περιεχόμενα

3
Σ
Αυτός ο χειμώνας προμηνύεται καυτός ε προεκλογικό και μετεκλογικό κλίμα ταυτό-
περιεχόμενα

χρονα βγαίνει το τρέχον τεύχος των Αναιρέσε-

Φορολογικό κολαστήριο 4-5 Η... Αγγελία ων. Οι εκλογές της 6ης Μάη άλλαξαν ριζικά το

(δεν) είναι Χρυσός 6-7 Camping Αναιρέ-

σεις 2011 7 70 χρόνια από την ίδρυση του
ΕΑΜ 8-9 Η Μεταπολίτευση πέθανε, ζήτω
πολιτικό σκηνικό στέλνοντας ένα ισχυρότατο μήνυ-
μα απόρριψης της πολιτικής των μνημονίων και της
αντεργατικής επίθεσης. Οι εκβιασμοί για επερχόμε-
νη χρεωκοπία και για κατάσταση γενικευμένου χά-

editorial
ους σε περίπτωση μη σχηματισμού κυβέρνησης, δεν

η μεταπολίτευση! 10-11 29-30 Οκτω-

έπιασαν. Ο λαός αντίθετα μαύρισε τα αστικά κόμματα
του μαύρου μετώπου, όσους υλοποίησαν τη βάρβα-
ρη πολιτική κεφαλαίου -ΕΕ – ΔΝΤ τα τελευταία δύο
βρίου, 1η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της χρόνια και το αποτέλεσμα έφερε ελπιδοφόρα ανάτα-
Ανταρσύα 12 Για το σύγχρονο επανα- ση σε μεγάλη μερίδα κόσμου.

στατικό υποκείμενο 13 Οι γεμάτες πλα-

Ένα νέο δυναμικό κοινωνικό και πολιτικό ρεύμα
γίνεται πλέον διακριτό και ζητά αλλαγή της κατά-

τείες και τα ανοιχτά στοιχήματα 14-15 στασης και της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Το αστικό
σύστημα, αφού δοκίμασε όλους τους πιθανούς συν-
Μαθητές: Ηχηρό μήνυμα ανυπακοής 16 δυασμούς, δεν μπόρεσε να βρει λύση στην ‘εξίσω-
ση’ σχηματισμού κυβέρνησης, και αναγκάστηκε να προκηρύξει
Αφιέρωμα: στο απόσπασμα τα πανεπιστήμια ξανά εκλογές.

17 Πανεπιστημιακό Άσυλο 18-19 Η

Τα αυξημένα ποσοστά και η πολιτική πρόταση του Σύριζα,
θέτουν επί τάπητος το ζήτημα των αριστερών κυβερνήσεων.
έννοια της δημοκρατίας στα πανεπιστημια- Μπορεί όμως η λαϊκή οργή να βρει πραγματική λύση και διέ-

20
ξοδο μέσα από εύκολα, αναθετικά μονοπάτια; Η ιστορική περί-
κά ιδρύματα Τα φοιτητικά αμφιθέα- οδος που διανύουμε κάνει σαφές ότι η όποια ανακούφιση για

τρα εξεγείρονται... 21 Ένας χρόνος με

φοιτητικές κινητοποιήσεις ανά τον κόσμο
22-23 Ως εδώ... τώρα μιλάνε οι φοι-
την πληττόμενη πλειοψηφία δεν μπορεί παρά να περάσει από
πραγματικούς δρόμους ανατροπής, προτάσσοντας ξεκάθαρα
ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης ενάντια σε ΕΕ, Ευρώ,
Μνημόνια, Χρέος. Ακριβώς αυτήν την πολιτική γραμμή του άλ-
λου δρόμου καλείται να υπηρετήσει στην κρίσιμη πολιτική μάχη

τητές μαζί με όλη την κοινωνία 24 Όταν

της 17 Ιούνη η Αντ.Αρ.Συ.Α.
Από την άλλη, η έκτη Μάη κατέδειξε ότι ένα μεγάλο μέρος
ο χρόνος κυλάει αντίστροφα και η ιστορία της ψήφου καταδίκης στράφηκε προς τα δεξιά. Η εποχή ζητά
επιστροφή στο παρελθόν και μελέτη της Ιστορίας. Η οικονομική
γράφεται προς τα πίσω 25 Και οι τοίχοι και πολιτική κατάσταση του μεσοπολέμου και η Δημοκρατία της

έχουν... στόματα 26 Grassroots κόμικς

Βαϊμάρης έρχονται να συνδεθούν με την κατανόηση του σημερι-
νού κοινωνικού και πολιτικού σκηνικού. Το αυξημένο ποσοστό
27 Βιβλιοπαρουσίαση 28 Επαναστάτης της Χρυσής Αυγής εγείρει προβληματισμούς για τη στροφή των
εργατικών στρωμάτων σε εθνικιστικά και ρατσιστικά μονοπά-
Κινηματογραφιστής 29 Από την κατάληψη τια. Το “μεταναστευτικό” αποτέλεσε εξάλλου δυνατό προεκλο-
γικό ‘’χαρτί’’ για τις αστικές δυνάμεις με χαρακτηριστικό κόμβο
της Wall street στην ελληνική blogoσφαιρα τα εγκαίνια του πρώτου στρατοπέδου συγκέντρωσης μετανα-
30 Για το σύντροφό μας Τάσο... 31 στών στην Αμυγδαλέζα.
Σε κλίμα μεγάλης πολιτικής αναταραχής ξεκινά το φετινό
καλοκαίρι. Και επειδή καλοκαιρινό τεύχος Αναιρέσεων χωρίς

[ΑΝΑΙΡεΣΕΙΣ]
Έντυπο της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση
Εκδίδεται από Συντακτική Επιτροπή
Χ. Τρικούπη 76 & Ερεσσού, 106 80 Αθήνα
Τηλ.: 210 33 89 611, http//www.nka.gr
e-mail: anaireseis@gmail.com, anaireseis@nka.gr
Ενισχύσεις-Συνδρομές-Πληρωμές:
EΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ αρ. λογαριασμού: 116/772501-90
φεστιβάλ δεν γίνεται, εύλογα επιλέχθηκε το αφιέρωμα να έχει
σαν βασικό θέμα την παρουσίαση του συνολικού εγχειρήματος.
Τα Φεστιβάλ που θα λάβουν χώρα σε όλη την Ελλάδα, η λει-
τουργία πολιτιστικών Λεσχών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά
και η εναλλακτική πρόταση διακοπών του κάμπινγκ φιλοδο-
ξούν να στιγματίσουν το φετινό καλοκαίρι προβάλλοντας στη
νεολαία της περιπλάνησης ένα άλλο αξιακό πρότυπο, ανιχνεύ-
οντας τους δρόμους για την οικοδόμηση ενός άλλου κόσμου.
Παρουσιάσεις βιβλίων, πολιτικές συζητήσεις, εκθέσεις νέων
καλλιτεχνών, θεατρικά δρώμενα και συναυλίες αναζητούν μία
άλλη κουλτούρα για την πολιτική και τον πολιτισμό. Αναιρέσεις
project λοιπόν και ελπίζουμε να περάσετε όμορφα!
 Συντριβή των δυνάμεων του Μαύρου Μετώπου
Από Εκλογές σε
...Εκλογές
Οι εκλογές της 6ης Μάη σήμαναν
αδιαμφισβήτητα μεγάλη αναταραχή για το
πολιτικό σκηνικό της χώρας. Ο λαός έστειλε
σαφές μήνυμα καταδίκης και απόρριψης της
πολιτικής των μνημονίων, τιμωρώντας τις
δυνάμεις του μαύρου μετώπου, αυτούς που
υλοποίησαν τα τελευταία δύο χρόνια την
αντιλαϊκή πολιτική κεφαλαίου – ΕΕ – ΔΝΤ.
Η
αγανάκτηση και η οργή εκφράστηκε στην κάλπη και θα
μπορούσε κανείς να πει ότι η αναμέτρηση σφραγίστηκε
από το «μνημόνιο- αντιμνημόνιο», συντρίβοντας τις δυ-
νάμεις του παραδοσιακού δικομματισμού και ιδιαίτερα το ΠΑ-
ΣΟΚ. Και η συντριβή ήταν τόσο μεγάλη που παρότι εξετάστηκαν
όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί, δεν κατέστη δυνατή η συγκρότη-
ση μίας κυβέρνησης συνεργασίας, ικανής να αντέξει για πάνω
από ένα μήνα… Δεκανίκια του συστήματος, όπως η ΔΗΜΑΡ και
οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, όχι μόνο δεν μπόρεσαν να χρησιμο-
ποιηθούν, αλλά αντίθετα αποκαλύφθηκε ξεκάθαρα η πολιτική
αναδίπλωση των δήθεν αντιμνημονιακών αυτών δυνάμεων ,
καίγοντάς τες ως μελλοντικές εφεδρείες.
Πλέον οδεύουμε σε μία ακόμα πιο σκληρή εκλογική μάχη από
αυτήν της 6ης Μάη. Οι αντίπαλοι έχουν αφηνιάσει και πασχίζουν
με κάθε τρόπο και μέσο να ενσωματώσουν τη λαϊκή αντίδρα-
ση, σε ένα νέο μνημονιακό μέτωπο. Η ΝΔ φιλοδοξεί να παίξει
το κεντρικό ρόλο συσπειρώνοντας όλα τα δεξιά στοιχεία, από
τη Ντόρα μέχρι τα στελέχη του ΛΑΟΣ. Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη
δεν μπορεί παρά να αρκεστεί σε συμπληρωματική ενισχυτική
δύναμη. Σύσσωμο το αστικό μπλοκ εξαπολύει μία πρωτοφανή
αντι-αριστερή και αντι-κομμουνιστική επίθεση, θέτοντας ακόμη
μία φορά στο λαό εκβιαστικά διλήμματα, τρομοκρατώντας τον
για τις συνέπειες πιθανής εξόδου από την Ευρωζώνη. Βροχή
έρχονται οι προειδοποιήσεις από την Ευρώπη με χαρακτηριστι-
κές τις δηλώσεις του ‘σοσιαλδημοκράτη’ προέδρου του Ευρω-
στις εκλογές τις 6 Μάη.
αναιρέσεις
παϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς: «Καμιά χώρα της ΕΕ δεν
θα συμφωνήσει να εκταμιευτεί η επόμενη δόση του ελληνικού
δανείου, αν η κυβέρνηση δεν τηρήσει τα συμφωνηθέντα… και
αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος δεν θα έχει αύριο χρήμα-
τα για να πληρώσει μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας,
ούτε για να κρατήσει σε λειτουργία σχολεία να νοσοκομεία».
Τόσο ο διεθνής παράγοντας όσο και τα ΜΜΕ προσπαθούν με
κάθε τρόπο να μεταθέσουν το δίπολο από το «μνημόνιο- αντι-
μνημόνιο» στο «Ευρώ ή Χάος».
Και η αριστερά; Είναι ικανή να σηκώσει το γάντι στην κρίσιμη
αυτή κατάσταση; Μπορεί να μετατρέψει τη μεγάλη αναταραχή σε
όμορφη μέρα; Δυστυχώς φαίνεται πως η κοινοβουλευτική της
έκφραση αρνείται να δει τα πράγματα κατάματα και να συμβάλει
ουσιαστικά σε μία ανατρεπτική διέξοδο. Ο ΣΥΡΙΖΑ από τη μια
αντιμετωπίζει το θέμα της εξόδου από το ευρώ ως κινδυνολο-
γικό τρυκ, μη βλέποντας ότι όποια καταγγελία των μνημονίων,
αν γίνει με τρόπο ουσιαστικό που πράγματι να ανακουφίζει το
λαό, δεν μπορεί παρά να έρχεται σε ρήξη με τις πολιτικές που
επιβάλλουν τα μνημόνια και να σημαίνει αθέτηση των δανει-
ακών υποχρεώσεων και κατά συνέπεια αυτόματη σύγκρουση
με την ΕΚΤ και την ΕΕ. Το ΚΚΕ από την άλλη θεωρεί πως είναι
αποπροσανατολισμός, αναγνωρίζοντας ως μόνο πραγματικό
ερώτημα της περιόδου το ‘’λαϊκή εξουσία ή διαχείριση του κα-
πιταλισμού’’. Το πολιτικό αποτέλεσμα είναι περίπου το ίδιο και
συνειδητά ή όχι, διευκολύνονται οι αστικές δυνάμεις.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη μάχη.
Αντίθετα έρχεται με στόχο να αναδείξει μια πρόταση διεξόδου
3
από τη σκοπιά των εργαζομένων και της κοινωνίας, αναγνω-
ρίζοντας ότι εύκολες και διαχειριστικές λύσεις δεν υπάρχουν
στην εποχή που ο καπιταλισμός περνάει μία από τις πιο ιστορι-
κές του κρίσεις. Καθίσταται σαφές, ότι για να απαλλαγεί η χώρα
από τα δεσμά των Μνημονίων, πρέπει να προχωρήσει άμεσα
σε παύση πληρωμών και μονομερή διαγραφή, για να φύγει η
ασφυκτική θηλιά του χρέους. Επιπλέον, για να αντιμετωπιστεί
το κόψιμο της χρηματοδότησης μαζί με την αναπόφευκτη φυγή
κεφαλαίων, χωρίς να οδηγηθούμε σε κατάρρευση των πάντων,
είναι αναγκαία η εθνικοποίηση των τραπεζών και των μεγάλων
επιχειρήσεων και ο έλεγχος της κίνησης των κεφαλαίων. Μόνο
με αυτή την επιλογή μπορούν να διασφαλισθούν μισθοί και συ-
ντάξεις, αλλά και η δυνατότητα ανασυγκρότησης των κοινωνι-
κών υπηρεσιών.
Εδώ έρχεται βέβαια το επόμενο ερώτημα. Από ποιον θα γί-
νουν όλα αυτά; Και σε αυτό η απάντηση δεν μπορεί παρά να εί-
ναι άλλη από τον οργανωμένο λαό. Με πυρήνα και καρδιά ένα
άλλο εργατικό κίνημα είναι αυτός που μπορεί να ανατρέψει το
Μνημόνιο στο πεδίο που έχει και τις πιο οδυνηρές συνέπειες,
δηλαδή στους χώρους δουλειάς. Γιατί δεν μπορεί να υπάρχει
η όποια πολιτική νίκη αν αυτό δεν αντανακλάται έμπρακτα και
υλικά και στον κόσμο της εργασίας.
Στις 6 Μάη έγινε ένα πρώτο μεγάλο πολιτικό βήμα: η σαφής
καταδίκη της πολιτικής των μνημονίων. Στις 17 Ιούνη το στοί-
χημα είναι να πάμε στο επόμενο. Ούτε να μείνουμε στάσιμοι,
ούτε φυσικά να πάμε προς τα πίσω. Σε αυτή την κατεύθυνση η
ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για μια ευρύτερη συ-
σπείρωση δυνάμεων της αντικαπιταλιστικής, αντί ΕΕ και αντι-
επικαιρότητα
ιμπεριαλιστικής Αριστεράς, απευθυνόμενη σε οργανωμένες
δυνάμεις και αγωνιστές. Είναι έτοιμη να απευθύνει το αντικα-
πιταλιστικό της πρόγραμμα στην πληττόμενη εργαζόμενη πλει-
οψηφία και στη νεολαία, να δώσει τη μάχη όχι μόνο στις κάλπες,
αλλά και στους δρόμους. Ο παλιός πολιτικός κόσμος φαίνεται
να γκρεμίζεται, αλλά θα παραμένει εδώ σαπίζοντας ολοένα και
περισσότερο μέχρι να οικοδομηθεί ένας καινούριος. Καιρός να
κάνουμε βήμα οικοδομώντας το νέο.
κοινωνία

Z Του Θάνου Ανδρίτσου

Δύο λάθη και τρεις σκέψεις…

πάνω στην τρέχουσα συζήτηση
για την Αριστερή Κυβέρνηση
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μάη ενίσχυσε μια συζήτηση που είχε ανοίξει ήδη
από την προεκλογική περίοδο, καθοριζόμενη κυρίως από το βασικό στίγμα της εκστρατείας του ΣΥΡΙΖΑ
που μιλούσε για μια αριστερή ή προοδευτική διακυβέρνηση. Τα υψηλά ποσοστά του,
οι διερευνητικές εντολές και τώρα οι νέες εκλογές στις οποίες το κόμμα της Αριστεράς διεκδικεί
με αξιώσεις την πρώτη θέση, κάνουν για πρώτη φορά ορατό το ενδεχόμενο σχηματισμού μιας
κυβέρνησης διαφορετικής από τις μεταπολιτευτικές. Η συζήτηση για την «κυβέρνηση της Αριστεράς»,
δεν είναι καινούρια για το κομμουνιστικό κίνημα και διαπλέκεται αντικειμενικά με το σύνολο
της τακτικής και της στρατηγικής κάθε αριστερής και ειδικά κομμουνιστικής δύναμης.
Από τη μεριά μου θα καταθέσω απλώς μερικές σκέψεις για η σημερινή ειδική συγκυρία.
Μεγάλο μέρος του χειμαζόμενου λαού, στρέφεται προς τον ΣΥΡΙΖΑ και γενικά την αριστερά,
και λόγω της ελπίδας (ή και αυταπάτης) για μια άμεση κυβερνητική λύση
που θα ανακουφίσει τα δεινά του. Είναι ένα σημαντικό θέμα στην καθημερινή συζήτηση.
Πιστεύω ότι υπάρχουν δύο δρόμοι, λανθασμένοι
ως προς την πρόσληψη του θέματος αυτού.

ανεξάρτητα με το περιεχόμενό της, διακατέχει κομμάτια της Αριστεράς
τότε γίνεται ανιστόρητη και επικίνδυνη.
Λάθος 1: Η εμμονή
Ο πρώτος είναι η εμμονή στον κυβερνητισμό, έστω στον αρι-
στερό, και η πρόσληψη της Αριστερής κυβέρνησης σαν τη μονα-
δική λύση στα προβλήματα των εργαζομένων. Το να υπάρχει αυτή
η άποψη σε κομμάτια των εργαζομένων που πρωτόλεια συγκρο-
τούν συνείδηση και απεμπλέκονται από τα κόμματα του μνημο-
νίου είναι αναμενόμενο. Όταν όμως ο κυβερνητισμός, η εμμονή
στην κυβερνητική εξουσία ανεξάρτητα με το περιεχόμενό της,
διακατέχει κομμάτια της Αριστεράς τότε είναι γίνεται ανιστόρητη
και επικίνδυνη. Μπορεί να έχει πολλά διαφορετικά πρόσωπα. Από
την αριστερά- κατοικίδιο του συστήματος, γελωτοποιό των αστι-
κών κυβερνήσεων μέχρι και την εκτίμηση ότι μπορεί να μην τα
λύσει όλα μια κυβέρνηση ωστόσο η κυβερνητική εξουσία είναι το
πρώτο, πιο σημαντικό και αναγκαίο βήμα. Πρόκειται δυστυχώς για
ηγεμονία της αστικής πολιτικής, με την αναγνώριση των εκλογών
ως το μοναδικό και σημαντικότερο πεδίο αναμέτρησης, με την
εκλογική νίκη να αρκεί για να ορίσει μια διαφορετική πορεία, ανε-
ξάρτητα από τους κοινωνικούς και ταξικούς συσχετισμούς, την
κατάσταση του εργατικού κινήματος, ακόμα και τη συγκεκριμένη
πολιτική που θα ασκηθεί.
Λάθος 2: Η αδιαφορία
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη της συζήτησης για την κυβέρνη-
ση της Αριστεράς, αυτή της αδιαφορίας και της υποτίμησης της.
Επίσης έχει πολύ διαφορετικές προσλαμβάνουσες. Είτε προέρ-
χεται από μια αναρχικού τύπου άρνηση, είτε από μια αποθέωση
των κινημάτων και των δράσεων χωρίς πολιτικό στόχο, είτε από
μια σωστότερη αναγνώριση του επαναστατικού έναντι του κοινο-
βουλευτικού δρόμου, η υποτίμηση της συζήτησης αυτής είναι λά-
θος. Καταρχήν διότι είναι ένα θέμα που απασχολεί τις μέρες αυτές
την πλειοψηφία των εργαζομένων. Αλλά επίσης γιατί με τον ένα
ή τον άλλο τρόπο, διαμορφώνεται με τους όρους αυτούς μια συ-
ζήτηση που σχετίζεται με την εξουσία, την τακτική και τη στρατηγι-
κή, και η άρνηση της, ανεξάρτητα με τις αφετηρίες της, οδηγεί σε
υποβάθμιση της αναζήτησης μιας διαφορετικής προοπτικής.
Κάνοντας αυτές τις αρχικές επισημάνσεις θα καταθέσω κάποιες
σύντομες σκέψεις για τη συζήτηση με τους όρους μου γίνεται σή-
μερα.
Σκέψη 1
Τι σημαίνει αριστερή πολιτική;
Το ηχηρό χαστούκι ενάντια στα κόμματα του μνημονίου και η
άνοδος της Αριστεράς και ειδικά του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές αποτε-
λεί σαφώς μια σημαντική στροφή του ελληνικού λαού. Η αναζή-
τηση στα αριστερά είναι δεδομένη και θετική. Ωστόσο, για να έχει
νόημα μια συζήτηση για μια ενδεχόμενη «κυβέρνηση με πυρήνα
την Αριστερά» οφείλουμε να συζητήσουμε τι είναι αριστερή πο-
λιτική. Ειδάλλως είναι κενό γράμμα. Για μας αριστερή πολιτική
είναι αυτή που βάζει πάνω από όλα τα συμφέροντα των παραγω-
γών του πλούτου που πλήττονται συνεχώς από το εκμεταλλευτι-
κό σύστημα και την κρίση του.
Αυτά σήμερα συγκρούονται αντικειμενικά με το μνημόνιο αλλά
και με όλο το πλέγμα της ασκούμενης πολιτικής, το σύμφωνο για
το Ευρώ, το φαύλο κύκλο του χρέους και του δανεισμού, το κοι-
νό νόμισμα, την Ε.Ε., το χάσμα μεταξύ μισθών και κερδών. Δεν
είναι θεωρητική αναζήτηση, αλλά πολύ συγκεκριμένο ζήτημα.
Δεν μπορεί, όχι απλά να ανατρέψει την κατάσταση, αλλά ούτε να
ανακουφιστεί στοιχειωδώς, ο εργαζόμενος αν δεν αμφισβητηθεί
και ανατραπεί όλο αυτό το οικοδόμημα. Ακούγεται συχνά: «Ναι
αλλά ο κόσμος δεν τα καταλαβαίνει αυτά, ζητά μια άμεση λύση
στα προβλήματά του». Ακόμα και αν κάτι τέτοιο ισχύει, η Αριστερά
υπάρχει για να υποτάσσεται στη μέση συνείδηση του κόσμου ή για
να προσπαθεί να συνδιαλέγεται με αυτήν ωθώντας την προς τα
μπρος και σίγουρα να μην την καθηλώνει; Αν το θέσουμε αλλιώς,
μια κυβέρνηση με στόχο τη σωτηρία του ευρώ και της Ε.Ε., που
θα επαναδιαπραγματευτεί με τους τοκογλύφους χωρίς «μονο-
Η εμμονή στην κυβερνητική εξουσία
αναιρέσεις
μερείς» ενέργειες, που θα παραμένει εξαρτημένη στα ασφυκτικά
όρια του συστήματος, εκφράζει περισσότερο τη πραγματική αρι-
στερή αναζήτηση του κόσμου; Για αυτά μάτωνε στις πλατείες;
Σκέψη 2
Πού πατά η αριστερή πολιτική;
Η εργατική πολιτική έχει διαφορά με τη αστική. Επιδιώκει να
εκφράσει αυτούς που βρίσκονται «από κάτω» στην κοινωνία, ενώ
η Δεξιά τους «από πάνω», ζει σε ένα σύστημα που «χάνει ήδη».
Για αυτό και η αριστερή πολιτική έχει άλλους δρόμος προώθη-
σης, άλλο τρόπο υλοποίησης, από την αστική. Γιατί η πολιτική του
κεφαλαίου θέλει μια κυβέρνηση, αλλά εφαρμόζεται ήδη στους
χώρους δουλειάς και έχει τον έλεγχο όλων των μηχανισμών του
κράτους. Αν μιλάς για τα συμφέροντα των εργατών πρέπει να τα
υλοποιήσεις και μαζί με τους ίδιους.
Τι συζήτηση γίνεται σήμερα, για την αναγκαία ανασυγκρότηση
του εργατικού κινήματος, για τη δημιουργία των νέων δομών εν
δυνάμει δυαδικής εξουσίας στα χέρια του ίδιου του λαού; Η συζή-
τηση για την «αριστερή πλειοψηφία» συνδέθηκε με το προχώρημα
της ίδιας της εμπειρίας του κόσμου, στο συντονισμό των σωματεί-
ων, στις πλατείες, στις συνελεύσεις της γειτονίας. Ή μήπως την
πήγε πίσω, υιοθετώντας μια λογική ότι το κίνημα υπάρχει μέχρι να
πάει στην κάλπη, σαν μοχλός πίεσης και εκλογικός χορηγός;
Κάθε σενάριο που ανοίγεται καθιστά αναγκαία μια βαθιά τομή
στην οργάνωση και την πάλη της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ακό-
μα και στην περίπτωση μιας κυβέρνησης που θα επιδιώξει κά-
ποια φιλολαϊκά μέτρα, είναι υπόθεση του εργατικού κινήματος η
υλοποίησή τους και η υποστήριξη του κυβερνητικού έργου. Αυτό
7
δείχνουν με αντίθετο τρόπο τα παραδείγματα της Χιλής και του
Τσάβες, αν και ανησυχούμε ότι απέχει χιλιόμετρα η κυβερνητική
πρόταση του Τσίπρα, του Δραγασάκη και του Κοτζιά από αυτά. Οι
επαναστάτες μαρξιστές σε αυτό το μετερίζι πρέπει να ζουν και να
αναπνέουν. Σε αντίθετη περίπτωση, πρέπει να αναλογιστούμε αν
οι χειμαζόμενοι άνεργοι και απολυμένοι οφείλουν να παρέχουν
στήριξη σε μια κυβέρνηση απλά και μόνο από το επίθετο που η
ίδια δίνει στον εαυτό της.
Σκέψη 3
Ποιο το μέσο, ποιος ο σκοπός;
Λένε αρκετοί αγωνιστές αλλά και οργανωμένες συνιστώσες
του ΣΥΡΙΖΑ, ότι η κυβέρνηση γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ένα
πρώτο βήμα για τη συνέχεια. Μακάρι να είναι έτσι. Γιατί μια αρι-
στερή κυβέρνηση που θα ενσωματωθεί, απογοητεύσει και ηττη-
θεί θα δυναμώσει αντικειμενικά την αντίδραση και θα πάει πίσω
το εργατικό κίνημα, όπως έχει γίνει όλες σχεδόν τις φορές στο
πρόσφατο παρελθόν. Ωστόσο, για να μη μιλάμε με υποθέσεις, τί-
καταλήψεις δημόσιων χώρων
θεται ένα σοβαρότερο ερώτημα. Ποια είναι η συνέχεια, της οποίας
τα πρώτα βήματα γίνονται;
Η κατάληψη της κυβερνητικής εξουσίας από την Αριστερά, ακό-
μα και από κομμουνιστικά επαναστατικά κόμματα, έχει απασχολή-
σει όλους τους μεγάλους επαναστάτες, όπως για παράδειγμα η
πολύτιμη συνεισφορά του Γκράμσι για την «εργατική κυβέρνηση».
Ωστόσο, τίθεται σαν μέσο για έναν άλλο στόχο που είναι η επα-
νάσταση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός και ο κομμουνισμός.
Υπάρχει πουθενά, έστω σε μια υποσημείωση τέτοιος στόχος στο
πολιτικό στίγμα του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα; Ή έχει μετατραπεί η αλλαγή
του μνημονίου σε στρατηγικό στόχο; Η απόκρυψη των πολιτικών
αιχμών και του στόχου (όπως και του σφυροδρέπανου από τη
σημαία της ΚΟΕ στο πρωτοσέλιδο της Αυγής) για να «μη φοβη-
θεί ο κόσμος» οδηγεί σε συντηρητικότερες θέσεις. Μην ξεχνάμε
άλλωστε ότι «οι κομμουνιστές θεωρούν ανάξιο τους να κρύβουν
τις απόψεις και τις προθέσεις τους», όπως έγραφαν στο Κομμου-
νιστικό Μανιφέστο, ο Μαρξ με τον Ένγκελς.
Κλείνοντας αυτές τις πρώτες σκέψεις, αυτό που με νέα σιγουριά
καταλήγω είναι ότι η ενίσχυση και η εκλογική στήριξη στην ΑΝΤΑΡ-
ΣΥΑ παραμένει αναγκαία, όποια τροπή και αν πάρει το μέλλον.
 Z Της Ελένης Τριανταφυλλοπούλου

