje stambenog pitanja često je preduslov za ponovno zapošljavanje invalidnih osoba. Socijalni
radnik na osnovu socijalne ankete koju uzima na početku rehabilitacije, registruje postojeće probleme
na socijalnom planu. Nastoji da ih riješi, primjenom postojećih zakonskih propisa postavljanjem zahtjeva
odgovarajućim organima, uz solidarnost i razumijevanje radne organizacije invalida. Tako socijalni radnik
preuzima ulogu pravnog zastupnika kao i savjetodavca invalidne osobe. On se povremeno angažuje na
odklanjanju eventualnih problema koji se odnose na porodicu i vrši ulogu savjetodavca članova
porodice. [ [ 6. Šta je kineziterapija? [ Kineziterapija (gr. kinein-kretati se; kinesis-pokret) je obalst
fizikalne terapije koja se bavi primjenom terapeutskih vježbi radi očuvanja, uspostavljanja, razvijanja i
zamjene funkcija LM kao i radi razvijanja funkcija aparata i sistema koji su u funkcionalnoj vezi sa
lokomocijom, fizičkim radom i kontraakcijom poprečno-prugastih mišića. Bez kineziterapije ne može se
zamisliti ponovno uspostavljanje osnovne funkcije LM-pokretljivosti, niti preostalih fizičkih sposobnosti u
cilju kompenzacije oštećenih funkcija ovog aparata. 1. Neurofiziološke osnove kineziterapije-čovječiji
organizam predstavlja cjelinu čiju integralnost obezbjeđuje CNS. Moždana kora upravlja i koordinira sve
somatske i vegetativne procese, među njima i aktivnost LM. Držanje tijela i ravnanje pojedinih njegovih
segmenata u različitim položajima tijela, kao i njihovo pokretanje, rezultat su senzomotorne aktivnosti
PNS i CNS. Mišićna kontrakcija je osnovni element kineziterapije. Statička i dinamička funkcija LM
obezbeđuje se mišićnom kontrakcijom koja je rezultat složenog procesa na raznim nivoima organizacije
motorne aktivnosti, a koje započinju impulsom iz motornih ćelija moždane kore. Impulsi iz moždane kore
i subkortikalnih formacija dospjevaju kortikospinalni i drugim putevima do kičmene moždine, a zatim
preko perifernog motornog neurona do neuromišićne spojnice i do mišićnog vlakna. Većina pokreta koji
se koriste u životu i radu predstavljaju određenu 6

Harisovica 

naviku-stereotip pokreta koji predstavljaju dio složenih, uslovnih refleksa. Čovjek tokom života stvara
određene stereotipe pokreta i isti se uklapaju u nove navike pokreta. Ovi pokreti postaju
automatizovani, lako izvodljivi, bez većeg utroška energije i zamaranja. Za njihovo izvođenje neophodno
je predhodno duže uvježbavanje, a obezbejeduje ih ekstrapiramidalni sistem. Ako se usljed nekog
oboljenja ili povrede nervnog sistema ili LM duže vremena ne koriste stereotipni pokreti oni se kroz
inaktivitet postepeno gase. Umjesto njih, vremenom se stvaraju nove navike u pogledu pokreta, koji
postaju nezgrapni i nekoordinirani. Jedino se kroz kineziterapiju mogu ponovo uspostaviti stereotipni
pokreti. Prilikom vježbi draže se proprioceptori i preko aferentnih impulsa dospijevaju do moždane kore
i vrše ekcitaciju moždanih ćelija. U početku su pokreti ndeujednačeni i grubi jer se pored agonista
nepotrebno angažuju i sinergisti i antagonisti. Kasnije se pokreti ujednače djelovanjem diferencijalne
inhibicije koja koči uključenje mišića nepotrebne za izvođenje pokreta. 2. Kineziološke osnove
kineziterapije kineziologija je nauka koja se bavi proučavanjem pokreta. Ona proučava mehaniku
promijenjenu na čovječije tijelo tzv.biomehaniku, kao i funkcionalnu anatomiju. U okviru kliničke
kineziologije proučavaju se poremećaji u izvodjenju pokreta (diskinezija) do kojih solazi usljed
inaktiviteta ili oduzetosti. SISTEM POLUGA-pitanje 11. MIŠIĆNA KONTRAKCIJA- pitanje 10. PODJELA
MIŠIĆA PREMA FUNKCIJI-pitanje 12. 3. Fiziološke osnove kineziterapije-kineziterapija se primjenjuje kod
oboljelih i povrijeđenih, kod kojih je smanjena tolerancija za fizički rad. Pri izvođenju terapeutskih vježbi,
pored neuromišićno-skeletnog aparata, angažovani su i drugi aspekti i sistemi. KVS-povećan rad srca i
cirkulatorne promjene, prije svega lokalne u mišićima i kompenzatorne kroz cirkulaciju u drugim
organima. Lokalni krvotok se poveća 10-20 puta u cilju obezbjeđenja mišića hranljivim sastojcima i
oksigenom, kao i otklanjanju ekskreta. Periferna cirkulacija se povećava i zbog fizičke termoregulacije. U
toku vježbi povećava se cirkulacija u mozgu i koronarna cirkulacija. Dolazi do povećanja rada srca zbog
acidoze koja nastaje u toku vježbi i potrebe za kisikom. Povećava se SMV i puls. Ventilacija pluća-se
povećava već pri pasivnim vježbama, a naročito pri aktivnim. Minutni resp volumen se povećava 7-8
puta. 4. Evaluacija funkcije LM-prije pristupanja kineziterapiji, radi objektivnog uvida u stanje funkcija
LM potrebno je izvršiti evaluaciju. U tom smislu vrše se mjerenja i testiranja: MJERENJE POKRETUIVOSTI
ZGLOBOVA-pitanje 20. MANUELNO MIŠIĆNO TESTIRANJE SNAGE-pitanje 21. TESTIRANJE SPOSOBNOSTI
U OBAVLJANJU ASŽ-pitanje 2. 7. Sredstva kineziterapije? Terapeutske vježbe predstavljaju svrsi shodne
sistematizovane pokrete koji treba da doprinesu očuvanju, uspostavljanju ili zamjeni oštećene
pokretljivosti pojedinih dijelova LM. Inaktivitet koji traje duže vremena praćen je poremećajem u
izvođenju lanca pokreta (diskinezija). Pokret se postepeno zaboravlja usljed inhibicije u CNS-u u uslovima
izostanka 7

