Fakultet za informacione tehnologije i inženjerstvo „Union

Nikola Tesla“

SEMINARSKI RAD
“Vrste i nivoi memorije ”

Predmet:Arhitektura računara i operativni sistemi

Student: Profesor:dr Velimir Dedić

Milena Tasić
M0035-18
OAS Informacioni sistemi
Grupa 1 - Beograd

Beograd, Septembar 2020.

1
SADRŽAJ

UVOD...............................................................................................3
1. UNUTRAŠNJA MEMORIJA......................................................4
1.1. RAM MEMORIJA...........................................................4
1.2. ROM MEMORIJA...........................................................7
1.3. KEŠ MEMORIJA............................................................9
1.3.1. MAPIRANJE KEŠ MEMORIJE........................10
2.SPOLJAŠNJA MEMORIJA.......................................................11
2.1. MAGNETNE MEMORIJE.............................................12

2.2. OPTIČKE MEMORIJE..................................................14

3. VIRTUELNA MEMORIJA.......................................................18
ZAKLJUČAK.................................................................................19
LITERATURA...............................................................................20

2
UVOD

Memorija računara je svaki fizički uređaj koji može privremeno “hraniti”

informacije kao što je RAM (memorija sa slučajnim pristupom) ili trajno, kao
ROM (memorija samo za čitanje). Memorijski uređaji koriste integrisana kola i
koriste ih operativni sistemi, softver i hardver.

Veoma je uobičajeno da novi korisnici računara budu zbunjeni onim delovima

memorije računara. Iako su i hard disk i RAM memorija, pogodnije je da se RAM
naziva "memorija" ili "primarna memorija", a hard disk kao "skladište" ili
"sekundarna memorija".

Kada neko pita koliko je memorije u vašem računaru, to je često između 1 GB i 16

GB RAM-a i nekoliko stotina gigabajta čak i terabajta memorije hard diska.
Drugim riječima, uvijek imate više prostora na hard disku od RAM-a.

Svaki uređaj u računaru radi sa različitim brzinama i memorija računara daje

računaru mesto za brz pristup podacima. Ako je CPU morao da sačeka sekundarni
uređaj za skladištenje, kao što je hard disk, računar bi bio mnogo sporiji.

Kada je otvoren neki program kao što je vaš Internet pretraživač, on se učitava sa
vašeg hard diska i smešta u RAM, što omogućava tom programu da komunicira sa
procesorom pri većim brzinama. Sve što sačuvate na računaru, kao što su slika ili
video, šalju se na hard disk radi skladištenja.

Kada računar izgubi napajanje sve što je skladišteno u RAM-u se gubi. Na primer,
dok radite na kreiranju dokumenta, on se skladišti u RAM-u ako nije sačuvan u
trajnoj memoriji (npr. Hard disk), izgubiće se ako računar izgubi napajanje.

3
1. UNUTRAŠNJA MEMORIJA

Unutrašnja ili ti interna memorija su delovi računara koji kada se pokreću,

mogu da skladište male količine podataka kojima treba brzo pristupiti. Oni se
razlikuju od uređaja za skladištenje podataka jer je većina njih (sa izuzetkom
ROM-a) nestabilna što znači da ne skladište podatke kao što je hard disk, brišu se
kada se računar isključi.

Obično se odnosi na glavnu memoriju (RAM), ali se može odnositi i na ROM i

flash memoriju. U svakom slučaju, interna memorija se obično odnosi na čipove, a
ne na diskove ili trake. 1Neki proizvođači nazivaju svoje diskove "memorijskim
proizvodima", što samo povećava konfuziju kod ljudi. "Memorija" se uvijek odnosi
na RAM, unutrašnji radni prostor kompjutera, koji gubi svoj sadržaj kada je
napajanje isključeno (barem dok MRAM, memorija za promjenu faze ili neka
druga ne-volatilna tehnologija ne vlada vrhom). "Skladištenje" se odnosi na
diskove i trake.

Postoje tri glavne vrste interne memorije, RAM ROM i keš memorije , sve su
različite i imaju svoje jedinstvene prednosti.

1.1. RAM MEMORIJA

RAM (Random Access Memory) je hardver u

kompjuterskom uređaju gdje se operativni sistem
(OS), aplikacijski programi i podaci u trenutnoj
upotrebi čuvaju tako da ih procesor uređaja može
brzo dostići. RAM je glavna memorija u računaru i

1 Orton, John V. (2009). Poluprovodnici i informaciona revolucija: magični kristali zbog kojih se IT desio.
akademska štampa. str. 104.