Αμυγδαλέζα
ευρωπαϊκή ένωση

εγκαινιάζοντας
την πολιτική του μίσους
Στις μέρες που βιώνουμε, η ιστορία φαίνεται να μας κλείνει
έντονα το μάτι. Παρότι για τους περισσότερους,
έστω και διακηρυκτικά, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης
έχουν συνδεθεί με τις πιο μαύρες σελίδες των απάνθρωπων
πρακτικών της Ναζιστικής Γερμανίας, εν έτι 2012 τα επονομαζόμενα
‘κέντρα κράτησης’ επανέρχονται ως η μόνη αποτελεσματική
λύση στην παράνομη μετανάστευση.

Λ
ίγες μέρες πριν από τις εκλογές
της 6ης Μάης (προφανώς όχι τυ-
χαία) ξεκίνησε τη λειτουργία του το
πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης μετα-
ναστών στην Αμυγδαλέζα. Οι μετανάστες
που προορίζονται να βρεθούν σε αυτό
υπολογίζονται στους 220, ενώ πρόκειται
μόνο για το πρώτο από τα άλλα τριάντα
αντίστοιχα κέντρα κράτησης μεταναστών
«χωρίς χαρτιά».
Με περισσή πρόκληση ο τέως (κατ’ ευ-
φημισμόν) υπουργός προστασίας του Πο-
λίτη, Μ. Χρυσοχοΐδης δήλωσε πως «με
την Αμυγδαλέζα αποδεικνύουμε ότι μια
κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να λειτουρ-
γεί ακόμα και λίγο πριν τις εκλογές», κά-
νοντας σαφές ότι τα κόμματα του αστικού
μπλοκ επέλεξαν να παίξουν ακόμη μία
φορά προεκλογικά το «χαρτί» του «μετα-
ναστευτικού», συνοδευόμενο με ζητήματα
«ασφάλειας», «εγκληματικότητας», αλλά
και «ηθικής». «Υπάρχουν φαινόμενα, όπου
μένουν μαζικά παράνομοι μετανάστες, 30
και 50 άνθρωποι σε έναν χώρο από 50 έως
100 τετραγωνικά. Σε άθλιες συνθήκες, που
προσβάλλουν τον ανθρωπισμό μας και την
ηθική μας»1, συνέχισε προκλητικά ο Χρυ-
σοχοΐδης ξεκαθαρίζοντας ότι απειλείται
η κοινωνική ειρήνη και η δημόσια υγεία.
Οι δε εισβολές σε σπίτια μεταναστών στο
κέντρο της Αθήνας παρουσιάστηκαν σαν
κοινωνικό έργο, ενώ η επιτυχία αυξανόταν
μαζί με τον αριθμό των κρατούμενων με-
ταναστών.
Αρκεί να παρατηρήσει κανείς τις δηλώ-
σεις για να διακρίνει ανάκατα μέσα από τις
λέξεις την ύπαρξη των πραγματικών προ-
βλημάτων της ανθρωπιστικής κρίσης, τη
στοχοποίηση των θυμάτων από τους ίδιους
τους υπαίτιους, αλλά και την επίκληση
στα ένστικτα της αυτοσυντήρησης και της
υπεροχής σε μία κοινωνία που βρίσκεται
υπό κατάρρευση. Και μπορούμε πλέον να
πούμε με βεβαιότητα ότι προεκλογικά επι-
στρατεύτηκαν όλα τα μέσα και οι μηχανι-
σμοί ώστε να στραφεί η πληττόμενη από
την πολιτική της εξαθλίωσης κοινωνική
πλειοψηφία στα επικίνδυνα μονοπάτια του
μίσους και του κοινωνικού κανιβαλισμού.
Σε περιόδους κρίσης οι εθνικιστικές και
ρατσιστικές αντιλήψεις αναθερμαίνονται.
Η οικονομική, πολιτική και κοινωνική κα-
τάσταση, με την ισοπέδωση των εργασι-
ακών κατακτήσεων, τη συρρίκνωση των
μισθών και την εκτίναξη της ανεργίας
ενδείκνυται εξάλλου για να ενταθούν οι
όποιες προσπάθειες διαχωρισμού με βάση
την εθνικότητα και τη φυλή. Για να νομιμο-
ποιηθούν οι πολιτικές του κεφαλαίου στη
συνείδηση της πλειοψηφίας του λαού, οι
διάφορες μειονότητες καθίστανται υπεύ-
θυνες για όλα τα δεινά. Στο πρόσωπο των
μεταναστών αναζητούνται οι υπαίτιοι για
τη φτώχεια και την ανεργία, ως άλλοθι
για την απόκρυψη της πραγματικής κατά-
στασης. Τα δε αυξημένα ποσοστά τόσο της
Χρυσής Αυγής όσο και των Ανεξάρτητων
Ελλήνων του Καμμένου έδειξαν ότι το
«χαρτί» ήταν άσσος στο μανίκι για αυτούς
που το αξιοποίησαν στην πιο ακραία του
διάσταση.
Από ποια προέλευση
και σε ποιο προορισμό;
Αν τοποθετήσουμε το πρώτο κύμα μετα-
νάστευσης στις αρχές του εικοστού αιώνα
με κύριο αποδέκτη τις ΗΠΑ και το δεύτερο
στη δεκαετία του 50 – 60 με κύριους απο-
δέκτες τις χώρες του Βορρά (κυρίως χώ-
ρες τις Βόρειας Ευρώπης), το τρίτο κύμα
που σημειώνεται από τις αρχές τις δεκα-
ετίας του 80, έχει σαν κύριους αποδέκτες
τις χώρες τις Ν. Ευρώπης. Ελλάδα, Ιταλία
και Ισπανία φαίνονται να είναι οι χώρες με
υψηλότερο αριθμό μεταναστών, κυρίως
επειδή αποτελούν τον ενδιάμεσο σταθμό
προς τις περισσότερο ανεπτυγμένες χώ-
ρες του Βορρά2.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα δύο πρώ-
τα κύματα γίνονται σε περιόδους ανάπτυξης
των καπιταλιστικών χωρών της Δύσης, την
περίοδο του φορντισμού, όταν ακόμη ο ρό-
λος της βιομηχανίας στην αναπτυξιακή δια-
δικασία ήταν πρωτεύων και οι μετανάστες
αποτελούσαν το εργατικό δυναμικό που
την τροφοδοτούσε με τους πιο ευνοϊκούς
για το κεφάλαιο όρους. Η μετανάστευση σε
αυτές τις περιόδους ήταν νόμιμη.
Από την άλλη, το τρίτο ρεύμα, το οποίο
θα μπορούσε να μελετηθεί σε επιμέρους
φάσεις, γίνεται στην μεταφορντική περίοδο
όπου ο τομέας των υπηρεσιών σταδιακά
(και με διαφορετική ταχύτητα για τις ζώνες
της ευρωπαϊκής περιφέρειας) διογκώ-
νεται. Μία σειρά από αντιμεταναστευτικοί
νόμοι με αποκορύφωμα τις συνθήκες του
Δουβλίνο ΙΙ και του Σένγκεν δημιουργούν
καθεστώς ομηρίας, εγκλωβίζοντας τους
μετανάστες στις λεγόμενες ενδιάμεσες
χώρες υποδοχής. Το τρίτο ρεύμα, σε μεγά-
λο βαθμό παράνομο, γίνεται «ξένο σώμα»,
ενώ οι φραγμοί βιώνονται με οδύνη από
τους χιλιάδες ανθρώπους που απελπισμέ-
να προσπαθούν να βρουν τρόπο να εισέλ-
θουν στη χώρα προορισμού.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα παρατηρείται
προοδευτική διαφοροποίηση των τόπων
προέλευσης τις τελευταίες δεκαετίες. Αν
στις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, οι με-
τανάστες προέρχονταν από την Αλβανία,
την Πολωνία και την Αίγυπτο, τις τελευ-
ταίες δεκαετίες πρόκειται για μετανάστες
και μετανάστριες από χώρες όπως το Αφ-
γανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το
Ιράκ, το ιρακινό και τουρκικό Κουρδιστάν,
την Παλαιστίνη, το Σουδάν και τη Σομαλία.
Κυρίως δηλαδή από περιοχές όπου πόλε-
μοι, οι διώξεις και η καταπίεση διαμορφώ-
 αναιρέσεις
μα μίας ανάπτυξης που θα μας βγάλει από
το τέλμα, όταν η νέα γενιά αναγκάζεται η
ίδια να στραφεί στη φυγή έχοντας πεταχτεί
έξω από την παραγωγή; Για να πολεμήσεις
σήμερα τις αιτίες της κοινωνικής κρίσης
πρέπει να πολεμήσεις την κυρίαρχη πολιτι-
κή που επιβάλλουν οι εκφραστές του ξένου
και εγχώριου κεφαλαίου. Η σημερινή βαρ-
βαρότητα αλλάζει μόνο αν έχεις στραμμένη
την επίθεση στους υπαίτιους, κατανοώντας
ότι βαθύτερη αιτία είναι το ίδιο το σύστημα
και όχι εξαντλώντας την οργή στους πιο
καταπιεσμένους και κατατρεγμένους αυ-
τού του συστήματος.
Μπορούμε όμως να έχουμε άμεση λύση;
Ο κόσμος σήμερα την αναζητά και η αρι-
στερά δεν μπορεί να την εναποθέτει αόρι-
στα στο μέλλον. Η πάλη για την συνολική
ανατροπή και την οικοδόμηση μίας άλλης
αταξικής κοινωνίας περνάει μέσα από προ-
τάσεις που δίνουν διέξοδο στο τώρα. Την
παύση πληρωμών του χρέους, την έξοδο
από το ΕΕ, μνημόνια, ΔΝΤ, την εθνικοποί-
ηση των τραπεζών, το να μπουν φραγμοί
στη διακίνηση του κεφαλαίου. Όλα αυτά
είναι αναγκαία για να ανατραπεί η επίθεση
που βουλιάζει την κοινωνική πλειοψη-
Για τον όρο «Μετανάστες», Μπ. Μπρεχτ φία σήμερα. Χρειάζεται ακόμα να δοθούν
Λαθεμένο μου φαινόταν πάντα το όνομα που μας δίναν: «Μετανάστες». ταξιδιωτικά έγγραφα σ΄αυτούς που εύ-

1
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο, δε φύγαμε γιατί κολα αποκαλούν «λαθραίους», ενάντια
το θέλαμε, λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε και σε μιαν άλλη χώρα στις όποιες ντιρεκτίβες και στο σύμφωνο
μπήκαμε να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν. Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας μετανάστευσης της ΕΕ. Να καταργηθούν
κυνήγησαν, μας προγράψανε. Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δεν θα ναι, μα
τα συνοριακά σώματα Frontex και η επο-
εξορία. Έτσι, απομένουμε εδωπέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο κοντά στα σύ-
νομαζόμενη «Οδηγία της Ντροπής» («Ευ-
νορα, προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας το παραμικρό σημάδι
αλλαγής στην άλλη όχθη, πνίγοντας μ’ ερωτήσεις κάθε νεοφερμένο, χωρίς τίποτα ρωπαϊκή Οδηγία για την εναρμόνιση των
διαδικασιών επιστροφής υπηκόων τρί-

1
να ξεχνάμε, τίποτα ν’ απαρνιόμαστε, χωρίς να συγχωράμε τίποτα από όσα έγιναν,
τίποτα δε συγχωράμε! των χωρών»). Τέλος, στον παραλογισμό
Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμε δω τα ουρλιαχτά που ενός κόσμου που αναγκάζει ανθρώπους
αντιλαλούν απ’ τα στρατόπεδά τους. Εμείς οι ίδιοι μοιάζουμε των εγκλημάτων να είναι άστεγοι ή να ζουν μαζί με άλλους
τους απόηχος, που κατάφερε τα σύνορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας, περπατώ- τριάντα σε λίγα μόνο τετραγωνικά, την ίδια
ντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα, μαρτυράει τη ντροπή που τη χώρα στιγμή που εκατοντάδες ακίνητα «κάθο-
μας μολεύει. Όμως κανένας μας δε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξη δεν ειπώθηκε νται» ανοίκιαστα ή απούλητα, πρέπει να
ακόμα. αναζητηθούν λύσεις στην κατεύθυνση της
άμεσης δημιουργίας κοινωνικών κέντρων
και χώρων φιλοξενίας που θα εξασφαλί-
νουν συνθήκες αναγκαστικής φυγής. Ελ- Πόλεμος στις αιτίες, ζουν αξιοβίωτη διαβίωση σε όλους.
λείψει νόμιμων οδών, η είσοδος συνιστά Και οι λόγοι δεν μπορεί να πηγάζουν
παρανομία και η ιδιότητα αυτή έρχεται να λύσεις στο σήμερα απλά από συμπόνοια ή να κρύβουν έστω
συμπυκνωθεί στην ευρεία χρήση της λέξης Την ίδια στιγμή που η κρίση αποτελεί και την παραμικρή ένδειξη ελεημοσύνης.
«λαθρομετανάστης»3 . Η δε μέχρι πρότινος πρόσφορο πεδίο για την καλλιέργεια του Όταν ο Μαρξ έγραφε ότι ο σοσιαλισμός
συνεχής ακροβασία από την παρανομία σε μίσους σε μια λογική που ψάχνει εξιλαστή- αντιπαθεί την ελεημοσύνη, το έκανε διότι
μια ιδιότυπη βραχύβια νομιμότητα της εκ- ρια θύματα, ο καπιταλισμός κάνει ολοένα πίστευε στην πάλη για τη συγκρότηση μίας
κρεμούσης απέλασης ή της επικείμενης πιο ξεκάθαρο ότι οι αιτίες των «κακών» κοινωνικής δικαιοσύνης, όπου οι όποιες
εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, σήμερα ελεημοσύνες δεν μπορεί παρά να είναι
πηγάζουν από τον ίδιο. Στην Ελλάδα της πιο
έρχεται να γίνει κράτηση και εγκλεισμός περιττές. Το στοίχημα λοιπόν, είναι να
βάρβαρης πολιτικής των μνημονίων, των
σε απάνθρωπες συνθήκες... αντιληφθούν τα εργατικά στρώματα που
συνεχών περικοπών και της ακραίας λιτό-
ευρωπαϊκή ένωση

Η κατάσταση δεν ήταν πολύ διαφορε- εγκλωβίζονται στα επικίνδυνα ρατσιστικά

τική για τους περισσότερους μετανάστες
της προηγούμενης δεκαετίας. Αν κάποιος
μπορούσε να ισχυριστεί ότι ενδεχομένως
οι διαδοχικές διαδικασίες «νομιμοποίη-
σης» μπορούσαν να προσφέρουν μια κά-
ποια διέξοδο στην ομαλότητα, η απέλαση
του αλβανικής καταγωγής δημοσιογρά-
φου Νίκο Άγκο μετά από είκοσι χρόνια
διαμονής στην Ελλάδα με το αιτιολογικό
της απόκλισης από το «απαιτούμενο όριο
ενσήμων» δείχνει ότι σίγουρα δεν υπάρ-
χει διέξοδος μονιμότητας.
τητας, όπου οι άνεργοι μετρούν σε εκατομ-
μύρια και οι άνθρωποι που ζουν κάτω από
τα όρια της φτώχειας πολλαπλασιάζονται
μέρα με τη μέρα, είναι προφανές ότι δεν
φταίει ο μετανάστης για τις θέσεις εργα-
σίας που εξαφανίζονται, για τα μαγαζιά και
τις μικρές επιχειρήσεις που κλείνουν. Πως
μπορεί άραγε να ευσταθεί η κατηγορία που
θέλει τους μετανάστες να ρίχνουν τα μερο-
κάματα, όταν ο βασικός μισθός είναι με το
νόμο στα 400 ευρώ, όταν καταργούνται οι
εργασιακές κατακτήσεις χρόνων στο όνο-
μονοπάτια, ότι ο δρόμος της αλληλεγγύης
και της ανατροπής είναι ό μόνος ικανός
για να σώσει και τους ίδιους.
1. «Το μεταναστευτικό στην προεκλογική ατζέντα»
(http: //www.iskra.gr/).
2. Χλέτσος Μ. «Μετανάστευση, αγορά εργασίας και
ρατσισμός. Μία εναλλακτική προσέγγιση», Ουτοπία
τεύχ. 21.
3. Αράπογλου Β., Καβουλάκος Κ., Κανδύλης Γ.,
Μαλούτας Θ. «Η νέα κοινωνική γεωγραφία της Αθή-
νας: μετανάστευση, ποικιλότητα και σύγκρουση» ΣΥΓ-
ΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ, Οκτ-εκ. 2009, Τ.107, σελ. 57-67.
παιδεία

Ο διπλός φόβος των μαζών

και το μεγάλο έλλειμμα
της κομμουνιστικής προοπτικής
Z Tου Κώστα Γούση*

Σε ένα βιβλίο του γραμμένο στα μέσα του ’90 ο Ετιέν Μπαλιμπάρ αναφέρεται στη διαλεκτική
του φόβου των μαζών με αναφορές στο Φουκώ, το Μαρξ, αλλά και το Σπινόζα· οι μάζες που φοβίζουν
τους άρχοντες με την τρομερή τους δύναμη, αλλά και οι μάζες που σαστίζουν οι ίδιες μπροστά
στη δύναμή τους. Φοβερές και φοβισμένες οι λαϊκές μάζες λοιπόν, αποτελούσαν το μεγάλο μυστήριο
της νεωτερικής πολιτικής φιλοσοφίας απ’ την απαρχή της. Και προφανώς βρέθηκαν στο επίκεντρο
κάθε συλλογικότητας που έθεσε στον εαυτό της το συνειδητό καθήκον της χειραφέτησης της κοινωνίας
από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης τους τελευταίους δυο αιώνες.

