Универзитет „Св.

Кирил и Методиј“, Скопје

Машински факултет

Институт: Термичко инженерство

Предмет: ТЕХНОЛОГИИ ЗА ЕНЕРГЕТСКА КОНВЕРЗИЈА
Студиска програма: Eнергетика и екологија
Семестар: V

ДОМАШНА РАБОТА БР. 1

Прашања

1. Да се објасни накусо поимот енергетска конверзија! Блок од термоцентрала со

номинална моќност 715 MW работи 7250 часови годишно со просечна излезна моќност од
180 MW. Колку изнесува произведената енергија во GJ, vo MWh и GWh?

Енергетска конверзија е процес на претворда на енергијата од една во друга форма.

180 MW∗7250 h=1305000 MWh=1305 GW h

1305 GWh=1305 GJ /s∗3600 s=4698000 GJ

2. Накусо да се објасни влијанието на термоенергетските постројки на фосилни горива врз

околината. Ефект на стаклена градина на планетата Земја, зошто е важен и како може да
дојде до негово нарушување?

Фосилните горива претставуваат најраспостранет и најголем извор на енергија во светот,а со тоа

енергетските постројки на фосилни горива се важен дел од модерното опшество.При
енергетските трансформации на овие постројки се користат големи количества на фосилни
горива и други материи кои во текот на таботата се генерираат и испуштаат материи кон
атмосферата и со тоа влијаат на околината при што се создава стаклена градина.
Со ефектот на стаклена градина настанал и се одржува животот на планетата земја.Благодарение
на одредени слоеви во атмосверата кои што од една страна го овозбожуваат тој ефект ,а од друга
страна ја штитат планетата земја од дотокот на штетните зрачења од сонцето и вселената.До
негово нарушување доаѓа со порастот на населението и индустријата односно како последица на
користењето на фосилните горива и други антропогени активностиПоради порастот на јадлерод
диоксид како и други гасови со непарни молекули имаат влијание така што доаѓа до одбивање на
дозрачена енергија , онаа што е веќе пропуштена не се дозволува да ја напушти атмосферата.

3. Да се објасни корелацијата помеѓу обновливите и необновливите форми на енергија во

однос на одржливите и неодржливите форми на енергија

Колерацијата помеѓу овие форми на енергија е во тоа дека обновливата енергија не значи и
одржлива енергија како и дека необновливата енергија дека е апсолутно неодржлива.Како пример
за ова е хидроенергијата која претставува одновлив извор на енергија но како резултат на
добивање на оваа енергија негативно влијание има врз растителниот и животинскиот свет.

4. Од редовно функционирање на свињарска фарма со околу 6500 животни, се создава течен

отпад од околу 65 m3/ден. Таквата материја се собира во лагуни и делумно се користи за
ѓубрење на земјоделски површини. Просечното количество отпадок од едно животно е
околу 0,5 kg сува материја, од што, со метод на анаеробна ферментација во постројка со
дигестор се проиведуваат околу 0,15 mn3 биогас од 1 kg сува материја (0,15 mn3/kg SM ден).
Доколку просечниот состав на произведениот биогас е: CH4= 63% H2 = 0.9%, CO2 = 33%, N2 =
3.0% и О2 =0,1 %, колкав е енергетскиот потенцијал на биогасот што би се произведувал на
фармата? Да се направи споредба со соодветно количество мазут, чија долна топлинска моќ
е Hd = 41000 kJ/kg = 11,39 MWh.

6500∗0.5=3250 kg – сува материја

0.15 [m 3n /kg SM ]=0.15 m 3 – биогас од 1 kg сува материја
0.15∗3250=487.5[ m3 ] – биогас за еден ден

енергетска вредност има само во метанот и водородот

CH 4 [ mm3 ] =487.5∗0.63=307.3[ m3 ]
CH 4 [ kg ]=307.3 [ m3 ]∗0.717 [kg /m3 ]=220.33[kg]
H 2 [ m 3n ]=487.5∗0.009=4.41[m 3 ]

H 2 [ kg ] =4.41 [ m3 ]∗0.090[kg/m 3 ]=49[kg ]

5. Дозрачената Сончева енергија до рамен колектор е 725 J/s. Доколку колекторот собира 21
L вода, чија почетна температура е 22оС, а за време од 2 часа таа се загрева до 38оС, колку
изнесува примената топлина од водата? Колкава е еквивалентната топлинска моќност (во
W) и колкава е приближно ефикасноста на колекторот во наведените услови?

