UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU

FAKULTET ZA PROIZVODNJU I MENADŽMENT TREBINJE

STUDIJSKI PROGRAM: Industrijsko inženjerstvo za energetiku
PREDMET: Mehanika fluida

RIJEŠENI ZADACI IZ DINAMIKE FLUIDA

Predmetni saradnik: Predmetni nastavnik:

Mr Radoslav Vučurević Doc. dr Željko Ratković

Trebinje, januar 2015. godine

1. Zadatak
Izračunati brzinu fluida u presjeku I cijevi i
pritisak u presjeku III cijevi, ako su dati
sledeći podaci: ρ = 1000 kg/m3, A1 = 0,2 m2,
A2 = 0,1 m2, p2aps = 1,6 bar, A3 = 0,05 m2,
v3 = 8 m/s. Smjer strujanja je dat na skici.
Fluid smatrati idealnim i nestišljivim.

Rješenje:

Jednačina kontinuiteta 1-3: Jednačina kontinuiteta 2-3:

ρ ⋅ v 1 ⋅ A1 = ρ ⋅ v 3 ⋅ A3 , ρ ⋅ v 2 ⋅ A2 = ρ ⋅ v 3 ⋅ A3 ,
A3 A3
v1 = v 3 ⋅ , v2 = v3 ⋅ ,
A1 A2
0,05 0,05
v1 = 8 ⋅ , v2 = 8 ⋅ ,
0,2 0,1
v1 = 2 m s . v2 = 4 m s.

Energijska jednačina 2-3:

v 22 p2 v2 p
+ + z 2 = 3 + 3 + z3 ,
2g ρg 2g ρg

z 2 = z3 ,

v 22 p2 v 32 p3
+ = + ,
2g ρg 2g ρg
p3 p v2 v2
= 2 + 2 − 3 / ⋅ ρg,
ρg ρg 2g 2g
v2 v2 
p3 = p2 + ρg ⋅  2 − 3 ,
 2g 2g 
v2 v2 
p3 = p2 + ρ ⋅  2 − 3 ,
 2 2 
 42 82 
p3 = 1,6 ⋅ 10 + 1000 ⋅ 
5
− ,

 2 2 
p3 = 136000 Pa.

2
2. Zadatak
Izračunati brzinu u presjeku II cijevi,
pritisak u presjeku III i silu koja djeluje
na suženje izmeñu presjeka III i IV. Dati
su podaci: ρ = 800 kg/m3, A1 = 0,2 m2,
v1 = 5 m/s, A2 = 0,1 m2, p2aps = 1,2 bar,
v3 = 4 m/s, A4 = A2. Smjer strujanja je
dat na skici. Fluid smatrati idealnim i
nestišljivim.

Rješenje:

Jednačina kontinuiteta 1-2:

ρ ⋅ v 1 ⋅ A1 = ρ ⋅ v 2 ⋅ A2 ,
A1
v 2 = v1 ⋅ ,
A2
0,2
v2 = 5 ⋅ ,
0,1
v 2 = 10 m s .

Energijska jednačina 2-3:

v 22 p2 v2 p
+ + z 2 = 3 + 3 + z3 ,
2g ρg 2g ρg
z 2 = z3 ,
v 22 p2 v 32 p3
+ = + ,
2g ρg 2g ρg
p3 p v2 v2
= 2 + 2 − 3 /⋅ ρg,
ρg ρg 2g 2g
v2 v2 
p3 = p2 + ρg ⋅  2 − 3 ,
 2g 2g 
 
 v 22 v 32 
p3 = p2 + ρ ⋅  − ,
2 2 
 
 10 2 4 2 
p3 = 1,2 ⋅ 10 5 + 800 ⋅  − ,
 2 2 
p3 = 153600 Pa.

3
Jednačina kontinuiteta 3-4:

ρ ⋅ v 3 ⋅ A3 = ρ ⋅ v 4 ⋅ A4 ,
v4
A3 = ⋅ A4 ,
v3
A4 = A2 = 0,1 m 2 ,
v 4 = v 2 = 10 m s ,
10
A3 = ⋅ 0,1,
4
A3 = 0,25 m 2 .