Harisovica 

1 1 L aferentnih proprioceptornih inpulsa. Ne izvođenje pokreta je praćeno nizom trofičkih i

degenrativnih promjena u LM usljed izostanka eferentnih impusla. Restauracija pokreta je moguća kroz
primjenu terapeutskih vježbi koje su u stanju da obezbijede motornu reedukaciju. Vježbe djeluju na
pokretljivost preventivno, terapijski i rehabilitaciono. Sredstva za kineziterapiju su pokreti gdje
razlikujemo: Aktivni pokret 1. Aktivno-potpomognute vježbe 2. Aktivno nepotpomognute vježbe 3.
Aktivne vježbe sa opterećenjem Pasivni pokret Terapeutske vježbe koje se koriste u kineziterapiji mogu
biti: Pasivne -koriste se pasivni pokreti pojedinih dijelova ekstremiteta. Ove pokrete pacijent nije u
stanju sam da izvede, zbog odsustva kontrakcije svojih mišića, već druga osoba koja vježba sa
pacijentom. Pacijent može da izvede pokret na jednom ekstremitetu koristeći pokretljivost i snagu
zdravog ekstremiteta. Ove se vježbe koriste kada mišić nije u stanju da izvede aktivni pokret (stanja
periferne oduzetosti sa MMT 0 ili 1). Jedan od zadataka pasivnih vježbi je održavanje fiziološke dužine
antagonista kod periferne oduzetosti agonista, a time i sprječavanje skraćenja, a kasnije i kontrakture
zglobova. Ako je već došlo do kontrakture, istezanjem se nastoji povećati njihova dužina, a time i obim
pokretljivosti zglobova. Izvođenje pasivnih vježbi kod perifernih oduzetosti vrši se aferencijacija
segmenta kroz stimulaciju propriocepcije. Kod periferne oduzetosti usljed odsustva aktivnih pokreta,
dolazi do izostanka aferentnih proprioceptivnih impulsa, iz zglobova, tetiva i mišića u CNS, koji normalno
nastaju pri pokretima i koji su od izuzetne važnosti za aktivnost neuromišićno sistema. Ako odsustvo
proprioceptivnih impulsa potraje duže, dolazi do sniženja funcija nervnih ćelija u kinestetičkim centrima
u moždanoj kori, a ponekad i do gašenja njegove aktivnosti. Aktivno učešće paijenata u izvođenju
pasivnih poreta, kroz maksimalnu koncentraciju njegove pažnje i volje da aktivno izvede taj odgovarajući
pokret obezbjeđuje tzv.fasilitaciju, koja povećava aktivnost ćelija moždane kore. Pasivne vježbe ne treba
primjenjivati poslije preloma kostiju ekstremiteta liječenih gipsanom imobilizacijom. U uslovima duže
imobilizacije dolazi do ukočenosti zglobova, usljed peri-, para-i intraartikularne fibroze i skleroze. Kod
nasilnih vježbi došlo bi do cijepanja adhezija što je praćeno bolom, spazmom mišića. Potrean je oprez
kod mlitavo oduzetih ekstremiteta da ne dođe do njihovog prekomjernog istezanja. Pasivne vježbe se ne
preporučuju kod zapaljenskih reumaskih oboljenja npr.reumatski artritis-primijeniti samo aktivne vježbe.
Aktivne vježbe prestavljaju rezultat voljne mišićne aktivnosti, koja kroz fazičnu kontrakciju mišića, vršeći
rad pod određenim opterećenjem, obezbjeđuje svrsishodnu koordiniranu pokretljivost pojedinih
dijelova tijela. Zauzimajo centralno mjesto u savremenoj fizikalnoj terapiji. Zahvaljujući plastičnosti CNS-
a, u uslovim arelativne očuvanosti neuromišićnog sistema, moguće je kroz aktivne vježbe obezbijediti
motornu edukaciju i reedukaciju. Motorno učenje predstavlja mentalnu aktivnost našeg mozga čiji
uspjeh zavisi nod sposobnosti i spremnosti pacijenta da se tom učenj preda. One mogu biti: 1. aktivno
potpomognute-bolesnik ih izvodi uz pomoć terapeuta u odnosu ma zemljinu težu. Pomaganje pri
aktivnim vježbama je potrebno onda kada je mišićna snaga slaba, nedovoljna da savlada opterećenje
koje predstavlja zemljina 8