E s=725[J /s ]
V =21 L
t 1=22° C
t 2=38 ° C

6. Што значи поимот енергетска ефикасност! Што значи и зошто е важно подобрувањето на
енергетската ефикасност од енергетски, економски и еколошки аспект?

Енергетската ефикасност на одреден процес,уред,машина се дефинира како однос помеѓу

добиената корисна работа или енергија и вложената енергија.Подобрувањето на енергетската
ефикасност на одреден систем значи намалена потрошувачка на енергија за добивање
производи,услуги или услови со ист квалитет со иста или пониска цена.Треба да се прави разлика
помеѓу подобрување на енергетска ефикасност и постигнување енергетски заштеди.

7. Комбинирана постројка со гасна и парна турбина во когенеративен циклус, шема на

постројката и Т-ѕ дијаграм
Компресорот на гаснотурбинската постројка всисува воздух го компримира до притисок од 16 ¯¿ и
го потиснува во радијална прстенеста комора за согорување кадешто истовремено се внесува и
гасно гориво.Гасот кој се доведува од градската гасоводна мрежа се добива со притисок од 12 ¯¿ ,а
со гасен компресор притисокот се покачува на 29 ¯¿ .Со согорување на горивото се добиваат
продукти на согорување со температура 1095 °C .Продуктите од согорувањето експандираат во
гасната турбина при што се добива механичка енергија.Оваа енергија се користи за производство
на електрична енергија и за задвижување на компресорот на гасната турбина.Максималната
моќност на гасната турбина изнесува 180,7 MW .
Продуктите од согорувањето ја напуштаат гасната турбина со релативно висока температура и со
значителна содржина на топлина.Таа се користи во котелот утилизатор каде што гасовите
предавајќи топлина се ладат и го напуштаат котелот.Котелот е двобарабански , двопритисен , со
два напојни круга високопритисен и нископритисен.Поголемиот дел од вкупниот проток на
напојната вода се загрева,испарува и се прегрева при што се придодава кон гралвниот проток на
пара во нископритисниот дел на турбината.
Произведената пара во котелот се користи за производство на електрична енергија на класичен
начин односно со работа на парната турбина во кондензациски режим или за производство на
електрична енергија и топлина.
8. Да се објасни методот на непосредна претворба на светлина во електрична енергија со
фотонапoнски ќелии
Фотонапонска електроцентрала со номинална моќност од 140 kW, е инсталирана во
некоја компанијата за покривање на дел од сопствените потреби за електрична енергија.
Со следење на работата е констатирано дека постројката функционира со среден
годишен фактор на искористеност на капацитетот CF (Capacity factor) = 20.0 %. Колкаво
е годишното производство на електрична енергија (во kWh и во MJ)? Колку изнесува
еквивалентниот број на часови годишно во кои постројката би работела со полн
капацитет? Колкава е финансиската заштеда што се постигнува на годишно ниво,
доколку компанијата плаќа по €52 за MWh електрична енергија на надворешниот
снабдувач?