4
mnogo je brža za čitanje i pisanje u odnosu na druge vrste memorije, kao što je
hard disk (HDD), SSD uređaj ili optički disk.

Memorija sa slučajnim pristupom je nestabilna. To znači da se podaci zadržavaju u

RAM-u sve dok je računar uključen, ali se on gubi kada se računalo isključi. Kada
se računar ponovo pokrene, OS i druge datoteke se ponovo učitavaju u RAM,
obično sa HDD-a ili SSD-a.

Zbog svoje volatilnosti, Random Access Memory ne može skladištiti trajne

podatke. RAM može da se uporedi sa kratkotrajnom memorijom osobe i hard
diskom sa dugoročnom memorijom osobe. Kratkoročno pamćenje je fokusirano na
trenutni rad, ali u svakom trenutku može zadržati ograničen broj činjenica. Kada se
kratkotrajna memorija osobe popuni, ona se može osvježiti činjenicama
pohranjenim u dugoročnom pamćenju mozga.

Računar takođe radi na ovaj način. Ako se RAM napuni, procesor računara mora
više puta ići na hard disk da prekrije stare podatke u RAM-u sa novim podacima.
Ovaj proces usporava rad računara.

Hard disk računara može postati potpuno pun podataka i ne može više da se koristi,
ali RAM neće ostati bez memorije. Međutim, kombinacija RAM-a i memorije za
skladištenje se može u potpunosti iskoristiti.

Termin nasumični pristup koji se primjenjuje na RAM dolazi iz činjenice da se bilo

kojoj lokaciji za skladištenje, takođe poznatoj kao bilo koja adresa memorije, može
pristupiti direktno. U početku, termin Random Access Memory je korišten za
razlikovanje regularne jezgrene memorije od offline memorije.

Offline memorija se obično odnosi na magnetnu traku iz koje se može pristupiti

samo određenom komadu podataka tako što će se adresa locirati sekvencijalno,
počevši od početka trake. RAM je organizovan i kontrolisan na način koji
omogućava da se podaci pohranjuju i preuzimaju direktno na određene lokacije i sa
njih.

Ostalim tipovima memorije - kao što su čvrsti disk i CD-ROM - takođe se pristupa
direktno ili nasumično, ali izraz slučajni pristup se ne koristi za opisivanje ovih
drugih tipova memorije.

5
RAM je po konceptu sličan skupu kutija u kojima svaka kutija može imati 0 ili 1.
Svaka kutija ima jedinstvenu adresu koja se pronađe brojeći kolone i niz redove.
Skup RAM kutija se naziva niz, a svaka kutija je poznata kao ćelija.

Da bi pronašao određenu ćeliju, RAM kontroler šalje kolonu i adresu reda niz
tanku električnu liniju urezanu u čip. Svaki red i kolona u RAM nizu ima svoju
liniju adrese. Svi podaci koji se čitaju vraćaju se na posebnu liniju podataka.

RAM je fizički mali i skladišten u mikročipove. Takođe je mali u smislu količine

podataka koje može da zadrži. Tipični laptop računar može imati 8 gigabajta RAM-
a, dok hard disk može da sadrži 10 terabajta.

RAM mikročipovi se skupljaju u memorijske module, koji se priključuju na slotove

na matičnoj ploči računara. Za povezivanje slotova matične ploče sa procesorom
koristi se skup električnih putanja.

Hard disk, s druge strane, pohranjuje podatke na magnetiziranu površinu onoga što
izgleda kao vinilni zapis. I, alternativno, SSD skladišti podatke u memorijske
čipove koji, za razliku od RAM-a, nisu trajni, ne ovise o konstantnoj snazi i neće
izgubiti podatke kada se napajanje isključi.

Većina računara omogućava korisnicima da dodaju RAM module do određene

granice. Više RAM-a u računaru smanjuje broj puta koliko procesor mora čitati
podatke s tvrdog diska, što je operacija koja traje duže od čitanja podataka iz RAM-
a. RAM pristupno vrijeme je u nanosekundama, dok je vrijeme pristupa
memorijske memorije u milisekundama.

RAM ima dva primarna oblika:

● Dinamička memorija sa slučajnim pristupom (DRAM) čini RAM

tipičnog računskog uređaja i, kao što je prethodno navedeno, potrebna
mu je moć da zadrži pohranjene podatke.

Svaka DRAM ćelija ima punjenje ili nedostatak naboja koji se nalazi u električnom
kondenzatoru. Ovi podaci se moraju stalno osvježavati elektronskim nabojem
svakih nekoliko milisekundi kako bi se kompenziralo curenje iz kondenzatora.
Tranzistor služi kao kapija, utvrđujući da li se vrijednost kondenzatora može čitati
ili pisati.

