You are on page 1of 20
i DAI HOC QUOC GIA TP HO CHi MINH ik TRUONG DAI HOC BACH KHOA Nguyén Kim Dinh KY THUAT DIEN (Tdi ban lan thit hai) NHA XUAT BAN DAI HOC QUOC GIA TP HO CHi MINH - 2010 EEE EE 6A ung a4 N= W MUC LUC LOI NOI DAU 7 Chuong 1 . KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN 9 1.1 Cac phan ti cla mach dién 9 1.2 Cau trie cia mach dién 9 1.3 Cac dai lugng co ban cia mach dién 9 1.4 Cc loai phan tt mach ul 1.5 Hai dinh luat Kiéckhop "18 BAI TAP CHUONG 1 18 Chuong 2 DONG DIEN HINH SIN 21 2.1 Khdi niém chung vé ham sin _ 21 2.2 Tri higu dung cia dong dign va dién 4p 23 2.3 Biéu dién ham sin bing vecto 24 2.4 Gidi mot s6 mach don gian 26 2.5 Céng suat trong mach dién hinh sin 33 2.6 Hé sé cong suat 36 2.7 Do cong suat bing watt ké 40 2.8 Sé phic 41 2.9 Biéu dién mach hinh sin bang sé phic 46 BAI TAP CHUONG 2 53 Chuong 3 | ; , | CAC PHUONG PHAP GIAI MACH HINH SIN XAC LAP 57 3.1 Khdi niém chung 87 3.2 Phuong phap bién déi tuong duong 57 3.3 Phuong phap dong nhénh 64 3.4 Phuong phap dong ving 65 3.5 Phuong phép dién dp hai nut : 68 3.6 Phuong phdp xép chéng 70 3.7 Phuong phdp ty 1 72 BAI TAP CHUONG 3 73 ry Chuong 4 MACH BIEN BA PHA 83 4.1 Khai niém chung 83 4.2 Hé théng ba pha Y - Y can bang 86 4.3 Hé thdng ba pha Y - A hoac A ~ A can bing 91 4.4 Hé théng ba pha Y - Y khong can bang 95 4.5 Hé thong ba pha Y - A hodc A - A khong can bang 98 4.6 Hé théng ba pha véi nhiéu tai ddu song song 101 4.7 Hé théng ba pha vdi tai la dong co dién 102 * BAI TAP CHUONG 4 103 Chuong 5 KHAI NI£M CHUNG VE MAY BIEN wu 5.1 Dinh nghia va phan loai qu 5.2 Céc dinh luat co ban trong my dién 112 5.3 Tinh todn mach tit 115 5.4 Cac vat ligu ché tao may dién 119 5.5 Tén hao, phat néng va lam mat may dién 120 5.6 Cac buéc khdo sét may dién 120 BAI TAP CHUONG 5 121 Chuong 6 MAY BIEN AP 123 6.1 Khéi'niém chung 123 6.2 Cau tao cia may bién dp 124 6.3 Nguyén ly lam viéc cia may bién 4p 125 6.4 Cac phuong trinh cia may bién 4p 127 6.5 Mach tuong duong cia may bién 4p + 129 6.6 Ché a6 khéng tai cla may bién 4p 183 6.7 Ché a6 ngain mach cia may bién 4p 187 6.8 Ché dé cé tai cia méy bign dp 141 6.9 May bién 4p ba pha 1417 6.10 Cac may bién ap dac biét 149 BAI TAP CHUONG 6 154 Chuong 7 MAY BIEN KHONG BONG BO 160 7.1 Khai niém chung 160 7.2 Céu tao cia dong co khong déng bé ba pha 160 7.3 Tu trudng trong dong ca khong déng bé . 162 7.4 Nguyén ly lam viée cla dong co khong déng b6 167 7.5 Céc phuong trinh cia dong co khéng déng bo 169 7.6 Mach tuong duong cia dong co khong déng bd 174 7.7 Cong suat trong dong co khong déng bé 176 7.8 Momen quay cia dong co khéng déng bd 177 7.9 Mé may dong co khong déng bd 183 7.10 Diéu chinh van téc dong co khong déng bo 189 7.11 C&c dac tuyén cia déng co khong déng bé6 192 7.12 Dong co khéng déng bé mét pha 194 BAI TAP CHUONG 7 202 Chuong 8 MAY BIEN DONG BO 209 