(…) βλέπω να βγαίνουν οι πρώτοι καπνοί / Θα ’ρθουν μέρες /
άγριες μέρες / που οι αλήθειες θα σκίζουν σαν σφαίρες / και οι
νίκες / άγιες νίκες / σαν μαχαίρια θα βγουν απ’ τις θήκες
Οδυσσέας Ιωάννου
Κομμούνα, Σικάγο, Οκτώβρης, Ισπανία …
Είναι οι μάζες που πάντα θα τιμάμε για τον ηρωισμό τους στην
Παρισινή Κομμούνα του 1871, οι μάζες που άλλαξαν το ρου της
ιστορίας με την κοινωνική τους επανάσταση στη Ρωσία του 1917·
που ξεκίνησαν απ’ όπου γης αψηφώντας το θάνατο για να πολεμή-
σουν σε μέρη που ποτέ δε γνώρισαν κάπου στη Μαδρίτη το 1936·
που ξεχύθηκαν στους δρόμους να γιορτάσουν την αντιφασιστική
νίκη έχοντας πληρώσει το πιο βαρύ τίμημα της ιστορίας αυτού του
αιώνα το 1945· που πολέμησαν με τ’ όπλο στο χέρι στην Κίνα, την
Κούβα, το Αλγέρι, το Βιετνάμ… που δεν αρκέστηκαν στην ψεύτικη
ευτυχία μιας ανάπηρης καταναλωτικής ελευθερίας ή ενός Ameri-
can dream δίχως happy end και αναζήτησαν την παραλία κάτω
απ’ την άσφαλτο του Παρισιού και μέσα στην κοιλιά του θεριού
των ΗΠΑ το παγκόσμιο 1968. Μάζες που φτάνουν μέχρι σήμερα
να ταρακουνούν τις πλατείες, να ανατρέπουν καθεστώτα, να φο-
βίζουν τις άρχουσες τάξεις όπου γης.
Οι ποιητές τις τίμησαν πολύ πιο πλέρια απ’ ότι οι αριστεροί δη-
μοσιολόγοι: «Αυτοί που περιμένουν στον ξύλινο πάγκο, είναι οι
φτωχοί, οι δικοί μας οι δυνατοί, είναι οι ξωμάχοι, οι σπουδαστές,
κι οι προλετάριοι / κάθε τους λέξη είναι ένα ποτήρι κρασί / μια
γωνιά μαύρο ψωμί / ένα δέντρο πλάι στο βράχο / ένα παράθυρο
ανοιχτό στη λιακάδα. / Είναι οι δικοί μας Χριστοί, οι δικοί μας Άγι-
οι», έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος. Και δεν είναι που αναφερόμαστε
τόσο εγκωμιαστικά στην ιστορική πρωτοβουλία των μαζών, γιατί
χρειαζόμαστε τις δικές μας αγιογραφίες. Είναι που δεν πρέπει να
ξεχνούμε την υπόμνηση του Λένιν πως οι επαναστάσεις είναι
ένα πανηγύρι των καταπιεσμένων και όλων αυτών που εί-
ναι αντικείμενο εκμετάλλευσης. Ποτέ άλλοτε η μάζα του λαού
δεν έχει τη δυνατότητα να παίξει δυναμικά το ρόλο του δημιουρ-
γού μιας νέας κοινωνικής πραγματικότητας όσο τον καιρό της
επανάστασης. Σε τέτοιους καιρούς, ο λαός είναι ικανός να κάνει
 Η είσοδος των μαζών στην πολιτική σκηνή
εγκυμονεί από επαναστατικά γεγονότα μέχρι φασιστικούς εφιάλτες.
θαύματα σε σύγκριση με το στενό και εφικτό μέτρο της σταδια-
κής προόδου. Είναι αυτή την κίνηση των μαζών που ο μαρξισμός
και τα επαναστατικά κόμματα δεν την επινοούν, αλλά τη μελετάνε
προσεκτικά, τη γενικεύουν, μπαίνουν μπροστά και την οργανώ-
νουν, της προσδίνουν συνειδητότητα και την εντάσσουν σε μια
προοπτική. Αυτό είναι το ουσιαστικό λενινιστικό δίδαγμα.
Η αυτοκαταστροφική δύναμη των μαζών,
οι φασιστικοί εφιάλτες
και το «τέλος της ιστορίας»
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη… Αυτή η ίδια δύναμη των μαζών
δεν είναι που στον 20ο αιώνα πήρε έναν τρομακτικό αυτοκατα-
στροφικό χαρακτήρα; Μάζες που ακολούθησαν τα παραληρήματα
του Χίτλερ, του Μουσολίνι και όλες τις σειρήνες του φασισμού.
Βασανιστές το βράδυ σε κολαστήρια, οικογενειάρχες και φιλή-
συχοι πολίτες το πρωί. Μάζες που έμειναν σιωπηλές, παθητικές,
αγελαίες μπροστά σε φρικτά εγκλήματα. Η είσοδος των μαζών
στην πολιτική σκηνή εγκυμονεί λοιπόν από επαναστατικά γε-
γονότα μέχρι φασιστικούς εφιάλτες. Η μεταμοντέρνα σκέψη
«τζογάρισε» στο «τέλος της ιστορίας», πόνταρε στο ότι ξεμπέρ-
δεψε με τα επαναστατικά γεγονότα κι αφαίρεσε τις μάζες απ’ το
φαντασιακό της πολιτικής σκηνής. Και απ’ ότι φάνηκε, αν και πρό-
σκαιρη, ήταν έξυπνη ιδεολογική επένδυση. Όπως έχει τονίσει ο
Ζίζεκ το παράδοξο με το «τέλος της ιστορίας» είναι πως πολλοί
απ’ όσους έριχναν κατάρες ενάντια στο Φουκουγιάμα, κατά
βάθος ήταν και οι ίδιοι πολύ απαισιόδοξοι σε σχέση με τη δυ-
νατότητα των μαζών να καθορίσουν τις εξελίξεις. Μέχρι που η
κρίση άλλαξε τους όρους του παιχνιδιού.
Πώς αλλάζει η κρίση
τους όρους του παιχνιδιού;
Ας δώσουμε το λόγο στoν Αντόνιο Γκράμσι! Είναι γεγονός πως
σε σχέση με τους «συνηθισμένους καιρούς» την περίοδο της κρί-
σης τα ζητήματα της καθημερινής ζωής «δένονται» άμεσα με τις
μεγάλες πολιτικές αποφάσεις. Η πολιτική παίρνει προβάδισμα και
θέτει τον «κοινό νου» μπροστά στις εναλλακτικές προοπτικές της
περιόδου. Κρίση όμως σημαίνει αυτόματα κι εξέγερση; Ο Γκράμσι
έγραφε στο έργο του Για τον Μακιαβέλι… πως «οι άμεσες οικονο-
μικές κρίσεις δεν παράγουν από μόνες τους βασικά γεγονότα. Το
μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να δημιουργήσουν ένα έδα-
φος πιο ευνοϊκό για τη διάδοση ορισμένων τρόπων σκέψης
για την τοποθέτηση και λύση των ζητημάτων που συνδέονται με
όλη την παραπέρα εξέλιξη της κρατικής ζωής.»
Απάντηση του μεγάλου ιταλού στοχαστή είναι η κρίσιμη έννοια
της ηγεμονίας των υποτελών τάξεων την οποία αναπτύσσει, λαμ-
βάνοντας υπόψη το αντιφατικό δυτικό πολιτικό πεδίο, όπως πε-
ριγράφεται στο έργο του (ισχυρή κοινωνία των πολιτών, δίκτυο
διαμεσολαβήσεων, θεσμικές και πολιτικές αποκρυσταλλώσεις
του συσχετισμού δύναμης, οργανική κρίση κ.ο.κ.). Ο Γκράμσι απο-
καλούσε αυτή την απόπειρα «μετάφραση της μπολσεβίκικης
γλώσσας στις ευρωπαϊκές διαλέκτους» ανακαλώντας στη
μνήμη του σχετική αναφορά του Λένιν το 1921.
Ποιες παγίδες οφείλουμε σήμερα
να αποφύγουμε;
Πρώτον, μια πρόσληψη του κοινωνικού ανταγωνισμού με
όρους πλήθους και συγκρουόμενων αυθαίρετων βουλήσεων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε την ταξική διάσταση της μάχης και της
σύγκρουσης. Η διάσταση αυτή είναι πρωταρχική και νοηματοδο-
τεί όλες τις υπόλοιπες, σφραγίζοντας μια περίοδο είτε με τη λύση
της ανατροπής είτε με την αντιδραστική λύση. Υπάρχει σήμερα
ένα φάσμα δυνατοτήτων σε σχέση με τις πιθανές κοινωνικές
αναιρέσεις
εξελίξεις και κάποιες δεσπόζουσες τάσεις. Είναι όμως η πολιτική
πρωτοβουλία και ο τρόπος (ταξική σκοπιά – πολιτική ευφυΐα) που
θα διαβαστεί η διαλεκτική «απαιτήσεων της οικονομίας – δυνατο-
τήτων της πράξης» που θα καθορίσει τελικά το τυχόν προβάδισμα
της δημοκρατικής κι επαναστατικής λύσης.
Δεύτερον, τέτοιες επισημάνσεις απαλλαγμένες από τη συγκε-
κριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης δεν αποτελούν
παρά κοινοτοπίες και φορμαλιστικές παραδοχές. Αυτή η διαπί-
στωση λειτουργεί όμως και αντίστροφα. Αν η συγκεκριμένη ανά-
λυση της συγκεκριμένης κατάστασης και οι όποιες πρωτοβουλίες
μας μένουν χωρίς κατευθύνσεις, στόχους και προοπτικές, κινδυ-
νεύουμε να μετεωριζόμαστε χαμένοι στη μετάφραση των εκά-
στοτε τακτικισμών. Ή με τα λόγια του Λούκατς «μόνο όποιος έχει
την έφεση και τη θέληση να γεννήσει το μέλλον μπορεί να δει τη
συγκεκριμένη αλήθεια του παρόντος».
Η κομμουνιστική προοπτική
ως πηγή έμπνευσης κι αγώνα «εδώ και τώρα»
Προφανώς, το κύριο για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό φορέα,
που δε θα συγκροτηθεί στις διακοπές, αλλά στη φωτιά της μά-
χης, είναι να πείσει και να μπει μπροστάρης στην πάλη για την
επιβίωση του λαού. Η υπεράσπιση άλλωστε της έννοιας της πο-
λιτικής πρωτοπορίας δεν έρχεται με κομματικό χρίσμα, αλλά με
τα διαπιστευτήρια της πολιτικής πρακτικής. Ο δυναμισμός αυτής
της πάλης και η υπεράσπιση της δυνατότητας του άλλου δρό-
μου θα μένει στα μισά όσο δε δείχνει προς τον προορισμό. Οι
ιδέες, βέβαια, γίνονται υλική δύναμη μονάχα όταν κατακτούν τις
1
μάζες. Με το δεδομένο όμως μιας εν κινήσει υλικής δύναμης, ο
ευρύτερος ορίζοντας αυτών των ιδεών θα κρίνει πολλά και κυ-
ρίως τις ζαριές που αλλάζουν τους όρους του παιχνιδιού. Γιατί
το ιστορικό προβάδισμα στη νέα περίοδο θα κατακτηθεί σε τελική
ανάλυση με όρους προοπτικής.
Με αυτή την έννοια ένα σχέδιο ηγεμονίας θα κριθεί σήμερα
τόσο από ένα άμεσο αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης όσο
3
και από την επαναθεμελίωση μιας νέας κομμουνιστικής προοπτι-
κής. Ενός κομμουνισμού ως ρυθμιστική στρατηγική υπόθεση
(hypothèse stratégique régulatrice) με τους όρους που το
έθετε σε ένα από τα τελευταία του κείμενα ο Ντανιέλ Μπεν-
σαΐντ. Η στρατηγική υπόθεση συνοδεύει το κάλεσμα του μεγά-
λου γάλλου φιλοσόφου να στοχαστούμε, χωρίς εύκολες μεγά-
λες υποσχέσεις αλλά και χωρίς τη μιζέρια του παρόντος, με τους
όρους μιας “πολιτικής των καταπιεσμένων”.
Μια τέτοια πολιτική δε θα κριθεί ούτε σε αφηρημένες σοσιαλι-
στικές διακηρύξεις ούτε στην «αριστερή» διαχείριση του καπιτα-
λοκοινοβουλευτισμού. Θα κριθεί περισσότερο στο κατά πόσο θα
συγκροτηθεί ως μεταβατικό πρόγραμμα που θα ανοίξει το δρόμο
προς τον θεμελιώδη κοινωνικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Όπως λέει κι ο σοφός λαός, άμα δεν κοιτάς εκεί που θες να πας,
θα πας εκεί που βλέπεις. Στην καρδιά της “πολιτικής των καταπι-
εσμένων” πρέπει να συνδέεται η μάχη για την επιβίωση και την
απόσπαση κατακτήσεων με την κοινωνική ιδιοποίηση των μέσων
παραγωγής. Η σύνδεση αυτή δεν είναι προϊόν όρκων πίστης αλλά
το ανοικτό διακύβευμα της καθημερινής πρακτικής και της συνο-
λικής ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης.
Η προοπτική του σοσιαλισμού - κομμουνισμού του 21ου αι-
ώνα ή θα συζητηθεί με σύγχρονους όρους (όχι ως αντίγραφο
του παρελθόντος, πόσο μάλλον των εκφυλισμών του παρελ-
θόντος) ή πίσω από τη σιωπή θα κρύβεται η ανομολόγητη πα-
ραδοχή της ήττας μας. Και πίσω από τα ανέγγιχτα ιερά και όσια
του νόμου της αγοράς και του κέρδους, η «πολιτική των καταπιε-
σμένων» θα εκφυλίζεται ως θλιβερή διαιώνισή της καταπίεσης.
Οι νίκες μας θα παλέψουν με τις ήττες μας και το μπόι μας με το
παιδεία
ύψος των ονείρων μας. Αυτή θα είναι η δική μας μεγάλη μάχη
μπροστά στις επερχόμενες συγκλονιστικές αναμετρήσεις.
*
Γούσης Κ., Μαυροειδής Π. «Από τι ακριβώς “θα ξεβρομίσει ο τόπος” με ψήφο στη
Χρυσή Αυγή;» (http://aristeroblog.gr/node/695).