Jednačina količine kretanja:

− ρ ⋅ v 32 ⋅ A3 + ρ ⋅ v 42 ⋅ A4 = p3 ⋅ A3 − p 4 ⋅ A4 − F ,
F = ρ ⋅ v 32 ⋅ A3 − ρ ⋅ v 42 ⋅ A4 + p3 ⋅ A3 − p 4 ⋅ A4 ,
F = 800 ⋅ 4 2 ⋅ 0,25 − 800 ⋅ 10 2 ⋅ 0,1 + 153600 ⋅ 0,25 − 120000 ⋅ 0,1,
F = 21600 N.

4
3. Zadatak
Izračunati silu kojom voda (ρ = 1000 kg/m3) djeluje
na glatku ravnu ploču (vidi skicu) ako je A1=0,2 m2,
v1= 6 m/s, A2 = 0,1 m2, h = 1 m, H = 1 m. Fluid
smatrati idealnim i nestišljivim. Smjer strujanja je
dat na skici.

Rješenje:

Jednačina kontinuiteta 1-2:

ρ ⋅ v 1 ⋅ A1 = ρ ⋅ v 2 ⋅ A2 ,
v 1 ⋅ A1 = v 2 ⋅ A2 ,
v 1 ⋅ A1
v2 = ,
A2
6 ⋅ 0,2
v2 = ,
0,1
v 2 = 12 m s.

Energijska jednačina 2-3:

v 22 p2 v2 p
+ + z2 = 3 + 3 + z3 ,
2g ρ g 2g ρ g

p2 = p3 ,
z3 − z2 = H,

v 22 v2
+ z2 = 3 + z3 ,
2g 2g
v 32 v 22
= + z2 − z3 ,
2g 2g
v 32 v 22
= − ( z3 − z2 ) ,
2g 2g
v 32 v 22
= − H / ⋅2g,
2g 2g
v 32 = v 22 − 2gH,
v 3 = v 22 − 2gH,
v 3 = 122 − 2 ⋅ 9,81⋅ 1,
v 3 = 11,15 m s .

5
Jednačina količine kretanja:

− ρ ⋅ v 3 ⋅Vɺ = −Fotp ,
Fotp = ρ ⋅ v 3 ⋅Vɺ ,

Vɺ = v 1 ⋅ A1,
Vɺ = 6 ⋅ 0,2,
Vɺ = 1,2 m 3 s ,

Fotp = 1000 ⋅ 11,15 ⋅ 1,2,

Fotp = 13380 N.

6
4. Zadatak
Odrediti silu kojom mlaz vode (ρ = 1000 kg/m3)
djeluje na glatku ravnu ploču prikazanu na skici
ako je Vɺ = 30 l/s, Vɺ = 10 l/s, A0= 0,01 m2.
0 1

Fluid smatrati idealnim i nestišljivim. Smjer

strujanja je dat na skici.

Rješenje:

Jednačina kontinuiteta:

ρ ⋅Vɺ0 = ρ ⋅Vɺ1 + ρ ⋅ Vɺ2 ,

Vɺ0 = Vɺ1 + Vɺ2 ,
Vɺ2 = Vɺ0 − Vɺ1,
Vɺ2 = 30 − 10 = 20 l s .

Energijska jednačina za KZ1:

v 02 p0 v12 p
+ + z0 = + 1 + z1,
2g ρ g 2g ρ g

p0 = p1, z0 = z1,

v 02 v12
= ,
2g 2g
v1 = v 0 ,

Vɺ0 0,03
v0 = = = 3 m s,
A0 0,01

v1 = 3 m s .

7
Energijska jednačina za KZ2:

v 02 p0 v2 p
+ + z0 = 2 + 2 + z 2 ,
2g ρg 2g ρg

p0 = p2 , z 0 = z 2 ,

v 02 v 22
= ,
2g 2g
v 2 = v0,
v2 = 3 m s.

Jednačina količine kretanja za x osu:

− v 0 ⋅ ρ ⋅Vɺ0 + v 2 ⋅ ρ ⋅Vɺ2 ⋅ cos α = −Fotp . (1)

Jednačina količine kretanja za y osu:

− v 1 ⋅ ρ ⋅Vɺ1 + v 2 ⋅ ρ ⋅Vɺ2 ⋅ sin α = 0,

v ⋅ ρ ⋅Vɺ ⋅ sin α = v ⋅ ρ ⋅Vɺ ,
2 2 1 1

v ⋅ ρ ⋅ Vɺ1
sin α = 1 ,
v ⋅ ρ ⋅ Vɺ
2 2

v1 = v 2,

Vɺ1 10 1
sin α = = = ⇒ α = 30 o.
ɺ
V2 20 2

Iz (1):