8.1 Khai niém chung 209 8.2 Cau tao cla may dién déng bé ba pha 209 8.3 Nguyén ly lam viéc cla may phat déng bd 211 8.4 Phan tng phan ting cua may phat déng bo 215 8.5 Phuong trinh dién 4p cia may phat déng bé 216 8.6 D6 thay déi dién 4p cia may phat déng bo 218 8.7 Céng suat cia may phat déng b6 219 8.8 Dac tuyén cia may phat déng bd 220 8.9 May phat déng bé lam viéc song song 223 8.10 Dong co déng bo 225 BAI TAP CHUONG 8 238 Chuong 9 MAY BIEN MOT CHIEU 244 9.1 Cau tao cia méy dién mét chiéu 244 9.2 Nguyén ly lam viéc clia-mdy phat mét chiéu . 245 9.3 S.d.d cua may phat mét chiéu 246 9.4 Phan mg phan tng trong méy phat mot chiéu 9.5 May phat mt chiéu kich tir déc lap 9.6 May phat mét chiéu kich tir song song 9.7 May phat mét chiéu kich tir hén hgp 9.8 Diéu chinh dién 4p cia m4y phat mét chiéu 9.9 Cong suét, tén hao va hiéu sudt cua may phat mot chiéu 9.10 Nguyén ly lam viéc cua déng co mét chiéu 9.11 Van téc cia dong co mét chiéu 9.12 Momen cia déng co mét chiéu 9.13 Dong co mét chiéu kich tir song song (Déng co shunt) 9.14 Dong co mét chiéu kich tir ndi tiép 9.15 Dong co mét chiéu kich tir hn hop 9.16 Didu chinh van téc cia dong co mét chiéu 9.17 Cong suét, tén hao va hiéu sudt cua dong co mdt chiéu 9.18 Mé may déng co mét chidu BAI TAP CHUONG 9 Tai ligu tham khdo 247 249 252 255 258 262 263 264 266 271 274 278 279 280 282 282 LOI NOI DAU KY THUAT DIEN duoc viét cho sinh vién ky su cde nganh khéng thuéc chuyén nganh Dién. Nhitng kién thite tién quyét ma sinh vién cn cé la dign, dién tw va s6 phitc. Dé gitp sinh vien hiéu ré mét ngi dung vita trinh bay, nhiéu vi dy duge cho rdi rdc trong tat cd cde chuong. Ngodi ra, cuéi méi chuong déu cé nhiéu bai tép, trong dé mét sé bai dugc thdy gido huéng dén gidi tai lop, con mét 86 khde dé chun bj cho ky thi cudi hoc ky. Ky thuat dién gém hai phdn. Phén déu tit chuong 1 dén chuong 4. Phén nay trinh bay cdc kién thite co ban vé gidi tuyén tinh va cdc phuong phdp gidi mach hinh sin mét pha va ba pha. Phdn lén s6 ligu cua cde vi du va bai tap duge chon sao cho dap s6 la sé "dep", chdng han 2 A thay vi 2,118 A. Diéu nay khéng lam gidm tinh thuc té cia ching vi vdi phuong phdp doi | thang, ching cé thé duge chuyén dé dang thanh mé6t bai cé thuc. Phan sau tit chuong 5 dén chuong 9. Phén nay trinh bay cde nguyén ly co ban trong vige vgn hanh nhitng loai mdy dign théng dung, gdm may bién ap, déng co khéng déng b6 ba pha va mét pha, mdy phat va déng co déng b6, may phat va déng co mét chiéu. N6i dung phan mdy dién da duge déi méi rat nhiéu so vdi cde sdch ci. Kinh nghiém gidng day cho thay nhing hinh vé qua chi tiét va tinh todn qud chi li trong cdc sdch trudc day that ra khong cdn thiét ma déi khi cén cé hai cho vigc khoi déy su ham thich cua sinh vién déi vdi mét mén hoc vén khé khan. Céc 86 ligu trong nhing vi du va bai tap cla phan mdy