ιδεολογία
Το σπουδαιότερο
μάθημα είναι αυτό
της αλληλεγγύης
και του αγώνα
Z Του Γιώργου Μιχαηλίδη
Όσο σημαντικό είναι η Αριστερά να περιγράφει τον καινούριο
κόσμο που θέλει να δημιουργήσει, τόσο σημαντικό είναι
και να δίνει το παράδειγμα στο σήμερα με πράξεις.
Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι κι η Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης ώστε
να γίνουν αντιληπτές στην τοπική κοινωνία οι αξίες των «κάτω»,
του κόσμου της εργασίας. Δρα τοπικά γιατί αφουγκραζόμενη
τα νέα δεδομένα που θέλουν ένα ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι
του εργατικού δυναμικού αποκλεισμένο από την εργασία
και τα σωματεία, θεωρεί ότι η γειτονιά
πρέπει να αποτελέσει το σημείο επανασυγκρότησης
και επανασύνδεσής του.
Η Εργατική Λέσχη
με λίγα λόγια
Η Εργατική Λέσχη ξεκίνησε ως μια
προσπάθεια οργάνωσης και πολιτικο-
ποίησης αυτού του διάσπαρτου εργα-
τικού δυναμικού της πόλης αλλά κι ως
ένας χώρος μόρφωσης και ταξικής αλ-
ληλεγγύης στους φτωχούς και καταπιε-
σμένους. Στόχος της είναι να “σπρώξει”
άνεργους, ελαστικά απασχολούμενους
κι αποκλεισμένους εργάτες πίσω στη
συνδικαλιστική δράση, πίσω στον ταξι-
κό αγώνα για την κατάκτηση όλων αυ-
τών που το σύστημα προσπαθεί να τους
πείσει ότι δεν αξίζουν να έχουν. Γι’ αυτό
το λόγο κι η δράση της είναι προσανατο-
λισμένη στο να καλλιεργήσει τη συνεί-
δηση και να δώσει εκείνα τα μορφωτικά
εφόδια που θα επιτρέψουν στους εργα-
ζόμενους να κατακτήσουν και τις υλικές
τους ανάγκες.
Όμως η Εργατική Λέσχη κινείται και
σ’ ένα πιο άμεσο επίπεδο. Τα μέλη της
αγωνίζονται για δωρεάν μεταφορές,
κοινωνικό μισθό για κάθε άνεργο/η και
ανασφάλιστο/η χωρίς προϋποθέσεις
,ασφαλιστική κάλυψη για όλους τους
ανέργους , δωρεάν δημοτικές παροχές
(βρεφονηπιακοί σταθμοί, γυμναστήρια,
κλπ). Προσπαθεί ταυτόχρονα να στηρίζει
τα μέλη της για την επιβίωση μέσα στην
κρίση και να προωθεί την έμπρακτη αλ-
ληλεγγύη μέσα στην τοπική κοινωνία.
Στο πνεύμα της παραπάνω λογικής
ήρθε κι η οργάνωση δωρεάν βοηθη-
τικών μαθημάτων για το σχολείο για
παιδιά ανέργων, ημιαπασχολούμενων
και χαμηλοεισοδηματιών. Η πρωτο-
βουλία αυτή πάρθηκε μαζί με το Σωμα-
τείο Εργαζομένων στα Φροντιστήρια
Καθηγητών (ΣΕΦΚ), μέλη του οποίου
δέχτηκαν να διδάξουν χωρίς αμοιβή σε
ένδειξη ταξικής αλληλεγγύης. Τα μα-
θήματα ξεκίνησαν τον Γενάρη και πα-
ρακολουθούνται από δεκάδες παιδιά.
Όπως αναφέρει η Εργατική Λέσχη «τα
μαθήματα δεν έχουν ως μοναδικό στόχο
την προετοιμασία για τα μαθήματα του
σχολείου και τις πανελλαδικές εξετά-
σεις, αλλά συμβάλλουν στην ανάπτυξη
της κριτικής σκέψης και της συνεργασί-
ας των μαθητών. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο
που δεν καθορίζεται από το κέρδος, οι
καθηγητές θα ενθαρρύνουν τους μα-
θητές να αναδείξουν τις ικανότητες και
τις κλίσεις τους, χωρίς λογικές ατομι-
κισμού και ανταγωνισμού». Γι’ αυτή την
ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία μιλήσαμε
με την Αγγέλα και τον Ζάχο, καθηγητές
μαθηματικών και χημείας αντίστοιχα και
ζητήσαμε να μας μεταφέρουν τις εντυ-
πώσεις τους τώρα που ολοκληρώνεται
 Η αυξανόμενη συμμετοχή μαθητών αποδεικνύει τη μεγάλη ανάγκη
που υπάρχει αφού οι εξεταστικοί φραγμοί καταργούν στην πράξη το δικαίωμα
η πρώτη χρονιά των μαθημάτων.
Τι σας έκανε να συμμετέχετε σε αυτό
το εγχείρημα;
Αγγέλα: Στην εποχή που ζούμε η επι-
βίωση έχει γίνει ζήτημα που απασχολεί
πάρα πολύ κόσμο. Το βλέπεις στους φί-
λους, στους γνωστούς, στον εαυτό σου
και υπάρχει και μια τεράστια αβεβαιό-
τητα και ανασφάλεια για το μέλλον. Θα
βρω δουλειά; Θα βγάζω για να ζω; Πόσο
εξευτελιστικά θα δουλεύω για να ζω; Ο
μόνος δρόμος να ξεπεράσουμε την ανα-
σφάλεια και το άγχος και να επιβιώσου-
με όντως είναι να ξαναανακαλύψουμε
τον αγώνα, τη συλλογικότητα και την
αλληλεγγύη. Θα μου πεις, δεν υπήρχαν;
Υπήρχαν αλλά νομίζω θέλει νέες μορ-
φές και άμεσες λύσεις, από το πιο απλό:
το δωρεάν μάθημα σ’ ένα παιδί, το φαΐ,
το ρεύμα, το σπίτι που το παίρνει η τρά-
πεζα μέχρι τη συσπείρωση σ’ ένα χώρο
δουλειάς και σε μια γειτονιά με τρόπο
που πρέπει να τον βρούμε απ’ την αρχή.
Γιατί ζούμε όλοι φοβερό εξευτελισμό
και μοναξιά και έχουμε ανάγκη να διεκ-
δικούμε από το δικαίωμα στη δουλειά,
στη μόρφωση, στην υγεία, στον πολιτι-
σμό μέχρι έναν άλλο τρόπο να λειτουρ-
γούμε σα σύνολο. Εγώ νομίζω ότι αυτό
προσπαθεί να κάνει η Εργατική Λέσχη
στη Νέα Σμύρνη.
Ποια η στάση σας απέναντι στον εθε-
λοντισμό γενικότερα;
Αγγέλα: Για να πω την αλήθεια δεν
είχα ποτέ ιδιαίτερη σχέση με τον εθε-
λοντισμό. Βέβαια υπάρχουν διάφοροι
εθελοντισμοί: από τον εθελοντισμό των
Ολυμπιακών Αγώνων, που ουσιαστικά
είναι τζάμπα εργασία για το πάρτυ των
πολυεθνικών μέχρι τον εθελοντισμό
των ΜΚΟ. Και βέβαια δεν κατηγορώ
τους ανθρώπους που προσφέρουν εθε-
λοντικά σε όλα αυτά αλλά αυτή τη λογι-
κή του εθελοντισμού που έχουμε ζήσει
τόσα χρόνια. Ενώ από πίσω κρύβονται
τεράστια κέρδη και τελικά εξυπηρετεί το
σύστημα, ο κόσμος θέλοντας να προσφέ-
ρει καταλήγει εκεί αντί να οργανωθεί με
δικό του τρόπο, ανεξάρτητα και επιθε-
τικά προς το σύστημα. Δες και διάφορα
παραδείγματα ανθρώπων που μπορεί να
κάνουν δουλειά τζάμπα ή να παίρνουν
λιγότερα επειδή το «νιώθουν». Μιλάμε
για τραγικές καταστάσεις. Το καλό στην
υπόθεση της Εργατικής Λέσχης είναι ότι
δίνει ένα παράδειγμα εθελοντισμού που
είναι διαφορετικό. Προσφέρεις και δέ-
χεσαι αλληλεγγύη ως μαθητής, καθηγη-
τής, άνεργος, εργαζόμενος από μαθητές,
καθηγητές, άνεργους, εργαζόμενους.
Εθελοντικά - δε γίνεται κι αλλιώς, μόνο
επειδή το θες- βρίσκεις και συμβάλλεις
σε έναν άλλο τρόπο να οργανώσεις τη
στην εκπαίδευση για την πλειοψηφία της κοινωνίας.
ζωή και να αντιμετωπίσεις την κρίση. Για
μένα έχει να κάνει με όλο το εγχείρημα
της Λέσχης και όχι μόνο με τα εθελοντι-
κά μαθήματα. Δεν επέλεξα ας πούμε να
κάνω αυτά τα δωρεάν μαθήματα που τα
βρίσκεις και στο Internet. Δεν κατηγο-
ρώ κανέναν, μπορεί να γίνονται με κάθε
καλή πρόθεση αλλά σήμερα έχουμε να
αντιμετωπίσουμε πολύ πιο σοβαρά θέ-
ματα και δε λύνεται η κατάσταση μεμο-
νωμένα με μαθήματα ή με συσσίτια, αλλά
με άλλη λογική και οργάνωση όλων μας
στη δουλειά, στη γειτονιά, όπου βρισκό-
μαστε και μπορούμε να αγωνιστούμε.
Διαφέρει το μάθημα από τα κλασσι-
κά φροντιστήρια;
Αγγέλα: Στο πώς γίνεται το μάθημα θα
‘λεγα δυστυχώς όχι πολύ. Τουλάχιστον
το δικό μου μάθημα. Αλλά προσπαθώ
τουλάχιστον να ενισχύω την ομαδικό-
τητα και την κοινωνικοποίηση των παι-
διών, κυρίως στους μικρούς (Α Γυμνα-
σίου) που είναι ακατέργαστα διαμάντια
κυριολεκτικά. Η σχέση με τους μαθητές
είναι πολύ διαφορετική απ’ ότι στα φρο-
ντιστήρια, γιατί το καταλαβαίνουν ότι
το κάνεις καθαρά γι αυτούς και γιατί το
όλο κλίμα το επιτρέπει. Για τα μαθήματα
συζητάμε διάφοροι μήπως κάνουμε συ-
ζητήσεις πέρα από τα σχολικά βιβλία σε
διάφορα μαθήματα για να γεννηθεί και
ενδιαφέρον στα παιδιά και να τους δεί-
ξουμε και μια άλλη προσέγγιση πέρα απ
αυτή του σχολείου. Είναι στόχος για το
μέλλον!
Πώς αντιμετωπίζουν μαθητές και
γονείς τα μαθήματα;
Αγγέλα: Πάρα πολύ θετικά ως συγκι-
νητικά πολλές φορές. Βασικά βλέπεις τι
γίνεται γύρω σου. Εδώ πολλές οικογέ-
νειες δεν έχουν να φάνε, πόσο μάλλον
να στείλουν τα παιδιά στο φροντιστήριο
ή μετά να τα σπουδάσουν και δεν το λέω
ως υπερβολή. Το «αστείο» είναι ότι κά-
ποιοι γονείς όταν το ‘χαν πρωτοακούσει
ήταν διστακτικοί, νόμιζαν ότι θα ζη-
τούσαμε αντάλλαγμα. Δημιουργούνται
άλλες εικόνες και παραστάσεις και για
τους μαθητές και για τους γονείς. Εγώ
ξέρω και διάφορους γονείς που είτε
άνεργοι είτε όχι έχουν προσφερθεί και
αυτοί να βοηθήσουν. Δηλαδή ο άλλος το
εκτιμάει, τον επηρεάζει και όταν έχει δε-
χτεί βοήθεια μπαίνει κι αυτός στο κόλπο,
καταλαβαίνει ότι τον αφορά. Και το πιο
σημαντικό είναι για τους μαθητές που εί-
ναι μια νέα γενιά και θα είναι τρομερό να
μεγαλώσει βλέποντας τέτοιες προσπά-
θειες στη γειτονιά του. Στους μαθητές
πάντως φαίνεται πιο φυσιολογική διαδι-
κασία απ’ ότι στους γονείς νομίζω.
Τι αποκομίζετε από τα παιδιά στη
φάση της κρίσης; Πώς τα επηρεάζει;
αναιρέσεις
Ζάχος: Καταρχήν υπάρχει μια παράμε-
τρος που είναι πολύ κομβική και δείχνει
τη δυνατότητα επιτυχίας τέτοιων εγχει-
ρημάτων, όπως της Εργατικής Λέσχης
και την αναγκαιότητα τέτοιων κινήσεων
και σε άλλες γειτονιές (ήδη στο Βύρωνα
έχει ξεκινήσει μια αντίστοιχη προσπά-
θεια με το Κοινωνικό Κέντρο στη Λαμπη-
δόνα). Η κρίση επηρεάζει και τους γονείς
που αδυνατούν να ανταποκριθούν αλλά
πολύ περισσότερο τα ίδια τα παιδιά που
αντιλαμβάνονται αυτήν την κατάσταση.
Είναι πολύ σημαντικό να βλέπεις τα παι-
διά να φεύγουν από τα μάθημα ευχαρι-
στημένα και μια αρχική απαισιοδοξία να
αντικαθίσταται από ενεργητικότητα και
αυτοπεποίθηση. Άλλωστε τα μαθήματα
δεν είναι αναγκαία μόνο για τα παιδιά
αλλά αποτελούν πηγή ζωντάνιας και δη-
μιουργικότητας για τους καθηγητές που
συμμετέχουν σ’ αυτά. Τελικά ενώ «οι από
πάνω», υποστηρίζουν ότι η κρίση είναι
ευκαιρία- για να ενταθεί η εκμετάλλευση,
να αυξηθούν τα κέρδη για τα αφεντικά και
το κεφάλαιο- μπορεί να μετατραπεί στην
αχίλλειο πτέρνα του συστήματος, αφού
ο κόσμος της εργασίας, όλοι εμείς που
1
αποτελούμε τον αστάθμητο παράγοντα
έχουμε σήμερα περισσότερο από κάθε
άλλη φορά τη δυνατότητα να αλλάξουμε
τη ροή των πραγμάτων, να ανατρέψου-
με τον παλιό κόσμο παλεύοντας για μια
κοινωνία ελευθερίας, δικαιοσύνης και
5
αξιοπρέπειας.
Πώς συνδέονται τα μαθήματα με το
εγχείρημα της εργατικής λέσχης;
Ζάχος: Η Εργατική Λέσχη, έχει ως
στόχο τη δημιουργία στη γειτονιά μιας
συλλογικότητας που θα μπορέσει να γί-
νει κέντρο δράσης , πηγή έμπνευσης και
σημείο αναφοράς για νέους και νέες, για
εργαζόμενους και άνεργους, για Έλλη-
νες και μετανάστες. Που θα προχωρήσει
στη συγκρότηση δομών αλληλεγγύης
και κοινωνικής υποστήριξης, με στόχο
να αποτελέσει τμήμα ενός ευρύτερου
δικτύου τέτοιων κινήσεων δείχνοντας
ότι είναι δυνατή η αλλαγή της ζωής μας
στο σήμερα, ότι η απάντηση στον κοινω-
νικό κανιβαλισμό είναι η συντροφικό-
τητα, ότι κανείς δεν είναι μόνος του στη
κρίση. Τα μαθήματα αλληλεγγύης είναι
μια πολύ σημαντική πλευρά αυτής της
προσπάθειας. Η αυξανόμενη συμμετοχή
μαθητών αποδεικνύει τη μεγάλη ανάγκη
που υπάρχει αφού οι εξεταστικοί φραγ-
μοί καταργούν στην πράξη το δικαίωμα
ιδεολογία
στην εκπαίδευση για την πλειοψηφία της
κοινωνίας. Όμως η εκπαίδευση δεν είναι
εμπόρευμα. Τα μαθήματα αλληλεγγύης
δείχνουν τελικά ότι μπορούμε να οργα-
νώσουμε αλλιώς τη ζωή μας, ότι είναι
δυνατόν να ζήσουμε διαφορετικά.
 Η ΕΑΑΚ βγαίνει πραγματικά ενισχυμένη από αυτή την εκλογική μάχη,
καταγράφοντας τη μεγαλύτερη άνοδο στην ιστορία της
ιδεολογία
Φοιτητικές Εκλογές 2012
Μήνυμα
αγώνα & ελπίδας
Z Του Αλέξανδρου Μινωτάκη
Μ
ετά την 6η Μάη και τις βουλευτικές εκλογές που σημάδεψαν την
αλλαγή του πολιτικού χάρτη της Ελλάδας, ακολούθησε πλήθος
αναλύσεων. Μακριά από τις θριαμβολογίες που μιλούσαν για
τον «οριστικό θάνατο του δικομματισμού», οι πιο μετρημένοι αριστεροί
σχολιαστές, ανεξαρτήτως απόχρωσης, έβαζαν μια υποσημείωση. Οι βα-
σικοί πυλώνες του συστήματος δεν θα τσακιστούν πραγματικά όσο θα
διατηρούν την ηγεμονία τους στους κοινωνικούς χώρους. Όσο διατη-
ρούνται και αναπαράγονται εκεί που ζει η εργατική τάξη και η νεολαία,
τόσο θα βρίσκουν τρόπους να ανασυντάσσονται και να επανέρχονται στο
κεντρικό πολιτικό σκηνικό, τόσο θα ξεφεύγουν από το λαϊκό κίνημα που
τους κολλάει στον τοίχο. Έτσι, μπήκε ο πρώτος στόχος της αντικαπιτα-
λιστικής αριστεράς για τις φοιτητικές εκλογές του 2012: η νεολαία να
ολοκληρώσει αυτό που έχει ήδη ξεκινήσει: να τους τσακίσει σε κάθε
σχολή για να εκφράσει τη ρήξη της με την πολιτική που προετοιμάζει
έναν εργασιακό μεσαίωνα για τους νέους και ένα πανεπιστήμιο εχθρικό
για την κοινωνία αλλά πάντα φιλικό και πρόθυμο για το κεφάλαιο.
Σε αυτή την απαίτηση της εποχής απάντησε με επιτυχία το φοιτητικό κί-
νημα. Πάνω από 17.000 ψήφους χάνουν ΔΑΠ-ΠΑΣΠ σε ΑΕΙ-ΤΕΙ, αριθμός
που εξηγεί από μόνος του την πτώση της συμμετοχής. Η ΠΑΣΠ γνωρίζει
συντριβή και σε ποσοστό καθώς βρίσκεται 9% κάτω στα ΑΕΙ και 5% στα
ΤΕΙ συνεχίζοντας την περσινή κατρακύλα, ενώ γίνεται σαφές ότι όσο και
να ελίσσεται δεν γλιτώνει τις ευθύνες για την πολιτική του ΠΑΣΟΚ, που
βυθίζει ένα λαό στη φτώχεια και καταδικάζει μια γενιά στην ανεργία. Οι
φανφάρες για «άλλο ΠΑΣΠ άλλο ΠΑΣΟΚ» και οι νεφελώδεις επικλήσεις
στην Αριστερά και στους αγώνες πείθουν πλέον ελάχιστους. Η ΔΑΠ,
παρά τη σημαντική πτώση σε ψήφους, διατηρεί τα ποσοστά και δείχνει
μεγαλύτερη ανθεκτικότητα χάρη σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Αφε-
σε ψήφους και ποσοστό.
νός η ανοιχτή ταύτιση με την κυρίαρχη ιδεολογία του ατομικού δρόμου
και της υποταγής την αναδεικνύει σε πιο συνεπή εκφραστή των αντικι-
νηματικών-συντηρητικών τάσεων μέσα στη νεολαία που μπροστά στη
συντριπτική επίθεση του συστήματος, αναζητεί δρόμους συμβιβασμού με
κριτήριο «το μικρότερο κακό». Αφετέρου η ΔΑΠ διατηρεί το «μονοπώ-
λιο» στη Δεξιά μέσα στα πανεπιστήμια, διατηρώντας συμπαγή τη δεξιά
πολυκατοικία από το ρετιρέ του σκληρού νεοφιλελευθερισμού της Μπα-
κογιάννη και του Σαμαρά μέχρι τα σκοτεινά υπόγεια της Χρυσής Αυγής
και των φασιστικών συμμοριών. Ταυτόχρονα, η διαπλοκή της με τους μη-
χανισμούς του επιχειρηματικού πανεπιστημίου της επιτρέπει να διατηρεί
δίκτυα πελατειακών σχέσεων που εκμεταλλεύονται την τεράστια υλική
πίεση που ασκεί η κρίση και τα αντιλαϊκά μέτρα στη νεολαία. Η απάντηση
στις πιεστικές υλικές ανάγκες με συλλογικούς, κινηματικούς όρους είναι
αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη ενός φοιτητικού κινήματος το
οποίο με τα μάτια στραμμένα στο αύριο, θα δίνει απαντήσεις στο σήμερα.
Όσο και αν προχωράει όμως η πτώση των βασικών πυλώνων του
συστήματος, είναι δώρο άδωρον αν δεν ενισχύεται, πολιτικά και εκλο-
γικά, στο νέο τοπίο η πρόταση μιας άλλης Αριστεράς. Εδώ μπαίνει ο
δεύτερος στόχος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, να ενισχυθούν οι
πιο αποφασισμένες και ανατρεπτικές τάσεις μέσα στο φοιτητικό κίνημα.
Η ΕΑΑΚ βγαίνει πραγματικά ενισχυμένη από αυτή την εκλογική μάχη,
καταγράφοντας τη μεγαλύτερη άνοδο στην ιστορία της σε ψήφους και
ποσοστό, αγγίζοντας το 12%. Την ίδια στιγμή η ΠΚΣ καταγράφει στασιμό-
τητα σε ψήφους και μικρή άνοδο σε ποσοστό καθώς η αντίληψη της ΚΝΕ
αδυνατεί να επικοινωνήσει με τις τάσεις ριζοσπαστικοποίησης μέσα στη
νεολαία, ακολουθώντας βίο παράλληλο με το ΚΚΕ. Τα αντικαπιταλιστι-
κά και αντι-ΕΕ στοιχεία στο λόγο της μένουν στείρα, όσο συνδυάζονται
με μια εχθρική στάση απέναντι στην ΕΑΑΚ και με μια βαθιά δυσπιστία
απέναντι στο μαζικό κίνημα που ντύνεται με τον υπεραριστερό μανδύα
της «λαϊκής εξουσίας». Από την άλλη, η Αριστερή Ενότητα (ΣΥΝ/Συρι-
ζα) σημειώνει σημαντική άνοδο σε ψήφους και ποσοστό, η οποία όμως
είναι αναντίστοιχη με το ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ και τα κοινοβουλευτικά πο-
σοστά του. Αυτό είναι πλήρως κατανοητό καθώς η κατεύθυνση πάλης
του φοιτητικού κινήματος υπερβαίνει το ανεπαρκές περιεχόμενο της
ΑΡ.ΕΝ. που αδυνατεί να έρθει σε ρήξη με βασικούς πυλώνες του συ-
στήματος (Ευρωπαϊκή Ένωση). Είναι χαρακτηριστικό πως σε περιόδους
κινηματικής όξυνσης η ΑΡ.ΕΝ. αναγκάζεται να ακολουθήσει αγώνες
που αμφισβητούν βασικές πτυχές του προγράμματος της.
Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΑΑΚ βρίσκεται από καλύτερες θέσεις για να
αναμετρηθεί με τα καθήκοντα που θέτει η συγκυρία στο φοιτητικό κί-
νημα και τη νεολαία. Μπροστά στο νέο γύρο μέτρων αλλά και στις νέες
απόπειρες εφαρμογής του νόμου Διαμαντοπούλου, η αναζωογόνηση
των φοιτητικών συλλόγων κρίνεται πιο αναγκαία από ποτέ. Ενώ πα-
ράλληλα, φαίνονται να ενισχύονται οι αυταπάτες της ανάθεσης του
αγώνα σε μια «αριστερή κυβέρνηση» που θα σταματήσει την επίθεση,
αυταπάτες που αδρανοποιούν, την πιο κρίσιμη ώρα, σωματεία και συλ-
λόγους. Τώρα πρέπει η ΕΑΑΚ να δικαιώσει την εμπιστοσύνη χιλιάδων
αγωνιστών και να ενωθεί μαζί τους για τη συγκρότηση αγωνιστικού
μετώπου ρήξης και ανατροπής στη νεολαία μέσα από την αγωνιστική
ανάταση των συλλόγων και την ανατρεπτική κοινή δράση της Αριστε-
ράς. Για να συμβάλλει η ΕΑΑΚ στην υπόθεση μιας άλλης κοινωνίας,
η άνοδος της πρέπει να γίνει ένα ακόμη βήμα στο μεγάλο δρόμο της
ανατροπής της επίθεσης και στο τσάκισμα των πολιτικών εκπροσώ-
πων του κεφαλαίου και της βάρβαρης πολιτικής του.
ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ 2012:

αναιρέσεις
Ραντεβού με τον Ανατρεπτικό
Πολιτισμό!
Το φεστιβάλ των ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ, μέσα στο –όπως φαίνεται– καυτό μετεκλογικό και ταυτόχρονα
προεκλογικό σκηνικό, ξεκινά τη πορεία του, μετά την κατάληξη του μεγαλύτερου μέρους
τόσο του πολιτιστικού όσο και του πολιτικού του προγράμματος.
Την αυλαία θα ανοίξαν οι εκδηλώσεις στην Πάτρα, όπου το φεστιβάλ φιλοξενήθηκε
στον όμορφο χώρο του Κάστρου στις 25 και 26 Μάη.
Την σκυτάλη παίρνουν τώρα η Αθήνα στο γνωστό χώρο της Γεωπονικής
και η Θεσσαλονίκη στις 1-2-3 Ιούνη ενώ θα ακολουθήσουν και οι άλλες πόλεις.
Οι πολιτικές εκδηλώσεις του φεστιβάλ θα είναι εξαιρετικά αναβαθμισμένες, επιδιώκοντας να
αναδείξουν και να απαντήσουν στα κρίσιμα πολιτικά επίδικα της περιόδου,
αλλά και στις ευρύτερες πολιτικές και ιδεολογικές αναζητήσεις
της νεολαίας και των εργαζομένων.
Ξεχωρίζουν η συμμετοχή του Μαρξιστή θεωρητικού Leo Panich, του μελετητή του έργου

1
του Γκράμσι Peter Thomas και βέβαια του Ταρίκ Αλί, ο οποίος θα μιλήσει
σε 2 προφεστιβαλικές εκδηλώσεις, στην Θεσσαλονίκη
στις 28 Μαΐου και στην Αθήνα στις 29.

7
1
 Z Γράφουν οι Κώστας Φουρικος,

ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ2012ΑΘΗΝΑ
χωρίς εργασία

Αντιγόνη Ρότα, Ελεάνα Καυκαλα

Ιούνιος, και στις διάφορες γωνιές

της Αθήνας τα καλλιτεχνικά γεγονότα
κάθε είδους έχουν την τιμητική τους.
Παρουσιάσεις βιβλίων, πολιτικές
συζητήσεις, εκθέσεις νέων καλλιτεχνών,
θεατρικά δρώμενα και κάθε λογής
συναυλίες έχουν, καθένα με τον τρόπο
του, το δικό τους “target group”.
Στο φεστιβάλ των Αναιρέσεων
επιχειρούμε να αντιστρέψουμε το
ερώτημα: δεν απευθυνόμαστε σε target
groups, αλλά σε συνδιαμορφωτές στην
αναζήτηση μιας άλλης κουλτούρας για
την πολιτική και τον πολιτισμό.