Harisovica 

teža,odnosno težina odgovarajućeg segmenta tijela. Pri MMT takav mišić ima ocjenu 2. Postoji više
načina na koje se može pomoći: pridržavajem odgovarajućeg segmenta od strane fizioterapeuta,
korištenjem suspenzije- korištenje manžeta i federa, izvodjenje vježbi u vodi, samopomoć drugom
neoštećenom rukom se pomogne pri izvođenju pokreta, glatka površina terapeutskog stola. 2. Aktivne
nepotpomognute vježbe primjenjuje sa kod MMT 3 tj. kada je mišić u stanju da izvede pokret u punom
obimu uz savladavanje zemljine teze. Ove vježbe su glavni element kineziterapije. Koje, uz brojna
ponavljanja, doprnose razvijanju koordinacije i stvaraju odgovarajuće šeme pokreta (motorni engram).
Dalje, doprinose povećanju brzine pokreta, a time i automatizaciji, uz stvaranje stereotipa pokreta.
Dovode do povećanja opšte izdržljivosti pacijenta. 3. Aktivne vježbe sa opterećenjem-koriste se za
povećanje mišićne snage i nadoknade hipertrofije mišića. Prmijenjuje se pri MMT većem od 3. Da bi se
postiglo povećanje mišćne snage potrebno je primijeniti maksimalno opterećenje. Pražna vrijednost max
opterećenja potrebnog da se izazovre povećanje snege iznosi 1/3 napetosti koja nastaje pri max
kontrakciji određenog mišića. Deficit kisika koji se javlja u njima za vrijeme max kontrakcije predstavlja
stimulans za povećanje snage. Kompreija krvnih sudova u toku max kontrakcije i iskorištenje kisika u
aerobnoj fazi metabolizma UH dovode do deficita kisika. Kao posljedica ovoga, u fazi dekontrakcije,
javlja se reaktivna vazodilatacija tipa aktivne hiperemije što obezbjeđuje hranljive materije za mišiće.
Drugi mehanizam: razlog povećanja snage leži u CNS-u gdje se uz vježbe postiže redukcija normalnih
inhibitornih dejstava ekstrapiramidalnog sistema na motorne neurone nižih nivoa motorne organizacije.
Hipertrofija mišića posljedica povećanja dimenzije vlakana, a ne njihovog broja koji je određen na
rođenju. Nejznačajnija posljedica vježbi sa otporom je povećanje proteina u mitohondrijama povećanje
dimenzija mišićnog vlakna. Opterećenje se može izvesti na razne načine, proizvoljno (pomoću elastične
opruge ili manuelno pomoću fizioterapeuta) ili tačno odmjereno (tegovi, dinamometri i puli aparat).
Vježbe sa opterećenjem mogu se izvesti primjenom izometrijske ili izotonične kontrakcije. Primjena
izometrijskih kontrakcija ima prednost zbog toga sto se može primijeniti na imobilisan ili bolan zglob,
akutno inflamiran. Druga prednost je što ne dolazi do značajnijeg utroška energije. Aktivne vježbe sa
opterećenjem se provode na principu progresivnog opterećenja, sastoji se u max opterećenju
određenog mišića koje svojom kontrakcijom može da savlada. Ciljevi terapeutskih vježbi: Sporedni
ciljevi: a. Povećanje lokalne cirkulacije b. poboljšanje metaboličkih procesa radi zadovoljenja energetskih
potreba mišićne kontrakcije c. poboljšanje ishrane i trofike tkiva d. smanjenje edema kroz resorpciju
ekstravazata e. smanjenje bola... 9

Harisovica 

Koriste

Harisovica 

Glavni ciljevi: a. Održavanje ili povećanje obima pokreta u zglobu-radi profilakse i otklanjanja postojećih
kontraktura ili skraćenja mišića. b. Održavanje i povećanje mišićne snage-uz sprječavanje atrofije i
naknadnu hipertrofiju mišića c. Uspostavljanje ili poboljšanje koordinacije pokreta-postavlja se u
uslovima inaktiviteta kada izostaju ili se rjedje izvode voljni pokreti. d. Održavanje ili povećanje brzine e.
Povećanje lokalne i opšte izdržljivosti Savremene metode kineziterapije: 1. Metoda neuromišićne
fasilitacije-nosi naziv i metoda proprioceptivne neuromišićne fascilitacije ili Kabatova metoda. Osnovu
ove metode čini intenzivno draženje proprioceptora koji uslovljavaju povećanu aktivnost senzomotornog
sistema, a time obezbjeđuju i olakšavaju odgovor u smislu voljnog pokreta. Koriste se uzorci grupnih
pokreta u okviru kojih su elementarni pokreti u pojedinom zglobu sadržani u grupnom pokretu spirale ili
dijagonale cijelog ekstremiteta. Svaki od uzoraka se označava prema vrsti pokreta koji se vrši u
proksimalnom zglobu, a pokreti u distalnim zgolobovima prate pravac pokreta u proksimalnom zglobu.
Korištenje max otpora je sljedeća osnova ove metode koja dovodi do pojačanja proprocepcije čiji impulsi
obezbijeđuju širenje ekscitacije na susjedne areale moždane kore a time i na susjedne grupe mišića. 2.
Bobath metoda-koristi refleksno kočenje položaja glave i ekstremiteta za smanjenje spastičnosti i
uspostavljanje voljne motorne kontrole-koristi s ekod dječije oduzetosti kao i kod hemiplegije odraslih.
3. Brunstrom metoda kod hemiplegije odraslih nastoji da se razbije spastična fleksiona sinergija na
gornjem i ekstenziona na donjem ekstermitetu i omogući uspostavljanje voljne motorne kontrole. 4.
Biofeedback-metoda EMG biološke povratne sprege. Ona omogućava pacijentu da tokom izvođenja
vježbi utvrdi postignute rezultate. Vizuelni i akustični signali, dobijeni pri mišićnoj kontraakciji, pomoću
aparata ili njihovo odsustvo pri relaksaciji određenih mišića predstavlja informaciju za pacijente o tome
kako mišić reaguje na nadražaje iz moždane kore. Na taj način motorna reedukacija zasnovana na
senzomotornom jednistvu dobija mogućnost adekvatnog feedbacka. Koristi se kod pacijenata sa
hemiplegijom, cerebralnom paralizom, spastičnim tortikolisom... Koristi se i kod poremećaja ANS, kod
hipertenzije, vaskularne glavobolje itd. 8. Principi kineziterapije? Motivacije Rani početak Analize vježbi
Razumijevanje vježbi Izbjegavanje bola Postupnost Sistematičnost Kontinuitet vježbi . . c 10