dién phén lén la nhitng s6 ligu thuc té, dé sinh vién cd duge mgt khdi niém vé dé lon cua cde dai long trong nhitng may dién cu thé. Mac du sdch dugc bién soan cho sinh vién khéng thuic chuyén nganh Dign, nhung cdc sinh vién thugc chuyén nganh Bién - dién ut van c6 thé tim duge trong séch nay mét vai diéu cdn ban bé ich. tich mach Trong ldn tdi ban nay mét ldn nia, chung t6i xin cdm on cde anh Lé Duy Tang, Nguyén Van Thuong, Hé Pham Huy Anh, Nguyén Thé Kigt, Nguyén Hitu Trong la nhang déng nghiép cing ching t6i gidng day lau ném mén Ky thudt Dign cho sinh vién khéng thuéc chuyén nganh Dien; quy déc gid dé gop nhiéu ¥ kién b6 ich dé cé thé sita chita, b6 sung hoan chinh thém cu6n sdch. Chung téi cing xin chén thanh cdm on nhiing ngudi phu tréch ué nhén vién Ban Cong tée Gido trinh cla Truéng Dai hoc Bach khoa - Dg! hoc Quéc gia TP HCM da gitp cho cudn sdch nay duge xudt ban nhanh chéng vd c6 hinh thite dep. Dia chi lien he: Phéng Thi nghiém May dign - Khoa Dign - Dién tit - Truéng Dai hoc Bach khoa - Dai hoc Quéc gia TP Hé Chi Minh - 268 Ly Thuong Kiét Q.10. - DT: (08) 8650364 - (08) 8657296. Tae gid Thac si NGUYEN KIM DiNH Khoa Dién - Dién tw Truéng Dai hoc Bach khoa - DHQG TP HCM Chuong 1 KHAI NIEM CHUNG VE MACH DIEN 1.1 CAC PHAN TU CUA MACH bIEN Mach dién gém hai nhém phan tit chinh la nguén dign ding dé bién cdc dang nang lugng nhu eg nang, héa nang... thanh dién nang, va tai ding dé bién dién nang ra cd nang (déng co dién), nhiét nang (bép dién), hoa nang (Aequy khi nap)... Ngoai ra cén cae phan tii trung gian gidta nguén va tai nhu duéng day din dién, may bién 4p, bé chinh lu... 1.2 CAU TRUC CUA MACH BIEN Cac phan tit trén néi véi nhau va dua dén céc khéi niém sau: Nhanh 1a mét dudng di duy nhat gém m6t hay nhiéu phan tit ghép néi tiép cd cling mét dong dign. Nuit 1a diém néi cia tir ba nhdnh tré len (c6 tée gid cho la tix hai phan tif tré lén). Vong la tap hop nhiéu'nhdnh tao thanh mét dudng hin va chi di’ qua méi nt mét lan. . Mat lwdi 1a vong ma bén trong khéng cé vong nao khdc. 1.3 CAC DAI LUGNG CO BAN CUA MACH DIEN Xét m¢t phan tw hai dau (cdn goi 1a mach mét cwa, hay luéng eve) téng quat trén’H.1.1a. D6 c6 thé la dién tré, cuén cam, tu dién, pin, may phat... Ta sé ky higu u, i... 14 cdc ham cia thdi gian ¢. b. 10 HUONG 1 1.3.1. Dong dién Dong dién 1a téc do bién thién cia téng di tiét dién phan ti: én tich q chay qua da aay dt Chiéu gia thiét (chiéu dugng, chiéu quy chiéu) cia dong dién duge vé nhu H.1.1a hoac H.1.1b. Néu i > 0, dong dién chay dung chiéu da va; néu i <0, dong dién chay nguoc chiéu da ve. ate 8 ee —_ + u ~ v b) a) Hinh 1.1: Ky hiéu dong dign va dién dp 1.3.2. Dién ap Dign 4p qua phan tit la cong dé mang dién tich + 1C di qua phan ti tit dau nay sang dau kia. Dé cing 1a higu dign thé gitia A va B. . U=Ugg =Ua- Up (1.2) * Chiéu gid thiét cda dién 4p