Professional Documents
Culture Documents
SINIF
MATEMATİK - 1. ÜNİTE: ÇARPANLAR VE KATLAR SADIK UYGUN YAYINLARI K AV R A M H A R İTA L A R I
Pozitif bir tam sayının en küçük pozitif çarpanı 1, 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan
en büyük pozitif çarpanı kendisidir. sayılara asal sayılar denir. 2, 3, 5, 7 …...... asal
EBOB’ları 1 olan sayılara aralarında asal sayılar denir. sayılardır.
Tüm pozitif tam sayılar iki doğal sayının çarpımı şeklinde ya-
zılabilir. Bu sayıların her birine o tam sayının çarpanları veya
ÇARPANLAR
ve
KATLAR
EKOK
EBOB
İki sayının ortak katları içerisindeki en küçük
İki sayının ortak bölenleri içerisindeki en bü- olanına bu iki sayının EKOK’u denir.
yük olanına bu iki sayının EBOB’u denir. Pozitif Tam Sayıların Asal Çarpanlarını Bulma
3 3 1
! 36 = 2·2·3·3 24 = 2·2·2·3 !
1 tüm sayılar ile aralarında asaldır. Ardışık iki sayı her zaman aralarında asaldır.
www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN MATEMATİK 8. SINIF KAVRAM HARİTALARI
8. SADIK UYGUN YAYINLARI
SINIF
MATEMATİK - 1. ÜNİTE: ÜSLÜ İFADELER
Bilimsel Gösterim
a bir gerçek sayı 1≤ |a| < 10 ve n bir tam sayı olmak üzere a x10n biçimindeki gösterime bilimsel gösterim denir.
! 1’in tüm kuvvetleri 1’dir. Sıfır hariç tüm sayıların sıfırıncı kuvveti 1’dir.
!
Bir sayının kendisi ile kaç kez çapılacağını gösteren sayılara üslü ifade denir.
Üssün Üssü Negatif Üs
Üslü bir sayının üssü alınırken üsler çarpılır. Sayının negatif kuvveti alınırken sayının çarp-
ma işlemine göre tersi alınıp üs pozitif yapılır.
^ 32 h = 34
2
ÜSLÜ
1 +6 1 −3
Tabanın işaretine dikkat edelim. İFADELER 8 −6 = c
8
m c
3
m = 33
^ − 23 h = 26 ^ − 22 h = − 26
2 3
!
! Tüm sayıların 1. kuvveti kendisine eşittir. Üslü İfadelerle Çarpma İşlemi
Üslü İfadelerle Bölme İşlemi Negatif sayıların çift kuvvetleri pozitif,
tek kuvvetleri negatiftir.
Üsler Eşit İse Tabanlar Eşit İse Üsler Eşit İse Tabanlar Eşit İse
Üsleri aynı olan üslü ifadeler Tabanları aynı olan üslü ifade- Üsleri aynı olan üslü ifadeler Üsleri aynı olan üslü ifadeler
çarpılırken tabanlar çarpılır. ler çarpılırken üsler toplanır. bölünürken tabanlar bölünür. bölünürken bölünen sayının
üssünden bölen sayının üssü
3 7 ·5 7 = 15 7 2 3 ·2 8 = 2 11 20 4 ' 4 4 = 5 4
çıkarılır.
85 ' 83 = 82
10 −5 10 −4 10 −3 10 −2 10 −1 10 0 10 1 10 2 10 3 10 4 10 5
^ 0, 00001 h ^ 0, 0001 h ^ 0, 001 h ^ 0, 01 h ^ 0, 1 h ^1h ^ 10 h ^ 100 h ^ 1000 h ^ 10000 h ^ 100000 h
Üs virgülden sonraki basamak sayısını gösterir. Üs 1’in sağındaki sıfır sayısını gösterir.
6 < 46 < 7
Verilen sayının hangi sayının karesi olduğu-
nu bulma işlemine karekök alma denir. _ i
16 = 4 (16 sayısı 4’ün karesidir.)
İrrasyonel sayılar
a Gerçek sayılar
Devirli ondalık gösterimleri şeklinde yazma
b Rasyonel sayılar
abcd − abc
ab, cd =
90
8 102
0, 8 = 1, 13 =
9 90
KAREKÖKLÜ İFADELER İrrasyonel sayılar
a
✓ şeklinde yazılamazlar.
b
✓ Karekök dışına çıkamazlar.
✓ Virgülden sonraki basamaklar düzensiz
devreder.
5 ; r ; 0, 03544312...
Kareköklü ifadelerle çarpma işlemi yapılırken
katsayılar kendi aralarında, kareköklü sayılar
kendi aralarında çarpılır.