P=140 kW
CF =20 %

E x ( godisno )=20∗365∗24∗140=24528000 kWh

Ex 24528000
CF = = =20 %
365∗24∗P 365∗24∗140
52 €∗E x =52∗24528=1275456 €

9. Непосредна претворба на хемиска во електрична енергија со горивни ќелии

Горивните ќелии се галвански ечементи во кои хемиската енергија на одреден хемиски елемент
или соединение непосредно се претвора во електрична енергија.Функционално се слични на
огичните примарни или секундарни батерии кај кои енергијата од горивна материја директно се
трансформира во електрична.Разликата е во тоа што горивните ќелии процесот на енергетска
конверзија го одвиваат континуирано по пат на постојано доведување на гориво.Во нив се
одвиваат реакции на оксидација и редукција кои пак се слични на реакциите што се случуваат
при согорување.Горивната ќелија е електрохемиски уред во кој горивото и оксидантот реагираат
на контролиран начин така што хемиската енергија на реакцијата директно се претвоора во
електрична енергија.Горивните ќелии се состојат од неколку основни компоненти меѓу кои две
порозни електроди кои содржат катализатор , обично платина , потопени во ист електролит.

10. Да се објаснат основните работни процеси што се одвиваат во гасниот и воднопарниот

тракт кај парните/водогрејните котли. Проточни енергетски парни котли: видови, шеми,
опис и основни карактеристики

Гасниот тракт го сочинуваат гаснте канали,опремата и елементите низ кои струјат гасните
продукти на согорувањето од ложиштето до излезот во атмосферата.Започнува со
ложиштето,поминува низ каналите во кои се сместени грејните површини на прегревачите на
пара,загревачот на вода,загревачот на воздух,поминува низ отпепелувачот и вентилаторот за
гасови и завршува на излез од оџакот.Воздушниот и гасниот тракт се соединуваат помеѓу себе во
ложиштниот простор.
На почетокот на гасниот тракт односно во ложиштето преку пламениците континуирано се
доведуваат горивото и воздухот кои претходно се подготвени за согорување.Во ложишниот
простор се одвива процесот на согорување на горивото при што се создаваат продукти на
согорување со висока температура.Истовремено со порцесот на согорување се одвива и процесот
на предавање на топлината на гасовите,најпрво на екранските грејни површини,а потоа и на
грејните површини на прегревачот на пара,загревачот на вода и загревачот на воздух.Основните
процеси кои се двиваат во делот од гасниот тракт во кој се сместени грејните површини се
согорувањето на гривото и предавањето на топлината на грејните површини.Струењето на
гасовите во гасниот тракт и нивното одведување во атмосферата како и струењето на воздухот во
воздушиот тракт и доведувањето во ложиштето се остварува со промаја.Примајата може да биде
природна или присилна.
Водно парниот тракт на парен котел го сочинуваат едно по друго поврзаните цевководни системи
на грејните површини низ кои континуирано струи работниот флуид од влезот во котелот до
излезот од него.Топлината која грејните површини ја примаат од гасовите и низ ѕидовите ја
предаваат на работниот флуид кој воозможува континуирано одвивање на основните работни
процеси во водно парниот тракт,а тие се:загревање и испарување на водата и прегревање на
парата.Гасовите и работниот флуид се претставени како организирани струи коишто се движат
спротивно во еден систем разменувајќи топлина низ метални грејни површини.

11. Современа конструкција на котел со пламена цевка и со гасни цевки (стимблок): шема,
опис, принцип на функционирање, карактеристики
Се состои од цилиндричен сад во кој се сместени пламена цевка и гасни цевки.Напредниот дел на
пламената цевка се инсталира пламеник за течно или гасно гориво.Првиот гасен канал е пламена
цевка во која предавањето на топлината се врши со зрачење.Комората по пламената цевка која е
оградена со мембарански цевни ѕидови во која гасовите свртуваат и гасните цевки низ кои
продуктите струјат од задната до предната комора го сочинуваат вториот гасен канал.Предната
комора во која гасовите повторно свртуваат и гасните цевки низ кои гасовите струјат до излезот
кој се наоѓа на задиот крај на котелот го сочинуваат третиот гасен канал.Малите стимблок котли
се градат со една рамна пламена цевка.За котли со поголем капацитет се користи комбинирана
пламена цевка со рамен и брановиден дел,а за котли со голем капацитет се користат две
брановидни пламени цевки.