duge vé nhu H.1.la hoa H.1.1b. Néu u > 0, dién thé A cao hon dién thé B; néu u < 0, dign thé A thép hon dién thé B. ; 1.3.3. Cong suat Su chiéu gid thiét cla u va i nhu H.1.1, cng suét tiéu thu béi phan tu la: pauwi (1.3) Néu p > 0, phan ti thyc su tiéu thu cong suat. Néu p < 0 phan tit thye su phat ra cong suat. 1.3.4. Dign ning “, ave) A, ae I 5 = Néu u va i ohu thudc thai gian ¢, dign nang tiéu thy bdi phan ti tir ¢, dén fla: t t w= | pWdt= fuloilode (1.4) fo fo KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN 11 1.4 CAC LOAI PHAN Ti! MACH 1.4.1. Nguén 4p ly twéng +> a) b) Hinh 1.2: Cac nguén ly tuéng: (a) Nyuén dp; (b) Nguén dong Nguén 4p ly tuéng cé kha nang duy tri mét dién Ap u gitta hai dau déc lap vdi déng dign qua nguén (H.1.2a). Ta c6: Ug ug =u=e (1.5) 1.4.2. Nguén dong ly tuéng Nguén dong ly tuéng c6é kha nang duy tri mét dong dién chay qua mét nhdnh déc lap udi dién dp hai dau nhénh dé (H.1.2b). Ta c6: 1.4.3. Dién tré. Dinh luét Om iS i R ee an + ue + ou + ue a) b) o Hinh 1.3: (a) Dién tra; (b) Cudn cam; (ce) Ty dién Dién tré H.1.3a thoa quan hé dong — ap (dinh luat Om): wa Ri ! (1.6) Don vi R la Q. Nghich dao G cia R 1a dién dén, don vi (8); hoac Siemens (S) (1.7) at R Céng suat tiéu thy béi dién tré 1a 12 CHUONG 1 2 2 iz uz peui= Ri? =Gu? =7 = (1.8) 1.4.4, Cugn cam Cudn cam (H.1.3b) théa quan hé dang - 4p: di jas (1.9) ua La dién cam, don vi Henry (H). Tw (1.9), c6 thé tinh i theo u nhu sau: « Téng quat: | i(t) = 4 fulbae+ | (1.10) « Néu biét i(t,) lic t=t,: © An =z Jude rite) _ a) « Néu lic t = -< chua ¢-déng qua cugn cém: 1 i(t) = z J moat (1.12) Theo (1.4), nang lugng tich tri 4rong tif trudng cia cudn cdm ‘ —— tir ¢, dén ¢ la: wy (t)-wy(t,) = ugar t idi =i uew-#, 1 ity) Néu chon w,(t,)=0 ting véi i(t,)=0 thi: wp) = LP) | (1.13) 5. Tudign Tu dién hinh 1.3¢ théa quan hé dong ap: 7 (34) KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN 13 C la dién dung, don vi Farad (F). Ty (1.9) c6 thé tinh u theo i nhu sau: + Téng quat: u(t) = liars (1.15) + Néu biét ult,) tai t=t,: ap u(t) = gJiloae +u(t,) (1.16) f + Néu luc t = - chua c6 Gp hai dau cu6n cém: (1.17) ‘ pas (1.4), nang luong tich trav trong dién trudng tu dién tir n a: | we (t)—we(t,) = cjugparec - udu = Solu) w(t) | ulty) Néu chon saelt,)=0 ting véi u(t,) =0 thi: | w(t) =Lows (1.18) 1.5 HAI DINH LUAT KIECKHOP 1.5.1. Dinh luat Kiéckhép vé dong dién (DKD) + Téng dai sé cdc dong dién dén mét nut bang khéng. Yi dén nut =0 (1.19) * Trén hinh 1.4, chiéu cdc mii tén 1a chiéu gid thiét: i, ig,ig, ig c6 thé duong ho&c 4m. Theo DKD: iy tig + (-ig) +(-) =0 (1.20) * Néu viét: (-i,) + (-ip) + ig +1'=0, ta c6 cdch phat biéu thit hai cia DKD: 14 CHUONG 1 Hinh 1.4: Minh hoa dinh luat Kiéckhép vé dong dién Yi rai nit =0 (1.21) + Néu viét i, +i =ig + iy, ta 06: Si dén nuit = Yi roi nuit (1.22) 1.5.2. Dinh luat