8 5 . 4 3 = 32 15
Kareköklü ifadelerle bölme işlemi yapılırken
katsayılar kendi aralarında, kareköklü sayılar Kareköklü ifadelerle toplama veya çıkarma
kendi aralarında bölünür. işlemi yapabilmek için kök içindeki sayılar
12 6 ' 6 3 = 2 2 aynı olmalıdır.
4 3 +5 3 =9 3
TAM KARE SAYILAR
Karekökü pozitif tam sayı olan sayılara
tam kare veya karesel sayılar denir.
1, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81, 100,…
tam kare sayılardır.
! 0 tam kare sayı değildir.
Tablo : Karaman ve Samsun'un 1 Haftalık Sıcaklık Değerleri Tablo : Yayınevlerinin Sattıkları Kitap Sayıları
Günler Branşlar
Pzt. Salı Çar. Per. Cuma Cmt. Pz. Yayınevleri
Matematik Türkçe Fen Sosyal
İller
Karaman 10 °C 13 °C 16 °C 18 °C 17 °C 18 °C 15 °C A 10000 12000 13000 8000
Günler
Branşlar
Pzt.
Salı
Çar.
Per.
Cuma
Cmt.
Pz.
Matematik
Türkçe
Fen
Sosyal
SÜTUN GRAFİĞİNİ DAİRE GRAFİĞİNE DÖNÜŞTÜRME
Grafik : Tarladaki Sebzelerin Kapladığı Alanlar Toplam Alan = 7000 + 6000 + 2000 + 3000 = 18000 m2 Grafik : Tarladaki Sebzelerin Kapladğı Alanlar
Alan (x100 m2) Domates Salatalık
30 140° 120°
20 Biber Patlıcan
Domates Salatalık
18000 m2 2000 m2 18000 m2 3000 m2
Sebzeler 360° z 360° t
Domates
Salatalık
Biber
Patlıcan
360·2000 360·3000
z= = 40° t= = 60°
18000 18000
Bir olayın olma veya olmama durumunu Deney sonucunda meydana gelebilecek
bulmak için yapılan iş veya gözlem sürecidir. tüm ihtimallerdir.
Olasılık
İstenilen olayın gerçekleşme durumunun
matematiksel değeridir.
Olay
Çıktı
Deney sonucunda olması istenilen durumdur.
Bir deneyde elde edilebilecek sonuçların her OLASILIK
birine çıktı denir. KAVRAMLARI
BASİT OLAYLARIN
İmkânsız Olay
Kesin Olay OLMA OLASILIĞI
Olma olasılığı 0 (%0) olan olaydır.
Olma olasılığı 1 (%100) olan olaydır.
İmkansız Olay
Olasılık
Paranın tura veya yazı gelmesi. Bir olayın olma olasılığı 0 ile 1 arasındadır.
Fillerin uçma olasılığı
0 ≤ O(A) ≤ 1
(İMKÂNSIZ OLAY) (KESİN OLAY)
6 1
a+b
CEBİRSEL İFADELER
VE ÖZDEŞLİKLER b ab-b2 b2
a
a2 = (a - b)2 + 2ab - 2b2 + b2
a2 = (a - b)2 + 2ab - b2
(a - b)2 = a2 - 2ab + b2
İki Kare Farkı
Terim: Her toplama veya çıkarma işlemi ile ayrılmış olan parçaya terim denir.
a
a-b b
a+b
a Değişken: Cebirsel ifadedeki a, b, c, x, y, z gibi harflere değişken denir.
!
a 2x, 3x, 6a
a-b x, y ve a değişkendir.
!
y
!
Doğrusal denklemlerin grafikleri x = a biçimindeki denklemler y
Doğrusal denklemlerde değiş- düz çizgi (doğrusal) şeklindedir. eksenine paraleldir.
x
kenler arasındaki artış eşit ara-
lıklı ve sabittir. x = -4 y x=3
y = 3x + 5 m=3
x
x
x 10 m
y=–x ax + by + c = 0 20 m
a, b, c reel sayı ve a, b sıfırdan farklı olmak
üzere ax + by + c = 0 biçimindeki denklem- Dikey uzunluğun yatay uzunluğa
lere doğrusal denklem denir. oranına eğim denir.