Fotp = v 0 ⋅ ρ ⋅Vɺ0 − v 2 ⋅ ρ ⋅ Vɺ2 ⋅ cos α ,

3
Fotp = 3 ⋅ 1000 ⋅ 0,03 − 3 ⋅ 1000 ⋅ 0,02 ⋅ ,
2
Fotp = 38,03 N.

8
5. Zadatak
Za sistem na skici odrediti snagu pumpe. Dato je
h1 = 3 m, h2 = 2 m, d1 = 300 mm, d2 = 200 mm,
Vɺ = 0,1 m3/s, ρ=1000 kg/m3. Fluid smatrati idealnim
i nestišljivim.

Rješenje:

Energijaska jednačina 0-2:

v 02 p0 v 22 p2
+ + z0 = + + z2 + ht ,
2g ρg 2g ρg

v 0 = 0, p0 = p2 ,

v 22
+ z2 − z0 + ht = 0,
2g

ht = −hP ,
z2 − z0 = h1 + h2 ,

v 22
+ h1 + h2 − hP = 0,
2g

v 22
hP = + h1 + h2 ,
2g

Vɺ Vɺ 4 ⋅Vɺ 4 ⋅ 0,1
v2 = = 2 = 2 = = 3,17 m s ,
A2 d 2 ⋅ π d 2 ⋅ π 0,2 2 ⋅ 3,14
4

3,17 2
hP = + 3 + 2,
2 ⋅ 9,81
hP = 5,51 m,

N P = ρ ⋅ g ⋅Vɺ ⋅ hP ,
N P = 1000 ⋅ 9,81⋅ 0,1⋅ 5,51,
N P = 5405,31 W .
9
6. Zadatak
Kroz cijev ukliještenu u uklještenju A protiče
Vɺ = 4 l s vode (ρ = 1000 kg/m3). Ako je težina
po dužnom metru cijevi γ = 40 N m , izračunati
moment uklještenja.

Dato je: d = 50,5 mm, l1 = 2 m, l2 = 1 m, l3 = 1 m.

Uzeti g = 10 m/s2.

Rješenje:

Površina poprečnog presjeka cijevi:

d 2 ⋅ π 0,0505 2 ⋅ 3,14
A= = = 0,002 m 2.
4 4

Brzina u cijevi:

Vɺ 0,004
v= = = 2 m s.
A 0,002

Jednačina momenta količine kretanja:

( )
     
rA xv A ⋅ − ρVɺ + rB xv B ⋅ ρVɺ = Mm + MP , (1)

  
rA xv A = 0,
  
(   
)
rB xv B ⋅ ρVɺ = i + 2 j − k x 2i ⋅ 1000 ⋅ 0,004,
  
(   
)
rB xv B ⋅ ρVɺ = i + 2 j − k x 8i ,
 
 
rB xv B ⋅ ρVɺ = −8 j − 16k ,

      
Mm = r1xG1 + r2 xG2 + r3 xG3 ,

 
r1xG1 =

( ) 
j x (ρgl1A + γl1 ) ⋅ − k ,
 
r1xG1 =

( ) 
j x (1000 ⋅ 10 ⋅ 2 ⋅ 0,002 + 40 ⋅ 2) ⋅ − k ,
 
r1xG1 =

( 
j x − 120k ,)

10
     1  
( )
r2 xG2 =  2 j − k  x (ρgl 2 A + γl 2 ) ⋅ − k ,
 2 
    1 
( )
r2 xG2 =  2 j − k  x (1000 ⋅ 10 ⋅ 1⋅ 0,002 + 40 ⋅ 1) ⋅ − k ,
 2 
    1 
(
r2 xG2 =  2 j − k  x − 60k ,

)
 2 

  1   
( )
r3 xG3 =  i + 2 j − k  x (ρgl 3 A + γl3 ) ⋅ − k ,
2 

( )
  1     
r3 xG3 =  i + 2 j − k  x (1000 ⋅ 10 ⋅ 1⋅ 0,002 + 40 ⋅ 1) ⋅ − k ,
2 

( )
  1     
r3 xG3 =  i + 2 j − k  x − 60k ,
2 

 
( )
   1 
(
 1
)
  
Mm = j x − 120k +  2 j − k  x − 60k +  i + 2 j − k  x − 60k ,( )
 2  2 
  
Mm = −360i + 30 j ,

 
MP = M A .