Ραντεβού
με τον Ανατρεπτικό Πολιτισμό!
Κ
άθε εκδήλωση, κάθε συναυλία, κάθε γεγονός που
πραγματοποιείται εντός του φεστιβάλ θέλουμε να
έχουν μια κοινή συνισταμένη: την συμβολή στην ανά-
γκη αλληλοτροφοδότησης της Αριστεράς με τα ερωτήματα
της εποχής μας. Ως εκ τούτου, επιδιώκουμε τα διάφορα δρώ-
μενα που πραγματοποιούνται στα πλαίσια του φεστιβάλ να
μην είναι θραύσματα που ως άθροισμα συνυπάρχουν σε έναν
ενιαίο χώρο. Κάθε χρόνο είναι στοίχημα για μας να ανανεώ-
νουμε και, με βάση τα παραπάνω, να ενοποιούμε τα κριτήρια
που διαπνέουν κάθε γεγονός του πολιτικού - πολιτιστικού φε-
στιβάλ των Αναιρέσεων.
Οι πολιτικές εκδηλώσεις και συζητήσεις στοχεύουμε να
μην αφορούν μόνο το δυναμικό της Αριστεράς, αλλά να έχουν
το βλέμμα και έξω από αυτό, στα κινήματα, στον κόσμο που
αγωνίζεται, στη νεολαία, σε όποιον αναζητεί μια διέξοδο από
την βαρβαρότητα της εποχής μας. Έχουμε την πεποίθηση ότι η
συζήτηση για την αλλαγή του κόσμου, περνά πρώτα μέσα από
την δική μας αλλαγή. Αυτές τις δυναμικές, αυτά τα υπόγεια
ρεύματα εντός και εκτός Αριστεράς, τόσο σε ελληνικό επίπε-
δο όσο και σε διεθνές φόντο, επιχειρούμε να ψηλαφίσουμε
στις πολιτικές εκδηλώσεις του φεστιβάλ.
Προχωρώντας πέρα από την συζήτηση για την Αριστερά,
ερχόμαστε να αντιπαραθέσουμε στα τηλεοπτικά πάνελ της
προπαγάνδας τις συζητήσεις που αναζητούν νέες ιδεολογικές
προσεγγίσεις σε παλιά ερωτήματα: πολιτικές μεταβολές σε
διεθνές επίπεδο, ζητήματα πολιτικής οικονομίας, πολιτισμού
και θεωρίας.
Τα παραπάνω αποτελούν το υπόβαθρο και των φετινών βα-
σικών πολιτικών μας συζητήσεων. Οι Leo Panitz και Peter
Thomas (οικονομολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες) θα συμβάλ-
λουν στην συζήτηση για τον σύγχρονο μαρξισμό και τις τάσεις
διαμόρφωσής του στα πλαίσια της κρίσης.
Ο εκφασισμός και η αυταρχικοποίηση της αστικής δημοκρα-
τίας αλλά και οι δυνατότητες της Αριστεράς και των κινημά-
των να απαντήσουν στα φαινόμενα αυτά αποτελούν το θέμα
της δεύτερης συζήτησης. Άξονας, τέλος, για την τρίτη εκδή-
λωση είναι η ανάγκη ανασυγκρότησης της Αριστεράς μπροστά
στις εξελίξεις, με αφορμή την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού
με την επιβολή της μνημονιακής λαίλαπας και την τελευταία
εκλογική αναμέτρηση.
Συνεχές και τροφοδότης των βασικών πολιτικών εκδηλώ-
σεων είναι οι θεματικές των περιπτέρων που υπάρχουν κάθε
χρόνο στον χώρο του φεστιβάλ. Τα περίπτερα δεν είναι απλές
εκθέσεις φωτογραφικού ή έντυπου υλικού.
 Οι πολιτικές εκδηλώσεις του φεστιβάλ θα είναι εξαιρετικά αναβαθμισμένες,
επιδιώκοντας να αναδείξουν και να απαντήσουν στα κρίσιμα πολιτικά επίδικα της περιόδου.
Σε καθένα από αυτά επιδιώκουμε να οργανώνονται επιμέ-
ρους συζητήσεις, μικρά workshops τα οποία θα συγκεντρο-
ποιούνται στις κύριες φεστιβαλικές συζητήσεις. Παιδεία,
εργασία, δημοκρατικά δικαιώματα, περιβάλλον, ελεύθερο
λογισμικό, πολιτισμός είναι μερικοί από τους βασικούς άξο-
νες προβληματικής ομάδων εργασίας της νΚΑ που αποτυπώ-
νονται στα περίπτερα των Αναιρέσεων. Αυτά διαμορφώνουν
την δική τους πολιτική «διαδρομή» εκτεινόμενα στο χώρο της
Γεωπονικής.
Στο φετινό φεστιβάλ δεν θα μπορούσαν να λείπουν από
αυτή την διαδρομή μια έκθεση- αφιέρωμα στον Θόδωρο Αγ-
γελόπουλο, ειδικά παραρτήματα για τα ζητήματα πόλης και
περιβάλλοντος (νέες νομοθεσίες, πρόγραμμα «Ήλιος») ή επι-
μέρους προβολές – αναφορές στην διάλυση των κοινωνικών
αγαθών και τα φαινόμενα εκφασισμού της ελληνικής κοινω-
νίας. Όπως δεν θα μπορούσαν να αγνοηθούν οι νέοι τρόποι
οργάνωσης σε κινηματικό ή θεωρητικό - πολιτισμικό επίπεδο
κάνουν τα πρώτα τους βήματα σε δήμους και γειτονιές της
Αθήνας. Πρωτοβουλίες πόλης, εργατικές λέσχες, μορφές
αυτό-οργάνωσης και αλληλεγγύης εμπλέκουν στα εγχειρή-
ματά τους, με μαζικούς μάλιστα όρους, κόσμο που ενώ δεν
έχει ευθεία αναφορά στη νΚΑ, έχει να μεταφέρει μια πλούσια
κοινωνική εμπειρία. Αυτή η εμπειρία και μας αφορά και επι-
διώκουμε κάθε χρόνο να βρίσκει, με τους δικούς της όρους,
χώρο έκφρασης στο φεστιβάλ μας.
Σε ό,τι αφορά το κομμάτι των καλλιτεχνικών δρώμενων, ο
τρόπος με τον οποίο αυτά υπάρχουν στο φεστιβάλ προκύπτει
από την ανάγκη και την διάθεσή μας να δοθεί χώρος έκφρα-
σης σε ανεξάρτητα από την κυρίαρχη ιδεολογία καλλιτεχνικά
ρεύματα. Απευθυνόμαστε και δίνουμε βήμα μέσω των Αναι-
ρέσεων και σε νέους καλλιτέχνες που, βρίσκουν και άλλους
τρόπους να επικοινωνήσουν το έργο τους, να οργανώσουν,
να παράγουν και να διανείμουν την μουσική τους παραγωγή
επιλέγοντας να μην την υποβάλλουν στις ανάγκες της αγοράς,
χωρίς ταυτόχρονα να υποτιμούν την αναγκαιότητα αμοιβής
του καλλιτέχνη και της δουλειάς του.
Από την πλευρά μας, επιδιώκουμε να διαμορφώσουμε,
έστω σπερματικά αλλά κάθε χρόνο πιο αναβαθμισμένα, μια
νέα πολιτισμική πρόταση μιας Άλλης Αριστεράς, σε αυτή την
προσπάθεια θέλουμε να δώσουμε ήχους, εικόνες, χρώματα
με την συμβολή των καλλιτεχνών που στηρίζουν το εγχείρη-
μα αυτό. Μουσικές από την Ελλάδα και από άλλες γωνιές του
κόσμου, χορο-θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις νέων φωτο-
γράφων είναι μερικές από τις μορφές που το υλοποιούν.
Αντίστοιχα αναβαθμισμένο θα είναι και το πολιτιστικό πρό-
γραμμα, στα πλαίσια του οποίου στην Αθήνα θα εμφανιστούν
ονομάτα
Αντίστοιχα αναβαθμισμένο θα είναι και το πολιτιστικό πρό-
γραμμα, στα πλαίσια του οποίου στην Αθήνα θα εμφανιστούν:
Την Παρασκευή 1 Ιούνη, το συγκρότημα των VIZA από το
Λος Άντζελες. Οι VIZA ιδρύθηκαν το 2000 και αποτελούν
πλέον μια από τις πιο χαρακτηριστικές μπάντες του παγκό-
σμιου ροκ ήχου. Η μουσική τους είναι ένα κράμα μεταλλικού,
progressive ροκ και gypsy πανκ, συνδυασμένου με τις μου-
σικές της αρμενίας, της Ρωσίας, της Ελλάδας και της μέσης
ανατολής!
Η σύνθεση τους άλλωστε συνηγορεί σε κάτι τέτοιο καθώς
από τα 7 μέλη του γκρουπ, οι 4 είναι αμερικανοαρμένιοι και ο
αναιρέσεις
ένας ελληνοαμερικάνος. Μαζί τους οι Baildsa από τη Θεσσα-
λονίκη που συνθέτουν τους ήχους των Βαλκανίων με το ska
και τη reggae και οι Yianneis. Ταυτόχρονα στην άλλη σκηνή
ο Γιάννης Κούτρας θα παρουσιάζει ένα εκτενές πρόγραμμα
βασισμένο στο «σταυρό του νότου» ενώ θα συνεχίσει με μπα-
λάντες και κλασικά λαϊκά φτάνοντας ως τα τραγούδια των
σύγχρονων τραγουδοποιών. Θα τον διαδεχτούν στη σκηνή οι
Luxus από την Τουρκία, οι οποίοι συνδυάζουν την λαϊκή παρά-
δοση της χώρας με το ροκ και τη τζαζ, συγκρότημα που απο-
τελεί χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της δυναμικά ανερχόμενης
σκηνής της Κωνσταντινούπολης. Την βραδιά θα κλείσει με τον
πιο αυθεντικό λαϊκό τρόπο η Φωτεινή Βελεσιώτου και τη μου-
σική της παρέα.
Το Σαββάτο 2 Ιούνη, οι Αναιρέσεις θα φιλοξενήσουν το
σκα-ροκ συγκρότημα αναφοράς της ιταλικής αριστεράς, τους
Banda Bassotti, οι οποίοι υπόσχονται μια εκρηκτική μουσι-
κά και πολιτικά βραδιά. Μαζί τους το νέο δυναμικό πανκ τρίο
των Middle Fingers High από την Αθήνα και οι απολαυστικοί
Xatzifrageta. Στη παράλληλη σκηνή του φεστιβάλ οι Χειμερι-
νοί Κολυμβητές θα ντύσουν το χώρο της Γεωπονικής με την
αύρα του Αργύρη Μπακιρτζή και της μουσικής συντροφιάς
του, μέχρι να δώσουν την σκυτάλη στο Βαγγέλη Κορακάκη για
λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια μέχρι το πρωί.
1
Η Κυριακή 3 Ιούνη θα είναι η νύχτα της μεγάλης συνάντη-
σης του Ελληνόφωνου ροκ, με τους Magic De Spell, Θάνο
Ανεστόπουλο, Υπόγεια Ρεύματα και Μωρά στη Φωτιά, να εμ-
φανίζονται και μια ζωντανή ροκ ιστορία να εκτυλίσσεται επί
σκηνής. Παράλληλα οι Encardia και ο Χρήστος Θηβαίος, σε
μια μοναδική τους συνάντηση, θα ταξιδεύουν το κοινό των
9
Αναιρέσεων από την κάτω Ιταλία έως τις γειτονιές της Αθή-
νας. 2/3
Ταυτόχρονα στη Θεσσαλονίκη θα εμφανιστούν την Παρα-
σκευή 1 Ιούνη η Μελίνα Κανά και η Λιζέτα Καλημέρη, το
Σαββάτο 2 Ιούνη οι Baidlsa και οι VIZA και την Κυριακή 3
Ιούνη ο Φοίβος Δεληβοριάς με τη Μάρθα Φριτζήλα.
Στον «επαγγελματισμό» άλλων φεστιβάλ, όπου τα «ονόματα
που φέρνουν τον κόσμο» αποτελούν τον άξονα της διοργάνω-
σής τους, αντιπαραβάλλουμε την αδιαμεσολάβητη επαφή του
κόσμου που έχει ανάγκη την τέχνη κάθε μορφής, με την τέχνη
αυτή καθαυτή, με την ίδια την καλλιτεχνική πρόταση, παρά με
το «όνομα» που την φέρει. Το ίδιο το στήσιμο, άλλωστε, του
φεστιβάλ είναι προϊόν του κόπου «μη επαγγελματιών»: των
μελών της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση, του ΝΑΡ
αλλά και ανένταχτων αγωνιστών που θέλουν να συμβάλλουν
με τον τρόπο τους στη συλλογική προσπάθεια που προϋποθέ-
τει η διεξαγωγή κάθε φεστιβάλ των Αναιρέσεων. Τελικά, το
φεστιβάλ είναι ένα μάθημα για εμάς τους ίδιους που το οργα-
νώνουμε. Γίνεται συνείδηση στον καθένα μας ότι, προκειμένου
χωρίς εργασία
να πραγματοποιηθεί σαν γεγονός, είναι απαραίτητη η εμπλοκή
όλων μας, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, από το να τρο-
φοδοτήσουμε με τις ιδέες και τους προβληματισμούς μας τον
σχεδιασμό του φεστιβάλ μέχρι τη συμμετοχή μας στα πρακτικά
ζητήματα της διοργάνωσης και την εκ νέου τροφοδότησή μας
από την εμπειρία αυτή: εμπειρία που επανατοποθετεί χρόνο με
τον χρόνο τα χαρακτηριστικά της συντροφικότητας και της ερ-
γατικής δημοκρατίας σε νέες βάσεις.
 Η κρίση και η επίθεση του κεφαλαίου σκιαγραφούν
ένα εφιαλτικό μέλλον για μια γενιά νέων και υπερ-πτυχιούχων.
χωρίς εργασία
Z Της Κατερίνας Σταυρούλα
Οι αντάρτες λύκοι της μουσικής
Τ
ι είναι αυτό που κάνει δύο παιδιά από τη Ρωσία του Πούτιν να δημι-
ουργούν ένα ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει την μουσική πορεία των
Banda Bassotti, συγκινώντας τους; Είναι η ίδια βαθιά ρίζα που έκανε
τέσσερις εργάτες από τα προάστια της Ρώμης να ξεκινήσουν ένα μουσικό
και πολιτικό ταξίδι που μας κρατάει μέχρι σήμερα όρθιους με τη γροθιά
υψωμένη. Η αναζήτηση της δημιουργίας ενός άλλου κόσμου, αυτού που
4 χτίζει με τη μουσική την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη, τη χειραφέτηση.
“Οι Banda Bassotti είναι μια μοναδική περίπτωση συγκροτήματος στη
σύγχρονη μουσική”, γράφει ο Μιχάλης Παπαμακάριος στο βιβλίο του Φυ-
σάει Κόντρα, “δεν ξεκίνησαν ως μπάντα αλλά ως παρέα, μια παρέα συ-
ντρόφων από τα προάστια της Ρώμης, οι οποίοι απο 1981 άρχισαν να δι-
οργανώνουν εκδηλώσεις υποστήριξης του κινήματος των Σαντινίστας στη
Νικαράγουα. Διοργάνωσαν επίσης και συμμετείχαν σε μπριγάδες αλλη-
λεγγύης και εργασίας στη Νικαράγουα από το 1984 έως και το 1987. Στη
διάρκεια αυτής της περιόδου γεννήθηκε η ιδέα για ένα μουσικό συγκρό-
τημα υποστήριξης των απελευθερωτικών κινημάτων, ένα αντιφασιστικό
και αντιρατσιστικό συγκρότημα.” Και κάπως έτσι βρέθηκε το πιο ταιριαστό
όνομα. Banda Bassotti, όπως ονομάζονται στα ιταλικά οι Μουργολύκοι ή
όπως ήταν ακόμα πιο γνωστοί, οι Λύκοι. Η ομάδα των μασκοφόρων ατζα-
μήδων κακοποιών που είχαν βάλει σαν στόχο την αμύθητη περιουσία του
Σκρουτζ Μακ Ντακ, του μεγαλύτερου καπιταλιστή των κινουμένων σχεδί-
ων, που μεγάλωσε χιλιάδες παιδιά της γενιάς τους. Μπορεί οι Λύκοι να εί-
ναι αυτά τα τυπάκια που με τις στολές κατάδικου και φέροντας στις μπλού-
ζες τους αριθμούς φυλακισμένων πάλευαν με κάθε τρόπο για να φτάσουν
στο τεράστιο χρηματοκιβώτιο όπου ο Σκρουτζ έκανε βουτιές μέσα στο
χρυσό, αλλά οι Ιταλοί μουσικοί βρήκαν τον δρόμο για τις καρδιές μας τους
χωρίς να χρειαστεί να συμμαχήσουν με τον καπιταλιστικό “διάβολο”.
Εμφανίζονται και παίζουν σε διαδηλώσεις στην Ιταλία από το 1987 έως
το 1989. Η μουσική τους είναι punk-ska και οι στίχοι τους συνειδητά αρι-
στεροί και αντικαπιταλιστικοί. Ο δρόμος που ακολουθούν τους οδηγεί στη
δημιουργία ενός κέντρου πολιτιστικής παρέμβασης σε αντιφασιστική και
αντιρατσιστική κατεύθυνση. Έτσι γεννιέται ο φορέας “Gridalo Forte No
Fasicm! No Racism!” Μεταφράζεται “Φώναξέ το δυνατά, Όχι Φασισμός!
Όχι Ρατσισμός!”και σε αυτόν συμμετέχουν και άλλοι σύντροφοι και υπο-
στηρικτές των Banda Bassotti.


Παιδιά της ίδιας οργής
Από τη Gridalo Forte και το μεγάλο αντιρατσιστικό φεστιβάλ στη Ρώμη
στις 3 και 4 Μαΐου του 1991 όπου στη σκηνή ανεβαίνουν αντιρατσιστικές
μπάντες από όλη την Ευρώπη και προκύπτει η διπλή συλλογή “Bella e
difendi” φτάνουν σιγά σιγά στην ιδέα για τη μετεξέλιξη του Gridalo Forte
No Fascism! No Racism! σε συλλογικό δισκογραφικό label, το οποίο θα
προωθεί τις ηχογραφήσεις ανεξάρτητων συγκροτημάτων εξεγερτικής και
επαναστατικής αναφοράς. Ένα χρόνο μετά η Gridalo Forte Records είναι
γεγονός και γίνεται το σπίτι που θα φιλοξενήσει όλα τα συγκροτήματα της
ιταλικής Αριστεράς καθώς και αρκετά της ευρωπαϊκής αριστεράς και αντι-
εξουσιαστικής σκηνής. Φυσικά, από το label αυτό θα κυκλοφορήσει και
ο πρώτος δίσκος των Banda Bassotti με τίτλο ‘Figli della stessa rabbia”
(παιδιά της ίδιας οργής) το 1992. Δυνατά τα χέρια που θα σηκώσουν την
κόκκινη σημαία της ελευθερίας, τραγουδούσαν στο ομώνυμο κομμάτι του
δίσκου ονομάζοντας στους στίχους τους τόσο τους αδικημένους ινδιάνους
της βόρειας Αμερικής όσο και τους επαναστάτες της Λατινικής Αμερικής.
Ο δίσκος θα γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στην Ιταλία και στην υπόλοιπη Ευ-
ρώπη, ειδικά στην Ισπανία και τη χώρα των Βάσκων, στην οποία οι Banda
Bassotti εμφανίστηκαν δίπλα σε ανεξάρτητες αριστερές μπάντες. Κι από
κει ο δρόμος τους πήγε μέχρι τη συναυλία υποστήριξης του FMLN, του
αντάρτικου του Σαλβαντόρ, με συναυλίες χιλιάδων στη χώρα και συνέχισε
στη χώρα των Βάσκων με τη συνεργασία τους με τον Fermin Muguruza και
τη συναυλία-εκστρατεία για την ελευθερία έκφρασης του συγκροτήματός
του, των Negu Gorriak.
Η μπάντα σταμάτησε να παίζει το 1996, όμως η νικηφόρα έκβαση του
αγώνα των Negu Gorriak τους επανένωσε σε μια συναυλία που γνώρισε
μεγάλη επιτυχία, και έφερε μαζί τους στη σκηνή και νέα πρόσωπα. Ο ήχος
τους τώρα περιέχει περισσότερα πνευστά και ο άνεμος των κινημάτων
που το 2001 πνέει πια στην Ευρώπη τους παίρνει μαζί του. “Un altro giorno
d‘ amore”, μια άλλη μέρα αγάπης, “L’ altra faccia dell’ impero” μιλώντας
για το άλλο πρόσωπο του αυτοκράτορα, “Asi es mi vida” τραγουδώντας τη
ζωή, “Amore e odio” με αγάπη και μίσος, “Baldi e fieri”, με αυτοπεποίθηση
και περηφάνια, “Vecchi cani bastardi”, σαρκάζοντας τους Λύκους, το σήμα
κατατεθέν τους, “Viento, lucha y sol” με τον ήχο του ανέμου, τον αγώνα
και τον ήλιο, “Check Point Kreuzberg – Live at SO36” η ζωντανή τους εμ-
φάνιση στο Βερολίνο, “Siamo guerriglia” και δηλώνοντας αντάρτες στην
τελευταία τους δουλειά, οι Banda Bassotti πολεμάνε και τραγουδάνε.
Μας χαρίζουν για το φεστιβάλ των Αναιρέσεων 2012 την εικονογρά-
φηση του τελευταίου τους δίσκου, με την υπογραφή τουΤοny Bruno και
τραγουδούν μαζί μας στη σκηνή της Γεωπονικής “το φως μιας κόκκινης
αυγής είναι o προάγγελος της ζωής που θα ‘ρθει”.
El pueblo unido jamás será vencido!
 «Γιατί το σημαντικότερο που έμαθε ο λαός της Αιγύπτου
είναι πως αν δράσει συλλογικά μπορεί να ανατρέψει κυβερνήσεις.
Αυτό είναι ένα επικίνδυνο μάθημα...»

αναιρέσεις
ccupy, Αγανακτισμένοι, γενικές

Ταρίκ Αλί
απεργίες, Αραβική Άνοιξη. Παρα-
τηρούμε το ξύπνημα των ταξικών Ο Ταρίκ Αλί είναι
αγώνων με τη μαρξική έννοια ή είναι ένα συγγραφέας
εντελώς νέο φαινόμενο; Πρόκειται για την δεκάδων βιβλίων
άνοιξη μιας νέας δημοκρατικής εποχής των για την παγκόσμια
λαών, ή την αυταρχική στροφή του κράτους;
Νομίζω, και δεδομένου του τι έγινε στον ιστορία και
Αραβικό κόσμο αλλά και του τι έχει να επι- πολιτική, ιστορική
δείξει η ανθρώπινη ιστορία, μπορούμε να μορφή της
περιμένουμε εκπλήξεις. Η παρούσα ιστορι-
αριστεράς, των
κή διαδικασία είναι μοναδική. Συμβαίνουν
πράγματα που μπορούν να αποτελέσουν διεθνών κινημάτων
έκπληξη για τον καθένα. Δεν το εννοώ με και της μαχόμενης
μυστικιστικό τρόπο. Όταν οι άνθρωποι φτά- διανόησης. Αν και
σουν στο σημείο όπου βλέπουν πως δεν
μπορούν πια να ζήσουν με τον παλιό τρόπο
στον περιορισμένο
και οι κυβερνήτες διαπιστώνουν πως δεν χώρο μιας σελίδας
μπορούν πια να ασκήσουν εξουσία με τον είναι αδύνατο να
ίδιο τρόπο – πρέπει δηλαδή να συγκρατή- αποτυπωθεί η
σουν, να απαγορεύσουν, να γίνουν όλο και
περισσότερο δεσποτικοί, όπως ο ίδιος ο πλούσια εμπειρία
καπιταλισμός – τα πάντα μπορούν να συμ- του συνομιλητή
βούν. Η πλευρά μας πρέπει να νικήσει, αλλά μας οι Αναιρέσεις
το μόνο σίγουρο είναι πως θα παλέψει. μιλήσαν στον Ταρικ
Αυτή τη στιγμή η Δύση έχει τον έλεγ-
Αλί λίγες μόλις
Οι λαοί ψάχνουν
Z Συνέντευξη της
Κατερίνας Σταυρούλα

χο των πραγμάτων στον Αραβικό κόσμο,

αλλά η κατάσταση παραμένει ρευστή. Τη μέρες πριν έρθει

απεγνωσμένα
συγκρίνω με την Ευρώπη το 1848. Αυ- στην Θεσσαλονίκη
θεντικές εξεγέρσεις που ακολουθούνται
και την Αθήνα

2
από ήττες. Στην Αίγυπτο ο λαός ψήφισε για
Ισλαμιστές, του ενός ή του άλλου είδους. σαν καλεσμένος
Δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε τον λαό
και να εκλέξουμε έναν καινούριο παρά το
γεγονός ότι αυτό θα ήθελαν οι ελίτ παντού.
του Φεστιβάλ των
Αναιρέσεων 2012. για εναλλακτική
Αυτό είναι το επίπεδο συνείδησης αυτή τη
στιγμή. Αν μια καλύτερη εναλλακτική ανα-

δειχθεί, μπορεί να αγκαλιαστεί, αλλά αυτή
τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτα ουσιώδες.
Νομίζω πως οι Αιγύπτιοι Αδελφοί Μου-
σουλμάνοι δεν είναι Ουαχαμπίτες – είναι
πολύ σημαντικό να μην το ξεχνάμε αυτό.
Είναι κεντρώοι σουνίτες μουσουλμάνοι.
Δεν διαφέρουν πολύ από τα χριστιανοδη-
μοκρατικά κόμματα της δυτικής Ευρώπης.
Δεν είναι η ιδεώδης απελευθέρωση, αλλά
αν αυτό θέλουν και ψήφισαν, τότε δεν μπο-
ρείς να κατηγορήσεις το λαό αν δεν βλέπει
εναλλακτική. Δεν θα ψηφίσουν τον Μου-
μπάρακ και τη συμμορία του. Η αριστερά
είναι πολύ αδύναμη και πολλοί άνθρωποι
έχουν “στιγματιστεί” δουλεύοντας για το
καθεστώς. Είναι έτσι ένα δύσκολο “πρό-
βλημα” το να δημιουργείς νέα κινήματα.
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κάποιες φο-
ρές συνεργάστηκαν με το καθεστώς, άλλες
όχι. Συνελήφθησαν, βασανίστηκαν, εκτελέ-
στηκαν. Ο λαός το ξέρει και, ως ανταμοιβή,
τους ψήφισε. Αν όμως μετά την κατάκτη-
ση της εξουσίας δεν κάνουν κάτι, θα μπο-
ρούσαμε να έχουμε μια καινούρια περίοδο
διαμαρτυριών. Γιατί το σημαντικότερο που
δεκαετίας του 60; Διακρίνετε κάποιο
ιστορικό συνεχές;
Κάθε γενιά είναι διαφορετική από την
προηγούμενη και η δεκαετία του ‘60, αν
και σημαντική όσον αφορά στο παγκόσμιο
φάσμα της, παρουσιάζεται με υπερβολι-
κή γοητεία. Υπάρχει μια ισχυρή ασυνέχεια
που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Οι εξε-
γέρσεις του ‘60 συνέβησαν όταν ο κόσμος
ήταν πολιτικά διχασμένος. Ο ιμπεριαλισμός
των ΗΠΑ βρισκόταν αντιμέτωπος με την
παγκόσμια επανάσταση. Αυτός ο κόσμος
δεν υπάρχει πια. Η κατάρρευση άλλαξε τις
σχέσεις ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι
ΗΠΑ έγιναν η κυρίαρχη παγκόσμια δύνα-
μη, η ηγεμονία τους φτάνει παντού. Η ιδέα
μιας σοσιαλιστικής εναλλακτικής έμοιαζε
ουτοπική σε εκατομμύρια ανθρώπους στον
κόσμο και δυστυχώς ακόμα μοιάζει. Χρει-
άστηκαν 25 χρόνια για να αναδυθεί στο
προσκήνιο μια νέα γενιά, βοηθούμενη από
το κραχ του 2008 και την κατάρρευση του
συστήματος Γουόλ Στριτ / Ε.Ε. Μόνο η χρη-
ματιστηριοποίηση δεν αρκούσε για να κά-
νει τη δουλειά στον Δυτικό κόσμο. Οι λαοί
1
5
Τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλο-
γών “απάντησαν” στη μπλόφα της Ε.Ε.
Αυτοί, υποστηριζόμενοι από τις ελληνικές
ελίτ και τους πολιτικούς υπαλλήλους τους,
προσπαθούσαν να εκβιάσουν, να φοβίσουν,
να τρομοκρατήσουν τον ελληνικό λαό. Η
κατάρρευση των ΝΔ/ΠΑΣΟΚ και το μεγά-
λο ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα γεγονός
τεράστιας σημασίας που σηματοδοτεί την
κατάρρευση του “ακραίου” Κέντρου στην
πολιτική σκηνή.
Θα πρέπει να γίνει ο διαχωρισμός μετα-
ξύ της Ε.Ε. και του νομίσματος. Άλλωστε η
Βρετανία και η Σουηδία δεν είναι μέλη της
ευρωζώνης. Γιατί να πρέπει η Ελλάδα να
παραμείνει υπό την ασφυκτική της πίεση;
Όμως νομίζω πως η Ελλάδα υπό μια νέα
κυβέρνηση μπορεί να ξεκινήσει να παλεύει
για μια νέα Ευρώπη, εγκαθιστώντας ένα
μοντέλο που η Ισπανία, η Πορτογαλία και η
Ιρλανδία μπορούν να ακολουθήσουν.
Υπερασπίζομαι εδώ και μια δεκαετία ότι
ο ευρωπαϊκό μοντέλο υπηρετεί τις ελίτ και
θα αυτοκαταστραφεί αν δεν γίνει κάτι. Αν οι
χωρίς εργασία

έμαθε ο λαός της Αιγύπτου είναι πως αν
δράσει συλλογικά μπορεί να ανατρέψει
κυβερνήσεις. Αυτό είναι ένα επικίνδυνο
μάθημα, όσο αναφορά τους Αδελφούς
Μουσουλμάνους.
Η νεολαία είναι πάλι πρωταγωνίστρια
των κινημάτων. Νομίζετε πως θα ήταν
υπερβολή αν συγκρίναμε τα κινήματα
των τελευταίων χρόνων με αυτά της
ψάχνουν απελπισμένα για εναλλακτική.
Μετά τα αποτελέσματα των ελληνικών
εκλογών και κατά τη νέα προεκλογική
περίοδο, υπάρχουν φωνές στην Ευ-
ρώπη που λένε πως η Ελλάδα πρέπει
να βγει από την Ευρωζώνη. Πρέπει να
φοβηθούμε; Υπάρχει χώρος εντός της
Ε.Ε. για αντικαπιταλιστικές φωνές ή
έστω μεταρρυθμίσεις;
μεγάλες δυνάμεις, η Γερμανία, η Γαλλία, η
Βρετανία δεν αλλάξουν την Ευρώπη, τα μι-
κρότερα κράτη μπορούν να προχωρήσουν
στη δημιουργία ενός άλλου μοντέλου,
καθιερώνοντας δεσμούς με την Κίνα, τη
Ρωσία, τη Βραζιλία κτλ. Ό,τι και να συμβεί
όμως δεν πρέπει να επιστρέψουμε σε έναν
πρωτόγονο εθνικισμό. Ας παραμείνει αυ-
τός πεδίο μάχης της άκρας δεξιάς.
 Ένας νέος χώρος συνάντησης της νεολαίας, πολιτιστικών εκδηλώσεων
αλλά και πολιτικού προβληματισμού δημιουργήται στην Αθήνα.

Για τα εγκαίνια
επικαιρότητα

Mετά από μια αρκετά μακροπερίοδη αναζήτηση

κατάλληλης στέγης, η Πολιτική-Πολιτιστική

της πολιτικής-
Λέσχη Αναιρέσεις άνοιξε τις πόρτες της στις
20 Μαΐου και ξεκινά σιγά σιγά το πρόγραμμα
λειτουργίας της, στη γωνία της Ιπποκράτους με τη
πολιτιστικής λέσχης Λασκάρεως, στη Νεάπολη Εξαρχείων.