6
 ● Statična memorija sa slučajnim pristupom (SRAM) takođe treba
stalnu snagu da zadrži podatke, ali ne mora se stalno osvežavati na
način na koji DRAM radi.

U SRAM-u, umjesto kondenzatora koji drži punjenje, tranzistor djeluje kao

prekidač, s jednom pozicijom koja služi kao 1, a druga pozicija kao 0. Statička
RAM zahtijeva nekoliko tranzistora da zadrži jedan bit podataka u odnosu na
dinamički RAM koji treba samo jedan tranzistor po bitu. Kao rezultat toga, SRAM
čipovi su mnogo veći i skuplji od ekvivalentne količine DRAM-a.

Međutim, SRAM je znatno brži i troši manje energije nego DRAM. Razlike u
cijeni i brzini podrazumijevaju statički RAM koji se uglavnom koristi u malim
količinama kao keš memorija unutar procesora računala.

1.2. ROM MEMORIJA

ROM je "ugrađena" memorija računara koja sadrži podatke koji se obično mogu
čitati, a ne pisati. ROM sadrži programiranje koje omogućava da se računar
"podigne" ili obnovi svaki put kada ga uključite. Za razliku od kompjuterske
memorije sa nasumičnim pristupom (RAM), podaci u ROM-u se ne gube kada se
isključi napajanje računara. ROM je podržan malom baterijom dugog vijeka
trajanja u vašem računalu.

Ako ikada napravite proceduru za

podešavanje hardvera sa računarom,
efektivno ćete pisati u ROM.

Ostale vrste trajne memorije uključuju:

Programabilna memorija samo za

čitanje (PROM)

Električno programabilna memorija

samo za čitanje (EPROM)

7
Električno izbrisiva programabilna memorija samo za čitanje (EEPROM; naziva se
i Flash ROM)

Električno izmjenjiva memorija samo za čitanje (EAROM)

Međutim, ovi tipovi trajne memorije mogu se mijenjati i često se nazivaju

programabilni ROM. Jedan od originalnih oblika nepromenljive memorije bio je
programirani ROM. Dizajniran je za specifične podatke kao što je bootstrap, koji
sadrži startup kod. Programirana ROM maska se nikada ne može mijenjati.

Pošto se ROM ne može promeniti i ima samo za čitanje, on se uglavnom koristi za

firmver. 2Firmver je softverski program ili skup instrukcija koje su ugrađene u
hardverski uređaj. On obezbeđuje potrebne instrukcije o tome kako uređaj
komunicira sa različitim hardverskim komponentama. Firmver se naziva
polutrajnim jer se ne mijenja ako se ne ažurira. Firmver uključuje BIOS, izbrisivi
programabilni ROM (EPROM) i ROM konfiguracije za softver.

ROM se takođe može nazvati maskROM (MROM). MaskROM je memorija samo

za čitanje koja je statički ROM i programirana je u integrirani krug od strane
proizvođača. Primjer MROM-a je bootloader ili solid-state ROM, najstariji tip
ROM-a.

Neki ROM-ovi su nestalni, ali se mogu reprogramirati, što uključuje:

Brisanje programabilne memorije samo za čitanje (EPROM): Ovo je programirano

uz upotrebu vrlo visokog napona i izloženosti približno 20 minuta intenzivne
ultraljubičaste (UV) svjetlosti.

Elektro-izbrisiva programabilna memorija samo za čitanje (EEPROM): Koristi se u

mnogim starijim BIOS čipovima računala, je trajna memorija koja se može izbrisati
i programirati nekoliko puta i dopušta da se samo jedna lokacija u isto vrijeme piše
ili briše. Ažurirana verzija EEPROM-a je flash memorija; ovo omogućava da se
brojne memorijske lokacije istovremeno promene.

Ultraljubičasto izbrisiva programabilna memorija samo za čitanje (UV-EPROM):

Ovo je memorija samo za čitanje koja se može izbrisati upotrebom ultraljubičastog
svjetla i zatim reprogramirati.
2 Vood, J .; Ball, R. (februar 1965). „Upotreba tranzistora sa efektom polja sa izolovanim kapijama u digitalnim
sistemima za skladištenje podataka“. str. 82–83.

8
ROM se takođe često koristi u optičkim medijima za skladištenje kao što su
različiti tipovi kompaktnih diskova, uključujući memoriju za čitanje (CD-ROM),
kompaktni disk za snimanje (CD-R) i kompaktni disk s mogućnošću ponovnog
snimanja (CD-RW).