Harisovica 

osobu

Harisovica 

Aktivno učešće pacijenta Princip upornosti Izbjegavanje monotonije Praćenje i evidencija Uspostavljanje
pokretljivosti LM Održavanje i povećanje obima pokreta u zglobu Održavanje i povećanje snage mišića
Održavanje i povećanje koordinacije pokreta • Održavanje i povećanje brzine pokreta Održavanje i
povećanje lokalne i opšte izdržljivosti . 9. Šta je oštećenje, onesposobljenje, hendikep? Prema szo:
Zdravlje je ne samo odsustvo bolesti i iznemoglosti, već stanje potpunog psihičkog, fizičkog i socijalnog
blagostanja. Pri opisu bolesti koristimo: Etiologiju (uzrok nastanka bolesti) Patologiju (način kako dolazi
do oboljenja) Bolest, ozljede, urodene mane Ishod bolesti, koji može da bude potpuni oporavak,
nepotpuni oporavak (oštećenje, onesposobljenje, hendikep), smrt Ošrećenje -privremeni ili trajni
psihički, anatomski ili fiziološki gubitak, poremećaj strukture ili funkcije. Ne mora obavezno biti praćeno
nesposobnošću. Ono može da ude vidljivo i nevidljivo, privremeno ili trajno, progresivno ili regresivno.
Npr. Amputacija ekstremiteta, oduzetost perif zivca, infarkt miokarda, CVI... Onesposobljenje-
ograničenost ili nemogućnost izvođenja aktivnosti nastale kao posljedica oštećenja Npr. Teškoće sa
hodom, korištenjem ruku... Invalidnost-trajna nesposobnost Invalidna osoba (invalid) je osoba koja je
zbog urođenog ili stečenog nedostatka fizičkih ili mentalnih sposobnosti nesposobna da sebi, djelimično
ili u potpunosti, obezbijedi potrebne uslove za vodenje ličnog ili duhovnog života. Hendikep-smetnje za
osobu u ispunjavanju uloge koja joj pripada s obzirom na godiste, spol, narodnost, zanimanje itd.
Hendikep se iskazuje stepenom oštećenja koje hendikepirani pojedinac pokazuje u svojoj životnoj
sredini, pri ispunjavanju uloge koja se od njega očekuje. Drugim riječima, hednikep predstavlja
ometenost jedne osobe u ispunjavanju svoje socijalne uloge. 1. Hendikepirana djeca-od posebnog
značaja su mjere prevencije invalidnosti, briga i staranje roditelja, vaspitanje i obrazovanje, rana
rehabilitacija. Nastaje kao rezultat prenatalnih i perinatalnih oboljenja ili povreda. 2. Hendikepirani mladi
adolescenti-problemi: odusstvo adekvatnih uslova za nastanak skolovanja, odustvo organizovanog
seksualnog vaspitanja... 3. Hendikepirane zene-onesposobljenost uslovljava izolaciju u kući mimo
društvenog zivota, kao i slabije izglede za rehabilitaciju... 11
Harisovica 

kliničke manifestacije Klasična medicina daje ovaj model oboljenja: Etiološki faktor psihološke promjene
Proces nastanka invalidnosti: Oštećenje invalidnost hendikep Primjer: Muškarac, 30 godina, oženjen,
metalostrugar, otac dvoje djece, zadobio pri padu sa visine prelom Th 10 pršljena sa oštećenjem
kičmene moždine, usljed čega je uslijedila paraplegija: Oštećenje-povreda kičmene moždine
Onesposobljenje nemogućnost hodanja, inkontinencija sekreta Hendikep smanjena sposobnost u
samozbrinjavanju, nesposobost za rad, smanjena sposobnost za učešće u društvenom, kulturnom
životu... Prevencija invalidnosti: Mjere primarne prevencije invalidnosti-usmjerene su na sprječavanje
nastanka oboljenja i oštećenja kroz zdravstvene, komunalne, socijalne i dr intervencije, kao Šrto su
snabdijevanje zdravom vodom, postavljanje sanitarnih uređaja, vakcinacija, zdravstveno vaspitanje i
prosvjećivanje, zz majke i djeteta, pravilna ishrana, unapređenje higijene, održavanje fizičke
sposobnosti... Mjere sekundarne prevencije invalidnosti primjenjuju s eu uslovima postojanja oboljenja i
oštećenja, a u cilju smanjenja onesposobljenosti. Tu spadaju: rano otkrivanje, dijagnostika i liječenje
oboljenja, adekvatno liječenje povreda, primjena efikasnih lijekova Mjere tercijarne prevencije
invalidnosti primjenjuju se onda kada postoji invalidnost kao posljedica trajnog oštećenja funkcija. U
kviru ovih mjera uključuje se rehabilitacija koja nastoji da smanji težinu invalidnosti i njenu reperkusiju
po invalda i njegov dalji život, njegovu porodicu i društvo. Nastoji da spriječi pojavu hendikepa. 10.
Mišićna kontrakcija (izometrijska, izotonična, auksotonična)? Mišići se prema obliku mogu podijeliti u 2
grupe: Vretenasti-ekstremiteti Perasti-trup Mišići mogu imati sljedeće uloge: . Agonisti (pokretači)-su
mišići koji izvršavaju pokret u jednom zglobu, polreću koštane poluge koncentričnim kontrakcijama
Antagonisti djeluju suprotno agonistima. Dok se jedni kontrahiraju, drugi se relaksiraju Sinergisti-svojom
kontrakcijom onemogućavaju neželjene pokrete nekog od mišića pokretača, pomažu agonistima
Fiksatori (stabilizatori) - stabilizatori zgloba u položaju povoljnom za izvođenje pokreta, npr.
M.subscapularis, stabilizacija ramenog zgloba 12