Αναιρέσεις Η
εν λόγω πρωτοβουλία της νεολαίας Κομμουνιστική Απε-
λευθέρωση έχει ιδιαίτερη σημασία σε μία περίοδο όπου
η Αριστερά δεν μπορεί να αρκείται απλά στην καταγγελία
Z Tου Κώστα Αρβανίτη του σύγχρονου καπιταλιστικού πολιτισμού της αποθέωσης του
εμπορεύματος, του φθηνού και του εφήμερου. Είναι ανεπάρκεια
να ηγεμονεύει ο πολιτισμός των αστών και μέσω αυτών να ηγε-
μονεύονται οι εργαζόμενες τάξεις και η νεολαία. Μια ανεπάρκεια
που γίνεται ολοένα και πιο έντονη όσο μεγαλώνουν τα ερωτήμα-
τα, όσο η επίπλαστη κοινωνική «γαλήνη» των περασμένων δεκα-
ετιών καταρρέει.
Το κενό που δημιουργείται στην αστική κυριαρχία στη διανόη-
ση και στην κουλτούρα, σε κάθε λογής πεδίο, από τον αθλητισμό
και την ιστοριογραφία μέχρι την δημοσιογραφία και την επιστήμη,
αλλά και σε κάθε άλλη πλευρά ανθρώπινης σκέψης, μεσούσης
της κρίσης φαίνεται να γιγαντώνεται. Η αριστερά σήμερα καλείται
να το καλύψει προτάσσοντας τη δικιά της αντίληψη. Εκκινώντας
από την κριτική και την αμφισβήτηση καλείται να παράξει τις δικές
της «αναιρέσεις» πάνω στις ιδέες που κρατάνε στέρεο τον παλιό
και γερασμένο κόσμο, εμποδίζοντας τον νέο να γεννηθεί.
Με θάρρος, αλλά και με το απαιτούμενο θράσος, με βεβαιό-
τητα αλλά και με αμφισβήτηση, αποτελεί για μας στόχο να ανα-
δειχτούν οι πρωτοπόρες φωνές της χειραφέτησης στη θεωρία
και στον πολιτισμό.
Για τη νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση η επα-
ναθεμελίωση και γιγάντωση σε βάθος και σε πλάτος της
θεωρητικής συζήτησης της αριστεράς, σε όλα τα επίπεδα
αποτελεί διαχρονικό στοίχημα. Από τα μεγάλα ζητήματα
της οικονομίας και της μελέτης της ιστορίας, μέχρι την
κοινωνιολογία και την τέχνη, θέλουμε να ανοίξουμε την
κουβέντα. Όχι αποστασιοποιημένα και αποστειρωμένα,
αλλά με τον τρόπο που τα ανοίγει σήμερα η ίδια η κα-
θημερινή ζωή και οι κοινωνικές σχέσεις στο φόντο
μίας από τις μεγαλύτερες κρίσεις του ίδιου του κα-
πιταλισμού. Με σκοπό να μελετηθούν με τρόπο βα-
θύτερο, αντίστοιχο των τεράστιων αναγκαιοτήτων
που απαιτούν οι καιροί και σε σύνδεση με τη θε-
μελίωση των μελλοντικών αλμάτων στον ουρα-
νό. Τέλος, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα τόπο
όπου όχι μόνο θα προβάλλονται καλλιτεχνικές δη-
μιουργίες και θα δίνεται η δυνατότητα για μία άλλη,
μη εμπορευματοποιημένη, διασκέδαση, αλλά θα
αποτελεί ταυτόχρονα και πεδίο παραγωγής
πολιτιστικών δρώμενων μίας άλλης, α-
πελευθερωτικής κουλτούρας.
Σε αυτή την κατεύθυνση επιχειρούμε
να συμβάλλουμε ξεκινώντας μια νέα
προσπάθεια με την ίδρυση της Λέσχης,
την οποία δεν θα μπορούσαμε παρά
να αφιερώσουμε στον αγαπημένο μας
σύντροφο Τάσο Κοζανιτά. Έχουμε συ-
ναίσθηση τόσο των δυσκολιών όσο και
των απεριόριστων δυνατοτήτων του
σήμερα για την συνένωση των μικρών
εστιών της αιρετικής σκέψης που θα
μπορεί να να αναιρεί τα κυρίαρχα
πρότυπα και να αναδεικνύει τον ανα-
γκαίο σύγχρονο, εργατικό πολιτισμό.

Η Λέσχη «Αναιρέσεις»
Λέσχη Πολιτισμού και Θεωρίας
“ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ”, ξεκίνησε τη λειτουρ-
γία της στις αρχές του 2012, με σκο-
πό να αναζωπυρώσει της συζητήσεις πάνω
στα ζητήματα του μαρξισμού και γενικότερα
της επαναστατικής θεωρίας, αλλά και για να
προβάλλει ένα άλλο είδος πολιτισμού, ξένο
προς την κυρίαρχη αλλοτριωμένη κουλτού-
ρα της ευκολίας και της επιφανειακότητας.
Το εγχείρημα αυτό επιχειρεί να είναι ένας
χώρος που να μπορεί να φιλοξενεί τους
προβληματισμούς και τις αναζητήσεις και
να διαλέγεται με το διευρυνόμενο, στην
περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, ρεύμα
αντικαπιταλιστικής αναζήτησης.
Στο διάστημα της πεντάμηνης λειτουργί-
ας της, η Λέσχη «ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ» κατάφερε
να οργανώσει μεθοδικά και χωρίς χρονικές
ασυνέχειες ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων,
κύκλων μελέτης, καλλιτεχνικών προβο-
λών κ.ο.κ. Οι εκδηλώσεις και οι συζητήσεις
κινήθηκαν γύρω από τέσσερις κύκλους.
Ο πρώτος κύκλος εκδηλώσεων και συ-
ζητήσεων αφορούσε τα 100 χρόνια από
την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης
στο Ελληνικό κράτος. Σκοπός μας να
ανασύρουμε από τα ερείπια της ιστορίας
κοινωνικούς και εργατικούς αγώνες, αγω-
νιστικές μορφές που πίστεψαν ειλικρινά ότι
ο κόσμος μπορεί να είναι καλύτερος. Μέσα
από τις εκδηλώσεις για την Οθωμανική
Θεσσαλονίκη, την Θεσσαλονίκη του Με-
σοπολέμου, την πρωτομαγιά του ’36 και τα
κόκκινα σχολεία, μέχρι και τις ιστορίες από
τη δεκαετία του ’60, προσπαθήσαμε να ψη-
λαφίσουμε τον κόσμο που τα τελευταία 100
χρόνια είχε το ηθικό ανάστημα που έχουν
σήμερα οι απεργοί της Χαλυβουργίας. Από
αυτό το θησαυρό προσπαθήσαμε να υφά-
νουμε μια νέα ηγεμονία των επαναστατικών
ιδεών και να τροχοδρομήσουμε τις δυναμι-
κές της κοινωνικής-κομμουνιστικής απε-
Για δεύτερη χρονία στο Χορευτό Πηλίου
Camping Αναιρέσεις 2012
Τ ο έκτο κατά σειρά κάμπινγκ των
Αναιρέσεων της νεολαίας Κομ-
μουνιστική Απελευθέρωση θα πραγ-
ματοποιηθεί για άλλη μια χρονιά στο
Χορευτό του Πηλίου. Η πρωτοφανή
επιτυχία του περσινού δεκαήμερου
πολιτικών-πολιτιστικών εκδηλώ-
σεων, συλλογικής οργάνωσης και
διασκέδασης, με πάνω από χίλιους
επισκέπτες θα συνεχιστεί και φετος
αυτή τη φορά για δεκαοχτώ μέρες.
Σε μια περίοδο που η επίθεση στα
δικαιώματα της νεολαίας και στα ει-
σοδήματα των λαϊκών οικογενειών
συνεχίζεται με ένταση, η πρόταση
της νΚΑ για το φετινό καλοκαίρι
αποτελεί λύση φτηνών και ποιοτι-
κών διακοπών. Η κατάφοιτη τοπο-
στη Θεσσαλονίκη
λευθέρωσης. Πάντα με το βλέμμα στραμ-
μένο ταυτόχρονα και στο παρελθόν και στο
μέλλον και έχοντας την πεποίθηση ότι η
αγωνιστική-ανατρεπτική αντιπαράθεση με
τον καπιταλισμό της κρίσης σήμερα κυο-
φορεί την πραγματική απελευθέρωση των
εργαζόμενων και της κοινωνίας αύριο, στην
Ελλάδα, τα Βαλκάνια, σε όλο τον κόσμο.
Οδηγός σε αυτή την αντιπαράθεση δεν θα
μπορούσε παρά να είναι το οπλοστάσιο των
επαναστατικών ιδεών και ιδιαίτερα το πιο
ολοκληρωμένο έργο ανάλυση της ανάπτυ-
ξης και κρίσης του καπιταλισμού, το Κεφά-
λαιο! Αντικείμενο λοιπόν του δεύτερου κύ-
κλου συζητήσεων αποτέλεσε η συλλογική
μελέτη του πρώτου τόμου του Κεφαλαίου
του Μαρξ, με εισηγήσεις βασισμένες στα
μαθήματα του Ντ. Χάρβεϊ. Στην εποχή της
παρακμής του καπιταλισμού και της οικονο-
μικής και πολιτικής του κρίσης, θεωρήσαμε
πως το κεφάλαιο αποτελεί έναν οδηγό για
την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας και
για το πέρασμα της εξουσίας και του πλού-
του στα χέρια αυτών που τον παράγουν.
Ένα έργο που όχι μόνο αποκαλύπτει την
φύση της εκμετάλλευσης, αλλά που με το
λογοτεχνικό του ύφος, την διαλεκτική του
σκέψη, τον υλισμό και την οικονομική εμ-
βρίθειά του καταφέρνει σαν σε αστυνομικό
μυθιστόρημα, όπως έλεγε και ο Ντ. Μπεν-
σαΐντ, να λύσει το μυστήριο που σκεπάζει
τις καθημερινές μας εμπειρίες…
Ο τρίτος κύκλος εκδηλώσεων- συζητή-
σεων πραγματεύονταν ζητήματα της επι-
θεσία του πρώην κοινοτικού κάμπινγκ της
Ζαγοράς στο Χορευτό, στο Βόρειο Πήλιο
των παραδοσιακών οικισμών και των κα-
ταγάλανων παραλιών δίνει την ευκαιρία
για χαλάρωση και ψυχαγωγία τόσο για
τη νεολαία αλλά και για οικογένιες. Πα-
ράλληλα το κάπινγκ «Αναιρέσεις» με την
Z Του Δημήτρη Σουφτά
αναιρέσεις
καιρότητας καθώς και τις απαντήσεις της
Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Συζητήσεις
όπως το ενεργειακό ζήτημα στην Ελλά-
δα και οι εθνικοποιήσεις στη Βενεζουέ-
λα, προσπάθησαν φωτίσουν τις διάφορες
πλευρές του «άλλου δρόμου», εξειδικεύο-
ντας τους στόχους του αντικαπιταλιστικού
προγράμματος.
Τέλος η Λέσχη αναιρέσεις ήδη από τα
εγκαίνια της έδωσε έμφαση και στην πολι-
τιστική μας πρόταση. Ήδη απ’ τα εγκαίνια
της ανέδειξε τη σύνδεση της τέχνης και της
πολιτικής, παρουσιάζοντας με έναν πρω-
τότυπο και θεατρικό τρόπο το βιβλίο της
Ν. Βαλαβάνη «Ψωμί και τριαντάφυλλα».
Ενώ, με τον Θάνατο του Θ. Αγγελόπουλου
αφιερώσαμε μία εβδομάδα στη μνήμη του,
με προβολές και συζητήσεις για το έργο
και τη συμβολή του. Ταυτόχρονα, καθ’ όλη
την διάρκεια της χρονιάς έγιναν μια σει-
ρά προβολών ταινιών και ντοκιμαντέρ με
2
αφορμή και σε σύνδεση με θέματα της επι-
καιρότητας.
Αυτοί οι πέντε μήνες μας γέμισαν ελπίδα,
καθώς ή Λέσχη «ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ» αγκαλιά-
στηκε από τον κόσμο της αριστερής αναζή-
τησης και ανησυχίας και μέσα από τον πλού-
το των συζητήσεων κατάδειξε ότι η φλόγα
3
7
της αμφισβήτησης στο σήμερα μπορεί να
φέρει μια νέα πολιτιστική αναγέννηση και
να επαναθεμελιώσει την επαναστατική θε-
ωρία ανοίγοντας το δρόμο της κοινωνικής
χειραφέτησης και της κομμουνιστικής απε-
λευθέρωσης.
Z Του Δημήτρη Πούλιου
συλλογική του οργάνωση, δοκιμασμένη
ήδη από την περσινή χρονιά, προσφέρει
μια σειρά δραστηριοτήτων: Συλλογική
κουζίνα με τρια γεύματα τη μέρα, παι-
δότοπο, βιβλιοπωλείο, καφενείο κ.α. Το
πρόγραμμα εκδηλώσεων θα είναι και
φέτος πλούσιο με σχεδόν καθημερινά
workshop το πρωί και απογευματινές
πολιτικές εκδηλώσεις. Τέλος οι διοργα-
χωρίς εργασία
νωτές υπόσχονται και φέτος ένα πλούσιο
πολιτιστικό πρόγραμμα με θεατρικές πα-
ράστάσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, προβο-
λές ταινιών και μουσικές συναυλίες.
Το κάμπινγκ θα ανοίξει τις «πύλες» του
στα τέλη του Ιουλίου, με ημερομηνίες και
πρόγραμμα που θα ανακοινωθούν σύντο-
μα, υπόσχοντας και φέτος μια εναλλακτι-
κή εμπηρεία συλλογικών διακοπών.
 και η πάλη για τα δημοκρατικά
χωρίς εργασία

δικαιώματα γίνεται πιο επιτακτι-

κή από πότε.

ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ 2012
ΠΑΤΡΑ
Όπως κάθε χρόνο έτσι και
φέτος πρεμιέρα στα φεστι-
βάλ των Αναιρέσεων κάνει η
Πάτρα! Η νεολαία Κομμουνιστική
Απελευθέρωση και το Νέο Αριστερό
Ρεύμα διοργάνωσαν το φεστιβάλ Αναι-

φεστιβάλ νεολαίας ρέσεις 2012 στις 25-26 στο κάστρο

Πάτρας με βασικό σκοπό την ανάδειξη
της πολιτικής και πολιτιστικής τους

στις πλατείες πρότασης.

Την πρώτη μέρα Παρασκευή 25
Μαΐου πραγματοποιήθηκε εκ-
δήλωση – συζήτηση με θέμα:
«απάντηση της αριστεράς στην
κρίση του καπιταλισμού της πα-
ρακμής» με τους Παπαμακάριο
Μιχάλη (Π.Ε Ν.Α.Ρ. - Μέλος
ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α), Σωτήρη Πα-
ναγιώτη (Κ.Σ.Ε ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α,
Κ.Σ.Ο, ΑΡ.ΑΝ), Σταυρόπουλο
Τάσο (μέλος Μετώπου αλ-
ληλεγγύης και ανατροπής),
ενώ ακολούθησε συναυλία
με τους: ΜΩΡΑ ΣΤΗ ΦΩΤΙΑ,
ΧΑΤΖΗΦΡΑΓΕΤΑ, ΒEYOND
PERSEPSION, HALF
GRAMME OF SOMA.