1.3. KEŠ MEMORIJA

Keš memorija, nazvana

CPU memorija, je statična
memorija sa statičkim pristupom
(SRAM) velike brzine koju
kompjuterski mikroprocesor može
pristupiti brže nego što može
pristupiti običnoj memoriji sa
slučajnim pristupom (RAM). Ova
memorija se obično integrira
direktno u CPU čip ili se postavlja
na poseban čip koji ima odvojenu
sabirničku vezu sa CPU-om. Cilj keš memorije je skladištenje programskih
instrukcija i podataka koji se koriste više puta u radu programa ili informacija koje
će CPU vjerojatno trebati. Procesor na računaru može brzo pristupiti ovim
informacijama iz keš memorije, umjesto da je mora dobiti iz glavne memorije
računara. Brzi pristup ovim uputstvima povećava ukupnu brzinu programa.

Kako mikroprocesor obrađuje podatke, on prvo gleda u keš memoriju. Ako pronađe
instrukcije ili podatke koje tamo traži iz prethodnog čitanja podataka, ne mora
obavljati više vremena za čitanje podataka iz veće glavne memorije ili drugih
uređaja za pohranu podataka. Keš memorija je odgovorna za ubrzavanje rada i
obrade računara.

Kada se jednom otvore i operišu neko vreme, većina programa koristi malo resursa
računara. To je zato što se često re-referencirane instrukcije obično cache. To je
razlog zašto mjerenje performansi sistema za računare sa sporijim procesorima, ali

9
i većim keširanjem može biti brže od onih za računare sa bržim procesorima, ali
manje cache prostora.

Višestepeno ili višerazinsko keširanje postalo je popularno u serverskim i desktop

arhitekturama, sa različitim nivoima koji pružaju veću efikasnost kroz upravljane
tiering. Jednostavno rečeno, što se manje pristupa određenim podacima ili
instrukcijama, to je niži nivo keširanja podataka ili instrukcija.

1.3.1.MAPIRANJE KEŠ MEMORIJE

Konfiguracije keširanja nastavljaju da se razvijaju, ali keš memorija tradicionalno

radi u tri različite konfiguracije:

Direktno mapirani keš- ima svaki blok mapiran na tačno jednu lokaciju keš
memorije. 3Konceptualno, direktni mapirani keš je kao redovi u tablici s tri stupca:
blok podataka ili linija predmemorije koja sadrži stvarne podatke dohvaćene i
pohranjene, oznaku sa cijelom ili dijelom adrese podataka koji su se dohvatili, i bit
zastave koji pokazuje prisutnost u unosu retka važećeg bita podataka.

Potpuno asocijativno mapiranje keša- je slično direktnom mapiranju u strukturi,

ali dozvoljava da se blok mapira na bilo koju lokaciju keša, a ne na unaprijed
određenu lokaciju keš memorije kao što je slučaj sa direktnim mapiranjem.

Postavljanje asocijativnog mapiranja keša- može se promatrati kao kompromis

između direktnog mapiranja i potpuno asocijativnog mapiranja u kojem se svaki
blok mapira na podskup lokacija cachea. Ponekad se naziva i N-way set
asocijativno mapiranje, koje omogućava da se lokacija u glavnoj memoriji kešira
na bilo koju od "N" lokacija u L1 kešu.

2. SPOLJAŠNJA MEMORIJA

3 Critchlov, D. L. (2007). „Sećanja na MOSFET skaliranje“. str. 19–22

10
 Spoljni uređaj za skladištenje, koji se naziva i pomoćna memorija i
sekundarna memorija, je uređaj koji sadrži svu adresabilnu skladištenje podataka
koja nije unutar glavne memorije ili memorije računara. Spoljni uređaj za
skladištenje može biti uklonjiv ili ne-uklonjiv, privremen ili stalan i dostupan preko
žične ili bežične mreže.

Spoljašnje skladište omogućava korisnicima da sačuvaju podatke odvojeno od

glavne ili primarne pohrane i memorije računala uz relativno nisku cijenu.
Povećava kapacitet skladištenja bez otvaranja sistema.

Spoljašnje skladište se često koristi za pohranjivanje informacija kojima se ređe

pristupa aplikacijama koje se izvode na kompjuteru, lap topu, tabletu ili mobilnom
uređaju, kao što su Android ili iOS pametni telefon ili tablet.

Za računare, spoljni uređaj za skladištenje se često sastoji od stacionarnih ili

prenosivih hard diskova (HDD) ili solid-state diskova (SSD) priključenih preko
USB ili FireWire veze, ili bežično.