Iz (1):
   
M A = rB xv B ⋅ ρVɺ − M m ,
 



( 
 
M A = −8 j − 16k − − 360i + 30 j ,

)
M A = 360i − 38 j − 16k .

11
7. Zadatak
Na skici je dat sistem kojim se
transportuje tečnost (ρ=1000 kg/m3,
ν=10-5 m2/s). Odrediti:
a) snagu pumpe, ako je potreban
protok 1 l/s;
b) pritisak na ulazu u pumpu, ako je
atmosferski pritisak 1 bar.

Rješenje:

a)
Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,001
v sr 1 = = = = 0,2 m s ,
d12 ⋅π d12 ⋅π 0,08 2 ⋅ 3,14
4
v sr 1 ⋅ d1 0,2 ⋅ 0,08
Re1 = = = 1600,
υ 10 −5

Re1 < 2300 - strujanje u cijevi prečnika d1 je laminarno;

64 64
λ1 = = = 0,04.
Re1 1600

Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,001
v sr 2 = = = = 0,36 m s ,
d 22 ⋅π d 22 ⋅π 0,06 2 ⋅ 3,14
4
v sr 2 ⋅ d 2 0,36 ⋅ 0,06
Re2 = = = 2160,
υ 10 −5

Re2 < 2300 - strujanje u cijevi prečnika d2 je laminarno;

64 64
λ2 = = = 0,03.
Re2 2160

12
Energijska jednačina 0-2:

v sr2 0 p0 v2 p
α⋅ + + z0 = α ⋅ sr 2 + 2 + z2 + ht + hgub0 −2 ,
2g ρg 2g ρg

v sr 0 = 0, p0 = p2 = 0, α = 2,

v sr2 2
+ z 2 − z0 + ht + hgub0 −2 = 0,
g

ht = −hP ,

v sr2 2
hP = + z2 − z0 + hgub0 −2 ,
g

z2 − z0 = 14,5 m,
v sr2 1  l  v2  l 
hgub0 −2 = ⋅  λ1 ⋅ 1 + Cf + C k1  + sr 2 ⋅  λ2 ⋅ 2 + 4 ⋅ C k2 ,
2g  d1  2g  d2 
0,2 2  15  0,36 2  20 
hgub0 −2 = ⋅  0,04 ⋅ + 2 + 0,3  + ⋅  0,03 ⋅ + 4 ⋅ 0,9 ,
2 ⋅ 9,81  0,08  2 ⋅ 9,81  0,06 
hgub0 −2 = 0,12 m,

0,36 2
hP = + 14,5 + 0,12,
9,81
hP = 14,63 m,

N P = ρ ⋅ g ⋅Vɺ ⋅ hP ,
N P = 1000 ⋅ 9,81⋅ 0,001⋅ 14,63,
N P = 143,52 W .

13
b)

Energijska jednačina 0-1:

v sr2 0 p0aps v2 p1aps

α⋅ + + z0 = α ⋅ sr 1 + + z1 + hgub0 −1 ,
2g ρg 2g ρg

v sr 0 = 0, α = 2,

p1aps p0aps v sr2 1

= + z0 − z1 − − hgub0−1 / ⋅ ρg,
ρg ρg g

 v2 
p1aps = p0aps + ρg ⋅ − (z1 − z0 ) − sr 1 − hgub0 −1 ,
 g 

p0aps = 1 bar ,
z1 − z0 = 4 m,
v sr2 1  l 
hgub0−1 = ⋅  λ1 ⋅ 1 + Cf + C k1 ,
2g  d1 
0,2 2  15 
hgub0−1 = ⋅  0,04 ⋅ + 2 + 0,3 ,
2 ⋅ 9,81  0,08 
hgub0−1 = 0,02 m,

 0,2 2 
p1aps = 1⋅ 10 5 + 1000 ⋅ 9,81⋅ − 4 − − 0,02,
 9,81 
p1aps = 60523,8 Pa.

14
8. Zadatak
Na skici je dat sistem kojim se
transportuje tečnost (ρ = 1 000 kg/m3,
ν = 10-5 m2/s). Odrediti snagu pumpe
ako je potreban protok 1,5 l/s.