Harisovica 

Miščna kontrakcija rezultira u: 1. Tenziji -sila koja se koristi za izvođenje pokreta ili fiksaciju dijela tijela u
određenom položaju 2. Skraćenju ili izduženju mišićnih vlakana-nastaje vidljivo rotatorno kretanje
poluge Mišićna kontrakcija može biti: Izometrijska (statička)-duzina mišićnog vlakna se ne mijenja, nego
tonus. Pri ovoj kontrakciji ne dolazi do promjene rastojanja između pripija mišića, jer je mišićna sila
jednaka teretu ili je manja od njega. Služi za održavanje stava. Izotonička (dinamička)-promjena dužine
vlakna (skraćenje/produženje), dok se tonus ne mijenja. Može biti: koncentrična-skraćenje vlakna
uslovljava približavanje pripoja mišića; ekscentrična-izduženje vlakana uslovljava udaljavanje pripoja.
Auksotonička-je vrsta dinamičke kontrakcije gdje se dvije sile suprostavljaju trećoj sili npr. Srčani mišić
Mišići se razlikuju kako u pogledu dužine vlakana, tako i u pogledu rasporeda vlakana. Mišići sa dugačkim
mišićnim vlaknima imaju paralelan raspored vlakana, imaju manju snagu, ali obezbjedjuju brzinu pokreta
i zato se nazivaju mišići brzine. Mišići sa kratkim mišićnim vlaknima imaju perjast raspored vlakana, koja
su mnogobrojna, i nazivaju se mišići snage. 11. Poluge u funkciji lokomotornog sistema? Koštani sistem
se ponaša kao sistem poluga na koje pri izvođenju pokreta djeluju mišići svojom kontrakcijom. Poluga u
svakodnevnom životu predtstavlja prostu mašinu koja olakšava vršenje nekog rada. Poluge u covječijem
tijelu se dijele na poluge prvog, drugog i trećeg reda, pri čemu su kosti poluge, a zglob fiksna tačka
osovine kretanja oko koje se okreće poluga, a mišićna kontrakcija sila koja savladuje teret, odnosno
otpor. Krak sile predstavlja rastojanje osovine kretanja upravno na liniju djelovanja sile, a krak tereta
predstavlja rastojanje osovine kretanja upravno na liniju djelovanja tereta. Moment sile odnosno tereta
predstavlja proizvod sile, odnosno proizvod tereta i njegovog kraka. Zakon poluga glasi: poluga je u
ravnoteži ako je proizvod sile i dužine njenog kraka jednak proizvodu tereta i dužine njegovog kraka.
Mehanička prednost (MP) poluge predstavlja odnos kraka sile i kraka tereta: MP-krak sile/krak tereta
Tačke koje definišu polugu: svaku polugu, bez obzira na vrstu, karakteriše oslonac, napadna tačka sile
mišića i napadna tačka sile teže. U sistemu poluga u organizmu, oslonac ili obrtnu tačku predstavlja zglob
ili mjesto u kojima dijelovi tijela kontaktiraju sa podlogom. Polugu predstavlja kost na koju se hvata
mišić-aktivna sila koja pokreće tu polugu. Uslov za uspostavljanje ravnoteže na poluzi je djejstvo dvije
sile. U LM sistemu te dvije sile su sila Zemljine teže (mg) i sila mišića (M), Rastojanje sile od oslonca
naziva se krak sile predstavlja najkraće rastojanje od tačke oslonca do napadne linije sile. Poluge prvog
reda (poluge ravnoteže, dvokrake poluge): to su poluge kod kojih se oslonac nalazi na sredini, dok bočno
od njega djeluju dvije sile-sila Zemljine teže i sila mišića. Kada se poluga nalazi u ovom položaju tj.kada
vertikala spuštena iz težišta pada u tačku oslonca, za održavanje tog položaja potrebna je minimalna
mišićna sila koja uslovljava balansiranje segmenata nad osloncem. Kao poluge prvog reda djeluju svi
posturalni mišići i rijetko mišići 13

Harisovica 

na ekstremitetima. U čovječijem organizmu ovaj tip poluge nalazimo u atlanto-okcipitalnim zglobovima,