Za preduzeća, spoljašnji uređaj za čuvanje može poslužiti kao primarno skladište

povezan sa serverima putem Ethernet ili Fibre Channel preklopnika, ili kao
sekundarno skladište za potrebe sigurnosnog kopiranja i arhiviranja. 4Eksterna
memorija nudi HDD, all-flash i hibridne nizove za skladištenje bazirano na bloku,
datoteci ili objektima, ili kombinaciju ova tri protokola poznata kao jedinstvena
čuvanja. Mreže skladišnih područja (SAN) za skladištenje na razini bloka i uređaji
za pohranu na mreži (NAS) za čuvanje na temelju datoteka su primjeri spoljašnje
memorije.

Još jedan uobičajeni slučaj upotrebe spoljašnjeg uređaja za čuvanje je prijenos

podataka između računaskih sustava na licu mjesta i izvan njega.

Prilikom premještanja velikih količina podataka u oblak, provajderi često koriste

spoljašnje uređaje za čuvanje podataka u praksi poznatoj kao "zasijavanje oblaka".
Pošto premeštanje desetina terabajta podataka preko mreže može da traje satima ili

4 Lojek, Bo (2007). Istorija poluprovodničkog inženjerstva. Springer nauka i poslovni mediji. str. 362–363.

11
danima, korisnici postavljaju svoje podatke na spoljni uređaj za skladištenje i zatim
šalju uređaj svom izabranom provajderu da ih kopira lokalno. Nakon početnog
zasijavanja, samo izmijenjeni podaci prelaze se preko mreže u oblak radi
sigurnosnog kopiranja, arhiviranja ili oporavka od katastrofe.

2.1. MAGNETNE MEMORIJE

Postoje dve magnetne memorije:

- Hard Disk

- Flopi Disk(disketa)

Hard Disk

Hard disk je deo jedinice - koja se često

naziva disk jedinica, hard disk ili hard
disk jedinica - koja skladišti i obezbeđuje
relativno brz pristup velikim količinama
podataka na elektromagnetski napunjenoj
površini ili skupu površina. Današnja
računala obično dolaze s tvrdim diskom koji može sadržavati bilo gdje od milijardi
do trilijuna bajtova memorije.
5
Hard disk je zapravo skup diskova koji se slažu kao fonografski zapisi. Svaki disk
ima podatke snimljene elektromagnetski u koncentričnim krugovima ili stazama na
disku. Glava, slična ruci fonografa, ali u relativno fiksnoj poziciji, piše ili čita
informacije na stazama. Dvije glave, jedna na svakoj strani diska, čitaju ili pišu
podatke dok se disk vrti. Svaka operacija čitanja ili pisanja zahtijeva da se podaci

5 Han-Vai Huang (5. decembra 2008.). Dizajn ugrađenog sistema str. 22

12
nalaze, operacija se zove potraga. Međutim, podaci koji se već nalaze u keš
memoriji biće brže locirani.

Hard disk pogonska jedinica dolazi sa podešenom brzinom rotacije koja varira od
4.200 obrtaja u minuti do 15.000 o / min. Većina laptop računara i desktop računara
koristi hard diskove koji se kreću između 5.400 o / min i 7.200 obrtaja u minuti,
dok se hard diskovi na višim rpm mogu naći u high-end radnim stanicama i
serverima preduzeća. Vreme pristupa disku se meri u milisekundama. Iako se
fizička lokacija podataka može identificirati s lokacijama cilindra, staze i sektora,
one su zapravo mapirane na logičku adresu bloka (LBA) koja radi s većim
rasponom adresa na tvrdim diskovima.

Hard diskovi ostaju popularna opcija za skladištenje podataka za potrošače i

preduzeća, uprkos rastućoj popularnosti i brzom smanjenju troškova nestabilne
solid-state flash memorije u obliku solid-state diskova (SSD). SSD-ovi se uklapaju
u iste vanjske i unutarnje ležišta pogona kao i njihovi HDD kolege.6 SSD-ovi mogu
biti mnogo brži, izdržljiviji i trošiti manje energije od tvrdih diskova, ali su i
skuplji. SSD-ovi se smatraju boljim za aplikacije koje zahtevaju visoke
performanse, dok se HDD-ovi češće
koriste za slučajeve upotrebe
velikog kapaciteta.