Kiéckhop vé 4p (DKA) + Téng dai s6 cdc dién dp doc theo mot vong bang khéng: ¥udoc theo vong = 0 (1.23) Ap ¢6 cling chiéu gid thiét doc theo vong Hinh 1.5: Minh hoa dinh lugt Kiéckhép vé dign dp Trén hinh 1.5, cdc dau + la ddu duong gia thiét tay ¥ chon: Uy slp, Ug Ug €6 thé duong hodc 4m. * Néu chon chiéu chay 14 ABCDA (kim déng hé); thi theo DKA: Uy + Up — Ug — tg =O (1.24) + Néu chon chicu chay 14 ADCBA (nguge chiéu kim déng hé): Ug + U3 — Ug — Uy =0 (1.25) Vi DU 1.1 Tinh gia tri dién tré R trén H.1.6a. KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN Hinh 1.6: Céch dp dung dink lugt Om va DKD Giai: Theo dinh luat Om, dong chay:qua dién tré 20 1a i,=4/2= 2A va rdi nut A (H.1.6b); cdn dong qua R la ig =12/R va cing roi nut A. Ap dung DKD (1.22): -1+6=1, tig =2tip Suy ra: in =38A VaR = 42 Vi DU 1.2 Trén H.1.7a, tinh céng suat tiéu thy trong: (1) nguén 4p 40V; (2) nguén 4p 10V; va (3) dién tré 8. Q. Héi cde cong suat 46 thyc suf tiéu thu hay phat ra? 10v a) Hinh 1.7: Cach dp dung dinh luét Om va DKA Giai: 1. Véi nguén 4p H.1.2a, déu + cda e 1A cue duong. Néu dong i wag cye duong (diém A), cong sudt tiguthu béi nguén 1a P = ui = ei. Néu dong i ra khdi cyc duong, céng sudét do nguén phét ra la p = ui = ei. O day, tigu thu cong sudt am nghia la thue su phat ra; va nguge lai. Vay nguén 40V phat ra 40 x 3 = 120W (thyc su phét ra). 16 CHUONG 4 2. Nguén 10V tiéu thy 10 x 4 = 40W (thy su tiéu thy) 3. Theo dinh luét Om, dién 4p hai du dien tré 170 la u, =17(-2) = -34V (H.1.7b). Ty ¥ chon chiéu ug qua dién tré 8Q. Dang DKA trong vong ABCDA: 40 + uz +10-m, =0 Suy ra: uy =-4 V Céng suat tiéu thy trong 8Q tinh tir (1.8): 2 p ee =2W Chi 9: Vi ty =ug —ug <0 nén Ue > Up. Vay dong qua 8Q thye sy chay tit C dén B va bang 4/8 = 1/2 A. Vi DU 1.3 . Cho mach dién H.1.8a, trong 46 nguén dong i, chua biét gid tri va chiéu. 1. Tinh gid tri cua dién din G. 2. Tinh dong va 4p trong toan mach. 3. Tinh céng suat do ting phan ti tiéu thy hoac phat ra. Kiém tra dinh luat bdo toan cong suat. A 098) B 6A A 0.98 _9A B _J2A sal -t0v + Ww 6 Prae 1.8: ca dp dung cdc dinh ae Om, DKD, Bea Giai 1. Xét H.1.8a. Trong nhénh BA, viét dinh ludt Om dudi dang i = Gu: igg=0,9x10=9 A. Tiép theo viét DKD tai nut B: 12=igg tige. Suy ra igg =3 A. Ding DKA trong vong ABCDA: -10+uge -1=0. Vay uge =11 V Sura: G@=8C = Sg uge it KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN 17 2. Chi cdn ngudn dong i, chua biét. Ty ¥ vé chigu roi A. Dang DED tai A: 9=1, +3. Vay i =6 A; tac la da biét dong va Ap toan mach (hai nhanh song song c6 clung 4p). 