gdje se glava održava u ravnoteži na vrhu kičmenog stuba. Drugi primjer predstavlja zajednička osovina
kukova, koja prolazi poprečno kroz obje glave femura i koja služi kao osovina okretanja karlice prema
naprijed i nazad. Poluge drugog reda (poluge snage, jednokrake poluge): To su poluge kod kojih sila
Zemljine teže i sila mišića djeluju na jednoj strani kraka poluge, a oslonac se nalazi na drugoj strani kraka.
Sila mišića djeluje uvijek na dužem kraku i zbog toga se uz malu silu savladuju velika opterećenja; što je
krak mišićne sile veći, to su uslovi za savlađivanje opterećenja povoljniji. Primjer za ovo je održavanje
stojećeg stava na prstima uz djejstvo m.gastrocnemiusa. on djeluje na dužem kraku od sile Zemljine teže
koja djeluje u predjelu li ll metatarzalne kosti. Oslonac ovog položaja je kontakt metatarzofalangealnog
dijela stopala sa podlogom. Poluge trećeg reda (poluge brzine): sila mišića kod ovih poluga djeluje na
kraćem kraku i zbog toga mišić proizvodi veliki obim pokreta jer djeluje bliže osloncu. Sila Zemljine teže
na ovim jednokrakim polugama djeluje na dužem kraku. Ove poluge su nepodesne za savladavanje veće
težine, ali su podesne za pokretanje manje težine na dužem rastojanju, kao što to predstavlja pokretanje
distalnih segmenata ekstremiteta. Ovaj tip poluge postoji u svim zglobovima gornjih i donjih
ekstremiteta. Primjer je fleksija podlaktice. Na jednom kraju koštane poluge nalazi se oslonac (lakatni
zglob), a na drugom kraju je otpor (težina tega), a mišićna sila djeluje između njih. Napadna tačka sile
mišića sporije se kreće od napadne tačke sile Zemljine teže, tako se dobije na brzini, a izgubi na sili. Za
sva tri reda poluga važi pravilo da ono što je izgubljeno u sili, dobijeno je u brzini i Zglobovi inače mogu
da se podijele na: [ obrnuto. [ [ [ [ • Nepokretne (synarthrosis)-fibrozno, hrstavičavo, koštano
Polupokretne (kičmeni stub) Pokretne (diarhtrosis ili sinovijalni): zglobna tijela, zglobne hrskavice
(hijalina, elastična, fibrozna), zglobna čahura (fibrozni sloj kapsula, sinovijalna membrana), sinovijalna
tečnost, burze, meniskusi, diskusi. 12. Podjela mišića prema funkciji (agonisti, antagonisti, sinergisti,
fiksatori)? . Mišići mogu imati sljedeće uloge: Agonisti (pokretači)-su mišići koji izvršavaju pokret u
jednom zglobu, polreću koštane poluge koncentričnim kontrakcijama Antagonisti-djeluju suprotno
agonistima. Dok se jedni kontrahiraju, drugi se relaksiraju Sinergisti-svojom kontrakcijom
onemogućavaju neželjene pokrete nekog od mišića pokretača, pomažu agonistima Fiksatori
(stabilizatori) - stabilizatori zgloba u položaju povoljnom za izvođenje pokreta, npr. M.subscapularis,
stabilizacija ramenog zgloba 13. Uticaj kineziterapije na KVS? Usljed inaktiviteta, a poglavito usljed
odsustva mišićne kontrakcije, u perifernoj cirkulaciji, naročito donjih ekstremiteta, javlja se zastoj venske
krvi i limfe. Ovo dalje uslovljava 14

Harisovica 

ekstravazaciju plazme u meka tkiva u kojima se manifestuje edemom, a kasnije je praćeno sklerozom,
odnosno fibrozom mekih tkiva. Usporenjem venske cirkulacije stvaraju se uslovi za trombozu vena, a
time i uslovi za emboliju pluća. Dugo i nepokretno ležanje uslovljava hemodinamske poremećaje koji se
manifestuju u vidu ortostatizma tj.gubitka sposobnosti vazomotornog prilagođavanja na promjenu
položaja. Dolazi do smanjenja snage miokarda, što uslovljava pri nekoj mišićnoj aktivnosti smanjenje
udarnog volumena, uz povećanje FSR. Smanjena je količina cirkulišuće krvi i plazme. KVS je u
terapeutskim vježbama angažovan u znatnoj mjeri kroz povećan rad srca i cirkulatorne promjene, prije
svega lokalne u mišićima koji učestvuju u izvodenju vježbi i kompenzatorne kroz cirkulaciju u drugim
organima. Lokalni krvotok se poveća 10-20 puta u cilju obezbjedenja mišića hranljivim sastojcima i
oksigenom, kao i otklanjanju raspadnih produklata. Mišići u miru koriste oko 15% SMV, za vrijeme vježbi
povećava se 4-5 puta. Periferna cirkulacija se povećava i zbog fizičke termoregulacije. Samo 25% energije
koja se koristi za mišićnu kontrakciju se pretvara u rad, ostalo se pretvara u tolotnu energiju. U toku
vježbi povećava se cirkulacija u mozgu i koronarna cirkulacija. U toku vježbi dolazi do opterećenja srca,
pri čemu glavni faktor predstavlja povećano oduzimanje kiseonika od strane mišića, čemu doprinosi i
acidoza koja nastaje u toku vježbi, a koja olakšava disocijaciju oksihemoglobina. Povećane
hemodinamske zahtjeve srce reguliše povećanjem SMV, kroz povećanje FSR i UV. Puls je slab indikator
minutnog volumena, jer se često nalazi pod uticajem emotivnih i vazomotornih faktora, pri čemu znatno
ubrzanje srca može da bude praćeno smanjenjem SMV i popuštanjem cirkulavcije. Jedino je povećanje
UV indikator efikasnog povećanja rada srca prilikom vježbi. To povećanje se postiže dijelom povećanjem
dijastolnog punjenja pretkomora, a dijelom snažnijim i potpunijim sistolnim pražnjenjem komora. U toku
vježbi udarni volumen može se povećati 2-3 puta, puls se može također povećati 2-3 puta. Uprkos
smanjenju otpora cirkulaciji na periferiji, usljed proširenja krvnih sudova i povećanja periferne
cirkulacije, krvni pritisak se održava na vrijednostima koje je imao prije vježbi ili je čak nešto povećan. 14.
Uticaj kineziterapije na LM sistem? Usljed inaktiviteta i odsustva pokreta u pojedinim ekstremitetima ili
tijela u cjelini, izostaje aferentacija iz proprioceptora, vestibularnog aparata idr. Usljed toga dolazi do
poremećaja centra za stato i kinesteziju, čime je uslovljeno gašenje engrama i dolazi do gubitka
automatskih pokreta, a vremenom se remeti koordinacija pri izvođenju pokreta. Odsustvo mišićne
kontrakcije li njena redukcija u pogledu učestalosti i intenziteta uslovljava smanjenje mišićne snage i
atrofiju mišića. Remeti se normalna ishrana mišičnih ćelija. Dolazi do smanjenja protoplazmatske mase, a
prije svega do smanjenja sadržaja specifičnih mišićnih proteina, aktina i miozina, što uslovljava
smanjenje mišićne snage i izdržljivosti mišića u vršenju rada. Usljed smanjenja obima pokreta dolazi do
gubitka elastičnosti mekih tkiva, a prije svega do skraćenja mišićnih vlakana, koje prelazi u kontrakturu.
Uticaj kineziterapije: a. Povećanje obima pokreta b. Povećanje snage mišića c. koordinacija pokreta d.
brzina pokreta e. lokalna i opća izdržljivost 15