Flop disk(diskete)
Disketa je slučajni pristup,
prenosivi medij za čuvanje
podataka koji se može koristiti s
privatnim računarima. Termin se
obično odnosi na magnetni medij
koji se nalazi u krutoj plastičnoj
kartuši veličine 3,5 inča i debljini
oko 2 milimetra. Takođe se naziva i
"3.5-inčna disketa", ona može
sačuvati do 1.44 megabajta (MB) podataka. Iako mnogi osobni računari danas
dolaze s unaprijed instaliranim 3,5-inčnim disketnim pogonom, neka prijenosna

6 Marie-Aude Aufaure; Esteban Zimanii (17. januar 2013). Poslovna inteligencija. str. 136.

13
računala i centralno upravljana stolna računala ih izostavljaju. Neki stariji računari
obezbeđuju diskove za magnetne diskete kvadrata od 5,25 inča, debljine oko 1
milimetar, i sposobne da zadrže 1,2 megabajta podataka. Ponekad se nazivaju
"diskete" ili "flopi diskete" jer su njihova kućišta fleksibilna. Poslednjih godina,
5.25-inčne diskete su u velikoj meri zamenjene 3.5-inčnim disketama, koje su
fizički robusnije. Mnogi ljudi takođe nazivaju novije hard diskete disketom.

Magnetne diskete su pogodne za skladištenje pojedinačnih datoteka i malih

programa. Međutim, magneto-optički (MO) disk je popularniji za masovnu
memoriju, backup i arhiviranje. MO disketa je samo malo veća, fizički, od
konvencionalne 3,5-inčne magnetne diskete. Međutim, zbog sofisticirane
tehnologije čitanja / pisanja, MO disketa može sačuvati više puta više podataka.

2.2. OPTIČKE MEMORIJE

Optička memorija je svaki tip skladištenja u kojem se podaci pišu i čitaju

pomoću lasera. Obično se podaci pišu na optičke medije, kao što su kompaktni
diskovi (CD-ovi) i DVD-ovi. U početku ciljano kao potencijalna zamena za hard
diskove (HDD) u računarskim sistemima, nedostatak rasta kapaciteta u odnosu na
hard disk i kasnije solid-state flash skladištenje je potisnuo optičku memoriju
uglavnom u dugoročno arhiviranje i backup podataka. Optički mediji su izdržljiviji
od trake, HDD-a i fleš diskova i manje su podložni uslovima okoline. Međutim,
ima tendenciju da bude sporiji od tipičnih HDD brzina i nudi niže kapacitete za
skladištenje. Prema Asocijaciji za optičku tehnologiju skladištenja (OSTA),
trenutne optičke brzine se približavaju onima HDD-a.

Trenutni standardni optički format je Blu-ray, koji koristi plavi laser kako bi
dramatično povećao kapacitete. Takođe postoje i CD( compact disc) i
DVD( digital video disc).

14
 BLU-RAY

Blu-ray je format optičkog diska dizajniran da

prikaže video visoke definicije i pohrani velike
količine podataka.

Blu-ray je naslednik DVD-a. Standard je

zajednički razvio Hitachi, LG, Matsushita (Panasonic), Pioneer, Philips, Samsung,
Sharp, Sony i Thomson. Postao je standard za standardne optičke diskove za HD
sadržaj i optičku pohranu podataka nakon pobjede u ratu formata sa HD-DVD-om,
formatom koji su promovirali Toshiba i NEC.

Ime formata potiče od činjenice da plavi laser čita i piše na disk, a ne crveni laser
DVD plejera. Plavi laser ima talasnu dužinu od 405 nanometara (nm) koja se može
fokusirati čvršće od crvenih lasera koji se koriste za pisanje DVD-a. Kao posljedica
toga, Blu-ray disk može pohraniti mnogo više podataka u istom prostoru od 12
centimetara. Poput DVD formata koji se mogu ponovo pisati, Blu-ray koristi
tehnologiju promene faze da bi omogućio ponovljeno pisanje na disk.

Standardni memorijski kapacitet Blu-ray-a je dovoljan za pohranu kontinuirane

sigurnosne kopije većine ljudi na jednom disku. U početku, format je imao 27
gigabajt (GB) jednostrani kapacitet i 50 GB na dvoslojnim diskovima. Jednostrani
7
Blu-ray diskovi mogu sačuvati do 13 sati standardnih video podataka, u poređenju
sa jednostranim DVD-om od 133 minuta. U julu 2008, Pioneer je objavio da je
pronašao način da poveća kapacitet do 500 GB stvaranjem 20-slojnih diskova.
Međutim, ne očekuje se da će ovi diskovi biti komercijalno dostupni u bliskoj
budućnosti.