8 ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ 2012 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Το φεστιβάλ των Αναιρέσεων στη Θεσσαλονίκη μεταφέρεται
φέτος στο χώρο του Λιμανιού (Αποθήκη 7) και φιλοδοξεί, αξι-
οποιώντας την εμπειρία της χρονιάς που πέρασε, να ψηλαφίσει
απαντήσεις στα δύσκολα ερωτήματα της περιόδου. Πιάνοντας
το νήμα από τον καθοριστικό ρόλο της νεολαίας στις πλατείες
της αγανάκτησης, περνώντας στην έξαρση του φοιτητικού κινή-
ματος και τους ηρωικούς αγώνες των πανεργατικών απεργιών,
η νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση επιχειρεί να ξετυλί-
ξει το κουβάρι του άλλου δρόμου, χωρίς χρέος, μνημόνια, ευρώ
και Ε.Ε. και να συμβάλει δημιουργικά στην κουβέντα για την
αριστερά που απαιτούν η εποχή, οι συνθήκες και οι σύγχρονες
δυνατότητες, μέσα από πολιτικές εκδηλώσεις, θεματικά περί-
πτερα αλλά και συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις.
ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ 2012 ΧΑΝΙΑ
Για 4η συνεχόμενη χρονιά πραγματοποιούνται οι Αναιρέσεις και
στην πόλη των Χανίων, το διήμερο 9,10 Ιουνίου στην Γαλλική
σχολή στη Χαλέπα. Ο πρωτοφανής κοινωνικός μεσαίωνας από
την μια και η εξέλιξη των κοινωνικών αγώνων από την άλλη
στιγματίζουν την περίοδο που ζούμε και θέτουν νέες αναβαθμι-
σμένες ευθύνες για την Αριστερά.
Η τελευταία βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμα σταυροδρόμια και
το φεστιβάλ των Αναιρέσεων θα προσπαθήσει να απαντήσει στα
ερώτημα της νέας εποχής. Το ζήτημα της αντικαπιταλιστικής
απάντησης και του άλλου δρόμου μακριά από την διαχείριση εί-
ναι πάντα επίκαιρο, ενώ από την άλλη η ανάδειξη του φασισμού
Την δεύτερη μέρα Σάββατο 26
Μάιου έλαβε χώρα εκδήλωση
– συζήτηση με θέμα:
«ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ υλισμός και διαλεκτική της φύ-
σης στις επιστήμες»… με τους Αλέκο Αναγνωστάκη (φυσικός,
μέλος Π.Ε ΝΑΡ) και Ευτύχη Μπιτσάκη (ομότιμος καθηγητής του
πανεπιστημίου Ιωαννίνων, συγγραφέας) ενώ το συναυλιακό
πρόγραμμα περιλάμβανε τους: BAILDISA, BURGER PROJECT,
ΠΑΡΡΗΣΙΑ. Ακολούθησε ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΛΑΪΚΟ ΓΛΕΝΤΙ με το
μουσικό σχήμα του ΠΑΥΛΟΥ ΜΠΕΡΜΠΕΡΙΔΗ.
ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ 2012 ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Μέσα στη φλόγα των έντονων κοινωνικών αγώνων, της απαί-
τησης για ένα ανατρεπτικό σχεδιασμό στο σήμερα και μια απε-
λευθερωτική προοπτική διεξάγονται οι φετινές Αναιρέσεις στις
8-9 Ιουνίου στο Θεατράκι στη Σκάλα.
Εφορμώντας από τα αμείλικτα ερωτήματα των εργαζομένων
και της νεολαίας σήμερα, την ικανοποίηση των αναγκών τους
και στα Γιάννενα προσπαθούμε να αναδείξουμε την αναγκαιότη-
τα μιας άλλης αριστεράς, της αντικαπιταλιστικής και σύγχρονα
κομμουνιστικής, μιας άλλης κοινωνικής πραγματικότητας, χω-
ρίς χρέος, ΕΕ και ευρώ.
Ταυτόχρονα στο επίκεντρο των συζητήσεών θα μπει και η ίδια
η νεολαία, το μέλλον και οι προσδοκίες της, το εργασιακό κά-
τεργο που την πετάν και οι επαναστατικές δυνατότητές της, η
απάντηση του νεολαιίστικου και εργατικού κινήματος τα τελευ-
ταία 2 χρόνια.
Έχουμε πολλά να πούμε, έχουμε πολλά κάνουμε, ο χρόνος
φαίνεται να μην φτάνει αλλά εμείς ξέρουμε ότι θα τα καταφέ-
ρουμε.
 Νέα δεδομένα φέρνει η άνοδος της Χρυσής Αυγής στις εκλογές τις 6 Μάη
για το λαϊκό κίνημα αλλά και την αντιφασιστική πάλη.
Πρέπει να σπάσεις (χρυσά) αυγά
για να κάνεις ομελέτα!
Α
διαμφισβήτητα η κάλπη της 6ης Μάη
έκρυβε πολλές διφορούμενες …εκ-
πλήξεις, μια από αυτές (εξαιρετικά
δυσάρεστη) είναι και το ποσοστό της Χρυσής
Αυγή: Με 440.894 ψήφους, η ναζιστική ορ-
γάνωση κατόρθωσε να αποσπάσει ποσοστό
6,97% και αναδείχθηκε έκτο κόμμα, εκλέ-
γοντας 21 βουλευτές. Παρά το γεγονός ότι
μεγάλος μέρος των ψηφοφόρων της προ-
έρχεται από τα σώματα ασφαλείας, κυρίως
την αστυνομία και το στρατό (σσ. εκλεκτικές
συγγένειες βλέπεις!), ωστόσο δεν μπορεί να
παραγνωριστεί ότι «ψάρεψε» μαζικά ψήφους
από λαϊκά στρώματα και γειτονιές σε όλη την
Ελλάδα. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε με-
ρικά από τα μεγαλύτερα ποσοστά που απέ-
σπασε: Β’ Πειραιώς 9,49%, Αττικής 9,70%,
Αργολίδα 9,9%, Λακωνίας 10,9%, Κορινθίας
11,98%, ενώ σε ελάχιστες μόνο εκλογικές
περιφέρειες έπεσε κάτω από το «φράγμα»
του 3% (Ηράκλειο και Λασίθι).
Βάσει των παραπάνω γίνετε εμφανές ότι η
Χρυσή Αυγή δεν ενισχύθηκε μόνο στις γειτο-
νιές της Αθήνας, (π.χ. Άγιος Παντελεήμονας)
που παρατηρείται συγκέντρωση μεταναστών
και βρίσκει δυστυχώς γόνιμο έδαφος η ρα-
τσιστική της ρητορεία αλλά και η αιματηρή
της δράση, αλλά πανελλαδικά. Χαρακτηρι-
στικό δε είναι ότι οι νοσταλγοί του Χιτλερι-
σμού «επιβραβεύτηκαν» εκλογικά ακόμα και
σε περιοχές που έχουν πληρώσει βαρύ φόρο
αίματος από τις ορδές του Γ’ Ράιχ κατά τη δι-
άρκεια της Κατοχής (βλ. Δίστομο, Καλάβρυτα,
Καισαριανή), αποδεικνύοντας ότι η ιστορική
μνήμη δεν αρκεί από μόνη της για να παρά-
ξει πολιτικά αποτελέσματα. Το εξαιρετικά
ανησυχητικό είναι ότι σημαντικό ποσοστό
νέων τη στήριξαν, συγκεντρώνοντας στην
κατηγορία 18 έως 24 ετών ποσοστό 11% και
στους 25 έως 34 ετών 9,5%. Τέλος αξίζει να
Z Tης Νατάσας Κεφαλληνού
σημειωθεί ότι το ποσοστό τής -κυρίως- αν-
δροκαρατούμενης και ακραίας σεξιστικής /
φαλλοκρατικής αυτής ομάδας έφτασε στους
άνδρες το 9,4%, ενώ αντιθέτως στις γυναίκες
διαμορφώθηκε στο 4,4%.
Η Χρυσή Αυγή λοιπόν βγήκε από τα λαγού-
μια της και από μια παρακρατική συμμορία
με δολοφονική δράση, που από την ίδρυση
της -το 1985- πολλάκις επιστρατεύτηκε από
τους κρατικούς μηχανισμούς για να κάνει τη
«βρόμικη δουλειά» (βλ. δολοφονική επίθεση
σε Δ. Κουσουρή κ.ά.), πλέον αποτελεί τμή-
ματα του πολιτικού σκηνικού, με αυξημένη
μάλιστα εκλογική επιρροή και αυτοτελή
παρέμβαση (που της δίνει μεταξύ άλλων τη
δυνατότητα να αυτονομηθεί από τους μέχρι
πρότινος εντολοδόχους της). Στην άνοδο των
νεοναζί ξεκάθαρη ευθύνη φέρουν το ΠΑΣΟΚ,
η ΝΔ και το ΛΑΟΣ που επιδόθηκαν καθ’ όλη
τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου σε
μια ρατσιστική πλειοδοσία για το ποιος θα
εφαρμόσει τις πιο απάνθρωπες πολιτικές
εναντίον των μεταναστών, δίνοντας χώρο
στους Χρυσαυγίτες να παίξουν ανενόχλητοι
μπάλα στις γειτονιές. Ουσιαστικός στόχος
τους ήταν να στρέψουν την κουβέντα μακριά
από την «καυτή πατάτα» της οικονομίας και
να ανακόψουν την άνοδο της Αριστεράς.
Ωστόσο δεν πρέπει να υποτιμηθεί ότι η συ-
νολική ακροδεξιά μετατόπιση του πολιτικού
σκηνικού δεν είναι στιγμιότυπο μόνο του
προεκλογικού επικοινωνιακού παιχνιδιού,
αλλά και συνειδητή πολιτική επιλογή μακράς
διάρκειας των ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ, που έχουν
εφαρμόσει ήδη τις πιο βάρβαρες αντιμετανα-
στευτικές και κατασταλτικές πολιτικές (π.χ.
αστυνομικά πογκρόμ, επιχειρήσεις σκούπα,
στρατόπεδα συγκέντρωσης, φράχτη στον
Έβρο). Το που θα οδηγήσει η κατρακύλα τους
και αν θα φτάσουν ως το σημείο να συμμα-
αναιρέσεις
χήσουν με το… διάβολο από κοινού με τα πιο
ακραία τμήματα της αστικής τάξης, ας μη θε-
ωρήσουμε ότι είναι ληγμένο…
«Μα τι συνέβη; Γέμισε η χώρα φασίστες; Ο
φασισμός σε περίοδο κρίσης κατόρθωσε να
γίνει μαζικό λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα του
2012;». Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα
πρέπει να δούμε από πού προήλθαν οι ψηφο-
φόροι της ΧΑ και με τι κίνητρα ψήφισαν: Από
τους 400 χιλιάδες και πλέον ψήφους μόνο
ένας στενός πυρήνας –μπάτσοι, στρατιωτι-
κοί, χούλιγκανς, μπράβοι- που αποτελεί τη
συγκεκριμένη συμμορία μαζί με τις στενές
της επιρροές ψήφισε «ιδεολογικά», έχοντας
κατασταλαγμένες ναζιστικές θέσεις. Από
εκεί και πέρα, ένα τμήμα των ψηφοφόρων
της αντλήθηκε από την εξοργισμένη δεξιά
εκλογική δεξαμενή (η οποία έχει και ρατσι-
στικά και συντηρητικά αντανακλαστικά), που
αποστοιχίθηκε και τιμώρησε -τουλάχιστον
συγκυριακά- τη ΝΔ και το ΛΑΟΣ, εξαιτίας της
μνημονιακής τους στάσης. Ενώ η πλειοψηφία
2
των ψηφοφόρων της, το πιθανότερο είναι, ότι
είτε αγνοούσε παντελώς ή δεν έδωσε βάση
στο «πρόγραμμα» της, αποφασίζοντας να
στηρίξει μια «ακραία» επιλογή που «θα τσού-
ξει» γενικά και αόριστα τους «κλέφτες πολι-
τικούς», τους «αλήτες δημοσιογράφους», τα
κόμματα «που είναι όλα τα ίδια».
5
Ακόμη όμως κι αν κάποιος δεν ήξερε πριν
την 6η Μαΐου, πολύ σύντομα έμαθε. Τα στρα-
τιωτικά παραγγέλματα «εγερθούτο!» προς
την κοινωνία, τα μετεκλογικά πογκρόμ ενα-
ντίον μεταναστών (βλ. Καλλιθέα, Πάτρα), οι
εμετικές δηλώσεις Μιχαλολιάκου και άλλον
πρωτοκλασάτων στελεχών δεν αφήνουν κα-
νένα πλέον περιθώριο παρανόησης.
Αρκεί να δει κανείς κάποιες φράσεις για
να καταλάβει: «Ο Χίτλερ λατρεύτηκε από το
γερμανικό λαό και η Γερμανία επί των ημε-
ρών του γνώρισε οικονομική άνθηση» ανέ-
φερε σε συνέντευξη ο έλληνας Φύρερ με
σχεδόν …νοσταλγική διάθεση. «Σπουδαίους
στρατιώτες» χαρακτήρισε τους δικτάτορες
Γ. Παπαδόπουλο και τον Ν. Ντερτιλή και δή-
λωσε ότι «η επανάσταση της 21ης Απριλίου,
έκανε τον κόσμο να περνάει καλύτερα». Ενώ
η επιλεκτική του μνήμη τον οδήγησε να υπο-
στηρίξει ότι στα γεγονότα της εξέγερσης του
Πολυτεχνείου: «Δε πλάκωσε κανένα τανκ τα
παλικάρια, αυτό είναι μεγάλη παραμύθα».
Το πιο βαθύ σκοτάδι ήρθε λοιπόν μαζί με
τη Χρυσή Αυγή. Ωστόσο τα εκλογικά της απο-
επικαιρότητα
τελέσματα δεν παραπέμπουν απευθείας στον
εκφασιμό της ελληνικής κοινωνίας. Η περίο-
δος είναι μεταβατική, η κατάσταση ρευστή και
σε καμία περίπτωση παγιωμένη. Το στοίχημα
παραμένει ανοιχτό για την Αριστερά, το εργα-
τικό κίνημα και κάθε πολιτική και κοινωνική
χειραφετητική συλλογικότητα και άτομο,
ώστε να τσακιστεί με κάθε μέσο ο φασισμός
και η Χρυσή Αυγή.
 Τον πλήρη έλεγχο βασικών τομέων του Ελληνικού Δημοσίου,
παραχώρησε η «υπηρεσιακή» κυβέρνσηση Παπαδήμου
στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου
επικαιρότητα
ΤΑΙΠΕΔ: Θεσμοθετώντας
το ξεπούλημα
της δήμοσιας περιουσίας
Τέκνο του μεσοπρόθεσου προγράμματος
δημοσιονομικής στρατηγικής, το Ταμείο
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου
(ΤΑΙΠΕΔ) αποτελεί κυριολεκτικά τομή αλλά και
«όνειρο» για κάθε οπαδό του νεοφιλελευθερων
ιδεών στην οικονομία τόσο στην Ελλάδα
αλλά και διεθνώς. Με αντίστοιχο ίσως την
ΤΡΟΪΧΑΝΤ, υπεύθυνη για το ξεπόυλημα όλης της
περιουσίας και υποδομής της Αν. Γερμανίας μετά
το 1990, το ΤΑΙΠΕΔ είναι ένα μοναδικό «θεσμικό
προϊόν» που δύσκολα θα συναντήσουμε
αλλού. Διότι δεν υπάρχει προηγούμενο μέσα
σε λιγότερο από ένα χρόνο (απο την 1 Ιουλίου
2011) να συγκροτείται ένας ιδιωτικός οργανισμός
με μοναδικό μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο και
αποκλειστικό στόχο να ξεπουλήσει όλη την
περιουσία του Δημοσίου! Αλλά ας δούμε τα νέα
δεδομένα λίγο πιο αναλυτικά καθώς η ιστορία
της γέννησης του Ταμείου παρουσιάζει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον.
Σ
την Ελλάδα, ήδη από την υπογραφή της πρώτης δανειακής
σύμβασης, στο πεδίο χάραξης πολιτικής παρατηρείται αυτό
που ονομάζουν αρκετοί διανοητές «διάτριση χωρίς καλά
καλά να έχουν εμφανιστεί οι ποροί»*. Δηλαδή υπερκερασμός
των εθνικών ορίων χάραξης πολιτικής προς όφελως διεθνών-
υπερεθνικών δικαιοδοσιών με μακροχρόνιο μάλιστα προσανατο-
λισμό και στόχους.
Αν και η διαδικασία αυτή γινόται σε ένα βαθμό και τα προη-
γούμενα χρόνια (μέσω της ΕΕ), ποτέ δεν είχε λάβει τέτοιες δι-
αστάσεις. Ο ερχομός της Τρόικα σαν όργανο επιβολής ούλτρα-
νεοφιλεύθερων πολιτικών αλλάζει όλα τα δεδομένα καθως και
την ταχύτητα υλοποίησης των μέτρων. Σε αυτή την πορεία το
Κράτος παίζει ιδιαίτερα αναβαθμισμένο ρόλο σαν επιτελικό κέ-
ντρο όλων των διαδικασιών, δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς.
Όπως παρατηρεί και ο Ζίζεκ, όλες αυτές οι νεοφιλέλευθερες πο-
λιτικές θέλουν να έχουν ένα πανίσχυρο εγγυητή της επιτυχίας ή
και της αποτύχιας τους.
Το ΤΑΙΠΕΔ είναι το «θεσμικό αποτέλεσμα» ενός Κράτος στρατη-
γίου των αναδιαρθρώσεων της πολιτικής της ΕΕ, του ΔΝΤ και των
εγχώριων ελίτ υπό ένα καθεστώς πλήρος κοινοβουλευτικού ολο-
κληρωτισμού. Πως αλλιώς θα μπορούσε να ιδρυθεί ένα τέτοιος
οργανισμός. Το Ταμείο δεν είναι ούτε Αναπτυξιακή Εταρεία, ούτε
Επενδυτική Εταιρεία, ούτε φορέας υλοποίησης ενός Στρατηγικού
πλάνου, είναι όλα και τίποτα ταυτόχρονα. Υπό τον πλήρη έλεγχο
των ντόπιων συμφερόντων αλλά και των κομμάτων του Μάυρου
Μετώπου (με όλους να έχουν μια «καρέκλα» στον οργανισμό) στό-
χο έχει όπως αναφέρει και η ιστοσελίδα του να χρησιμοποιήσει την
περιουσία του δημοσίου έτσι ώστε να μπορέσει αυτό να «ξαναβγεί
στις αγορές». Και για αυτό τον μακρόπνοο στόχο είναι έτοιμο να
ξεπουλήσει τα πάντα. Διότι όλα είναι πλέον στην δικαιοδοσία του,
από εκτάσεις του Δημοσίου, κτίρια, οργανισμοί κοινής ωφέλειας,
μετοχες σε οργανισμούς. Το ΤΑΙΠΕΔ έχει σήμερα, μετά και με από-
φαση της «υπηρεσιακής» κυβέρνσης Παπαδήμου στις αρχές του
Μάη, σχεδόν όλες τις δραστηριότητες καθως και μεγάλο κομμάτι
ιδιοκτησιών του Ελληνικού Κράτους (ΠΙΝΑΚΑΣ 1).
Ταύτοχρονα η λειτουργία του Ταμείου στραγγαλίζει κάθε προ-
σπάθεια βελτίωσης της κατάστασης. Τα σχέδια για το πρώην αε-
ροδρόμιο του Ελληνικού, εκτός από την ελπίδα για δημιουργία μη-
τροπολιτικού πάρκου υψηλού πρασίνου στην Αθήνα, τινάζουν στον
άερα κάθε σχέδιο για ολοκληρωμένο σχεδιασμό της πόλης προς
ώφελος της κερδοσκοπίας επι της αστικής γης. Ακόμη τα 20 και
πλεόν δημοσια κτίρια που έχει στην κατοχή του στην Αθήνα και θα
μπορούσαν να αναπλαστούν ώστε να στεγάσουν τις ανάγκες μιας
πόλης που αντιμετωπίζει πλέον ανθρωπιστική κρίση, παραδίδονται
μόνο για «εμπορική χρήση». Τέλος όμως το πιο επικύνδυνο είναι
ότι ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία του ο ελληνικός λαός χάνει
(μέσω προεδρικού διατάγματος) τον έλεγχο όχι απλά στρατηγικών
τομέων της οικονομίας (Λιμάνια, Αεροδρόμια) αλλά και της διαχεί-
ρισης πόρων όπως το Νερό, το Ρεύμα, το Φυσικό Αέριο κ.α.
Πλέον η ανατροπή και διάλυση αυτού του θεσμικού τερατουρ-
γήματος και η επνακρατικοποίηση αλλά και κοινονικοποίηση
όλων των δημόσιων αγαθών πρέπει να είναι ένας από τους βασι-
κούς στόχους του λαϊκού και εργατικού κινήματος στις μάχες του
επόμενου διαστήματος
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Περουσιακά στοιχεία που μεταβιβάζονται
στο ΤΑΙΠΕΔ από τις 9/5/2011
Το 51,03% του μετοχικού κεφαλαίου το ΟΛΠ.
Το 50,96% του μετοχικού κεφαλαίου του ΟΛΘ.
Το 65% της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου.
Το 34,03% της ΕΥΔΑΠ.
Το 34,01% της ΕΥΑΘ.
Το 98,44% του Οργανισμού Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδος.
Το 80,97% της ΕΛΒΟ.
Το 25% του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.
Το 17% της ΔΕΗ.
Το 34,04% του μετοχικού κεφαλαίου του Ταχυδρομικού Ταμιευ-
τηρίου.
Το 92,68% των μετοχών της ΑΤΕ.
Το 100% της «Ελληνικό Α.Ε.».
Το 35,47% της «Ελληνικά Πετρέλαια».
Το 55,19% της ΛΑΡΚΟ.
 Πέρασε μια χρονιά χωρις τον αγαπημένο μας σύντροφο
Τάσο Κοζανιτά

Ένας χρόνος μετά

αναιρέσεις
Του Γιάννη Μπαλάση
Του Γιάννη Μπαλάση

Ένας
Ένας χρόνος
χρόνος πέρασε.
πέρασε. Και
Και μέσα
μέσα σε
σε αυτόν
αυτόν μας
μας έλειψες
έλειψες πολλές
πολλές φορές.
φορές.
Όχι
Όχι μόνο
μόνο στις
στις μεγάλες
μεγάλες μάχες
μάχες που
που ζήσαμε,
ζήσαμε, στις
στις διήμερες
διήμερες απεργίες,
απεργίες, όταν
όταν οο κόσμος
κόσμος με με πυγμή
πυγμή
αρνούνταν
αρνούνταν να να εγκαταλείψει
εγκαταλείψει την
την πλατεία,
πλατεία, αλλά
αλλά και
και στην
στην καθημερινή
καθημερινή πάλη,
πάλη, στις
στις συζητήσεις
συζητήσεις σταστα γραφεία,
γραφεία,
στις εξόδους μετά. Μας λείπεις κάθε φορά που μαζευόμαστε να συζητήσουμε για την ύλη
στις εξόδους μετά. Μας λείπεις κάθε φορά που μαζευόμαστε να συζητήσουμε για την ύλη του περιοδικού, του περιοδικού,
κάθε
κάθε φορά
φορά που
που το
το ετοιμάζουμε
ετοιμάζουμε μέχρι
μέχρι τελευταία
τελευταία στιγμή.
στιγμή. Τις
Τις στιγμές
στιγμές που
που όλα
όλα βγαίνουν
βγαίνουν εκτός
εκτός προγραμματισμού,
προγραμματισμού,
αλλά
αλλά και
και εκείνες
εκείνες που
που παίρνουμε
παίρνουμε τοτο αποτέλεσμα
αποτέλεσμα σταστα χέρια
χέρια και
και το
το εξετάζουμε
εξετάζουμε κριτικά,
κριτικά, μα
μα και
και περήφανα.
περήφανα.
Πέρσι
Πέρσι τέτοιο καιρό ετοιμάζαμε το Φεστιβάλ. Οι τελευταίες μέρες του Μάη έχουν πάντα Αναιρέσεις στο
τέτοιο καιρό ετοιμάζαμε το Φεστιβάλ. Οι τελευταίες μέρες του Μάη έχουν πάντα Αναιρέσεις στο πρόγραμμα.
πρόγραμμα.
Κούραση
Κούραση καικαι δημιουργία.
δημιουργία. Φέτος
Φέτος χαιρόμαστε
χαιρόμαστε διπλά.
διπλά. Λίγες
Λίγες μέρες
μέρες πριν,
πριν, άνοιξε
άνοιξε ηη Πολιτιστική
Πολιτιστική μας
μας Λέσχη.
Λέσχη.
Χρόνια
Χρόνια τοτο ονειρευόμασταν
ονειρευόμασταν καικαι το
το συζητούσαμε,
συζητούσαμε, μήνες
μήνες ψάχναμε
ψάχναμε έναν
έναν χώρο
χώρο νανα στεγάσει
στεγάσει τοτο εγχείρημα.
εγχείρημα.
Με
Με περισσή
περισσή χαρά
χαρά βλέπουμε
βλέπουμε πλέον
πλέον τατα πλάνα
πλάνα μας
μας να
να μπαίνουν
μπαίνουν σεσε μία
μία ρότα.
ρότα.
Με
Με περισσή
περισσή αγάπη
αγάπη δεν
δεν μπορούμε
μπορούμε παρά
παρά να
να σου
σου αφιερώσουμε
αφιερώσουμε αυτήαυτή την
την προσπάθεια.
προσπάθεια.

2
7
Όταν μιαν άνοιξη χαμογελάσει
θα ντυθείς μια καινούργια φορεσιά
και θα ‘ρθεις να σφίξεις τα χέρια μου
παλιέ μου φίλε
Κάποιο τρένο, τη νύχτα, σφυρίζοντας,
ή ένα πλοίο, μακρινό κι απροσδόκητο
επικαιρότητα

θα σε φέρει μαζί με τη νιότη μας

και τα όνειρά μας
Μ. Αναγνωστάκης
 Το «Indignados» φέρνει στο προσκήνιο σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα όπως το μεταναστευτικό,
ο ρατσισμός, οι αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες,
η επίθεση που δέχεται ο κόσμος της εργασίας, οι ελπιδοφόρες εξεγέρσεις
Οι κινητοποιήσεις αυτές «καταχωρήθη-
επικαιρότητα
καν» στη συλλογική μνήμη κάτω από την
ταμπέλα «το κίνημα των αγανακτισμέ-
νων». Η ονομασία αυτή έλκει την καταγω-
γή της από το δοκίμιο «Αγανακτήστε!» που
έγραψε το 2010 ο Γάλλος διανοούμενος
Stephan Hessel και το οποίο αποτελού-
σε ένα κάλεσμα σε ξεσηκωμό. Το ίδιο το
δοκίμιο είναι εν πολλοίς απλοϊκό, κα-
θώς εστιάζει απλά στις ακραίες εκ-
φάνσεις του καπιταλισμού και όχι
στον πυρήνα του προβλήματος, στο
ότι δηλαδή είμαστε αντιμέτωποι
αφενός με μια συστημική κρίση και
αφετέρου με τις συνέπειες της ακο-
λουθούμενης αστικής στρατηγικής
για την υπέρβασή της. Τα ΜΜΕ με
τη σειρά τους, συνέβαλαν ώστε το
περιεχόμενο αυτών των –χρωματι-
σμένων με αντικαπιταλιστικό άρω-
μα– διαδηλώσεων να συρρικνωθεί
και να παρουσιαστεί ως απλή «αγα-
νάκτηση», ενώ στην πραγματικότητα
είχαν εξαιρετικά σύνθετες αιτίες και
προεκτάσεις.
Εμπνευσμένος από το δοκίμιο του
Hessel και κρατώντας στενή επαφή
με τις διαδηλώσεις –κάθε εθνικό-
τητας και μορφής– που άρχισαν να
ξεσπούν μέσα στο 2011, ο Γαλλο-
αλγερινός σκηνοθέτης Tony Gat-
lif επιχείρησε να λειτουργήσει ως
παλμογράφος των κοινωνικών δι-
εργασιών που άρχισαν πρόσφατα να
αναδύονται. Αποτέλεσμα αυτής της
προσπάθειας είναι το έργο «Indigna-
dos», το οποίο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα
στο 62ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου
και άνοιξε την αυλαία του 14ου Διεθνούς
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Το «Indignados» εμπίπτει στο κινηματο-
γραφικό είδος του docudrama, ισορροπεί
δηλαδή ανάμεσα στη μυθοπλασία και στο
ντοκιμαντέρ. Πρωταγωνίστρια είναι μια
νεαρή Αφρικανή μετανάστρια η Μπέτυ, η
οποία εκβράζεται σε μία ελληνική παρα-
λία. Έχει ως όνειρο να φτάσει στην προ-
ηγμένη Ευρώπη για να δουλέψει και να
βοηθήσει τους δικούς της. Ωστόσο, ακο-
λουθεί μια απρόσμενη πορεία, η οποία έχει
αφετηρία το λιμάνι της Πάτρας και τους
καταυλισμούς των παράνομων μετανα-
στών, συνεχίζεται στο τμήμα μεταγωγών
της ελληνικής αστυνομίας, περιλαμβάνει
δουλειές του ποδαριού και μια διαρκή
περιπλάνηση ανάμεσα στην Ελλάδα, τη
Γαλλία και την Ισπανία. Η Μπέτυ έρχεται σε
επαφή με τους αποκλεισμένους και τους
εξεγερμένους διαφόρων εθνικοτήτων.
Γνωρίζει τη σκληρή πλευρά της Ευρώπης
σε κρίση, που προφανώς απέχει από αυτό
που ονειρευόταν, ωστόσο γνωρίζει και την
ελπιδοφόρα πλευρά μιας Ευρώπης που
ξεσηκώνεται και διεκδικεί. Η Μπέτυ λει-
τουργεί περισσότερο ως σύμβολο παρά
ως χαρακτήρας στο πλαίσιο μιας πλοκής.
Όπως μάλιστα δηλώνει ο Gatlif «σαν ένα
φάντασμα αυτή η γυναίκα είναι το σύμβο-
INDIGNADOS
του
Tony Gatlif
Z Του Δημήτρη Κεχρή
Τις μέρες αυτές,
συμπληρώνεται ένας
χρόνος από τις μαζικές και
παρατεταμένες διαδηλώσεις
που έλαβαν χώρα στις πλατείες
της Ελλάδας και αρκετών
ευρωπαϊκών χωρών και οι
οποίες ταρακούνησαν τις
κυρίαρχες ελίτ αφήνοντας
σπουδαία παρακαταθήκη στο
πεδίο των κοινωνικών αγώνων.
λο όλων όσοι έχουν απορριφθεί, εκείνων
που η Ευρώπη δεν θέλει, των ανθρώπων
που ονειρεύτηκαν την Ευρώπη ως μια
χώρα που θα τους προστάτευε, αλλά τελι-
κά έπεσαν έξω».
Το έργο του Gatlif προσπαθεί να συνδέ-
σει το «κίνημα των αγανακτισμένων» με
την προσωπική οδύσσεια μιας μετανάστρι-
ας. Το θέμα του δεν είναι ούτε αποκλειστι-
κά οι κοινωνικές εκρήξεις στην Ευρώπη,
ούτε αποκλειστικά η προσωπική ιστορία
της Μπέτυ αλλά η όσμωση αυτών των δύο
και η προσπάθεια ανάδειξης του νήματος
που τα συνδέει. Το «Indignados» φέρνει
στο προσκήνιο σύγχρονα κοινωνικά ζη-
τήματα όπως το μεταναστευτικό, ο ρατσι-
σμός, οι αποκλεισμένες κοινωνικές ομά-
δες, η επίθεση που δέχεται ο κόσμος της
εργασίας, οι ελπιδοφόρες εξεγέρσεις κα-
θώς και οι τροποποιήσεις που επιφέρουν
όλα τα παραπάνω στις διαπροσωπικές
σχέσεις. Στην προσπάθειά του να κα-
ταπιαστεί με τόσα σύνθετα ζητήματα
σε 90 λεπτά, το «Indignados» υπο-
πίπτει σε κάποια αφηγηματικά κενά
και ορισμένες φορές δεν καταφέρνει
να αναδείξει την οργανική ενότητα
όλων των προαναφερθέντων τόσο
σε δραματουργικό όσο και σε πολι-
τικό επίπεδο.
Καταφέρνει όμως να συνεπάρει το
θεατή, όταν αποτυπώνει «από μέσα»
τον παλμό των κινητοποιήσεων στην
Puerta del Sol και στην πλατεία Συ-
ντάγματος, όταν η Μπέτυ γίνεται ένα
με τους διαδηλωτές, όταν η κάμερα
με αμεσότητα αναδεικνύει το λόγο
των εξεγερμένων. Καταφέρνει να
συγκινήσει με ορισμένες εξαιρετικά
ποιητικές σκηνές. Σε μία από αυτές
εκατοντάδες πορτοκάλια κατρακυ-
λούν με ορμή μέσα από στενούς δρό-
μους και σκαλοπάτια καταλήγοντας
σε ένα λιμάνι, αφενός παραπέμπο-
ντας στους δαιδαλώδεις δρόμους
που οδηγούν στην ελευθερία και
αφετέρου κάνοντας μια υπαινικτική
αναφορά στον Τυνήσιο μανάβη που
αυτοπυρπολήθηκε στις αρχές του
2011 πυροδοτώντας τις αραβικές εξεγέρ-
σεις. Σε μία άλλη σκηνή η Μπέτυ εγκλωβί-
ζεται σε ένα πολυτελές συγκρότημα πολυ-
κατοικιών (στο οποίο είχε βρει προσωρινά
καταφύγιο), όταν κλείνουν οι σιδερένιες
πόρτες του. Το συγκρότημα θα μπορού-
σε να είναι το κατεξοχήν έμβλημα της
ευμάρειας. Ωστόσο, η ασφυκτική δόμησή
του και το γεγονός ότι στην ταινία δείχνει
εγκαταλελειμμένο, το κάνουν να λειτουρ-
γεί ως φυλακή. Στο αίθριο του κτηρίου μια
γυναίκα χορεύει φλαμένγκο κάτω από μια
«βροχή» προκηρύξεων εν είδει καλέσμα-
τος σε αφύπνιση.
Στα θετικά της ταινίας συγκαταλέγονται
η εξαιρετική μουσική επένδυση (Valentin
Dahmani, Delphine Mantoulet) που κα-
ταφέρνει την αρμονική συνύπαρξη ενός
σμυρνέικου αμανέ με φυσικούς ήχους ή
τύμπανα διαδηλωτών. Αξιοπρόσεκτος ο
έντονος ρυθμός της ταινίας στον οποίο
συμβάλλει η κινητή HD κάμερα και το γε-
μάτο ζωντάνια μοντάζ.
Το στοιχείο που θα κρατούσαμε κλεί-
νοντας είναι πως το «Indignados» αξίζει
σίγουρα την προσοχή μας και μόνο για το
γεγονός ότι καταπιάνεται με φλέγοντα
ζητήματα των καιρών μας, στο τώρα και
ενώ αυτά είναι ανοιχτά και κυρίως, επειδή
το κάνει υιοθετώντας τη σκοπιά των «από
κάτω» και όχι κρατώντας μια ουδέτερη,
αποστασιοποιημένη οπτική.