Harisovica 

15. Uticaj kineziterapije na respiratorni sistem? U uslovima opšteg inaktiviteta, usljed restrikcije
respiratornih pokreta grudnog koša, dokazi do smanjene razmjene gasova, a samim tim do smanjenja
disajnog kapaciteta. U plućima dolazi do staze u bazalnim dijelovima, što dovodi do pojave infekcija i
bronhopneumonije. U kineziterapiji ventilacija pluća se povećava već pri pasivnim vježbama
ekstremiteta, a naročito pri aktivnim vježbama s otporom. Minutni respiratorni volumen se povećava sa
7-81 na 30-40 l/min vazduha, a u ekstremnim slučajevima čak i do 80 l/min vazduha. Kod težih vježbi,
pored uobičajenog nadražaja, koji predstavlja kombinovana akcija parcijalnog pritiska CO2, pH i pritisak
Oz, na respiratorni centar djeluje i laktacidemija i povišena temperatura tijela. L 16. Uticaj kineziterapije
na GIT? U uslovima inaktiviteta dolazi u početku do smanjenja metabolizma i porasta tjelesne težine.
Duži inaktivitet uslovljava negativan bilans azota, a takoder i kalcijuma uz malapsorpciju masti. Nastupa
mršavljanje, a tkiva gube viskozoelastičnu plastičnost. U uslovima vrlo dugog opšteg inaktiviteta, može
doći do inanicije i marazma. Poremećen je metabolizam vode i elektrolita, pri čemu se izlučuju velike
količine natrijuma i kalcijuma. Predupređenje smanjenja metabolizma i povećanja tjelesne težine zbog
inaktivacije. 17. Uticaj kineziterapije na urinarni sistem? L [ [ L U urinarnom aparatu, usljed mobilizacije
kalcijuma i njegovog izlučivanja, česta je pojava konkremenata sa kliničkim manifestacijama koje prate
konkrement u urinarnom aparatu, a prije svega infekcijom. Jedno od posljedica inaktiviteta, do koje
dolazi u uslovima dugotrajnog ležanja, predstavlja dekubitus, koji se javlja na koži iznad priminirajućih
koštanih dijelova. Prevencija konkremenata i infekcije koju uzrokuje duga imobilizacija i stavljanje
katetera. [ 18. Uticaj kineziterapije na nervni sistem? Čovječiji organizam predstavlja cjelinu čiju
integralnost obezbjeđuje CNS. Moždana kora upravlja i koordinira sve somatske i vegetativne procese,
među njima i aktivnost LM. Držanje tijela i ravnanje pojedinih njegovih segmenata u različitim
položajima tijela, kao i njihovo pokretanje, rezultat su senzomotorne aktivnosti PNS i CNS. Mišićna
kontrakcija je osnovni element kineziterapije. Statička i dinamička funkcija LM obezbeđuje se mišićnom
kontrakcijom koja je rezultat složenog procesa na raznim nivoima organizacije motorne aktivnosti, a koje
započinju impulsom iz motornih ćelija moždane kore. Impulsi iz moždane kore i subkortikalnih formacija
dospjevaju kortikospinalni i drugim putevima do kičmene moždine, a zatim preko perifernog motornog
neurona do neuromišićne spojnice i do mišićnog vlakna. Većina pokreta koji se koriste u životu i radu
predstavljaju određenu naviku- stereotip pokreta koji predstavljaju dio složenih, uslovnih refleksa.
Čovjek tokom života stvara određene stereotipe pokreta i isti se uklapaju u nove navike pokreta. Ovi
pokreti postaju automatizovani, lako izvodljivi, bez većeg utroška energije i zamaranja. Za njihovo
izvođenje neophodno je predhodno duže uvježbavanje, a obezbejeđuje ih ekstrapiramidalni sistem. Ako
se usljed nekog oboljenja ili povrede nervnog sistema ili LM duže vremena ne L 16