Rješenje:

Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,0015
v sr 1 = = == 0,085 m s ,
d12 ⋅ π d12 ⋅ π 0,15 2 ⋅ 3,14
4
v ⋅d 0,085 ⋅ 0,15
Re1 = sr 1 1 = = 1275,
υ 10 −5

Re1 < 2300 - strujanje u cijevi prečnika d1 je laminarno;

64 64
λ1 = = = 0,05.
Re1 1275

Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,0015
v sr 2 = = = = 0,158 m s ,
d 22 ⋅π d 22 ⋅π 0,112 ⋅ 3,14
4
v sr 2 ⋅ d 2 0,158 ⋅ 0,11
Re2 = = = 1730,
υ 10 −5

Re2 < 2300 - strujanje u cijevi prečnika d2 je laminarno;

64 64
λ2 = = = 0,04.
Re2 1730

15
Energijska jednačina 0-2:

v sr2 0 p0 v2 p
α⋅ + + z0 = α ⋅ sr 2 + 2 + z2 + ht + hgub0−2 ,
2g ρg 2g ρg

v sr 0 = 0, p0 = p2 = 0, α = 2,

v sr2 2
+ z2 − z0 + ht + hgub0−2 = 0,
g

ht = −hP ,

v sr2 2
hP = + z 2 − z0 + hgub0 −2 ,
g

z2 − z0 = 12,5 m,
v sr2 1  l  v2  l 
hgub0−2 = ⋅  λ1 ⋅ 1 + Cf + 3 ⋅ C k  + sr 2 ⋅  λ2 ⋅ 2 + 4 ⋅ C k ,
2g  d1  2g  d2 
0,085 2  15  0,158 2  20 
hgub0−2 = ⋅  0,05 ⋅ + 2 + 3 ⋅ 0,9  + ⋅  0,04 ⋅ + 4 ⋅ 0,9 ,
2 ⋅ 9,81  0,15  2 ⋅ 9,81  0,11 
hgub0−2 = 0,018 m,

0,158 2
hP = + 12,5 + 0,018,
9,81
hP = 12,521 m,

N P = ρ ⋅ g ⋅Vɺ ⋅ hP ,
N P = 1000 ⋅ 9,81⋅ 0,0015 ⋅ 12,521,
N P = 184,25 W .

16
9. Zadatak
Na skici je prikazan sistem kojim se transportuje
tečnost gustine ρ = 1000 kg/m3. Odrediti snagu
pumpe, ako je strujanje u cjevovodu turbulentno,
a protok iznosi 0,01 m3/s. Lokalne gubitke u
cjevovodu zanemariti.

Rješenje:

v sr2 0 p0 v2 p
α⋅ + + z0 = α ⋅ sr 2 + 2 + z 2 + ht + hgub0−2 ,
2g ρg 2g ρg

v sr 0 = 0, p0 = p2 = 0, α = 1,

v sr2 2
+ z2 − z0 + ht + hgub0−2 = 0,
2g
ht = −hP ,
v sr2 2
hP = + z2 − z0 + hgub0 −2 ,
2g

z2 − z0 = 22,5 m,
v sr2 1 l v2 l
hgub0−2 = ⋅ λ1 ⋅ 1 + sr 2 ⋅ λ2 ⋅ 2 ,
2g d1 2g d2
Vɺ Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,01
v sr 1 = = 2 = 2 = = 0,89 m s ,
A1 d1 ⋅ π d1 ⋅ π 0,12 2 ⋅ 3,14
4
Vɺ Vɺ 4 ⋅ Vɺ 4 ⋅ 0,01
v sr 2 = = 2 = 2 = 2 = 1,27 m s ,
A2 d 2 ⋅ π d 2 ⋅ π 0,1 ⋅ 3,14
4
2
0,89 30 1,27 2 120
hgub0−2 = ⋅ 0,04 ⋅ + ⋅ 0,038 ⋅ ,
2 ⋅ 9,81 0,12 2 ⋅ 9,81 0,1
hgub0−2 = 4,15 m,

1,27 2
hP = + 22,5 + 4,15,
2 ⋅ 9,81
hP = 26,73 m,

N P = ρ ⋅ g ⋅ Vɺ ⋅ hP ,
N P = 1000 ⋅ 9,81⋅ 0,01⋅ 26,73,
N P = 2622,21 W .
17