Предности на котелот се: компактна конструкција,голема озрачена површина на пламената

цевка,интензивно предавање на топлина со конвекција во гасните цевки.Во стандардните котли
од овој тип се произведува сувозаситена пара.Во нив може да се вгради и прегревач на пара и тоа
во задната комора каде што температурата на гасовите е повисока.

12. Котли за согорување во флуидизиран слој: поделба, опис на котел со циркулирачки ФС,
предности и негативни страни во однос на котлите со конвенционални системи за
согорување

Котлите од овој вид врз основа на аеродинамичките процеси се делат на:

- котли со стационарен (SFBC)
- котли со циркулационен (CFBC)
Врз основа на притисокот се делат на:
- котли со атмоцферски флуидизитан слој (AFBC)
- котли со флуидизиран слој под притисок (PFBC)

Кај котлите со циркулационен флуидизиран слој цврстите честици се наоѓаат во режим на брза
флуидизација и се држат вертикално нагоре низ целото ложипте.Ложиштето е со мал напречен
пресек и значителна височина.На излез од ложиштето за издвојување на честиците од гасовите се
вградува циклон од кој преку пневматски затворач честиците се враќаат во долниот дел на
ложиштето,а гасовите се одведуваат во конвективен гасен канал.
Brzinata na gasovite vo lo`i{teto e pogolema od brzinata na pnevmatskiot transport која е од 4 do 9 m/s.
Cvrstite ~estici inerten materijal, gorivo i materijal za atsorpcija na SO2 haoti~no se dvi`at i se me{aat
kako vo horizontalna taka i vo vertikalna nasoka.So intenzivnoto me{awe na cvrstite ~estici pome|u sebe
i so vozduhot vo lo`i{- teto se sozdavaat povolni uslovi za sogoruvawe na gorivoto,a so recirkulacijata se
ovozmo`uva zadr`uvawe na ~esticite gorivo vo lo`i{teto do nivno celosno sogoruvawe. Poradi toa, vo
ovie kotli se postignuva efikasnost na sogoruvawe na gorivoto i do 99,5 %.
Предноси:
- зголемена ефикасност на согорување
- се интензивира процесот на размена на топлина
- степенесто согорување на горивото доведува до намалување на емисијата на азотни оксди
Недостатоци:
- долго време за пуштање во работа
- значителна потрошувачка на електрична енергија
- зголемени димензии на котелот поради циклонот

13. Што е гориво? Состав на цврстите и течните горива! Елементарна и техничка анализа
на цврсти горива - дијаграм со кратко објаснување. Кои се согорливи компоненти во
составот на цврстите и течните горива?

Gorivo e materija sposobna za aktivno soedinuvawe so kislorod od vozduhot, pri {to intenzivno se
osloboduva zna~itelno koli~estvo energija, koja na okolinata se predava vo vid na toplina.
Masata na cvrstite i te~nite goriva se sostoi od organski del, mineralen del i vlaga. Organskiot del na
ovie goriva go so~inuvaat slo`eni hemiski soedinenija како: jaglerod, vodorod, kislorod, del od sulfurot
i azotot. Mineralniot del se sostoi od silikati, sulfidi,karbonati,sulfati,metalni oksidi.Vo odnos na
sogorlivosta, masata na cvrstite i te~nite goriva se sostoi od sogorliva i nesogorliva masa - balast
(vnatre{na i nadvore{na). Kislorodot go poddr`uva sogoruvaweto i zaedno so azotot ja pretstavuvaat
vnatre{nata balast na gorivata. Mineralnite materii i vlagata ne sogoruvaat i ja so~inuvaat nadvore{nata
balast na gorivata.Sogorlivi komponenti se C, H i del od S.
Elementarnata analiza na rabotnata masa na gorivoto, vo procenti po masa gorivo
C+ H+ O+ N + S +W + A=100 %
Ako celosno se otstrani grubata vlaga so prirodno su{ewe na primerok na someleno gorivo vo
laboratorija, se dobiva analiti~kata masa na gorivoto. Elementarnata analiza na analiti~kata masa na
gorivoto
C a+ H a +O a + N a + Sa + A a+ W aH =100 %
Gorivo od koe, kako rezultat na ve{ta~ko su{ewe na temperatura vo celost e otstraneta grubata i
higroskopnata vlaga, se narekuva suvo gorivo ili suva masa na gorivoto. Elementarnata analiza na
takvoto gorivo
C su + H su + Osu + N su+ S su + A su =100 %
Ako od suvata masa na gorivoto se otstrani pepelta, masata {to ostanuva uslovno se narekuva sogorliva
masa, a nejzinata elementarna analiza
C so + H so +O so + N so +S so=100 %
Ako od sogorlivata masa se otstrani piritniot sulfur, se dobiva organskata masa na gorivoto, ~ija
elementarna analiza
C o + H o +Oo + N o + S0o =100 %
14. Што претставува процесот на согорување на горивата? Активациона енергија на права
и обратна хемиска реакција, дијаграмски приказ и објаснување