Blu-ray takođe ima tokove podataka od 36 megabita u sekundi (Mbps), dovoljno

brzo za video snimanje visokog kvaliteta. Blu-ray diskovi se neće reprodukovati na
7 Haiashi, I, Nagai, K. (1972). „Električno reprogramibilna nehlapna poluprovodnička memorija“. str. 369–375

15
trenutnim CD i DVD plejerima, jer tim igračima nedostaje plavo-ljubičasti laser
potreban za čitanje diskova. Međutim, ako su uključeni odgovarajući laseri, Blu-ray
plejeri mogu da reprodukuju druga dva formata. Blu-ray disk plejeri (BDPs)
dostupni su kod velikog broja proizvođača, uključujući Panasonic, Pioneer,
Samsung i Sony. Sony Playstation 3 takođe ima instaliran Blu-ray uređaj.

DVD( digital video disc)

DVD je tehnologija optičkog diska sa kapacitetom skladištenja od 4,7 gigabajta na

jednostranom jednoslojnom disku, što je dovoljno za 133-minutni film. DVD-ovi
mogu biti jednostrani ili dvostrani i mogu imati po dva sloja na svakoj strani;
Dvoslojni, dvoslojni DVD sadrži do 17 gigabajta video, audio ili drugih
informacija. Ovo se može porediti sa 650 megabajta (.65 gigabajta) memorije za
CD-ROM disk. DVD koristi MPEG-2 datoteku i standard kompresije. MPEG-2
slike imaju četiri puta veću rezoluciju od MPEG-1 slika i mogu se isporučiti na 60
isprepletenih polja u sekundi gdje dva polja čine jedan okvir slike. (MPEG-1 može
isporučiti 30 neinterlaciranih kadrova u sekundi.) Kvalitet zvuka na DVD-u je
usporediv sa kvalitetom trenutnih audio kompakt diskova.

CD( compact disc)

Kompaktni disk je prijenosni medij za pohranu koji se može koristiti za snimanje,

pohranjivanje i reprodukciju audio, video i drugih podataka u digitalnom obliku.

Standardni kompaktni disk ima širinu od 4,7 inča, ili 120 milimetara (mm), debljine
1,2 mm, teži između 15 grama i 20 grama, i ima kapacitet od 80 minuta zvuka ili
650 megabajta (MB) do 700 MB od podaci.

CD radi tako što fokusira poluvodički laser od 780 nanometara na jedan trag diska.
Kako se disk rotira, laserski zrak mjeri razlike u načinu na koji se reflektira svjetlo

16
od polikarbonatnog sloja na dnu diska, pretvarajući ga u zvuk. CD-ovi su lomljivi i
skloni ogrebotinama; mogu se popraviti, ali čitljivost diska može biti pogođena.

Sa porastom broja personalnih računara (PC) i drugih komercijalnih tehnologija,

različiti formati kompakt diskova su se razgranali da bi se čuvali podaci. Sony i
Philips kreirali su specifikacije za ove verzije CD-a - nazvane Rainbow Books,
zbog različitih boja na vezovima za knjige - za definisanje svakog formata
proizvoda. Crvena knjiga je naznačila specifikacije za standardni CD.

Varijacije kompaktabilnih diskova uključuju:

Memorija samo za čitanje CD-a

Godine 1985, CD-ROM je ušao na tržište i otišao dalje od zvuka da bi snimio

optičku pohranu podataka. CD-ROM-ove se čitaju na bilo kom računaru sa CD-
ROM jedinicom. CD-ROM slijedi standard Žute knjige.

CD interaktivan

Objavljen 1993. godine, CD-i se mogu reprodukovati na CD plejerima, ali ne u

CD-ROM jedinici. Format je kasnije modificiran da bi ga oboje moglo pročitati.
CD-i slijedi standard specifikacija Zelene knjige.

CD-Rewritable

CD-RW je koristio metalnu leguru koja se reflektirala drugačije od običnih

kompakt diskova. Ova promena u refleksivnosti napravila je CD-RW nečitljiv
mnogim ranim CD plejerima. CD-RW prati standard Orange Book.

Snimanje CD-a

CD-R je kompaktni disk koji se može pisati jednom i čitati mnogo puta. Kao i CD-
RW, on prati Orange Book, ali za razliku od CD-RW, CD-R se može čitati na CD
playerima koji su objavljeni prije njegovog uvoda.

CD-ROM eXtended Architecture

CD-ROM XA je proširenje standardnog CD-ROM-a koji omogućava istovremeno

pristupanje audio, video i kompjuterskih podataka. On prati standard Žute knjige i
kreiran je kao most između CD-ROM-a i CD-i.