3. Céng suat do timg phan tu tiéu thu hoae phat ra: Nguén dong 6A: p, =1x6=6W (tiéu thu). Nhdnh AD: pay =1x3=3W (tiéu thu). Nhdnh AB; Pag = 10x9 = 90W (tiéu thu). Nhdnh BC: Pac =11x3=33 W (tiéu thu). Nguén dong 12A: Pa =11x(-12) = -132W (phat ra 132 W) Vay nguén 12 A phat cong suat, cdc phan ti mach cdn lai tiéu thu cong sudt. Ta c6: 132 = 6 + 3 + 90 + 33 W, va nhu vay, ta da kiém tra dinh luat bdo toan céng sudt: (ding ra 14 dinh luét bao toan nang lugng). . dp ph Vi DU 1.4 Cho mach dign hinh 1.9 trong d6 ¢,e, 1a cée ngudn 4p phu thude t, cdnd, ip, is 1a chiéu gid thiét cda ba dong trén ba nhénh. Dp thu (1.26) 1. Tinh cde dong ign sing,ipg theo i, ,ip ig. ; 2. Viét DKA cho cdc vong CDGFC, DEHGD va ABEDCA (chiéu duong doc theo vong theo thi tu a6). . 3. Suy ra hé phuong trinh vi tich phan dé tinh i, ,ip,i5. F 6 H Hinh 1.9: Cdch viét DKD vd DKA trong mach R, L, C 18 CHUONG 1 Giai 1. Ap dung DKD Tai nit C: iy =%3 +icp > ten = 4 ~ Tai nut E: ip =i3 +ipE = ipg = — Is Tai mit G: i, =i ting > tne =4 ~2 2. Ap dung DKA Trong vong CDGFC: uy, +42 = 4% Trong ving DEHGD: up ~Uc2 =~® Trong vong ABEDCA: uc, ~ up ~ UL =9 Thay u theo i tif (1.6), (1.9) va (1.10), ta e6: digy . 1 Ly, L wee epfectens Bae ger i di igdt - Ring -L—2> a =0 2 fist Rie 3. Thay icp sipesing theo iyyizrig ti edu (1) vao cde phuong trinh trén va s&p xép lai, ta 6 ba phuong trinh sau (tao thanh mét hé phuong trinh vi tich phan) dé tinh i sig, 4: diy 1 fina fina -1 B= wate fi eli dt =F finde n+, iat Ris =e 1 Rig + Rigs LGA fiat =0 BAI TAP CHUONG 1 1.1. Cho mach dién H.B.1.1, trong d6 hai nguén Ap va mot nguén dong chua biét gid tri va chiéu. 1. Tinh cong suét tigu thy trong ting dién trd. 2. Tinh dong dién trong timg nhanh. + 3, Tinh dién 4p hai dau ting nhanh. KHAI NIEM CHUNG VE MACH BIEN 19 Xac dinh chiéu eda cée nguén va tinn cong suat do ting nguén phat ra hoe tiéu thu. Kiém tra dinh luat bdo toan cong suat trong mach. 20 2a 5! Hinh B.1.1 * Hinh B.1.2 1.2. Xéc dinh cong sudt do timg phan ti mach tron H.B.1.2 tiéu thu hodc phat ra. 1.3. Tinh gid tri cia dién tré R trén H.B.1.3, aw Be — i} 6A + Yn *) sov R 90 E u R. —— Hinh B.1.3 Hinh B.1.4 1.4. Cho nguén 4p thy té biéu dién béi nguén ap ly tuéng khong déi E néi tiép véi dign tré ndi_R, va cung c&p dién cho dign tré tai R, trén H.B.1.4. Gid sit R, thay déi tir 0 (ngin mach) dén © (hd mach). 1. Tinh va vé dé thi cia dong J chay qua R, (goi 1a dong tai) theo dién tré tai R,. 2. Tinh va vé dé thi cia dién 4p U hai ddu R, (goi la dién ap tai hay dign 4p ngoai) theo R,. 3. Tinh va vé dé thi cia cong sudt P tiéu thu trong R, theo 20 - CHUONG 1 R,. Xéc dinh céng suat cuc dai ma tai R, c6 thé nhan duge tit nguén va gid tri R, lic d6. 1.5. Trén mach dign H.B.1.5, cho: i, =3e; ip =5t. Hay tim: (1) wg; (2) e; (3) e- 1.6. Trén mach dign H.B.1.6, cho: 4H hy Hink B.1.5 | Hinh B.1.6 uy, =4sin6t; Up = 8—12sin Gt Hay tim: (1) ig;(2) igs (8) ign 1.7. Viét hé phuong trinh vi tich phan dé tinh cdc dng dién i, va i, trén H.B.1.7. 1.8. Viét hé phuong trinh vi tich phan. dé tinh ede dong dién i,, i, va i; trén H.B.1.8. b uy Re Hinh B.1.7 , Hinh B18

You might also like