Sogoruvaweto na gorivata pretstavuva slo`en fizi~ko hemiski proces na soedinuvawe na sogorlivite

komponenti so kislorodot od vozduhot, pri {to hemiskata energija vrzana vo gorivnata materija
intenzivno se transformira vo toplina i se predava na okolinata. Ovoj proces obi~no e prosleden so
pojava na plamen.

15. а) Состав на гасните горива. Предности на користењето на природен гас во споредба со

другите фосилни горива
б) Да се пресметаат горната и долната топлинска моќ на природен гас со следниов
состав: CH4 = 95.6%, C2H6 = 1.3%, C3H8 = 0.4%, C4H10 = 0.1%, CO2 = 1.5%, N2 = 0.8% и О2 =
0.3%? Колку изнесува топлинската моќ на горивото во реални работни услови доколку
натпритисокот на гасот во работни услови е 3500 Ра, актуелниот барометарски притисок
изнесува 1 bar, температурата на воздухот изнесува 18 оС, додека релативната влажност
е 40 %?

а) Gasnite goriva pretstavuvaat smesa na sogorlivi gasovi, kislorod, inertni gasovi i {tetni gasovi.
Sogorlivite gasovi koi vleguvaat vo sostavot na slo`ena gasna smesa mo`at da se podelat vo ~etiri grupi:
molekularen vodorod, zasiteni jaglevodorodi, nezasiteni jaglevodorodi i jaglerod monoksid.Inertni
gasovi se azotot i jaglerodniot dioksid.

б)
16. Поделба на горилниците за јагленов прав, основни карактеристики и шематски приказ
на виорен горилник (еден тип). Распоред на горилниците и аеродинaмика на ложиштата кај
котли за согорување на цврсти горива во простор

1. Dovod na aerosmesa
2. Dovod na sekundaren vozdu
3. Dovod na gorivo za potpaluvawe i poddr`uvawe
4. Dovod na vozduh za sogoruvawe na gorivoto za potpaluvawe i poddr`uvawe na sogoruvaweto

raspored na plamenicite kaj kotli za sogoruvawe na jaglenov prav

Aerodinamika na lo`i{ta
17. Споредбена анализа на подготовка на течно гориво (мазут) и подготовка на природен
гас за согорување

18. Во водогреен котел наменет за греење на училиште како гориво се користат пелети со
следниов состав: C = 48,7 %, O = 40,2 %, H = 5,5 %, N = 0,1 %, A (минерална маса) = 0,3 % и
W (влага) = 5,2 %. Да се пресметаат топлинската моќ, стехиометриското количество О 2 и
воздух за целосно согорување, реалното количество воздух при коефициент на вишок на
воздух λ=1.35, вкупното количество гасови (продукти од согорувањето), нивниот состав и
адијабатската температура на согорување во тие услови! Колкав е протокот на гасови на
излезот од котелот во кој потрошувачката на гориво е 45 kg/h? Колку изнесува нивната
енталпија доколку температурата на излезот од котелот е tg=150-200 oC?

Кристијан Белчевски 574 ЕЕ