17
Photo CD

Dizajniran od strane Kodaka, foto CD je napravljen sa željom da se fotografije

pohranjuju u digitalnom formatu koji se može pristupiti i urediti na računaru.
Pokrenut je 1992. godine, a prvobitno je bio dizajniran za 100 visokokvalitetnih
slika. Slijedio je Beige Book standard.

Video CD. Video CD, ili VCD, nastao je 1993. godine i pratio je standard Bijele
knjige. VCD kvaliteta je imala za cilj da ima uporediv kvalitet sa VHS snimcima,
ali ima mnogo manju rezoluciju od modernog digitalnog video diska (DVD).

3. VIRTUELNA MEMORIJA
Virtualna memorija je sposobnost upravljanja memorijom operativnog sistema
(OS) koji koristi hardver i softver kako bi omogućio kompjuteru da kompenzira
nedostatke fizičke memorije privremenim prenosom podataka iz memorije sa
slučajnim pristupom (RAM) na disk memoriju. Virtualni adresni prostor se
povećava upotrebom aktivne memorije u RAM-u i neaktivne memorije na hard
diskovima (HDD) kako bi se formirale susjedne adrese koje drže i aplikaciju i
njene podatke.

Virtualna memorija je razvijena u vrijeme kada je fizička memorija - instalirana

RAM - bila skupa. Računari imaju ograničenu količinu RAM-a, tako da se
memorija može istrošiti, posebno kada se istovremeno pokreće više programa.
Sistem koji koristi virtuelnu memoriju koristi deo hard diska da emulira RAM. Sa
virtuelnom memorijom, sistem može učitati veće programe ili više programa koji
rade istovremeno, dozvoljavajući svakom da radi kao da ima beskonačnu memoriju
i bez potrebe da kupi više RAM-a.

Prilikom kopiranja virtualne memorije u fizičku memoriju, OS dijeli memoriju na

datoteke sa stranicama ili swap datoteke s fiksnim brojem adresa. Svaka stranica je
spremljena na disk i kada je stranica potrebna, OS je kopira s diska na glavnu
memoriju i prevodi virtuelne adrese u prave adrese.

ZAKLJUČAK

18
 Memorija je najosnovniji element računarskog sistema jer bez njega računar
ne može obavljati jednostavne zadatke. Memorija računara ima dva osnovna tipa -
primarnu memoriju / volatile memoriju i sekundarnu memoriju / trajnu memoriju.
Memorija slučajnog pristupa (RAM) je volatilna memorija, a memorija samo za
čitanje (ROM) je trajna memorija. Sve više se shvata važnost uloge koju
proizvođači PC-a imaju u ostvarivanju napretka u polju PC sistema. Na osnovu
zahteva kupaca, proizvođači prave poboljšanja u pouzdanosti memorijskog sistema
i performansama, konfiguraciji i ostalim faktorima. Timovi inženjera komuniciraju
sa svim najvećim snabdevačima memorijskih komponenata i čipova, kako bi
odredili prave prioritete u proizvodnji. Jedan od najvećih proizvođača na ovom
tržištu je Dell, koji je član Joint Electronic Device Engineering Council (JEDEC), i
redovno se sastaje sa ostalim članovima JEDEC-a, kao što su ADT i Rambus, kako
bi se osigurala dostupnost svih tehnoloških poboljšanja kupcima. Ovim radom priča
o memorijskim elementima nije završena. Tržište memorijskih komponenti se
menja toliko brzo da će ovaj rad za vrlo kratko vreme pre predstavljati istoriju
razvoja memorijskih komponenti nego podatke o trenutnom stanju u razvoju
memorija.

LITERATURA

19
 1. Orton, John V. (2009). Poluprovodnici i informaciona revolucija: magični kristali zbog
kojih se IT desio. akademska štampa. str. 104.

2. Vood, J .; Ball, R. (februar 1965). „Upotreba tranzistora sa efektom polja sa izolovanim

kapijama u digitalnim sistemima za skladištenje podataka“. str. 82–83.

3. Critchlov, D. L. (2007). „Sećanja na MOSFET skaliranje“. str. 19–22

4. Lojek, Bo (2007). Istorija poluprovodničkog inženjerstva. Springer nauka i poslovni

mediji. str. 362–363.

5. Han-Vai Huang (5. decembra 2008.). Dizajn ugrađenog sistema str. 22

6. Marie-Aude Aufaure; Esteban Zimanii (17. januar 2013). Poslovna inteligencija. str. 136.

7. Haiashi, I, Nagai, K. (1972). „Električno reprogramibilna nehlapna poluprovodnička

memorija“. str. 369–375.

20