Harisovica 

ekstravazata
Harisovica 

koriste stereotipni pokreti oni se kroz inaktivitet postepeno gase. Umjesto njih, vremenom se stvaraju
nove navike u pogledu pokreta, koji postaju nezgrapni i nekoordinirani. Jedino se kroz kineziterapiju
mogu ponovo uspostaviti stereotipni pokreti. Prilikom vježbi draže se proprioceptori i preko aferentnih
impulsa dospijevaju do moždane kore i vrše ekcitaciju moždanih ćelija. U početku su pokreti
ndeujednačeni i grubi jer se pored agonista nepotrebno angažuju i sinergisti i antagonisti. Kasnije se
pokreti ujednače djelovanjem diferencijalne inhibicije koja koči uključenje mišića nepotrebne za
izvođenje pokreta. 19. Šta je fizikalna terapija i koji su joj zadaci? Fiz.th predstavlja dio fizikalne medicine
koja se bavi primjenom fizičkih agenasa u svrhu th., metafilakse (sprečavanje pogoršanja i recidiva
oboljanja) i med.rehabilitacije. Pod FT danas se podrazumijeva terapijsko djelovanje raznih fizičkih
agenasa, koji se primjenjuju preko određenih fizioloških struktura, prvenstveno preko kože, a rjede
preko sluzokože. Primjenjeni u okviru adekvatne doze ovi agensi djeluju u vidu fiziološke draži na ekstero
i proprioceptore i dovodi do lokalnih i ostalih reakcija našeg organizma koje bi trebalo da se kreću u
okviru fizioloških varijacija. ET se može smatrati metodom liječenja primarno zasnovanoj na dejstvu draži
i reakciji organizma na tu draž. Ciljevi: FT predstavlja simptomatsku th.ona je usmjerena na ublažavanje
postojećih simptoma. a. Poboljšanje funkcija pojedinih aparata i sistem čovječijeg organizma kroz
uspostavljanje autoregulacije i kompenzacije b. Obezbjeđenje regulacije spolja uslovima odsustva
autoregulativnih i kompenzatornih mehanizama Zadaci: a. Smanjenje ili otklanjanje bola b. Poboljšanje
lokalne cirkulacije C. Smanjenje edema kroz resorpciju i sprečavanje ekstravazata d. Antiinflamatorno
djelovanje kod akutnih zapaljenja e. Lokalno povećanje metabolizma f. Poboljšanje trofike procesa
reparacije i regeneracije tkiva 8. Povećanje elastičnosti mekih tkiva h. Uspostavljanje funkcije oduzetih
nerava i. Sprečavanje stvaranja gustog vezivnog tkiva i ožiljaka j. Sprečavanje i otklanjanje skraćenja
mišića i kontraktura k. Motorna reedukacija pojedinih dijelova lokomotornog aparata oduzetosti ili
dužeg inaktiviteta 1. Poboljšanje koordinacije pokreta m. Uspostavljanje automatizacije i stereotipa
pokreta n. Otklanjanje rezidua hroničnih, nespecifičnih oboljenja. Podjela: Prema vrsti fizičkog agensa
koji koriste FT se dijeli na Isjedeće obalasti: a. Kineziterapija-kinetička energija nastala kontraakcijom
skeletnih mišića pri terapeutskim vježbama 17

Harisovica 

다. b. Elektroterapija-električna energija vidu galvanske, niskofrekventne i visokofrekventne struje C.

Termoterapija-toplotna energija u okviru procedura tople i hladne diferentne zone Fototerapija
(infracrveni zraci), visokofrekventna struja, hidroterapija, krioterapija itd. d. Fototerapija-vještački
dobijena svjetlosna energija (IR I UV) e. Sonoterapija-zvučna energija sa frekvencijom iznad 16 kHz f.
Hidroterapija-fizičko dejstvo vode (termičko i mehaničko) 8. Helioterapija-sunčeva svjetlost Način
djelovanja: U okviru FT razni fizički agensi djeluju na kožu, a preko kože i na druge tkivne strukture i
organe. Agensi djeluju na brojne receptore, nadražajno ili inhibitorno, zavisno od vrste i intenziteta
djelujućeg agensa. Receptori i adekvatne draži sa kojima djeluju fizički agensi: a. Mehanoceptori-pritisak
i deformacija kože b. Termoreceptori-toplo, hladno Nocceptori-hemijske supstenace oslobodenje
intenzivnih mehaničkih, termičkih, hemijskih i električnih draži d. Mišićna vretena-proprioceptori-
istezanje ekstrafuzalnih ili kontraakcija intrafuzalnih mišićnih vlakana e. Tetivna tjelašca-Goldi
proprioceptori-povećanje tenzije u mišićima pri kontraakcije f. Slobodni nervni završeci-pokreti [ C [ a.
Vrste draži: Kinetička draž b. Elektrohemijska draž C. Termička draž d. Fotohemijska draž e. Mehanička
draž f. Hemijska draž za Organizam predstvalja sistem sposoban samoorganizaciju, samoregulaciju,
samoadaptaciju i samokompezaciju. Koža preko koje se primjenjuje najveći broj procedura FT, nije samo
protektivni omotač tijela, već kompleksna struktura sa ulogom percepcije i apsorpcije. Ona je
osposobljena za različite refleksne reakcije pod dejstvom draži. Draži koje djeluju na kožu lokalni
nadražaj, čija jačina ovisi od intenziteta draži. Draži su obično natpražne i izazivaju intenzivan lokalni
nadražaj kože praćen izraženom reakcijom. Lokalna reakcija kože u sredini je refleksna vazomotorna
reakcija u vidu dilatacije tipa aktivne hiperemije. Smatra se da je lokalni nadražaj kože praćen stvaranjem
tkivnih hormona i nekih drugih hemijskih materija npr.kateholamina. Kumulirana energija draži brojne
receptore i izaziva refleksnu reakciju, koja se može smatrati biološkom rezonancom tkiva koje je
apsorbovalo energiju. Energija primijenjena spolja na naše tijelo može se smatrati vidom agresije, koja
ugrožava funkcionalni i strukturni integritet odgovarajućih struktura. U nastojanju da očuva homeostazu
organizam reaguje humoralno i neuralno, lokalno i opšte. Ova reakcija se može smatrati i reakcijom
odbrane, koja u suštini odražava sposobnost 18