Η Μεταμόρφωση
Γ
ια δεύτερη φορά, η νέα και εξαιρετικά ταλαντούχα ομάδα Ση-
μείο Μηδέν, που πρόσφατα βραβεύτηκε  με τον Έπαινο Νέων
Δημιουργών από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών
–για την παράσταση οι Δίκαιοι του Καμύ- καταπιάνεται με το καφ-
κικό σύμπαν (αφού πρώτα είχε «ανεβάσει» τη Σωφρονιστική Αποι-
κία). Επιλέγει έτσι να παρουσιάσει τη θεατρική εκδοχή της Μετα-
μόρφωσης, ενός από τα πιο γνωστά διηγήματα του Φραντς Κάφκα.
Και μπορεί ο Τσέχος συγγραφέας, δημιουργός των εμβληματικών
μυθιστορημάτων Η Δίκη,  Ο Πύργος και  Αμερική, να έγραψε τη
Μεταμόρφωση το 1912, ωστόσο η επικαιρότητα του μηνύματος
της είναι εντυπωσιακή. Εκατό χρόνια μετά, η θεατροποιημένη
μορφή του εν λόγω διηγήματος έρχεται να αναδείξει ότι  «οι σύγ-
χρονοι πλέον, μηχανισμοί από-ανθρωποποίησης, εξακολουθούν
να παγιδεύουν τους ανθρώπους στα αναρίθμητα γρανάζια μιας
καλοκουρδισμένης μηχανής οδύνης», όπως λέει ο σκηνοθέτης
Σάββας Στρούμπος.
Η ιστορία της Μεταμόρφωσης είναι απλή όσο και ασύλληπτη. Ο
εμπορικός αντιπρόσωπος Γκρέγκορ Σάμσα ζει σε ένα ασφυκτικό
οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον γεμάτο ενοχές και φό-
βους. Μετά από μια ανήσυχη νύχτα, βρίσκει τον εαυτό του μετα-
μορφωμένο σ’ ένα τεράστιο, απεχθές ζωύφιο. Με αυτήν τη βάση
και μέσα από τα μάτια του ήρωα-εντόμου, ο Κάφκα στήνει μια
καθαρά ρεαλιστική ιστορία, ένα απολύτως πιστευτό ψυχολογικό
πείραμα, που υπογραμμίζεται από πλήθος οδυνηρά εύστοχων λε-
πτομερειών στην περιγραφή προσώπων και πραγμάτων. Ο συγ-
γραφέας όχι μόνο ξετυλίγει αριστοτεχνικά τις αγωνίες, τις ενοχές
και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά φτάνει και να
μεταφράσει αυτήν την άχαρη και ανούσια ύπαρξη σε ύλη, σε σω-
ματική υπόσταση.
Η ομάδα δεν επικεντρώνει στην αναπαραστατική αντιμετώπιση
της ιδέας της μεταμόρφωσης του Γκρέγκορ σε ζωύφιο. Περισσό-
τερο την ενδιέφερε η υπαρξιακή διάσταση της μεταμόρφωσης, οι
αιτίες που οδηγούν σε αυτή την κατάσταση. Δεν είδε τον Γκρέγκορ
ως ενός άτομο που ξαφνικά αποκτά μια αποκλίνουσα συμπεριφο-
ρά σε ένα κατά τα άλλα «υγιές» οικογενειακό και κοινωνικό περι-
βάλλον. Είδαν περισσότερο τον θρυμματισμένο κόσμο της εποχής
μας, τα συντρίμμια των αστικών κοινωνιών που μέρα με τη μέρα
αυξάνονται, τις κατακερματισμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μέσα
από αυτό το τοπίο της καταστροφής του αστικού φαντασιακού ανα-
δύθηκε η οικογένεια Σάμσα, ως προϊόν της εποχής της.  Η παράσταση «Η Μεταμόρφωση»  θα παίζεται από τις 26 Απρι-
Στην παράσταση γίνεται μια ιδιαίτερα πετυχημένη προσπάθεια
να σκιαγραφηθεί η έννοια του «μη παραγωγικού» στις κοινωνίες
της εκμετάλλευσης. Η αυταξία της εργασίας και η «ηθική του με-
ροκαματιάρη» απεκδύονται των κυρίαρχων ιδεολογημάτων τους
και παρουσιάζονται περισσότερο ως καταναγκαστικοί μηχανισμοί
Η ομάδα Σημείο Μηδέν θα παρουσιάσει κάποια
από τις τελευταίες της δουλειές και στη Λέσχη
των Αναιρέσεων (Ιπποκράτους & Λασκάρεως)
στο πρώτο δεκαήμερο του Ιούνη.
αναιρέσεις
Θέατρο
του Φ. Κάφκα
Z Της Νατασα Κεφαλληνού
Στην παράσταση, η έννοια της εργασίας ως αυταξία
και η «ηθική του μεροκαματιάρη» εμφανίζονται ως
καταναγκαστικοί μηχανισμοί πειθάρχησης μέσα
στις κοινωνίες του κέρδους και της καταπίεσης
2
πειθάρχησης μέσα στις κοινωνίες του κέρδους και της καταπίεσης,
εκεί που η εργασία μετατρέπεται σε δουλεία και όχι σε ελεύθερη
επιλογή και δημιουργία. Βασικός μηχανισμός εμπέδωσης αυτών
των «αξιών» είναι η οικογένεια και η κοινωνία που αποτελούν
εν τέλει για τον ήρωα μια οδυνηρή μηχανή μεταμόρφωσης. Φυ-
σικά, σε ένα τέτοιο τοπίο τα υπόλοιπα πρόσωπα της οικογένειας
δεν παρουσιάζονται ως «κανονικά», αλλά ως γρανάζια αυτής της
9
μηχανής οδύνης.
Τα πρόσωπα της Μεταμόρφωσης δρουν και αντιδρούν σα να εί-
ναι μπλεγμένα μεταξύ τους με χιλιάδες νήματα, σε έναν παράλογο
λαβύρινθο θρυμματισμένων ειδώλων. Οι βασανιστικά παγιωμέ-
νες και επαναλαμβανόμενες κοινωνικές συμπεριφορές που έρχο-
νται σε σύγκρουση με τις ανθρώπινες επιθυμίες αναπαριστούνται
και επί σκηνής, με ευρηματικό τρόπο, αποκαλύπτοντας τη σύγχρο-
νη αλλοτρίωση της ανθρώπινης συνείδησης. Οι εξαιρετικές ερμη-
νείες, η πρωτότυπη σκηνοθετική ματιά και η διασκευή του διηγή-
ματος μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς και την έρευνά της ομάδας
δίνουν ένα ιδιαίτερο αποτέλεσμα, που σε κρατά σε εγρήγορση και
τα 80 λεπτά της παράστασης, ενώ είναι οδηγός για συζήτηση, σκέ-
ψη και προβληματισμό και μετά το πέσιμο της αυλαίας.
Το εγχείρημα της θεατρικής ομάδας «Σημείο Μηδέν» είναι αξι-
οσημείωτο, καθώς συναποφασίζεται η επιλογή των έργων, ορί-
ζεται ίση αμοιβή για κάθε μέλος και προβάλλεται μέσα από τις
παραστάσεις της ένα ξεκάθαρο πολιτικό και κοινωνικό πρόσημο
για την τέχνη. Αποδεικνύει δε περίτρανα, πως μέσα στη δίνη του
Μνημονίου η νέα γενιά καλλιτεχνών, οι 30άρηδες, μπορεί να πα-
ραμένει όρθια και δημιουργική. 
λίου ως 27 Μαΐου 2012, κάθε  Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και
Κυριακή στο black box του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, Πει-
ραιώς 206, Ταύρος. Ώρα έναρξης 9:30 μ.μ.  Σκηνοθεσία: Σάββας
Στρούμπος. Μετάφραση: Δανάη Σπηλιώτη, Σάββας Στρούμπος.
Σκηνικά: Γιώργος Κολιός. Κοστούμια: Γιώργος Κολιός, Rebekka
Gutsfeld. Μουσική: Λεωνίδας Μαριδάκης. Φωτισμοί: Κώστας
Μπεθάνης. Παίζουν: Μαρία Αθηναίου, Ελεάνα Γεωργούλη, Θοδω-
θέατρο
ρής Σκυφτούλης, Σάββας Στρούμπος, Μιλτιάδης Φιορέντζης. Τιμή
εισιτηρίου 15 ευρώ και μειωμένο 10 ευρώ. Οι αναγνώστες του
Πριν με την επίδειξη του εκπτωτικού κουπονιού που θα βρουν στην
εφημερίδα μπορούν να εξασφαλίσουν το μειωμένο εισιτήριο.
 Ιδεολογική εμμονή της μετασοβιετικής εποχής οι αποκρατικοποιήσεις,
στο όνομα του ανταγωνισμού, του χρέους και του αγίου κέρδους

Catastroika
θέατρο

Η μαύρη βίβλος
των ιδιωτικοποιήσεων
Z Του Γιώργου Λαουτάρη

Τ
ι κοινό έχει η Σοβιετική Ένωση της κατάρρευσης, οι πρώ-
τες μέρες της ενωμένης Γερμανίας, το Παρίσι του δημάρ-
χου Ζακ Σιράκ και η Ελλάδα του Μνημονίου; Το πάθος των
ιδιωτικοποιήσεων. Ιδεολογική εμμονή ή συμφεροντολογική επι-
ταγή, το φετίχ του ιδιωτικού τομέα που κατανικά τον ανεπαρκή
δημόσιο, στο όνομα του ανταγωνισμού, του χρέους και του αγίου
κέρδους είναι το κληροδότημα της μετασοβιετικής εποχής. Την
απομυθοποίηση αυτού του πάθους ορισμένων ανέλαβε με όλη
την αναγκαία αναιρετική ματιά η ομάδα του Debtocracy, δηλαδή
η Κατερίνα Κιτίδη, ο Άρης Χατζηστεφάνου και ο Λεωνίδας Βατι-
κιώτης, με το νέο τους ντοκιμαντέρ, Catastroika, που κυκλοφορεί
στο ίντερνετ (www.catastroika.gr) και προβάλλεται δημόσια χω-
ρίς δικαιώματα χρήσης και αναμετάδοσης.

Από το Ανώτατο Σοβιέτ στο Τσάμπιονς Λιγκ

Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος όσων διακυβεύονται σή-
μερα στην Ελλάδα της πλήρους εκποίησης, οφείλει να δει όλο
το ψηφιδωτό του νεοφιλελευθερισμού. Μπορεί να ξενίζει που τα
πρώτα πλάνα της Catastroika εστιάζουν στις παγωμένες εκτάσεις
της Ρωσίας, όμως εκεί εδράζεται το πρώτο μεγα-πείραμα ιδιω-
τικοποιήσεων: «Με 1 ή 2 εκατομμύρια δολάρια αγόραζες επιχει-
ρήσεις που μόνο ο σκελετός τους άξιζε εκατοντάδες εκατομμύρια
ή ακόμη και δισ. δολάρια», λέει στο φακό του ντοκιμαντέρ ο Αλ.
Μπουγκάλιν, Ρώσος οικονομολόγος και ακαδημαϊκός, ρίχνοντας
φως στον τρόπο με τον οποίο έγιναν οι αμύθητες περιουσίες αν-
θρώπων όπως ο Αμπράμοβιτς, που πριν λίγες ημέρες πανηγύρι-
ζε την κατάκτηση του Τσάμπιονς Λιγκ με την αγγλική ομάδα που
κατέχει. «Ήταν ο πλήρης αποδεκατισμός ενός έθνους», συνοψίζει
την πικρή ιστορία της διάλυσης του σοβιετικού κράτους η Ναόμι
Κλάιν.
Η επίσκεψη στη Μόσχα όμως έχει ένα άλλο βασικό συμπέ-
ρασμα: Το νεοφιλελεύθερο πείραμα της απορρύθμισης και των
ιδιωτικοποιήσεων είναι ξένο προς τη δημοκρατία. Οι σαρωτικές
ιδιωτικοποιήσεις του 1994 στη Ρωσία δεν θα ήταν δυνατές χωρίς
να έχει προηγηθεί το πραξικόπημα του Μπορίς Γέλτσιν ένα χρόνο
νωρίτερα, είναι το συμπέρασμα ενός Ρώσου ειδικού. Άλλωστε,
«τα πρώτα πειράματα του νεοφιλελευθερισμού δεν είχαν καμία
σχέση με τη δημοκρατία», όπως καταθέτει η Ναόμι Κλάιν, σημει-
ώνοντας ότι το μόνο έδαφος που βρήκε η σχολή του Σικάγο για να
εφαρμόσει τα δόγματά της ήταν η Χιλή του Αουγκούστο Πινοτσέτ
και η Τουρκία του στρατηγού Κενάν Εβρέν.
Ποιους πλάκωσε το τείχος του Βερολίνου;
Από τις στρατιωτικές χούντες του ‘80 στην Ελλάδα του Παπα-
δήμου δεν είναι τόσος δρόμος όσος εξαρχής φαίνεται. Μεσολαβεί
η Αγγλία της Μάργκαρετ Θάτσερ που έφερε στη δυτική Ευρώπη
τη «μόδα» των αποκρατικοποιήσεων. Το «εισιτήριο» που πλήρω-
σαν οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι για την είσοδό τους στην εποχή
της απορρύθμισης ήταν φυσικά η διάλυση των συνδικάτων και
της εργατικής νομοθεσίας, όπως αρχετυπικά αποτυπώθηκε στο
τσάκισμα των Άγγλων ανθρακωρύχων και του αγώνα τους. Ο Κεν
Λόουτς, ο δημιουργός της εργατικής ταινίας «Ο Πολ, ο Μικ και οι
άλλοι» (Navigators) του 2001 εξηγεί στην κάμερα το δράμα του
ιδιωτικού σιδηρόδρομου.
Επόμενος σταθμός στο ιδιωτικοποιημένο τρένο του νεοφιλε-
λευθερισμού και στον αποκαλυπτικό φακό του Catastroika, η
πρώην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας. Το «καταστροφι-
κό πείραμα», ένα «ιστορικά τραγικό γεγονός», η επιδρομή δηλα-
δή της Τρόιχαντ, της εταιρείας που ανέλαβε να ξεπουλήσει ό,τι
κρατικό υπήρχε στο ανατολικό γερμανικό κράτος, αποδεικνύεται
ότι δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα μεγάλο πλιάτσικο. Το Ταμείο
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου δεν είναι παρά
η ελληνική Τρόιχαντ, υποστηρίζει βάσιμα το Catastroika. Με τις
απαραίτητες δόσεις απολυταρχίας, στο πρόσωπο του τραπεζίτη -
πρωθυπουργού Παπαδήμου.
Zoom out στα ελατήρια του κέρδους
Ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ συνήθως κρίνεται από την τεχνι-
κή του αρτιότητα. Στο πεδίο αυτό, η ομάδα του Catastroika δίνει
επιτυχώς εξετάσεις, έχοντας πρωτότυπη μουσική, άποψη στο κα-
δράρισμα και την αντικομφορμιστική ευγένεια να μην εμφανίζο-
νται στα πλάνα τα πρόσωπα των συντελεστών. Ωστόσο, το πραγ-
ματικά αξιέπαινο είναι ότι ο λόγος δίνεται στους ανθρώπους του
μόχθου: Στον πρόεδρο των εργαζομένων της εταιρείας ύδρευ-
σης της Θεσσαλονίκης, στον εργάτη των ορυχείων της ΔΕΗ. Οι
μαρτυρίες αυτές, που αποκαλύπτουν πόσους θανάτους το χρόνο
κοστίζει η πολιτική ανάθεσης εργασιών της ΔΕΗ σε εργολάβους,
που κατονομάζουν τις διασυνδέσεις μεταξύ της ιδιωτικοποίησης
του νερού και του ΔΝΤ, είναι το ακατέργαστο διαμάντι του ντο-
κιμαντέρ που δίνει και όλη την αξία, πέρα από την πολιτική και
επιστημονική τεκμηρίωση.
Δεν είναι τυχαίο από αυτή την άποψη ότι προεκλογικές συγκε-
ντρώσεις σε ένα ευρύ φάσμα της Αριστεράς φιλοξένησαν ως επι-
χείρημα το Catastroika.
Το πωλητήριο στη δημόσια περιουσία δεν είναι μια ελληνική
εξαίρεση, ακριβώς όπως δεν είναι και το δημόσιο χρέος. Η οξύ-
νοια να ανοίγεις το πλάνο, να αναγνωρίζεις τα πολιτικά ελατήρια
και τα προηγούμενα ιστορικά παραδείγματα, αυτή είναι η ουσία
της δημοσιογραφίας που υπηρετεί με υποδειγματικό τρόπο η
ομάδα του Catastroika.
 Θράσος, γέλιο και τσαγανό τα χαρακτηριστικά της ηρωίδας,
ήρθε η ώρα να γίνουν χαρακτηριστικά του καθενός μας
στη καθημερινή μας ζωή.

αναιρέσεις
Τ
α κόμικς, ή αλλιώς η 9η Τέχνη, όπως
έχουν καθιερωθεί να λέγονται στις
μέρες μας, είναι μία πολυδιάστατη
μορφή τέχνης. Έχουν μεγαλώσει γενιές
και γενιές μέσα από τις σελίδες τους,
συντροφεύοντας μικρούς και μεγάλους
αναγνώστες με τους διασκεδαστικούς χα-
ρακτήρες και τις περιπέτειές τους. Βέβαια
τη σήμερον ημέρα που το διαδίκτυο είναι η
μεγαλύτερη πηγή πληροφόρησης, πολλοί
από τους συγγραφείς επιλέγουν το ίντερ-
νετ για να ανεβάζουν τις δημιουργίες τους

Link: http://bigmouthmarianna.blogspot.com/
και να περνούν μηνύματα στο ευρύ κοινό.
Ο Νάσσος Βασιλακάκης, δημιουργός του

3
κόμικ «Μαριάννα η Βρωμόστομη» επέ-
λεξε αυτόν τον τρόπο για να περάσει τις
σκέψεις του με καυστικότητα, χιούμορ και
γέλιο για την επικαιρότητα και όχι μόνο.
Το κόμικ πραγματεύεται την καθημερι-
νότητα μίας σερβιτόρας που είναι συνε-

1
χώς εκνευρισμένη- και με το δίκιο της δη-
λαδή- αφού εκεί που δουλεύει συχνάζουν
πελάτες «υψηλής» κοινωνίας όπως πο-
λιτικοί, μεγαλοδημοσιογράφοι και άλλα
λουλούδια. Κάθε της ημέρα στη δουλειά
και μία περιπέτεια.
Βλέπει γύρω της το παράλογο και προ-
σπαθεί να επιβιώσει και να παραμείνει στη
λογική, όπως και κάθε άνθρωπος σήμε-
ρα... Με περίσσιο θάρρος, τσαγανό αλλά
και θράσος μπροστά σε όλους αυτούς τα
λέει έξω από τα δόντια και γελάει με τα
ψέματά τους, δίνοντας τους απαντήσεις
Αθυρόστομη Μαριάννα
που ο καθένας θα ήθελε να ξεστομίσει.
Από επεισόδιο σε επεισόδιο περνά από
μπροστά μας όλος αυτός ο κόσμος μέσα
στον οποίο μεγαλώσαμε: η αγορά, η τηλε-
VS Υψηλή Κοινωνία
όραση, η κατανάλωση, τα στερεότυπα, οι Z Της Μαρίας Κακογιάννου
αυτοματισμοί, οι ανάγκες, οι ανασφάλειες,
η δουλειά και η καθημερινότητα τους αλλά
και η δύναμη, η αυτοπεποίθηση, η μάχη, η τώρα ανήκει στη γενιά των 340 ευρώ, που Οι ερωτευμένοι έχουν αξία χρήσης;
ομορφιά, οι απαιτήσεις και οι απαντήσεις είναι γυναίκα γι αυτό και πρέπει να είναι Ποια είναι η γενιά των 700 ευρώ και τι
οι δικές μας… μαζί βέβαια με γέλιο,  έτσι χαριτωμένη αλλά δεν αρνείται να το κά- παθαίνει όποιος τα βάζει μαζί της;
για να ανησυχούν. νει, που δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει Η ανθρώπινη οργή αποτελεί Ιερό δικαί-
Η αλήθεια είναι ότι όσοι έχουν δουλέψει τους άλλους να πατήσουν πάνω της και ωμα;
σερβιτόροι και ιδιαίτερα σερβιτόρες θα που δεν κάνει τη χάρη στο αφεντικό της Πώς σχολιάζουν οι άγνωστοι τις φω-
την αισθανθούν αλλά και οι υπόλοιποι θα να  φοβάται. τογραφίες που ανεβάζουμε στο facebook;
ταυτιστούν μαζί της, μέσα από τα υπέροχα Τα ερωτήματα που θέτει ο ίδιος ο συγ- και άλλα πολλά θα βρουν την απάντηση
σκίτσα και τα λόγια της αφού είναι αυτή η γραφέας: που τους αξίζει από τη Μαριάννα τη Βρω-
τύπος

κοπέλα που σου θυμίζει λίγο- πολύ τον Αν η δουλειά είναι εκβιασμός, ο εκβια- μόστομη…
εαυτό σου. Είναι αυτή που δουλεύει χω- σμός τι είναι; Το κόμικ ανεβαίνει στο διαδίκτυο κάθε
ρίς να ξέρει τι θα φέρει η επόμενη μέρα, Τι κοινό έχουν οι νυχτερίδες με τους Δευτέρα με καινούριο επεισόδιο στο blog
αυτή που ανήκε στη γενιά των 700 και φρονιμίτες; BigMouthMarianna.