Koordinat sisteminde sağa yatık
doğruların eğimi (+) pozitif, sola 10
yatık doğruların eğimi (–) nega- m= = % 50
20
tiftir.
y = mx + n biçimindeki doğruların
! y=–
1
2
x+4 m= –
1
2
y = b biçimindeki denklemler eğimi x’in katsayısına eşittir.
x eksenine paraleldir.
y y
a ve b sıfırdan farklı olmak üzere
y=1 İçinde bir bilinmeyen bulunan ve bi- y = ax + b biçimindeki denklemler
linmeyenin kuvveti 1 olan denklem- eksenleri keser.
x x
lere birinci dereceden bir bilinme- Koordinat Sisteminde Eğim
yenli denklemler denir. y
y = -3
3x + 5 = 8 ifadesi birinci dereceden y
bir bilinmeyenli denklemdir. Eğim pozitiftir.
x
Çözümü :
B(-4, 0) A(0, 3)
4y = 12 - 3x
3x = 8 – 5 ⇒ 3x = 3 x
x + 2y = -2
x = 1 dir.
3-0 3
m= =
0 – (–4) 4
x < -3 x>5
-5 -4 -3 -2 -1 2 3 4 5 6 7 8
2x + 5 > 4 10 – 3x # 4
2x > 4 – 5 –3x # 4 – 10
2x – 1 –3 x –6
>
2 2 –3
#
–3 2 katının 3 fazlası 3 veya 3’ten bü-
8 ‘den büyük sayılar –1 yük olan sayılar.
x> x$2
x>8 2
2y + 3 ≥ 3
Enes’in yaşının 2 katının 3 fazlası • İçi boş nokta bölgenin çözüme dahil olmadığı anlamına gelir. 5 fazlası 12 veya 12’den küçük olan sayılar.
25’ten küçüktür. • İçi dolu nokta bölgenin çözüme dahil olduğu anlamına gelir. x + 5 ≤ 12
2x + 3 < 25
Eşitsizlik Çözülürken
• Eşitsizliğin her iki tarafına aynı sayı eklenebilir veya her iki tarafından
aynı sayı çıkarılabilir.
x≥8 x ≤ -6
• Eşitsizliğin her iki tarafı aynı pozitif sayı ile çarpılabilir veya bölünebilir.
• Eşitsizliğin her iki tarafı aynı negatif sayı ile çarpılır veya bölünürse
-8 -7 -6 -5 -4 -3
5 6 7 8 9 10 11 eşitsizlik yön değiştirir.
Yükseklik
A
c b
c b
B a C
Üçgen Çizimi
B a C b + c > a > |b - c|
• Üç kenar uzunluğu verilen üçgen a + c > b > |a - c|
m(ëA) > m(ëB) > m(ëC)
• Bir kenar uzunluğu ve iki açısının ölçüsü verilen üçgen a + b > c > |a - b|
ise
• İki kenar uzunluğu ve bu kenarlar arasındaki açının ölçüsü verilen
a>b>c üçgen çizilebilir.
Hipotenüs
Dikkenar 3k – 4k – 5k üçgeni
B C
Dikkenar 3 5 6 10 9 15
45°
1 5 10 15
7k – 24k – 25k üçgeni
7 25 14 50 21 75
DİK ÜÇGEN ve
PİSAGOR BAĞINTISI 24 48 72
2
2 12 + 12 = 2 8k – 15k – 17k üçgeni
12 + 3 = 22
8 17 16 34 24 51
15 30 45
A
A
32 + 42 = 52 c b
A
52 + 122 = 132
c b
B C c b
a
B C a2 = b2 + c2
a
B C
m (W
A) > 90° ise a
a2 > b2 +c2 m (W
A) < 90° ise
Pisagor Bağıntısı a2 < b2 +c2
A ≅ B A∼B
Karşılıklı açılarının ölçüleri ve kenar uzunluk- Karşılıklı açılarının ölçüleri eşit kenar uzunlukları
ları eşit çokgenlere eş çokgen denir. orantılı olan çokgenlere benzer çokgen denir.
EŞLİK VE
BENZERLİK
Açılarının ölçüleri eşit olan üçgenler benzerdir. Benzer üçgenlerin kenarortay, açıortay ve 4 cm
A D yükseklikleri oranı benzerlik oranına eşittir.
6 cm
70° 70° 4 cm
60° 50° 6 cm
B C
60° 50° Benzer şekiller eş olmayabilir. 4 2
E F Benzerlik oranı = = tür.
6 3
% %
ABC + DEF
C
D
y eksenine göre
B(x, y) B'(–x, y)
Simetri doğrusu (ekseni) yansıma
M
yatay simetri dikey simetri
doğrusu doğrusu
Bir şeklin bir doğru boyunca öteleme ve yansıma hare- Bir düzlemin şekiller üst üste
ketlerini birlikte yapmasına ötelemeli yansıma denir. gelmeyecek şekilde boşluk-
suz kaplanmasına süsleme
denir. Süslemede şekiller
3 tane simetri Simetri ekseni öteleme ve yansıma hare-
ekseni vardır. yoktur. keti yapabilir.